އިޒްރޭލު ދެމިއޮތުމާއި އިޒްރޭލްގެ އަނިޔާވެރި ކަމަކީ އޭގެ އެއް މިސާލެވެ. އެމެރިކާއިން ކަންކަން ވީޓޯކޮށްގެން އިޒްރޭލުގެ އަނިޔާވެރިކަން ދަމަހައްޓާދެމުން ގޮސްފައިވަނީ މިއަދަކު އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު މުޅި ދުނިޔެ އެކުވެގެން ވީޓޯގެ ބާރެއް ހުޢްޓުވައެއް ނުލެވުނެވެ. އެހެނެކޭ ކިޔާ އެކަމާ ދެކޮޅު ހަދާ އދ އިން އެއްވެސް ބަޔަކު ވަތްކެއްވެސް ނުވެއެވެ. 

ޕަލަސްތީނާ ދެކޮޅަށް އިޒްރޭލުން ކުރާނެ ކަމެއް ކުރާނެ ގޮތަކަށް ކުރާއިރު ދުނިޔޭގެ މުސްލިމު ގައުމުތައް ވެސް އެ ތިބެނީ އަތްޖަހާށެވެ. ބޮޑު ވަރަކަށް ކުރާކަމަކީ ބޮޑެތި ގޮނޑި ގޮނޑީގައި ވެޑުވެގެން މޮޅަށް ކައިގެން ސައްލާކޮށްފާ ކުށްވެރިކޮށް ބަޔާން ނެރުމެވެ. ދުވަހަކު އެނޫން ވަރެއް ނުވެއެވެ.

ފަލަސްތީނަށް ކާއެތިކޮޅެއްހާ ހިސާބުވެސް ދިއްކޮށްލަނީ ގައުމުތަކުގެ އާއްމު ރައްޔިތުންގެ ތެރެއިން ބަޔަކު ނިކުމެ ބީކު ނަގައިގެން ކޮންމެވެސް އިންސާނީ އެހީދޭ ޖަމާއަތެއް މެދުވެރިކޮށެވެ. ފަލަސްތީނުގެ މުސްލިމު ރައްޔިތުންނަށްޓަކައި އެއްވެސް ގައުމެއްގެ ސަރުކާރަކުން ކުރާކަމެއް ހަރާމުން ހަރާމެވެ.

ރާއްޖޭގެ ހާލަކީވެސް އެއީއެވެ. ބައިނަލްއަގުވަމީ މުއުތަމަރުތަކުގައި އަތްގުޅިނުކާވަރުގެ ބޮޑެތި ބަސް ބުނުން ނޫން ކަމެއް ނުކުކުރެއެވެ. ބުނާ ބަހަކާ ކުރާކަމަކާ ދިމާ ކުރުމެއް ނޯވެއެވެ. ކޮންމެ ކަމެއް އޮންނަނީ ހުސްގޮނޑިއަށް ވެރިކަން ހޯދުމަށްވެފައެވެ. އިހައްދުވަހު ރާއްޖޭން ހައިދަރު ގޮސް އދ ގެ އާއްމު މަޖިލީހުގައި ވީޓޯ ކުރުމުގެ ބާރާ ދެކޮޅޭ ބުނާއިރަށް އެމެރިކާ ކުޑަކަކޫ ޖަހާ އިޒްރޭލު ސައިޒުކޮށްލާނެ ހެއްޔެވެ.

އެހެނެކޭ ކިޔާފައި ވަކި ގައުމުތަކަކަށް ވީޓޯގެ ބާރު އޮންނާތީ އދގެ މެންބަރުކަމުން ދިވެހީންގެރާއްޖެއަށް ވަކިވާން ކެރެދާނެ ހެއްޔެވެ. ވަކި ގައުމު ތަކަކަށް ވީޓޯގެ ބާރު އޮންނަ އދގެ އޮފީސްތައް ރާއްޖޭން ފޮނުވާލަން ކެރޭނެ ހެއްޔެވެ. އދ މަޖިލީހުގެ ވީޓޯ ބާރު އޮންނަ ދެގައުމެއް ކަމުގައިވާ އެމެރިކާއާއި ޗައިނާގެ އެންބެސެޑަރާއި އެންބަސީ ރާއްޖޭން ފޮނުވާލަން ކެރޭނެ ހެއްޔެވެ. އެމެރިކާއާ އޮތް ސިޔާސީ ގުޅުން ކަނޑާލަން ކެރޭނެ ހެއްޔެވެ. ނުވާނެއެވެ. ނުކުރެވޭނެއެވެ. ދެން ކޮންހާ ބައިސާއެއް ކަނޑާކަށް ހެއްޔެވެ.

ފަލަސްތީނު ރައްޔިތުން ދެކެ މާލޯތްބެއް ވާކަމަށް ހެދިގެން ކޯޓުލައިގެން ނިކުމެ އދގެ މައިހަރުގޭގައި ހައިދަރު ކުޅުނު ޗަރުކޭހަކުން އދ ހިނގުން ހުއްޓުނީ ހެއްޔެވެ. ވީޓޯ ކުރުމުގެ ބާރުތަކާ ދެކޮޅަށް ރާއްޖޭން ބަސް ބުނުމުން އެމީހުން އެތިބީ ބިރުން ދެކަމު ހާޖަތަށް ދެވިފައި ތޯއްޗެކެވެ. ގަތް ބިރުން އެމެރިކާވެސް އިޒްރޭލްގެ އަސްކަރީ ބާރު ކަނޑުވާލަން އެތިބީ ކަނޑިކަންފަތް މައްޗަށް ދަމައިގެންނެވެ.

އަޖައިބެކެވެ. ސައިޒަށް ވުރެ ބޮޑެތި ކަރާފަޅައިގެން ރައްޔިތުންގެ ހިތް އަތުލަން ފަލަސްތީނުގެ ނިކަމެތި ރައްޔިތުންގެ ނިކަމެތި ކަމުގެ ނާޖާއިޒު ފައިދާ ނަގަން ނުހަދާށެވެ. އިހުލާސްތެރި ކަމެއް ހުރިއްޔާ ތިމާމެންނަށް ވާވަރުގެ ކަމެއް ކޮށްބަލާށެވެ. އޭރުން ފަލަސްތީނު ރައްޔިތުންނަށް އެކަމުގެ މަންފާއެއް ފަހަރުގާ ކޮށްފާނެއެވެ. 

އދ ގެ ވީޓޯގެ ބާރު ކަނޑުވާލުން ފަދަ ނުވާވަރު ކަންކަމަށް ބަސްބުނުމުގެ ބަދަލުގާ ވާވަރުގެ ކަންކަން ނުކުރަނީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ. އދއިން ފާސް ކުރިޔަސް، ނުކުރިޔަސް ރާއްޖެއަށް އިޒްރޭލުން މީހުން އައުން މަނާ ކުރެވޭނެއެވެ. އިޒްރޭލު ޕާސްޕޯޓް ބޭން ކުރެވޭނެއެވެ. އެކަން ނުވެގެން އުޅެނީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ.

އިޒްރޭލު ޕާސްޕޯޓް ބޭން ކުރަން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކޮށް ރައީސަށް އެކަން އޮތީ ހުށަހަޅާފައެވެ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ވީހާދުވަހެއް އެކަމަށް ވެއްޖެއެވެ. ގާނޫނީ ހުރަސްތަކެއް ހުރިކަމަށް ބުނެ އިޒްރޭލު މީހުން އެތެރިވުން މަނާ ކުރުމުން މުއިއްޒު އެހުންނަނީ މަނާވެ ގަނެގެނެވެ. 

އިޒްރޭލުގެ މަސްލަހަތު އޮތް އެތައް ވިޔަފާރިއެއް ހަލުވިކަމާއެކު ރާއްޖޭގައި އެބަ ހިނގައެވެ. އިޒްރޭލުގެ މަސްލަހަތު ހުރި ވިޔަފާރިތައް ހުއްޓުމުގެ ހިއްވަރެއް ސަރުކާރުގައި ނެތެވެ. އެ ވިޔަފާރިތައް ބޮއިކޮޓް ކުރި މަދު ދިވެހިން ކޮޅުވެސް ވެސް ހެދީ ޓެރެރިސްޓުންނަށެވެ. އެކަންކަން ނުކޮށްތިބެ ވީޓޯ ބާރު ކަނޑުވާލާ ވާހަކަ ދައްކަނީ މުނާފިގު ކަމުންނެވެ. 

ނޫސްވެރި ކަމުގެ މިނިވަން ކަމުގެ ވާހަކަ ދައްކާއިރު ނުދައްކާ ވާހަކައެއް އޮވެއެވެ. ނަން ހިނގާ ބޮޑެތި މީޑިއާތަކުން ވެސް އަލަށް ފަށައިގަންނަ އެކިވަރުގެ މީޑިއާތަކަށް ކުޑައިމީސް ކުރާކުރުމުގެ ވާހަކައެވެ. އެތައް ބައިވަރު ނޫސްތައް ނެރެ ނޫސްވެރިކަން ފްލަޑްކުރާ ކަމަށްވެ އަލަށް ފަށައިގަންނަ ކޮންމެ މީޑިއާއަކީ ފޮޅިއެއްގެ ގޮތުގައި ބައެއް ނޫސްވެރިން ވެސް ސިފަކުރެއެވެ. 

އެއްވެސް ނޫހަކީ އުފެދޭ ދުވަހު ލައްކައިން މިލިޔަނުން ފޮލޯވަރުން ތިބޭ ބައެއް ނޫނެވެ. މީޑިއާއެއްގެ ކިއުންތެރިންނާއި ބެލުންތެރިން އިތުރުވަނީ ގިނަ ދުވަސްވުމާއި ގެނެސްދޭ ކޮންޓެންޓްގެ މަގުބޫލުކަމުގެ މައްޗަށެވެ. ގިނަދުވަސް ވުމަކުންވެސް ރަނގަޅު ކޮންޓެންޓާ ނުލާ އެކަމެއް ނުވެއެވެ.

ރާއްޖޭގައި ކިތަންމެ ބައިވަރު މީޑިއާއެއް ވުޖޫދުވެފައި އޮތަސް ދެމެހެއްޓެނި ގޮތެއްގައި ނުނެގެހެއްޓިއްޖެ ކޮންމެ މީޑިއާއެއް އޭގެ ޒާތުގައި ނެތިގެން ދާނެއެވެ. އެކަމަކާ ބަޔަކު މޭކަރާ ހަޖަމު ނުވެގެން އުޅޭކަށް ނުޖެހެއެވެ. ނޫސްވެރިކަމުގެ މިނިވަންކަމުގެ ހައްގު އޮންނަނީ ވަކިވަކި މީޑިއާތަކަކަށް އެކަންޏެއް ނޫނެވެ.

ގާނޫނީ ހަމަތަކުގެ މަތިން ރަޖިސްޓްރީކޮށްގެން ހިންގާ އެއްވެސް މީޑިއާއަކީ މީޑިއާއެއް ނޫންކަމަށް ބެލުމުގެ ހައްގެއް އެއްވެސް ފަރާތަކަށް ނުއޮންނާނެއެވެ. މަޝްހޫރު ބޮޑެތި ބްރޭންޑްތައް ވެސް އެހިސާބަށް ދަނީ ފަށާއިރަކު ނޫނެވެ. ވަކި މަސްލަހަތެއްގައި ވަކި ނަޒަރިއްޔާއެއްގައި ހިންގަން ފަށާ މީޑިއާތައް އެގޮތުގައި އޮތުމަކީ މާސް މީޑިއާގެ ދުޅަހެޔޮކަން އިތުރުވާ ކަމެކެވެ. މީޑިއާ ކޮމިއުނިޓީ ބޮޑުވާ ކަމެކެވެ. އެކަމާ ވާންޖެހޭނީ އުފަލެވެ. 

ހަވީރާއި އާފަތިހާ އެކަނި ރާއްޖޭގެ މީޑިއާ މޮނަޕޮލައިޒްކޮށްގެން ވަކިބައެއްގެ މިލްކެއްގެ ގޮތުގައި އޮތް އޮތުން މިހާރު މިއޮތީ ނިމިފައެވެ. ނޫސްވެރިކަން ކުރުމަކީ ވަކި ބަޔަކަށް އެކަނި ހުއްޓި ތަޅުލެވިފައިވާ ހައްގެއް ނޫނެވެ. މީޑިއާގެ މިނިވަން ކަމުގެ ހައްގުގެ ވާހަކަ ދައްކާއިރު ގާނޫނީ ހަތަކުގެ މަތިން ރަޖިސްޓްރީކޮށްގެން ހިންގާ "ތޮޅިއަކަސް ފޮޅިއަކަސް" އެ ހައްގުން މަހުރޫމެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. 

މީޑިއާއެއް މީޑިއާއަކަށް ވަނީ ވަކިވަރަކަށް ދުވަސްވުމަކުން ނުވަތަ ވަކިބަޔަކު ހިންގަން ތިބެގެނެއްނޫނެވެ. ކިތަންމެ ހަގަސްް ކިތަންމެ ދޮއްޓަސް ކޮންމެ މީޑިއާއަކީ މީޑީއާއެކެވެ. ފޮޅިއެއް ނޫނެވެ. 

ބަޔަކު ނޭދޭ ގޮތަކަށް ނޫސްވެރިކަން ކުރާނަމަ އެގޮތަށް ނޫސްވެރިކަން ކުރާ ބަޔަކާ ނުރުހޭ ދެކޮޅުވެރިން ވެސް ތިބޭނެކަން ނޫސްވެރިންނަށް އެގެންޖެހެއެވެ. ނުރުހޭ ބައެއްގެ އެއްބާރުލުން ނުލިބޭނެކަން ވެސް އެނގެން ޖެހެއެވެ. ތަފާތު މަސްލަހަތު ތަކުގައި ތަފާތު ގޮތްގޮތަށް ނޫސްވެރިކަން ކުރާއިރު އެކަން ގަބޫލު ކުރަންޖެހެއެވެ.

ހުދުމުހުތާރު ވެރިކަމެއް އޮތްތަނެއްގައި ސަރުކާރުގެ އެއްބާރުލުން ލިބޭނީ ސަރުކާރުން ބޭނުންވާ ގޮތަކަށް ނޫސްވެރިކަން ކޮށްދީގެންނެވެ. ޑިމޮކްރަސީގެ ބޯޑު އަޅުވައިގެން ކުރާ ވެރިކަމެއް ނަމަވެސް ހުރިހާ ނޫސްތަކަށް އެއްވަރުގެ ހަމަހަމަ ފުރުސަތެއް ނޯވެއެވެ. އުސޫލުތައް ހަދައިގެންވެސް ދައުލަތުގެ ފައިސާ އޮހެނީ ސަރުކާރުގެ ރުހުން އޮންނަ ބަޔަކަށެވެ. ސަރުކާރަށް ފާޑުކިޔަމުން ސަރުކަރުގެ ތެރެއިން މާލީ އެހީތެރިކަން ލިބޭނެ ކަމަށް އުންމީދު ކުރުމަކީ މޮޔަކަމެކެވެ.

އެހެންނޫނަސް ނޫސްވެރި ކަމުގެ މިނިވަން ކަމަކީ ސަރުކާރުތަކުން އެކަނި ހޯދާދެވޭނެ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެއިރަކު އޮންނަ ސަރުކާރަށް ފާޑުކިޔާ ނޫސްތަކަށް އަމިއްލަ ވިޔަފާރިތަކުން ވެސް އެއްބާރުލުން ލިބޭނީ މަދު ފަހަރެއްގައެވެ. ސަރުކާރުން ފިއްތުމެއް ނުފިއްތިޔަސް ސަރުކާރަށް ފާޑުކިޔާ ނޫސްތަކަށް ގިނަ އަމިއްލަ ވިޔަފާރި ތަކުން އެހިތެރިވެދޭން ޖެހެލުންވުމުގެ ސަގާފަތެއް ރާއްޖޭގައިވެސް އޮވެއެވެ.   

ކޮންމެ ނޫހަކުންވެސް އެބައެއްގެ ހަރަދު ބަރަދު ހަމަޖެއްސުމަށް ގޮތްތައް ހޯދާ ކެރި ފޯރުންތެރިކަން ހުންނަ މިންވަރަކުން ނޫސްވެރިކަން ކުރުމަކަށް ހުރަހެއް ނެތެވެ. އިންތިޒާމު ވެގެން ނޫސްތަކަށް ދައުލަތުގެ މާލިއްޔާއިން ފައިސާދޭ އުސޫލެއް ހަދާ ހިންގާކަށް ނުޖެހެއެވެ. ދައުލަތުން ނޫސްތަކަށް ފައިސާ ދިނުމަކީ އެއްހަމައަކުން އިންސާފުން ކުރެވޭނެ ކަމެއްނޫނެވެ. އެހެނަސް ދައުލަތުގެ ވިޔަފާރި ކުންފުނިތަކުން އެމީހުންގެ މާކެޓިންގ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން އެކުންފުންޏަކަށް އެންމެ މަންފާ ކުރަނިވި ގޮތަކަށް މަރކެޓިންނަށް ހަރަދު ކުރުމަކީ މުޅިން އެހެން ކަމެކެވެ.

ދައުލަތުން ނޫސްވެރިކަން ކުރިއެރުވުމަށް ކޮށްދޭން ޖެހޭ މުހިންމު ކަންކަން އެބަހުއްޓެވެ. ނޫސްވެރިކަމާ ގުޅުން ހުރި ފަންނު ތަކުން މީހުން ބިނާކުރުމަކީ ވަރަށް ބޭނުން ތެރިކަމެކެވެ. މައުލޫމާތު ހޯދާ ލިބިގަތުން ފަސޭހަކޮށް ދިނުމަކީ އެހާމެ އިސްކަންދޭން ޖެހޭ ކަމެކެވެ. ނޫސްވެރިންނާއި ނޫސްތަކުގެ ރައްކާތެރިކަން ކަށަވަރު ކޮށްދޭން ޖެހެއެވެ. ނޫސްވެރިކަމުގެ ގާނޫނީ އޮޅިތައް ތިރި ކުރަން ޖެހެއެވެ. މިނިވަން ނޫސްވެރި ވެއްޓެއް ނަގަހައްޓާ ހައްގުތައް ކަށަވަރު ކޮށްދިނުމަށް ޒިންމާދާރު ސެލްފްރެގިލޭޓަރީ ބާރަކަށް ނޫސްވެރިކަން ހަދާދެން ޖެހެއެވެ. ނޫސްވެރިކަމުގެ އަގުވަޒަން ކުރުމަކީ ހިތްވަރު ލިބޭނެ ކަމެކެވެ.

2008ގައި ލިބުނު ވެރިކަން ދައުރު ހަމަޔަށް ދެބައިނުވެ ގެއްލި މުޅި ޕާޓީ މަގުމަތިވިއެވެ. އެމްޑީޕީގެ ލީޑަރޝިޕް އިސްތިއުފާއެއް ނުދެއެވެ. 2009ގައި އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީއެއް ވެރިކަމުގައި ތިބެ އެމްޑީޕީއަކަށް ނުހޯދެއެވެ. އެކަމަކު ލީޑަރޝިޕް އިސްތިއުފާއެއް ނުދެއެވެ. ވެރިކަމުން އިސްތިއުފާދިން ބަގާވާތުގެ ޖަޒްބާތުގައި ރައްޔިތުންގެ ހަމްދަރުދީ އާއި އެކުވެސް 2013ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބުން އެމްޑީޕީ ވީފޭއްޔެވެ. ލީޑަރޝިޕް އިސްތިއުފާއެއް ނުދެއެވެ. 2014 މަޖިލިސް އިންތިހާބުގައި އެމްޑީއަށް މެޖޯރިޓީއެއް ނުހޯދެއެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު އެމްޑީޕީގެ ލީޑަރޝިޕް އިސްތިއުފާއެއް ނުދެއެވެ. އެހުރިހާ ފޭލިވުމެއް ފޭލިވީއިރު ލީޑަރަކަށް ހުރީ ރައީސް ނަޝީދެވެ.

ރައީސް ނަޝީދު ލީޑަރޝިޕްގައި ނެތުމުން ޖެހިޖެހިގެން ދެ އިންތިހާބުން ފޭލިވިއްޔޭ ބުނެ ބަޔަކު ވައްވައް އެބަޖަހައެވެ. އެބަޔަކު އެގޮތަށް ފިތުނަވެރި ޗައްކަރު ޖަހާއިރު މީގެ ކުރިން ދޫކޮށްލި ވެރިކަމާއި ގެއްލުނު އިންތިހާބުތައް ގެއްލިފައި ހުރީ ރައީސް ނަޝީދުގެ ލީޑަރޝީޕްގައިކަން ހަނދާނެއް ނެތެވެ. 

އެންމެ ރަނގަޅެވެ. މިހާރުގެ ލީޑަރޝިޕް ކަޑަވެގެން ލީޑަރޝިޕް ބަދަލުކޮށް އެމްޑީޕީ ރޫޅާލަން ނިކުތް މީހުނަށް އެމްޑީޕީ ހަވާލު ކުރަންވީ ސަބަބެއް ބުނެދީބަލާށެވެ. ހަމަ ގައިމުވެސް އެމްޑީޕީއަށް ރައީސް ނަޝީދުގެ ފުށުންވީ ރަނގަޅަށްވުރެ ލިބުނު ގެއްލުން މާބޮޑެވެ. ފޫނުބެއްދޭ ވަރުގެ ބޮޑެތި ގެއްލުން ތަކެއް ދިނުމުގެ އިތުރަށް ރައީސް ނަޝީދު ވަނީ އެމްޑީޕީގައި ފޭލިވެފައެވެ.

އެމްޑީޕީގެ ރިޔާސީ ޕްރައިމަރީން ވެސް ނަޝީދުވީ ބޮޑުފޭއްޔަކުން ފޭއްޔެވެ. ޕްރައިމަރީ ކާމިޔާބު ކުރެއްވި ރައިސް ސޯލިހު އެމްޑީޕީގެ ޓިކެޓްގައި ނުކުންނަވާ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ފުރަތަމަ ބުރުގައި 8 ކެންޑިޑޭޓުންނާ ވާދަކުރައްވާ 86161 ވޯޓް ހޯއްދެވިއެވެ. ރައީސް ނަޝީދު ލީޑްކުރި ދަ ޑިމޮކްރެޓްސްގެ ކެންޑިޑޭޓަށް ލިބުނީ އެންމެ 15789 ވޯޓެވެ. 

އިދިކޮޅުން ފެތުރިހާ ދޮގާއި އެމްޑީޕީ ފޭލިކޮށްލަން އިދިކޮޅާ ގުޅިގެން ރައީސް ނަޝީދާއި އޭނާގެ އައުވާނުން ކުރި މަސައްކަތުން 2023ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބު އެމްޑީޕީއަށް ގެއްލުނެވެ. އެމްޑީޕީއަށް އިންތިހާބު ގެއްލުނު ނަމަވެސް ރާއްޖޭގެ ތާރީހުގައި ރިޔާސީ އިންތިހާބެއްގައި ބަލިވި ކެންޑިޑޭޓަކަށް ލިބުނު އެންމެ ގިނަ ވޯޓް ހޯދާފައިވަނީ ނިމިދިޔަ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި އެމްޑީޕީ ކެންޑިޑޭޓް ރައީސް ސޯލިހެވެ. ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ދެވަނަ ބުރުގައި އެމްޑީޕީއަށް 109868 ވޯޓް ރައްޔިތުން ދިނެވެ. 

އަނެއް ކޮޅުން ވެރިކަމުގެ ނުފޫޒާއި މިލިޔަނުން އެޅި ރިޝްވަތާއި ސަރުކާރުން ބެހިހާ ވަޒީފާއާއި އެމްޑީޕީއާ ދެކޮޅަށް ރައީސް ނަޝީދު ކުރި އެންޓިކެންޕޭނާ އެކުވެސް އެމްޑީޕީން ވަނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބުގައި 59 ހާހަށްވުރެ ގިނަވޯޓު ހޯދާފައިވެއެވެ. މަޖިލީހުން ދެވަނައަށް އެންމެ ގިނަ ގޮނޑި ލިބުނީވެސް އެމްޑީޕީއަށެވެ. ރައީސް ނަޝީދުގެ ޑިމޮކްރޭޓްސަށް އެންމެ ގޮނޑިއެއްވެސް ނުލިބުނެވެ.

މިހުރިހާ ހަގީގަތެއް މިހެން ހުރުމުން އެނގެނީ އެމްޑީޕީގެ ލީޑަރޝިޕް ފޭލި ނުވާކަމެވެ. ފޭލިވީ ރައީސް ނަޝީދުކަމެވެ. ނަޝީދުގެ ޖާދޫގައި ޖެހިގެން އުޅޭ މީހުން ކަމެވެ.

ނަޝީދަށް ވެރިކަން ކުރަން ލިބި ނުކުރެވި ވީ ފޭއްޔެވެ. އެމްޑީޕީ އަޅުވެތި ކުރިކުރިމާއި ރޫޅާލަން ކުރި މަސައްކަތުގައި ވެސް ނަޝީދުވީ ފޭއްޔެވެ. އެމްޑީޕީ އަނބުރާ ހޯދަން ނަޝީދު ކައްކާ ގޭހުން ވިރި ހުސްވާނީވެސް ނަޝީދެވެ. ނަޝީދަށް ބާރުނެތް އެމްޑީޕީއެއް ނުބޭއްވުމަށް ދިރުވަން އުޅުނު ފިކުރު މަރުވެ ޑެމްސް ދޮޅިކެނޑި މުޅައަށް ވުމުން އަނބުރާ އެމްޑީޕީ ހޯދަން ނޫޅޭށެވެ. 

މި އިންޒާރުތައް ލިބުނީ ބުދަ ދުވަހު މެއިލް މެދުވެރިކޮށެވެ. އެއާ އެކު ސްކޫލްތަކުން ވަނީ ސަލާމަތީ ސަބަބުތަކަށްޓަކައި ދަރިވަރުން ގެއަށް ފޮނުވާލާފައެވެ. 

މެއިލް މެދުވެރިކޮށް ލިބުނު މި އިންޒާރުތަކާއި ގުޅިގެން ހުރިހާ ސްކޫލެއް ބަލާ ފާސްކޮށްފައިވާ ކަމަށާއި މިހާތަނަށް ތުހުމަތު ކުރެވޭ އެއްޗެއް ފެނިފައިނުވާ ކަމަށް އިންޑިއާގެ ސަލާމަތީ އިދާރާތަކުން ރިޕޯޓު ކޮށްފައިވެއެވެ. 

މިހާތަނަށް ކުރި ތަހުގީގު ތަކުން އެނގިފައިވާ ގޮތުގައި މިއީ ކުދިންގެ ހިތްތަކުގައި ބިރުވެރިކަން އުފެއްދުމުގެ ގޮތުން ފޮނުވާފައިވާ މެއިލްތަކެއް ކަމުގައި ބެލެވޭ ކަމަށް އިންޑިއާގެ ސަލާމަތީ އިދާރާތަކުން މައުލޫމާތު ދީފައިވެއެވެ. އަދިވެސް އިތުރު ތަހުގީގުތައް ކުރިއަށް ދާއިރު، ދަރިވަރުންނާއި ބެލެނިވެރިން ހާސްވެ ކަންބޮޑު ނުވުމަށް އިލްތިމާސް ކޮށްފައިވެއެވެ.

ސޯޝަލް މީޑިއާގައި ގިނަ އާއްމު ރައްޔިތުން ކަންބޮޑުވުންފާޅު ކުރަމުންދާއިރު، 1000 ރުފިޔާ އަށް ވުރެ ދަށުން ކަރަންޓު ފީ އަބަދުވެސް އަރާ ގެތަކަށް 4000ށް ވުރެ މަތިން ކަރަންޓު ބިލް އައިސްފައިވުމީ ކަންބޮޑުވާންޖެހޭ ކަމެކެވެ. މިއީ ކަރަންޓު ބޭނުންކުރި މިންވަރަށްވުރެ އިތުރަށް ކޮށްފައިވާ ބިލްތަކެއް ކަމަށް  ގިނަ ބަޔަކު އަންނަނީ ތުހުމަތު ކުރަމުންނެވެ.

ކަންމިހެން އޮތްއިރު، ނިމި ދިޔަ ރޯދަމަހުގެ ކަރަންޓު ފީ ކުޑަކޮށްފައިވަނީ މަޖިލިސް އިންތިހާބަށް ރައްޔިތުން ހައްލާލުމުގެ ގޮތުންކަމަށް ބުނުމަކީ ދޮގެކޭ ބުނެވޭނޭ ޖާގައެއް ނެތެވެ. އިންތިހާބުން ސުޕަމެޖޯރިޓީ ލިބުމާ ކަރަންޓު ބިލްތަށް ބޮޑުވުން ދިޔައީ އެކުއެކީގައެވެ. 

ބިލްތައް އާދަޔާ ހިލާފަށް ބޮޑުވި ނަމަވެސް ބިލް ކޮށްފައިވަނީ ރަނގަޅަށް ކަމަށް ބުނެ ސްޓެލްކޯގެ މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރު ހުސައިން ފަހުމީ މި މައްސަލަ ދިފާއު ކުރިކަމުގައި ވިޔަސް ހަގީގަތް ވާނީ ހަގީގަތަށެވެ. 3000 އިން 4000 އިން ބިލްތައް ކުއްލިއަކަށް ކަރަންޓު ބޭނުން ނުކުރާ މިންވަރަށް އަރައިގެން ދާންވީ ސަބަބެއް ނެތެވެ. 

ފަހުމީ ވިދާޅުވެފައިވަނީ ރޯދަ މަހު ޑިސްކައުންޓްގެ ގޮތުގައި 20 މިލިއަން ރުފިޔާ ބިލްތަކުން ކަނޑާފައިވާނޭ ކަމަށެވެ. އެހެން ކަމަށް ވަނީ ނަމަ މިއީ ގެއްލުނު 20 މިލިއަން ރުފިޔާ އަނބުރާ ހޯދުމަށް ސަރުކާރުން ޖަހާ ދަންތުރައަކަށް ވުން އެކަށީގެންވެއެވެ.

މުއިއްޒު ގެންނަން ވައުދުވި "ހެޔޮ" ވެރިކަމަކީ މިއީ ކަމަށް ވެދާނެއެވެ. ނިކަމެތި ރައްޔިތު މީހާގެ ޖީބު ދޮވެލައިގެން ދައުލަތަށް ލިބޭ ފައިސާ ފެންފޮދަކާނުލާ ދިރުވާމަކީ މި ސަރުކާރުގެ "ހަރުދަނާ ސިޔާސަތު" ކަމުގައިވެސް ވެދާނެއެވެ. އަބަދުވެސް އިވެނީ "ރައްޔިތުން ސަލާން ޖަހަން ނުޖެހޭ ނިޒާމަކަށް" ގެންދަން އައި ސަރުކާރަކީ މި ސަރުކާރު ކަމުގައިއެވެ. އަޑުއިވޭ ބަހާއި ކުރާ އަމަލާއި އުޑާ ބިމާ ހާވެސް ތަފާތެވެ. މި ސަރުކާރު އިންތިހާބު ކުރެވުނު ފަހުން ރައްޔިތުން ދަވާލަން ލިބުނު އެންމެ ފުރުސަތެއްވެސް ދޫކޮށްލާފައި އަދި ނެތެވެ. 

ކަރަންޓު ބިލްތަކުން ޖީބުތައް ދޮވެލި ސަރުކާރުން ދެން ދޮވެލާނީ ރައްޔިތުންގެ ޒަރޫރީ ބޭނުންތަކަށް ބޭނުންކުރާ ތަކެތިން ނޫންކަމެއްވެސް ނޭނގެއެވެ. މި އޮތީ ވާ ސަރުކާރެކެވެ.

ޑރ. ޖަމީލު ފާހަގަ ކުރެއްވި ގޮތުގައި މަސްވެރިންނަށް މަހުގެ އަގު ނުލިބި އެ ޞިނާޢަތް ދަނީ ހީނަރުވަމުންނެވެ. އަނެއްކޮޅުން ކިޔަވައިގެން ތިބި ސިވިލް ސަރވެންޓުންގެ މުސާރަ ސިޔާސީ އެކްޓިވިސްޓުންގެ ނިސްބަތުން ކަންބޮޑުވާ ދަރަޖަޔަށް ދަށްކަމަށް ފާހަގަ ކުރެއްވިއެވެ.

ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާގައި ބޮޑަތި މަގާމްތަކުގައި ތިބެނީ ބޭރު މީހުންކަމާއި އެފަދަ މަގާމްތަކުގައި ތިބޭ މަދު ދިވެހިންނާ މުސާރައިގެ ބޮޑަތި ފަރަގު ހުންނަކަމަށް ފާގަކުރެއްވީ ރާއްޖޭގެ ބްރޭންޑް އަގުބޮޑުކަން ފާހަގަ ކުރައްވަމުންނެވެ. 

ފަތުރުވެރިކަމާބެހޭ ވަޒީރުގެ ނާގާބިލުކަން ދޭހަވާ މޭރުމަކުން ޖަމީލު ވިދާޅުވީ މިއަދު އެދާއިރާގެ މޫނުބަލާ ލޯގަނޑުކަމަށްވަނީ ވަޒީރު ކަމަށެވެ. ފަތުރުވެރިކަމުގެ ސިނާއަތުގެ ވަޒީރުކަމުގައި ނާގާބިލު ވަޒީރަކު ހުންނަ ހުރުމުން ދޭހަވަނީ ސަރުކާރު ސީރިއަސް ނޫންކަން ކަމަށް ޖަމީލު ނުސީދާކޮށް ފާހަގަ ކުރައްވައެވެ. އިތުރު ތަފްސީލް ދެއްވަމުން ޖަމީލު ވިދާޅުވީ ސަރުކާރަށް މުހިއްމީ ވަރުގަދަ ބްރޭންޑްތައް ތަމްސީލުކޮށް މާރކެޓް ކުރުމަށް ފެންވަރާއި ހުނަރު ދެއްކުމަށް ވުރެ ސިޔާސީ ސްކޯރ ކުރެވޭތޯ ބެލުން ކަމަށެވެ.

ނަތީޖާއަކީ ގައުމަށް އެންމެ މުހިއްމު ސިނާޢަތުގެ ވެރިންނާ، މަސައްކަތްކުރާ އެންމެންގެ ޙައްގު ކުރިއަރުވާނެ ސިކުނޑިއެއް ނެތުން ކަމަށް ބައިނަލްއަގުވާމީ މަސައްކަތްތެރިންގެ ދުވަހުގެ ހެޔޮއެދުން ފޮނުވުމަށް ޑރ. ޖަމީލު މިއަދު އެކްސްގައި ކުރި ޕޯސްޓެއް ގައި ވެއެވެ.

ހިޔާވަހިކަން ހޯދުމުގެ ޕްރޮގްރާމްގެ ދަށުން ޕޯޓަލް މެދުވެރިކޮށް ވިނަރެސް ފްލެޓްގަންނަން އެތައް ބަޔަކު އޮތީ ހުށަހަޅާފައެވެ. އެކަމަށް ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތާ ހޭދަކޮށްގެން ބަޔަކު ޕޯޓަލަށް ހުށަހެޅީ އުންމީދާ ޔަގީން ކަމާއެކުގައެވެ. އެއްވެސް ބެލުމެއް ހިޔާލެއްނެތި އެތައްބައެއްގެ އުންމީދުގައި ކޮޅުފައިން ޖަހާ ޕޯޓަލު މެދުވެރިކޮށް ވިނަރެސް ފްލެޓް ގަންނަން ހުށަހެޅި ހުރިހާ ހުށައެޅުމެއް ބާތިލުކޮށްލީއެވެ.

ވިނަރެސް ފްލެޓް ނުވިއްކާ ގޮތަށް ނިންމީ މުއިއްޒު ބޭނުންވާ ބަޔަކަށް ވިނަރެސް ފްލެޓްތައް ބަހާލުމަށެވެ. ބޯހިޔާވަހި ކަމުގެ ހާލަތު ކިތަންމެ ގޯހަސް ވަރިހަމަތާއެވެ. މުއިއްޒު ސަރުކާރުގެ ކުރިން އޮތް އެއްވެސް ސަރުކާރަކުން ނިންމާފައި އޮތް ނިންމުމެއް އުވާނުލާނެ ކަމުގެ ޔަގީން ކަމެއް ނެތެވެ. ދީފާވާއެއްޗެއް އަތުނުލާނެ ކަމުގެ އެއްވެސް ކަށަވަރުކަމެއް ނެތެވެ. 

ޗައިނާއާި ތުރުކީގެ އަސްކަރީ އޮޕަރޭޝަނަށް ރާއްޖެ ހުޅުވާލެވިއްޖެއެވެ. ރާއްޖޭގެ ހާއްސަ އިގުތިސާދީ ސަރަހައްދެއް ސިޔާސީ ސަރަހައްދެއް ބަލާނެ ކަމެއްނެތެވެ. ކަނޑުއަޑީގެ ސާވޭ ހެދިޔަސް މައުދަން ނެގިޔަސް މަސް ހިފިޔަސް ހެވެވެ. ޗައިނާއާއި ތުރުކީ ކުރާނެ ކަމެއް ކުރާނެ ވަރަކަށް ކުރާނެ އިރަކުން ކުރާކަށް މަނަލެއްނޫނެވެ.

ބ. ހިބަޅިދޫ އަކީ ތަރއްގީ ކުރުމަށް ސަރުކާރުން ބަޔަކާ ހަވާލުކޮށްފައި އޮތް ރަށެވެ. ސަރުކާރުން ވެފައިވާ އެއްބަސްވުމަށް އެއްވެސް ހުރުމަތެއް ނެތި ހިބަޅިދޫ އަތުލުމުގެ މަސައްކަތް މުއިއްޒު އެވަނީ ފަށާފައެވެ. ހިބަޅިދޫގައި ތިބި ބިޒްނަސް މޯލްޑިވްސްގެ މީހުން ހަމައެއް ލަމައެއްނެތި ގަދަކަމުން ބާލާ އެރަށް ހުސްކުރަނީއެވެ. ޝަރީއަތެއް ގާނޫނީ ހަމައެއް މުއިއްޒަކަށް ނެތެވެ.

މީހުނަށް ވަޒީފާ ދެނީވެސް މަދެއް ސުމާރެއް ކޮށްނޫނެވެ. އުޑެއް ބުޑެއް އެނގެއެއް ނޭގެއެއް ނުބަލައެވެ. ސިވިލް ސާވިސްއިން ވަކިވެފައިވާ އެތައް ބަޔަކު އަނބުރާ ވަޒީފާއަށް ނެރެނީޔޯލައެވެ. އައުވާނުނަށް ވަޒީފާ ހޯދަދޭން މިޖަހަނީ ވަކިން ކުޑަ މަޅިއެއް ނޫނެވެ.

މިމޭރުމުން އަމުނާލުމަށް ކޮންމެ ދުވަހަކު އެތައް ކަމެއް މުއިއްޒު ދާނީ ކުރަމުންނެވެ. ނަމުގާ ރައްޔިތުންގެ ލާބައަށެވެ. ފުރިގެން ބަންޑުން ވާނީ މުއިއްޒުގެ އަންބޮނޑިއެވެ. ފެނިގެންދާނީ މުއިއްޒުގެ ގޮށްމުށު ބާރެވެ.

އެންމެ އަވަހަށް ދެން ފެންނާނީ ގެދޮރުވެރި ފްލެޓްތައް ލިބޭނެ ކަމަށް ކަނޑައަޅާ ގެޒެޓް ކޮށްފައިވާ ފަރާތް ތަކައް ފްލެޓް ނުދޭން ނިންމާ ތަނެވެ. އިވޭނީ ބިންވެރިޔާގެ ޕްރޮގްރާމްގެ ގިނަ ގޯތިތަކެއް ދޭން ކަނޑައަޅަފާވާ މީހުންނަށް ދެވެން ނެތް ކަމަށް ކަނޑަ އަޅާއަޑެވެ. ފުށި ދިއްގަރުފަޅު ހިއްކާފައި ނޫނީ ގޯތި ނުދޭން ނިންމާ ނިންމުމުގެ އަޑެވެ.

• ސިޔާސީ މަގާމުތައް މަދުކުރެވޭނެއެވެ.
• ސިވިލްސަރވިސްގެ މުސާރަ ބޮޑުކޮށް ހަމަހަމަ ކުރެވޭނެއެވެ.
• ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުން އިތުރުވުން ހުއްޓުވޭނެއެވެ.
• މަޖިލިސް މެންބަރުންގެ މުސާރަ ކުޑަކުރެވޭނެއެވެ. 
• ދާއިރާގެ ރައްޔިތުންނަށް މެންބަރު ވަކިކުރޭވެނެ ގޮތް ހެދޭނެއެވެ.
• މެންބަރުކަން ކުރާ މީހުނަށް އެލައުންސް ދިނުން ހުއްޓުވޭނެއެވެ.
• ފަޑިޔާރުންގެ މުސާރައާއި އެލަވެންސް ހަމަމަަގަށް އެޅުވޭނެއެވެ. 
• ސިޔާސީ ނުފޫޒުން ފަނޑިޔާރުގެ ސަލާމަތް ކުރެވޭނެއެވެ.

ގައުމުގެ އިގުތިސާދި ފުދުން ތެރިކަން އިތުރުވެ ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގެ ބިޔަ އިގްތިސާދަކަށް ރާއްޖެ ހެދެންވާނެއެވެ. އެމަގަށް ކުރުމަށް ވައުދުވެފައިވާ ކަންކަން ނިންމާ އޭގެ ނަފާ ރައްޔިތުންނަށް ހޯދާދެވެން ވާނެއެވެ. 

• ވައުދުވެފައިވާ އެއަރޕޯޓްތައް އަޅާ ނިންމަންވާނެއެވެ.
• ވައުދުވެފައިވާ ވަރަށް 20 މިލިޔަން ފަތުރުވެރިން ގެނެވެންވާނެއެވެ.
• ވައިގެ އުދުހުންތަކުގެ އަގު ހެޔޮ ކުރެވެންވާނެއެވެ.
• ރައްޔިތުންނަށް ފުދޭ މިންވަރަށް ކާބޯތަކެތި ރާއްޖޭގައި އުފައްދަން ޖެހޭނެއެވެ. 
• ޓޫރިޒަމް ނޫން އެހެން އިންޑަސްޓްރީތައް ރާއްޖޭގައި ކޮޅަށް ޖެހެންވާނެއެވެ. 
• އީއީޒެޑްގެ ކަނޑާ ކަނޑު އަޑީގެ ފުރިހަމަ މަންފާ ހޯދެންވާނެއެވެ.
• ރާއްޖޭގެ އެކި ހިސާބުގައި ބަންކަރިންގ ހިދުމަތް ދެވެންވާނެއެވެ. 
• ދެކުނު ކަނޑުގެ އިގްތިށަދީ ސަރަހައްދުގެ 200 މޭލު ހަމަޔަށް ހޯދެންވާނެއެވެ.
• ޓަނަލްއަޅާ ބްރިޖުން ގުޅަންޖެހޭ ހުރިހާ ތަނެއް ގުޅާލެވެންވާނެއެވެ. 

ގައުމިއްޔަތާއި ސިޔާދަތުގެ ރަތްރޮގު ފަލަކޮށް ދަމާލެވޭ ވަރަށް ބާރު އޮތީ ދީފައެވެ. ލިބިއޮތް ބާރުން ބާރުލިބިގެން އެކަން ކުރާކަށްވެސް ހުރަހެއް ނެތެވެ. 

• ބޭރު ސިފައިންގެ އެއްވެސް މީހަކު ނުހުންނާނެއެވެ.
• ސަވައިލެންސާއި ކުއްލި ހާލަތުގައި ބޭރުގެ މަދަނީ ބަޔަކު ނުތިބޭނެއެވެ. 
• ހައިޑްރޮގްރަފީ އެއްވެސްކަމެއް ބޭރު ބަޔަކު ލައްވާ ނުކުރުވާނެއެވެ.
• ކަނޑާ ވައިގެ މަގުން ސަރަހައްދު ބަލަހައްޓާނީ ދިވެހިންނެވެ. 
• ދިވެހި ބަހުން ނޫނީ ރަސްމީ އެއްވެސް މުއާމަލާތެއް ނުކުރާނެއެވެ.
• ޅެމުން ނަފްސާނީ ފަރުވާ ދޭން ފެށޭނެއެވެ. 
• ސްކޫލުތަކާއި ކޮލެޖްތަކާއި ޔުނިވަރސިޓީތަކުގައި ކިޔަވާދެވޭނީ ދިވެހި ބަހުންނެވެ. 

މިހުރިއްޔަކީ ސަމާސާ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. މިހެން އިނދެ ވިސްނާލުމުން ހަނދާނަށް އައި ބައެއް ކަންކަން ހިއްސާކޮށްލީއެވެ. އެހެން ނޫނަސް އެއޮތް ބޮޑު މެނެފެސްޓޯއާއި މެންބަރުން ހޮވުމަށާއި ވެރިކަމަށް ވީހާ ވައުދުތައް ފުއްދާން މަޖިލިސް ނުލިބިގެން އުޅޭކަށް ގައިމު ނުޖެހޭނެއެވެ. ބަލަން ތިބެމާ ހިނގާށެވެ. 

މިހާރުގެ ސަރުކާރަށް ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި ހަމަހަމަކަން ގާއިމުކޮށް ފޯރުންތެރި އަބުރުވެރި ދިރިއުޅުމެއް ހޯދާދެވެން ޖެހޭނެއެވެ. ހާސްކަމެއް ނެތި ދިވެހިން އުޅޭނެ މާހައުލު ކަށަވަރުކޮށް ދޭނެއެވެ. ވަންޏާ ނިކަން މިކަންކަން ކޮށްލަބަލާށެވެ.

• މުސާރައިގެ ބޭއިންސާފު ނައްތާލުން.
• ވަޒީފާގެ ހަމަހަމަކަން ޤާއިމު ކުރުން.
• ބޭސްފަރުވާއަށް ސަލާންޖެހުން އެއްކޮށް ނައްތާލުން.
• ބޭސްފަރުވާއަށް އެހީހޯދަން، މެމްބަރަށް ގުޅަން ނުޖެހުން.
• އެންމެނަށް ބޯހިޔާވަހިކަން ފޯރުކޮށް ދިނުން.
• ބޮޑެތި ބަލިތަކަށް ބޭސްފަރުވާ ނުކުރެވިގެން ސޯޝަލް މީޑިއާގެ އޮޅިތަކުގައި ސަލާން ނުޖެހުން. 
• ބިދޭސީންގެ މައްސަލަ ޙައްލު ކުރުން.
• މަސްތުވެގެން ހުންނަ މީހަކު މަގުމަތިން ނުފެނުން.
• ފަޤީރުކަން ނައްތާލުން.
• ޑޮލަރުގެ ކަޅުބާޒާރު ނައްތާލުން. 
• ކަރަންޓުގެ އަގު ހެޔޮ ކުރުން.
• ލަފާފުރުމުގެ ހުރިހާ ދަތިކަމެއް ނައްތާ ލުން.
• ފެނާ ނަރުދަމާގެހިދުމަތް ނެތް ރަށެއް ނުބޭއްވުން.
• ކަރަންޓް ހިދުމަތް ރައްކާތެރިކަމާއި ފަސޭހަކަމާއެކު ބޭނުންވާ ވަރަކަށް ހޯދާދިނުން.

ޔޫރަޕްގައި އެންމެ ގިނައިން ސްލަމް އާބާދީ އޮންނަ 12 ގައުމެއް އޮވެއެވެ. ޔޫރަޕިއަން ޔުނިއަން އާއި އދ ގެ ތަފްސީލީ ދިރާސަތަކުން އެންމެ ބޮޑަށް ފާހަގަވާ ސްލަމް އާބާދީ އޮތް ޔޫރަޕްގެ ފަސް ގައުމަކީ ރޫމޭނިއާ އާއި ސްޕޭނާއި އިޓަލީ އާއި ބެލަރޫސް އާއި ޔުކްރެއިނެވެ.    

1. ރޫމިނިއާ

• ޖުމްލަ އާބާދީ (2018): 10،515،554
• ސްލަމްތަކުގައި ދިރިއުޅޭ އާބާދީ (2018): 1،523،000
• ސްލަމްތަކުގައި ދިރިއުޅޭ އާބާދީގެ ނިސްބަތް (2018): %14.4

ރޫމިނިއާގެ ސްލަމްގައި ދިރިއުޅޭ ގިނަ މީހުންނަކީ ރޯމާ އާބާދީއަށް ނިސްބަތްވާ މީހުންނެވެ. އޭގެ ތެރެއިން ގިނަ މީހުންނަކީ ދިރިއުޅުމަށްޓަކައި ކުރާ މަސައްކަތެއްގެ ގޮތުގައި ކުނި އަންދާ މީހުންނެވެ. ގައުމުގެ މުޅި އާބާދީގެ %14.4 މީހުން ދިރިއުޅެނީ ސްލަމްތަކުގައި ކަމުން މިއީ ދުނިޔޭގައި ސްލަމް އާބާދީ އެންމެ ގިނަ ގައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ގައުމެއް ކަމަށް ބެލެވެއެވެ.

2. ސްޕެއިން

• ޖުމްލަ އާބާދީ (2018): 37،588،424
• ސްލަމްތަކުގައި ދިރިއުޅޭ އާބާދީ (2018): 2،907،000
• ސްލަމްތަކުގައި ދިރިއުޅޭ އާބާދީގެ ނިސްބަތް (2018): %7.8

ސްޕެއިން އަކީ ޔޫރަޕްގެ އެންމެ ބޮޑު އެއް ސްލަމްގެ ގޮތުގައި ސިފަކުރެވެއެވެ. އާބަން ސްލަމްތަކުގައި 2.9 މިލިއަނަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން ދިރިއުޅެމުންދާ ސްޕެއިން އަކީ ޔޫރަޕްގައި އެންމެ ގިނައިން ސްލަމް އާބާދީތައް ދިރިއުޅޭ އެއް ގައުމެވެ.

3. އިޓަލީ

• ޖުމްލަ އާބާދީ (2018): 42،559،879
• ސްލަމްތަކުގައި ދިރިއުޅޭ އާބާދީ (2018): 3،007،000
• ސްލަމްތަކުގައި ދިރިއުޅޭ އާބާދީގެ ނިސްބަތް (2018): %7.2

ކޮވިޑް-19 އާއި ގުޅިގެން ސްލަމްގައި ދިރިއުޅޭ މީހުންނަށް ރަނގަޅު ގެތަކެއް ބިނާ ކޮށްދީ އިސްލާހު ކުރުމަށް އިޓަލީ ސަރުކާރުން ވަނީ އަމާޒު ހިފާފައެވެ.

4. ބެލަރޫސް

• ޖުމްލަ އާބާދީ (2018): 7،418،413
• ސްލަމްތަކުގައި ދިރިއުޅޭ އާބާދީ (2018): 3،358،000
• ސްލަމްތަކުގައި ދިރިއުޅޭ އާބާދީގެ ނިސްބަތް (2018): %45.2

ބެލަރޫސްގައި އާބާދީގެ %45.2 މީހުން ދިރިއުޅެނީ ސްލަމްތަކުގައި ކަމުން މިއީ މުޅި ޔޫރަޕްގައި އެންމެ ބޮޑު ސްލަމް އާބާދީ އޮންނަ އެއް ގައުމަށް ވަނީވެފައެވެ. 

5. ޔޫކްރޭން

• ޖުމްލަ އާބާދީ (2018): 30،946،609
• ސްލަމްތަކުގައި ދިރިއުޅޭ އާބާދީ (2018): 5،497،000
• ސްލަމްތަކުގައި ދިރިއުޅޭ އާބާދީގެ ނިސްބަތް (2018): %18

ޔޫކްރޭނަކީ ރަޝިޔާއިން އެގައުމަށް އަރައިގަތުމުގެ ކުރިން ވެސް ޔޫރަޕްގައި އެންމެ ބޮޑު ސްލަމް އާބާދީއެއް އޮންނަ އެއް ގައުމެވެ. ޔުކްރޭންގެ އާބާދީގެ %18 މީހުން 2018 ވެސް ދިރިއުޅެނީ ސްލަމްތަކުގައެވެ. އޭގެ ފަހުން އެގައުމުގެ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ހާލަތު އިތުރަށް ވަނީ ވަރަށް ބޮދަށް ގޯސްވެފައެވެ. 

މެންބަރުކަން ކޮށްފައިވާ މީހުނަށް ދެވޭ އިނާޔަތުގެ ވާހަކަ ދެއްކުން ވަކިން ކުޑައެއް ނޫނެވެ. މި މައުޟޫއުގައި އެކި މީހުން ކިޔާނީ އެކި ގޮތެވެ. އެއްވެސް ބަޔަކު އެއީ ކުރަން ނުޖެހޭ ކަމަކަށް ނުބުނެއެވެ. 

އެއް ދާރާއެއްގައި ދެ ދައުރު މެންބަރުކަންކޮށް ތިންވަނަ ދައުރަކަށް ކުރިމަތިނުލާ ރީތިކޮށް ދެވަނަ ދައުރު ނިންމާލާ މެންބަރުންނަށް އިނާޔަތުގެ ގޮތުގައި ދައުލަތުން ފައިސާއެއް ދިނުމަކީ އެއްވެސް މައްސަލައެއް ނޫންކަމަށް ދެކޭ މީހުން އުޅެއެވެ. މެންބަރުކަންކޮށް ދެވަނަ ދައުރަކަށް ނުވަތަ 3 ވަނަ ދައުރަކަށް ކުރިމަތިލާ ފޭލިވާ އެއްވެސް މީހަކަށް ދައުލަތުން ފައިސާގެ އިނާޔަތެއް ދިނުމަކީ ބަލައިގަނެވޭނެ ކަމެއްނޫން ކަމަށްވެސް ގިނަ ބަޔަކު ދެކެއެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުކަން ކޮށްފައިވާ މީހަކަށް އިހުތިރާމް ކުރުމުގެ ގޮތުން ދައުލަތުން ބާއްވާ ގައުމީ މުނާސަބަތު ތަކަށް ދައުވަތު ދިނުމާއި ކުރީސަފުން ޖާގަ ދިނުން ފަދަ ކަންކަމަކީ ކުރުން އެންމެ ރަނގަޅު ކަންކަމެވެ. ފުރުސަތު ދެވެން އޮތް ވަރަކުން އެއަރޕޯޓްތަކުގެ ވީއައިޕީ ލޯންޖުތަކުން ޖާގަ ދިނުމަކީވެސް އެއްވެސް މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. ދައުލަތުންދޭ އާއްމު ހިދުމަތްތައް ދިނުމުގައި ހާއްސަ އިސްކަމެއް ދިނުމާއި ޑިސްކައުންޓެއް ސްޓޭޓްމަނެއްގެ ގޮތުގައި ދިނުމަކީ އެންމެ ރަނގަޅު ކަމެއް ކަމަށް ބައެއް މީހުން ދެކެއެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންނަށް ލިބިދޭ ހުރިހާ އިމްތިޔާޒެއް މެންބަރުކަން ކޮށްފައިވާހާ މީހަކަށް ދޭން ނުޖެހޭކަމަށް ދެކޭ މީހުންވެސް މަދެއް ނޫނެވެ. މެންބަރުންގެ މުސާރައާއި އިނާޔަތާމެދު ބަހުސްކުރާ މީހުންގެ މައިގަނޑު ވިސްނުމަކީ ދައުލަތުގެ ހޭދަ ކުޑަކުރުމެވެ. ތަފާތު ކުރުން ނައްތާލުމެވެ. 

ތެދެކެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުނަށް ރައްކާތެރިކަމާއި އިނާޔަތް ދިނުމުގައިވެސް ދައުލަތުގެ ކެރިފޯރުންތެރިކަން އޮތް މިންވަރަށް ބެލުމެއްނެތި ހިފެހެއްޓުމެއްނެތި އިނާޔަތް ދިނުމަކީ އެެއް ގޮތަކަށްވެސް ކުރުން ހެޔޮވާވަރުގެ ކަމެއްނޫނެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ މުސާރައާއި އިނާޔަތްތައް ހަމަ މަގަށް އެޅުވުމަކީ ކޮންމެހެން ކުރަން ޖެހިފައިވާ ކަމެކެވެ.

އާއްމު ރައްޔިތަކަށް ނެތް ހެލްތު އިންސުއަރެންސެއް އިރެއްގައި މެންބަރަކަށް ވިޔަތީ ދައުލަތުން ލިބިދޭކަށް ނުޖެހެއެވެ. ދައުލަތުގެ ސޯސަލް ސެކިއުރިޓީ ނިޒާމްގެތެރެއިން ހެލްތު އިންސުއަރެންންސް ގޮތުގައި ރައްޔިތަކަށް ލިބިދޭ މިންވަރަށްވުރެ މަތީ ފެންވަރެއްގެ އިންސުއަރެންސް ޕެކޭޖެއް ވަކިމީހަކަށް ވެގެން ދައުލަތުން ދިނުމަކީ އިންސާފެއް ނޫނެވެ. މަތީ ފެންވަރެއްގެ އިންސުއަރެންސް ޕެކޭޖެއް ނެގުމަކީ އެމީހެއްގެ އަމިއްލަ ކަމެކެވެ. ދައުލަތުން ދޭންޖެހޭނީ އަސާސީ މިންވަރެވެ. 

ދައުލަތުގެ ޒިންމާދާރު މަގާމެއް އަބުރުވެރިކަމާއެކު އަދާކޮށް ނިންމާ އަބުރުވެރި އުޅުމެއްގައި އުޅޭ ސްޓޭޓްސްމަނުންނަށް ހައްގު މަގާމު މުޖުތަމައުން ލިބިދޭން ޖެހޭނެއެވެ. އެހެނަސް އެމީހުނަށް އަދާކުރަންޖެހޭ އިހުތިރާމާއި ލިބިދޭ ލުއިފަސޭހަ ތަކަކީ ދައުލަތުން އުފުލަންޖެހޭ ބުރައަކަށް ވާހެން ކަންކަން ތަރުތީބު ކުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ. މެންބަރުކަން ކުރުމަކީ ދައުލަތަށް ބަލަދު އަރާ ކަމަކަށް ވެގެންނުވާނެއެވެ.  

ތިމާއަށް ނެތް ވެރިކަމަކާ ބާރެއް އެމްޑީޕީއަށް އޮތުމަށް ނޭދޭ މީހަކު އިސްނަގައިގެން އެމްޑީޕީ ރޫޅާލަން ޖަހާ ކެހިވެރި މަޅީގައި އެމްޑީޕީ ނުޖެއްސޭނެކަން ސާބިތު ކޮށްދިނުމުގެ ވަގުތަކީމިއެވެ. ކޮންމެ ނާކާމިޔާބަކީ ޕާޓީ ރޫޅުން ނޫންކަމާއި ލިބުނު ފިލާވަޅެއްކަން އެމްޑީޕީ މެންބަރުން ގަބޫލުކޮށް ލީޑަރޝިޕަށް އެއްބާރުލުން ދޭންވީ ވަގުތަކީވެސް މިއެވެ.    

އެމްޑީޕީ މެންބަރުންނާއި ސަޕޯޓަރުން ގަބޫލު ކުރަންޖެހޭ ހަގީގަތަކީ އެމްޑީޕީގެ މިހާރުގެ ލީޑަރޝިޕާ ދެކޮޅަށް ތެދުވެ އަޑު އުފުލަނީ އެމްޑީޕީ އާރާ ބާރުގައި އޮތް އިރު ފުނޑުފުނޑު ކޮށްލަން އެމްޑީޕީތެރެއިން ނިކުތް ހާއިނުން ކަމެވެ. ވަކި މީހަކަށް ވެރިކަމާއި ބާރާއި އާރު ނެތިއްޔާ އެމްޑީޕީގައި ވެރިކަން އޮތުމަށް ނޭދުނު ގައްދާރުން ކަމެވެ. މާ އޯގާތެރި މާތް ބަޔަކަށް ހެދިގެން އެތެރޭގައި ތިބެގެން އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަން ހަރާބުކުރީ ވެރިކަމަށް ބޫތުކައިފައި ތިބި ހަރާން ކޯރުން ކަމެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ ލާބައާއި މަންފާއަށް ރާއްޖޭގެ ކަންކޮޅު ތަކުގައި ރައީސް ސޯލިހު ހިންގެވިހާ ކަންކަމަކީ ބޭކާރު އިސްރާފް ކަމަށް ސިފަކޮށް ރައްޔިތުންގެ ހިތުގައި ޝައްކު އުފެއްދީ އެ ބައިގަނޑެވެ. ސަރުކާރުން ބޮޑު މުސާރަ ނަގައިގެން ތިބެ ހަރާން ކޯރުވީ އެ ބައިގަނޑެވެ. އެމްޑީޕީގެ އިހުލާސްތެރި މެންބަރުން އެކަހެރި ކުރުވީ އެ ބައިގަނޑެވެ. ވަކިވަކިން ނަން ނުކިޔަސް އިބޫ ސަރުކާރުގައި ކާކުހުރީ ކޮންތާކުކަމާއި މިހާރު އެ މީހުން ތިބި ގޮތާ ތަންތަން އެހެރީ ދިމާއަށް ފެންނާށެވެ.  

2019 ގައި އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަން ފެށުނީއްސުރެ ކާކުކުރީ ކީއްކަން ވަރަށް ސާފެވެ. ހަނދާން ހުންނާނެއެވެ. ދަނޑިވަޅުބަލާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރިޔާސަތަށް ދެމީހަކު ނެރުވާ ރަނގަޅަށް ތަޅުވާ ނުތަނަވަސްކަން އުފައްދުވާ ދެ ބުޅަލުގެ އަރާރުމުގެ ތެރެއިން ބޯކިބާ ކާލީ ރާމާ މަކުނެވެ. ރައްޔިތުން ދިން މަޖިލީހުގެ ސްޕަރމެޖޯރިޓީގެ ރިޔާސަތު ފޭރިގަނެގެން މަޖިލީހުގެ ތެރެއިން ރައްޔިތުންނަށް ފައިދާ ކުރާނެ އެއްވެސް ކަމެއް ވިޔަނުދީ ރިޔާސަތުން މަޖިލިސް ހިސޯރު ކުރީއެވެ. ރިޔާސަތުން މަޖިލިސް ބޭނުންކުރީ ފަސާދައާއި ފިތުނަ އުފައްދާ ރައްޔިތުންގެ ހިތުގައި ސަރުކާރާމެދު ނަފުރަތު އުފައްދާ މެޝިނަކަށެވެ.

ޕާޓީއާއި ގައުމުގެ މަސްލަހަތުގައި ރައީސް އިބޫ ދެއްވި ދޫދެއްވުމުގެ ނާޖާއިޒު ފައިދާ ނަގައިގެން ބޮޑެތި ގޯސްތައް ހައްދަމުން ދިޔައީ އެންމެ މީހެއްގެ އާރާ ބާރަށް ޓަކައެވެ. ތިމާއަށް ނެތް ވެރިކަމެއް އެހެން މީހަކު ކުރާތަން ދެކެން ނޭދޭ ހީލަތްތެރި އެއްގެ ކެހިވެރި މަޅީގައި ބަޔަކު ބަނދެވިގެންނެވެ. ޑިމޮކްރަސީގެ ފޭރާން ލައިގެން ހުރި ޑިކްޓޭޓަރ އެމްޑީޕީ ނޫން ގޮތެއް ހޯދަން ނިކުމެ އެމްޑީޕީ ރޫޅާލަން ކުރި މަސައްކަތުގެ ސިއްރު މިހާރު މިދަނީ ހާމަވަމުންނެވެ. 

ރިޔާސީ އިންތިހާބާއި މަޖިލިސް އިންތިހާބު އެމްޑީޕީއަށް ގެއްލުމުން ތިމާއާ ނުލާ އެމްޑީޕީއަކީ ނެތް އެއްޗެއް ކަމަށް ދައްކަން ފެށީއެވެ. އެމްޑީޕީގެ ބާރުތައް ކަނޑުވާލާ އެމްޑީޕީގެ ކުރިބޯއްޓަށް އަނބުރާ ސަވާރުވާން ކުރާ މަސައްކަތް ފާޅުގައި ގަދަޔަށް ފެށީއެވެ. 

ރައީސް އިބޫގެ ވެރިކަމުގައި ސަރުކާރުގެ އިސް މަގާމުތަކުގައި ތިބެ ހަރާން ކޯރުވި މީހުން މުއިއްޒު ސަރުކާރު ތެރޭގައި އެތިބަ ރުކުރުވާލަނީއެވެ. އެއްބަޔަކު މުއިއްޒު ސަރުކާރު ތެރެއަށް ވައްދާ މުއިއްޒު ވަރު ވެރިއަކު ނެތްކަމަށް ދައްކައިގެން މުއިއްޒު ސަރުކާރުގައި ކަތުރުފަނި އަޅުވަނީއެވެ. އަނެއްކޮޅުން އަނެއްބަޔަކު އެމްޑީޕީގެ މެންބަރުން މާޔޫސްވީ ދަނޑިވަޅުގެ ފައިދާ ނަގައިގެން އެމްޑީޕީގެ ލީޑަރޝިޕާ ދެކޮޅަށް ކެންޕޭނުކޮށް އެމްޑީޕީ މުށުތެރެއަށް ލުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަނީއެވެ. 

އެމްޑީޕީގެ މެންބަރުންނާއި ލީޑަރޝީޕް އެކަމަށް ހޭނާރާ ތިބެއްޖެނަމަ ހަތަރެސްކަން ހަމަކޮށްލާނެއެވެ. އެމްޑީޕީއަކީ ވަކި މީހެއްގެ ގޮނޑިކޮއްކޮއަކަށް ބަދަލުވެ ޑިމޮކްރަސީގެ ދުލިލައިގެން ހުރި ޑިކްޓޭޓަރގެ އަތަށް އެމްޑީޕީ ނުގޮހެއް ނުއޮންނާނެއެވެ.        

ޖުލައި 23 ގައި ރިލީޒް ކުރުމަށް ތާވަލް ކޮށްފައިވާ ކޮމެޑީ-ޑްރާމާ "ދަ ގުޑް ހާފް" ގައި ނިކް ފެނިގެންދަނީ އެ ފިލްމުގެ ލީޑް ރޯލް ރެން ވީލަންޑްގެ ކެރެކްޓާއިންނެވެ.

މިއީ ޖުމާންޖީ: ވެލްކަމް ޓު ދަ ޖަންގަލް"، "މިޑްވޭ"، "ކެއޯސް ވޯކިން" އަދި “ލަވް އެގެއިން" ފަދަ ފިލްމުތަކުން ފެނިގެން ގޮސްފައިވާ ނިކް ޖޯނަސް ލީޑް ރޯލަކުން ފެނިގެންދާ ފުރަތަމަ ފިލްމެވެ.

“ދަ ގުޑް ހާފް” ގެ ކާސްޓުންގެ ތެރޭގައި ބްރިޓަނީ ސްނޯ، ޑޭވިޑް އާކްއެޓް، އެލެގްޒެންޑްރާ ޝިޕް އަދި އެލިޒަބަތު ޝޫ ހިމެނެ އެވެ. މި ފިލްމު ޑައިރެކްޓް ކޮށްފައިވަނީ މަޝްހޫރު ޑައިރެކްޓަރ ރޮބަޓް ޝްވަޒްމަންއެވެ. 

ލަވަކިޔުމުގެ ދާއިރާގައި މަޝްހޫރު ބްރޭންޑް “ޖޯނަސް ބްރަދާސް” ވެސް ހިންގަމުން އަންނަ ނިކް، ޕްރިޔަންކާ އާއި ކައިވެނި ކޮށްފައިވަނީ 2018 ވަނަ އަހަރުއެވެ.

ހަމައެއާއެކު،  މި ގެނެެވޭ ބަދަލުގެ ސަބަބުން މެޑިކަލް ސްކޫލުގައި ކިޔަވާ ދަރިވަރުންގެ ކިޔެވުމަށާއި ޕްރެކްޓިކަލް ލެބުތަކުންދެވޭ އެއްވެސް ޚިދުމަތަކަށް ބުރޫނާރާނޭގޮތަށް އެ އިންތިޒާމް ޔުނިވަރސިޓީގައި ޤާއިމު ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރެވެމުންދާ ކަމަށްވެސް މި ނޫސްބަޔާނުގައިވާއިރު، ސުވާލަކީ ޖާގައިގެ ދަތިކަމާއި މިހާރުވެސް ކުރިމަތިލާން ޖެހިފައިވާ އެމްއެންޔޫގައި މި ކުދިންގެ ކިޔެވުން އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތުގައި ކުރިއަށް ގެންދެވިދާނެތޯއެވެ. 

ގައުމީ ޔުނިވާސިޓީގެ ދަރިވަރުންގެ ޔޫނިއަން އިން މެޑިކަލް ސްކޫލްގެ ދަރިވަރުންގެ ކިޔެވުން އެމްއެންޔޫ އަށް ބަދަލު ކުރުމާއި ބެހޭ ގޮތުން ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކޮށް ނެރުނު ނޫސް ބަޔާނުަގައި މި ބަދަލުގެ ސީދާ އަދި ނުސީދާ އަސަރު 1000 ދަރިވަރުންގެ ކިޔެވުމަށް ކުރާނެ ކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ. 

މި ސަރުކާރު އައީ ދަރިވަރުންގެ ކިޔެވުމަށް ހެޔޮ ބަދަލުތަކެއް ގެނެސް ތައުލީމީ ނިޒާމް ހަރުދަނާ ކުރާނެ ކަމުގެ ވައުދުތަކާއި ހުވަފެންތައް ދައްކައިގެންނެވެ. އެހެންވީއިރު، ސަރުކާރުން ދަރިވަރުންގެ ކިޔެވުމަށް ހެޔޮ ބަދަލުތަކެއް ގެންނާނެ ކަމަށް ބުނެ ގެންނާނެ ކަމަށް ބުނި ހެޔޮ ބަދަލުތަކަކީ މިއީތޯ؟  ގެންނަން ވައުދުވި ހެޔޮ ބަދަލަކީ 7 ބެޗުގައި ޖުމްލަ 200 ދަރިވަރުން ކިޔަވަމުންދާ ސްކޫލް އޮފް މެޑިސިންގެ ކިޔެވުން ކުއްލި ގޮތަކަށް މަޑުޖައްސާލުމަކީ އެތައް ދަރިވަރުންނެއްގެ މުސްތަގްބަލާއި ކުޅެލުންތޯ މިއަދު އަހާލުން މަޖުބޫރެވެ. 

ރާއްޖޭގައި ތިބެގެން ޑޮކްޓަރީކަން ކިޔެވުމުގެ ފުރުސަތު ފޯރުކޮށްދިނުމަށް  2018 ވަނަ އަހަރު ސްކޫލް އޮފް މެޑިސިން ގާއިމް ކުރެވިގެން ދިޔައިރު، ސްކޫލް އޮފް މެޑިސިން ހިންގަން ޓީޗިން ހޮސްޕިޓަލެއް އެޅެންދެން އައިޖީއެމްއެޗާއި ގައުމީ ޔުނިވާސިޓީއާއި ދެމެދު ހެދިފައިވާ ކޮންޓްރެކްޓްގައި ބާކީ 5 އަހަރު އޮއްވައި ދަރިވަރުންގެ ނެރެ އެއްލާލީ މިހާރުވެސް އެއް ކްލާސް އެތެރޭގައި ނަގާނަމަ އަނެއް ކްލާސް ލޮބީގައި ނަގަންޖެހޭ ތަނަކަށެވެ. 

ފަސް މަންޒަރު ބަލާލާއިރު ފެނިގެންދަނީ ސިޔާސީ ކުޅިވަރުގައި ޖެހިގެން ދަރިވަރުންގެ ހައްގުތައް ހިމާޔަތް ކުރުމުގެ ބަދަލުގައި ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ގައުމީ ޔުނިވާސިޓީ ވެސް ސަރުކާރުން ޖަހާ ކޮންމެ ބެރަކަށް ނަށާތަނެވެ.

ދޭނެ ބަޔަކަށް ދޭނެ އެއްޗެއް ދީގެން ރަސްމާލެ ހިއްކާނެ ވަރަކަށް ހިއްކަންވީއެވެ. ރާޖޫއަށް ދޭނެވަރަކަށް ބިން ދީގެން ހިއްކާނެ ވަރަކަށް ހިއްކާށެވެ. ކުރިން ދީގެން އުޅޭ ގޯތިތައް ބޭނުން ތާކަށް ބަދަލުކޮށް އަތުލާނެ ބަޔަކު އަތުން އަތުލާ، ދޭނެ ބަޔަކަށް ދޭށެވެ. މުއިއްޒު ބޭނުން މީހަކަށް ބޭނުން ވަރަކަށް ގޯއްޗާއި ފްލެޓް ދޫކުރަންވީއެވެ. ގޯއްޗާއި ފްލެޓް ބޭނުމިއްޔާ ޖެހޭނީ ބުނިއެއްޗެއް ހަދައިގެން ތިބޭށެވެ.

އަޅާނެ ދިގުމިނެއްގާ އަޅާނެ ވަރަކަށް ބިއްލޫރި ޓަނަލް އަޅަންވީއެވެ. ނާޅާ މަޑެއް ކުރާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. ދުނިޔޭގައި ޓެކްނޮލޮޖީއާއި ވަސީލަތާ ފައިސާ އެބަހުއްޓެވެ. ވަންހަ ދިލަކޮޅަށް މުޅިގައުމު ދެރިޔަސް ވަރިހަމަތާއެވެ. ދައްކަން އުޅެން ޖެހޭނީ ފަހުން އަންނަ ބަޔަކަށްތާއެވެ. ކަން އޮންނާނީ ނިމިފައެވެ.

ކޮންމެ ދެމަފިރިއަކަށް އެއަރޕޯޓެއްވެސް އަޅަންވީއެވެ. އެއަރޕޯޓެއް ނާޅާ އެއްތަނެއްވެސް ބާއްވާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. ކުޑަރަށެއް ބޮޑުރަށެއް ނުބަލާ ހަދަންފަށާފައިވާ ބަދަރުތަކާއި އަޅަން ފަށާފައިވާ ފެނާ ނަރުދަމާގެ މަސައްކަތް ކުރާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. ކޮއްޅިކޮއްޅިއަށް ރަށްރަށުގައި ތިބީހާ މީހުން އުފުރާލައިގެން ގެންގޮސް ސިޓީތަކަށް އަޅާލާށެވެ. އައްޑޫގައި ނޫނަސް ހުރިހާ ސިޓީތައް ވަރުވަރުގެ ބްރިޖުން ގުޅާލާށެވެ. އެޔެއް މިޔެއް ބަލާނެކަމެއް ނެތެވެ.

ފަޅުކުރަން ބޭނުން ރަށެއް ފަޅުކޮށް ވިއްކަންވީ ތަނެއް ވިއްކާ ބޭނުންހާ ބަޔަކަށް ދީގެން ހިންގާނެ މަޝްރޫއެއް ހިންގަންވީއެވެ. ބަންކަރިންނެއް ޕޯރޓެއް ޑައިރީ ފާރމެއް ފޫޑް ސެކިއުރިޓީ ފާމެއް ބަލާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. އެވަރަށް ރައްޔިތުން ތިޔަ އޮތީ ބާރުދީފައެވެ. ރަށްރަށް ހުސްކޮށް ކުރާނެކަމެއް ކުރާށެވެ. 

މާ އަނގަ ގަދަކުރާ ބަޔަކުނަމަ ވަޒީފާތަކާއި ފައިސާ ބޮޑިތަކުން އަނގައިގާ މަލަން އަޅާށެވެ. އެވަރުން ނުވަންޏާ ޖަލުގެ ތޭރިތަކުގެ ފަހަތައް ފޮނުވާލާށެވެ. އިދިކޮޅު ސިޔާސީ ހަރަކާތް ނުހިންގޭ ވަރަށް އިދިކޮޅު ވާގި ނައްތާލާށެވެ. ތަފާތު ފިކުރު ފުހެލާށެވެ. ހިޔާލުފާޅުކުރުމާއި ނޫސްވެރިކަން ތައްމިނަށް އޮތް އޮަތުން ހަނިކޮށް އެއްވެ އުޅުން ހުއްޓުވާށެވެ. މަގުތައް އަމާން އޮމާން ކުރުމުގެ ނަމުގައި ކޮންމެ އެއްވުމަކަށް އަސޭމިރުސް ދުން ޖަހާ ތަޅާ ރޯނާ ގަންނަވާލާށެވެ. އެވަރުން ނުވަންޏާ ޖަލުން ހޮސްޕިޓަލުން ފައިތަޅާއަށް ޓިކެޓް ދޭށެވެ.

ކުރީ ސަރުކާރު ތަކުން ގެއްލުވާލާފައިވާ ކަމަށް ބުނާ ހުރިހާ ފައިސާތަކާ މުދާތައް ނުހޯދައެއްވެސް ނުވާނެއެވެ. ބަލަން އޮތީ އެފްޕީއައިޑީއާއި އެއަރމޯލްޑިވްސް އާއި އެމްއެމްޕީއާރުސީ މައްސަލަތައް އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. ނޫމަޑިއެއް ބިގެއް ވިލާއެއް ދީބާޖާއެކޭ އެކަނި ކިޔާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. ސިނަމާލެ ބްރިޖެއް ދަރުމަވަންތައެއް ރިންގް ރޯޑެއް ފޭސް ދޭކެއް ހިޔާޓަވަރެއް ވެންޓިލޭޓަރެއް ކަދުރުރުކެއް އާސަހަރާއެއް ދޫކުރާނެ ކަމެއްނެތެވެ.

ވެދިޔަހާ ތާނގައި ގެއްލިފައި ހުރިއްޔާ ހުރި މުދަލަކާ ފައިސާއެއް އަނބުރާ ހޯދާށެވެ. މައުމޫނެއް އިލްޔާސެއް ސަޓޯއެއް އަންބަރީއެއް ނަޝީދެއް ވަހީދެއް ޔާމީނެއް އަދީބެއް މުއިއްޒެއް ސޯލިހެއް ޝާހިދެއް ފައްޔާޒެއް ނުބަލާ ދައުލަތަށް މިހާރު އިންސާފު ހޯދާ ދެވޭނެއެވެ. ހިފާހައްޔަރު ކުރަންޖެހޭ ބަޔަކު ހައްޔަރުކޮށް ފޮޅާސާފު ކޮށްލައިގެން ވިޔަސް ވަރިހަމައެވެ. 

މުއިއްުޒަށް ވެރިކަން ހޯދާ މަޖިލިސް ހޯދުމަށް އަދުރޭ މުހިންމު ވިޔަސް އެކަން އެނިމުނީއެވެ. ރައީސް ވިދާޅުބަސް މަޖިލިސް މެންބަރުންނަށް އިއްވާނެ މެދުވެރިއެއް ނުހުންނާނެ ކަމަށް މެންބަރުން ގާތު މުއިއްޒު ބުނި ބުނުމުން އަދުރޭގެ ސައިޒު އެނގިގެން ދެއެވެ. އަދުރޭ މެންބަރެއްގެ ގާތުގައި ކަމެއް ވަކި ގޮތަކަށް އޮތް ވާހަކަ ބުންޏަސް އެވާހަކަ ގަބޫލު ނުކުރުމަށް ކުރިޔާލާ މުއިއްޒު އެއޮތީ އިރުޝާދު ދީފައެވެ. އެއިން ބުނެ އެދިނީ މުއިއްޒަށް އެހެން މެންބަރަކާ އަދުރޭގެ ތަފާތެއް ނެތްކަމެވެ. 

އަލަށް އިންތިހާބުވި މަޖިލިސް ހުވާކުރުމާއެކު މުއިއްޒުގެ އިސްވަޒީރުކަން އަދުރޭއަށް ގެއްލޭނެއެވެ. އެހިސާބުން ސަރުކާރުގެ އެތެރޭއާއި އަދުރޭއާ އޮތް ސީދާ ގުޅުން ކެނޑިގެން ދާނެއެވެ. ރައީސް އޮފީހުގައި އަދުރޭގެ އެއްވެސް ހައިސިއްޔަތެއް ބާރެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. 

މަޖިލިސް ހުވާކުރުމާއެކު މަޖިލީހުގެ ރައީސް ކަމަށް މެންބަރަކު އިންތިހާބުކުރުން އޮންނާނެއެވެ. މަޖިލީހުގެ ރައީސް ކަމުގެ ހުވަފެނަކީ ވަރަށް ކުރިއްސުރެ އަދުރޭ ދެކެމުން އަންނަ ހުވަފެނެކެވެ. އަދުރޭގެ ހުވަފެން ހަގީގަތަކަށް ވުމަކީ ބުޅާ ހައްޖުވުން ކަހަލަ ކަމެކެވެ. މަޖިލީހުގެ ރައީސް ކަމަކީ އަދުރޭއާ އަރާއަރަފޯދިގެންވާ ކަމެއް ނޫންކަން އެންމެ ބޮޑަށް އެނގޭނީ ވެސް މުއިއްޒަށެވެ. 

މަޖިލީހުގެ ރައީސް ކަމަށް މުއިއްޒުގެ ދެބެންގެ ދެދަރި ބޭބެ އަހުމަދު ނާޒިމް އިސްކޮށް އަދުރޭގެ ވަކިތަކުން ސަރުކާރު މިންޖު ނުކުރިއްޔާ ރައީސް މުއިއްޒަކީ މުއިއްޒެއް ނޫނެވެ. ޓޫރިޒަމް ވަޒީރުކަމުގައި އަދުރޭގެ ދަރި ބަހައްޓައިގެން ސަރުކާރު ބަރަހަނާ ވާތަން ބަލަން މުއިއްޒެއް ނުހުންނާނެއެވެ. އާރާބާރު ހޯދާ ދަމަހައްޓަން އަދުރޭގެ ފަރާތުން މުއިއްޒަށް ބޭނުންވާ އިތުރު އެއްޗެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. ކުރަން ބޭނުން ކަމެއް އަދުރޭއާއި ހެދި ނުކުރެވިފައި ހުންނާކަށް މިހާރަކު ނުޖެހޭނެއެވެ. އަދުރޭ ރުހޭ ނުރުހޭ ބަލައިގެން އުޅެން ޖެހުނު ވަގުތު ހިނގައްޖެއެވެ.

މަޖިލީހުން ކަމެއް ކޮށްނުދީގެން ނުކުރެވިފައި އެއްވެސް ކަމެއް މުއިއްޒަކަށް މިހާރަކު އޮވެގެން ނުވާނެއެވެ. ބަހަނާއެއް ހުއްޖަތެއް ދައްކައިގެން ކަންކަން ލަސްކޮށް ފަސް ކުރުމުގެ ފުރުސަތެއް ނެތެވެ. އަމްދުން މިލިޔަން މިލިޔަނުން ހޭދަނުކޮށް ގާނޫނާއި އުސޫލަށް ބަދަލު ގެނެސްގެން ކުރެވެން އޮތް ކަންކަން ކުރުމަށް ފަޅި ސިކުންތެއް ވެސް ލަސްވެގެން ނުވާނެތާއެވެ. 

ޖުޑިޝަރީ އޮނިގަނޑު ބޭނުން ފެންވަރެއްގައި ކޮށާމަށާ އިސްލާހު ކުރާކަށް މިލިޔަނުން ހަރަދެއް ނުވާނެއެވެ. ގާނޫނަށް ގެންނަ ހެޔޮބަދަލު ތަކަކުން ޖުޑިޝަރީއަށް ގެނެވޭ ބަދަލުތަކުން ކުޑަވެގެން ދާނީ ދައުލަތުން ޖުޑިޝަރީއަށް ކުރާ ބޮޑު ހޭދައެވެ. އުފެދި ބޮޑުވާނީ ޝަރީއަތަށް ކުރާ އިތުބާރެވެ.

ފަނޑިޔާރުންނަށް ނުފޫޒު ފޯރުވެން އޮތް ހުރިހާ ދޮރެއް ބަންދުކޮށް ސަރުކާރުން ބޭނުންވުމުންވެސް ފިއްތާ ނުލެވޭ ގޮތަށް ސަރުކާރުގެ ދިގުއަތް މަޖިލިސް މެދުވެރިކޮށްވިޔަސް ނުފޯރާ ގޮތަށް ފަނޑިޔާރުގެ ނިކަން ބައްޓަން ކޮށްލަ ބަލާށެވެ. ޖުޑިޝަރީގެ ބަޖެޓުން ފެށިގެން އިމާރާތުގެ ފަސޭހަކަން ހޯދަން ފަނޑިޔާރުގެ ސަރުކާރުގެ ފައިބުޑަށް ވެއްޓެން ނުޖެހޭ ގޮތައް އަމިއްލަ ފައި މައްޗަށް ތެދުވެ އޮތް ޖުޑިޝަރީއަކަށް ހަދާ ދީބަލާށެވެ. އެކަން ކޮށްދިނުމަށް އުނދަގުލެއް މިހާރަކު މުއިއްޒަކަށް ނުއޮންނާނެއެވެ. 

ޖުޑިޝަރީ އިސްލާހު ކުރުމާއެކު ވައުދުވެ ވަޑައިގެންފައިވާ ގޮތަށް މުއިއްޒު ކޮށްދެއްވަންވީ މާބޮޑުކަމެއް އެބައޮތެވެ. ރާއްޖޭގައި ހިންގާ ކޮންމެ ކަމެއް އިސްލާމީ ޝަރީއަތާ އެއްގޮތަށް ހިންގުމެވެ. މަރުގެ ހުކުން ތަންފީޒު ކުރުމެވެ. ރަޖަމް ކުރުމެވެ. ހައްދު ޖެހުމެވެ. އަތް ކެނޑުމެވެ. ރިބާ ހުއްޓުވުމެވެ. ރާގެންގުޅުމާއި އެތެރެކުރުން މަނާކޮށް ހުއްޓުވުމެވެ. ކެރޭނެ ހެއްޔެވެ. ކުރެވޭނެ ހެއްޔެވެ. ތަރައްގީގެ ވާހަކަ ދެއްކެންވެސް އޮތީ އޭގެ ފަހުންނެވެ.            

ވެރިކަމުގެ އާރާބާރުގައި މައުމޫނު ހުންނަވަނިކޮށް ހިފެހެއްޓިފައިވާ އެތައް ހައްގެއް ހޯދީ މަޖިލީހުގެ ފުރިހަމަ ކޮންޓްރޯލު މައުމޫނު އަތްޕުޅުގައި އޮއްވައެވެ. ސިޔާސީ ޕާޓީ ހަދާ ހިންގުމުގެ ގާނޫނީ ބާރު ހޯދިއެވެ. 18 އަހަރުން މައްޗަށް ވޯޓުލުމުގެ ހައްގު ހޯދިއެވެ. ނޫސްވެރިކަމާއި ހިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ހޯދިއެވެ. އެއްވެއުޅުމާއި މުޒާހަރާ ކުރުމުގެ ހައްގު ހޯދިއެވެ. އެނޫންވެސް އެތައް ހައްގެއް ހޯދީ މަޖިލީހުގެ ސްޕަރމެޖޯރިޓީ އޭރުގެ ރައީސަށް އޮއްވައެވެ. މަޖިލީހުގައި ތިބީ އެންމެ 12 މެންބަރުންނެވެ. 

އޭގެ ފަހުން ވިއްސަކަށް އަހަރު ނުވަނީސް އިސްލާހީ ހަރަކާތުގެ 12 މެންބަރުންނާއެކު އަނެއްކާވެސް ހައްގުތައް ކަށަވަރުކުރަން މިއޮތީ ޖެހިފައެވެ. އެއްކަމެއް ދެކަމެއްގައެއް ނޫނެވެ. އެމްޑީޕީއަށް މެޖޯރިޓީ އޮވެގެން ރައިސް އިބޫ ހިތުހުރި ގޮތަކަށް ކަންކަން ނުކުރިޔަސް ޕީއެންސީގެ ސްޕަރ މެޖޯރިޓީ މަޖިލިސް ވެގެން ދާނީ ރައިސް މުއިއްޒުގެ ޑިކްޓޭޓަރޝިޕް ކަށަވަރު ކޮށްދޭ ބާރަށެވެ. ހައްދެއްނެތް މިންވަރަށް ބާރާއި އިހުތިޔާރު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ތެރެއިން ރައީސް މުއިއްޒަށް ހޯދާ ދޭނެއެވެ. މަޖިލީހުގެ ރުހުން ހޯދަން ނުޖެހި ބޮޑެތި ގިނަ ކަންތައް ތަކެއް ކުރުމަށް ގާނޫނީ ބާރު ދޭނެއެވެ. ސަރުކާރުން ހުށަހަޅާހާ ކަމެއް ދެވަނަ ވިސްނުމަކަށް ނުގޮސް ފާސްކޮށް ތައްގަޑުޖަހާ ދޭނެއެވެ. 

ރައީސް މުއިއްޒު ހިތުހުރި ކަމެއް ހިތުހުރި ގޮތަކަށް މަޖިލީހުގެ ތެރެއިން ފާސްކޮށްދީ ސިއްކަ ޖަހަމުން ދާއިރު އެމްޑީޕީގެ 12 މެންބަރުން ތިބޭނީ ނަކަސްތަޅާކަށް ނޫނެވެ. ކަށީގެ މަދަށް އެމީހުން ހިތްވަރު ކުރާނެއެވެ. އެހެނަސް ސަރުކާރު ޖަވާބުދާރީ ކުރުމަށް އެމްޑީޕީގެ 12 މެންބަރުން ނަކަސްނުތަޅާ މަޖިލީހުގެ ތެރޭގައި ކަމެއް ކުރެވޭނީ އެއްރޫހެއްގައި ގިނަ ބަޔަކު ސީދާ ހަރަކާތަށް ނިކުމެގެންނެވެ. ސަރުކާރުން ދައްކާ ނަނާ ހުވަފެނުގައި ނުޖެހި އެއްވާނަކަށް ހައްގުބަސް ބުނެ އަޑު އުފުލައިގެންނެވެ. 

މަޝްވަރާއާއި ޑިމޮކްރޭޓިކް ހަމަތައް ގަބޫލު ނުކުރާ ޑިކްޓޭޓަރެއްގެ ފުށުން ރަނގަޅަކަށް އުންމީދު ކުރާނީ މޮޔައެކެވެ. ނިކަން ދެކޭށެވެ. އަދި މިއުޅެނީ މަޖިލިސް ހޮވާ ދާއިމީ ނަތީޖާ އިއުލާނު ނުކޮށެވެ. އެކަކަށް ދެ މަގާމާ ދެ މުސާރަ ދޭން ކަނޑައެޅީއެވެ. ނޭޝަނަލް ސޯޝަލް ޕްރޮޓެކްޝަން އެޖޭންސީ (އެންސްޕާ)ގެ ސީއީއޯ ކަމުގައި ހީނާ ވަލީދު ބަހައްޓައިގެން ރައީސް އޮފީހުގެ އިސްތަރުޖަމާނު ކަމަށް ހީނާ ވަލީދު އިސްކުރީއެވެ. މިޒާތުގެ ކިތަންމެ ފިލްމެއް އަދި ފެންނާނެއެވެ. 

ގޯތިތަކާއި ފްލެޓް ތަކަށް ހަދާނީ ހަދާނެ އެއްޗެކެވެ. ރަށު ކައުންސިލް ތަކާއި އަތޮޅު ކައުންސިލް ތަކާއި ސިޓީ ކައުންސިލް ތަކުގެ ބާރު މުޅިން ކަނޑުވާލާ އިންތިހާބީ ބަޔަކު ތިބޭ ތިބުން ނިމުމަކަށް ގެންނާނެއެވެ. މިނިވަން މުއައްސަސާ ތަކަކީ ސަރުކާރުން ހިންގާ ކޮރަޕްޝަނާއި އަނިޔާތައް ފޮރުވާދޭ ތަންތަން ކަމަށް ހަދާނެއެވެ. ފަނޑިޔާރުގެއަކީ ސަރުކާރުން ބޭނުންވާ މީހުންގެ މައްޗަށް އުގޫބާތް ކަނޑައަޅަން ހުންނަ ތާކަށް ހަދާ ނިންމާނެއެވެ. ހައްގާ އިންސާފަކީ ރައީސް މުއިއްޒު ކަމުގާ މީހުން ގަބޫލުކުރާ ވަރަށް މުއިއްޒު މުގައްދަސްކޮށް ހުދު މުހުތާރުވެރި ކަމުގެ ހުރިހާ ސިފައެއް ލާފުރާ ފުރިހަމަ ކުރާނެއެވެ.

ސަރުކާރު ޖަވާބު ދާރީކުރުން ސަރުކާރާ ހަވާލު ކުރުމުން ނުވެނުދާނެ ހުރިހާ ގޮތެއް މިފަހަރު ވާނެއެވެ. ކެވުނު ވިހައިގެ އިހުސާސް ވާނީ މުޅި ހަށިގަނޑުގެ ހުރިހާ ހިސާބަކަށް ވިހައިގެ އަސަރު ފޯރީމައެވެ. ފޫނާއްޓެއްގެ ލޮލުން ތިމާގެ ދުނިޔެ ބަލާ ކޮންމެ މީހަކަށް އޭނާގެ ދުނިޔެ ފެންނާނީ ނާށީގައި ލޯޖެހުމުން ފެންނަ ހިސާބެވެ. 

ހޮންކް ކޮންގްގެ ފުޑް ރެގިއުލޭޓަރީ އޮތޯރިޓީ ސެންޓަރ ފޯ ފުޑް ސެކިއުރިޓީން ޝާއިއުކުރި ރިޕޯޓެއްގައި ކެންސަރަށް މަގުފަހިވާ ކެމިކަލް ހުންނަ 3 ބްރޭންޑެއްގެ ހަވާދު އިންޑިއާގައި އުފައްދާކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ. ބްރޭންޑްތަކުގެ ވާހަކަ ދައްކާފައިވެއެވެ. އިންޑިޔާގެ އެ ތިން ބްރޭންޑްގެ ހަވާދުން ވެސް ފެނިފައިވަނީ އެތިލީން އޮކްސައިޑް ކަމަށް ރިޕޯޓްތައް ބުނެއެވެ.

ކެމިކަލް ބޭނުން ކުރުމަށް ހުއްދަކުރެވިފައިވާ މިންގަނޑާއި ހިލާފު ވެފައިވާ ކަމަށް ވަނީ އެމްޑީއެޗް ކުންފުންޏާއި އެވަރެސްޓް ކުންފުނިންނެވެ. އެ ކުންފުނި ތަކުން އެ ތުހުމަތުތަކަށް އަދި ރައްދެއް ދީފައިނުވެއެވެ.

ހޮންކޮންގުގެ ފުޑް ރެގިއުލޭޓަރީ އޮތޯރިޓީން ބުނާގޮތުގައި އެމްޑީއެޗްގެ އުފެއްދުންތަކެއް ކަމުގައިވާ "މަދްރަސާ ކަރީ ޕައުޑަރ" އާއި "މިކްސްޑް މަސާލާ ޕައުޑަރ" އާއި  "ކަރީ ޕައުޑަރ މިކްސްޑް މަސާލާ ޕައުޑަރ" ގައި އެތިލީން އޮކްސައިޑް ހުރެއެވެ. ހަމައެހެންމެ އެވަރެސްޓްގެ "ފިޝް ކަރީ މަސާލާ" އިން އެތިލިން އޮކްސައިޑްގެ އަސަރު ފެނިފައިވާކަމަށް ވެއެވެ. 

ނިމިދިޔަ އިންތިހާބުގައި އެމްޑީޕީއަށް ގިނަ ގޮނޑިތަކެއް ނުލިބުނެއް ކަމަކު އެމްޑީޕީއަށް މުޅި ރާއްޖޭން ލިބުނު ވޯޓު މަދެއްނޫނެވެ. ސަރުކާރެއްގެ އާރާބަރުގައި ވަޒީފާތަކާއި ފައިސާ ބަންޑެލިތައް ހަޔާތެއްނެތި އޮހެމުން ދިޔައިރު އޭގައި ނުޖެހި އެމްޑީޕީއަށް ގިނަ އަދަދަކަށް ބަޔަކު ވޯޓު ދިނީ އެމްޑީޕީ ރޫޅާ ނުލެވޭތީއެވެ. މެންބަރުން އިންތިހާބުކުރި 93 ދާއިރާގެތެރެއިން މަދު ދާއިރާއެއް ފިޔަވާ ގިނަ ދައިރާތަކުގައި ދެވަނައަށް އެންމެ ގިނަ ވޯޓު ލިބުނީ އެމްޑީޕީއަށެވެ. ދާއިރާތަކުގެ ގޮނޑި ކާމިޔާބު ކުރި މީހުން ގޮނޑި ކާމިޔަބުކޮށްފައި ހުރީ ބޮޑު ފަރަގަކުން ނޫނެވެ. 100 ވޯޓަށްވުރެ ބޮޑު ފަރަގަކުން ގޮނޑި ލިބިފައިވަނީ މަދު ބަޔަކަށެވެ.

އެންމެ ގިނަ ވޯޓު ލިބޭ މީހަކަށް ގޮނޑި ލިބޭ އިންތިހާބެއްގައި އެންމެ ވޯޓަކުން ތަފާތުވެގެންވެސް ގޮނޑިއަކަށް މީހަކު އިންތިހާބު ވެދާނެއެވެ. އެއްޔަކީ ބަލިވާ ކެންޑިޑޭޓަށް ތާއީދު ނެތުމެއް ނޫނެވެ. މަޖިލީހުގެ ގިނަ ގޮނޑި ޕާޓީއަކުން ކާމިޔާބު ކުރުމާ ރައްޔިތުންގެ ތާއީދަކާ ގުޅުމެއް ނޯވެއެވެ. 

ހިނގަމުންދާ 19ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް ފެށުނީ އެމްޑީޕީއަށް 67 ގޮނޑި ކާމިޔާބު ކޮށްގެން ސްޕަރމެޖޯރިޓީންނެވެ. އެމްޑީޕީއަށް އެހުރިހާ ގޮނޑި ލިބުނުއިރު އެމްޑީޕީގެ ޓިކެޓްގައި ނިކުތް ހުރިހާ ކެންޑިޑޭޓުންނަށް މުޅި ރާއްޖޭން ވޯޓުލީ މީހުންގެ %50 ނުލިބެއެވެ. އެހެނަސް ދައިރާތަކުގެ ވޯޓުތައް ބެހިގެން ދިޔަލެއް ބޮޑުކަމުން ކުޑަ ތަފާތަކުން އެމްޑީޕީއަށް މަޖިލީހުގެ ސްޕަރ މެޖޯރިޓީ ލިބުނީއެވެ. ނިމި ދިޔަ އިންތިހާބުން ވެސް ފެންނާނީ އެ ހަގީގަތެވެ.

ނިމިދިޔަ އިންތިހާބުން ފެނިގެން ދިޔަ އެންމެ ބޮޑު ހަގީގަތަކީ އެމްޑީޕީ ރޫޅާލަން ނިކުތް ފިކުރެއްގެ ދިރުން މަރުވެ މޫނުއެޅުމެވެ. ރައީސް ނަޝީދާއި އޭނާގެ އައުވާނުން ސިޔާސީ ދަނޑުން ބޭރުވެ ދަ ޑިމޮކްރެޓްސް އޮޔާ ދިޔުމެވެ. މަޝްހޫރު އިންތިއާއި އީވާއާއި އަލީ އާޒިމާއި ހަސަން ލަތީފާއި ބޮންޑޭ ހުތުރު ބައްޔަކުން ބަލިވުމެވެ. އެއިން މީހަކަށް އެމީހުންގެ ދައިރާތަކުގައި ރޭހުން ދެވަނައަށް ވެސް ނާދެވުމެވެ. 37 ގޮނޑިއަށް ދަ ޑިމޮކްރެޓްސް ވާދަކޮށް އެންމެ ގޮނޑިއެއްހާ ހިސާބުވެސް ނުލިބި ބޮލާފޮށާ އެޅުމެވެ.              

އެހެނެއް ކަމަކު މަޖިލީހުގެ މެންބަރު ފޯނު ނުނަގައިގެން ދާއިރާ މީހުން އުޅެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހާލު ބަލަން އަބަދު ގުޅަގުޅާ ނުހުންނާތީ ރުޅި އާދެއެވެ. ކަމާ ކަންފަށަށް ދާއިރާއަށް މެންބަރު ނުދާތީ ޝަކުވާ ކުރެއެވެ. ދައިރާއަށް ޕްރޮޖެކްޓްތައް ނުގެންދާތީ ހިތްހަމައެއް ނުޖެހެއެވެ. ބޭރަށްދާން އާސަންދަ ހޯދާނުދީގެން ރުޅިއާދެއެވެ. ކަމެއް ޖެހޭ އިރަށް ގުޅާލާފައި ބުނާ އަދަދަށް ފައިސާ ނުދީގެން ތުންދަމައެވެ.

ވާނީ އެހެންތާއެވެ. މަޖިލީހުގެ މެންބަރުން ހޮވާ ގާނޫނީ ބޭނުމަށްވުރެ މަޖިލިސް މެންބަރުގެ ބޭނުން ދާއިރާއަށް ބޮޑެވެ. ވިހަން ތަންމައްޗަށް އަރާ އޮންނަ މީހާގެ ފޫޅުމަޔަކީ ގިނަ ފަހަރަށް ދާއިރާގެ މެންބަރެވެ. ދާއިރާގެ ވެލްފެއަރ އޮފިސަރަކީ ވެސް މެންބަރެވެ. ދާއިރާގެ ހުރިހާ ރަށަކާއި ހުރިހާ ރައްޔިތުންގެ މުހުތާދެއްގެ ޒިންމާއަކީ މެންބަރުގެ ޒިންމާއެކެވެ. ގޭފުރާޅުން ވާރޭވެހުނަސް ދާއިރާގެ މީހަކަށް ހެޔޮވަރުގެ ހުންވަރިއެއް އަޔަސް އެކަމާ އުޅެން ހުރީ މެންބަރެވެ. މެންބަރުކަން ލިބުމާއެކު މެންބަރު ބަދަލު ވަނީ ދާއިރާގެ ކޮންމެ މީހެއްގެ ގޮވާން ދަނޑުގައި ގެންގުޅޭ ގެރިގާޑިޔަލަށެވެ. ނޫނީ ކިރުފެލާ ގެރިއަށެވެ.

އަނެއްކޮޅުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންނަކީ އިލްމުވެރި ބަޔަކަށް ވާންޖެހެއެވެ. ދަށްވެގެން ޑިގްރީއެއް ނެތިއެއް ކަމަކު ނުދެއެވެ. ކުށެއް ބުށެއްގެ ކުލަވެސް އަރާލާފައި ދުވަހަކު އޮވެގެން ނުވެއެވެ. ފިސާރި ދޫހެލޭން ޖެހެއެވެ. ދާއިރާއަށް އުފަން ދާއިރާގެ ރައްޔިތަކަށް ވެސް ނުވެއެއް ކަމަކުނުދެއެވެ. ނަޒާހަތްތެރި ގާނޫނީ މާހިރަކަށް ނުވެވެސް ކަމަކު ނުދެއެވެ. މީހެއްގެ މީހަކަށް އަމްދުން ވެގެން ނުވެއެވެ. ޑްރަގް އެޑިކްޓަކަށް ޑްރަގް ލޯޑަކަށް ވެގެން ނުވެއެވެ. އަމްދުން ދީނަށް ލޯބިކުރާ ދީނީ މީހަކަށްވުން ލާޒިމެވެ. 

ކަން މިހެން އޮތްއިރު މަޖިލީހަށް މެންބަރު ހޮވުމަށް ވޯޓާ ޖެހުމުން އެއްކަލަ ޑިގްރީ އަކަށް އިލްމުވެރި ކަމަކަށް ނުބަލައެވެ. ދޫހެލުމަކަށް ނަޒާހަތްތެރި ކަމަކަށް ނުބަލައެވެ. ދީންވެރި ކަމަކަށް ގާނޫނީ މީހަކަށް ނުބަލައެވެ. ރަށުމީހަކަށް ދާއިރާ މީހަކަށް ނުބަލައެވެ. 

ޑްރަގް އެޑިކްޓަކަސް ޑްރަގް ލޯޑަކަސް ވަރިހަމައެވެ. ރޭޕިސްޓަކަސް ގެންގްލީޑަރަކަސް ފަރުވާލެއް ނެތެވެ. އޮޅިގެން ދުވަހަކު ހުޅަނގު ފަރާތަށް ގުދުވެ ނުލިޔަސް ވަރިހަމައެވެ. ކުރިން ދާއިރާއަށް ކަމެއް ކޮށްދީފައި ނެތަސްހެވެވެ. ދުވަހަކު ލޯ ނުދެކޭ މީހެއްގެ މީހަކަސްހެވެވެ. ދާއިރާގެ މެންބަރުކަމުގެ ގޮނޑިއަށް ހޮވޭނީ އިންތިހާބާ ދިމާކޮށް އެންމެ ގިނަ ކަންތައް ކޮށްދޭ މީހެކެވެ. ވޯޓު ގަންނަން އެންމެ ގިނަ ފައިސާއާއި ތަކެތި ދޭމީހެކެވެ. ވޯޓު ހޯދަން އެންމެ ގިނަ ވަޒީފާ ހޯދާދޭ މީހެކެވެ. 

ވޯޓު ވިއްކައިގެން މެންބަރު ކަމަށް ހޮވި މީހާ ފޯނު ނުނަގައިގެން ދާއިރާ މީހުން އުޅޭނެ ކަމެއްނެތެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހާލު ބަލަން ނުގުޅާތީ ރުޅި އަންނާނެކަމެއް ނެތެވެ. ދާއިރާއަށް މެންބަރު ނުދާތީ ޝަކުވާ ކުރާނެ ކަމެއްނެތެވެ. ދައިރާގައި ޕްރޮޖެކްޓްތައް ނުހިނގާތީ ހިތްހަމަ ނުޖެހޭނެ ކަމެއްނެތެވެ. ބޭރަށްދާން އާސަންދަ ހޯދާނުދީގެން ރުޅިއަންނާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. ކަމެއް ޖެހިގެން ގުޅާލާފައި ބުނާ އަދަދަށް ފައިސާ ނުދީގެން ތުންދަމާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. ވަކި ގޮތަކަށް ވޯޓުދީ ގާނޫނުތައް އޮޅާލާތީ ކަންބޮޑުވާނެ ކަމެއްނެތެވެ. މަޖިލީހުގެ ތަޅުމުގައި އައުގުރާނަ ގޮވާ ބަނޑު މުސާރައަށް ބެއްދިޔަސް ފާޑު ކިޔާނެ ކަމެއްނެތެވެ. އެމީހުން މަޖިލީހަށް ވަދެ އެތިބީ ބުނި އެއްޗެއް ދީގެންނެވެ. ގޮނޑި ގަނެގެންނެވެ.     

ރިޔާސީ އިންތިހާބުން ބަލިވުމުގައި ބޮޑެތި އިހުމާލު ތަކެއް ހުއްޓެވެ. ގްރާސްރޫޓާއި ލީޑަރޝިޕްގެ ގުޅުން ބޮޑުތަނުން އޮތީ ކެނޑިފައެވެ. މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބަށްޓަކައި މަޖިލީހުގައި ތިބި އެމްޑީޕީގެ ގިނަ މެންބަރުން އެ މެންބަރެއްގެ ދާއިރާގެ އެހެން އިސް އެކްޓިވިސްޓުން ތިބީ ބާކީކޮށްފައެވެ. ކެންޕޭނު ތެރޭގައި ރަނގަޅަށް ގްރައުންޑް ރީޑެއް ނުކުރެވެއެވެ. ކަންމަތީ ބައްދަލުވުން ތަކެއް ނުބޭއްވެއެވެ. އެއްވާނަކަށް ހަރުގެ ތަކެއް ނުހިންގެއެވެ. ރަށްރަށުގެ ކަމުވޮށިވެގެންވާ ނުފޫޒުހުރި ގިނަ މީހުން އޮންބޯޑްކޮށް ކެންޕޭނުގައި ހަރަކާތްތެރިއެއް ނުކުރެވުނެވެ. 

ވެރިކަމުގެ އާރާބާރުގައި ތިބެ ކުރެވެން ހުރި އެތައް ކަމެއް ނުކޮށް ލަސްކޮށް ފަސްކުރުމަކީ މިއަދު ފެނުނު ނަތީޖާގެ ހަގީގަތެވެ. މިލިޔަނުން ހަރަދުނުކޮށް ކުރެވެން ހުރި އެތައްކަމެއް ނުކޮށް އޮތީ ދޫކޮށްލެވިފައެވެ. ޕާސްޕޯޓްހެދުމާއި އައިޑީކާޑް ހެދުންފަދަ އަސާސީ އެތައް ކަމެއް އިހުނަށްވުރެ މީހުނަށް އުނދަގޫވިއެވެ. ކުރިން އެއް ދުވަހުން ނިންމޭ ޕާސްޕޯޓް ލިބެނީ ދިހަބާރަ ދުވަހުންނެވެ. އިދާރީ ހިންގުމުގައި ބިއުރޮކްރަސީ ބޮޑުވެ ހިދުމަތް ހޯދުން ވަނީ އާއްމު އުދަގުލަކަށް ވެފައެވެ. 

މަޖިލީހުގެ ރައީސް ކަމުގައި ނަޝީދު ބައިންދައިގެން އިބޫ ސަރުކާރަށް ވަގަށްގޮވާ ބޮޑެތި ތުހުމަތުކޮށް ސަރުކާރާއި އެމްޑީޕީއާއި މެދު ރައްޔިތުންގެ ހިތުގައި ޝައްކާއި ވަހުމް އުފައްދާ އިތުބާރު ނަގާލަމުން ދިޔައިރު އެޅުނު އެއްވެސް ފިޔަވަޅެއް ނެތެވެ. ސަރުކާރު ތެރޭގައި ތިބެ ދައުލަތް ލޫޓުވާ ކަންކަން ލަސްކޮށް ފަސްކުރާއިރު ކޯލިޝަން ހިފެހެއްޓުމުގެ ނަމުގައި އެއްވެސް ފިޔަވަޅެއް ނޭޅުނެވެ. ސުވާލު އުފެދޭފަދަ ބޮޑެތި ނިންމުންތައް ނިންމަމުން ދިޔައިރު ދުރާލާ ކަމުގެ ހަގީގަތް ބުނެއެއް ނުދެވެއެވެ. އަދީބާއި އެހެނިހެން ބޮޑެތި ކުއްވެރިން މިނިވަން ކުރުމަކީ އޭގެ މިސާލެކެވެ. 

އިންޑިއާސިފައިންނާއި ދެކުނުކަނޑުގެ މައްސަލަ އިދިކޮޅުން ނަގާ ބޮޑު ފިތުނައަކަށް ހަދަންދެން އެމްޑީޕީ އޮތީހަނެވެ. ރައްރަށުގެގައި ހިންގި މަޝްރޫއުތަކުގެ ސައްހަ މައުލޫމާތު ޝައްކެއް ނެތް މިންވަރަށް ސާފެއްކޮށެއް ނުދެވެއެވެ. ސަރުކާރާއި އެމްޑީޕީގެ ސްޓްރެޓެޖިކް ކޮމިނިކޭޝަން އޮތީ ފޭލިވެފައެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބުން އިދިކޮޅުން ފެތުރިހާ ދޮގެއް ތެދަށްވިއެވެ. 

ޕާޓީ ހިންގުމާއި ސަރުކާރު ހިންގުން މަސްހުނިވެ ޕާޓީގެ ސިޔާސީ ހަރަކާތް ހުއްޓި އާއްމު މެންބަރުންނާއި ސަޕޯޓަރުންނާ ގުޅުން ކެނޑުނެވެ. ޕާޓީގެ ޖަލްސާތަކެއް ހަރުގެ ހަރަކާތެއް ކަންމަތީ ބައްދަލުވުމެއް އިންތިހާބަކަށް ބޯމަތިވުމުން ނޫނީ ނުބޭއްވެއެވެ. އެކަށީގެންވާ ސައްހަ މައުލޫމާތު ލިބުން އުނދަގޫވެ ސޯސަލް މީޑިއާގައި އެމްޑީޕީ ބަލިކަށިވެގެން ދިޔައެވެ. 

ވެރިކަން ނިމުމުން ލިބުނު ތަޖުރިބާގެ ބޭނުން އެމްޑީޕީއަކަށް ރަނގަޅަކަށް ނުކުރެވުނެވެ. ދާއިރާ މަޖިލިސްތައް ތަރުތީބުކޮށް އެއްވާނަކަށް މުޅި ރާއްޖޭގައި ސިޔާސީ ހަރަކާތެއް ނުހިންގުނެވެ. މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންނަށް އެކަނި ބަރޯސާ ވެގެން ހަރަކާތްތައް ހުއްޓާލާ އޮތީ ނިދާފައެވެ. މާލޭގެ ގޯތިތަކާއި ފްލެޓްތަކުގެ ވާހަކައަކީ މީޑިއާގައި އެކަނި ދައްކާ ވާހަކައަކަށް އޮތީ ހަދާފައެވެ. ހަރުގެ ހަރަކާތެއް މަގުމަތި ހަރަކާތެއްނެތެވެ. ރައްޔިތުންގެ ކަންބޮޑުވުން ތަކަކީ ހަމައެކަނި މަޖިލީހުގެ ކޮމެޓީއަކުން ނިމޭ ކަމަކަށް އޮތި ހަދާފައެވެ. 

މިހެން ކިޔާފާ ނުކިޔާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. ސީދާ ހަރަކާތަކީ އެމްޑީޕީ ދަންނަ އެއްޗަކަށް ނުވެއެވެ. ހަގީގީ ރައްޔިތުންގެ ބާރު އެމްޑީޕީ އަތުން ދޫވެ ދިޔައީ ލީޑަރޝިޕްގެ ގަޓްސް ނެތިގެންނެވެ.

އެމްޑީޕީން ގައުމު ބަދަލުކޮށްލީ ވެރިކަމާއި މަޖިލިސް އޮވެގެނެއް ނޫނެވެ. ޖެހެލުންކުޑަކަމާއެކު އެވަގުތަކަށް އަޅަންޖެހޭ ގޮތަކަށް ފިޔަވަޅު އަޅައިގެނެވެ. ވެއްޓުމުން ހަށިފޮޅާލާފައި ދުއްވައި ގަންނަން އެނގޭ ލީޑަރޝިޕަކަށް އެމްޑީޕީ މިވަގުތު މިވަނީ ބޭނުންވެފައެވެ. ވެރިކަމުގައިނެތި ޕާޓީ ހިންގޭ ލީޑަރޝިޕެއް އެމްޑީޕީއަށް ބޭނުމެވެ. ޝާހިދެއް ފައްޔާޒެއް ކިޔާނެކަމެއް ނެތެވެ. ސީދާ ހަރަކާތަށް މުޅި ރާއްޖެ ނުގެންދެވޭ ލީޑަރޝިޕެއް އެމްޑީޕީއަކަށް ބޭނުމެއް ނޫނެވެ. 

2013 ގައި ރައީސް ޔާމީނުގެ ވެރިކަމުގައި މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ އޮތީ ސަރުކާރަށެވެ. 2019 ގައި އެމްޑީޕީ ވެރިކަމަށް އައުމުން މަޖިލީހުގެ ސްޕަރމެޖޯރިޓީ ލިބުނީ އެމްޑީޕީއަށެވެ. 2023 ގައި ޕީއެންސީ ވެރިކަމަށް އައުމުން ޕީއެންސީއަށް ސްޕަރ މެޖޯރިޓީ ބޮޑުކޮށް ރައްޔިތުން ދިނީއެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނު ވަނީ އެ ވާހަކަ ކުރިޔާލާ ވިދާޅުވެފައެވެ. ސަރުކާރަށް މަޖިލީހުން ގިނަ ގޮނޑިތަކެއް ހޯދާނެ ކަމަށް ދާދިފަހުން ރައިސް ޔާމީނު އޮތީ ވިދާޅުވެފައެވެ. ރައީސް ޔާމީނު ވިދާޅުވިހެން ސަރުކާރަށް މަޖިލީހުން ގިނަ ގޮނޑިތަކެއް ލިބޭނެ ކަމަށް ބެލެވުނު ނަމަވެސް ޕީއެންސީގެ މި ފަހަރުގެ ކާމިޔާބީއަކީ ސިއްސައިގެން ދާވަރުގެ ކާމިޔާބީއެކެވެ.

ޕީއެންސީ ވެރިކަމަށް އައިގޮތާއި ރައީސް މުއިއްޒާއި މެދު ރައްޔިތުން ދެކެމުން އައިކަމަށް ބެލެވުނުހާ ކަންކަމުން ޕީއެންސީގެ ކާމިޔާބީ ސިހުރެއް ކަމަށް ނުބުނެވޭ ވަރެއް ނޫނެވެ. މަތިމައްޗަށް ހަދަމުން ދިޔަ ދޮގުތަކާއި ބަހަމުން ދިޔަ ސިޔާސީ މަގާމުތަކާއި ދިންހާ އާދައިގެ ވަޒީފާތަކާއި ހުއްޓިފައިވާ މަޝްރޫއުތަކާއި ނުދީ ހިފަހައްޓަމުން ދިޔަ ގޯތިތަކާއި ފްލެޓް ތަކަކީ މުއިއްޒަށް ބާރުދިނުމަށް ރައްޔިތުން ނުރުހުނު ކަންކަން ކަމަށް ބެލެވުނެވެ. އެކަންކަމުގެ ސަބަބުން މުއިއްޒަށް މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ލިބިދާނެ ކަމަކަށް ގިނަ ބަޔަކު ގަބޫލެއް ނުކުރެއެވެ.

ޕީއެންސީގެ މަޖިލިސް ޕްރައިމަރީ ކާމިޔާބު ކުރި އެތައް ބަޔަކު ރޭހުން ފަހަތަށް ޖައްސާ ސަރުކާރު ތާއިދު އެހެން ބަޔަކަށް ދިން ދިނުމުން އުފެދުނު ބައިބައިވުމުން ސަރުކާރަށް މަޖިލިސް ގެއްލޭނެ ކަމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ބެލެވުނެވެ. އެކަމަކު ނަތީޖާ ލިބިގެން އައީ ހަމްދު ސޮލަވާތް ކިޔަވަން ނޭނގުނަސް މުއިއްޒުގެ ކެންޑިޑޭޓް މަޖިލީހަށް އިންތިހާބު ވެގެންނެވެ. 

ސަރުކާރާމެދު ކިތަންމެ ބޮޑު ނުރުހުމެއް ފާޅުކުރަމުން ގިނަބަޔަކު ދިޔަނަމަވެސް މުއިއްޒު ބޭނުންހާ ގޮތަކަށް ގާނޫނު އަސާސީ ބަދަލުކޮށް އެހެނިހެން ގާނޫނުތައް ބައްޓަންކޮށް ހެދުމަށް ސަރުކާރުގެ ރަބަރުތައްގަޑަކަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީސް އެއޮތީ ހަދާދީފައެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް މުއިއްޒުވީ ވުމަށް މަރުހަބާ ކިޔަމެވެ.   

ނަޝީދު އުޅުނީ ލިބުނު ސްޕަރ މެޖޯރިޓީގެ ބޭނުން ކޮށްގެން ދައުލަތް ހިންގުމުގެ ބާރު އަތަށް ކަހާލާށެވެ. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަކީ ނަޝީދުގެ ގޮނޑިކޮއްކޮއަކަށް ހަދާށެވެ. އެތެރޭގައި ހުރެގެން ސަރުކާރުގެ ވާގި ނައްތާލާ ވެރިކަން އަމިއްލަ އަތަށް ފޮރޮޅާލާށެވެ. ބޮޑުވަޒީރަކަށް ވެގެން ގައުމު ފައިކޭޓަށް ޖަހާލާށެވެ. 

މަޖިލީހުގެ ރައީސްކަން ހޯދަންވެސް ޕާޓީތެރެ ކުރީ ބައިބައެވެ. ދޮގު ތުހުމަތުތައްކޮށް ޑިމޮކްރަސީގެ ނަމުގައި ޒިންމާދާރު އެތައް ބައެއްގެ އަބުރު ކަތިލުން ނޫންކަމެއް ނަޝީދު ނުކުރެއެވެ. ޖޭއެސްސީގައި އިނދެ ޖުޑިޝަރީ އިސްލާހު ކުރުމުގެ ބަދަލުގައި ކުރިކަމަކީ ޖުޑިޝަރީގެ ހުރުމަތް ކެނޑުމެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީވެށި އިސްލާހު ކުރުމާއި ދައުލަތް ބާރުވެރިކޮށް ފަސާދައިން ސަލާމަތް ކުރަން އުޅުމަށްވުރެ އިސްކަން ދިނީ ފަސާދަ އުފެއްދުމަށެވެ. ނަޝީދު އަމާޒު ހިފާފާ ހުރީ ލާދީނީ އެޖެންޑާ ކުރިއަށް ނެރުމަށެވެ. އެމްޑީޕީއަކީ ލާދީނީ ކަންކަމަށް އިސްކަންދޭ ބައެއް ކަމުގެ ހުތުރުނަން އެޅުނީ ނަޝީދުގެ ލާދީނީކަން ބޮޑުކަމުންނެވެ. 

ރައީސް ސޯލިހުގެ ތަރައްގީގެ އެޖެންޑާއަށް ހުރަސްއަޅާ ވައްކަމުގެ ތުހުމަތު އެމްޑީޕީ ސަރުކާރަށް ކުރުވީ ސީދާ ނަޝީދެވެ. އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ ހިޔާނާތަކީ ނަޝީދުގެ ސިޔާސީ ބާރުވެރިކަމަށް ބޭނުންކުރާ ހަތިޔާރަކަށް ހެދީ ނަޝީދު ނޫން ދެވަނަ މީހެއް ނޫނެވެ. ގޮތް ނޭގޭ މަރުތަކުގެ ހަގީގަތް ހޯދުމުގެ މަގު ބަންދުކުރީ ސަރުކާރު ތެރޭގައި ނަޝީދު ބައިތިއްބާފައި ތިބި ބޮޓުން ލައްވައެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ތަޅުމަކީ ރައީސް ނަޝީދު ރައީސް ސޯލިހާ ދެކޮޅަށް ހިންގާ ކެންޕޭނު ހަރުގެއަކަށް ހަދައިގެން އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަން ހަރާބު ކުރަމުން އައީ ކުއްލިއަކަށް ނޫނެވެ. ދުރަލާ ރާވައިގެންނެވެ. މަޖިލިސް ރައީސް ކަމުގެ ބާރު ނުހަމަ ގޮތުގައި ބޭނުން ކޮށްގެން ސަރުކާރު ހިންގުމަށް ހުރަސްއެޅީ އެއްކަމެއް ދެކަމެއްގައެއް ނޫނެވެ. އެމްޑީޕީގެ 65 މެންބަރުންގެ ތެރެއިން ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމަށް ގިނަ މެންބަރުން ތަކެއް ތާއީދު ކުރިނަމަވެސް ނަޝީދަށް ލިބިއޮތް ރިޔާސަތުގެ ބާރު ބޭނުންކޮށްގެން ސަރުކާރު ހުއްޓުވަން ނުކުރާކަމެއް ނަޝީދު ނެތެވެ. 

ރައީސް ސޯލިހުގެ ދައުރު ނިމެން ކުޑަތަންވެފައި ވަނިކޮށް މަޖިލީހުގެ ރިޔާސަތުން ނަޝީދު އެއްލާލެވެންދެން ނަޝީދާއި އޭނާގެ އައުވާނުން ރައީސް ސޯލިހުގެ ސަރުކާރަށް ނުކުރާ ޖެއްސުމެއް ނާޅުވާ ބަދުނާމެއް ނެތެވެ. މަޖިލިހުގެ 65 ގޮނޑި އެމްޑީޕީ ސަރުކާރަށް ދީގެން ވީކަމެއް ނެތޭކިޔާ ވާހަކަ ދައްކަމުން ދުވަން އެންމެ ތާހިރީ ނަޝީދެވެ. 

ފާޑުފާޑަށް އެމްޑީޕީއަށް ބަވައިގެން އަނބުރާ އެމްޑީޕީގެ ކުރި ބޯއްޓަށް ނަޝީދަށް އެރިދާނެކަމުގެ ހުވަފެން ނަޝީދު ނުދެކޭށެވެ. ދިވެހިން ނަޝީދު ދެފުށުން ދަސްކޮށްފިއެވެ. ރައީސް ނަޝީދަށް ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ ނާރެހުގާ ޖާގައެއް ނެތެވެ.  

މިހާރު ވެސް މުއިއްޒަށް ތުހުމަތު ކުރެވޭ ކޮރަޕްޝަންގެ މައްސަލަތަކެއް އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަން (އޭސީސީ) އިން ބަލަމުން އެބަދެއެވެ. މުއިއްޒުގެ ނުފޫޒާ ބާރުގައި އެވާހަކަތައް ވަނީ ސިއްރުކޮށްފައެވެ. އިންތިހާބުގެ ކުރިން މުއިއްޒުގެ ކޮރަޕްޝަނުގެ މައްސަލަތައް ހާމަ ވިޔަނުދީ އޮތީ އޮބި އަޅުވާފައެވެ. 

ހައުސިން މިނިސްޓަރު ކަމުގައި ހުރިއިރުގެ ގިނަ މައްސަލަތަކެއް އޭގެތެރޭގައި ހިމެނެއެވެ. ހިޔާ މަޝްރޫއު އެންމެ އަގުބޮޑު ޕްރޮޕޯސަލް މައްސަލައާއި ފުލެޓު ލިސްޓުގައި އޮޅުވާލުމުގެ މައްސަލައާއި ވަޒީރު ކަމުގައި ހުރެގެން އަމިއްލަ މަންފާއަށް މަޝްރޫއުތައް ކުންފުނިތަކަށް ދިން މައްސަލަ ތަކެއް ހިމެނެއެވެ. ނަމަވެސް މައްސަލަތަކުގެ އެއްވެސް ތަފުސީލެއް އޭސީސީން ހާމަކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ. މައުލޫމާތު ހިފެހެއްޓުމަކީ ރައްޔިތުންގެ ބާރަށް ހުރަސް އެޅުމެވެ.

ދައުލަތުގެ ވެރިންނާއި އިންތިހާބުތަކުގައި ވާދަކުރާ ކެންޑިޑޭޓުންނާ ގުޅޭ ގޮތުން ހުށަހަޅާފައިވާ މައްސަލަތަކާ ގުޅޭ މައުލޫމާތު ނުދީ ހިފެހެއްޓުމަކީ ރައްޔިތުންނަށް ގާނޫނު އަސާސީން ކަށަވަރު ކޮށްދީފައިވާ ވެރިން އިންތިހާބު ކުރުމުގެ ހައްގަށް ހުރަސް އެޅުން ކަމަށް މޯލްޑިވިއަން ޑިމޮކްރަޓިކް ޕާޓީ (އެމްޑީޕީ) ސިފަކުރެއެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒުގެ އަމިއްލަ އެކައުންޓަށް ފައިސާ ޖަމާވުމުގައި ކޮރަޕްޝަނަށް މަގުފަހިވާ ގޮތަށް އަމަލުކޮށްފައިވާ ކަމަށް ތުހުމަތު ކުރެވޭ މައްސަލައަކާ ގުޅޭ ފުލުހުންގެ ރިޕޯޓަކާއި އެމްއެމްއޭގެ ފައިނޭންޝިއަލް އިންޓެލިޖެންސް (އެފްއައިޔޫ) ގެ އިންޓެލިޖެންސް ރިޕޯޓެއް ވަނީ މިމަހު ލީކުވެފައެވެ. "ހަސަން ކުރުސީ" ލީކުކޮށްލި މި ދެ ރިޕޯޓަކީ ސައްހަ ރިޕޯޓު ތަކެއްކަން ކަށަވަރެވެ.

އިދިކޮޅުން "އުޑުގަ ޖެހިފަ ބިމުގަ ޖެހުނަސް" މުއިއްޒު ބޮލުގައި އެޅުވޭނެ ކަމެއް ނުހޯދޭނެ ކަމަށް މުއިއްޒު ބުނާއިރު އެކަން އެނގޭނީ މައްސަލަ ރަނގަޅަށް ތަހުގީގުކޮށް ލީމައެވެ. އެމްއެމްއޭގެ ފައިނޭންޝިއަލް އިންޓެލިޖެންސާއި ފުލުހުންގެ އިންޓެލިޖެންސް ރިޕޯޓެއްގެ ޑްރާފްޓެއް ވިޔަސް އުފަންވާނީ ކަންތައްތަކެއް ހިނގައިގެންނެވެ. ހިޔާނާތްތެރިވުމާއި ނުހައްގު މުއްސަދިކަން ފަދަ ސީރިއަސް ތުހުމަތުތައް ކަފުން ކޮށްލުމަށް މަޖިލިސް މުއިއްޒަށް ހޯދުން މުހިންމު ވާނެތާއެވެ. 

އެމްޑީޕީއާއި ރައީސް ޔާމީނުގެ ޕީއެންއެފުން ވަނީ މި މައްސަލަތައް ބަލުމަށް ގޮވާލާފައެވެ. އޭސީސީއިން ބަލަމުންދާ މައްސަލަތަކުގެ ތަފުސީލު ހާމަކުރަން ވެސް ދަނީގޮވާލަމުންނެވެ. މަޖިލިސް އިންތިހާބުގެ ވޯޓުލުން ކުޑަތަންވެފާ ވާއިރު ކަމާބެހޭ އިދާރާތައް އޮތީ ނިދާފައެވެ. 

އިދިކޮޅަށް މަޖިލިސް ލިބުމަކީ މުއިއްޒަށް ރިސްކަކަށް ވާނެއެވެ. ބިރަކަށް ވާނެއެވެ. މުއިއްޒު ބޭނުންވާ ގޮތަށް ހުދުމުހުތާރު ވެރިކަމެއް ކުރަން އޮތް ފުރުސަތު ބަންދުވާނެއެވެ. 

އަންހެނުންނާއި ކުޑަކުދިން ހިމެނޭހެން ދިން މި ހަމަލާގެ ފަހުން އަލްޖަޒީރާގެ މުވައްޒަފަކު ބުނި ގޮތުގައި އިޒްރޭލުގެ ސިފައިން ހިފާފައިވާ ހުޅަނގު އައްސޭރީގެ ތޫލްކަރަމްގައި ހުންނަ ނޫރު ޝަމްސް ރެފިއުޖީ ކޭމްޕަށް ވަދެ ފުރާވަރުގެ ކުއްޖަކު ހިމެނޭ ގޮތަށް ފަސް މީހުން ޝަހީދު ކޮށްލާފައިވެއެވެ. 

އިޒްރޭލުގެ ސިފައިން ވަނީ ރަފާއާ އިންވެގެން އޮތް ސަރަހައްދު ތަކަށް އިތުރު ސިފައިން ފޮނުވައިގެން އިރުމަތީ ސަރަހައްދު ތަކުގައި ހުރި ދަނޑުބިންތައް ހަލާކު ކޮށްފައެވެ.

ނަސްލެއް ނައްތާލުމުގެ ނިޔަތުގައި އޮކްޓޯބަރު މަހުގެ ހަތް ވަނަ ދުވަހުން ފެށިގެން އިޒްރޭލުން ގައްޒާއަށް ދެމުން އަންނަ ހަމަލާތަކުގައި 34،049 މީހުން ޝަހީދުވެ، 76،901 މީހުން ޒަހަމް ވެފައިވެއެވެ.

ވާދަވެރިންނަށް ރައްދު ދިނުމުގައި ހަމައެއް ލަމައެއް ނެތެވެ. ބުނާކަށް ނުބުނާކަށް ވަކި އެއްޗެއް ނޯވެއެވެ. އުނބަށް ޖެހުމުގައި ވެސް ދެވަނައެއް ނެތެވެ. އެއްކޮޅަސް އިދިކޮޅަސް ރައީސް މީހާ ކޮންމެ ރައްޔިތަކަށް އެއް ހަމަޔަކުން ދެކެން ޖެހެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ ތެރޭން ބަޔަކު ކޮންމެ ވާހަކައެއް ދެއްކިޔަސް ރައްދުދީ ޖަދަލު ކުރުމަކީ ރައްޔިތުންގެ ވެރިއެއްގެ ސިފައެއް ނޫނެވެ. ފެންނަ ފެނުމަށް ދިވެހީންގެ ރައީސް ކަމުގައި މިހާރު ހުރީ ވަކަރުގޭ ކުއްޖެކޭ ހީވެއެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ ވެރިއަކަށް ހުންނައިރު ތުހުމަތުތައް ކުރާނެކަމާއި ފާރަވެރިވާ ބަޔަކު އުޅޭނެ ކަމެއް އޭނާއަކަށް ނޭގެއެވެ. ކުށް ހޯދުމާއި ކުށްދެއްކުމުގައި ވާދަވެރިން އަވަދި ނެތި އުޅޭނެ ކަމެއް ވެސް ނޭނގެއެވެ. އެންމެންނަކު ޖަހާހާ ބެރަކަށް ނުނަށާނެ ކަމެއް ވެސް ނޭގެއެވެ. ގޮތް ދޫނުކުރުމާއި މަވެތި ކަމުގައި ލާމަސީލެވެ. 

ކުޑައިރު މައިންބަފައިން ވަކިވުމުން ލޯބި ނުލިބުމުގެ ވިޔަރިގަނޑު ބާލައިލުމަށް ވަކިމީހެއް ވަކިތަނެއް ބައެއް ކުދިންގެ ނުހުރެއެވެ. ބޭނުންވާ ގޮތްނޫން އެއްވެސް ގޮތަކީ ގޮތެއް ނޫންކަމަށް އެފަދަ ކުދިން ދެކެއެވެ. އެކަހެރި ކަމާއި މަޑު މޮޅިކަން ހުންނަނީ ކަމަކާ ޖެހެން ދެނެވެ. އަމިއްލަ އާރެއް ބާރެއް ފޯރާ އެއްވެސް ކަމެއްގައި އެހެންބަޔަކު ދެކެފާނެ ގޮތަކަށް ނުބަލައެވެ. ފަހުން ނިކުމެ ދާނެ ނަތީޖާއަކަށް ނުބަލައެވެ. ބޭނުންވާ ގޮތަށް ކަންކޮށް ނިންމާލައެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން މުއިއްޒަށް ލިބުނީ ބައެއްގެ ތެރޭގައި މަގުބޫލު ކަމެއް އޮވެގެނެއް ނޫނެވެ. މުއިއްޒަށް ތާއީދެއް ކޮށްގެން ވޯޓެއްދޭނެ މާބޮޑު އާއިލާއެއް އޮތީއެއް ނޫނެވެ. ރައީސް ޔާމީނު ވިދާޅުވިހެން މޭވާ ދޮންވެފައްކާވާ ގަހަށް ވައު ޖައްސާ އުސޫލުން މުއިއްޒަކީ މަގާމަށްޓަކާ ޕާޓީ ބަދަލު ކުރަމުންއައި މީހެކެވެ. އަދާލަތުން އެމްޑީއޭ އަށް ދިޔައީ ހައުސިން މިނިސްޓަރު ކަން ހޯދާށެވެ. އެމްޑީއޭ ދޫކޮށް ޕީޕީއެމަށް އައީ މޭޔަރުކަން ހޯދާށެވެ. ޕީޕީއެމް ދޫކޮށް ޕީއެންސީއަށް ދިޔައީ މިނިކާ ބާޒެއްހެން ރައީސް ޔާމީނުގެ ރިޔާސީ ޓިކެޓް ފޭރިގަންނާށެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނުގެ ސަޕޯޓަރުންގެ ހިތުގައި ރައީސް ޔާމީނުގެ މައްޗަށް އުފެދިފައިވާ ހަމްދަރުދީގެ ނާޖާއިޒު ފައިދާ ނަގައިގެން ވެރިކަން ފޭރިގަތީ ހުސް ގޮނޑިއާއި ރައީސް ޔާމީނުގެ ފޮޓޯގެ ހިޔަނިންނެވެ. ތިމާއަށް މީހަކު ކުރި ތާއީދަކުން ނޫނެވެ. 

ގަނެގެން ގެންދާ މެންބަރުންނާއި ވަޒީފާގެ ބޭނުމުގައި ތާއީދު ކުރާކަމަށް ދައްކައިގެން އުޅޭ މީހުންނަކީ ކަލާސީންނަށް އޮޑި ބައުނުވާހެން ހިހޫތަނުން ކައިގެން އުޅޭ ބަނޑުއަކިރިއެވެ. ރާޅާ ދެމޭ ބަނޑުއަކިރި އަކީ އެއްތާކު ހުއްޓި ހުންނަ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. މުއިއްޒު ވަށައިގެން ތިބީ ހައްތަހާވެސް ބަނޑު އަކިރިއެވެ. ނުވަތަ ދަނޑިވަޅު ބަލަންތިބި މިނިކާ ބާޒެވެ. އާދަންޝަރީފެއް ޝިޔާމެއް ގައްސާނެއް ސައީދެއް ޝަހީމެއް ކިޔާނެ ކަމެއް ނެތްތާއެވެ. ހައްތަހާވެސް ވެރިކަމަށް ފައިނަގައިގެން ތިބި މީހުންނެވެ.

މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އައީ ރައީސް ޔާމީނަށް އިންސާފު ހޯދާ ދިނުމަށެވެ. މިނިވަން ކުރުމަށެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް ގެއްލިފައިވާ ހައްގުތައް ހޯދާ ދިނުމަށެވެ. މިއްޔަކީ އެއްތާކު ދެތާކު އެއްފަހަރަކު ދެފަހަރަކު މުއިއްޒު ދެއްކި ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. އެހެން ކަމަށްވާނަމަ ރައީސް ޔާމީނަށް ގެއްލުނު އެންމެ ބޮޑު ހައްގަކީ ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީގެ ޓިކެޓްގައި ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ވާދަކުރުމުގެ ހައްގެވެ.

މުއިއްޒަކީ ރައްޔިތުންގެ ތާއީދެއް އޮތް މީހެއް ނޫނެވެ. މުއިއްޒަކީ ވެރިކަމުގެ ފެށުމުން ފެށިގެން އެންމެ ބޮޑަށް ތާއީދު ގެއްލެމުންދާ ރައީސެވެ. އެހެން ކަމުން މުއިއްޒު މިހާރުން މިހާރަށް ކުރަންޖެހޭ ކަމަކީ ރައީސް ކަމުން މުއިއްޒު އިސްތިއުފާދީ ރައީސް ޔާމީނަށް މިނިވަން އިންތިހާބެެއް ހޯދާދިނުމެވެ. 

ސިފައިންގެ ހިދުމަތުގައި ވިހިތިރީސް އަހަރު ހިދުމަތް ކުރުމަށް ފަހު ޝަރަފުވެރިކަމާއެކު ރިޓަޔަރކުރާ ސިފައިންނަކީ ގައުމުގެ ވަރަށް މަތިވެރި ރައުސުލްމާލެކެވެ. ރިޓަޔަރޑް ސިފައިންގެ މީހާއަކީ ހިދުމަތަށް ގޮވާލެވޭ ކޮންމެ ހާލަތެއްގައި ގައުމުގެ ދިފާއުގައި ނިކުންނަށް ތައްޔާރަށް ތިބޭ ބައެކެވެ. 

ދުނިޔޭގެ ހުރިހާ ތަނެއްގައިވެސް ރިޓޔަރޑް ސިފައިންނަކީ ވަރަށްވެސް ޝަރަފުވެރި ބައެކެވެ. އަބުރުވެރި އަމިއްލަ މަސައްކަތާއި ގައުމީ ހިދުމަތުގައި ފަންނީ މަސައްކަތް ރިޓަޔަރޑް ސިފައިން ކޮށްއުޅެއެވެ. އެ މީހުންނަކީ ސިފައިންގެއިން ރިޓަޔަރ ކުރުމަށް ފަހު ދިރިއުޅުމުގެ ހަރަދުތައް ހަމަޖެއްސުމަށް އާއްމުކޮށް އެހެނިހެން ވަޒީފާ އަދާކުރަ ބައެއް ނޫނެވެ.  

ރާއްޖޭގައި އެކަން އޮންނަނީ އެހެނެއް ނޫނެވެ. ދައުލަތުން ބޮޑު ހޭދަކޮށްގެން ތައުލީމާއި ތަމްރީނު ދީފައި ހުންނަ ސިފައިންގެ މީހާ ޝަރަފްވެރި ކަމާއެކު މަގާމުން ގިނައިން ވަކިކޮށްލަނީ ސަމަންތަރު ހެޔޮ ހަށިހެޔޮ ޒުވާން އުމުރުގައެވެ. ފުރިހަމަ ސިއްހަތުގައި ހަކަތަ ހުއްޓައެވެ. އޭރު ގިނަ މީހުންގެ ދަރިން ބޮޑަށްޗެއް ނުވާނެއެވެ. ރިޔަމަންޓްގެ ގޮތުގައި ލިބޭ އެއްޗަކުން އުމުރުގެ ބާކީ ބައިގައި ޝަރަފުވެރި އުޅުމެއް އުޅެވޭ ވަރެއް ނުވެއެވެ. އެހެން ކަމުން ރިޓަޔަރޑް ސިފައިންނަކީ ރާއްޖޭގައި ގަން ހިނގަ ހިނގާ ތިބެން ޖެހިފައިވާ ބައެކެވެ. ޝަރަފްވެރީ ނަމަކަށެވެ.

އަނެއްކޮޅުން ރިޓަޔަރޑް ސިފައިންނާމެދު ސަރުކާރުން ކަންކުރަނީ ވެސް އަމަލު ކުރަން އޮންނަ އުސޫލާއި ހަމައަކުން ނޫނެވެ. އެކުލަވާލާ އަމަލުކުރަން އޮންނަ ގަވައިދާއެއް އެއްގޮތަށް ވެސް އަމަލެއް ނުކުރެއެވެ. ސަރުކާރުން އަމަލު ކުރަނީ ހިތުހުރި ގޮތަކަށެވެ.

ސިފައިންގެ ރިޓަޔަރނަމްޓް ގަވައިދު ބުނަނީ މުއައްޒަފަކު ރިޓަޔަރ ކުރާއިރު ހުންނަ ރޭންކްގެ އަސާސީ މުސާރަ ބޮޑުކޮށްފިނަމަ ރިޓަޔަރ ކުރުމަށް ފަހުވެސް މަހުން މަހަށްދޭ ރިޓަރމަންޓް ފައިސާ ދޭންވާނީ ރޭންކަށް ބޮޑުކުރި މުސާރައިން ހިސާބު ހަދައިގެން ކަމަށެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ރިޓަޔަރޑް ސިފައިންނާމެދު ރައީސް މުއިއްޒު ސަރުކާރުން އަމަލު ކުރަނީ އެހެނަކުންނޫނެވެ. މިހާރުވެސް ރިޓަރމަންޓް ދެނީ ރިޓަޔަކުރި އިރު ހުރި މުސާރައިން ހިސާބު ހަދައިގެންނެވެ. 

ރައީސް މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އެރިފަހުން ސިފައިންގެ މުސާރަ ބޮޑުކޮށްފިއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ރިޓަޔަރޑް ސިފައިންގެ ރިޓަޔަރމަންޓަކަށް އެ ބަދަލެއް ނާދެއެވެ. ރިޓޔަރމަންޓްގެ ގަވައިދުގައި އޮތް އެއްޗެއް ބެލުމަކަށް ބޭނުމެއް ނުވެއެވެ. ހަމަޔަ އުސޫލަކީ މުއިއްޒަށް އޮތް އެއްޗެއް ނޫނެވެ. ސިޔާސީ ގޮތުން މޮޅު ހޯދުމަށް މުއިއްޒު އެޅި ފިޔަވަޅުން ހުރިހާ ރިޓަޔަޑް ސިފައިން ތިބީ ރަތަށް އަރާފައެވެ.  

މަޖިލީހަށް ވާދަކުރާ މީހުންގެ ތެރޭގައި މަޖިލީހަށް ވައްދަން ހެޔޮނުވާނެ ވިއްސަކަށް މީހުން ތިބިކަމަށް ރައީސް މުއިއްޒުގެ އިސް ވަޒީރު ފޮނަދޫ އަބްދުއްރަހީމް (އަދުރޭ) ބުނެފައިވެއެވެ. އަދުރޭ އެ ބުނާ ވިހި މީހުންގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަމަށް ބެލެވޭ ބައެއް މީހުން ފާހަގަ ކޮށްލުމުގެ މުހިންމުކަން ވަރަށް ބޮޑެވެ. ރައްޔިތުން އެ މީހުނާ މެދު ސަމާލުވާން އެނގޭނީ އޭރުންތާއެވެ. 

މަޖިލީހަށް ވަންދަން ހެޔޮނުވާނެ ކަމަށް އަދުރޭ އެބުނާ ވިހިމީހުންގެ ތެރެއިން ފާހަގަވާ ބައެއް މީހުން ސަބަބާއެކު ފާހަގަކޮށްލާނަމެވެ.

1. އަބްދުއްރަހީމް އަބްދުއްލާ (އަދުރޭ)

އަދުރޭ ވާދަކުރަން ނިކުމެ ހުރީ ލ. ފޮނަދޫ ދައިރާއަށެވެ. އަދުރޭއަކީ މަޖިލިސް މެންބަރުކަން ކުރިންވެސް ކޮށްފައިވާ މީހެކެވެ.

އަދުރޭއަކީ މަޖިލީހުގެ ތަޅުމުގައާއި މަޖިލީހުގެ މަސައްކަތުގެ ތެރޭގައި ރޯ އައުގުރާނަ ގޮވުމުގައި ލަދެއް ހަޔާތެއް ނެތް ހުތުރު ރެކޯޑެއް އޮތް މީހެކެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް ހޯދާދޭ ވެރިކަމެއްކަމަށް ރައީސް ޔާމީނަށް ވަފާތެރިންނަށް ދައްކައިގެން ރައްޔިތުންނަށް ދޯކާދީގެން މުއިއްޒަށް ވެރިކަން ހޯދާދިން ކާންދޭ އަތުގައި ދަތްއެޅި މައްކާރެކެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒު ހައިޖެކް ކޮށްގެން ސަރުކާރުގެ މަގާމުތަކަށް އަނބިދަރިންނާއި ގާތްތިމާގެ މީހުންނާއި ޅިޔަންފަހަރިންނާއި ރައްޓެހިން އިސްކުރުވައިގެން ދައުލަތް ދަވާލާ ހާއިނެކެވެ. އަމިއްލަ ދަރިއަށް ރާއްޖޭގެ އެންމެ ބޮޑު އެންމެ ނާޒްކު އިގްތިސޯދުގެ ވެރިކަން ދީގެން ދުނިޔޭގައި ރާއްޖޭގެ އަގުވައްޓާލާ ބަދުނާމުކޮށް ހަލާކުގެ ތެރެއަށް ވައްޓާލަމުންދާ ބޮޑު ޖާހިލެކެވެ. ދައުލަތުގެ ތިންބާރުން އެއްބާރު ކަމުގައިވާ މަޖިލީހުގެ ރައީސް ކަމަށް ފައިނަގައިގެން ހުރި ހީލަތްތެރި މުރައްކަބު ގައްދާރެކެވެ. 

2. ފާތިމަތު ސައުދާ

ފާތިމަތު ސައުދާ ކުރިމަތި ލައިގެން އުޅެނީ ފ. ނިލަންދޫ ދާއިރާއަށެވެ. ސައުދާއަކީ ދާއިރާއާ އެއްވެސް ގުޅުމެއް ނެތް އަންހެނެކެވެ. ނިލަންދޫ ދާއިރާއަކީ ވަރަށް ކުރިއްސުރެ މައޫނިޒަމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ހުސްވެފައިވާ ދައިރާއެކެވެ. އެހެން ކަމުން ޑީއާރުޕީއާއި ޕީޕީއެމް ފިކުރުން މުޅި ދާއިރާ އޮންނަނީ ކަޅިވެފައެވެ. ނިލަންދޫ ދައިރާގައި އޮތް ރައީސް ޔާމީނުގެ ތާއިދު ހައިޖެކް ކޮށްގެން ވެރިކަމަށް އައި މުއިއްޒު އެ ދައިރާގެ މައްޗަށް ވެރިވެ ގަތުމަށް އެއްބަނޑު ކޮއްކޮ ސައުދާ އެދާއިރާގެ މެންބަރު ކަމަށް އެއިނީ ނެރެފައެވެ. 

ސައުދާއަށް އެ ދާއިރާގެ މެންބަރުކަން ހޯދާ ދިނުމަށްޓަކާ އެ ދާއިރާގައި މަޖިލީހަށް ވާދަކޮށްފާނެ ހުރިހާ އެންމެނަށް ސިޔާސީ މަގާމުތައް ދީގެން ވަނީ ފަހަތައް ޖައްސާފައެވެ. ވޯޓަކަށް ނުފޫޒެއް އޮވެދާނެހެން ހީވާހާ މީހަކަށް ވެސް ބޮޑެތި ސިޔާސީ މަގާމުތައް ވަނީ ދީފައެވެ. ދާދި ކައިރީގައި އެއަރޕޯޓެއް ނިމިނިމި އޮއްވާ އެ މަސައްކަތް ހުއްޓާލާ ނިލަންދޫ ފަޅުގައި އެއަޕޯޓެއް އަޅަން ފެށީ ސައުދާއަށް ޓަކައެވެ.

3. މުހައްމަދު ޝިރުހާން 

މުހައްމަދު ޝިރުހާނު ވާދަ ކުރަނީ ބ. ހިތާދޫ ދާއިރާއަށެވެ. ޝިރުހާނަކީ މަސްހޫރު ސާދާގަރު އާއްޓޭގެ ޕަޕެޓެކެވެ. އާއްޓެގެ މުއައްޒިފެކެވެ. ހިތާދޫ ދާއިރާއަށް ނިސްބަތްވާ މީހެއްނޫނެވެ. ވަންހަ ދިލަކޮޅު ދަރަވަންދޫއާއި ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ގުޅުމެއް އޮތަސް ކުރިއަކުން މީހަކު ދަންނަ މީހެއް ނޫނެވެ. އެކަށީގެންވާ ތައުލީމެއް ވާހަކަ ދެއްކުންތެރި ކަމެއްވެސް ނެތް ސިޔާސީ ގޮތުން އުޑެއް ބުޑެއް އެނގޭ މީހެއްނޫނެވެ. 

ޝިރުހާނުގެ ހުރިހާވެސް ބަާރަކީ އާއްޓޭއެވެ. އާއްޓޭގެ މުއްސަދިކަމެވެ. މަޖިލީސް މެދުވެރިކޮށް ސަރުކާރުގެ ތެރެއިން އާއްޓޭ ބޭނުންވާ ފައިދާ ނެގުމަށް މަޖިލީހަށް ވައްދާ އާއްޓޭގެ ޕަޕެޓެކެވެ. ޝިރުހާނު ހޮވައިގެން ދާއިރާއަށް ލިބޭނެ މޮޅެއްނެތެވެ.

ނަސިބު ކޫޕަންގެ ގޮތުގައި ހިތާދޫ ދާއިރާގެ ތިންރަށަށް ކެންޕޭނު މޫސުމުގައި ސައިކަލާއި ބައިސްކަލާއި އެއަރކޯނާއި ރަށުޕިކަޕް ރިޝްވަތުގެ ގޮތުގައި ބަހައިގެން ހިންގާ ކެންޕޭނަކުން ފަސާދަނޫން ކަމެއް ނުފެތުރެއެވެ. 

ރައީސް މުއިއްޒުގެ ކެންޑިޑޭޓްގެ ގޮތުގައި ޝިރުހާނު ނެރެގެން މަޖިލިސް ހިސޯރު ކުރަން އާއްޓޭ އުޅޭ އުޅުމަށް ރައްޔިތުން ތިބީ ވަރަށް ފާރަވެރިވެގެންނެވެ. ރޭގަޑު މެންދަމު ރަށްރަށަށް ގެންގޮސް އޮއްސާލާ ރަށުޕިކަޕް ތަކަކާއި ބައިސްކަލަކީ ވޯޓެއް ނޫނެވެ. 

އިސްވެ ބުނެވިދިޔަ ތިން މީހުންގެ އިތުރަށް އަންނަނިވި މީސްމީހުންނަކީ ވެސް އަދުރޭ ބުނާގޮތުން މަޖިލީހަށް ވައްދަން ހެޔޮވާ ވަރުގެ ބައެއްނޫނެވެ. އެ މީހުން މަޖިލީހަށް ވައްދަން ނުޖެހޭ ސަބަބުތަކަކީ ފާޅުކޮށް ފެންނަން ހުރިކަންކަމެވެ.  

1. މުހައްމަދު ނާޒިމު (ކަނަލް ނާޒިމް)
2. އިބްރާހީމް ސުޖާ (ބާރަށު ދާއިރާ)
3. ގާސިމް އިބްރަހީމް (މާމިގިލި ދާއިރާ)
4. އައިޝަތު ނަހުލާ (ހުޅުމާލެ ދެކުނު)
5. އަހުމަދު ނާޒިމް (ދިއްގަރު ދައިރާ)
6. އަހުމަދު ސިޔާމް (ދ. މީދޫ ދައިރާ)
7. އަހުމަދު ސަލީމް (އޭދަފުށި ދާއިރާ)
8. އިބްރަހީމް މުހައްމަދު ޖަނާބު (މައްޗަންގޮޅި އުތުރު)
9. މުހައްމަދު އިސްމާއީލް (ވިލިމާލެ ދާއިރާ)
10. އަބްދުއްލާ ޖާބިރު (ކާށިދޫ ދާއިރާ)
11. އަހުމަދު އަޒާން (ހިތަދޫމެދު ދާއިރާ)
12. ހަސަން ޒަރީރު (މަތިވެރި ދާއިރާ)
13. އަބްދުލްގަނީ (ކުރެންދޫ ދާއިރާ)
14. މުހައްމަދު ނަޝީދު (ނޮޅިވަރަން ދާއިރާ)
15. އަހުމަދު ތޯރިގު (މަހިބަދޫ ދާއިރާ)
16. އަހުމަދު ޒަމީރު (މައްޗަންގޮޅި މެދު)
17. އަސްމާ ރަޝީދު ( މާފަންނު މެދު ދައިރާ) 

ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަންވެ ވަޑައިގަތުމަށްފަހު ޕީއެންސީގެ ކެންޑިޑޭޓުންނާ ބައްދަލު ކުރައްވާ ވާހަކަ ދައްކަވަމުން ޔާމީނު ވިދާޅުވީ ޑރ. ޖަމީލު ޔާމީނު ދޫކޮށް ލެއްވީއެއް ނޫންނެވެ. ރައީސް ޔާމިނު ވެރިކަމުގައި ބާރުގައި ހުންނެވިއިރު ޖަމީލު ދޫކޮށްލެއްވީ ޔާމީނު ކަމަށް ވެސް ޔާމީނު މިރޭ ވިދާޅުވިއެވެ. 

ޑރ. ޖަމީލު ވަނީ ރައީސް ޔާމިނު އެންމެ ނިކަމެތިވެ ވަޑައިގަތް ވަގުތު އެއްވެސް މަޖުބޫރު ކަމެއްނެތި އިހުލާސްތެރި މަސައްކަތް ތަކެއް ކޮށްދެއްވާފައި ކަމަށާއި އެކަމަށް އަބަދުވެސް ޝުކުރުވެރިވެ ވަޑައިގަންނަވާނެ ކަމަށް ޔާމީނު ވިދާޅުވިއެވެ. 

މި ސަރުކާރުން ރައީސް ޔާމީނު ހައްޔަރުގައި ބެހެއްޓުމަށް މަސައްކަތްކޮށްފައިވާ ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެއްވަމުން ޕީޕީއެމްގެ ލީޑަރޝިޕުން ޔާމީނުގެ އުސޫލުތައް ހިފަހައްޓަން މަސައްކަތް ނުކުރައްވާ ކަމަށާއި އިންޑިއާ އައުޓް ގަރާރު ބަތިލު ކުރަން މުއިއްޒަށް ކެރިވަޑައި ނުގެންކަމަށް ވިދާޅުވެ ވަރަށް ބޮޑަށް ފާޑުވިދާޅުވިއެވެ.   

ރައީސް ޔާމީން 11 އަހަރަށް ޖަލަށް ލުމަށާއި ފަސް މިލިއަން ޑޮލަރުން ޖޫރިމަނާ ކުރުމަށް ކްރިމިނަލް ކޯޓުން ހުކުމްކުރީ 2022 ޑިސެމްބަރު 25 ގައެވެ. ހުކުމް އިސްތިއުނާފު ކުރުމަށް ހުށަހެޅީ މިދިޔަ އަހަރުގެ މާޗު މަހުއެވެ. މައްސަލައިގެ ޝަރީއަތް ފެށުނީ  2023 ޖޫން މަހުއެވެ. އަޑުއެހުންތައް ނިންމާލީ 2023 ނޮވެމްބަރު 21 ގައެވެ.

ރައީސް ޔާމީނަށް ކުރި ހުކުން ހަރާން ކަމަށް ހައިކޯޓުން ކަނޑައެޅުމާއެކު އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ ބޮޑު ހިޔާނާތުގެ މައްސަލަ ދެން އިތުރަށް ކުރިއަށް ދާނެ ކަމަކަށް ނުބެލެވެއެވެ. ރައީސް ޔާމީނާއި އަދީބު މައުސޫމުންނަށްވެ ނިމުނީއެވެ. ދައުލަތުން ގެއްލުނު ކަމަށް ބެލެވުނު އެތައް ސަތޭކަ މިލިޔަން ޑޮލަރު ދައުލަތަށް ލިބުމުގެ މަގު ބަންދުވީއެވެ.

އެފްޕީއައިޑީގެ ހިޔާނާތާއި އެއަރ މޯލްޑިވްސް ހިޔާނާތުގެ މައްސަލަ ދިޔަމަގުން ގޮސް އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ މައްސަލަވެސް ކޮޅު މަގަށް އަރާ ނިމުނީ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ.

ބާތިލު ހުކުމެއްގައި ހުންނެވުމުގެ ސަބަބުން ރައީސް ޔާމީނަށް ގެއްލުނު ރިޔާސީ އިންތިހާބަށް ކުރިމަތިލުމުގެ ހައްގު އަނބުރާ ރައީސް ޔާމީނަށް އިޔާދަކޮށް ދޭން ނުޖެހި ފަރަކު ޖެއްސޭކަށް ވެސް ނެތެވެ. ޕީޕީއެމްގެ ރިޔާސީ ޓިކެޓް ލިބިވަޑައިގެން ހުންނެވި ރައީސް ޔާމީނަށް އެ ފުރުސަތު ގެއްލިގެން ނުވާނެއެވެ. 

ހައްގު ނޫން އަނިޔާއެއް ރައީސް ޔާމީނަށް ލިބި ވަޑައިގަންނަވާ ކަމަށް ތަކުރާރުކޮށް ރައީސް މުއިއްޒު ވިދާޅުވަމުން ގެންދެވިއެވެ. އެހެން އެކަން އޮތުމުން މުއިއްޒަށް ވެރިކަން ލިބިވަޑައިގަތުމަށް ފަހު ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ނުކުރައްވާ ހުންނެވި ހުންނެވުމަކީ ރައީސް މުއިއްޒު ވަގުތުން އަޒުލް ކުރަން ޖެހޭވަރުގެ ކަމެކެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހައްގުތަކަށް ރައްކާތެރި ވުމަށް ރައީސް ކުރައްވައިގެން ހުންނެވި ހުވަޔާ ހިލާފުވެގެންނެވެ. 

ރައީސް މުއިއްޒު އަޒުލުކޮށް އަލުން ރިޔާސީ އިންތިހާބަކަށް ދިޔުމަކީ ރައީސް ޔާމީނުގެ ގެއްލުނު ހައްގު ހޯދާ ދެވޭނެ އެންމެ އިންސާފުވެރި ގޮތެވެ. ނޫނީ ރައީސް ޔާމީނުގެ ހައްގު ހޯދާ ދިނުމަށް ޑރ. މުއިއްޒު މަގާމުން އިސްތިއުފާ ދެއްވަންޖެހެއެވެ. 

ރާއްޖޭގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީސް މެމްބަރުނަށް ކޮރަޕްޝަންގެ އިނގިލި ދިއްކުރެވެނީ މަދެއް ސުމާރެއްކޮށް ނޫނެވެ. އެއްފަހަރަކު ދެފަހަރަކު ނޫނެވެ. އެކަކު ދެމީހަކަށް ނޫނެވެ. މަޖިލީހުގެ މެންބަރު ކަމުގައި ހުރެ އެއްވެސް ގޮތަކަށް ކޮރަޕްޝަނުގެ އަމަލެއް ހިންގިކަމުގެ ތުހުމަތެއް ނެތް މީހަކު މަދެވެ. މަޖިލީހުގެ މެންބަރު ކަމުގައިހުރެ ކޮރަޕްޝަނާއި ފަސާދައެއް ހިންގި ކަމުގެ ތުހުމަތު ނެތް ހަމައެކަނި މެންބަރަކީ ކެންދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރ އަލީ ހުސައިނޭ ބުނުމަކީ ދޮގަކަށް ނުވަނެއެވެ. އެ ކަމާމެދަކު ޝައްކެއް ނެތެވެ. 

މަޖިލީހުގެ ތެރޭގައި ހިނގާ ބާރު ސިޔާސީ އޮއިވަރުގައި ބެހިގެން ނުގޮސް ނަޒާހަތްތެރިކަން ދިފާއު ކުރުމުގައި 10 އަހަރު އެއްހަމައެއްގައި ހިފަހައްޓާ ލެވޭނީ ލައްކަ ހިއްވަރު ހުރެގެންނެވެ. ލައްކަ ހުސިޔާރު ވެގެންނެވެ. ޕާޓީ ބަދަލުކުރުމާއި ހައްގުނޫން ފައިދާ ނެގުމުގެ ބޮޑެތި ރާޅުބާނިތައް އަރާފައިބަމުން ދާއިރު އެއިން ކަމެއްގައި ނުޖެހި ހިފަހައްޓާ ލުމަކީ ފަސޭހަ ކަމެއްނޫނެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު މެންބަރު އަލީ ހުސައިންގެ މެންބަރު ކަމުގެ ދެވަނަ ދައުރު ނިންމަވާ އެލަނީ އެއިން ކަމެއްގައި ނުޖެހިއެވެ. 

މިފަދަ ހައްސާސް ދުވަސްތަކެއްގައި އަދި ކޮރަޕްޝަނާ ފަސާދާ އިންތިހާއަށް ގޮސްފައިވާ ޒާމާނެއްގައި ވެސް ކެންދޫ ދާއިރާގެ އިއްޒަތްތެރި މެމްބަރު އަލީ ހުސެއިންގެ ނަން ފާހަގަ ކުރެވެނީ ތަފާތު ނަމެއްގެ ގޮތުގައިއެވެ. ފަސްބައި ސާފެވެ. އަހުލާގީ މިންގަޑު ދަމަހައްޓައެވެ. ދައްކާ ވާހަކައިގައި އޮއްޓަރު ހުރެއެވެ. އަދިވެސް އަލީ ހުސައިން ފެންނަނީ އެންމެ އުންމީދީ އެއް މެމްބަރު ގޮތުގައިއެވެ.

 ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބުގައި 2014ވަނަ އަހަރު ކެންދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރުކަމަށް އަލީ ހުސައިން އިންތިހާބުވީ ކެންދޫ ދާއިރާގެ އޭރުގެ މެމްބަރު އަހުމަދު ތަސްމީނު އަލީގެ މައްޗަށް ކުރި ހޯދައިގެންނެވެ. ބ. އަތޮޅު ތަމްސީލު ކުރުމުގައި 20 އަހަރު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި އިންނެވި ތަސްމީނު އަލީ އަކީ ސަމާސާ ބޭފުޅެއް ނޫނެވެ. އިލްމުވެރިކަމާއި މުއްސަނދިކަމާއި ސިޔާސީ ބާރުވެރިކަމަށް ބަލާއިރު ރާއްޖޭގެ ބޮޑުބާރެކެވެ. ތަސްމީނުގެ މައްޗަށް އަލީ ހުސެއިން ކާމިޔާބު  ކުރުމަކީ ގިނަ ބައެއްގެ ސަމާލުކަން މެމްބަރު އަލީ ހުސެއިންނަށް ހުއްޓުނު ކަމެކެވެ. އެބަދަލު ވެގެން ދިޔައީ ލެޖެންޑަރީ ބަދަލަކަށެވެ.

މަޖިލީހުގެ މެންބަރަކީ ޒަމާނުއްސުރެ ގޮނޑި ހޫނުކުރަން އިންނަ ދާއިރާގެ ވެލްފެއަރ އޮފިސަރ ނުވަތަ ޕްރޮޖެކްޓް މެނޭޖަރ ގޮތުގައި އޮތް އޮތުން އަލީ ހުސައިން ބަދަލުކޮށް ލެއްވިއެވެ. އަހަރީ ބަޖެޓާއި ގާނޫނީ ބަހުސްތަކުގައި ރައްޔިތުންގެ އަޑު ހިއްޕާލެއްވިއެވެ. ގައުމީ ކަންކަމުގައި އަޑު ހަރުކޮށް ބަސް ބުނުމާއި އިންސާފާއި ހަމަހަމަ ކަމަށް ވަކާލާތުކޮށް ގިނަ އަދަދެއްގެ ބައެއްގެ ލޯތްބާއި ތާއިދު އަލީ ހުސެއިން ހޯއްދެވިއެވެ.

ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން 2018 ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހް ގެ ރަނިންގ މޭޓަކަށް ވުމާގާތަށް އަލީ ހުސައިންގެ މަގުބޫލުކަން އުފުލިގެން ދިޔައެވެ. އެންމެ ވޯޓެއްގެ ފަރަގުން ރަނިން މޭޓްކަން ގެއްލުނަސް ކާމިޔާބު ކުރެއްވި ވާދަވެރިޔާގެ ފަހަތްޕުޅައް އަރާ އިބޫފައިސަލްގެ ކެންޕޭނުގައި އެންމެ އިންޗިއެއްވެސް އަލީ ހުސައިން ފަހަށް ނުޖެހެއެވެ. އެހެން ކަމުން އަލީ ހުސައިންގެ ސާބިތުކަމާއި ގައުމު އިސްކުރުމުގެ ކެރުންތެރިކަމަށް އެންމެންހެން ސެލިއުޓް ކުރިއެވެ. 

2014 އިން 2018އަށް ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ ހަމަ ޖެހުން ގެއްލިގޮސް ސިޔާސީ އެތައް ބަޔަކު ތިބީ ޖަލުގެ ތޭރިތަކުގެ ފަހަތުގައެވެ. އަނިޔާވެރި ކަމާއެކު ކުއްލި ނުރައްކަލުގެ ހާލަތަށް އޭރުއޮތް ސަރުކާރުން ގައުމު ވައްޓާލުމުން ޖެހިލުމެއް ނެތި ހައްގު ބަސް ބުނަން ފުރަތަމަ ނިކުތް މަދު މީހުންގެ ތެރޭން އެކަކީ އަލީ ހުސައިންއެވެ. ހަމަޔާއި އިންސާފަށް އެންމެ ބާރަށް ވަކާލާތު ކުރި އެއް މެމްބަރަކީ އަލީ ހުސެއިންކަން ތާރީހު ހެކިވާނެއެވެ.

މަޖިލީހުގައި ރައްޔިތުންގެ ލާބަޔަށް ލީ އެއްވެސް ވޯޓަކުން މެމްބަރު އަލީ ހުސެއިން ބަރީއަ ވެފައެއް ނުވެއެވެ. ބަސް ބުނަން ޖެހުނު އެއްވެސް ވަގުތެއްގައި ބަސް ނުބުނެ ދޫކޮށްލާފައެއް ނެތެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހައްގުގައި ދެ ދައުރު ބަޓަނަށް ފިތީ މިނިވަންކަމާއި ސާބިތުކަމާއި އެކު ވަކިފަރާތަކަށް ނުޖެހި ގައުމު އިސްކޮށްގެނެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކުރިއަށް އޮތް ފަސް އަހަރަށް އަލީ ހުސެއިން ކުރިމަތި ލަނީ  3 ވަނަ ދައުރަކަށެވެ. ސާފު ރެކޯޑަކާއި ޝަރަފްވެރި ތާރީހަކާއި އެކުގައެވެ. މަޖިލީހުގައި ތިމަންނަމެން ތަމްސީލު ކުރާ މެމްބަރަކީ ނަމޫނާ މެމްބަރެކޭ ބުނެ ކެންދޫ ދާއިރާގެ ކޮންމެ ރައްޔިތަކަށް ފަހުރުވެރި ކަމާއި އެކު މޭގައި އަތް ޖަހާލެވޭނެއެވެ. ރަނގަޅު އެއްޗެއް އަތުގައި އޮވެ ގިނަދުވަސް ވުމަކުން ބަދަލުކުރަން ހެޔޮ ނުވާނެއެވެ. ޓެސްޓްކޮށް ކަށަވަރު ކުރެވިފައި އޮތް ރަނގަޅު ގޮތް އޮއްވާ ޓެސްޓަކަށް ބަދަލެއް ކޮށްލުން ހެޔޮނުވާނެވެ. ޓެސްޓަށް ބަދަލު ކުރެވޭ ކުރުމުގެ ހިތި ތަޖުރިބާ އަބަދުމެ ދިވެހިން މިތިބެނީ ކޮށްކޮށެވެ. 

މިސްރާބު ހަމަ މަގަށް ސީދަކުރުމުގައި ކެނދިކުޅުދޫ ދާއިރާގެ ރައްޔިތުންގެ މަންދޫބަކީ ހީވާގި ކަމަށް ކަމޭހިތާ އިހުލާސްތެރިއަކަށް ވުމުގެ މުހިންމުކަން ވަކީން ބޮޑެވެ. ކެނދިކުޅުދޫ ދާއިރާގެ މަންދޫބުގެ ގޮތުގައި މަޖިލީހަށް ފޮނުވުމަށް އެންމެ އެކަށީގެންވަނީ ހުރިހާ ފިކުރެއްގެ މީހުން އިތުބާރުކުރާ ބަލައިގަންނަ މީހަކަށް ވާންޖެހެއެވެ. ކަމަށްކަމޭހިތާ އިހުލާސްތެރި ތެދުވެރިއަކަށް ވާންޖެހެއެވެ. ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރެވޭނެ ތަޖުރިބާ ކާރު މީހަކަށް ވާން ޖެހެއެވެ. 

20ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ކެނދިކުޅުދޫ ދާއިރާ ތަމްސީލުކުރަން އެމްޑީޕީގެ ކެންޑިޑޭޓް އަބްދުއްލާ ޝަހީދަށް ވުރެ ވަކީން ރަނގަޅު މީހަކު ރޭހުގައި ވާދައެއް ނުކުރެއެވެ. އެކަން ސާބިތުވަނީ ދާއިރާގެ ތަޖުރިބާކާރު ހިދުމަތްތެރި ބޭބޭފުޅުންގެ ބަހުންނެވެ. 

ނ. އަތޮޅު ކައުންސިލްގެ ރައީސް ކަންކުރައްވާފައިވާ ކެނދިކުޅުދޫ އަލި ކަތީބު ވިދާޅުވަނީ " ޝަހީދަކީ އަޅުގަނޑު ތާއީދު ކުރާ ފަޅީގެ ކެންޑިޑޭޓެއް ނޫން. އެހެންނަމަވެސް އޭނަގެ ކެޕޭސިޓީގައި އޭނައަކީ ހަމަ ރަނގަޅު ކުއްޖެއް" ކަމަށް ވިދާޅުވެ ނިންމަވާ ލެއްވީއެއް ނޫނެވެ. "ހިދުމަތެއް ސިފާގަ ކުރެވެން އޮތް ކަމެއްގައި އެކަމެއް ފޯރުކޮށްދިނުމަށް އޭނާ މަސައްކަތް ކޮށްދޭނެ" ކަމުގެ ޔަގީކަން އަލިކަތީބަށް އޮވެއެވެ. އަލި ކަތީބު ވިދާޅުވާގޮތުން ޝަހީދަކީ މީހުނާ ޖޭވުމެއް ހަސަދަވެރި ކަމެއް ލައިގެން އުޅޭ ޒާތުގެ ކުއްޖެއްނޫނެވެ. ކަމެއް ކުރުމަށް މާބޮޑު ކްރައުޑެއް ފަހަތުގަ ނެތަސް ކުރަންވާކަމެއް ޝަހީދު ފަސްނުޖެހި ކުރާނެއެވެ.

ސިޔާސީ ގޮތުން ޝަހީދަށް ތާއީދު ނުކުރައްވާ އަލި ކަތީބު ފަދަ ބޭފުޅުންގެ އިތުބާރާއި ޔަގީންކަން ޝަހީދާމެދު އެބަ އޮތެވެ. އެހެންވީއިރު ދާއިރާގެ މެންބަރުކަމަށް ޝަހީދު ހޮވުމަށް ރައްޔިތުން ފަސްނުޖެހޭނެކަން ކަށަވަރުވެއެވެ.

ކެނދިކުޅުދޫ ދައިރާގެ މެންބަރު އަހުމަދު އީސާގެ އިތުބާރާއި ތާއީދު ހިފެހެއްޓުމެއް ނެތި ޝަހީދަށް ލިބެމުން ދިއުމަކީ ޝަހީދަކީ ކުރިއަށް އޮތް ފަސް އަހަރަށް ކެނދިކުޅުދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރުކަމަށް ޝަހީދު ވަރެއްނެތް ކަމަށް ގަބޫލު ކުރަންޖެހޭ ސަބަބެކެވެ. 

މެންބަރު އަހުމަދު އީސާ (އީސަ) ވިދާޅުވާ ގޮތުން ޝަހީދަކީ އެންމެ ގާބިލު ކެންޑިޑޭޓްކަން ކަށަވަރުވަނީ ކުޑަ މިންވަރެއްގެވެސް ނުފޫޒެއް ނެތި ބޭއްވުނު މިނިވަން ޕްރައިމަރީއަކުން ތަފާތު ބޮޑު ނަތީޖާއަކުން ޕްރައިމަރީ ޝަހީދު ކާމިޔާބު ކުރެއްވި ކުރެއްވުމެވެ. މިވަގުތު ދާއިރާގައި ހުރި އެންމެ އެކަށީގެންވާ ކެންޑިޑޭޓަކީ ޝަހީދުކަމަށް އެ ނަތީޖާއިން އެމްޑީޕީ މެންބަރުން ގަބޫލު ކޮށްފައި ވާކަމަށް މެންބަރު އަހުމަދު އީސާ ވިދާޅުވިއެވެ. 

" ސިޔާސީގޮތުން ޝަހީދު ދަންނަތާ 15 ވަރަކަށް އަހަރު. ޝަހީދަކީ ރައްޔިތުން އިންތިހާބު ކުރައްވައިގެން އަތޮޅުކައުންސިލްގެ މެންބަރުކަންކުރެއްވުމުގެ އިތުރަށް ސަރުކާރުގެ ސިޔާސީ މަގާމެއްގައި 5 އަހަރު ހޭދަކުރައްވާފައިވާ ތަޖުރިބާކާރު ބޭފުޅެއް" ކަމަށްވެސް އީސަ ވިދާޅުވިއެވެ. "ޝަހީދަކީ ދީނީ ކަންކަމަށް ވަރަށް ލޯބިކުރާ  އަހުލާގުރަނގަޅު މަޑުމައިތިރި އިހުލާސްތެރި ތެދުވެރި ބޭފުޅެއް." ކަމަށް ވިދާޅުވަމުން އީސަ ވިދާޅުވީ " ކެނދިކުޅުދޫ ދާއިރާގައި ވަރަށް ރަނގަޅު ޒުވާން ހަތަރުފަސް ކުއްޖަކު އަޅުގަނޑާއެކު ސިޔާސީ މަސައްކަތްކުރި. އޭގެތެރެއިންވެސް ޝަހީދަކީ ވަރަށް ފާހަގަކޮށްލެވޭ ކުއްޖެއް" ކަމަށެވެ. 

ކެނދިކުޅުދޫ ދާއިރާގެ މަޖިލިސް މެންބަރު ކަމަށް ވާދަކުރައްވާ އެމްޑީޕީ ކެންޑިޑޭޓް އަބްދުއްލާ ޝަހީދަކީ ދެވަނަ މިސާލެއްނެތް ފަދަ ކެންޑިޑޭޓެކެވެ. ޝަހީދާމެދު އިތުބާރާއި ޔަގީންކަން އޮތީ ހަމައެކަނި ދާއިރާގެ މެންބަރާއި ހަރުމީހުންގެ އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. ހުރިހާ އުމުރެއްގެ ހުރިހާ ފަންތިއަކާ ގިންތިއެއްގެ ގިނަބައެއްގެ އިތުބާރާއި ލޯބި ޝަހީދަށް އެބައޮތެވެ. 

" ވޭތުވެދިޔަ 5 އަހަރު ޝަހީދާ ހަވާލުކުރެވުނު ދާއިރާގެ އެއްވެސް ކަމެއްގަ ފަރުވާ ކުޑަކުރައްވާފައެއް ނުވޭ" ކެދިކުޅުދޫ ދާއިރާގެ އެމްޑީޕީގެ އިސް ބޭފުޅަކު ވިދާޅުވިއެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވީ " ޝަހީދާ ހަވާލު ކުރެވުނު ދައިރާއާއި ރަށުގެ ކޮންމެ ކަމެއް ކުރައްވަފައިވަނީ ވަރަށް ރަގަޅަށް 100 ޕަސެންޓް ދީގެން. ޝަހީދަކީ ވަރަށް ޑެޑިކޭޓެޑް ބޭފުޅެއް" ކަމަށެވެ. " ދައިރާގެ ކަމެއްގައި ވިޔަސް ރަށުގެ ކަމެއްގައި ވިޔަސް ވަކިވަކި ފަރުދުންނާ ގުޅުން ހުރި ކަމެއްގައި ވިޔަސް ޝަހީދު ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް ނުކުރެވިގެން ކަމެއް ނުވެފައެއް ނެތް" ކަމަށް އެހެން ބޭފުޅަކު ވިދާޅުވިއެވެ.

ކެނދިކުޅުދޫ ދާއިރާގެ އެމްޑީޕީ ކެންޑިޑޭޓް " ޝަހީދުގެ މާޒީއަށް ބަލާއިރު ޝަހީދުގެ ފުށުން ހިޔާނާތާ ފަސާދައާ މަކަރާ ހީލަތުގެ އެއްވެސް ކަމެއް ފެނިފައެއްނުވޭ." އަދި " ކިތަންމެ މަތީ މަގާމެއް ލިބުނަސް ހިޔާނާތާ ފަސާދައިގެ ތެރެއަށް ނުދާނެ ކަމަށް ޔަގީން ކުރެވޭ." ކަމަށް ދާއިރާގެ ވިސްނުންތެރި ރައްޔިތަކު ވިދާޅުވިއެވެ. ޝަހީދަކީ ހަލާލު މަސައްކަތުން ރިޒުގު ހޯދައިގެން ދިރިއުޅެމުންދާ ބޭފުޅެއް ކަމަށާއި އެއްވެސް މީހަކަށް ޝަހީދު މަކަރާ ހީލަތެއް ހަދާފައިވާ ކަމަކަށް ދުވަހަކުވެސް އިވިފައި ނުވާކަމަށް ދާއިރާގެ އެހެން މީހަކު ބުންޏެވެ. އަނެއްކޮޅުން "ދިނާ ގާނޫނާ ހިލާފް ނުވާ ކޮންމެ ކަމެއްގާ ރައްޔިތުންނާ ޕާޓީއަށް ވަފާތެރިވާނެ" ކަމަށް ކެނދިކުޅުދޫ ދާއިރާގެ އެމްޑީޕީ އެކްޓިވިސްޓަކު ބުންޏެވެ. 

ޝަހީދު ރަނގަޅަށް ދަންނަ މީހަކު ބުނިގޮތުގައި ޝަހީދަކީ ފަސްވަގުތު ނަމާދަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ރައްކާތެރިވާ ބޭފުޅެއް ކަމަށެވެ. ވޭތުވެދިޔަ ތާނގައި ކެނދިކުޅުދޫ ދާއިރާގެ ކަންކަމުގައި ވަރަށް އިސްކޮށް އުޅުއްވި ދާއިރާގެ އެމްޑީޕީ ބޭފުޅަކު ވިދާޅުވީ " އީސަ ( މެންބަރ އަހުމަދު އީސާ) އަކީ ކެނދިކުޅުދޫ ދާއިރާގެ ތަރައްގީގެ ހީރޯ. އީސަ ނެތުމުގެ އުނިކަން ފޫބެއްދުމަކީ އެމްޑީޕީއާއި ދާއިރާއަށް އުނދަގޫވާނެ ކަމެއް. އެހެންނަމަވެސް ދާއިރާގެ ތަރައްގީއާއި އާއްމު ރައްޔިތުންގެ ކަންކަމުގައި ވޭތުވެދިޔަ ފަސްއަހަރު އީސަ ކުރެއްވި ކޮންމެ ކަމެއްގާ އީސަ އަރިހުގާ ޝަހީދު ހުންނެވި. އެހެން ކަމުން އީސަ ކަންކުރެއްވިގޮތާ ކަންކަން ކުރެއްވުމުގައި އީސަ ވިސްނަވާ ގޮތާއި އަމަލުކުރައްވާ ގޮތް އެންމެ ރަނަޅަށް އެގިގެން ކުރިއަށް ދެވޭނެ މީހަކީ ޝަހީދު" ކަމަށެވެ.

އެމްޑީޕީ ވެރިކަމުގެ ފަސް އަހަރު ނިމުނު އިރު ގިނަރަށް ތަކެއްގައި ނަރުދަމާއާއި ފެނުގެ ނިޒާމް ގާއިމުކޮށް ނިންމާ ހިދުމަތް ދޭން ވަނީ ފަށާފައެވެ. މަސައްކަތް ފަށާ ނުނިމިހުރި ގިނަ ރަށްރަށުގައި ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތުގެ ބޮޑުބައެއް ވަނީކޮށް ނިމިފައެވެ. ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަން ނިމުމާއެކު އެކަމެއް އެހުރި ހިސާބަކަށް ވަނީ ހުއްޓިފައެވެ. މަދު ތަނެއްގައި އަލުން މަސައްކަތް ފެށިކަމަށް މި ސަރުކާރުން ދެއްކިޔަސް އެއްވެސް ކަމެއް ރަނގަޅަށް ކުރިއަކަށް ނުކަނޑައެވެ. އެހެންނަމަ ބ. ހިތާދޫގައި ފެނުގެ ހިދުމަތް ލިބުނީހެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އެރުމާއެކު އަސާސީ ހިދުމަތުން މަހުރޫމްވުމުގެ ބިރު އެންމެ ބޮޑަށް އޮތް އެއް ރަށަކީ ބ. ހިތާދޫއެވެ. ބަނދަރުގެ މަސައްކަތް ހުއްޓި އަލުން މަސައްކަތް ފެށޭނެ ދުވަހެއްގެ ކޮޅެއް މެދެއް ނޭގެއެވެ. އެމްޓީސީސީން ކުރުމަށް ހަވާލުވެފައިވާ ގޮނޑުދޮށް ހިމާޔަތް ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރާނެ ކަމުގެ ޔަގީން ކަމެއް ނެތެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުން އަޅާފައިވާ ފުޓްސަލް ދަނޑުގެ މަރާމާތަށް ނުލާހިކު ބޮޑަށް ބޭނުންވެފައި އޮތަސް އެވަރުގެ ކަމެއްވެސް މިސަރުކާރުން ކުރެވޭނެ ކަމުގެ އުންމީދެއް ނެތެވެ. 

ނަސީބު ރަނގަޅުކަމުން ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގައި ނަރުދަމާ ނިޒާމް ގާއިމުކޮށް ހިދުމަތް ވަނީ ދޭންފަށާފައެވެ. ގޭގޭގެ ސެޕްޓިކް ޓޭންކްތައް ފުރިގެން ބޮޑު ހަރަދުކޮށްގެން ނަޖިސް ވަޅުގަނޑުތައް ސާފުކުރަން އުޅުނު ޒަމާން ނަރުދަމަ ނިޒާމާއެކު މާޒީވެގެން ހިނގައްޖެއެވެ. ނަޖިހުން ތަގައްޔަރު ވަމުން ދިޔަ އަޑީފެން ތަގައްޔަރުވުން މުޅިން ހުއްޓުވައިފިއެވެ.

ވާނީ އެހެންތާއެވެ. ރައްޔިތަކަށް ރަނގަޅެއް ވަނެ ކަމެއް އެމްޑީޕީން ނޫނީ ނުކުރާނެއެވެ. އެމްޑީޕީއަށް ރައްޔިތުންގެ އިހުސާސް އެނގެއެވެ. ރައްޔިތުމީހާއަށް ލުއިފަސޭހަކަމާ ތަނަވަސްކަން ހޯދާދިނުމުގެ ފިކުރަކީ އެމްޑީޕީ ފިކުރެވެ. ރައްޔިތުން އަބަދުވެސް ތިބެންވީ އެމްޑީޕީއާ އެކުގައެވެ.

ހިތާދޫ ފެނުގެ ނިޒާމްގެ ހުރިހާ ކަމެއްހެން ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގައި ވަނީ ކޮށްނިމިފައެވެ. ރަށުތެރޭގައި ފެންހޮޅި އަޅާ އާރޯ ޕްލާންޓް ބަހައްޓާ ތާނގީތައް ވަނީ ބަހައްޓާ ނިންމާފައެވެ. ގޭގެއަށް ފެންހޮޅިވައްދާ މީޓަރާއި އިސްކުރު ބަހައްޓާވެސް ވަނީ ނިމިފައެވެ. ތާނގީތަކަށް ފެންއަޅާ ޓެސްޓްކޮށް ހިދުމަތް ދެވޭ ވަރަށް ހިތާދޫ ފެނުގެ ނިޒާމް ވަނީ ނިމިފައެވެ. 

ރައީސް މުއިއްޒުވެރި ކަމަށް އިސްވެ މިހާދުވަސް ވީއިރުވެސް މަސައްކަތްކުރި ފަރާތުން މަސައްކަތް ނިންމުމުންވެސް ހިތާދޫ ފެނުގެނިޒާމާ ސަރުކާރުން ހަވާލުވެ ހިދުމަތް ދޭނެ އަވައްޖެއް ސަރުކާރަށް ވެވުނު ކަމަކަށް ނުވިއެވެ. ހިތާދޫ ފެނުގެ ނިޒާމާ ސަރުކާރުން ހަވާލުވެ ހިދުމަތް ނުދީ އޮތުމުން ރައްކާތެރި ފެނުގެ ހިދުމަތުން ހިތާދޫ ރައްޔިތުން އަދިވެސް ތިބީ މަހުރޫމުވެފައެވެ. ހިތާދޫ ރައްޔިތުން ފެނުން މަހުރޫމުވެފައި ތިއްބަސް ރައީސް މުއިއްޒު ހުންނަވަނީ ޗައިނާ ސުވަރުގޭ ފެނުން ފޯވެގެން ވިއްޔާއެވެ. ހިތާދޫ ރައްޔިތުން ފެންބުއިއްޔާ ނުބުއިއްޔާ މުއިއްޒަށް ކީއްހޭ ބުނާކަހަލައެވެ. 

ހޯމަ ދުވަހުގެ ރޭ ދަންވަރު ކުރަން ފެށި ވިއްސާރައިގައި، ދުބާއީގެ މަގުތައް ފެންބޮޑުވެގެން ގޮސް ގާތްގަނޑަކަށް 20 މިލިމީޓަރު (0.79 އިންޗި) ވާރޭ ވެހިފައިވާ ކަމަށް ދުބާއީ އިންޓަނޭޝަނަލް އެއާޕޯޓުން އެއްކުރި މޫސުމާ ބެހޭ ތަފާސް ހިސާބުތަކުން ދައްކައެވެ.

މި ވިއްސާރައިގައި ދުނިޔޭގެ އެންމެ ބިޒީ އަދި ދިގު ދަތުރުފަތުރުގެ ކުންފުނި އެމިރޭޓްސްގެ ހަބެއް ކަމަށްވާ ދުބާއީ އިންޓަނޭޝަނަލް އެއާޕޯޓުވެސް ފެންބޮޑުވެފައި ވާއިރު، އެވްރެޖްކޮށް އަހަރަކު 94.7 މިލިމީޓަރު (3.73 އިންޗި) ގެ ވާރޭ ވެހޭ ދުބާއީއަށް އަންގާރަ ދުވަސް ނިމުނުއިރު 142 އެމްއެމް (5.59 އިންޗި)ގެ ވާރޭ ވަނީ ވެހިފައެވެ.

އެއާޕޯޓުގައި މަތިންދާބޯޓުތައް ޖެއްސުމަށާއި ޓެކްސީވޭ ތަކުގައި ފެންބޮޑުވުމުގެ ސަބަބުން ޓާމިނަލްތަކަށް ދިއުމަށް ފަސިންޖަރުންނަށް އުނދަގޫތަކެއް ކުރިމަތިވަމުން އަންނަ ކަމަށްވެއެވެ.

އެމިރޭޓްސް އިން ބުނީ ބުދަ ދުވަހުގެ ހެނދުނު 8 އިން ރޭގަނޑު ދަންވަރުގެ ނިޔަލަށް ދުބާއީ އިންޓަނޭޝަނަލް އިން ފަސިންޖަރުން ޗެކިން ކުރުން މެދުކަނޑާލާފައިވާ ކަމަށާއި މެދުކެނޑުމެއްނެތި ވާރޭ ވެހުމުގެ ސަބަބުން އެއަރޕޯޓް އޮޕަރޭޝަނަށް ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވެފައިވެއެވެ.

އެންމެ ފަހުން އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް މެންބަރުން ހޮވީ އިންތިހާބީ 87 ދާއިރާ އިންނެވެ. ނަމަވެސް 20 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް މެންބަރުން ހޮވާ އިންތިހާބީ ދާއިރާ ވަނީ 93އަށް ބަދަލުވެފައެވެ. އަލަށް އުފެދުނު ދާއިރާ ތަކުގެ ތެރެއިން ބ. އަތޮޅު ހިތާދޫ ދާއިރާ ފާހަގަ ކޮށްލެވެއެވެ. 

ހިތާދޫ ދާއިރާގައި ހިމެނެނީ 3 ރަށެވެ. ހިތާދޫ، ދަރަވަންދޫ، މާޅޮހެވެ. ހިތާދޫ ދާއިރާއަށް ވޯޓްލުމަށް ހައްގު ލިބިގެންވަނީ 2401 މީހުންނެވެ. ދަރަވަންދޫގައި 875 މީހުންނެވެ. މާޅޮސްގައި 526 މީހުންނަށް ހައްގު ލިބިފައިވެއެވެ. ހިތާދޫގައި ވޯޓުލެވޭ ތިބެނީ 1000 މީހުންނެވެ. 

ހިތާދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރު ކަމަށް 5 މީހުން ވާދަކުރެއެވެ. ވާދަކުރާ ކެންޑިޑޭޓުންނަކީ:-

1. މުހައްމަދު ޝިރުހާން  ޕީއެންސީ
2. ޝަރީފާ ސައީދު  އަމިއްލަ ( ޕީއެންއެފް)
3. ޑރ. އިކްލީލު ޝަރީފް  އަމިއްލަ
4. ޒީބާ އަޠާ މުހައްމަދު  އަމިއްލަ
5. އާޔަތުއްލާ ހުސައިން  އެމްޑީޕީ 

ފަސް ކެންޑިޑޭޓުންގެ ތެރެއިން މުހައްމަދު ޝިރުހާނާއި ޝަރީފާ ސައީދާއި ޑރ. އިކްލީލު ޝަރީފް އަކީ ޕީއެންސީ ޕްރައިމަރީގައި ޕާޓީ ޓިކެޓަށް ވާދަކުރެއްވި ތިން ކެންޑިޑޭޓުންނެވެ. ޕްރައިމަރީގައި ވާދަކުރައްވާ ޕީއެންސީ ޓިކެޓް ހޯއްދެވީ މުހައްމަދު ޝިރުހާނެވެ. ޑރ. އިކްލީލަށް ލިބިވަޑައިގަތީ އެ ޕްރައިމަރީން އެންމެ ފުލެވެ. 

މަޖިލިސް ކެންޕޭނު ފެށިގެން މިހާ ހިސާބަށް އައުމާ ހަމައަށް ޖަހާ ހުރިހާ ހިސާބެއް ދައްކަނީ ބޮޑު ދެޕާޓީން ގޮނޑިއާ ކައިރިކުރާ ތަނެވެ. ޕާޓީއެއްގެ ޕްރައިމަރީން ބަލިވެއްޖެ މީހަކު އަމިއްލަ ގޮތުން ނިކުމެ ތަފާތެއް ދެއްކިފާ އޮންނަނީ ވަރަށް މަދުންނެވެ. ނަމަވެސް މަހެއް ފަހާލާނެ މަހެއް ހުރެދާނެތާއެވެ. 

ހިތާދޫ ދާއިރާއިން މިހާރު އެތަފާތު ފެންނަން ފަށައިފިއެވެ. ވޯޓުލުމަށް ތިން ދުވަހަށް ވެފައިވާއިރު ޕޯލުތަކުން ކުރި ހޯދަމުން ދަތަން ފެންނަނީ ޑރ. އިކްލީލް ޝަރީފެވެ. އެމްޑީޕީގެ ކެންޑިޑޭޓަށް ވުރެވެސް ކުރީގައި ޑރ. އިކުލީލް އޮތްއިރު ޕީއެންސީގެ ކެންޑިޑޭޓް ދައްކަނީ ތިން ވަނައަށް ސޮއްސާލާފައި އޮތްތަނެވެ. 

ހިތާދޫ ދާއިރާގައި އަމިއްލަ ޖަމާއަތެއް މެދުވެރިކޮށް ހީރަސް ނިއުސް އިން ހިންގި ހިޔާލު ހޯދުމުގެ ސާވޭއެއްގެ ނަތީޖާ ދައްކާގޮތުން މިވަގުތު ކުރީގައި އޮތީ ޑރ. އިކުލީލު ޝަރީފެވެ. އެމްޑީޕީ ކެންޑިޑޭޓް އާޔަތު ދާދިކައިރިން ދެވަނާގައި އޮތްއިރު ޕީއެންސީ ކެންޑިޑޭޓް ޝިރުހާނު އޮތީ ތަފާތު ބޮޑުކޮށް 3 ގައެވެ. ހަތަރެއް ފަހެއްގައި އޮތްކަމަށް ދައްކަނީ ޝަރީފާ ސައީދާއި ޒީބާއެވެ. 

މި ސާވޭ ކޮށްދީފައި ވަނީ ސާވޭ ކުރުމުގެ ތަޖުރިބާ ލިބިފައިވާ އަމިއްލަ ޖަމާއަތަކުންނެވެ. ސާވޭކޮށްފައި ވަނީ ތިން މެތަޑަކަށެވެ. ސީދާ ސުވާލަށް ނުގޮސް ފޯކަސް ގްރޫޕް ތަކަށް ޓާގެޓްކޮށްގެންނާއި ފޯނުންނާއި ފޭސް ޓް ފޭސް ކޮށެވެ. ކުރެވު ސާވޭގެ ޖުމްލަ ނަތީޖާއަކީ:-

• ހިތާދޫ ދާއިރާގެ ގޮނޑި ކާމިޔާބު ކުރާނީ: 

1. މުހައްމަދު ޝިރުހާން %16
2. ޝަރީފާ ސައީދު %10
3. ޑރ. އިކްލީލު ޝަރީފް  %27
4. ޒީބާ އަޠާ މުހައްމަދު %7
5. އާޔަތުއްލާ ހުސައިން   %23
6. ނޭނގެ           %17

އިއްބެ ކިޔަވަން މާލެފައިބާ އޭރުހުރީ މ.މަޑުލުގައެވެ. ކިޔަވަންދަނީ މައުހަދަށެވެ. އަޅުގަނޑު ކިޔަވަންދަނީ އެމްއީއެސްއަށް ކަމުން ސްކޫލުވެށީގައި އިއްބެއާ ގާތްކަމެއް އުފެދިފައި ނެތަސް ކޮންމެ ދުވަހަކުހެން ދިމާވާ ރައްޓެއްސެއް ކަމުން ތަފާތު ގާތް ކަމެއް އޭރުވެސް އޮތެވެ. 

މަދަރުސީ ދައުރު ނިންމާ އަމަލީ މައިދާނަށް ނިކުތް ފަހުން އިއްބެ އުޅެނީ ކޮންތާކު ކީއްކުރަން ކަމެއް ނޭގެއެވެ. ދިމާނުވާތީއެވެ. މޯބައިލް ފަދަ ވަސީލަތްތައް އޭރު ނުހުންނާތީއެވެ.

އެތައް އަހަރަކަށް ފަހު އިއްބެއާ ދިމާވަނީ 2003ގެ ފަހުކޮޅުއެވެ. މުއިއްޒު ސުއޫދު އެންޑް ކޯ ލޯފާމުންނެވެ. އޭރު އަޅުގަނޑު މަސައްކަތް ކުރަނީ އެ ލޯފާމްގައެވެ. ދުވަސްވަރަކީ އީވާނު ނަސީމުގެ މަރަށް ފަހު ސިޔާސީ އިސްލާހީ ހަރަކާތްތައް ފެށިގެން ހިނގައިގަތް ދުވަސްވަރެވެ. އިސްލާހީ ހަރަކާތުގައި އިސްކޮށް އުޅޭ ގިނަބަޔަކު އޭރު އެލޯފާމަށް އައިސްގޮސް އުޅެއެވެ. 

އަނެއްކޮޅުން އެ ލޯފާމުގެ ދެ ޕާޓްނަރުންކުރެ އުސްތާޒު އަހުމަދު މުއިއްޒަކީ ގާނޫނު އަސާސީ އިސްލާހުކުރަން އެއްކުރި ރައްޔިތުންގެ ހާއްސަ މަޖިލިސްގެ ހއ. އަތޮޅުގެ އެއްމެންބަރެވެ. އެހެން ކަމުން މުއިއްޒު އަރިހަށް ވަރަށް ގިނައިން ހއ. އަތޮޅު ރައްޔިތުން އައިސްގޮސް އުޅެއެވެ. އެގޮތުންވެސް ހޯރަ އިއްބެއަކީ އެ ލޯފާމް ތެރޭގައި ނިކަން ގަދަ ފަހުލަވާނެކެވެ. މުއިއްޒާ ވަރަށް އަރިސް މީހެކެވެ.  

ދުވަސްވަރަކީ ނޫސްމަޖައްލާ ރަޖިސްޓްރީ ކޮށްދޭ ދުވަސްވަރެއް ނޫނެވެ. އިސްލާހީ ހަރަކާތުގައި ނޫސްވެރިކަމަކީ މުހިއްމު ކަމެއްކަމުން މަޖައްލާއެއް ނެރުމުގެ ބޭނުން ބޮޑުވެ އައްޑުވަސް މަޖައްލާގެ %80 ހިއްސާ މުއިއްޒު ބައްލަވައިގަތެވެ. އައްޑުވަސް ބައްލަވައިގަތުމަށް ފަހު ފިލާ ބިލްޑިންގ2 ގެ ހަތްވަނަ ފަންގިފިލާގައި އައްޑުވަސް އޮފީސް ގާއިމުކޮށް އައްޑުވަހުގެ މެނޭޖިންގ އެޑިޓަރަކީ ހޯރަ އިއްބެ ކަމުގައި ހަމަޖެއްސެވިއެވެ. އިއްބެއާއެކު އެސޯސިއޭޓެޑް އެޑިޓަރ ކަމުގައި މަސައްކަތް ކުރީ އަޅުގަނޑެވެ. އަލްއުސްތާޒު ހުސްނުއްސުއޫދާއި މަޝްހޫރު ނޫސްވެރިޔާ އަބްދުލް މުހުސިނާއި އަބްދުލް ހަމީދު އަބްދުލްކަރީމް ފަދަ ބޭފުޅުން ގަވައިދުން އައްޑުވަހަށް ލިޔުއްވަމުން ގެންދެވިއެވެ. 

ރަސްމީ އެޑިޓަރަކު ހުންނެވި ކަމަށްވިޔަސް މުޅި މަޖައްލާގެ ކޮންޓެންޓްގެ ފޯކަސް ހިފަހައްޓަވަމުން ގެންދެވީ ހޯރަ އިއްބެއެވެ. ވަކިވަކި އާޓިކަލްތައް ކޮންމެ މީހަކު ލިޔުނަސް މައިގަޑު ބޮޑެތި ރިޕޯޓްތައް އާއްމުކޮށް ލިޔެއުޅުނީ އިއްބެއާއި އަޅުގަނޑާ ދެމީހުން ލިޔާލިޔުމެއްގެ ގޮތުގައެވެ. 

އިއްބެއަކީ ދިވެހިބަހުގެ ލިޔުންތެރި ކަމުގެ ރޮގުން މަޒާޖީ ގޮތްގޮތަށް ފުނަށް އަސަރުކުރާހެން ވައްބަހުން އިބާރާތްކުރަން އަޅުގަނޑު ދުށް އެންމެ މޮޅު މީހާއެވެ. ގާނޫނީ ބަނދެވުމެއް ނެތި އެންމެ މޮޅަށް ލިޔުމުން ސިޔާސީ ފާޑުކިޔުން ތެރިޔާއެވެ. 

އިސްލާހީ ހަރާކާތް ފެށިގެން އައި އިރު އޮންލައިންކޮށް ނެރުނު ދިވެހި އޮބްޒާވަރ (ޑީއޯ) ގައި މަސްހޫރު ކަރުސަތުނަމާގެ ގިނަ ލިޔުންތަކަކީ އިއްބެގެ ލިޔުންކަން ފަހުން އެނގުނެވެ. އަޅުގަނޑަކީވެސް ހިސާބަކަށް ޑީއޯއަށް ލިޔުނު މީހެއްކަމުން އެކަން އެނގޭވަރުވީއެވެ. އިއްބެއަކީ މިނިވަން ނޫހަށް ވެސް ގިނަ އަދަދަކަށް ލިޔުއްވި ލިޔުންތެރިއެކެވެ. 

ދުންފިނި ހަރުގެ ރޫޅާލުމާ ގުޅިގެން މަގުތަކުގައި ޖެހުނު މުޒާހަރާތަކާ ގުޅިގެން ޖަލަށްލީ މީހުންގެ ތެރޭގައި ހޯރަ އިއްބެ ހިމެނުނެވެ. އެފަހަރު ޖަލުގައި ތަހައްމަލުކުރި ކަންކަމާއި އަލްކަޓްރަސްގެ އަނިޔާވެރިކަމާ ބިރުވެރި ކަމުގެ ވާހަކަ ކަރުދާހަށް ގެނެސް އައްޑުވަހުގައި ޝާއިއުކުރެއްވި ގޮތުން ލިޔުމުން ކަންކަން ސިފަކޮށް ދިނުމުގައިވެސް އިއްބެގެ ކުޅަދާނަކަން ތަޖުރިބާކުރެވުނެވެ. 

ދެން އޮތީ އެހެން ވާހަކައެކެވެ. އައްޑުވަހުގައި އިއްބެއާއެކު މަސައްކަތް ކުރަމުން ދަނިކޮށް އިއްބެގެ އަލަތު އަނބިމީހާ ކެންސަރަށް ފަރުވާ ކުރުމަށް ޓްރިވެންޑްރަމްގައި ހުންނަވަނިކޮށް އަޅުގަނޑުވެސް އަންހެނުނަށް ބޭސް ފަރުވާއަކަށް ދާންޖެހުނެވެ. އެ ހުތޫރަތްތެރި ވަގުތުވެސް އިސްލާހީ މަސައްކަތަކާ އިއްބެ ފެޔަކަށް ނުޖެހެއެވެ. ގަވައިދުން މިނިވަން ރޭޑިއޯގެ ޕްރޮގްރާމްތައް ތައްޔާރު ކުރައްވަމުން ދިޔައެވެ. އެކަމުގައި އިއްބެއާއި އެކު އަޅުގަނޑާއި ފަރެސްމާތޮޑާ އަސްލަމް (ފަހުން މިނިސްޓަރ އަސްލަމް) ބައިވެރިވެގެން އުޅުނީމެވެ. އަސްލަމް ވެސް އޭރު ހުންނެވީ ބައްޕާފުޅަށް ބޭސްކުރެއްވުމަށް ޓްރިވެންޑްރަމްގައެވެ. 

ހޯރަ އިއްބެގެ ސާބިތުކަމާއި ކެރުމާއި ކަމަށް ކަމޭހިތުމާއި ނަތީޖާނެރުމަށް ހިތާ ރޫހުން ހުސްވެ ހުންނަ ހުރުމާ ގުޅޭ މިކަހަލަ ކިތަންމެ ވާހަކައެއް އެބަހުއްޓެވެ. ލިޔަން ވެއްޖެނަމަ ކޮޅުންނުލާނެއެވެ.

ހީރަސް ނިއުސް އުފައްދާ ދެމެހެއްޓުމުގައި އަޅުގަނޑަށް އެންމެ އެހީތެރި ބައިވެރިއަކީ ހޯރަ އިއްބެއެވެ. ހީރަސް ނިއުސް މިހިސާބަށް އައުމަށް އެހީތެރިވުމުގައި އެންމެ އިސް ދައުރެއް އަދާކޮށްދެއްވީ ހޯރަ އިއްބެއެވެ. އިއްބެގެ މޮޅު ލިޔުއްވުން ތަކުގެ ސަބަބުންވެސް ކުރު މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި ހީރަސް ނިއުސްގެ މަގުބޫލުކަން ބޮޑުތަނުން ބޮޑުވެގެން ގޮސްފައިވެއެވެ. އިއްބެ ނެތުމުގެ ގެއްލުމަކީ ފޫނުބެއްދޭވަރުގެ ގެއްލުމެކެވެ.

ހަގީގަތުގައި އިއްބެ މަރުވީ މިދިޔަ ހުކުރު ދުވަހަކު ނޫނެވެ. އޭގެ މާކުރިންނެވެ. ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެރިކަން ވައްޓާލުމަށްފަހު އެމްޑީޕީގެ ދޫ ބަންދުކޮށްލުމުގެ ބޭނުމުގައި ފްރޭމްކޮށްގެން ސިޔާސީ ގޮތުން އެފަކީރުގެ އަބުރުކަތިލާލި ހިސާބުން ހޯރަ އިއްބެ މަރުވެއްޖެއެވެ. ދިރިހުއްޓަސް މަރުވެފައިވާ އިއްބެ ލޯބިވެތި ދެދަރިންނާއި ވަފާތެރި އަންބަކު ދޫކޮށް 12 އެޕްރީލް 2024 ވީ ހުކުރު ދުވަހު ދުނިޔެ ދޫކުރީއެވެ. އެމަރުހޫމަށް ސުވަރުގޭގެ ދާއިމީ ނިއުމަތް މިންވަރު ކުރައްވާށިއެވެ.  

ރައީސް މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އައިރު ބ. ހިތާދޫ ފަޅުހެދުމުގެ %75 މަސައްކަތް އޮތީ ނިމިފައެވެ. މުއިއްޒުގެ ވެރިކަމާއެކު މަސައްކަތް ހުއްޓި ވަނީ ތަންހަރުވެފައެވެ. މަސައްކަތް ހުއްޓިފައި އޮތުމުން ކުރެވިފައިވާ މަސައްކަތަކީ ނުކުރާ މަސައްކަތަކަށް ވާހިސާބަށް ގޯސްވެ ހަލާކުވަމުން ދާތީ ހިތާދޫ ރައްޔިތުން އެކި ގޮތް ގޮތުން ސަރުކާރުގެ ސަމާލުކަމަށް އެކަން ގެނައުމަށް ގިނަގުނަ މަސައްކަތް ތަކެއް ކުރިއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ސަރުކާރުން ކަހާތަން ހިރުވާވެސް ނުލައެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބު ބޯމަތިވުމުން ހުއްޓިފައިވާ އޮތް ހިތާދޫ ބަނދަރު ހެދުމުގެ މަސައްކަތް ހުސްވި މާރޗް މަހު އަލުން ފަށާނެކަމަށް މުއިއްޒު ސަރުކާރުން ވަނީ ބުނެފައެވެ. މާރޗް މަސް ހުސްވެގެން ދިޔައީއެވެ. ބަނދަރުގެ އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ނުކުރާތާ ބަނދަރު ހެދުމަށް ބޭނުންކުރި ވެހިކަލްތަކާއި މެޝިނަރީތައް ރަށުން ބޭލީއެވެ. ބަނދަރު ހެދުމަށް ބޭނުންކުރާ އާލާތްތައް ގެންދިއުމުން ރައްޔިތުން ޕްރެޝަރ ބޮޑުކޮށްލުމުން ހައިމާކަކާއި ލޮރީއެއް އަނބުރާ ހިތާދުއަށް މިހާރު ވަނީ ގެންގޮސްފައެވެ. 

ހައިމާކަކާއި ލޮރީއެއް އަނބުރާ ހިތާދުއަށް ގެންދިޔަ ނަމަވެސް ފަޅު ނިންމުމަށް އެއްވެސް ކަމެއް އަދި ނުކުރެއެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުން ހިތާދޫ ފަޅުހެދުމުގެ ބޮޑުބައެއްގެ މަސައްކަތް ނިންމާފައިވަނިކޮށް މަސައްކަތް ނުކޮށް މެދު ކެނޑިގެން ދިޔުމުން ކުރެވިފައިވާ މަސައްކަތް ނުކުރާ މަސައްކަތަކަށް ދަނީ ބަދަލުވަމުންނެވެ. އެގޮތުން ފަޅުގެ އިރުމަތީ ބެޑް ހިއްކާ ނިންމާ ރިވެޓްމަންޓް ނުޖެހި އޮތުމުން އެބެޑްގެ ބޮޑުބައެއް ވަނީ ގިރާލާފައެވެ. ފަޅުގެ ރިވެޓްމަންޓް ޖެހުމުގެ މަސައްކަތް މުޅިން ނުނިމި އޮތުމުން ފުންކުރި ފަޅަށް ވެލިއަރާ އަލުން ފުންކުރަން ޖެހޭ ހިސާބަށް ފަޅުވަނީ ހަލާކުވެފައެވެ. 

އަނެއް ކޮޅުން ގޮނޑުދޮށް ހިމާޔަތް ކުރުމަށް އީއައިއޭ ހަދާ އެ މަސައްކަތް ވެސް އެމްޓީސީސީ އާ ކުރީ ސަރުކާރުން ވަނީ ހަވާލުކޮށްފައެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެ ކަމެއްވެސް މި ސަރުކާރުން އަދިކުރާކަށް ނޫޅެއެވެ. 

ހިތާދޫއަށް ދިމާވެފައިވާ ލަފާފުރުމުގެ ދަތިކަމަށް އެއްވެސް ހައްލެއް ހޯދާދިނުމުގެ ވިސްނުމެއް މުއިއްޒު ސަރުކާރުގައި ނެތްކަމަށް ހިތާދޫ ގިނަ ރައްޔިތުން ދެކެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް އިންތިހާބަށް ހަފްތާއަކަށްވުރެ ކުޑަވެފައިވާއިރު %75އަށް ވުރެ ބޮޑަށް މަސައްކަތް ނިމިފައިވާ ބަނދަރެއް ނިންމާ ނުދެވުނު ސަރުކާރަކަށް ހިތާދޫ ގިނަ ރައްޔިތުން އިތުބާރެއް ނުކުރެއެވެ.   

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ނައިބުރައީސް އަހުމަދު ސަލީމު (ސައްލެ) ދެކެ މުއިއްޒު މިގަންނަނީ ހާދަހާ ބިރެކެވެ. ސައްލެއަށް ހޯރަފުށީގައި އޮތް ތާއީދު ފެނި މުޅި ސަރުކާރު އޮތީ މޭކަރަކަރައެވެ. ސައްލެއާ ދެކޮޅަށް ކުރެވެން އޮތް ހުރިހާ ކަމެއް ދަނީ ކުރަމުންނެވެ. އެހެނަސް ސައްލެގެ ކެންޕޭނަށް ހުރަސް އަޅަން ސަރުކާރު ހިންގާ ކޯލިޝަނުން ކުރަމުންދާ މަސައްކަތް ދަނީ ބޭކާރުވަމުންނެވެ.

ސަލީމުގެ މައްޗަށް ކުރި ނުހޯދި ސަރުކާރަށް ގޮތްހުސްވެ ހޯރަފުށީ ކައުންސިލްގެ ބާރު ކަނޑުވާލުމުގެ މަސައްކަތް ފާޅުގައި ވަނީފަށަފައެވެ. ސައްލެގެ ކެންޕޭނުގައި ހޯރަފުށީ ކައުންސިލުން ދައުލަތުގެ ވަސީލަތްތައް ނަހަމަ ގޮތުގައި ބޭނުން ކުރާކަމަށް ބުނެ ދޮގު އިލްޒާމް ސަރުކާރު ހިންގާ ޕީއެންސީ ކޯލިޝަނުން އެޅުވީ ދެވަނަ އެއްވެސް ގޮތެއް ނެތިގެންނެވެ. 

ދައުލަތުގެ ވަސީލަތްތައް ނަހަމަ ގޮތުގައި ބޭނުންކޮށްގެން ރާއްޖޭގެ ކަންކޮޅުތަކުގައި ކެންޕޭނު ކުރަނީ ކޮންބައެއްކަން ރައްޔިތުންނަށް ވަރަށް ސާފެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހާލު ބެލުމުގެ ނަމުގައި ދައުލަތުގެ ވަސީލަތް ބޭނުންކޮށްގެން ރައީސް މުއިއްޒު ދެފައި އެއްތާ ނުޖަހާ އެކުރަނީ ކީއްކަން އޮޅިގެން އުޅޭ މީހަކު ނޫޅެއެވެ. ވަޒީރުންނާއި ދައުލަތުގެ އިސްވެރިން އެމީހުންގެ އޮފީސްތައް ދޫކޮށްނިކުމެ ރާއްޖޭގެ އެތަން މިތާ ރަސްމީގަޑީގައި އެކުރަނީ ކެންޕޭނު ނޫން ކޮން އެއްޗެއް ހެއްޔެވެ. 

ހޯރަ ކިޔަންޏާ މާހޯރައަކަސް ވަރިހަމައެވެ. ދުވަހަކު ހޯރަފުށި ލޮލުން ނުދުއްޓަސްހެވެވެ. ހެދުނު ގޮތެއް ހަދައިގެން ސައްލެ ފެއިލްކޮށްލަން އެރުވުނު މީހަކު ހޯރަފުއްޓަށް ސަރުކާރުން ދަނީ އަރުވަމުންނެވެ. އެގޮތުން ކަޅުދަބަސް ހިފައިގެން ހޯރަފުއްޓަށް އަރާ ރައީސް އޮފީހުގެ ކޮމިނިކޭޝަން މިނިސްޓަރު ހެއްޔަބޯ ހަލީލު އެބަހަނީ މުސްހަފެއް ނޫނެވެ. ދިންނަވާނޭ މަގެއްވެސް ނޫނެވެ. ހަކުރެއް ރިހާކުރެއް ނަގުދެއް ނޫންކަމެއް ނޭގެއެވެ.

އައިޖީއެމްއެޗްގެ ސީއީއޯ އިބްރާހީމް އަބްދުއްރައްޒާގު ހަލީމް އެތައް ދުވަހެއް ވަންދެން ހޯރަފުށީގައި ހުރެގެން އެ ހިންގަނީ އައިޖީއެމްއެޗް ހެއްޔެވެ. އައިޖީއެމްއެޗް މިހާރު ހުންނަނީ ހޯރަފުށީގައި ހެއްޔެވެ. އައިޖީއެމްއެޗްގައި ތިބި ބަލިމީހުނަށް ފަރުވާނުދެވި އަޅާލުން ނުލިބި ހޮސްޕިޓަލްގެ އިހުމާލުން މީހުންގެ ފުރާނަ ދާއިރު ސީއީއޯ އުޅުއްވަނީ ޕީއެންސީ ކެންޕޭނުގައެވެ. 

ހިނގާލާފައި ޑޮކްޓަރަށް ދައްކަން މިދިޔަ ހުކުރު ދުވަހު މެންދުރު އައިޖީއެމްއެޗަށް ދިޔަ އެކަކީ ހޯރަ އިއްބެއެވެ. ހޮސްޕިޓަލްގެ އީއާރަށް ވަނތްތާ ދެތިން ގަޑިއިރު ފަހުން އިއްބެގެ ގަބުރު ހޮސްޕިޓަލުން ނެރެން ޖެހުނީ ޕީއެންސީއަށް ހޯރަފުށިން ނުލިބޭ ވޯޓެއް ކަމަށް ސީއީއޯ ހޯރަފުށީގައި ހުރެ އަންގައިގެން ހެއްޔެވެ. 

ކުރާށެވެ. ކުރާށެވެ. ސައްލެއަށް އޮތް ތާއީދު ނަގާލަން ކުރެވުނު ކަމެއް ކުރާށެވެ. ކިތަންމެ ފޮނެއް އެރުވިޔަސް ކަންކަން ކުރެވޭނީ މިންވަރުގެ ކޮޅަށެވެ. އަހުމަދު ސަލީމުގެ ހިންމަތާ މިންނަތުން ދާއިރާއަށް ހޯދާދީފައިވާ ކުރިއެރުން ދިރިދިރި ދާއިރާއިން އެހުރީ ފެންނާށެވެ. ހޯރަފުށީ ދާއިރާގެ ރައްޔިތުންނަށް އެކަމެއް ނޯޅޭނެއެވެ. 

ކޮންމެ އަގެއް ދައްކައިގެންވެސް އަހުމަދު ސަލީމް (ސައްލެ)ގެ ސިޔާސީ ހަޔާތުގައި މޫނު އަޅަން މުއިއްޒު ސަރުކާރުން މަރުފަލި ޖަހަނީކަން އެނގެއެވެ. އިލްމީ ގާބިލު ދޫ ފަސޭހަ ތަޖުރިބާކާރު މީހުން މަޖިލީހުގައި ތިބެންޖެހޭ ކަމަށް ގަބޫލުކުރާ އެއްވެސް ރައްޔިތަކު ސައްލެ އެއްލައެއް ނުލާނެއެވެ. މުއިއްޒަށް އަޅުވެތިވެ ހަމްދު ސޮލަވާތް ކިޔަވަން ރަނގަޅަށް ނޭގޭ މީހަކު އަތުގައި ހިފައިގެން ނިކުމެ ސައްލެ ފުނޑާލަން ހޯރަފުށީ ހަލީލު މެން ނިކުތީމާ ހޯރަފުއްޓައްވެސް ހުތުރެވެ. ފުލުފުލުން ކަޅު ދަބަސް އެރުވިޔަސް ހޯރަފުށީ ދާއިރާގެ ރައްޔިތުންގެ ހިތުގައި ސައްލެއަށް އޮތް ލޯތްބާއި އިތުބާރެއް ނައްތައެއް ނުލެވޭނެއެވެ.

އިއްޔެ ރާއްޖޭއަށް ކުރި ވިއްސާރައިގައި މާލެ އާއި ހުޅުލެ އަދި ގއ. ގެމަނަފުއްޓަށް 100 މިލިމީޓަރަށް ވުރެ ގިނައިން ވާރޭވެހުނު ކަމަށް މޫސުމާބެހޭ ގައުމީ އިދާރާގެ  އެންމެ ފަހުގެ ހިސާބުތަކުން ދައްކައިފި އެވެ.

ފާއިތުވި 24 ގަޑިއިރު ވެހުނު ވާރޭގެ ރެކޯޑް މިއަދު މެޓް އޮފީހުން އާންމުކޮށްފައިވެއެވެ. ރެކޯޑް ދައްކާގޮތުން މާލެއަށް 103.5 މިލިމީޓަރުގެ ވާރޭ ވެހިފައިވެއެވެ. ހުޅުލެއަށް ވެހިފައިވަނީ 108.4 މިލިމީޓަރުގެ ވާރޭއެވެ. ހަމައެއާއެކު، ގެމަނަފުއްޓަށް ވަނީ 100.8 މިލިމީޓަރުގެ ވާރޭ ވެހިފައެވެ. ހުޅުމާލެ އަށް އިއްޔެ ވެހުނީ 47.5 މިލިމީޓަރުގެ ވާރެއެވެ.

ރެކޯޑް އަދަދަކަށް ހޫނުގަދަ ދުވަސްތަކަކަށްފަހު އިއްޔެ ކުރި ގަދަ ވިއްސާރައިގައި މާލޭގެ މަގުތަކުގައި ވަނީ ހިނގާބިގާވެ ނޫޅެވޭ ވަރަށް ފެންބޮޑުވެފައެވެ. ގިނަ ގެތަކަށް ފެންވެސް ވަދެފައިވެއެވެ. ފެންބޮޑުވެގެން ހިފާ ގެންގުޅޭ ސާމާނަށް ގެއްލުންވެ، ބައެއް ގެތަކުން މީހުން ވަނީ ބަދަލުވެސް ކޮށްފައެވެ.

ސަރުކާރުގެ އިދާރާތަކުގައި ކަތުރުފަނި އަޅުވާ ފަސްކޮށް ލަސްކޮށް ފާލުން ނައްޓާލީ ނަޝީދެވެ. މަޖިލީހުގެ ރިޔާސަތު ހިސޯރުކޮށްގެން އިނދެ އަމިއްލަ މަސްލަހަތުގައި އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަމުގެ ލޭބަލް އެޅުވީ ނަޝީދެވެ. އަސްލެއްނެތް ތުހުމަތުތައް ރައީސް ސޯލިހުގެ އިސްތަށިފުޅުގައި އަޅުވައިގެން އިދިކޮޅަށްވުރެ އިދިކޮޅުވެގެން އުޅުނީ ނަޝީދެވެ. އަމާން ކަމާ އޮމަން ކަމާއެކު ހައްލުކުރެވެން އޮތް ކިތަންމެ ކަމެއް ހަމައިން ނައްޓުވާލާ އެމްޑީޕީ އޮޔަދުއްވާލަން އުޅުނީ ނަޝީދެވެ. ބޮޑުވަޒީރުކަން ނުލިބިގެންނެވެ.

ނަޝީދު ޖެހިހާ ބެރަކަށް ނުނެށި މަޖިލިސް މެންބަރުންގެ ނިއްކުރީގައި ވައްކަމުގެ ޓެގް އަޅުވާ އެއްވެސް އަސާސެއް ނެތި އެމްޑީޕީގެ ސޫރަ ހަޑިކޮށްލި މީހަކީ ނަޝީދެވެ. އެމްޑީޕީގެ ރޫހުގައި ހިތާ ރޫހުން މަސައްކަތްކުރި ރޮޒޭނާމެން ފަދަ އެތައް ބަޔަކާމެދު މެންބަރުންނާއި ރައްޔިތުންގެ ހިތުގައި ނަފްރަތާއި ޝައްކު އުފެއްދީ ނަޝީދެވެ. ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގެ ބާރުތައް ނަޝީދުގެ އަތްމައްޗަށް ފުރޮޅާނުލައިގެން ކުޅުނު ގޭމް އަތަށް ގޮވުމުން ނަޝީދުގެ ފުރާނަ ދުއްވާލަން އުޅުއްވިކަމުގެ ނުރައްކާތެރި އިލްޒާމް ރައީސް ސޯލިހުގެ އިސްތަށިފުޅުގައި އެޅުވީ ނަޝީދެވެ. ބޮޑުވަޒީރުކަން ނުލިބިގެންނެވެ. 

އެމްޑީޕީގެ ވިންދާ ދެކޮޅަށް އެތެރޭގައި ކުރިހާ މަސައްކަތް ބޭކާރުވެ ބޭޒާރުވުމުން މާބޮޑު ޑިމޮކްރެޓެއް ވެގެން ނިކުމެގެން ދިޔައީ ނަޝީދެވެ. އިދިކޮޅަށް ވުރެ އިދިކޮޅުވެގެން އުފެއްދި ޕާޓީ ގަނޑަށް ހަމަވީ ކިރިޔާ ތިން ހާހެވެ. އެމްޑީޕީ އޮތީ އޮތް ގޮތަށެވެ. ދަ ޑިމޮކްރެޓްސް އިދިކޮޅާ ގުޅިގެން އިބޫ ނޫން ގޮތެއް ހޯދަން ނިކުތް ދަތުރުގައި ބޮޑުވަޒީރުކަން ނުލިބުނުތާ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ފަނަރަ ވަރަކަށް ހާސް ވޯޓު މުޅި ރާއްޖޭން ނުލިބުނެވެ. އަސްލު އެމްޑީޕީ އޮތީ އޮތް ގޮތަށެވެ. 

އިބޫ ނޫން ގޮތެއް ހޯދަން ވާދަވެރިން ގުޅިގެން އިބޫ ނޫން ގޮތެއް ހޯދިއިރު އިބޫ ނޫން ގޮތެއް ނެތްކަމަށް ގަބޫލުކުރި މީހުންގެ އަދަދު އެއްލައްކަ ނުވަހާހަށް ވުރެ ގިނައެވެ. ރާއްޖޭގެ ތާރީހުގައި އިންތިހާބެއްގައި ބަލިވި ކެންޑިޑޭޓަކަށް އެންމެ ގިނަ ވޯޓު ލިބުނު މީހަކީވެސް އިބޫއެވެ. އެހެން ކަމުން އަސްލު އެމްޑީޕީ އޮތީ އިބޫ ފަހަތުގައި ކަމާމެދަކު ޝައްކެއް ނެތެވެ. 

އެމްޑީޕީގެ ތިލަފަތް އޮތީ ޑިމޮކްރެޓްސްގައި ނޫންކަން ވަރަށް ސާފެވެ. އަސްލު އެމްޑީޕީ އޮތީ އިބޫއާއި އެކުގައިކަން މާބޮޑަށް ވެސް ސާފެވެ. ފާރަވެރި މަޖިލިސް އޭ ކިޔައިގެން ޑިމޮކްރެޓްސްއިން ކެމްޕެއިން ކުރިޔަސް ވާނެ ކަމެއް ހަރާމުން ހަރާމެވެ. ނަޝީދު ފަހަކަށް އައިސް ދެއްކިހާ ވާހަކައަކާއި ކުރިހާ ކަމެއް ވެގެން ގޮސްފައިވަނީ ޖަމަލު ފޮޑިއަށެވެ. 

ފާރަވެރި މަޖިލީހަށްޓަކާ މުއިއްޒުއަށް ސަނާކިޔައިގެންނާއި އޭނައަށް ކުރުނީސްކޮށްގެން ލައްކަ މޮޅުވާނެއެވެ. މުއިއްޒުގެ މޮޅު ވާހަކަ ދައްކައިގެންނާއި މުއިއްޒުގެ ޕްރޮޕަގަންޑާ ހަބަރުތައް ފަތުރާ ދީގެން ލައްކަ މޮޅުވާނެއެވެ. މުއިއްޒު ވިއްކާ ދޮގު ދޮލަނގު ބޮލަށްލައިގެން ހިނގުމުން ލައްކަ މޮޅުވާނެއެވެ. އޭރުން ޑިމޮކްރެޓްސްއަށް މަޖިލީހުގެ ސުޕަރމެޖޯރިޓީ ލިބޭނެއެވެ.

ވާނީ އެހެންތާއެވެ. ފާރަވެރި މަޖިލިސް ހޯދަން ނިކުތް ދަ ޑިމޮކްރެޓްސް އޮތީ ފުށިދިއްގަރު ސްކޭމް ހިންގިއިރު ހަނެވެ. ޑްރޯން ވައްކަން ކުރިއިރު ނިދާފައެވެ. ތިނަދޫ އެއަޕޯޓު ޕޭޕާ ކުންފުންޏަކަށް ދިންއިރު ކޯމާއެއްގައެވެ. މުއިއްޒުގެ ސިޔާސީ މަގާމުތައް ހާހުން މައްޗަށްދާއިރު ލޯމަރައިގެންނެވެ. ވަޒީފާތަކުން މީހުން ވަކިކުރާއިރު ބަސް ހުއްޓިފައެވެ. ފޭކު ގައުމިއްޔަތެއް ފަތުރަން ސްކޫލްތަކުގެ ޓެކްސްޓް ފޮތްތައް ބަދަލުކުރާއިރު ވަގިނެތިފައެވެ. ރަށްރަށުގައި ފަށާފައިވާހަ މަސްކަތް ހުއްޓާލާފައި އޮތްކަން ނޭނގޭ ވަރަށް ހިނދުކޮޅުގައެވެ. ދޮގު މައްޗަށް ދޮގު މުއިއްޒު ހަދާއިރު ބީރުވެފައެވެ. އިންޑިޔާ ސިފައިންގެ ބޭލުންގަނޑު ނުފެންނަ ވަރަށް ކުދިކޮކާ ބުރާފައެވެ. މުއިއްޒުގެ ދަށް ގޮހޮރުން ލާފާ ދަ ޑިމޮކްރަޓްސް މި ދަނީ މަޖިލީހުގެ ސްޕަރ މެޖޯރިޓީ ނެގުމާ ދިމާލަށެވެ. މަރުހަބާއެވެ. 

މަޖިލީހުގެ މަސައްކަތަކީ ގާނޫނު ހެދުމާއި ބަޖެޓް ފާސްކުރުމާއި ސަރުކާރު ޖަވާބު ދާރީ ކުރުވުމެވެ. ކަން އެހެން އޮތަސް ރައްޔިތުން މަޖިލީހަކީ ވަކިބާރެއްގެ ގޮތުގައި އޮންނައިރު މަޖިލީހުގެ ކޮންޓްރޯލު ސަރުކާރަށް ހޯދަން އުޅެނީ ކަމެއްވެގެންތާއެވެ. 

ސަރުކާރަށް މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ބޭނުންވަނީ ސަބަބުތަކެއް ނެތިއެއް ނޫނެވެ. އެސަބަބުތަކަށް މަތިމަތިން ބަލަލާއިރު އަންނަނިވި ކަންކަން ފަހަގަ ކުރެވެއެވެ.

• ސަރުކާރުން ބޭނުންވާ ގޮތަށް ބަޖެޓް ފާސްކުރުން.
• އެވަގުތަކު ސަރުކާރު ހިންގަން ތިބޭ ބަޔަކު ބޭނުންވާހާ ގޮތަކަށް ގާނޫނު ހެދުމާއި ގާނޫނު އިސްލާހު ކުރުން.
• ދައުލަތުގެ މަގާމުތަކަށް އިސްކުރެވޭ މީހުންގެ ތެރެއިން މަޖިލީހުގެ ރުހުން ލިބިގެން އިސްކުރަން ޖެހޭ މަގާމުތަކަށް ސަރުކާރުން ބޭނުންވެގެން ރުހުން ހޯދަން ފޮނުވާހާ މީހަކީ ކޮންމެފަދަ މީހަކަސް އެ މީހަކަށް ރުހުން ހޯދުން.
• މިނިވަން މުއައްސަސާތައް ސަރުކާރުން ބޭނުންވާހާ ގޮތަކަށް އޮޕަރޭޓް ކުރުވުން.
• މުޅި ދައުލަތުގެ މާލީ ނިޒާމް ސަރުކާރުން ބޭނުންވާ އިރެއްގައި ބޭނުންވާހާ ގޮތަކަށް ކޮންޓްރޯލު ކުރުން.
• ޖުޑިޝަރީގެ ކޮންޓްރޯލް ސަރުކާރުގައި ބޭއްވުން
• ވަޒީރުންނާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ކޮންމެ ފަދަ ކަމެއް ކުރިޔަސް މަގާމުން ވަކި ކުރިޔަ ނުދިނުން.

ކޮންމެ ބަޔަކު ސަރުކާރުގައި ތިއްބަސް މަޖިލީހުގެ ކޮންޓްރޯލު ސަރުކާރަށް ހޯދެން އޮތްގޮތަކަށް ހޯދަން މަސައްކަތް ކުރަނީ އެހެންވެއެވެ. ރިޝްވަތުދީ ގަނެލައިގެންވެސް މެންބަރުން ސަރުކާރު ކޮޅަށް އަނބުރާލަން ސަރުކާރުތަކުން މަސައްކަތް ކުރަނީ އެހެންވެއެވެ.

ދާއިރާގައި ހިންގާންޖެހޭ ތަރައްގީގެ ޕްރޮޖެކްޓް ހިންގުމަކާ މަޖިލީހުގެ މެންބަރަކާ ގުޅުމެއް ހަގީގަތުގައި ނޯވެއެވެ. އެކަން އެނގެނީ ސަރުކާރަށް ތާއީދު ކުރިޔަސް ކޮންމެ ކޮންމެ މެންބަރަކަށް ސަރުކާރުތެރޭން ދާއިރާއަކަށް ރައްޔިތުންނަކަށް ކަންކަން ކޮށެއް ނުދެވެއެވެ. ކަންކަން ކުރެވެނީ އެ މެންބަރެއް ނުފޫޒު ސަރުކާރަށް އޮތް މިންވަރެއްގެ މައްޗަށެވެ. 

ސަރުކާރުން މަޖިލިސް ކޮންޓްރޯލު ކުރަން ބޭނުންވަނީ ރައްޔިތުންނަށް ހެވެއް އެދިގެނެއް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ބޭނުންވާ ކަންކަން ނުކޮށްދެވޭނެ ތީއެއްވެސް ނޫނެވެ. މުޅި ދައުލަތް ރައީސްގެ މުށުތެރެއަށް ލުމަށެވެ. ހުދުމުހުތާރު ވެރިކަމެއް ކުރުމަށެވެ. ފާރަވެރި ވިޔަ ނުދީ ހިތުހުރި ކަމެއް ކުރުމަށެވެ. ދައުލަތް ދަވާލުމަށެވެ. 

ހާއްސަކޮށް ރައީސް މުއިއްޒަށް މަޖިލިސް ދިނުމަކީ މޮޔައެއްގެ އަތަށް ކަނޑިއެއް ދިނުން ފަދަ ނުރައްކާތެރި ކަމެކެވެ. މިވީ ކުޑަ ދުވަސްކޮޅުވެސް ހަދާ ދޮގުންނާއި ކުރާ ކަންކަމުން ކަމުގެ ބިރުވެރިކަމާއި ނުރައްކާތެރިކަން ދިމާލަށް އެބަފެނެއެވެ. 

ރަށްރަށާއި އަތޮޅުތަކުގައި ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއު ހިންގާ ދާއިރާގެ މީހުނަށް ވަޒީފާ ހަމަޖެއްސުން ފަދަ ކަންކަން ކުރުވުމަކީ އޭރަކު މެންބަރުންނާ ބެހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. ގާނޫނު ހެދިޔަސް ނުހެދިޔަސް ވަރިހަމައެވެ.  

އައު ގާނޫނު އަސާސީގެ ފަހުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރަކީ ޕްރޮޖެކްޓް ހިންގާދޭން ހޮވާ މީހެއް ގޮތުގައި ދާއިރާ ރައްޔިތުންނަށް އޮންނަނީ ދައްކާފައެވެ. މެންބަރުގެ ނުފޫޒު ހުންނަ ވަރަކުން ސަރުކާރު ޕްރޮޖެކްޓްތައް ދާއިރަތަކަށް އޮހޭ ގޮތަށް ކަންކަން އޮންނަނީ ބައްޓަންވެފއެވެ. ދާއިރާ މެންބަރަކީ ވެލްފެއަރ އޮފިސަރ ވެސް މެއެވެ. ދާއިރާ މީހެއްގެ ބޮލެއްގައި ރިއްސާލިޔަސް ބަނޑެއް ކައްކާލިޔަސް އެކަމަކާ އުޅެން ހުރި މީހަކީ މެންބަރުކަމަށް އޮންނަނީ ގަބޫލު ކުރުވާފައެވެ.

ސަރުކާރަށް ތާއީދު ކުރިޔަސް ކޮންމެ ކޮންމެ މެންބަރަކަށް ސަރުކާރުތެރޭން ދާއިރާއަކަށް ރައްޔިތުންނަކަށް ކަންކަން ކޮށެއް ނުދެވެއެވެ. ކަންކަން ކުރެވެނީ އެ މެންބަރެއް ނުފޫޒު ސަރުކާރަށް އޮތް ވަރެއްގެ މައްޗަށެވެ. 

ސަރުކާރަށް ތާއީދު ކުރާ މެންބަރު މަޖިލީހަށް ހޮވުމުގައި އެކިދާއިރާއަށް ސަރުކާރުން ކަންކަން ވަނީ އެކިވަރަށެވެ. ފާހަގަ ކޮށްލެވޭ އެއްވެސް ކަމެއް ކެންޕޭނާ ގުޅިގެން ކޮށްނުދޭ އެތައް ދާއިރާއެއް އެބައޮތެވެ. ކޮށްދޭނަން ނިންމާނަން ކިޔައިގެން ބޮލަށް ޗިޕް ޖަހައިގެން ސަރުކާރުން ބޭނުންވާ ކެންޑިޑިޑޭޓުންނަށް ބައެއް ދާއިރާތަކުން ވޯޓު އެބަ ހޯދައެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބުގައި ކޯމަހުކުރީ އައިނެއް ލައްވާލައިގެން އުޅެނީ ފ. އަތޮޅު ނިލަންދޫ ދާއިރާއަށެވެ. ސިޔާސީ ވަޒީފާތައް ނިލަންދޫ ދާއިރާއަށް އޮހެނީ ކުޅަދާނަ ކެޔޮޅަކު ދަހި އައިނަކުން ކުރުދޮށީގައި މަސް ބާނާހެންނެވެ. ރުފިޔާ ފައިސާ އެނބުރެނީ ބުރޫނާންގައެވެ. އެއަރޕޯޓަށް ދަންދެން ލެއްގީއެވެ.

އަނެއް ބަޔަކު ސަރުކާރު ކެންޑިޑޭޓް ހޮވަން ތެޅިފޮޅެ ހަން ކެނޑެނީއެވެ. ރޯގިލަކަންފުޅެއް ނުވެއެވެ. ސަރުކާރުގެ ކެންޑިޑޭޓަކީ ކާކުކަމެއްވެސް ގިނަ ދާއިރާގައި އެނގޭވަރެއް ނޫނެވެ.

ފުލުހުން ފާލުން ނައްޓާވަރުގެ މުޒާހަރާއެއް ހީނާމެން އިދިކޮޅުގައި ތިބެ ބޭއްވީއެއް ނޫނެވެ. ބާއްވާކަށް އެނގުނީއެއް ނޫނެވެ. ނުއެކަށޭނަ ބާރެއް ބޭނުންކޮށްގެން ފުލުހުން ލައްވާ ގޯހެއް ހެއްދޭވަރުގެ އެއްވުމެއް ބޭއްވުނު ނަމަވެސް ހީނާ ކޯތަޅުވަން ރަނގަޅެވެ.

އެކިފަހަރު އެކި ނަމުގައި މުޒާހަރާތައް ބޭއްވޭތޯ ހީނާމެން އުޅުނީމު ނޫން ހެއްޔެވެ. ހެޔޮވަރުގެ އަދަދަކަށް މީހުން ނުނިކުމެގެން ކޮންމެ ފަހަރަކުވެސް މުޒާހަރާ ވައިވުން ނޫން ކަމެއް ވީހެއްޔެވެ. އިންޑިއާ އައުޓް ވައިގައި ހިފާނެކަމަށް ހީކުރީމު ނޫން ހެއްޔެވެ. މީހުންގަނޑު ނިކުމެ ވެރިކަން ވައްޓާލާނެ ކަމަށް ހީކޮށް ފޮނު އެރުވީމު ނޫން ހެއްޔެވެ. ހެޔޮވަރުގެ އަދަދަކަށް މީހުން ނުނިކުތުމުން  ފުލުހުން ނިކުމެ ކަމެއްކުރާން ނުޖެހި ރިޔާސީ ގަރާރަކަށް ފޫޅުކަނޑާ މުޒާހަރާ ވައިވެގެން ދިޔަ ހަނދާން ހީނާގެ ބަލިހާލު ހުރިގޮތުން ނެތުނީތާއެވެ. 

ހަރާން ހުކުން މުޒާހަރާ ތަކަށް ވީގޮތް ރައީސް ޔާމީނު އިއްޔެރޭ އެވިދާޅުވެ ދެއްވީއެވެ. ނުއުމުރުގެ ތިރީހަކަށް އަންހެނުން ކޮންމެ ރެއަކު ކަސްރަތު ކުލާހަކަށް ދާންހެން ގޮސްތިބެ ދޮޅުގަޑިއެއްހާއިރު އެ ބޭއްވީ މުޒާހަރާ ހެއްޔެވެ. ޕީޕީއެމް އޮފީސް ދޮރުމަތީގައި ނުވަތަ ސޯސަންމަގު ޖަންގްޝަނުގައި ގުޅައަކަށް ތިބެ ތިރީހަކަށް އަންހެނުން ހޭރުވި ހޭރުވުން އެއީ މުޒާހަރާއަށް ވޭހެއްޔެވެ. ފުލުހުން ނިކުމެ އެ ކަނބަލުންނަށް ޖާގަ ހަދާދީ ޓްރެފިކް ބަލަހައްޓާ ދީހެދުމަކީ އަނިޔާކުރުން ކަމަށް ވަންޏާ އެއީ ކިތަންމެ ހާވެސް ބޮޑު އަނިޔާއެކެވެ. 

ހީނާގެ ލޮލަށްމިރުސް އެޅިފަ ހުއްޓަސް އެންމެންނަކު ތިބީކީ ލޮލަށް މިރުސް އެޅިފައެއް ނޫނެވެ. ހީނާމެން ހަރާން ހުކުމުގެ ނަމުގައި ދެބައި އުމުރު މަދު އަންހެނުން ކޮޅެއް ނެރުވައިގެން ހޭވި ހަޑި މާލޭގައި އުޅުނު ބަޔަކު ދެކޭނެއެވެ. އެކަކަށް އެކައްޗެއްވެސް އޮޅުވައެއް ނުލެވޭނެއެވެ. ޖަލު ހުކުމުގައި އޮންނެވި ރައީސް ޔާމީނަށް ވެސް އޮޅިވަޑައި ނުގަންނަވާކަން މިހާރު ސާފުވާނެއެވެ.

ވެރިކަމުގެ އާރާ ބާރުގައި ތިބެ ފުލުހުން ފޮނުވައިގެން އެމީހުން ލައްވާ އަނިޔާވެރިކަން ރައީސް ޔާމީނުގެ ސަޕޯޓަރުންނަށް ދެއްކުމަށްފަހު ފުލުހުންގެ ބޮލަށް އެކަން ކަނޑާލަން ޗަރުކޭސް ނުދައްކާށެވެ. ފުލުހުންނަކީ އެމީހުންގެ ތޮބީއަތުގައިވެސް އަނިޔާވެރި ބައެއްކަމަށް ދައްކަން ރާގުރާގަށް ވާހަކަ ދެއްކިޔަސް ފުލުހުންނާއި ރައްޔިތުންނަށް ވާނުވާ އެނގެއެވެ. ވެރިކަމާހެދި އަމިއްލަ އަތަށް ގޮއްވާލެވޭ އިރުވެސް އެނގެނީއެއް ނޫނެވެ.      

ނަމަވެސް ކުރީގެ ފުލުސް ކޮމިޝަނަރ އެމްސީ ހަމީދު ވިދާޅުވަނީ ފުލުހުންގެ އޮޕަރޭޝަނެއް ކުރިއަށް ގެންދަން ވަކި ގޮތެއް އެންގެވުމުގެ ގާނޫނީ ޖާގަ ރައީސަށް ނޯންނަ ވާހަކައެވެ. އެހެންވިޔަސް ހެޔޮތާއެވެ. ރައީސް ފުލުހުންނަށް ގޮތެއް އަންގަވާފައި ވާތީ، ފުލުހުންގެ އޮޕަރޭޝަން ދިފާއުކޮށް އީދުވިލޭރޭ ކަމުގެ ހޫނުގަނޑުގެ ތެރޭގަައި އޮތީ އެކަން ރަސްމީކޮށް ރައީސް އޮފީހުން ކަށަވަރުވެސް ކޮށްދީފައެވެ. 

އެ އޮޕަރޭޝަން ދިޔައީ ވަގުތުން މީޑިއާ ތަކުން ލައިވް ކުރަމުންނެވެ. އަނެއްކޮޅުން ރޭގެ ކަންތަކާ ހެދި ރައީސް އުޅުއްވީ އަވަހާރަވެސް ނުލައްޕަވާ ކަމަށް ހޮދު ރައީސް ވިދާޅުވެއްޖެއެވެ. 

ހޭލާ ހުންނަވާ ހުރިހާ ކަމެއް ހިނގާ ނިމި އިރުއަރާ، އީދު ސަލާންކޮށް ނިމުނު އިރު ކަމަކުދާކަށް ނެތެވެ. ފުލުހުން ގޯސްވެ، ބޮޑުތަހުގީގެއް ކުރަންޖެހި ރައީސަށް އެއްޗެއް އެނގިވަޑައިގަތީ މާފަހުން ނޫހުން ކަމުގައި ވެއްޖެއެވެ. ދެންމީގެ ދެކޮޅު ދިމާކުރާނެ ގޮތަކީ ކޮބައިހެއްޔެވެ.

ހުވާކުރުމާ އެކު ރައީސް ޔާމީން މިނިވަންވާނެ ކަމުގެ ވައުދާއެކު އެދެއްކި ހުސްގޮނޑި އެއީ ދޮގުކަމަށް ނުވަންޏާ ދޮގާ މަކަރަކީ އޮތް އެއްޗެއް ނޫނެވެ. ވަކި ކަމެއްގެ ދަޅަދައްކައިގެން ހޯދާ މޮޅާ މަންފާ އެއީ ޓެކުމެއްވެސް ނޫނެވެ.

ވެރިކަމުގެ ހުވާ ކުރެއްވިތާ 5 މަސް ތެރޭ، ކުޑަޢީދު ވިލޭރޭ މާލޭ ގިޔާސުއްދީން ސްކޫލް، އަލަށް އުފައްދާ ޕީއެންއެފް ނަމަކަށް ކިޔާ ރައީސް ޔާމީންގެ ސިޔާސީ ޕާޓީއަށް ކުއްޔަށް ދިނެވެ. ފަހުން އެކަމާ މޭބޮޑުވެ ފަހުވަގުތު އެކަން ކެންސަލް ކުރާނީ، މަތިފަޑީގެ ކޮންމެވެސް ހިސާބަކުން އެންގީމަތާއެވެ. އެކަމެއް އެ ޕާޓީގެ އާންމު މެމްބަރުންނަކަށް ނޭނގޭނެ ނޫން ހެއްޔެވެ،

ކުރިން ހަމަޖެހިފާ އޮތްގަޑިއަށް މީހުން އައިސް ހޯލް ފުރެނިކޮށް އެކިވައްތަރުގެ ހެދުން އެޅި ފުލުހުންގެ ފައުޖުތައް އައިސް ރައީސް ޔާމީނުގެ މީހުން ފައްސާ ނަގާލީއެވެ. އެންމެ ފަހުން ވެރިންގެ އެންމެން ރެކި ފުލުހުން ގޯސް ހެދިކަމަށް ވެގެން ތަހުގީގެއް ފަށަން ޖެހުނީއެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ސަލާމަތީ ފައުޖުތަކަކީ ހަމަ ތިބެފައި އަމިއްލަ އަމިއްލައަށް ކަންކުރާ ބައެއް ނޫނެވެ. އެންމެ ހުތުރު ގޮތަކަށް ތާރީހުގައި ފެނުނު ފެބްރުވަރީ 7 ގައި ވެސް އެމީހުން ކަންކުރީ މައްޗަށް ތިބި ބަޔަކު އެކަން ރާވާ ކޮމާންޑްކޮށް އެކަން ކުރަން އެންގީމައެވެ.

އީދު ވިލޭރޭގެ ހާދިސާއާ ގުޅިގެން ސޯޝަލް މީޑިއާގައި ވަރުގަދަ ހަސަން ކުރުސީ ދައްކަނީ ޝައުގުވެރި ވާހަަކަ އެކެވެ.

އޭނާ ބުނާގޮތުން އީދު ވިލޭރޭ ފުލުހުން ހިންގި ހަރަކާތަކީ ފުލުހުންގެ މިހާރުގެ ކޮމިޝަނަރާއި ދެކޮޅަށް އެތަނުގެ ތެރޭން ބަޔަކު ހިންގި ބަގާވާތެކެވެ. ބޭނުމަކީ މިހާރުގެ ކޮމިޝަނަރ ވަކިކޮށް އެހެން ބަޔަކު ފުލުހުންގެ މަތިފަޑިއަށް އަރަން ބޭނުންވުމެވެ. މިކަމުގައި އެއްވެސް ވަރެއްގެ ހަގީގަތެއް އޮތްނަމަ އެއީ ނުރައްކާތެރިކަން ބޮޑު އިންޒާރެކެވެ.

ކުރީގެ ރައީސް ޔާމީން އިސްވެ ހުންނަވާ އުފައްދަވާފައިވާ ޕީޕަލްސް ނޭޝަނަލް ފްރޮންޓް (ޕީއެންއެފް) ގެ ޖަލްސާއަށް އެސްއޯ ފުލުހުން ވަދެ ހިނގާދިޔަ ކަންކަމުގެ އެއްވެސް މައުލޫމާތެއް އެނގިފައިނުވާކަމަށް ބުނެ މުއިއްޒު ބޮޑު ދޮގެއް ހަދާ އޮޅުވަލައިފިއެވެ. ފުލުހުންނަކީ އަނިޔާވެރި ގޮތެއް ފޮތެއް ނެތް ބައެއްކަމަށް މުއިއްޒު ބުނި ބުނުމަކީ ސީރިއަސް ކަމެކެވެ. މުއިއްޒަކީ ރާއްޖޭގެ ސަލާމަތީ ކަންކަމުގެ ކޮންޓްރޯލު ނެތް ވެރިއެއްކަމަށް އަމިއްލައަށް އިއުތިރާފުވުމަކީ ކުޑަކަމެއް ނޫނެވެ. ބިރުވެރިކަމެކެވެ. 

އިމްތިހާނަށް ތައްޔާރުވުމަށާއި ސްކޫލު ހުޅުވަން ތައްޔާރު ވުމަށް އޮތް ހަމައެކަނި ވަގުތުކޮޅަކީ ފިތުރު އީދު ވިލޭރޭ ކަމަށް ވުމުންވާނީ އެހެންތާއެވެ. ސްކޫލު ހުރިހާ ކުދިންނާއި މުއައްޒަފުންނާއި ޓީޗަރުން ހޭބޯނާރާ ސްކޫލުގައި މަސައްކަތް ކުރާނީ އީދުވިލެރޭ ވިއްޔާއެވެ. އެހުރިހާ ކަމެއް އެހެން އޮތް އިރު ސްކޫލު ހޯލު ޕީއެންސީއަށް ކުއްޔަށްދީގެން ސްކޫލު ހިންގުމަށް ހުރަސް އެޅޭކަން އެނގުނީ ޕީއެންސީން ޖަލްސާ ބާއްވަން ހޯލު ތައްޔާރުކޮށް ނިންމާ ޖަލްސާއަށް މީހުން އަންނަން ތައްޔާރުވީމައެވެ.

ވެގެން އުޅުނީކީ އެހެނެއް ނޫނެވެ. ރައީސް ޔާމީނުގެ ޕާޓީ ރަޖިސްޓްރީ ވާތީ މުއިއްޒު މޭކެރީއެވެ. ހުޅުހުޅުން ވާގިދޫވީއެވެ. ކުރާނެ ނުކުރާނެ ކަމެއް ނޭނގުނީއެވެ. ހަދާނެ ނުހަދާނެއެއް ނޭނގިގެން ސްޓެލްކޯ ލައްވާ ގިޔާސުއްދީންގެ ކަރަންޓް ކަނޑުވާލީއެވެ. ކަރަންޓް ކަނޑުވާލުމުން އަމިއްލަ އިންޖީނަކުން ކަރަންޓް ދީގެންވެސް ޕީއެންއެފް ޖަލްސާ ބާއްވަން ތައްޔާރުވުމުން ގޮތް ހުސްވީއެވެ.

އެހެން ކަމުން މުޅި ތައުލީމީ ނިޒާމް ހުއްޓޭ ފަދަ ނުރައްކާތެރި ކަމަކަށް ޕީއެންއެފް އުފެއްދުމަށް ބާއްވާ ޖަލްސާވެގެން އެޑިއުކޭޝަން މިނިސްޓަރ ބިމުން ކެޓިގެން އުޅެނުގަނެއެއް ނުވާނެތާއެވެ. ގިޔާސުއްދީނު ސްކޫލުގެ މެނޭޖްމަންޓަށް އަންގައިގެން ހޯލު ކުއްޔަށް ދިންދިނުން ބާތިލު ކުރުވާ ކުއްޔަށް ދެއްކިފައިސާ އަނބުރާ ޕީއެންސީއަށް ދިނުމަށް މަޖުބޫރު ކުރުވިއެވެ. ހޯލު ކުއްޔަށް ހިފުމަށް ދެއްކި ފައިސާ ރިފަންޑް ކުރަންވީ އެކައުންޓެއް އަންގަން ގިޔާސުންދީނުން ޕީއެންއެފަށް އެންގީ މެއިލަކުންނެވެ. 

ބޭއްވުމަށް ހުއްދަނުދޭ އެއްވުމެއް ގިޔާސުއްދީނުގައި ބާއްވަން އުޅޭކަމަށްހަދާ ކުއްލިއަކަށް ގިޔާސުއްދީނު ސްކޫލު ރައްކާތެރި ކަމުގެ އޯޑަރެއް އެޑިއުކޭޝަނުން ފުލުހަށް ފޮނުވުމުން ފުލުހުން ނިކުމެ ގިޔާސުއްދީންގައި ޕީއެންސީގެ ޖަލްސާ ބޭއްވުން ހުއްޓުވިއެވެ. ގިޔާސުއްދީނު ސްކޫލް ހޯލުގައި ޖަލްސާގެ ހުރިހާކަމެއް އިންތިޒާމްކޮށް ނިންމިފަހުންނެވެ. ހުއްދަނުދޭ ޖަލްސާއެއް ގަވައިދާ ހިލާފަށް ބާއްވާކަމަށްވީ ޖަލްސާ ފަށަން މީހުން ދާންފެށި ހިސާބުންނެވެ. ބަޔަކު ގަވައިދާ ހިލާފަށް ވަދެ ސްކޫލު ހޯލުގައި ބަޔަކު ކަމެއް ކުރާކަން ސްކޫލު މެނޭޖްމަޏްޓަށާއި އެޑިއުކޭޝަނަން އެނގެނީ ޖަލްސާ ފަށަން ސުން ސިކުންތައް ވީމައެވެ. 

ޖަލްސާއަށް މީހުންގޮސް ހަމަވުމުން ފުލުހުން ލައްވާ ޖަލްސާ ހުއްޓުވުމުން ގޮތް ހުސްވެ ޖަލްސާ ނުބާއްވާ ގެއަށް ވަންނާނެ ކަމަށް މުއިއްޒު ހީކުރި ކުރުމަކީ ވަރަށް ބޮޑު ކުށްހީއެކެވެ. ގޮށްމުށުން ފިކުރު މަރާނުލެވޭނެކަން މުއިއްޒަކަށް ނޭގުނެވެ. މުއިއްޒު ސައިޒުކޮށް ޕީއެންއެފުން އެ ޕާޓީ އުފައްދުމުގެ ގާނޫނީ ޖަލްސާ ބާއްވައިފިއެވެ. ހަމަރަނގަޅަށް މުއިއްޒު ކޮށިއަރުވާލީއެވެ.  

ސްރީލަންކާގެ މަޝްހޫރު ވިޔަފާރި ވެރިޔާ ޑރ. ރޮހަންތާ އަތުކޮރަލާ ވެސް ބައިވެރިވި މާކެޓަރސް ސަމިޓް 2024 ގައި އަތުކޮރަލާ ފާހަގަކުރެއްވި އެއް ކަމަކީ ޓޫރިޒަމް ބަޖެޓްގެ ތިންބައިކުޅަ އެއްބައި ގެސްޓް ހައުސް ގެ ނަމުގައި އާ ޕްރޮޑަކްޓް ރޭންޖެއް ތައާރަފްކޮށްފައި އޮތުމެވެ. 13،657 އެނދުގެ ކެޕޭސިޓީއާއެކު 809 ގެސްޓް ހައުސް ހުރިއިރު ފަތުރުވެރިކަމުގެ ސިނާއަތުގެ  ޖުމްލަ ކެޕޭސިޓީގެ ގާތްގަނޑަކަށް %20 ހިއްސާ ކުރަނީ ގެސްޓްހައުސްތަކުންނެވެ. ގެސްޓްހައުސް ވިޔަފާރިތަކުން އެންމެ އެދެވޭ ގޮތެއްގައި ދިވެހި ރާއްޖެއަށް ވަންނަ ބޭރު ފައިސާގެ ނިސްބަތް އިތުރުކުރެވިދާނެތޯ ޑރ. ރޮހަންތާ އަތުކޮރަލާ ސުވާލު އުފެއްދިއެވެ.

ލަގްޒަރީ ފެންވަރުގައި ދަތުރުކުރާ ފަތުރުވެރިން  ޝައުގުވެރިވާ ގޮތްތައް ކިޔައިދެއްވަމުން އަތުކޮރަލާ އިތުރަށް ވިދާޅުވީ 176 ތަފާތު ރިސޯޓް ބްރޭންޑްތައް ރާއްޖޭގައި ހިންގަމުންދާކަމަށެވެ. ރާއްޖެއަށް ޑޮލަރުން ލިބޭ އާންދަނީގެ %60 ހިއްސާކުރަނީ ރިސޯޓްތަކުން ލިބޭ އާންދަނީ ކަމަށެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި "އެންމެ ފަހުގެ ތަފާސް ހިސާބުތަކަށް ބަލާއިރު 3،000-15،000 ޑޮލަރާ ދެމެދުގެ އަގެއްގައި 43،279 އެނދު ހުރިއިރު، މިއީ ފަތުރުވެރިކަމަށް އެންމެ އެދެވޭ  މަޝްހޫރު ބްރޭންޑަކަށް ވެއްޖެ" އަތުކޮރާލާ ވިދާޅުވިއެވެ.

ކޮންރަޑް، ވޯލްޑޯފް އެސްޓޯރިއާ، ހިލްޓަން، އަދި ރިޓްޒް ކާލްޓަން ފަދަ ދުނިޔޭގެ އަގުބޮޑު، ލަގްޒަރީ ބްރޭންޑްތައް ރޫމް ސްޓޮކަށް އިތުރު 25 ފަސެންޓަށް އިތުރު ކުރަން ޖެހެނީ ސަބަބުތަކެއް ނެތިއެއް ނޫނެވެ. މިއީ ރާއްޖެއަށް ވަންނަ ބޭރު ފައިސާގެ ނިސްބަތް ބޮޑުތަން އިތުރު ކުރެވޭނެ މަގެއްކަން ގައިމެވެ. ވަން އައިލެންޑް ވަން ހޮޓެލް ކޮންސެޕްޓް ނަގަހައްޓަން ޖެހެއެވެ.

މާނައަކީ އަނދަވަޅެއްގެ ތެރޭގައި އަދިވެސް  އޮތް ދުނިޔޭގެ އިގްތިސާދުގައި، ވިސްނުން ތެރިކަމާއެކު ދިވެހި ރޢްޖޭގެ ފަތުރުވެެރިކަން އިސްތިހާރު ނުކޮށްފިނަމަ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ފަތުރުވެރިކަމުގެ ސިނާއަތަށް ނުހަނު  ބޮޑެތި ނޭދެވޭ އަސަރުތަކެއް ކުރާނެ ކަމުގައި ރެކިޓް ބެންކިސަރ އާއި ޔުނިލިވަރ ފަދަ އިނގިރޭސި މަލްޓިނޭޝަނަލް ކުންފުނިތަކަށް ހިދުމަތް ކޮށްފައިވާ  އަތުކޮރަލާ ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ.

ކަމަކީ ކަންބޮޑުވާންވީ ކަމެކެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަންބިސް އަޅާ ކުކުޅު ކަމުގައިވާ ފަތުރުވެރިކަމުގެ ސިނާއަތް އަނދަވަޅަކަށް ވެއްޓިއްޖެކަމުވާ ނަމަ ދިވެހިން ޖެހޭނީ ކޮން ހާއްލެއްގައިހެއްޔެވެ.

ބަނގުރޫޓުވެފައިވާ ބްރޭންޑްތަކުގެ ވާހަކަތައް ދުނިޔޭގެ މާކެޓުގައި ފަތުއަޑުކިޔާފައި ދެކެވެއެވެ. އިބުރަތަކަށް ގިނަ ބަޔަކު އެވާހަކަ ދައްކައެވެ. ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ފަތުރުވެރިކަމުގެ ސިނާއަތުގެ އަގު ހިފެހެއްޓުމަށާއި ގޯސް ސަބަބަކާ ހުރެ ޔުނިވާސިޓީއެއްގެ ކޭސް ސްޓަޑީއަކަށް ނުހެދުމަށް ސިޔާސަތު ކަނޑައަޅާ ފަރާތްތަކުން ހަރުދަނާ ފިޔަވަޅުތަކެއް އަޅާ އެކަން ކަށަވަރުކުރަންޖެހޭ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވެފައިއެވެ.

ރައީސް މައުމޫނުގެ ވެރިކަމުގައި ހިންގި ކޯހެެއްގެ ބައިވެރިންގެ ގޮތުން އަތޮޅުތެރޭގެ ކަމުވޮށި ވަރަށް ގިނަ ބަޔަކު އަޅުގަނޑާ ގާތެވެ. އޭގެ ގިނަ މީހުންނާ އެމީހުންގެ ގިނަ ދަރިންނަކީ އެމީހުން ފެތިހަރުވެފައިވާ ނިޒާމް ބަދަލު ކުރަން ނިކުތް ޕާޓީ ކަމުގައި ވާތީ އެމްޑީޕީއާ ދެކޮޅު މީހުންނެވެ.

ރަނގަޅަށް ވިސްނާލާއިރު ރާއްޖޭގައި އޮތް ސިޔާސީ ޕާޓީއަކީ ޕާޓީ ނިޒާމަށް ރާއްޖެ ބަދަލު ކުރި އެމްޑީޕީ އެކަންޏެވެ. އެމްޑިޕީ އުފެދުމަށްފަހު ޕާޓީއެއްގެ ނަން ކިޔައިގެން ދެން އުޅޭ ކޮންމެ ބަޔަކީ އެމްޑީޕީއާ ދެކޮޅު މީހުންނެވެ. އެއްވެ އެއްވެފައި ރޫޅި ކުދިވެފައި އަލުން އެއްވިޔަސް އެމީހުންނަކީ އެމްޑީޕީއާ ދެކޮޅު މީހުންނެވެ.

ފުރަތަމަ ޑީއާރުޕީއެވެ. ދެން ޒައީމް ފެކްޝަނެވެ. ޕީއޭ ކިޔަސް ޕީއެންސީ ނުވަތަ ޕީޕީއެމް ކިޔަސް އެއީ މުޅިންވެސް އެމްޑީޕީ އާ ދެކޮޅު މީހުންނެވެ. ގެއްލި ދިޔަ ވެރިކަމުގެ ލައްޒަތު ހޯދަން އެކި ފަހަރު އެކިނަން ކިޔައިގެން ނުކުމެ އުޅެނީ އެއްކަމެއް ވިއްކާށެވެ. ދީނާ ގައުމޭ ކިޔާ އަނދުނެކެވެ. ހަގީގަތަށް ވިސްނާއިރު ދީނާ ގައުމުގެ ކަންފުޅެއްވެސް ހިތަކު ނޯވެއެވެ.

އެމްޑީޕީއަކީ އަނިޔާވެރިކަމާ ދެކޮޅު ހައްގުތަކާ މިނިވަންކަމާ ހަމަހަމަ ކަމުގެ ފަލްސަފާގެ މައްޗަށް އުފެދުނު ޕާޓީއެވެ. އެއަށްވުރެ ބޮޑު ދީނީ ވިސްނުމަކީ ކޮބައިހެއްޔެވެ؟

ދެން އޮތީ އަސްލު މައުޟޫއެވެ.

ނިމިދާ މަޖިލިހުގައި ހޯރަފުށި ދާއިރާ ތަމްސީލު ކުރަނީ އަދި ކުރިއަށް އޮތް ދައުރަށް އެމްޑީޕީ ޓިކެޓްގައި ވާދަ ކުރާ ކެންޑިޑޭޓަކީ މަޝްހޫރު މަރްހޫމް ހޯރަފުށީ އާދަމް ސަލީމްގެ ދަރިކަލުން އަހްމަދު ސަލީމް (ސައްލެ)އެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މިހާރުގެ ނައިބު ރައީސެވެ. އިލްމާ ހުނަރާ ބަލާޣާތްތެރިކަމާއި ފަޞާހާތްތެރި ހޯރަފުއްޓަށް އުފަން މިސާލެކެވެ.

މިދިޔަ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ދުވަސްވަރު ފަށަމުން ބުނި ކަހަލަ އެމްޑީޕީއާ ދެކޮޅު ކުރީގެ ރަހްމަތްތެރިޔަކާ ދިމާވިއިރު ހުރީ ރައީސް އިބޫގެ ވެރިކަން ނިންމަން ފޫގަޅާފައެވެ. އެމްޑީޕީ ދެކެ އަންނަ ރުޅިއަކުން ދީނާ ގައުމާ ހުސްގޮނޑިއާ އިންޑިއާ އައުޓްގެ އަވާގައި ޖެހި ހަފުސްވެފައެވެ.

އަނެއްކާ ދާދި ފަހުން އިހަށް ދުވަހު އޭނާއާ މަގުމަތިން ބައްދަލުވުމާ އެކު މަޖިލިސް އިންތިހާބުގައި ތިޔަހުރީ ސައްލެއާ ދެކޮޅަށްދޯއޭ އިސްވެ އަހާލީމެވެ. މިފަހަރުގެ ޖަވާބު ތަފާތެވެ.

މިފަހަރު ބުނީ ތިމަންނައާ މުޅި އާއިލާގެ ވޯޓް އޮތީ ސައްލޭއަށް ނިމިފާ ކަމަށެވެ. ސިހިގެން ގޮސް ބަލަ އެއީ އެމްޑީޕީ ކެންޑިޑޭޓް ނޫންހޭ އަހާލީމެވެ. ޖަވާބުގައި ބުނީ މިވޯޓަކީ އެމްޑީޕީއާ ގުޅޭ ވޯޓެއް ނޫން ކަމުގައެވެ.  

އެއީ އެއަރޕޯރޓާއި މަގުތަކާއި ބޮޓްލިންގ ޕްލާންޓާއި ދަތުރުފަތުރާ މިހެންގޮސް ރަށު ރައްޔިތުންނަށް ފައިދާވާ ހުރިހާ ކަމެއް ނިންމީ ސައްލެއޭ ބުނެފިއެވެ. މީގެ ސަބަބުން އުފެދުނު ވަޒީފާތައް ލިބެނީ ރަށު ކުދިންނަށޭ ވެސް ބުންޏެވެ. ބަލަ ތިޔަ ހުރިހާ ކަމެއް ކުރީ އެމްޑީޕީ ސަރުކާރުން ނޫންހޭ ބުުނުމާއެކު އަނެއްކާ ރުޅި އަތުވެއްޖެއެވެ.

އެއީ އެމްޑީޕީ ސަރުކާރުގެ މޮޅުކަމުން ނޫންކަމާ އެއީ ސައްލޭގެ ގާބިލް ކަމުން ކަމަށްބު ންޏެވެ. އޭނާ ބުނި ގޮތުން ނިމިދިޔަ ރީނދޫ މީހުންގެ ވެރިކަމުގައި  ހޯރަފުއްޓަށް އައި ތަރައްގީ 50 އަހަރާ ނުބައްދަލެވެ. އަދި އެތަރައްގީ ލިބުނު އެއްވެސް ރަށެއް މުޅި ރާއްޖޭގައި ނެތީ ސައްލޭ މޮޅުވީމާ ކަމަށް ބުނެ ސައްލެއަށް ތާއީދު ކުރަމުން އެމްޑީޕީ އާ ދިމާއަށް ބެވީއެވެ.

މިއަދު މި ވާހަކަ ލިޔަން މިޖެހުނީ މެންދުރުފަހު އިސްވެ ފޯނުން ގުޅާފައި އެއްކަލަ ރަހުމަތްތެރިޔާ ބުނިއެއްޗަކުންނެވެ. ފުރަަތަމަ ވެސް ޖެހީ ހިނިގަނޑެކެވެ. އެއްޗެއް  ނުބުނެ ތިޔަހެނީ ކޮންކަމަކާހޭ ބުނުމުން ބުނީ ސައްލެ އިންދި ގަހަކުން އަނެއްކާ މޭވާ ލިބެން އުޅޭތީއޭ ބުންޏެވެ.

ސައްލޭ މިތަނުގައި ހެދި ޔުނިޓަށް މުވައްޒަފުން ނަގަން ތައްޔާރުވީއޭ ބުންޏެވެ. ކޮން ޔުނިޓެއްހޭ އެހީމާ ބުނީ ކުޑަކުދިންގެ ޖޭ ޔުނިޓޭއެވެ. ނޫސްތައް ބަލާލީމާ އެނގުނީ އެއީ ހޯރަފުށީގައި ނިންމާ ހުުޅުވަން ތައްޔާރުވެފައިވާ ޖުވެނައިލް ޖަސްޓިސް ޔުނިޓް ކަމެވެ. އެތަނަށް މުވައްޒަފުން ނަގަން ތައްޔާރުވީއެވެ.

ބަލަ އެއީ ސައްލޭގެ ތަނެއް ނޫނޭ އެއީ އެމްޑީޕީ ސަރުކާރުގައި ރައީސް އިބޫ ނިންމެވި ކަމެކޭ ބުނުމާއެކު ކަރަންޓްގައި ޖެހިއްޖެއެވެ. އަޑަށް ބާރުލާފައި ބުނީ އެއާލާތުން ކުރިކަމެއް ނަމަ ކޮންމެ ރަށެއްގައި މީގެ ތަނެއް ނުހަދާ މިރަށުގައި ހެދީ ސައްލޭ އޭ ބުނެފިއެވެ. ދެން ބުނީ ދުވަހަކު ވެސް އަންނި ހުރި ޕާޓީ އަކަށް ތާއީދެއް ނުކުރާނަމޭއެވެ. 

ބަލަ އަންނި އެއީ މިހާރު އެމްޑީޕީން ވަކިވެގެން އަމިއްލަ ޕާޓީއެއް ހަދައިގެން އުޅޭ މީހެއް ނޫންހޭ ބުނުމުން އިރުކޮޅަކު ހުރެފާ ބުނީ އެހެން ވިޔަސް އެމްޑީޕީއަށް ތާއީދެއް ނުކުރާނަމޭ އެކަމަކު މިފަހަރު ބޮޑު ތަފާތަކުން ސައްލޭ ހޮވާނަމޭއެވެ. 

އެއްޗެއް ބުނަން އަނގަ ހުޅުވާލިއިރު އިވެނީ އެހެން ބުނި ގޮތަށް ފޯނު ކަނޑާލީމާ އިވޭ ޕީޕީ އަޑެވެ.

ތެދު ވައްތަރަށް ބޮޑު ދޮގެއް ހަދާފައި އެއްވާނަކަށް އެންމެން އެކްސްގައި ޓްވީޓް ކޮށްގަތީމާ އެހުރީ ގައުމު ހިންގިފައެވެ. ހިންގާ ތަރައްގީގެ ޕްރޮޖެކްޓް ބުނެދެނީ ނަންބަރުންނޯލައެވެ. އެއްވާހަކައެއް އެކިވަޒީރުން ނަންބަރުން ބުނެދެނީ އެކި ވަރަށެވެ. ރައްޔިތުންނަށްޓަކާ ކުރަންފެށި އައު ކަމެއް ނެތް އިރު ކުރީ ސަރުކާރުން ފަށައިގެން ކުރިއަށް ގެންދާކަންކަން ނުކޮށްތިބެ ދިޔާކުރާ އަނގައަކުން ކަންކަން އޮޅުވަނުލެވޭނެ ކަމެއް ނޭގެއެވެ.      

ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ނަމުގައި އެމްޑީޕީ ސަރުކާރުން ވަނީ ސްލަމް ތަކެއް އުފައްދަން މަސައްކަތް ކޮށްފާ ކަމަށް ބުނެ ފަހިދިރިއުޅުން ކުންފުނީގެ އެމްޑީ ހަމްދާނު ޝަކީލު ވަނީ ފިތުނަވެރި ވާހަކައެއް ދައްކާފައެވެ. ހަމްދާނު ސިފައެކުރާ ފަގީރު އަވަށްގަނޑުގައި އެމްޑީޕީ ސަރުކާރުން އަޅާ ފްލެޓްތަކުގައި ދެކޮޓަރީގެ އެޕާރޓްމަންޓެއްގައި 750 އަކަ ފޫޓް ހުރެއެވެ. ތިންކޮޓަރީގެ އެޕަރޓްމަންޓެއްގައި 900 އަކަފޫޓް ހުރެއެވެ. އެޕާރޓްމަންޓްތައް ތަނަވަސްވެފައި ފުރިހަމައެވެ. އެތަންތާ މީހުން ދިރިއުޅެން ފެށުމުގެ ކުރީން ބޭނުންވާ ހޮސްޕިޓަލާއި ސްކޫލާއި މިސްކިތައް އަޅާނެ ޖާގަ އޮތީ ހަމަޖެހިފައެވެ. ވެރިކަން ބަދަލުވުމުން އޮތްކަމެއް ނެތްކަމަށް ހަދައިގެން އަގަދިޔާ ކުރިޔަސް ހަގީގަތުގައި އަތެއް ނޭޅޭނެއެވެ.

ރައީސް ޔާމީނުގެ ވެރިކަން ނިމުނުއިރު ހަމްދާނު ޝަކީލުމެން ފަހުރުވެރިވާ ހިޔާ ޓަވަރުތަކާއި ފޭސް ދޭއްގެހާލަތު މާގޯހެވެ. ހިޔާ ޓަވަރުގެ ދެކޮޓަރީގެ ފްލެޓެއްގެ ސައިޒަކީ 500 އަކަ ފޫޓެވެ. އަރާފައިބަން ހުރި ލިފްޓްގެ އަދަދާ ސައިޒް އެހުރީ ފެންނާށެވެ. ވިޔާފާރިއާއި އަސާސީ ބޭނުން ތަކަށް އެއްވެސް ޓަވަރެއްގައި ހާއްސަ ކުރެވިފައިވާ ތަނެއް ނެތެވެ. ސްކޫލެއް މިސްކިތެއް ފޭސް ދޭއްގައިނެތެވެ. މަގުތަކެއް ނުހެދެއެވެ. 

ރައީސް ސޯލިހުވެރިކަމަށް ވަޑައިގެން ހިޔާ ޓަވަރު ތަކުގައި އަސާސީ ބޭނުން ތަކަށް ޖާގަ ހައްދަވާ ޓަވަރުތަކަށް މީހުން ވައްދާ މިސްކިތާއި ސްކޫލު އިމާރާތް ކުރައްވާ މަގުތައް ހައްދަވާ ނިންމެވިއެވެ. ސްލަމެކޭ ފަޅޮލެކޭ ނިކިޔައެވެ.

ކޯޓުން ރައީސް ޔާމީނުގެ މައްޗަށް 11 އަހަރުގެ ޖަލުހުކުމް އިއްވި ޝަރީއަތުގެ މަޖިލީހުން ރައީސް ޔާމީނު ނުނިކުންނަވަނީސް ހުކުމް ހަރާން ކަމަށް ފުރަތަމަ ބުނީވެސް އަދުރޭއެވެ. އަދުރޭގެ އެބުނުމާއެކު ޔާމީނަށް ކުރި ހުކުން ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީއަށް ހަރާން ވެއްޖެއެވެ. ކޯޓު ހުކުމަށްވުރެ އަދުރޭގެ ހުކުން ވަރުގަދަ ވެއްޖެއެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނަށް ކުރި ހުކުން ހަރާން ހުކުމެއްގެ ގޮތުގައި އޮތީ މުއިއްޒު ރައީސްކަމަށް އިންތިހާބު ވަންދެނެވެ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ހުވާކުރުމާއެކު ހުކުމް ހަލާލު ވެއްޖެއެވެ. ހުކުމާ ކޯޓާ މަތިވެއްޖެއެވެ. ވާހަކައިގެ ރާގު ބަދަލުވެއްޖެއެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނު ބޭނުންފުޅުވަނީ މައުސޫމު ބޭފުޅެއްކަން ސާބިތުކޮށްދީގެން މިނިވަންވެ ވަޑައިގަތުމަށް ކަމަށް ސަރުކާރުގެ އިސްވެރިންނަށް މިހާރު ވެއްޖެއެވެ. ޔާމީނު މިނިވަން ވާންޖެހެނީ ޝަރީއަތުގެ ތެރޭން ކަމަށް ބުނެ ޔާމީނު މިނިވަން ކުރުމަކީ ކަމެއް ނޫންކަމަށް މުއިއްޒަށް ވެއްޖެއެވެ. 

ހައްގުނޫން އަނިޔާއެއް އަދަބެއް އެއްވެސް މީހަކަށް ލިބޭކަން އެނގިހުރެ އެކަން ނުހުއްޓުވާ ހުންނާކަށް ގާނޫނު އަސާސީއާއި ރައްޔިތުން ރައީސަށް ހުއްދައެއް ނުކުރެއެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް އިއްވާފައިވާ ހުކުމަކީ ހަރާން ހުކުމެއްކަމަށް ރައްޔިތުން އޮތީ ނިންމާފައެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް އިއްވި ހުކުން ހަރާންވެގެން ޔާމީނު މިނިވަންކުރަން ވެރިކަމަށް ނިކުތް މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ހޮވުމުން ފުރަތަމަ ކުރަން ޖެހޭ ކަމަކީ ޔާމީނު މިނިވަން ކުރުމެވެ. ޝަރީއަތޭ ކޯޓުތަކޭ ކިޔާކަށް ޖާގައެއް ނެތެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނު ބަންދެއްގައި ހުންނަވާތީ މުއިއްޒާއި އަދުރޭއާއި ޝީޔާމް ފަދަ މީސް މީހުންގެ ލޮލުން ކަރުނަ ނުހިކެއެވެ. ހަމަ ނިދި ނުނިދެއެވެ. ވާލޯބިންނާ ކުރާ ހިތާމައިންނެވެ. ދޭތެރެ ދޭތެރެއިން ބައިހަދާފާ ނިކުމެ ރައީސް ޔާމީނަށް ކޮޅުދޮށިން ދެނީ ވާލޯބީގެ ބޮޑުކަމުންނެވެ.

އާރެއް ބާރެއް ދެވޭނެ މަގާމެއް ހޯދާދެވޭނެ ހައިބަތެއް ނެތް ހާލަތުގައި ރައިސް ޔާމީނައިގެން އުޅޭ ޑރ. ޖަމީލާއި މަލީހާއި ހުސައިން ވަހީދާއި ޑރ. އަބްދުއްލާ މެންނަކީ ގައްދާރުންނޭ އަދުރޭ ބުނީމާ ރައިސް ޔާމީންވީ އެމީހުން ފައްސާ ނަގާލާށެވެ.  ރައީސް ޔާމީނު ބަންދުގައި ބަހައްޓައިގެން ރައީސް ޔާމީނަށް އެންމެ ވަފާތެރީ ތިމަންނަމެންނޭ ކިޔާ އެހެން ބަޔަކާ ދިމާއަށް ބޭވަފާތެރި ކަމުގެ އިނގިލި ދިއްކުރަން ލަދު ނުގަންނަކަމެވެ. ވެރިކަމުގެ އިއްޒަތާ ލައްޒަތާ ފެނުމުން ކާންދިން އަތުގައި ދަތް އެޅުމަކީ އައުކަމެއް ނޫނެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނު އަރިހުގައި ވީހާލެއްގައި ވެގެން އުޅޭ މީހުނަށް ވުރެ އަދުރޭމެން ރައީސް ޔާމީނަށް ވަފާތެރިއެވެ. އަނބި ކަނބަލުން މެޑަމް ފާތުންއާއި ދަރިކަލުން ޒައިންއަށް ވުރެ އަދުރޭމެން ރައީސް ޔާމީނަށް ވަފާތެރިއެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް ވުރެވެސް ޔާމީނަށް އަދުރޭމެން ވަފާތެރިއެވެ. 

ވޯނާ ބްރަދާސް އިން ގެނެސްދޭ ބުނެފައިވާގޮތުަގައި މެޓްރިކްސްގެ ފަސް ވަނަ ބައި ލިޔެ، ޑައިރެކްޓްކުރުމަށް ނިންމާފައިވަނީ ހަވާލުކޮށްފައި ވަނީ ފިލްމަކީ 2018 ވަނަ އަހަރު ނެރުނު "ބޭޑް ޓައިމްސް އެޓް ދި އެލް ރޯޔޭލް" ގެ ޑައިރެކްޓަރ ޑްރޫ ގޮޑާޑްއާ އެވެ. 

މެޓްރިކްސް" ގެ އެންމެ ފަހުން ނެރުނު ފިލްމް ނެރެފައިވަނީ 2021 ވަނަ އަހަރުއެވެ. އެއީ މެޓްރިކްސްގެ 4 ވަނަ ބައި ކަމުގައިވާ "ރިސަރެކްސްޝަން" އެވެ. 

"މެޓްރިކްސް 5" އާއި ބެހޭ މާ ބޮޑު އިތުރު ތަފުސީލެއް ހާމަކޮސްފައިނުވާއިރު، ފިލްމުގެ މަސައްކަތް ފަށާނެ ތާރީހަކާއި ފިލްމް ޕްރީމިއާ ކުރާނެ ތާރީހެއް އަދި ނޭނގެއެވެ.

ރައީސް ޔާމީނު ޖަލުގައި އޮންނެވުމުން މިނިވަން ކުރުމަށް ގޮވާލާ މަދު މީސްކޮޅެއް މުޒާހަރާ ކުރިއެވެ. ގިނަ ރޭރޭ ތިރީހަކަށް މީހުން ހަމައެއް ނުވެއެވެ. މުޒާހަރާއަށް ގިނައިން ނިކުމެ އުޅުނީ ސާޅިހަށްވުރެ އުމުރުން މަތިވެފައިތިބި އަންހެނުން ކޮޅެކެވެ. މަދުމަދުން ޕީޕީއެމް ލީޑަރޝީޕްގެ މީހުން ފެނިލައެވެ. ގިނަ ރޭރޭ މުޒާހަރާގައި ދެގަޑިއެއް ހާއިރަށްވުރެ ގިނައެއް ނުވާނެއެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނު ވިދާޅުވީ ރަނގަޅަށެވެ. ހަރުތަނެއްގައި ޖެހެލާ ވަރަށް ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރަން މަސައްކަތެއް ނުކުރެއެވެ. ޕީޕީއެމް ލީޑަރޝީޕްގެ ކޮންމެ މީހަކުވެސް ހުރީ ރިޔާސީ ޓިކެޓަށް ކަޅިއަޅައިގެންނެވެ. ރައިސް ޔާމީނުގެ ނަން ބޭނުންކުރީ ސަޕޯޓް ބޭސް ހިފެހެއްޓުމަށެވެ. 

ސިޓީ ކައުންސިލް ތެރޭގައި މުއިއްޒުއައީ ޕްރޮގްރަސިވް ކޯލިޝަންގެ ޓީކެޓަށް ދޮންކުރަމުންނެވެ. ސައީދާއި ގައްސާނާއި ޝިޔާމައި އާދަމް ޝަރީފުވެސް ތިބީ ދަނޑިވަޅު ބަލާށެވެ. ޑރ. ވަހީދާ ޑރ. ޖަމީލަކީ ލީޑަރޝީޕްގެ ބޭފުޅުން ހިތްޕުޅާވާ ދެބޭފުޅުންނަކަށް ނުވެއެވެ. އިލްމާ ތަޖުރިބާގެ ގޮތުން ޑރ. ވަހީދާއި ޑރ. ޖަމީލާ ފަތިގަނޑު ފިރުކާލެވޭ ވަރުގެ ހަމައެކަކު ނެތުމުން އެ ދެބޭފުޅުން ތިއްބެވީ އެކަހެރި ކޮށްފައެވެ. 

މުޒާހަރާއަކުން ނުވަތަ މީޑިއާގެ ތެރެއިންވިޔަސް ޑރ. ވަހީދާއި ޑރ. ޖަމީލަށް މަގުބޫލު ކަމެއް ލިބިދާނެ އެއްވެސް ކަމެއް ވިޔަކަނުދެއެވެ. ރައީސް ޔާމީނު ނެތް ތަނެއްގައި ވެރިކަމެއް ކުރުމަށް އެންމެ ކުފޫހަމަ ދެބޭފުޅުން ގޮތުގައި ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލީޝަންގައި ތިއްބެވީ ޑރ. ވަހީދާއި ޑރ. ޖަމީލު ކަން ލީޑަރޝިޕަށް އެނގެއެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނަށް މާބޮޑު ވަފާތެރިއެއް ކަމަށް ހެދިގެން ހުރެ މުއިއްޒު އަތުން މަހު މުސާރަ ނަގަމުން އަދުރޭ ގެންދިޔައީ މުއިއްޒަށް ރިޔާސީ ޓީކެޓް ފައްކާކޮށްދެމުންނެވެ. ދެ ދުވަހުން އެއްދުވަހު މީޑީއާއަށް މިބައިގަޑު އަރާ ކަރުން ނާރުހިލި އަޑު ކޫރެންދެން ތިމަންމެންގެ ކެންޑިޑޭޓަކީ ރައީސް ޔާމީނޭ ރާގު ރާގަށް ފަހަރަކު މީހަކު ކިޔަމުން ދިޔައީ ނިފާގު ކަމުން ފޯވެގެން ތިބެއެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނަށް ވާދަކުރެވޭ ކުރެވޭ ގޮތަށް ނިކުމެ ނިކުމެ އޮތް ހުކުން ރެއަކަށް އިރު އޮއްސިފަ އިރުއެރި އިރު ބަދަލު ވެގެން ދިޔައީ ފަހުވަގުތު ޕީޕީއެމް ތައްގަޑު ގެއްލުނު ގޮތަށެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށާއި ޕީޕީއެމް ސަޕޯޓަރުންނަށް ދޯކާދީ ރައީސް ޔާމީނުގެ ހިޔަނިން ވެރިކަން ހޯދީ ހީލަތާއި އޮޅުވާލުމާއި ދޮގާ މަކަރުންނެވެ.

އަދުރޭގެ ހީލަތްތެރި މަޅިއަށް ޝިޔާމާއި ގައްސާނާއި ސައީދާއި އާދަން ޝަރީފް ވެސް މަހާލައިގެން މީހަކަށްޓަކާ އަނެއް ފަސްއަހަރު މަގުމަތީގައި ނުތިބެ ޖެހުނު ދިމާލަކުން ދައުލަތް ނޮޅާކާން އެތިބީ ފޫގަޅައިގެންނެވެ. އެމީހުނަށް ކޮން ޔާމީނެއް ހެއްޔެވެ. ކޮން މުއިއްޒެއް ހެއްޔެވެ. މުއިއްޒު ވައްޓާލާ ސެންބެ ކިއްކުރަން ހެއްޔެވެ. ބޮލުރޮދި ނަންނަ ވެރިކަމުގައި ހުއްޓަސް ތިބޭނީ ދޫލާށެވެ.   

އެހެން ވިއްޔާ ޝަމީމު ކުޑައިރު ނިސްބަތްވެގެން އުޅުނު ގޭންގް ތަކަކީ ކޮބައިބާވައެވެ؟ ޝަމީމު ކުޑައިރު ކިތައް ކިލޯ މަސްތުވާތަކެތި ޓްރެފިކް ކޮށްދީ ކިހާވަރަކަށް މަސްތަށް ދެވިހިފި ބާވައެވެ. ކިތައް މީހުން އަތުން ޝަމީމު ކުޑައިރު ފޭރުނު ހަނދާނެއް ވޭބާވައެވެ. ނޫނީ ކުޑައިރު ކުރެވުނު ކުށުގެ ގޮތުގައި ޝަމީމު ކިތައް މީހުން މަރާލުމުގައި ބައިވެރިވެ މީހުންގެ ގަޔަށް ކިތައް ފަހަރު ވަޅިޖެހި ބާވައެވެ؟

މިކިޔަނީ މިހާރުގެ ކުޑަކުދިންނަށް ކުޑައިރު ކުރެވޭ ކުއްތަކުގެ ވާހަކައެވެ.

ޕީޖީ ޝަމީމު އަރިހު ދަންނަވަމެވެ. މިއީ ޝަމީމު ކުޑައިރުގެ ދުނިޔެއެއް ނޫނެވެ. ދުނިޔޭގެ ގަައުމު ތަކުން ވެސް ކަންކުރަނީ މިހެންނޭ ޝަމީމު އެބަވިދާޅުވެއެވެ. ތިޔަ ބުނާ ދުނިޔެއެއްގައި އޮތް ރަނގަޅު ގައުމަކީ ކޮބަައިހެއްޔެވެ؟ ގާޒާގަައި އިންސާނުން އެތިބަ ވީދާ ނޮޅަނީ ތިޔަބުނާ ދުނިޔެ އޯކޭ ވެގެންނެވެ. އަންހެނެއް ކުޑަކުއްޖެއް މުސްކުޅިއެއް ނުބަލާ އެ ހިންގާ ޖަރީމާތަކަށް ހިނިގަޅަމުން މާތަހުޒީބު ބައެއް ކަމަށް ދައުވާ ކުރާ ދުނިޔެއިން މިސާލު ނުނަގާށެވެ.

އެންމެ ނުލަފައީ ތަންތަނުގެ ވެރިންނަށް ބޮޑެތި މަގާމު ތަކުގައި ކޯޓްފަޓްލޫނުގައި އެތިބަ މީހުންނެވެ. ފޭރާ ދަތާ ވަކިތަކާ ކެހެރި ފަޅާފައި ހުރީ ހަންގަނޑުގެ ދަށުން ހަށިގަނޑުގެ އެތެރެ ފުށަށޭ ހިތަށް އަރާ ވެރިން ތަކެކެވެ. ރާއްޖޭގައި ނަމަ ޝަމީމުމެން މުއިއްޒުމެން ކަަހަލަ އިއްޒަތްތެރި ވެރިންނެވެ.

ވެރިންގައި ނެތް ކަމެއް ރައްޔިތުންނާ މުޖުތަމައަކުން ނުފެންނާނެއެވެ. މައިންބަފައިން ނުބައިވީމާ ދަރިންވާން އޮންނާނީ ކޮންރަނގަޅެއް ހެއްޔެވެ.

ކުޑައިރު ކުރެވޭ ކުށޭ ދުނިޔޭގެ ގައުމުތަކޭ ވިދާޅުނުވެ ޒަމާން އޮތްބަޅަށް ޝަމީމު ވެސް ބަޅުވެގެން ހުންނަވާށެވެ.

ދިވެހިންގެ ރާއްޖެ ރާޖޫ ރާއްޖެއަށް ވެގެންދާތަން ދެކޭ މީހަކު ނޫޅެއެވެ. ހައްދަވައިގެން ކަމެއް ނުކޮށްދީ ލޯލާރިއެއްވެސް ދައުލަތަށް ނުދައްކާ ރާއްޖޭގެ އެންމެ އަގުބޮޑު ބިމުން އެތައް ހެކްޓަރު ބިން މުއިއްޒު ރާޖޫއަށްދީ ނިންމަލައިފިއެވެ. އެވެސް ހުޅުމާލެއިންނެވެ. ބަޔަކަށް ކަހާތަން ހިރުވާވެސް ނުލައެވެ. މައުމޫނާއި ގާސިމާއި އުއްޗުމެނަށް ކުކުރާވެސް ނުލާ ތިބެވޭހެއްޔެވެ. ކެކިއެރި ގައުމިއްޔަތާއި މިނިވަންކަމާއި ގައުމީ ތަރިކަ އޮތީ ހޭނުލެވޭ ވަރަށް ނިދާފައިހެއްޔެވެ.  

ދައުލަތުން އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާއެއް ހަރަދުކޮށްގެން ހިއްކާފައި ހުޅުމާލޭން މާސިންގާ ދެބިން ރާޖޫއަށް މުއިއްޒު މިދިނީ ދިވެހިރާއްޖެއަކީ މުއިއްޒުގެ މައިފުށުން ލިބުނު ތަރިކަ މުދާ ގަނޑަކަށް ވެގެން ހެއްޔެވެ. ހުޅުމާލެ ބިމަކީ މުއިއްޒު ވެރިކަމުގައި މުއިއްޒު ހިއްކާފައި އޮތްތަނެއް ނަމަވެސް ރަނގަޅެވެ. މުއިއްޒު މަސައްކަތުން ހޯދި ފައިސާއަކުން ހިއްކިތަނެއް ނަމަވެސް ރަނގަޅެވެ. 

ހިއްކާފައި އޮތް ބިމެއް ރާޖޫއަށް ބިމެއް ހިއްކާ މަތިން ދޭކަށް ނުޖެހެއެވެ. ރާޖޫލައްވާ ހިލޭ ބިމެއް ހިއްކައިގެން އެތަނުން ބިމެއް ދޭނަމަވެސް ރަނގަޅުތާއެވެ. ޔާމީނު ވިދާޅުވާހެން އަތުގައި ވަސީލަތެއް ފައިސާއެއް އިކްއިޕްމެންޓެއް ނެތް ފަރާތަކަށް ބިން ހިއްކަދޭ މަތިން ބަޔަކު ހިއްކާފައި އޮތްތަނެއް ދޭކަށް ނުޖެހެއެވެ. 99 އަހަރަށް ދީގެން މިއުޅެނީ ކުޑަކުޑަ ތަންކޮޅެއް ނޫނެވެ. ހުޅުމާލޭ ފޭސް 1ގެ ދެބަކުޅަ އެއްބައިހާ ބިމެވެ. 

ފުށިދިއްގަރުފަޅާ އަޅުވާ ރާއްޖޭގެ އެންމެ އަގުބޮޑު ބިމުން ރާޖޫއަށް ހިލޭ ސާބަހަށް މާސިންގާ ދެބިން ހިލޭ ދީގެން މުއިއްޒު މިއުޅެނީ ރައްޔިތުންގެ ކަރު ބުޑަށް އަތްބަނައި ގޮހޮރު ދަމައިގަނެ ހަނާކޮށްގެން ކަލާށެވެ. އެންމެން މިތިބީ ލޮލަށް މިރުސް އެޅިފައިހެއްޔެވެ. 

ތިނަދޫ އެއަރޕޯޓޭ ކިޔައިގެން ބަޔަކަށް 12 ފަޅުރަށް ދީފިއެވެ. ބަންކަރިންނޭ ކިޔައިގެން އިހަވަންދިއްޕޮޅު ބަޔަކަށް ހިބައިން ދީފިއެވެ. ފުޑް ސެކިއުރިޓީއޭ ކިޔައިގެން އުތުރުތިލަފަޅު ޗައިނާ ކުންފުންޏަކަށް ދީފިއެވެ. ރާޖޫއަށް ހުޅުމާލެއެވެ. ވެރިކަމަށް ހަމަސްނުވެ މުޅި ރާއްޖެ ކޮށާކައި ހުސްކޮށްލަނީއެވެ. 

މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ލިބިގެން ފަސް އަހަރުގެ ވެރިކަމެއް މުއިއްޒުކޮށް ނިންމާލަން ފުރުސަތު ލިބިއްޖެނަމަ ދިވެހިން ތިބޭނީ ރާޖޫމެންގެ ތުނބުން ވެއްޓޭ ބަތްފުށް ހޮވާކާން ބިމަށް ތުން ހެރިފައެވެ. 

އެއިން ކަމެއްގައި ފިޔަވަޅެއް އަޅަން ބިރުގަންނަ ވަރަށް ހައްގުތައް ހިމާޔަތް ކުރެވި ގާނޫނުން ބަނދެވިފައެވެ. ކުއްޖަކު ޝަކުވާ އެއްކޮށްފި ނަމަ ތަނެއް ދޮރެއް ނުބަލާ މައިން  ބަފައިން އައިސް ކުނި ހުތުރު ބަސްތަކުން އެންމެންގެ ކުރިމަތީ ޓީޗަރުމީހާ "ގިރުވާލަނީ" ދަރިފުޅުގެ ކުރިމަތީގައެވެ.  

ކޮންމެ ކަމެއްގައި ވެސް ހިތުގެ އެންމެ އަޑިން ފިލުވާލާ ހަސަދަ އޮންނަނީ ސިޔާސީ ޕާޓީ ތަކުގެ ސަޕޯރޓާ ގުޅިފައެވެ. އިންތިހާބެެއްގައި ކަންވެފައި އޮންނަ ގޮތުން އައިރުޅި އުތުރި އަރަނީއެވެ.

ބުނަމެވެ. ކުޑަކުދިންގެ ކިބައިގައި ހުންނާނީ މުޖުތަމައުގައި ހުރިގޮތެކެވެ. އެކުދިންގެ ކިބައިން ފެންނަ ސިފަތަކަކީ މާދަމާގެ ޖީލު އޮންނާނެ ގޮތެވެ.

ވާނީ ވެސް އެހެންނެވެ. ހެޔޮރަނގަޅު ތަރުބިއްޔަތެއް ދެވޭކަށް ނެތެވެ. އެކިއެކި ވަރުގެ ގާނޫނުތައް ހަދާފައި ހުރީ 13 އަހަރުގެ ކުއްޖާ ބަޑި ހިފައިގެން ވަދެ ކްލާސް މޭޓުންނާއި  ޓީޗަރު މީހާ ގަޔަށް ބަޑިޖަހާ މަރާ ގައުމުތައް ރުހޭ ގޮތަށެވެ. 

ގާނޫނު ބުނާ ގޮތުން މީލާދީ ގޮތުން ކުއްޖާއަށް 18 އަހަރު ފުރޭ ރޭގެ މެންދަމު 12 ގަޑި ސުންމިނެޓް ނުވާ ނަމަ އެއީ ކުޑަކުދިންނެވެ. އޭގެ ކުރިން ބާލިގުވެ ޖިންސީ އެދުންވެރިކަން އިންސާނުންގައި ހިނގާނެ ކަމެއް އެ ގާނޫނު ގަބޫލެއް ނުކުރެއެވެ. އެ ގާނޫނުން ދޭހަކުރާ ގޮތުން، ހުރިހާ ވާނެއް އަރަނީ 18 އަހަރު ފުރޭ ރޭގެ މެންދަމު 12 ޖަހާ އިރު ކުއްލި އަކަށް ކުއްޖާގައިން އެލާމެއް އަޅާފައެވެ. 18 އަހަރު ނުފުރޭ ކުއްޖާ މީހުން ފަހާ ދުވިޔަސް އެއީ ކުށެއްނެތް ކުޑަކުއްޖެކެވެ.  

އަޖައިބެކެވެ. މުޖުތަމަޢުގައި މާސިންގާ ވެފައިތިބި ބޮޑެތި މީހުން ވެސް ކުރާ ކަހަލަ ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ހުތުރު ޖަރީމާ ހިންގިޔަސް 18 އަހަރު ނުވަންޏާ އެއީ ކުޑަކުދިންނެވެ. މާރާމާރީ ހިންގާ މަގުފޭރި ވައްކަންކޮށް ޑްރަގް ޑީލްކޮށް ޑްރަގް ބޭނުން ކުރިޔަސް ވަރިހަމައެވެ. އެއީ ކުޑަކުދިންނެވެ. ހުޅުމާލެ ފޭސް 2ގައި އަނިޔާކޮށް ކުއްޖަކު މަރާ ގަބުރަށް އެއްޖިންސުން ގުޅުން ހިންގި ޖަރީމާގައި ވެސް އަތްދަށު ކެޔޮޅަކީ 18 އަހަރު ނުފުރޭ ކުޑަކުއްޖެކެވެ. 

ކުޑަކުދިން ކުރާކަން ކަމަށް ގޮތްފާޑުކިޔާ ކުށްވެރިކޮށް އަޑުއުފުލާ މީހުނަށް ނަސޭހަތަކަށް ބުނަން އޮތީމިހެންނެވެ. ކުޑަކުދިންގެ ކަރާމާތަށް އަރައިގެންފައިވާތީ އެގޮތަށް ކޮމެންޓް ކުރާ މީހުންގެ މައްޗަށް ދައުވާކޮށް އަދަބު ދިނުމުގެ ގާނޫނީ ބާރު އޮތްވާހަކައެވެ. 

ދަންނަވަމެވެ. މީލާދީ ގޮތުން 18 އަހަރު ނުފުރެންޏާ އިންސާނުން ރޮލާ ކެއަސް އެއީ ކުޑަކުދިންނެވެ. ހައްގުތަކާ ގާނޫނު ތަކާހެދި އަހަރުން އަހަރަށް ގައުމު އޮޔާދަނީއެވެ. 

ވާނީވެސް އެހެންނެވެ. ލާހެއްދެވިހާ ދޮގާ މަކަރާ އޮޅުވާލުމުން މަގާމު ތަކަށް އަންނަ މީހުން ހިންގާ ގައުމެއްގައި އަދި އެފަދަ ރައްޔިތަކު އުޅޭ މުޖުތަމައަކަށް ވާނެ ހުރިހާ ގޮތެއް ދިވެހިންގެރާޖޫ އަށް މިދަނީ ވަމުންނެވެ.

ޑްރެގަން ފްރުޓަކީ ވިޓަމިން ސީ އަދި އީ ހަށިގަނޑަށް ފޯރުކޮށްދޭ ރަނގަޅު މަސްދަރެކެވެ. މިއީ ހާސްވެ ކަންބޮޑުވުމާއި ދެކޮޅަށް މަސައްކަތްކޮށް، އަވިން ފިހިފައިވާ ތަންތަނަށް ފަރުވާ ދިނުމަށާއި، ދުޅަވުން ހުއްޓުވުމާއި، ހަންގަނޑު ތެތްކޮށް ބެހެއްޓުމަށް އެހީތެރިވެދޭ މޭވާއެކެވެ.

ހަމައެއާއެކު، ޑްރެގަން ފްރުޓް ކެއުމަކީ ކޮލެސްޓްރޯލް ލެވެލް، ލޭގައި ގްލޫކޯޒް ލެވެލް، އަދި ލޭމައްޗަށް ދިއުން ދަށްކޮށް ދިނުމަށް އެހީތެރިވެދޭ ކަމެކެވެ. މިއީ ގައިގެ ހަންގަނޑަށްވެސް އެ މޭވާ އެއްގެ ސަބަބުން ގިނަގުނަ ފައިދާތަކެއް ލިއްބައިދޭ މޭވާ އެކެވެ.

ހަންގަނޑަށް ޑްރެގަން ފްރުޓް ބޭނުން ކުރެވިދާނެ ގޮތްތައް:

ޑްރެގަން ފްރުޓްގެ ސަބަބުން ހަންގަނޑަށް ލިބޭ ފައިދާތައް ނުހަނު ގިނައެވެ. ކަންމިހެން އޮތްއިރު، އަވަސް ނަތީޖާ ހޯދުމަށް ގަވާއިދުން ޑްރެގަން ފްރުޓް ކެއުމަށް ނުވަތަ މޫނުގައި  އުނގުޅުމަށް ސަމާލުކަން ދިނުމަކީ މުހިންމު ކަމެކެވެ. އެގޮތުން،ޑްރެގަންފްރުޓް ބޭނުންކޮށްގެން ހަމަށް ދިމާވާ އެކި މައްސަލަތަކަށް އަމާޒުކޮށްގެން ތަފާތު ފޭސް ޕެކްތައް ހަދާލެވޭނީ އަންނަނިވި ގޮތްތަކަށެވެ.

1. މޫނުގައި ބިހިނެގުމަށް:

ޑްރެގަން ފްރުޓް އަކީ ވިޓަމިން ސީ، ޒިންކް، އަދި ނިއަސިނަމައިޑް މުއްސަނދި މޭވާ އަކަށްވީއިރު، މިއީ މޫނުގައި ބިހިނެގުން މަދުކޮށްދިނުމަށް އެހީތެރިވެދޭ މައުދަންތަކެވެ. މިކަމަށްޓަކައި:

• ޑްރެގަން ފްރުޓްގެ ދެތިން އެތިކޮޅު ނަގައި ހިމުން ޕޭސްޓަކަށް ހަދާލާށެވެ.
• ދެން ކުޑަ ކަފަ ބޯޅައެއް ނަގާ ނުވަތަ އިނގިލިތައް ބޭނުންކޮށްގެން މޫނުގައި ބިހި ހުރި ތަންތަނުގައި އުނގުޅާލާށެވެ.
• ގަޑިއެއްހާއިރު ބެހެއްޓުމަށްފަހު ދޮވެލާށެވެ.
• ހަންގަނޑުގައި  ރަނގަޅަށް ރިއެކްޓް ކުރާނަމަ އެއްރޭ ވަންދެން ވެސް ދޫކޮށްލެވިދާނެ އެވެ.

2. އޮމާން ހަންގަނޑަކަށް:

ޑްރެގަން ފްރުޓްގައި ހިމެނޭ ވަރުގަދަ އެންޓިއޮކްސިޑެންޓްތަކާއި މިނަރަލްސްގެ ސަބަބުން ފަނޑު އަދި ދިރުން ގެއްލިފައިވާ  ހަންގަނޑަށް ތާޒާކަމާއި އުޖާލާކަން ލިބި، އަވިން ފިހިފައިވާ ތަންތަން ވެސް ލުއިކޮށްދެ އެވެ. މި  ފޭސް މާސްކް ހެދުމަށް:

• ކަނޑާފައިވާ ޑްރެގަން ފްރޫޓްގެ 1/4 ތަށި ނަގައި ހިމުން ކޮށްލާށެވެ.
• ދެން ވިޓަމިން އީ އަދި/ނުވަތަ ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް އެލޯ ވެރާ ޖެލް އެޅުމަށްފަހު އެއްކޮށްލާށެވެ.
• އެއަށްފަހު، މި ޕޭސްޓް މޫނުގައި 15 މިނެޓު އުނގުޅާފައި ބެހެއްޓުމަށްފަހު  ފިނިފެނުން ދޮވެލާށެވެ.

މިއީ ހައްތަހާވެސް ޑްރެގަން ފްރުޓްގެ ސަބަބުން ލިބޭނެ ފައިދާތަކެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ޑްރެގަން ފްރުޓް ބޭނުންކުރުމުގެ ކުރިން އެއީ ތިމާ އާއި ގުޅޭ މޭވާއެއްތޯ ބެލުމަށާއި އެލާޖިކް ރިއެކްޟަނަކުން ސަލާމަތްތެރިކަން ހޯދުމަށް  ޕެޗް ޓެސްޓެއް ހަދާލުމަކީ ބުއްދިވެރިކަމެކެވެ.

މުއިއްޒު ހިތުން އެހެން އެންމެންނަކީ ކަނު މީހުންނެވެ. ބީރު މީހުންނެވެ. މަންމަނުންނެވެ. ބުއްދި ފަސްވެފައި ތިބި ގަމާރުންނެވެ. މުއިއްޒު މާލޭގެ ރައްޔިތުންނަށް ކޮށްދީގެން އުޅެނީ ކޮންކަމެއް ހެއްޔެވެ. މާލޭ ރައްޔިތުންނަށް މުއިއްޒު ހިދުމަތް ކުރިގޮތާއި ރައްޔިތުންނަށް ވީމޮޅުގެ ވާހަކަ ދައްކަލަމާ ހިނގާށެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނު ވެރިކަމުގައި ރައީސް ޔާމީނުގެ މަސައްކަތު ސަރުދާރަކަށް މުއިއްޒު ހުރީމާ ރައީސް ޔާމީނު ކުރެއްވިހާ ކަންކަމުގެ މެޑެލިޖަހަން މުއިއްޒު އުޅޭނެކަމެއް ނެތެވެ. މުއިއްޒު ނަގަނަގާފައި ދައްކާނީ ސިނަމާލެ ބްރިޖާއި ރިންގް ރޯޑެވެ. ދަރުމަވަންތަ ހޮސްޕިޓަލާއި ރަސްރަނި ބަގީޗާ (ސަލްޓަންޕާކް)އާއި މާލޭ މައިޒާންތަކެވެ. ހުޅުމާލޭ ދެވަނަ ފޭހާއި ހިޔާ ފްލެޓްތަކެވެ.

ބުނަން ހެއްޔެވެ. އެއިން އެއްވެސް ކަމަކީ މުއިއްޒާ ބެހުމެއް އޮތް ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. އެއީ ރައީސް ޔާމީނުގެ ހިދުމަތެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ މިންނަތް މަސައްކަތާއި ހިތްވަރެވެ. އެކަންކަމުގައި މުއިއްޒަށް ކްރެޑިޓެއް ދިނުމަށްވުރެ އަދީބަށް އެކަންކަމުގެ ކްރެޑިޓް ދިނުންވެސް މާ ހައްގެވެ. 

ކޮންސްޓްރަކްޝަން މިނިސްޓަރު ކަމުގައި އޭރު މުއިއްޒު ހުރީތީ ބައެއް ކަންކަން އޭނާގެ ސީދާ ބެލުމުގެ ދަށުން ރައީސް ޔާމީނު ކުރުވިއެވެ. އިންޑަސްޓްރިއަލް ޒޯނާއި ރަސްފަންނެވެ. މާލޭ ބޭރު މަގުގައި އަޅަން އުޅުނު ލަގްޒަރީ ޓަވަރުތަކެވެ. ތިންރުއް ޕާކާއި މުއިއްޒު ނެރަކީ ވެސް އެގޮތަށް މުއިއްޒު ލައްވާ ކުރުވި ކަންކަމެވެ. 

އިންޑަސްޓްރިއަލް ޒޯނުގެ އެއްވެސް މަސައްކަތެއް މުއިއްޒަކަށް ނުކުރެވުނެވެ. ރަސްފަންނު ހެދީ އައިވީ ގުޅާފައި އޮތް ބަލި ދަރިއަކަށެވެ. އަބަދާ އަބަދު ކެނޑިނޭޅި ދައުލަތުން ހަރަދުކޮށް ބަލަހައްޓަންޖެހޭ ބަލިމާނަކަށް ރަސްފަންނު އޮތީ ހަދަފައެވެ. މާލޭ ހުޅަނގުކޮޅުގެ ޑްރައިންތައް ބައްދާލާ ވާރޭ ކަންޏެއް ޖަހާލާ އިރަށް ސްވިމިންގ ޕޫލަކަށް މާލެ ބަދަލުކޮށްލި މޮޅު އިންޖިނޭރަކީ މުއިއްޒެވެ. 

މާލޭ ބޭރު މަގުގައި އަޅަން އުޅުނު ލަގްޒަރީ ޓަވަރުތަކުން ކަޓުނަގަން އުޅެން ހަދައިގެން އެކަމެއް މުއިއްޒަކަށް ނުކުރެވުނެވެ. ތިންރުއް ޕާކަކީ ރަސްފަންނަށް ދޫނުކުރާ އަނެއް ބޮލު ރިހުމެވެ. މުއިއްޒު ނެރުވެގެން ދިޔައީ އެތައް ބައެއްގެ މުދަލާ ފުރާނައަށް އޮތް ބޮޑު ނުރައްކަލަކަށެވެ. މުސީބަތަކަށެވެ. މުއިއްޒު ލައްވާ ކުރުވި އެއްވެސް ކަމެއް މުއިޒުނުވާ ގޮތަކަށް މުއިއްޒަކަށް ކުރެވިފައެއް ނެތެވެ. ހިޔާ ފްލެޓްތައް ނިންމުމާއި މީހުން ވެއްދުންވެސް މުއިއްޒާ ހެދި ރައީސް ޔާމީނަށް ވެގެން ދިޔައީ ވެރިކަމުގައި ޖެހުނު ގޮއްރާޅު ގަނޑަކަށެވެ.

ހޮޅި އެޅުމާއި ހޮޅި ވާހަކަ ދެއްކުމާއި ހޮޅިވުން ނޫންކަމެއް މުއިއްޒަކަށް ނޯވެއެވެ. މާލޭ މޭޔަރު ކަމުގައި ކަދުރު ރުއް އެތެރެކޮށް އިންދުމުގައިވެސް މިލިޔަނުން ކުރީ ވައްކަމެވެ. މަގުމަތީ ޕާކިން ސްލޮޓާއި ގަރާޖުސިޓީ ވިއްކައިގެން ފުއްޕުވީ އަމިއްލަ ޖީބެވެ. ތޮއްޖެއްސީ މަގުތަކެވެ.

މަގުބަންދު ބޯޑާއި ހިދުމަތުގެ އަގުންވެސް ކުރީ ވައްކަމެވެ. މިސްކިތް ތަކުގެ ކަރަންޓް ބިލް ނުދެއްކިޔަސް ބާއްވީ ސްޓާފް ނައިޓެވެ. ކަނިވާ ސަރަހައްދުން ބިންތައް ކުއްޔަށް ދީގެން މިލިޔަނުން ޖީބަށް ޖަހާލީ ކަޓެވެ. އާސަހަރާ ހެދުމުގެ ނަމުގައި ބަޔަކަށް ކޮންޓްރެކްޓް ދީގެން އެ މަސައްކަތް ނުކުރުވާ އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާއެއް ކެމްޕޭނު ކުރުމަށް ޖީބަށް ޖަހާލާ ކޮންޓްރެކްޓް ބާތިލުކޮށް ހިންގީ ބޮޑެތި ކޮރަޕްޝަނެވެ. ހިޔާނާތެވެ.

ޕޮރޮގްރަސިވް ކޯލިޝަންގެ ސެނެޓް ގަނެލާ އަދުރޭއަށް މަހު މުސާރައާއި ވިޔަފާރި ސިޓީ ކައުންސިލުން ހޯދާދިނެވެ. ކޮންސަލްޓުންގެ ނަމުގައި އެތައް ބަޔަކަށް މިލިޔަން މިލިޔަން ސިޓީ ކައުންސިލް ބަޖެޓުން ހަރަދުކޮށްގެން މުއިއްޒު ފައްކާކުރީ ވެރިކަމަށެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މާލޭގެ ހުރިހާ ގޮނޑި މުއިއްޒަށް ދިނަސް މަޖިލިސް މެޖޯރިޓީ މުއިއްޒަށް ނުލިބެއްޖެނަމަ މާލޭ ރައްޔިތުން މަގުމަތިކޮށްލާނެ ކަމުގެ އިންޒާރު އެއޮތީ ދީފައެވެ. މުއިއްޒުގެ މީހުން ނޫން އެންމެންނަކީ ރައްޔިތުންގެ ހައްގުން މަހުރޫމު ކުރެވޭނެ ބައެއްކަމަށް މުއިއްޒު އެބުނަނީ ލަދެއް ހަޔާތެއް ނެތިއެވެ.  

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބުގައި ޕީއެންސީގެ ފަރާތުން މާފަންނު ދެކުނު ދާއިރާއަށް ވާދަކުރާ ބޮޗޭގެ ކެމްޕެއިން ޖަގަހަ ހުޅުވުމަށް ގޮސްހުރެ މުއިއްޒު މާލޭ ރައްޔިތުންނަށް އެދިން އިންޒާރަކީ ސަމާސާކަމެއް ނޫނެވެ. ވިސްނާ މުއިއްޒާ ދެކޮޅަށް ރައްޔިތުން ނިކުމެ މުއިއްޒަށް ނޫނެކޭ ބުނަން ޖެހޭ ބިރު ދެއްކުމެކެވެ.

ރައްޔިތުންނަށް ދިމާވެފައިވާ އެންމެ ބޮޑު މައްސަލައަކީ ގެދޮރުގެ މައްސަލަކަން ފާހަގަކޮށް ގެދޮރު ލިބޭނީ މަޖިލިސް ލިބިގެން ކަމުގެ ބިރު ރައްޔިތުންނަށް މުއިއްޒު އެދައްކަނީއެވެ. ހިޔާވަހިކަމުގެ ގޮތުން ރައްޔިތުން ހާލުގައިޖެހިފައިވާ ތިބި ތިބުމުން މުއިއްޒު ނަގަން ދިމާކޮށްފައި އެހުރީ ސިޔާސީ މަންފާއެވެ. ރައްޔިތުންގެ ގޯތިގެދޮރުގެ މައްސަލަ ސަރުކާރުން ހައްލު ކޮށްދޭނީ މަޖިލިސް ދީގެންނޭ މުއިއްޒު އެބުނަނީ އެހެންވެއެވެ. 

ސަރުކާރަށް މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ދިނަސް ނުދިނަސް ރައީސް ކަމުގައި ހުންނަ މީހާ ރައްޔިތުންގެ ތެރެއިން ވަކި ބަކަށް ނުނިޔަތްލާ އެކަހެރި ކުރުމުގެ ވިސްނުމެއް ނުގެންގުޅޭނެއެވެ. ގެންގުޅޭނަމަ އެއީ ވަރަށް ބޮޑުކުށެކެވެ. ހުވަޔާ ހިލާފު ވުމެވެ. ކޮންމެ ބަޔަކު މަޖިލީހަށް ހޮވުނަސް ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް ކުރާކަންކަމުގައި އެއްބާރުލުން ނުދޭނެ ކަމަށް ރައީސް ކަމުގައި ހުރި މީހާ ދެކެން ވެއްޖެނަމަ ރައްޔިތުންގެ ހާލަކީ ކޮބައިހެއްޔެވެ. 

ހަމަތެދެކެވެ. ރާއްޖެއަކީ މުއިއްޒު މައިން ބަފައިންގެ ތަރިކަ މުދާ ގަނޑެއް ނޫނެވެ. ކޮންމެ ރައްޔިތަކަށް އެއްވަރަށް ހައްގު އޮތް ދިވެހީންގެ ދައުލަތެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހެވެ. މުއިއްޒުގެ މަޖިލީހެއް ނޫނެވެ. 

200 ކިއްކުރަން ހެއްޔެވެ 300 ގާނޫނު ވިޔަސް ރައްޔިތުންގެ ހެވާލާބައަށް ފާސްކުރަން ޖެހެންޏާ މަޖިލީހުން ފާސްކޮށް ދޭނެއެވެ. މަޖިލީހުގައި ކޮންމެ ބަޔަކު ތިއްބަސް އެކަން ވާނެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބަޔަށޭ ކިޔައިގެން މުއިއްޒު ހިތުހުރި ކަމެއް ކުރަން އަޅުންގެ އަޅުން ނޫނީ ޖާގައެއް ނުދޭނެއެވެ. ގިނަ ރައްޔިތުން ތިބީ ބޭނުންހާ އެއްޗެއް ހަދަން މުއިއްޒަށް މަޖިލީސް ދޭގޮތަކަށް ނޫނެވެ. 

ފަސް ފަހަރު ބެލޮންޑިއޯ އެވޯޑް ހޯދާފައިވާ ރޮނަލްޑޯ ވަނީ އަންގާރަ ދުވަހު ކުޅުނު މެޗުގެ ފުރަތަމަ ހާފުގައި ތިން ގޯލް ޖަހައި ދެ އެސިސްޓް ކޮށްފައެވެ.

ޕްރިންސް ސުލްތާން އަބްދުލްއަޒީޒް ސްޓޭޑިއަމްގައި ކުޅުނު މެޗުގައި އަލްނަސްރު އިން ވަނީ ލިބުނު ހިލޭ ޖެހުމަކުން މެޗުގެ ފުރަތަމަ 11 މިނެޓު ތެރޭގައި ލަނޑު ޖަހާ މެޗުގެ ލީޑު ނަގާފައެވެ. މި ލަނޑު ކާމިޔާބުކޮށްދިނީ ކްރިސްޓިއާނޯ ރޮނަލްޑޯއެވެ. 

ހަމައެއާއެކު، ލިބުނު ދެވަނަ ހިލޭ ޖެހުން ކާމިޔާބުކޮށް، މެޗުގެ 21 ވަނަ މިނެޓުގައި ރޮނަލްޑޯ ވަނީ އަލްނަސްރުގެ ލީޑު ބޮޑުކޮށްފައެވެ.

ފުރަތަމަ ހާފް ނިމުމާއި ގާތްވެފައި ވަނިކޮށް އޭރިޔާ ބޭރުން ފޮނުވާލި ބޯޅަ ގޯލަށް ފަސޭހަ ކަމާއި އެކު ވައްދާލައި ރޮނާލްޑޯ ވަނީ  72 ގަޑިއިރު ތެރޭގައި، ޖެހިޖެހިގެން ދެ މެޗުގައި ހެޓްރިކު ހަދާ, އޭނާގެ ކެރިއަރުގެ 65 ވަނަ ހެޓްރިކު ކާމިޔާބުކޮށް ރިކޯޑް މުގުރާލާފައެވެ.

އެއާއެކު ރޮނާލްޑޯ ވެގެން ގޮސްފައިވަނީ 21 ވަނަ ގަރުނުގައި އެންމެ ގިނަ ހެޓްރިކް ހެދި ކުޅުންތެރިޔާގެ ރިކޯޑް މުގުރާލާފައެވެ.

ރަޖޭޝް ކްރިޝްނަން ޑައިރެކްޓްކޮށްފައިވާ މި ކޮމެޑީ  ފިލްމް ދަނީ ބައިނަލްއަގްވާމީ ބާޒާރުގައި ވެސް ރަނގަޅު ނަތީޖާތަކެއް ހޯދަމުންނެވެ. އެގޮތުން ބައިނަލްއަގްވާމީ ބާޒާރުގައި މި  ފިލްމުން ވަނީ  25 ކްރޯޑަށް ވުރެ ގިނަ ރުފިޔާގެ އާމްދަނީއެއް ހޯދާފަ އެވެ.

ބުރަ މަސައްކަތެއް ކުރާ ތިން އަންހެނުންގެ ދިރިއުޅުން  ތަގުދީރުގެ ސަބަބުން ދިމާވާ  ހާލަތް ތަކެއްގެ ސަބަބުން ދޮގުތަކާއި މަކަރުގެ ވަޅުގަނޑެއްގެ  ތެރެއަށް ވެއްޓިގެން ދާގޮތް ދައްކުވައިދޭ ފިލްމް " ކްރޫ " ޕްރީމިއާ ކޮށްފައިވަނީ މިދިޔަ މަހުގެ 29 ގައެވެ.

މިއަދަކު މިއްޔަކީ ކުރީ ސަރުކާރުން ކުރެވުނު ކަންތައްތަކުގެ ވާހަކަ ދައްކާ އެވިއްކަންވީ ދުވަހެއް ނޫނެވެ. އިބޫގެ ވެރިކަމުގައި ކުރެވުނު ކަންކަން ގިނަ ބަޔަކަށް ބަލައިނުގަނެވުނީތީ ވެރިކަން މިއޮތީ ބަދަލުވެފައެވެ. ވާދަވެރިން ދައްކާނެ ބައިވަރު ވާހަކަ އޮތީ މާޒީއަށް ދޫވެފައެވެ. އަނބުރާ އެކަން އިޔާދައެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. މިއަދަކީ އެކަމާ އުޅެންވީ ދުވަހެއް ނޫނެވެ. 

ތެދެކެވެ. ވެރިކަމާއި މަޖިލީހުގެ ސްޕަރމެޖޯރިޓީ ކިތަންމެ ރަނގަޅަކަށް ވެސް އެމްޑީޕީއަށް ލިބުނެވެ. ކޮންމެ ސަބަބަކާ ހުރެވެސް ބޭނުންވީ ނަތީޖާ އެންމެ ރަނގަޅަކަށް ނުނެރެވުނެވެ. ކުރެވެން ހުރި ކިތަންމެ ކަންކަމެއް ނުކުރެވި ލަސްވެ ފަސްވުމުގެ ސަބަބުން ދޮގުވެރިއެއްގެ އަތްމައްޗަށް ވެރިކަން ފުރޮޅިގެން ދިޔައީއެވެ. އަދިވެސް ހޭއަރާކަށް ނުވޭހެއްޔެވެ.

ސްޕަރމެޖޯރިޓީ ނެތެއްކަމަކު މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ އަދިވެސް އެމްޑީޕީއަށް އެބައޮތެވެ. އޮތް މެޖޯރިޓީގެ ބޭނުން ކޮށްގެން މަގުބޫލުކަމެއް ނެތް ސަރުކާރެއް ޖަވާބުދާރީ ކުރެވޭ ތަނެއް ނުފެނެއެވެ. މާޒީއާއި މުސްތަގުބަލުގެ ވާހަކަ ނުދައްކާ، ހާލަތު އޮތްގޮތަށް ރިއާޔަތްކޮށް މަޖިލީހަށް ކުރެވެނީ ކީއްކަން ވިސްނާލެވޭބާއެވެ. 

• ގާނޫނާ ހިލާފަށް ރައީސްގެ އަނބިކަބަލުންނަށް ސިވިލް ސަރވިސްއިން ނޯޕޭލީވެއް ދީގެން ކޮންޓްރެކްޓް އުސޫލުން މަސައްކަތް ކުރުވުން ހުއްޓުވައެއް ނުލެވުނެވެ.
• ބަޖެޓުން ބޭރުން ރަސްމާލެ ހިއްކުމުގައި ހުރި މައްސަލަތައް ހައްލުކޮށް ފިޔަވަޅެއް ނޭޅެއެވެ.
• އޭސީސީއާއި ސަރުކާރާ ގުޅިގެން މާލެ ސަރަހައްދުގެ ބޯހިޔާވަކަމަށް އަޅަމުންދާ ހުރަސްތައް ނައްތައެއް ނުލެވެއެވެ.
• ގައިރު ގާނޫނީ ތިން ވަޒީރުން ދައުލަތުގެ މުދަލާއި ފައިސާގެ މައްޗަށް ބާރުފޯރުވާ ދައުލަތުގެ ނަމުގައި ކަންކަން ކުރާކުރުމެއް ނުހުއްޓުވުނެވެ. 
• ކަނޑު ހޯދުމުގެ ނަމުގައި ދައުލަތުން ގިނަ އަދަދެއްގެ ފައިސާ ބޭރު ބަޔަކަށް ދީގެން ދައުލަތް ދަވާލާއިރު އެއީ ކޮންބައެއް ކަމެއް ހަރަދު ކުރަނީ ކިހާ ފައިސާއެއްކަމެއް ބަލާ އެކަން ހުއްޓުވައެއް ނުލެވެއެވެ. 
• އެތައް ސަތޭކަ ސިޔާސީ މަގާމު އުފައްދައިގެން ދައުލަތުން ފައިސާ އިސްރާފުކުރާ ކުރުމަށް ނިމުމެއް ނުގެނެވެއެވެ. ސިޔާސީ މަގާމުތަކުގައި ތިބީ ކޮންބައެއް ކަމެއް ކިހާވަރަކަށް ކަމެއް ނުބެލެއެވެ.
• ދައުލަތުގެ ވަސީލަތް ބޭނުންކޮށްގެން ކެންޕޭނު ކުރުމެއް ނުހުއްޓުވައެވެ.
• ޗައިނާއާއި އެކުވެފައިވާ 20 އެއްބަސްވުމުގެ ހަގީގަތެއް ނުހޯދެއެވެ. 
• ފަށާފައިވާ އަސާސީ ހިދުމަތް ގާއިމު ކުރުމުގެ ޕްރޮޖެކްޓްތަކުގެ އަދާހަމަ ހޯދާ އެކަންކަން ހިންގައެއް ނުލެވެއެވެ.
• ދަތުރުފަތުރުން މުޅި ރާއްޖޭ ކަނޑުމަގުން ގުޅާލަން ފެށިފައިވާ މަޝްރޫއުގެ ކޮޅެއް މެދެއް ނޭގެއެވެ. 
• އިންޑިއާ ސިފައިންނާއި ހެލިކޮޕްޓަރ އޮޕަރޭޝަނާއި ގުޅިފައިވާ މުޅި މައްސަލައިގެ ހަގީގަތެއް ނުހޯދެއެވެ.
• އުތުރު ތިލަފަޅުގައި ޗައިނާ ލައްވާ ހަދަން އުޅޭ ފުޑް ސެކިއުރިޓީ ޕްރޮޖެކްޓްގެ ހަގީގަތެއް ނުހޯދެއެވެ.
• އިހަވަންދިއްޕޮޅު ބަންކަރިންގ މަޝްރޫއުގެ ސިއްރެއް ނުހޯދެއެވެ.
• ރާއްޖޭގެ ކަންކޮޅުތަކުގައި އަޅަން ބުނާ އެއަރޕޯޓްތަކާއި ގުޅޭ ތަފްސީލްތަކެއް ނުހޯދެއެވެ.
• އަންޑަރވޯޓާރޓަނަލްގެ ހަގީގަތަކީ ކޮބައިކަމެއް ނުބެލެއެވެ. 

މަޖިލީހުގައި ކުއްލި މައްސަލައެއްގެ ގޮތުގައި ބަހުސްކޮށްލާ ކޮމެޓީއަކަށް ހާޒިރުކޮށްލައިގެން އެކަނި މައްސަލަ ހައްލެއް ނުވެއެވެ. ކަމެއް ކޮޅެއްގައި ޖެހެންދެން މަސައްކަތް ނުކޮށް ސިޔާސީ ގޮތުން ކުޅެލާ ޗަރުކޭހަކަށް ކޮންމެ ކަމެއް ހަދައިގެން ފުއްދާލުމަކީ ޖަވާބުދާރީ ކުރުވުމެއް ނޫނެވެ. އިހުމާލުވާ ބަޔަކަށް ފިޔަވަޅު އަޅުވާ ޝަރީއަތް ހިންގަން ޖެހޭ ކަމެއްގައި ޝަރީއަތް ހިންގާ ހަދަން ޖެހެއެވެ. އިތުބާރުނެތް ކަމަށް ވޯޓުނަގަން ޖެހެންޏާ ވޯޓު ނަގައިގެންވެސް ދައުލަތް ހަމަ މަގަށް އަޅުވަންޖެހެއެވެ. ކެންޕޭނު ޝިއާރަކަށް މިސްރާބު ހަމަމަގަށް ޖަހައިގެން އުޅުނަސް އެއްޔަކީ ޖަވާބުދާރީ ކުރުވުމެއް ނޫނެވެ. 

އެއާޕޯޓުގެ މަސައްކަތް ހުއްޓާލުމާއި ދެކޮޅަށް ގިނަ ރައްޔިތުން ސޯޝަލް މީޑިޔާގެ އެކި އޮޅިތައް ބޭނުންކޮށްގެން ހިތްހަމަނުޖެހުން ފާޅުކުރަމުންދާއިރު، ފ. ނިލަންދޫގައި އެޅުމަށް ނިންމާފައިވާ އެއާޕޯޓަކީ ރައީސްގެ ކޮއްކޯފުޅަށްޓަކައި އަޅުއްވަން ނިންމާފައިވާ އެއާޕޯޓެއްް ކަމަށްވެސް ގިނަ ބަޔަކު ތުހުމަތު ކުރެއެވެ. މި މައްސަލައާއި ގުޅިގެން މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅުނު ކުއްލި މައްސަލައިގައި ބަހުސް ކުރައްވަމުން އަލިފުށީ ދާއިރާގެ މެމްބަރު  މުހައްމަދު ރަޝީދު ހުސައިން ވަނީ މިއީ ރައްޔިތުންގެ ޓެކްސް ފައިސާ އިސްރާފުކުރުންކަމަށް ވިދާޅުވެފައެވެ. 

މަގޫދޫ އެއަރޕޯޓް މަސައްކަތް: 2023 ސެޕްޓެމްބަރ 

ކަން މިހެން އޮތްއިރު، ރައްޔިތުންގެ ލާބައާއި މަންފާ އަށް ނުވިސްނާ ސަރުކާރުން ކުރަމުންދާ މި ފަދަ ކަންތައްތަކުގެ ސަބަބުން އަރައިގަނެވެނީ  ރައްޔިތުންގެ ހައްގުތަކަށެވެ. ހިޔާނާތްތެރި ވެވެނީ ކޮށްފައިވާ އަގެއްނެތް ވައުދުތަކަށާއި ރައްޔިތުންގެ ޓެކްސް ފައިސާއަށެވެ.  ގަބޫލު ކުރަންޖެހޭ ހަގީގަތަކީ ރައްޔިތުންގެ ޖީބުތަކުން ހަރަދުކުރާ ފައިސާ ބޭނުން ކުރެވެމުން ދަނީ ސިޔާސީ މަންފާ ނުވަތަ އާއިލީ މަންފާއަށްކަމެވެ.

ކުރިއަށް އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް އިންތިހާބުގައި ނިލަންދޫ ދާއިރާ ތަމްސީލު ކުރުމަށް ރައީސްގެ ކޮއްކޯފުޅު ސައުދާ ނެރުއްވާ، އެ ރަށުގައި އެއާޕޯޓެއް އެޅުމަށް ނިންމާ އެ މަސައްކަތް ސަރުކާރު ހިއްސާވާ ކުންފުނި އެމްޓީސީސީއާއި ހަވާލުކުރެވިގެން ދިޔައިރު، މަގޫދޫ އެއާޕޯޓަކީ ނިލަންދޫއާއި ގާތް ގަނޑަކަށް 10 މިނެޓު ދުރުގައި އޮތް ރަށެކެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ވެވޭ ހިޔާނާތަކަށް މިކަން ނުވާނަމަ ޔަގީނުންވެސް ވާނީ ދައުލަތުގެ މާލިއްޔާއިން ކުރެވޭ ނުހަނު ބޮޑު އިސްރާފެއް ކަމުގައިމެވެ. ކުދި ޖަޒީރާ  ރަށްތަކެއްގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ މި ދިވެހި ރާއްޖޭގައި ކޮންމެ ރަށެއްގައި ވައިގެ ބަނދަރެއް ގާއިމްކުރަން ވެއްޖެނަމަ ހާލަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟ 

މަގޫދޫ އެއާޕޯޓުގެ މަސައްކަތް  ނިމިދިޔަ ބުދަ ދުވަހު ހުއްޓާލި އިރު އެކަން ކުރި ސަބަބެއް މަގޫދޫ ކައުންސިލުގެ އިތުރުން  އެ ރަށު ބަޔަކަށް ވެސް އެނގިފައިނުވެއެވެ. އަނެއްކޮޅުން މަސައްކަތް ހުއްޓާލިތާ  ދެތިން ދުވަސް ފަހުން މަސައްކަތް ކުރާ ހުރިހާ އާލާތެއްވެސް އެ ސަރަހައްދުން ގެންގޮސްފިއެވެ.

މިއީ ރަށެއްގެ ކުރިއެރުމާއި ލާބައަށް ކުރި ކަމެއްގެ ބަދަލުގައި ސަރުކާރުން ބޭނުންވާ މީހަކު އިންތިހާބު ކުރުމަށް ރައްޔިތުން ގުނބޯ ހެއްދުމުގެ ގޮތުން ސަރުކާރުން ޖެއްސި ސްޓަންޓެކޭ ބުނުމަކީ ދޮގަކަށް ނުވާނެއެވެ.

ރައީސް ޔާމީނައިގެން ހޭކެނޑިގެން އެވަރެއް ނެތިގެން ކޯތެޅުވީ ހީނާ ވަލީދެވެ. ޔާމީނު ގުއިވެ ހީނާގެ ގިބުލަ ބަދަލުވެ މުއިއްޒު ވަރެއް ނެތިގެން ތިޔަ އުޅެނީ ކީއްވެކަން މީހަކަށް ނޯޅެއެވެ. އެންސްޕާ ހިތަކަށް ދީފައި އޮވެގެންނެވެ. ގުޅަގުޅަޔަށް ފަތިފައްޗަށް މުއިއްޒު ހަދަމުންދާ ދޮގުތައް ވިއްކަން ދޮގު ދޮލަނގު ބޮލަށްލައިގެން ބަލިހާލުގައި ދުވެނަގަނީ އެންސްޕާ ހޮޅިގުޅާފައި އޮވެގެންނެވެ.

އުތުރު ތިލަފަޅުގައި މުއިއްޒު ޗައިނާ މީހުން ބައިތިއްބަން އަޅާ ތެދުވައްތަރު ދޮގު "ފުޑް ސެކިއުރިޓީ" ޕްރޮޖެކްޓް ވިއްކާކަށް ހަދާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. ފުޑްސެކިއުރިޓީ ޕްރޮޖެކްޓެއް ހިންގަން އުތުރު ތިލަފަޅު ނޫނީ ޗައިނާއަށް ރާއްޖޭން ބިމެއް ނުފެނުނެވެ. އެބުނާ "ފުޑް ސެކިއުރިޓީ" ޕްރޮޖެކްޓް ހިންގަން އުތުރު ތިލަފަޅު ނޫނީ ޗައިނާއަށް ދޭނެ ބިމެއް ރާއްޖޭން ސަރުކާރަކަށް ނުފެނުނެވެ. ކިހާ ތެދުވައްތަރުގެ ބޮޑު ދޮގެއް ހެއްޔެވެ.

ހީނާ ވަލީދަކީ އިދިކޮޅުގައި ހުރެގެންވެސް ތެދުވައްތަރު ދޮގު ތައްޔާރުކޮށް ވިއްކުމުގައި އެންމެ އިސްކޮށް އުޅުނު މީހާއެވެ. ދިޔަރެހާއި އަޒާނުމެން މެދުވެރިކޮށް ވިއްކި ދޮގު ދޮލަނގު ތައްޔާރުކޮށް ދިނީ ހީނާ ވަލީދެވެ. ވެރިކަން ލިބުމުންވެސް ތެދުވައްތަރު ދޮގު ހަދަހަދައިގެން ނެރެ ވިއްކުމުގައި މުއިއްޒަށް ހީނާ ދުލެއް ނުރެއެވެ. 

މާލޭގައި ދިރިއުޅޭ މީހުނަށް ބޯހިޔާވަހިކަން މާލެ ސަރަހައްދުން ދެވެން އޮތް އުތުރު ތިލަފަޅު ޗައިނާގެ ފާމަކަށް ހަދަން ޖެހުނު ގޮތެއް ހީނާއަކަށް ބުނެއެއް ނުދެވެއެވެ. މިހާރުވެސް އެމްއެންޑީއެފްގެ މިލިޓަރީ ޑޮކްޔާޑެއް ހަދަމުންދާ ތަނެއްގައި ޗައިނާ ލައްވާ ކުރަން އެންމެ ރަނގަޅު ކަމަކީ ދަނޑުވެރިކަމަށް ވީގޮތެއް ސަރުކާރަށް ބުނެއެއް ނުދެވެއެވެ.

އުތުރު ތިލަފަޅުގައި ރާއްޖެއަށް ބޭނުންވާ ކާނާ ހެއްދުމަށް ޕްރޮޖެކްޓެއް ހިންގަން ފެށިއިރު އެކަމުގެ ސްކޯޕަކީ ކޮބައިކަމެއް އެކަން ކުރަނީ ކިހިނެއްކަމެއް އެކަމާ ގުޅިގެން ލިބޭނެ މޮޅެއް އޮޅުން ފިލުވައެއްް ނުދެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ ބޯހިޔާވަހިކަމަށް ހާއްސަކުރި ތަނެއް އެބޭނުން ނޫން ބޭނުމަކަށް ބޭނުން ކުރަން ނިންމާނީ ބޯހިޔާވަހިކަމަށްވުރެ މުހިންމު ކަމަކަށެވެ. 

ސިއްރު ކުރާނެ އެއްވެސްކަމެއް ނުއޮންނާނެ ކަމަށް ބުނެ ވެރިކަމަށް އަރާ ސިއްރު ނުކުރާ ކަމެއް ނެތެވެ. އެއްބަސްވުންތައް ހާމަ ކުރަން ގޮވަމުން އައިސް ވެރިކަން ހޯދައިގެން ކުރާކަމަކީ އެއްބަސްވުންތައް ސިއްރު ކުރުމެވެ. އުތުރު ތިލަފަޅުގައި ޗައިނާ ސިފައިން ނެތަސް ތިއްބަސް ވަރިހަމައެވެ. ކެރެންޏާ އުތުރު ތިލަފަޅުގައި ގާއިމުކުރާ ފުޑްސެކިއުރިޓީ ޕްރޮޖެކްޓްގެ އެއްބަސްވުން ހާމަ ކޮށްލަބަލާށެވެ. 

އެމްޑީޕީ ސަރުކާރުން ކަންކަން ކުރީ ޕްލޭނެއް ނެތިއޭ ކިޔައިގެން ރައްޔިތުންނަށް ސަރުކާރުން ދޭން ފަށަފައިވާ ބޯހިޔާވަހި ކަމުގެ ހިދުމަތް ހުއްޓުވާ އުތުރު ތިލަފަޅު ޗައިނާ ޓައުނަކަށް ހަދާކަށް އުޅޭނެ ކަމެއްނެތެވެ. ބުލީ ނައިބުމެން ފެންވަރަށް މަގާމަށްޓަކާ ހީނާވެސް ހަނޑަސްބުރިއަށް ވެއްޓުނީއެވެ. އިދިކޮޅުގައި ތިބެގެންނާއި ވެރިކަމުގައި ތިބެގެން ތެދުވައްތަރު ދޮގު ވަރަކަށް ހަދާލެވޭކަން އިހުސާސް ވާނީ ތިރިވަނަންތަޕޫރަމް އާރުސީސީގައި އަނެއްކާ ވެސް އެނދުމަތި ވެވުނީމައެވެ. 

ޟަހީދުކޮށްލާފައިވަނީ ފަލަސްތީނާއި އޮސްޓްރޭލިއާ އާއި ޕޮލެންޑާއި އިނގިރޭސިވިލާތާއި އެމެރިކާ-ކެނެޑާއަށް ނިސްބަތްވާ ރައްޔިތުންނެވެ.

ހަމައެއާއެކު، އީރާނުގެ އޮފިޝަލަކު ވިދާޅުވީ އިޒްރޭލުން ދިމިޝްގުގައި ހުންނަ އިސްލާމިކް ރިޕަބްލިކްގެ ކޮންސިއުލޭޓް އިމާރާތަށް ހަމަލާދީ އައިއާރުޖީސީގެ އިސް ކޮމާންޑަރެއް ހިމެނޭ ގޮތަށް އެތައް ބަޔަކު މަރާލީ ޣައްޒާގައި އިޒްރޭލުގެ އަސްކަރިއްޔާގެ މަގުސަދުތައް ހާސިލް ނުކުރެވިގެން ކަމަށެވެ.

އޮކްޓޯބަރު މަހުގެ ހަތް ވަނަ ދުވަހުން ފެށިގެން އިޒްރޭލުން ޣައްޒާއަށް ދިން ހަމަލާތަކުގައި ފަލަސްތީނުގެ 32،916 މީހުން ޟަހީދުކޮށް، 75،494 މީހުން ޒަހަމްވެފައިވެއެވެ. މީގެ ތެރޭގައި އަންހެނުންނާއި ކުޑަކުދިން ގިނަ އަދަދަކަށް ޟަހީދުވަމުންދާއިރު، ފަލަސްތީނުގެ ކުށެއްނެތް އެތަށް ކުޑަކުދިންނާއި ފިރިހެނުން ހައްޔަރުކޮށް ލާއިންސާނީ އަނިޔާ އެ މީހުންނަށް ދަނީ ކުރަމުންނެވެ.

ބޭނުންވާތަކެތި:

• 500 ގްރާމް ބޯންލަސް ކުކުޅު
• 1 ފިޔާ
• 4 ލޮނުމެދު
• 7 ކާފޫރު ތޮޅި
• 2 ސައިސަމުސާ ލޮނު (ނޫނީ ބޭނުން ވަރަކަށް)
• 2 ސައިސަމުސާ ދިރި
• 2 ސައިސަމުސާ ކޮތަނބިރި
• 1 ސައިސަމުސާ ގަރަމް މަސާލާ
• 1 ސައިސަމުސާ ތެޅި މިރުސް (ނޫނީ ބޭނުން ވަރަކަށް)
• 2 ސައިސަމުސާ ތަންދޫރީ ހަވާދު
• 2 މޭޒުމަތީ ސަމުސާ ބަޓަރު
• 2 މޭޒުމަތީ ސަމުސާ ތެޔޮ
• 3 މޭޒުމަތީ ސަމުސާ ޓޮމާޓޯ ކެޗަޕް
• 1 ސައިސަމުސާ ހަކުރު
• ¾ ޖޯޑު ކާށި ކިރު
• ½ ޖޯޑު ޕްލެއިން ޔޯގަޓް
• ½ ޖޯޑު ޓޮމާޓޯ ޕިޔުރީ

ހަދާނެގޮތް:

• ކުޅިމަހަށް ކަނޑުމަސް އާއްމުކޮށް ކޮށާ ސައިޒަށް ކުކުޅު ކޮށާށެވެ.
• ލޮނާއި ދިރިއާއި ކޮތަނބިރިއާއި ގަރަމް މަސާލާއާއި ތެޅިމިރުހާއި ޔޯގަރޓް  ބޮޑު ބޯތަށްޓެއްގައި އެއްކުރާށެވެ.
• ތައްޔާރު ކުރެވުނު މަސާލާ ބޯތަށީގެ ތެރެއަށް ކުކުޅުކޮޅު އަޅާލާ ރަނގަޅަށް އެއްކުރުމަށްފަހު މަތިޖަހާފައި ބަހައްޓާށެވެ.

• ގިނައިރު ބަހައްޓަން ބޭނުންވާނަމަ ބަހައްޓާނީ ފްރިޖްގައެވެ.

• ފިޔާ ތުނިކޮށް ކޮށާލާށެވެ.
• ލޮނުމެދުތައް ޗަސްކޮށްލާ ކާފޫރުތޮޅިކޮޅުގެ ކޮޅުތައް ކަނޑާލާށެވެ.
• ބޮޑު ތެއްޔެއްގައި ބަޓަރާއި ތެޔޮކޮޅު އެކުގައި ހޫނު ކުރާށެވެ.
• ގިނި މެދުމިނެއްގައި ބަހައްޓާފައި އެއަށް ފިޔާ އަދި ކާފޫރު ތޮޅިކޮޅު އަޅާލުމަށްފަހު ފިޔާކޮޅު ރަތްވާން ފަށަންދެން ކައްކާށެވެ.
• ދެން ލޮނުމެދުކޮޅު އަޅާލާފައި އެއްކޮށްލުމަށްފަހު ބައި މިނެޓުވަރު ކައްކާލާށެވެ.
• ތަންދޫރީ ހަވާދު އަޅާ އެއްކޮށްލާށެވެ.
• ހަވާދުގެ ވަސްދުވަން ފެށުމުން ޓޮމާޓޯ ޕިޔުރީ، ޓޯމާޓޯ ކެޗަޕް، ކުކުޅު އަދި ހަކުރުކޮޅު ތެއްޔަށް އަޅާލައި ހުރިހާ އެއްޗެއް ރަނގަޅަށް އެއްކޮށްލާށެވެ.
• ކާށިކިރުކޮޅުވެސް އަޅާލާ އަނެއްކާވެސް ރަނގަޅަށް އެއްކޮށްލާށެވެ.
• ތެލީގެ މަތި ޖަހާ ގިނި މަޑު ކޮށްލުމަށްފަހު 30 މިނެޓުވަރު ކައްކާލާށެވެ.
• އުނދުން ނިވާލުމުގެ ކުރިން ރަހަބަލާލާފައި ލޮނާއި ކުޅި ރަހަ ހެޔޮވަރު ކުރާށެވެ.

• ޓޮމާޓޯ ޕިޔުރީއާއި ހެދި ރިހަ މާބޮޑަށް ހުތް ހެން ހީވާނަމަ އަދި އިތުރު ހަކުރު ކޮޅެއް އަޅާލާށެވެ.
• ކުކުޅުގައި ހަވާދުގެ ރަހަ ބޮޑަށް ލައްވާލަން ބޭނުންވާނަމަ ހަވާދުގަނޑު ހާކައިފައި ގިނައިރުވަންދެން ކުކުޅު މެރިނޭޓް ކުރާށެވެ.

ޕީއެންސީގެ ޓިކެޓް ލިބުނު އެތައް ބަޔަކަށް ރައީސް މުއިއްޒު ތާއީދު ނުކުރައްވާ، ވަކިވަކި ކެންޑިޑޭޓުންނަށް މުއިއްޒު ތާއީދު ކުރައްވަނީ ސަބަބެއް ނެތިއެއް ނޫނެވެ. ޕީއެންސީއަށް މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ލިބެން މުއިއްޒު ތާއީދު ނުކުރައްވާތީއެވެ.

ހާއްސަކޮށް ޕީއެންސީގެ މާލިމީ އަދުރޭއަކީ މުއިއްޒު އެއްވެސް ވަރަކަށް އިތުބާރު ކުރައްވާ ބޭފުޅެއް ނޫންކަމަށް އިތުބާރު ހުރި މަސްދަރު ތަކުން މައުލޫމާތު ލިބެއެވެ. އަދުރޭއަށް މުއިއްޒު އިތުބާރު ކުރައްވަން ޖެހިވަޑައިގަންނަވާ އެއްވެސް ސަބަބެއް ނެތްކަމަށް ރައީސް މުއިއްޒުގެ އަރިސް ބޭފުޅަކު ވިދާޅުވިއެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް ދޯކާދިން މީހަކު ރައީސް މުއިއްޒަށް ދޯކާ ނުދޭނެ ކަމަކަށް މުއިއްޒު ގަބޫލުފުޅު ނުކުރައްވާ ކަމަށްވެއެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބުގައި އަދުރޭ މަޖިލީހަށް ހޮވިވަޑައިގެންފިނަމަ އަދުރޭގެ ބާރު އެކީ އެކައްޗަކަށް ސަރުކާރުގެ ތެރެއިން ފުހެލައްވާނެ ކަމަށްވެއެވެ. އޭރުން އަދުރޭ ހުންނަވާނީ މަޖިލީހުގެ އެހެން އާދައިގެ މެންބަރެއް ފަދައިންނެވެ. އަދުރޭއަކީ މަޖިލީހުގެ ރައީސްކަން ކުރެއްވޭވަރުގެ ބޭފުޅެއް ކަމަކށްވެސް މުއިއްޒު ގަބޫލުނުކުރައްވާ ކަމަށް ވެއެވެ. 

މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ޕީއެންސީއަށް ލިބުނަސް މަޖިލީހުގެ ރައީސްކަމަށް އަދުރޭ އިސްވިޔަ ނުދެއްވާނެ ކަމަށާއި ރައީސް މުއިއްޒު ބޭނުންފުޅު ވަނީ އެ މަނިކުފާނުންގެ ދެބެންގެ ދެދަރި ބޭބޭފުޅު އަހުމަދު ނާޒިމް (ނަމިރާ ނާޒިމް) މަޖިލީހުގެ ރައީސް ކަމަށް އިސްކުރުވަން ކަމަށް އަރިސް ބޭފުޅަކު މައުލޫމާތު ދެއްވިއެވެ. ނާޒިމަކީ ރައީސް މުއިއްޒާ އެއްލޭހިނގާ ވަފާތެރި ސިޔާސީ މުދައްބިރެކެވެ. މަޖިލީހުގެ ނައިބު ރައިސްކަން ކުރައްވާފައިވާ ތަޖުރިބަކާރު ޕާލަމެންޓޭރިއަނެކެވެ. ނާޒިމް މަޖިލީހުގެ ރައީސްކަމަށް އިސްކުރުވުމަށްވުރެ ރައީސް މުއިއްޒަށް މޮޅުއެހެން ގޮތެއް ނުއޮންނާނެ ކަމަށްވެއެވެ.  

އެންޓި-ޑިފެކްޝަން ގާނޫނު އޮތަސް ނެތަސް ސަރުކާރުން ބޭނުންވާ ކަންކަމަށް ވޯޓު ހޯދުމަށް ވަކިޕާޓީއެއްގައި މެންބަރުން ތިބުން މުހިންމު ނޫންކަމަށް މުއިއްޒު ގަބޫލު ކުރައްވައެވެ. ޕާޓީ ބަދަލު ނުކޮށްވެސް ކަމެއް ފާސްކުރަން ސަރުކާރަށް ބޭނުންވާ ވޯޓު ހޯދަން ކުރައްވަން ޖެހޭ ކަމެއް ކުރައްވައިގެން ސަރުކާރުން ބޭނުންވާ ގޮތަށް ކަންކަން ފާސްކުރުވުމަކީ ރައީސް މުއިއްޒުގެ ވިސްނުންފުޅު ހުރިގޮތެވެ. ކޮންމެ ކާއްޓެއް އުފުލާލެވޭނެ ނަރެއް އެކާއްޓެއްގައި އިންނާނެކަން މުއިއްޒު ދެނެވަޑައިގަނެއެވެ. 

ސަރުކާރަށް ހެޔޮވަރު މެރޯޓީއެއް މަޖިލީހުގައި އޮވެގެން 2013 ގައި ޕީޕީއެމުން ކުރި ވެރިކަން ފެނުނީ ވަރަށް ތަފާތު ކޮށެވެ. ތަރައްގީއާއި ކޮރަޕްޝަނާއި ފަސާދައެވެ. ރިޝްވަތާއި ޚިޔާނާތެވެ. މުޅި ދުނިޔެއިންވެސް އެވެރިކަން ސިފަކުރީ އަނިޔާ ލާމެހިފައިވާ ޑިކްޓޭޓަރޝިޕެއްގެ ގޮތުގައެވެ. 

2019 ވަނައަހަރު އުފެދުނު އެމްޑީޕީ ވެރިކަމަކީ މަޖިލީހުގެ ސްޕަރމެޖޯރިޓީއާއި އެކު ކުރެވުނު ވެރިކަމެކެވެ. ކޮވިޑްގެ އާލަމީ ވަބާއާއި ޔުކްރޭނު ހަނގުރާމައާއި ވެރިކަން ހިންގާ ކޯލިޝަންގެ ޑިމާންޑާއި މައިޕާޓީގެ އެތެރޭގެ ކޯޅުން ތަކާއެކު ގައުމަށް އިންގިލާބީ ހެޔޮބަދަލެއް ގެނުވި ވެރި ކަމެކެވެ. އެތެރޭގެ ކޯޅުން ބޮޑުވެ ފެނުނީ ލިބި އޮތް ބޮޑު މެޖޯރިޓީގެ ބޭނުން ހެޔޮ ގޮތުގައި ނުކުރެވި ދިޔަތަނެވެ.

މަޖިލީހުގައި އޮތް އެމްޑީޕީ ސްޕަރމެޖޯރިޓީގެ އެތައް ބަޔަކު އިދިކޮޅަށްވުރެ އިދިކޮޅުވެގެން ސަރުކާރާއި މެދު ރައްޔިތުން ނަފްރަތުކުރުވާ އިތުބާރު ގެއްލުވާލަން ބޭނުންކުރާ މައިދާނަކަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ތަޅުން ބަދަލުކޮށްލިއެވެ. ނަތީޖާއަކަށްވީ ސަރުކާރު ހިންގާ ޕާޓީއަށް މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ދިނަސް ވާކަމެއް ނެތްކަމަށް ރައްޔިތުންނަށް ގަބޫލު ކުރެވުމެވެ.

ތަޖުރިބާއިން އެނގިގެން ދަނީ މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ސަރުކާރު ހިންގާ ޕާޓީއަށް ދިނުމަކީ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތަކަށް ނުވާނެކަމެވެ. ސަރުކާރަށް މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ލިބުމަކީ ސަރުކާރު ތެރޭގައި ކޮރަޕްޝަނާއި ފަސާދަ އަށަގަތުމުގެ ސަބަބެއް ކަމުގައި ވެގެން ދެއެވެ. ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާ މަގާމުގައި ދެމިހުރުމަށް މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ބޭނުންވެގެން އުޅޭނީ އެކަމުގެ ފަހަތުގައި ދައުލަތް ދަވާލުމުގެ ސިއްރު އެޖެންޑާއެއް އޮވެގެނެވެ. ނޫނީ ވެރިކަން ގެއްލުމުގެ ބިރު އޮންނާތީއެވެ. 

ސަރުކާރުން ކަންކަން ކުރަން އުޅޭގޮތާ އެކަމެއް ކުރަންއުޅޭ ސަބަބާއި އޭގެ ނަތީޖާ ސާފުކޮށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް އަންގައިގެން މަޖިލީހުގެވެސް ރުހުމާއެކު ކަންކަން ކުރާ ރައީސަކު އަޒުލުގެ ބިރެއް ނުގަންނާނެއެވެ. ހެދުނު ކޮންމެ އެއްޗެއް ހަދައިގެން ވެރިކަމުގައި ބަގުޑިއެއް ނުބައްދާނެއެވެ.  

ޟުޙާ ނަމާދަކީ ގަދަވެގެންވާ ސުންނަތެކެވެ. ކީރިތި ނަބިއްޔާ އެނަމާދު އާދަކޮށް ކުރެއްވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ އަސްހާބުންނަށް އެނަމާދު ކުރުމަށް އިރުޝާދު ދެއްވިއެވެ.

ކުރާނީ ކިހިނެތް:

ޟުހާ ނަމާދުގެ މަދު މިންވަރަކީ ދެ ރަކުޢަތެވެ. އެނަމާދަށް ނިޔަތްގަނެ ދެ ރަކުޢަތް ކުރުމުން އެނަމާދު އަދާކުރެވުނީއެވެ. އެނަމާދަށް ވަކި އަދަދަކަށް ރަކުއަތްކުރުމަށް ހައްދެއް ކަނޑައެޅިފައެއް ނުވެއެވެ. ހަތަރެއް، ހައެއް، އަށެއް ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ ރަކުއަތް ކުރިކަމުގައިވިޔަސް މައްސަލައެއް ނެތެވެ. ފަސޭހަ މިންވަރަކަށް ކުރުމުން ފުދޭނެއެވެ. އާއްމުކޮށް ނަބިއްޔާ ކުރެއްވި ކަމަށް ވަނީ ދެ ރަކުޢަތެވެ. ހަތަރު ރަކުއަތްވެސް ކުރެއްވިކަމަށް ވަރިދުވެފާވެއެވެ. މައްކާ ފަތަހަ ކުރެއްވި ދުވަހު ކުރެއްވީ އަށް ރަކުއަތެވެ. 

ސަހީހު މުސްލިމްގެ ރިވާޔަތެއް (1175)ގެ މާނާގައިވެއެވެ. "ނަބިއްޔާ ޟުޙާ ނަމާދުގެ ހަތަރު ރަކުޢަތް ކުރައްވައެވެ. އަދި އިރާދަކުރެއްވި މިންވަރަކަށް އިތުރު ކުރައްވައެވެ."  

މުސްލިމް (1845)އާއި ބުހާރީ (1182)ގައި އަބޫ ހުރައިރާގެ އަރިހުން ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ. "ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ހަލީލު ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ތިން ކަމަކަށް ވަސިއްޔަތް ކުރެއްވިއެވެ. ކޮންމެ މަހެއްގައި ތިން ދުވަހު ރޯދަ ހިފުމާއި ޟުޙާ ނަމާދުގެ ދެ ރަކުއަތް ކުރުމާއި، ނިދުމުގެ ކުރިން ވިތުރި ކުރުމަށެވެ."

މައްކާ ފަތަހަކުރެއްވި ދުވަހު ނަބިއްޔާ ޟުޙާ ނަމާދުގެ އަށް ރަކުއަތް ކުރައްވަނިކޮށް އުންމު ހާނީ ދެކެވަޑައިގަތްކަމަށް  މުސްލިމް(1177) އާއި ބުހާރީ (344) ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ. 

ޟުޙާ ނަމާދުގައި އަށެއް، ދިހައެއް، ބާރަ ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނައިން ނުވަތަ މަދުން ރަކުއަތް ކުރުމަކީ މައްސަލައެއް ނޫންކަން އަންނަނިވި ހަދީސުން ސާބިތުވެއެވެ.

ޟުޙާ ނަމާދު ކުރުމުގައި ސުންނަތް ގޮތަކީ ކޮންމެ ދެރަކުޢަތަކުން ސަލާމްދެމުން ދެ ރަކުއަތުން ދެ ރަކުއަތުން ނަމާދުކުރުމެވެ. ޟުޙާ ނަމާދުގެ އެންމެ މަދު މިންވަރަކީ ދެ ރަކުޢަތެވެ. އެއީ އިރު އެރީއްސުރެ އިރު މެދު ޖެހުމާ ހަމައަށެވެ. ޟުޙާގެ ވަޤުތަކީ އެއީއެވެ. އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތަކީ އިރުގެ ހޫނު ގަދަވެގަންނަ ވަގުތު އެ ނަމާދު ކުރުމެވެ. ރަސޫލާ ހަދީސް ކުރައްވާފައިވަނީ " ކިޔަމަންތެރިންގެ ނަމާދުވަނީ (އެބަހީ: ޟުޙާ ނަމާދުވަނީ) ހޫނުކަން ގަދަވެގަންނަ ވަގުތެވެ."

ނުކޮށް ދޫކޮށްލުން:

ޟުހާ ނަމާދު އެއް ދުވަހު ކޮށްފައި އަނެއް ދުވަހު ދޫކޮށްލުމަކީ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތަކީ ދާއިމީ ގޮތެއްގައި އެނަމާދު ކުރުމެވެ. ހަމަކަށަވަރުން މަތިވެރި ރައްބު އެންމެ ލޯބިވެވޮޑިގެންވާ އަމަލަކީ ކިތަންމެ މަދުވިޔަސް ދާއިމީގޮތެއްގައި ކުރާ ކަންކަމަށް ރަސޫލާ ހަދީސް ކުރައްވާފައިވެއެވެ.

އެންމެ ހެޔޮވެގެންވަނީ ދާއިމީ ގޮތެއްގައި ޟުހާ ނަމާދުކުރުމެވެ. ދެކޮޅުވެރިކަމެއް ނެތި ދާއިމީގޮތެއްގައި ޟުޙާ ނަމާދު ދޫކޮށްލައިފި މީހަކު ނުވަތަ ބައެއް ދުވަސް ދުވަހު އެނަމާދު ދޫކޮށްލައިފި މީހެއްގެ މައްޗަށް އެއްވެސް ކަމެއް ނެތެވެ. އެހެނީ އެއީ ސުންނަތެކެވެ. ވާޖިބެއް ނޫނެވެ. 

ކިޔަވާނީ ކޮން ސޫރަތެއް:

ޟުޙާ ނަމާދުގައި ސުންނަތްވެގެން ވަނީ ފާތިހާ ސޫރަތާއެކު އެމީހަކަށް ފަސޭހަވެގެންވީ މިންވަރަކަށް ސޫރަތްތަކެއް ނުވަތަ އާޔަތްތަކެއް ކިޔެވުމެވެ. ކިޔެވުމަށް ވަކި މިންވަރެއް ކަނޑައެޅިފައެއް ނުވެއެވެ.  ވާޖިބުވެގެންވަނީ ފާތިޙާ ސޫރަތް ކިޔެވުމެވެ. އޭގެ އިތުރަށް ކިޔަވާ ކިޔެވުމަކީ ސުންނަތެވެ. ވަކި އަދަދަކަށް އާޔަތްތަކެއް ނުވަތަ ފާތިހާ ސޫރަތަށް ފަހު އެންމެ އާޔަތެއް ކިޔެވިކަމުގައިވިޔަސް މައްސަލައެއް ނެތެވެ. މިހުރިހާ ގޮތެއްވެސް ރަނގަޅެވެ.

ވަގުތު:

ޟުޙާ ނަމާދު ކުރެވޭނެ އެންމެ ފުރަތަމަ ވަގުތަކީ އިރުއެރުމަށްފަހު، ގާތްގަނޑަކަށް 15 މިނެޓު ފަހުންނެވެ. އެންމެ ފަހު ވަގުތަކީ މެންދުރު ނަމާދުގެ ގާތްގަނޑަކަށް 20 މިނެޓު ކުރިންނެވެ. 

ބޭނުންވާ ތަކެތި:

(ބްލޫބެރީ މޮހީޓޯ ތައްޓެއް ތައްޔާރު ކުރުމަށް) 

• 3 މިންޓްފަތް
• 1/2 އައުންސް ބްލޫބެރީ ސިރަޕް
• 2 އައުންސް ސްޕްރައިޓް
• 3/4 ލުނބޯ ޖޫސް

ގާނިޝް ކުރުމަށް:

• މިންޓް ފަތްކޮޅެއް
• އައިސްކިއުބް
• ލުނބޯ ފޮތި ތުނިކޮށް ފޮތިކޮށްފައި

ތައްޔާރުކުރާނެގޮތް:

• މިންޓްފަތާއި ސިރަޕާއި ޝޭކަރއަށް އަޅާފައި ހަލުވާލާށެވެ.
• އެއްކުރި މިންޓްފަތާއި ސިރަޕްގެ ތެރެއަށް ލުނބޯ ޖޫސް އަދި އައިސް ކިއުބް އަޅާފައި އިތުރަށް ހަލުވާލާށެވެ.
• ތަށްޓެއް ނަގާފައި ތަށްޓަށް ތައްޔާރު ކުރި ބްލޫބެރީ މޮހީޓޯ އަޅާފައި އޭގެ ތެރެއަށް އައިސްކިއުބާއި ލުނބޯ ފޮތިތަކާއި މިންޓް ފަތް އަޅާފައި މައްޗަށް ސްޕްރައިޓް ފޮދު އަޅާލާށެވެ.

ބްލޫބެރީ މޮހީޓޯ ތައްޓެއް އެހުރީ ތައްޔާރުވެފައެވެ. 

ޝަރީއާތްތައް ލަސްކޮށް ދިގުދެއްމުމަށް ވަރަށް ފައްކާ ހުއްޖަތެއް ގާއިމު ވެއްޖެއެވެ. ތުހުމަތަށް ބަންދު ކުރަން ޖެހޭ މީހުން ދޫކޮށްލުމަށް ވެސް އެއީ ރަނގަޅު ހުއްޖަތެކެވެ. ބޭނުންވާ ބަޔެއްގެ ބަންދު ދަންމާ ލުމަށްވެސް އެ ހުއްޖަތް ފުދެއެވެ. 

• ކޭތަ ނަމާދު
• ތޮވާފުކޮށްގެން ކުރާ ދެ ރަކުޢަތުގެ ނަމާދު
• ތަހިއްޔަތުލް މަސްޖިދުގެ ދެރަކްއަތް

އިރުޝާދު ލިބި އިލްމުވެރިން އިއްތިފާގު ވަނީ ފަތިސް ނަމާދުގެ ފަހުން ނުވަތަ އަސުރު ނަމާދުގެ ފަހުން މިސްކިތަށް ވަދެއްޖެނަމަ ތަހިއްޔަތުލް މަސްޖިދުގެ ދެ ރަކުއަތް ކުރުމަށެވެ. މެންދުރު ނަމާދަށް ގޮވުމުގެ ކުރިން ވަދެވުނަސް ތަހިއްޔަތުލް މަސްޖިދުގެ ދެ ރަކުއަތް ކުރުމަށެވެ. ރޭގަނޑުވިޔަސް އަދި ދުވާލު ވިޔަސް ކޮންމެ އިރެއްގައިވެސް މިސްކިތަށް ވަދެވިއްޖެނަމަ ތަހިއްޔަތުލް މަސްޖިދުގެ ދެ ރަކުޢަތް ނުކޮށް ނުއިށީނުމަށެވެ.

ހުރިހާ ވަގުތެއްގައިވެސް ތަހިއްޔަތުލް މަސްޖިދު ކުރެވޭނެއެވެ. ސަބަބީ ނަމާދުތައް އެ ވަގުތުތަކުގައި ކުރުން ނަހީކުރައްވާފައި ނުވެއެވެ. 

ނަމާދުކުރުން ނަހީ ވަގުތުތައް:

• ފަތިސްނަމާދުގެ ފަހުން އިރު ލޮންސިއެއްގެ މިންވަރަށް އަރައްޖައުމަށް ދާންދެން. ލޮންސިއަކަށް އެރުމޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައަކީ ސަތަހައިން މައްޗަށް ލޮންސިއެއްގެ އުސްމިނަށް އިރު އެރުމެވެ. ވަގުތުން ބަލާނަމަ އިރުއަރާގަޑިން ފެށިގެން ގާތްގަނގަޑަކަށް 15 މިނެޓު ނުވަތަ 20 މިނެޓު ވަންދެނެވެ.
• މެންދުރުނަމާދުގެ ވަގުތު ފެށުމުގެ އިރުކޮޅެއް ކުރިއެވެ. އެއީ އިރު މެދުން ފިލުމުގެ ގާތްގަނޑަކަށް 10 މިނެޓު ކުރިންނެވެ.
• އަސުރު ނަމާދު ފަހުން ފެށިގެން އިރުއޮއްސެންދެނެވެ. 

ނަހީގެ ވަގުތުތައް ދެނެގަތުމުގައި ވިސްނާލުން މުހިންމު ކަންކަން:- 

1. އިރު އަރާ ގަޑިން ފެށިގެން 12 މިނެޓު ފަހުން ލޮންސިއެއްގެ މިންވަރަށް އިރު އުފުލޭނެކަމަށް ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވެއެވެ. މިކަމުގައި ރައްކާތެރި ގޮތަކީ 15 މިނެޓު ނުވަތަ 20 މިނެޓު މަޑުކޮށްލުމެވެ.
2. ހުލާސާކޮށް ބަލާނަމަ ނަމާދުކުރުން ނަހީކުރެއްވީ 3 ވަގުތެކެވެ. އަދި ތަފްސީލުކޮށް ބަލައިފިނަމަ އެއީ 5 ވަގުތެކެވެ.

• ހުލާސާކޮށް އެ 3 ވަގުތަކީ:

1. ފަތިސްނަމާދު ފަހުން ފެށިގެން އިރު ލޮންސިއެއްގެ މިންވަރަށް އަރަންދެން
2. މެންދުރު (އިރު މެދު ޖެހި) އެންމެ ހޫނު ގަދަވާ ވަގުތުން ފެށިގެން، އިރު މެދުން ފިލަންދެން
3. އަސުރު ނަމާދު ފަހުން ފެށިގެން އިރު އޮއްސެންދެން

• ތަފްސީލުކޮށް އެ 5 ވަގުތަކީ:

1. ފަތިސްނަމާދު ފަހުން ފެށިގެން އިރުއަރަންދެން
2. އިރު އަރާ ވަގުތުން ފެށިގެން ލޮންސިއެއްގެ މިންވަރަށް އިރު އަރަންދެން
3. މެންދުރު (އިރު މެދު ޖެހި) އެންމެ ހޫނު ގަދަވާ ވަގުތުން ފެށިގެން، އިރު މެދުން ފިލަންދެން
4. އަސުރު ނަމާދުން ފެށިގެން އިރު އޮއްސެންދެން
5. އިރުއޮއްސެން ދާ ވަގުތުން ފެށިގެން އިރުއޮއްސުން ފުރިހަމަ ވަންދެން

މާލޭގެ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ބިޔަ މަސްރޫއުގެ ނަމުގައި ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކަންފެށީ ރައީސް މުއިއްޒު ގޮތްދޫ ނުކުރުމާއި ބޯހަރުކަމުންނެވެ. ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގައި ގްރޭޓާރ މާލެ ސަރަހައްދުން ދޫކޮށްފައިވާ ގޯތިތައް ނުދިނުމުގެ ބަހަނާއެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެއްވެސް ޕްލޭނެއް ބަޖެޓެއް ނެތި އަވަސް އަރުވާލައިގެން ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކަން ފެށުމުގެ ބޭނުމަކަށް މާލެ ސަރަހައްދުގެ ބިންތައް ވިއްކައިގެން ގިނަ އަދަދެއްގެ ފައިސާ އެއްފަހަރާ ހޯދުން ހިމެނެއެވެ.  

މާލޭ ސިޓީގެ މޭޔަރ އާދަމް އާޒިމް ސިޓީމޭޔަރު ކަމަށް ކުރެއްވި ކެންޕޭން ތެރޭގައި ވިދާޅުވަމުން ގެންދެވި ވާހަކަތަކެއް އޮތެވެ. ފުށިދިއްގަރު ފަޅަކީ މާލޭ ރައްޔިތުންގެ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ހައްލު ނޫންކަމަށް އާޒިމް ވިދާޅުވަމުން ގެންދެވިއެވެ. ކަނޑު އުޅަނދެއްގައި މާލޭ މީހުން ފުށިދިއްގަރުފަޅަށް ދަތުރުކުރަން ބޭނުންނުވާ ކަމަށް އާޒިމު ވިދާޅުވަމުން ގެންދެވިއެވެ. މާލެއާއި ބުރިޖުން ގުޅާލެވެން އޮތް ގުޅިފަޅާއި އުތުރުތިލަފަޅާއި ގިރާވަރުފަޅާއި ހުޅުމާލެ ފޭސް3 މާލޭ ރައްޔިތުންނަށް ތަރައްގީ ކޮށްދެއްވުމަށް ތަކުރާރުކޮށް އާޒިމް ވިދާޅުވަމުން ދިޔައެވެ. 

ރަސްމާލެ ޓަނަލުގެ ވާހަކައަކީ މޭޔަރ އާޒިމުގެ ވާހަކަތަކަށް ރައްދު ދިނުމަށް ކުއްލިއަކަށް އުފަންކުރި ވާހަކަ އެކެވެ. ކަނޑުއަޑީގެ ޓަނަލެއްގެ އަގާއި އެކަމުގައި ހުރި ގޮންޖެހުންތަކާއި މާލީ ފޯރުންތެރިކަން ނެތްކަމާ މެދުކުޑައިކޮށްވެސް ވިސްނާނުލައެވެ. ދުނިޔޭގެ ފުރަތަމަ ކަނޑުއަޑީގެ ޓަނަލް ރާއްޖޭގައި އަޅާނެކަމަށް ބުނެ މޭޔަރ ހުވާކުރި ޖަލްސާގައި މުއިއްޒު ދެއްކި ވާހަކައަކީ އާޒިމަށް ރައްދު ދިނުން ނޫން ބޭނުމަކު ދެއްކި ވާހަކައެއް ނޫނެވެ.   

އަޖައިބެއް ނުވާނެ ހެއްޔެވެ. ކޮށި އަރައިގެން އަވަހިއްޔާ އަވަހަށް ބަޖެޓުން ބޭރުންފެށި ރަސްމާލެ ހިއްކުން އެއޮތީ ހުއްޓިފައެވެ. އަލުން ހިއްކަންފެށޭނެ ދުވަހެއްގެ ކޮޅެއް މެދެއް ނޭނގެއެވެ. ގުޅިފަޅު ހިއްކަންޏާ ހިޔާވަހި ކަމުގެ ބިޔަ މަޝްރޫއު ރަސްމާލެ ޖެހެނީ މެދުކަނޑާލާށެވެ. ވާނީ އެހެންތާއެވެ. ހުޅުމަލެ ހިއްކިޔަސް ގުޅިފަޅު ހިއްކިޔަސް ރަސްމާލެ ހިއްކިޔަސް ހިއްކުމުގެ މަސައްކަތުގައި ބޭނުން ކުރަން އޮތީ އެންމެ ޑްރެޖަރެކެވެ.

މުއިއްޒުގެ ރަސްމާލެ އޮތި އަދި އަޑީގައެވެ. މަސައްކަތް ހުއްޓިފައެވެ. މަސައްކަތަށް ބޭނުންވާ ވެއްޔެއް ހަކަތައެއް ގާބިލުކަމެއް ނެތެވެ. ފަޅެއްގެ ތެރޭގައި ރަށެއް ހިއްކާނުލެވި ޝެޑިއުލުން ކައްސާލާ ރަސްމާލެ ކަސްމާލެއަށް ވާއިރު އެޅެނީ ކޮން އަންޑަރވޯޓަރ ޓަނަލެއް ހެއްޔެވެ. ޓަނަލް މަޝްރޫއުގެ ޑިޒައިން މަސައްކަތް ކުރުމަށް އެކަމަށް ގާބިލް ދެތިން ކުންފުންޏެއް ރާއްޖެ ގެންނަ ވާހަކަ ދައްކައިގެން މީހުން ޅޮސް އުނދޯއްޔަށް އަރުވައިގެން މަޖިލީހުގެ މާލޭ ގޮނޑިތައް ހޯދުމުގެ ހުވަފެން މުއިއްޒު ނުދެކޭށެވެ.

ރަސްމާލެ އާއި މާލެ އާ ރޯނު ފަށަކުން ވެސް ގުޅާލެވޭނީ ރަސްމާލެ ހިއްކިގެންތާއެވެ. ރޭލުގައި އިންނަ އިރު ކަނޑު އަޑީގެ ރީތި މަންޒަރުތައް ވެސް ފެންނަ ގޮތަށް ކަނޑު އަޑީގެ ޓަނަލަކުން ގުޅާލަން ކައްކާ ހިޔާލީ ފޮލަޔަކަށް ރައްޔިތުން ގުނބޯ ހެއްދުނު ދުވަސް މާޒީވެއްޖެއެވެ. ރަސްމާލެ ނުހިއްކިގެ އުޅޭއިރު ކަނޑުއަޑިން އެޅޭނީ ކޮން ޓަނަލެއް ހެއްޔެވެ. 

މަގާމުގެ ވާޖިބު އަދާނުކުރެވޭ ގޮތަށް އެކަކުކުވެސް އެންމެ ދުވަހަކު ބަހައްޓައިގެން ވެސް މުސާރަޔާއި އިނާޔަތްތައް ދިނުމަކީ ގާނޫނު އަސާސީއާއި ހިލާފަށް ކުރާކަމަކެވެ. މަގާމުގެ ވާޖިބު އަދާ ނުކުރެވޭ ގޮތަށް މީހުން އައްޔަނުކޮށްގެން ބަޔަކަށް މުސާރަ ދިނުމަކީ ދައުލަތަށްވާ ހިޔާނާތެކެވެ. ހިންގާ ކޮރަޕްޝަނެކެވެ. 

ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއެއް ކަމަކު ވެރިކަން ކުރަންޖެހޭނީ ގާނޫނު އަސާސީއާއި ގާނޫނާއި އެއްގޮތަށެވެ. އެގޮތަށް އެހެން އެކަން ނުކުރެވޭނެ ކަމަކަށް ގާނޫނަކު ނެތޭ ބުނެ ގާނޫނުގެ ރޫހާ ހިލާފަށް އެއްވެސް ކަމެއް ހުއްދަކޮށެއް ނުގަނެވޭނެއެވެ. 

ހާރިޖީ ސިޔާސަތު ކަނޑައެޅުމަކީ ވެސް ރައީސަށް އޮންނަ ބާރެކެވެ. އަވަށްޓެރި ގައުމުތަކުގެ ވެރިންނަށާއި ގައުމުތަކަށް ކުޑައިމީސްކޮށް ބައިނަލް އަގުވާމީ ގުޅުންތަކަށް ބުރޫއަރާ ވަރަށް ދިވެހި ދައުލަތުގެ މަތީފަންތީގެ ވެރިން ފުރައްސާރަ ކުރުމަށް ރާއްޖޭގެ ހާރިޖީ ސިޔާސަތުގައި ކަނޑައެޅިފައި އޮތްކަން އެނގޭ އެއްވެސް ހާރިޖީ ސިޔާސަތެއް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އާއްމުކޮށްފައެއް އަދި ނެތެވެ. އެހެން ކަމަށްވާނަމަ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ މަގާމުގެ ވާޖިބުތައް އަދާކުރުމަށް ބޭނުންވެގެން އިސްކޮށްފައި ތިބޭވެރިން ހަރިޖީ ސިޔާސަތު ފުށުއަރާ ގޮތަކަށް އަމަލުކުރުމުން ކުރަން ޖެހެނީ ސަސްޕެންޑެއް ނޫނެވެ. ޖެހޭނީ މަގާމުން ވަކިކުރާށެވެ. 

މުސާރައާއި އިނާޔަތް ދީފައި ސަސްޕެންޑްކޮށްފައި މަގާމުގައި އެފަދަ އަމަލު ކުރާބަޔަކު ބައިތިއްބައިގެން ނުވާނެއެވެ. ޖެހޭނީ މަގާމުން ވަކިކުރާށެވެ. އެބަޔަކު މަގާމުން ވަކިނުކޮށް އެމީހުނަށް ދައުލަތުން ލޯލާރިއެއް ވެސް ހަރަދު ކުރުމަކީ ބޮޑު ހިޔާނާތަކަށް ނުވާނެއެއްވެސް ގޮތެއްނެތެވެ. 

ޔޫތު މިނިސްޓްރީގެ ތިންނައިބުން މަގާމުގެ ވާޖިބު އަދާނުކޮށް ސަސްޕެންޝަނުގައި ބައިތިއްބައިގެން ދައުލަތުން މުސާރަ ދޭ ދިނުން ވަގުތުން ވަގުތަށް ހުއްޓުވަން ޖެހެއެވެ. މުސާރައާއި އިނާޔަތުގެ ގޮތުގައި އެމީހުނަށް ދައުލަތުން ދީފައިވާ ފައިސާ އަނބުރާ ދައުލަތަށް ހޯދަންޖެހެއެވެ. އެންޓިކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަނާއި އޯޑިޓަރ ޖެނެރަލާއި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީސް ނިދާފައި މިއޮންނަނީ ކާކުދެކެ ކޮންކަމަކާ ބިރުން ހެއްޔެވެ.    

ގާނޫނު އަސާސީއަށް ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް ގެނެސް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ކުރާހާކަމަކާއި ކުރުވާހާ ކަމެއް ގާނޫނީ ގޮތުން ހަލާލު ކުރުމަށްޓަކާ މުއިއްޒަށް މަޖިލީހުގެ ކޮންޓްރޯލް މުހިންމެވެ. އެކި ފަހަރު މުއިއްޒާ އަދުރޭ ދައްކާ ވާހަކައިން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހާއި ހެދި ސަރުކާރުން ބޭނުންހާ ކަމެއް ބޭނުން ވާއިރަށް ބޭނުންހާ ގޮތަކަށް ނުކުރެވިގެން އުޅޭކަން އެނގެއެވެ.

އެކްޕަޔަރ ވަމުން އަންނަ އަންނަ 13 ޕްރޮޑަކްޓެއް އޮބު ނޯންނަވަރު އަގެއްގައި ގަނެގެން ފިހާރައިގެ ހަރުގައި ޖަހާލާފައި ބެހެއްޓުމަކުން މާމޮޅު ވިޔަފާރިވެރިއަކަށް ނުވެވެއެވެ. މުއްދަތު ހަމަވާތީ އެކްސްޕަޔަރވާ މުދާތަކެއް މޮޔައެއްގެ ބޮލުގައި އަޅުވާލާހެން އައު ކަމަޅިމަތީ އެއްޗިއްސެއް ކޮންމެ ކޮންމެ މީހަކަށް ނުގެންދެވޭނެއެވެ. ދައުރު ހަމަވަމުން ދާތީ ލާރިކޮޅެއް ހަދާލި އިތުބާރު ގެއްލިފައި ތިބި ބަޔަކު ގަނެލެވުނަސް މަޖިލީހަށް އަލަށް ހޮވޭ މީހުން ގަނެގެން ގެންގޮސްގެން މަޖިލީހުގެ ކޮންޓްރޯލު ނަގާނަމޭ މުއިއްޒަށް ހީވާ ކަހަލައެވެ.

މުއިއްޒަށް މަޖިލީހުގެ ކޮންޓްރޯލު ލިބިއްޖެނަމަ މަޖިލިސް ވެގެންދާނީ މުއިއްޒުގެ ރަބަރުތައް ގަނޑަށެވެ. ގާނޫނުން ރައްޔިތުން ބަދެލައިގެން މުއިއްޒުކުރާނީ ކުރާނެ ކަމެކެވެ. އާރެއް ބާރެއް ނެތް އިރުވެސް މުއިއްޒުގެ ކިބައިން އެހުރެ ފެންނަނީ ހުދުމުހުތާރު ކަމާއި ގޮތްދޫނުކުރުމާއި ގަދަކަން ދެއްކުމެވެ.

މުއިއްޒުގެ ކެންޑިޑޭޓާއި ޕާޓީ ކެންޑިޑޭޓް ވަކިން ވާދަކުރަން ނެރެގެން ދާއިރާތައް މުއިއްޒު ރޫލާލަނީ ނޭނގިގެނެއް ނޫނެވެ. ޕީޕީއެމް ޕީއެންސީގެ ތެރެއިން ރައީސް ޔާމީނުގެ ވަފާތެރިން ތަކެއް ހޮވެދާނެތީއެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް ވަފާތެރިއަކު މަޖިލީހަށް ހޮވުމަށްވުރެ މަޖިލީހުގައި މުއިއްޒުގެ މެންބަރަކު ނެތުން ވެސް މުއިއްޒު މާ ހިތްހަމަ ޖެހެއެވެ. 

20 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކޮންޓްރޯލް ހޯދުމަށް ގިނަގުނަ މަސައްކަތް ކުރަމުން ދިޔަސް މަޖިލީހުގެ ކޮންޓްރޯލް މުއިއްޒަށް ލިބޭތަނެއް ނުފެނެއެވެ. އެހެން ކަމުން އެންޓި ޑިފެކްޝަން (ޕާޓީ ބަދަލު ނުކުރެވޭ) ގާނޫނަކާއެކު އިދިކޮޅު ފަރާތްތަކަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކޮންޓްރޯ ލިބިއްޖެނަމަ ކަންކަން އާހިރަށް އަރާނެއެވެ. 

މިނިވަން މުއައްސަސާތައް ކުޑަކަކޫ ޖައްސާ ފަނޑިޔާރުން ހުރަގެއަށް ލާނެއެވެ. ނޫސްވެރިކަމުގައި ތަޅުއަޅުވާ ހިޔާލު ފަޅުކުރާ އަނގަތަކުގައި މަލަން އަޅާނެއެވެ. ވާދަވެރި ސިޔާސީ ލީޑަރުން ޖަލަށްލާ އިދިކޮޅު ސިޔާސީ ޕާޓީތައް ބޭން ކުރާނެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ބާރުކަނޑުވާލާ ގާނޫނު އަސާސީ ކިހިލި ޖަހާލާނެއެވެ. މުއިއްޒުގެ ގޮށްމުށުގެ ވެރިކަން ހިންގާ ދޭނީ ސިފައިންނާއި ފުލުހްނެވެ. 

ހަމަތެދެކެވެ. ޑޮކްޓަރ މުއިއްޒު ސިފައިން ރުއްސާ ބާރުބެރި ކުރުވަން އެއުޅެނިއްޔަކީ ގައުމީ ސަލާމާތާ ރައްކާތެރި ކަމަށްޓަކައެއް ނޫނެވެ. ސިފައިންނަށް ތިމާގެ ހެޔޮކަމާއި މުގައްދަސްކަން ދައްކައިގެން ސިފައިންގެ ބާރުން ބާރު ހޯދައިގެން ގައުމު މުއިއްޒަށް އަޅުވެތިކުރާށެވެ.

ޑިކްޓޭޓަރެއްގެ ނުލަފާކަން ދައްކާ ރައްޔިތުން އޮބި އަޅުވާ މައިތިރި ކުރަން ގާނޫނަކީ މުހިންމު އެއްޗަކަށް ނުވެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ނަމުގައި އޮންނާނީ ވިދާޅު ބަސްފުޅު ހަލާލުކުރާ ރަބަރު ސްޓޭމްޕް މަޖިލީހެކެވެ. ވެރިކަމުގެ ހުރިހާ އާރަކާ ބާރެއް ހިންގާދޭނީ ވެރިމީހާއަކީ މުގައްދަސް ފަރާތްކަމަށް ގަބޫލުކުރުވާ ބާރުވެރި ކުރުވާފައި އޮންނަ ސިފައިންނެވެ.

އެހެންކަމުން ސިފައިންނަށް މުއިއްޒު ކަންކަން ކޮށްދޭނެއެވެ. ގެދޮރުވެރިކަން ވެސް ކަށަވަރު ކޮށްދޭނެއެވެ. ބޭސް ފަރުވާއާއި މުދާވެރިކަން ވެސް ކަށަވަރު ކޮށްދޭނެއެވެ. މުޅި ދައުލަތް އެކުގައި ބަންޑުން ޖަހާލައިގެންވެސް މުއިއްޒު ސިފައިންގެ ރުހުން ހޯދާނެއެވެ. ދުނިޔެ ދުށް ހުރިހާ ޑިކްޓޭޓަރުން ހިނގާފައިވަނީ މި މަގުންނެވެ. އީޑީ އަމީނެއް މުގާބޭއެއް ކާސްޓްރޯއެއް ކިޔާނެކަމެއް ނެތެވެ. ދުނިޔޭގައި މިވަގުތު ތިބި ޑިކްޓޭޓަރުންނަށް ބެއްޔަސް އެ ނޫން ސިފައެއް ނުފެނެއެވެ.

ސިފައިންގެ ބޯ ދޮވެލުމަށް ޑިކްޓޭޓަރުން ބޭނުންކުރާ އުކުޅަކީ ގައުމިއްޔަތާއި ދީނެވެ. ގައުމިއްޔަތުގެ ޖާދޫގައި ޖައްސައިގެން ގައުމިއްޔަތުގެ ކުރިބޯއްޓަކީ ވެރިމީހާ ކަމަށް ގަބޫލުކުރާ ވަރަށް ބޯ ދޮއްވާލައެވެ. ވެރި ޑިކްޓޭޓަރާއި ނުލާ ގައުމެއް ދީނެއް ނުއޮންނާނެ ކަމަށް ގަބޫލުކުރާ ވަރަށް ސިފައިންގެ ބޯ ދޮއްވާލައެވެ. ތަފާތު ފިކުރާއި ތަފާތު ވިސްނުމަކީ ބޮޑުފާފައަކަށް ހަދައެވެ. 

ގަބޫލު ކުރިޔަސް ނުކުރިޔަސް ރާއްޖޭގެ ރައީސް ކަމުގައި މިހާރު ހުރި މުއިއްޒު އެދަނީ އެ މަގުންނެވެ. 20 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް މުއިއްޒަށް ލިބުނަސް ނުލިބުނަސް ވެރިކަން ކަށަވަރުކޮށް ވެރިކަމުގައި ދެމިހުރުމަށް ސިފައިން ބާރުވެރި ކުރުމުގެ ނަމުގައި ބޯ ދޮއްވުމުގެ މަސައްކަތް ފާޅުކޮށް އެދަނީ ކުރަމުންނެވެ. 

މުއިއްޒު ވަރުގަދަ ޑިކްޓޭޓަރަކަށް ވުމަށްޓަކާ އެހީތެރިކަން ހޯދަނީ އިސްލާމީ ދުނިޔޭގެ މިހާރުގެ ގާއިދަށް ހެދިގެންއުޅޭ އުރުދުގާނުގެ ތުރުކީއާއި ޗައިނާއިންނެވެ. ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ޑިކްޓޭޓަރ ޝިޕަކަށް ފޮރޮޅާލަން މުއިއްޒު އިރުޝާދު ހޯދަނީ ޑިމޮކްރަސީގެ ކަންފުޅެއްވެސް ނެތް ހުދުމުހުތާރުވެރިންގެ ކިބައިންނެވެ.

ޗައިނާގެ ރައީސަކީ ދުނިޔޭގެ އެންމެ ބޮޑު އާބާދީގެ ގޮތުގައި އޮތް 1.4 ބިލިޔަން މީހުންގެ މައްޗަށް ބާރުހިންގާ ކޮމިއުނިސްޓް ޕާޓީގެ އެންމެ އިސްވެރިޔާގެ ގޮތުގައި 2012 ވަނަ އަހަރާއި ހުރުމަށްފަހު 2013 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ޗައިނާގެ ރައީސްކަން ކުރަމުންދާ ކޮމިނިސްޓެކެވެ.

އުރުދުގާނަކީ މާވަރުގަދަ އިސްލާމީ ގާއިދަކަށް ހެދިގެން ވެރިކަމަށްޓަކާ ރައްޔިތުންގެ އެތައް ސަތޭކަ ބަޔަކު މަރާލާ އެތައް ހާސް ބަޔަކު ޒަހަމްކޮށް ވަޒީފާއިން ވަކިކޮށް ހައްޔަރުކުރި ޑިކްޓޭޓަރެކެވެ. ފަލަސްތީނަށް މަދަދުވެރިވަނީ ވެސް އަނގައިންނެވެ. ދީނާއި މުސްލިމުންގެ ނަމުގައި ގަދަ ބަސް ބުނުމާއި ގޮތް ދެއްކުންނޫން ކަމެއް ނެތް އުރުދުގާނަކީ ސިޔާސީ ވާދަވެރިންގެ ވަސް ގައުމުން ފުހެލުމަށް އެންމެ އަނިޔާވެރިކޮށް އަމަލުކުރި ޑިކްޓޭޓަރެވެ.  

• ދެމިގެންދާ ސޮދަގާތް
• ފައިދާ ކުރަނިވި އިލްމް
• ހެ ޔޮދުއާ ކުރާނޭ ސޯލިހު ދަރިން

އިންސާނާ މަރުވުމަށްފަހު ތިން ކަމަކުން މެނުވީ އޭނާއަށް ފައިދާއެއް ނުކުރާނެކަން ރަސޫލާގެ ހަދީސްފުޅުން ރަނގަޅަށް އެނގެއެވެ.

ރަސޫލާ ހަދީސް ކުރެއްވި ތިންކަންތަކުގެ ތެރެއިން:-

• ފުރަތަމަ ކަމަކީ، ދެމިގެންދާ ސޮދަގާތެކެވެ.

ދުނިޔެއަށް ދޫކޮށްފައިދާ ދެމިގެންވާ ސޮދަގާތުގެ ބައެއް މިސާލަކީ:-

• މިސްކިތެއް ބިނާކޮށްފައި ދިޔުން،
• ސްކޫލެއް ބިނާކޮށްފައި ދިޔުން،
• ފެން ވަޅެއް ބިނާކޮށްފައި ދިޔުން،
• ވަޤްފެއް ދޫކޮށްފައި ދިޔުން

ފަދަ ކަންކަމެވެ. އެކަންކަމުން މީސްތަކުން ފައިދާ ލިބިގަންނަހާ ހިނދަކު އޭނާ ކަށްވަޅުގައި އޮތަސް އެކަމުގެ ސަވާބާއި ދަރުމަ ލިބިމުން ދާނެއެވެ.

• ދެވަނަ ކަމަކީ، ދޫކޮށްފައިދާ ފައިދާ ކުރަނިވި އިލްމެކެވެ.

ދޫކޮށްފައިދާ ފައިދާ ކުރަނިވި އިލްމުގެ މިސާލުތައް ބައިވަރެވެ. އޭގެތެރޭގައި:-

• ފައިދާހުރި އިލްމުތައް އުގަންނައިދިނުން
• ފައިދާ ހުރި އިލްމީ މައުލޫމާތު ފެތުރުން
• ފައިދާ ހުރި އިލްމު އުނގަންނައިދޭ ވަސީލަތްތައް ގާއިމުކުރުން
• ފައިދާ ހުރި އިލްމީ ފޮތްތަކާއި އެޕްލިކޭޝަންތަކާއި ޕްރޮގްރާމްތައް ތައްޔާރުކޮށް ފެތުރުން
• ފައިދާ ހުރި އިލްމީ ހޯދުންތައް ހޯދާ އާއްމުކުރުން
• ފައިދާ ހުރި އިލްމީ އިނޮވޭޝަންތަކާއި ޓެކްނޮލްޖީތައް ތައާރަފްކުރުން ފަދަ އެތައް ކަމެއް ހިމެނެއެވެ/

އެކަމަކުން މީސްތަކުން ފައިދާ ލިބިގަންނަހާ ހިނދަކު އޭނައަށް އެކަމުގެ ސަވާބާއި ދަރުމަ މެދުނުކެޑި ލިބެމުން ދާނެއެވެ. އެހެންކަމުން، މީގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭނީ އިލްމުވެރިން އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. އިލްމުވެރިންނާއި އެކުގައި އެ އިލްމު މީސްތަކުންގެ މެދުގައި ފަތުރާ މީހުންވެސް ހިމެނޭއެވެ. މިސާލަކަށް، މީހަކަށް ފޮތެއް ހަދިޔާ ކުރުމުގެ ސަބަބުން އެ ފޮތުން އެމީހަކު ފައިދާ ލިބި ، އެނާގެ ފަރާތުން އެހެން މީހަކަށް އެކަމުން ފައިދާ ލިބި ، އެގޮތަށް ކިތަންމެ ދުރަކަށް ދިޔަޔަސް އެ ފޮތް ހަދިޔާ ކުރި މީހާއަށް އެ އެ އެންމެންގެ ސަވާބާއި ދަރުމަވެސް ލިބިގެން ދާނެއެވެ. 

• ތިންވަނަ ކަމަކީ، ހެޔޮދުއާ ކުރާނެ ސޯލިހު ދަރިއެއް ދޫކޮށްފައި ދިޔުމެވެ.

އެ ދަރިފުޅު ކުރާ ހެޔޮ ދުއާގެ ސަވާބާއި ދަރުމަ މައިންބަފައިންނަށް މެދުނުކެޑި ލިބިލިބި ހުންނާނެއެވެ. ދަރިން ހެޔޮ ގޮތުގައި ތަރުބިއްޔަތު ކޮށްފައި ދިޔުމަކީ މައިންބަފައިންނަށް ކުރެވޭ އެންމެ ރަނގަޅު އެއް ކަންތަކެވެ. ސޯލިހު ދަރިޔަކު ތަރުބިއްޔަތު ކުރުން ފައިދާ ކުރަނިވި އިލްމެއް ދޫކޮށްފައި ދިޔުމުގެ ކެޓަގަރީގައިވެސް ހިމެނޭނެއެވެ. މައިންބަފައިން ދަރިންނަށް ދޭ ހެޔޮ ތަރުބިއްޔަތާއި ނަސޭހަތް ދަރިން އެދަރިންގެ ދަރީންނަށް ފޯރުކޮށްދޭނެއެވެ. އެހެންކަމުން، އެތައް ޖީލަކަށް އެ މައިންބަފައިންނަށް ސަވާބާއި ދަރުމަ މެދުނުކެޑި އިލްމު ފެތުރި ކެޓަގަރީންވެސް ލިބިލިބި ހުންނާނެއެވެ.

މަރާ ބައްދަލު ވުމުގެ ކުރިން، ކޮނމްމެ މީހަކުވެސް މިކަންކަމަށް މަސައްކަތް ކުރަން ޖެހޭނެއެވެ. ހުރިހާ އަމަލުތަކެއްގެ ނެތިދާ ދުވަހު، އިސްވެ ދިޔަ ތިން އަމަލު ދެމިއޮންނާނެއެވެ. ދެމިގެންދާނެ މަންފާ ލިބެނިވި އަމަލުތަކެއްގެ ގޮތުގައެވެ. 

ބޭނުންވާތަކެތި:

• 1 ޖޯޑު އޯޓްސް
• 1 ޖޯޑު ފެނުކައްކާފައިވާ އަލުވި
• 1 މަސްދަޅު
• 1/2 ލުނބޯގެ ހުތް
• 1 ފިޔާ
• 10 ހިކަނދިފަތް
• 1/2 ގިތެޔޮމިރުސް
• 1/4 ސައިސަމްސާ ރީނދޫ
• 1 ސައިސަމުސާ ޗިސްކޮށްފައިވާ އިނގުރު
• 1 ލޮނުމެދު (ޗިސްކޮށްފައި)
• ރަހަލާވަރަށް ލޮނު
• 1 ސައިސަމްސާ ތެޔޮ

ހަދާނެގޮތް:

• އޯޓްސް ޕެކެޓުގައިވާ ބުނެފައިވާ ގޮތަށް އޯޓްކޮޅު ތައްޔާރުކޮށްލާށެވެ. ފެންކޮޅަކަށް އަޅާފައި ކުޑައިރުކޮޅަކު ބަހައްޓާލުން ނޫންކަމެއް ކުރާކަށް ވަރަށް މަދުން ނޫނީ ޕެކެޓްގައި ބުނެފައެއް ނޯވެއެވެ.
• ގިތެޔޮމިރުހާއި ފިޔައާއި ހިކަނދިފަތް ތުނިކޮށް ކޮށާލާށެވެ.
• ކޮށި ތަކެއްޗާއި އިނގުރާއި، ލޮނުމެދާއި، ލުނބޯ ހުތް ލޮނުކޮޅާއި އެކު ރަނގަޅަށް މޮޑެލާށެވެ.
• މޮޑެލި ތަކެތީގެ ތެރެއަށް މަސްދަޅާއި، އަލުވި، ރީނދޫ އަދި އޯޓްސްކޮޅު އަޅައި އެއްކުރާށެވެ.
• ތަވައެއް އުދާށެވެ. ނޮން ސްޓިކް ވައްތަރުގެ ތަވައެއް އޮތީއްޔާ ރަނގަޅީ އެ ބޭނުން ކުރުމެވެ.
• ތެޔޮކޮޅު ޓިޝޫކޮޅެއް ބޭނުންކޮށްގެން ތަވާގައި ރަނގަޅަށް ހާކާލާށެވެ.
• އެއްކުރި ސާމާނު ތަވަޔަށް އަޅާލާފައި ރީތިކޮށް ފަތުރާލާ އޮމާންކޮށްލާށެވެ. ބައި އިންޗިއެއްހާ ބޯމިން ހުންނާނެ ވަރަށް ފަތުރާލީމަ ރަނގަޅުވާނެއެވެ.
• ގިނި ބަހައްޓާނީ މަޑުކޮށެވެ. އަދި ބޯކިބަލުގެ މަތީބައިގެ ތެތްކަން ފިލަންދެން  ފިހުމަށްފަހު ފުށުން ޖަހާށެވެ.
• ފުށުންޖެހުމުން އަޑީގައި އޮތް ބަޔަށް ރަން މުށިކުލަ އަރަންދެން ފިހާށެވެ.

އަލީ ރަމީޒު ލަވަކިޔުން ހުއްޓާލާ ގެންގުޅުނުހާ އަގުބޮޑު މިޔުޒިކް ކުޅޭސާމާނުގައި ހުޅުޖަހާ އަންދާލީ މިއުޒިކް ހަރާންކަން އެނގިގެންނެވެ. އަލީ ރަމީޒަށް މަގުދެއްކީ ސަލަފު ޝޭހުންނެވެ. ސަލަފީންގެ އިސް ލީޑަރަކީ ބާބުލް އަވާލީ އަބްދުއްލާ މުހައްމަދެވެ. 

އަބްދުއްލާ މުހައްމަދަކީ ސަލަފީންގެ ބޮޑު ޝޭހު ބާބުލްއަވާލީ މުހައްމަދު އިބްރާހީމް (ޖަނާބު ޝޭހު)ގެ ދަރިއެކެވެ. މައްޗަށްގޮޅި އުތުރު ދާއިރާގެ މަޖިލިސް މެންބަރުކަމަށް ޕީއެންސީން ވާދަކުރާ އިބްރާހީމް މުހައްމަދު (އިބްރާހިމް ޖަނާބު) އާއި މެޑަމް ސާޖިދާ ޖަނާބު އަކީވެސް ޖަނާބު ޝޭހުގެ ދަރިންނެވެ. މި އެންމެންނަކީ ވެސް މާ ދީންވެރި ބަޔަކަށް ވެގެން އުޅޭ ބައެކެވެ. 

މެޑަމް ސާޖިދާގެ ދީންވެރިކަން ބޮޑުކަމުން ފިރިހެނުންނާ ސަލާން ނުކުރެވިގެން އުޅުނު އިރެއް ދިޔައެވެ. އާހިރުގައި ބުޅާ ގޯނިން ބޭރުވީއިރު ސާޖިދާ މިވީ ހިލޭ ފިރިހެނުންނާ ބީހޭ ކަރޯކޭ ކުއީނަށެވެ. ދައްކަން މިއުޅެނީ ސާޖިދާގެ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ.

ދައްކަން މިއުޅެނީ ދީންވެރިކަމުން އޮބިނޯވެގެން އެހެން މީހުން ކާފަރު ކުރަމުން ދީނަށްޓަކާ މަޖިލިސް މެންބަރުކަން ކުރަން އުޅޭ އިބްރާހީމް ޖަނާބުގެ ވާހަކައެވެ. ކަމެއް ހާސިލުކުރަން ވީމާ ދީނަކަށް ގައުމަކަށް އިބްރާހީމްމެން ނުބަލާ ވާހަކައެވެ. ކިތަންމެ ބޮޑު މަންފާއެއް ގެއްލިގެން ދިޔަސް ދީނުގެ ހައްގުގައި ހަގީގީ ދީންވެރިން ނުކުރާނެ ކަންކަން ހުރެއެވެ. މީހުން ލައްވާވެސް ނުކުރުވާނެ ކަންކަން ހުރެއެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު އިބްރާހީމް ޖަނާބުގެ ކިބައިގައި އެ ސިފައެއްނެތެވެ. 

އަންހެން ކުދިން ހިތާނު ކުރުން ލާޒިމުކުރާ ގާނޫނެއް މަޖިލީހުން ފާސްކުރުވަން ސަލަފަށް ބައިއަތު ހިފައިގެން ލޯންޖު ކުރީ މިޔުޒިކާއެކު ކިޔާ ކެންޕޭން ލަވައެކެވެ. އިބްރާހީމް ޖަނާބުގެ ކެންޕޭނަށްޓަކައި ލަވަޔާ މިޔުޒިކް އިބްރާހީމް ޖަނާބަށާއި ސަލަފަށް ހަލާލުވީތާއެވެ. ސަލަފާއި އަލީ ރަމީޒު ތިބީ ހަނެވެ. އެނގޭ ކަމަށްވެސް ނުހަދައެވެ. 

ލަވައާއި މިޔުޒިކަކީ ހަރާން އެއްޗެއްކަމަށް ތަކުރާރުކޮށް އެތައް ތަނެއްގައި އެތައް ފަހަރަކު މި އިބުރާހީމް ޖަނާބު ބުނެފާ އެބަހުއްޓެވެ. ލަވައާއި މިޔުޒިކުން ނަފާ ހޯދުމަކީވެސް ހުއްދަނޫން ކަމެއްކަމަށް މި އިބްރާހީމާއި ސަލަފުން ބުނެއެވެ.

އިބްރާހީމް ޖަނާބު ގޮވައިގެން ބޮޑު ޅިޔަނު ސަޖިދަ ވިއްކާ ރައީސާއި ސާޖިދާ ޖަނާބު ދޮރުން ދޮރަށް ހިނގަމުން ދިޔައީ އަޑުހަރުކޮށް މިއުޒިކާއެކު ޖަހަމުން ދިޔަ ކެންޕޭނު ލަވައަށް ވަޒަން ހަމަކޮށް ކޮރުލަމުންނެވެ. ވޯޓު ހޯދުމުގެ ބޭނުމުގައި ޖަގަހައިގާ ދެޖިންސް ގުޅަކަރުވައިގެން އިބްރާހީމް ޖަނާބުގެ ކަމަކީ މިޔުޒިކާލަވައިން މަޖާ ނެގުމެވެ.

މިހާރަކު ވެސް އިބްރާހީމް ޖަނާބަށް ހުއްދަ ކަމަކަށް ލަވައާއި މިޔުޒިކް ނުވެޔޯލައެވެ. އިބްރާހީމް ޖަނާބު ކުރިކަން ހަލާލުކުރަން ބުނަނީ "އަޅުގަނޑަށް ތާއިދުކުރާ މީހުން ވެސް އެބަ ހަދާ ޅެމާއި ބަންޖާ، އެކަން ކަމަށް އަޅުގަނޑަށް ނެތް ހުއްޓުވޭކަށެއް. އެކަމަކު އަޅުގަނޑު އަމިއްލަ އަށް އެ ކަހަލަ ކަމެއް ނުކުރަން. ތާއިދުކުރާ މީހުންނާއި ޕާޓީން އެކަން ކުރުމަކީ މުޅީން އެހެން ކަމެއް،" ކަމަށެވެ.

ކިހާތާހިރު ހެއްޔެވެ. މުންކަރާތް އެކަނޑާލަނީ އެހެން ބައެއްގެ ބޮލަށެވެ. މުންކަރާތުން ލިބޭ ނަފާ އިބްރާހީމް ޖަނާބަށެވެ. 

ޕީޕީއެމް ކިޔަސް ޕީއެންސީ ކިޔަސް ބިރެއް ޖެހިލުމެއް ނެތި އަބަދުވެސް ބޭރު ފުށުން ދީންވެރިކަމާ ގައުމުދެކެ ލޯބިވާކަން ދައްކައިގެން ރައްޔިތުން ވާވެއްދުމަކީ އެމީހުން އެކަން ކުރާ ގޮތެވެ. 

އެމްޑީޕީ އަކީ އަބަދުވެސް އެކަމަށް ޖެހިލުންވާތީ ދީނުން ކަންދައްކައިގެން ހެއްދެވި ފަރާތަށް އޮޅުވާލެވޭނެ ކަމަށް ގަބޫލު ނުކުރާ ޕާޓީ އެކެވެ. އެގޮތަށް ދެފުށް ދެގޮތްވުމަކީ އެންމެ ލާދީނީ މުނާފިގުންގެ ގޮތްކަން އެމްޑީޕީން އަބަދުވެސް ގަބޫލު ކުރެއެވެ.

ރާއްޖޭގައި މިހާރު މިއޮތް ސަރުކާރުން ދީނާ ގައުމޭ ކިޔާ ކަރުފެލުނީ ވެރިކަން ހޯދުމުގެ ބޭނުމުގައިކަން މިރޯދަ މަހު މިސްކިތްތަކުގެ އަޑު ކަނޑުވާލި ގޮތުން ވެސް ވިސްނާ ބަޔަކަށް އެނގޭނެއެވެ. މިއީ އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަމެއްގައި ކުރި ކަމެއްނަމަ ދީނީ އިލްމުވެރިންނޭ ކިޔައިގެން މި ރާއްޖެ ފިތުނަކުރާ ބަޔަކާ ހުރެ ފިސާރި ބޮޑު ދުއްޕާނަކަށްވީހެވެ.

އެއިން މީހެއްގެ އަޑެއް ބަޑެއް ހިލަމެއް މިހާރަކު ނެތެވެ. ވާނީ ވެސް އެހެންނެވެ. ބޭނުންވާ އިއްޒަތާ މަގާމާ ބޮޑު މުސާރައާ ނާޖާއިޒު ފައިދާ ލިބޭ އަމިއްލަ ސަރުކާރު އޮތީ ވެރިކަމުގައެވެ.

ދޮގާ މަކަރާ އޮޅުވާލުން ހައްދުފަހަނަ އެޅިޔަސް މިހާރު އޯކޭ އެވެ. މާލޭ މިސްކިތްތަކުގެ މުންނާރުތަކާ ލޯޑް ސްޕީކަރުތައް މުއިއްޒާ އަދުރޭ ހަފާ ކެޔަސް މިހާރު އެވާނީ އިސްލާމް ދީން ދެކެ ލޯބިން އެބޭފުޅުން އެތަކެތި ފަރީއްކުޅުއްވަނީ ކަމަށެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒު މާލޭގެ މޭޔަރުގެ މަގާމު އަދާކުރެއްވި ދުވަސްވަރު ސިޓީ ކައުންސިލުގައި މަސައްކަތް ކުރުމުން މުއިއްޒާ ޒަމީރުގެ އޮތް ގާތްކަމަކީ ސަރުކާރަށާއި ޕީއެންސީއަށް އޮތް ކިތަންމެ ބޮޑު ގެއްލުމަކަށް ވިޔަސް ފަރުވާލެއް ނެތީތާއެވެ. އެމްޑީޕީގެ ޓިކެޓްގައި ސިޓީ ކައުންސިލަށް އިންތިހާބު ވެގެން ޕާޓީ ބަދަލުކޮށްގެން އުޅޭ ޒަމީރާއި މުއިއްޒަކީ ދުލި ބަދަލު ކުރުމުގައި އެއްގަލުން ފެހިކާ ދެލަނޑައެވެ.

އިންތިހާބު ވުމަށްފަހު މަގާމަށް އިންތިހާބު ކޮށްދޭ އާއްމުން މެންބަރުންގެ އިހުސާސަށް ނުބެލުމުގައި މުއިއްޒާއި ޒަމީރަކީ ލާމަސީލު ބައެކެވެ. އެންމެ މަޖާކަމަކީ މުއިއްޒު ސޮއިކޮށް ކުކޫއަށް ޕާޓީގެ ޓިކެޓް ދީފައި ނިކުމެ "ޕްރައިމަރީން ބަލިވި ބަލި ބުޅާގަނޑެއް" ގެ އަތުގައި މުއިއްޒު ހިފުމެވެ. މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ހޯދަން އުޅޭ ރައީސަކު މިފާޑަށް އުޅޭތީ ފެންނަ މިއީ ފުރަތަމަ ފަހަރެވެ. ޕާޓީ ޓިކެޓް ދޭ މީހާއާއި ރައީސް ތާއީދުކޮށް މަސައްކަތްކުރާ މީހާ ތަފާތުވުމަށް ވުރެ ބޮޑު އަރަތެއް ނެތެވެ. 

ދާއިރާގައި ކޫކުއަށް އޮތް ބޮޑު ތާއީދަށް އިހުތިރާމް ނުކޮށް ޒަމީރަށް މުއިއްޒު ތާއީދު ކުރުމަކީ އެމްޑީޕީއަށް ދާއިރާގެ ގޮނޑި ހަދިޔާ ކުރުމެވެ. ރައީސް މުއިއްޒުގެ ނަގާބިލުކަމާއި މީހުންގެ ދަށުވެފައި ހުރިވަރުން ސިޔާސީ ގޮތުން މުއިއްޒަށް ކޮޅުކެހި ލިބުންނޫން ކަމެއްނުވެއެވެ. 

ޕާޓީ ޓިކެޓާ ދެކޮޅަށް މީހުން ނެރެގެން މުއިއްޒު އުޅެނީ އެއް ދިމާލެއް ދެ ދިމާލަކަށް ނޫނެވެ. ޕީއެންސީގެ ކެންޑިޑޭޓަކު ހުރި ނަމަވެސް އެހެން ކެންޑިޑޭޓުންގެ ކެމްޕެއިނުގައި ސަރުކާރުގެ އިސް ވެރިން ބައިވެރިވަމުން އެބަދެއެވެ. އެމީހުން ބުނާ ގޮތުން، ރައީސް މުއިއްޒުގެ ތާއީދު އޮތް ކެންޑިޑޭޓުންނަކީ އެއީއެވެ. ޒަމީރު ގޮތަށް ޕްރައިމަރީން ބަލިވި އެތައް ކެންޑިޑޭޓުންނަށް މުއިއްޒު ތާއީދު އެބަކުރެއެވެ. ހޮވަން ކެންޕޭނު އެބަ ކޮށްދެއެވެ.

ހުރާ ދާއިރާއިން ޕްރައިމަރީގާ ބަލިވި އަނާރާ ނައީމާއި ވިލިނގިލި ދާއިރާގެ ޕްރައިމަރީން ބަލިވި އާޒިމް އަބްދުލްއަޒީޒާއި ކުޅުދުއްފުށި ދެކުނު ދާއިރާއިން ބަލިވި އައިމަން މުހައްމަދަކީ ސަރުކާރު ކެންޑީޑޭޓް ކަމަށް ބުނެ ދަނީ މުއިއްޒު ކެންޕޭން ކޮށްދެމުންނެވެ. 

ތިމަރަފުށީ ދާއިރާގެ މެންބަރު އަބްދުއްލާ ރިޔާޒުގެ ބޭބެ އަހުމަދު ރިޔާޒު އަމިއްލަ ގޮތުން ވާދަކުރާއިރު އޭނާއަށް ކެމްޕެއިނުކޮށްދެނީ ސަރުކާރުގެ އިސް ވެރިންނެވެ. އޭނާއަކީ ޕީއެންސީގެ ޕްރައިމަރީގައި ބައިވެރިވީވެސް ކެންޑިޑޭޓެއް ނޫނެވެ. އެމްޑީޕީގައި ތިއްބާ މުއިއްޒު ގަނެގެން ގެންދިޔަ ދެ މެންބަރަކު ވެސް މުއިއްޒުގެ ކެންޑިޑޭޓުންގެ ގޮތުގައި ސަރުކާރުން ކެމްޕެއިން ކޮށްދެމުން އެބަދެއެވެ. މަތިވެރި ދާއިރާގެ މެންބަރު ހަސަން ޒަރީރާއި ކުރެންދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރު އަބްދުލްގަނީއެވެ. އެ ދެ ދާއިރާގައި މުއިއްޒުގެ ކެންޑިޑޭޓުންގެ ގޮތުގައި އެމީހުން ވާދަކުރަނީ ޕީއެންސީގެ ޓިކެޓުގައި ކެންޑިޑޭޓުން ނެރެފައި ތިއްބައެވެ.

ފޮރުވާނެ އެއްޗެއް ނުއޮންނާނެ ކަމަށް ބުނެ ވެރިކަމަށް އެރި މުއިއްޒު އަނެއްކާވެސް އުނބަށް ޖެހީއެވެ. ވެރިކަމަށް އަންނަ ވެގެން އުޅުނު އިރު ކަރުން ނާރުނަގާ ގޮވަމުން ދިޔައީ ހާމަކުރަން ޖެހޭ ވާހަކައެވެ. ސަރުކާރު ކީއްކުރަން ހެއްޔެވެ. ރައީސް މީހާގެ ވަތުއޮޑީގެ ތޭރިއަށް ދާންދެން އޮންނަން ޖެހޭ ކަމަށްވީ ހާމަޔަށެވެ. 

އިބޫ ރައީސް ކަމުގައި ހުރިއިރު ހާމަ ކުރަން ނުޖެހޭ އެކައްޗެއްވެސް އޮތް ކަމަކަށް ނުވެއެވެ. ސަލާމަތީ ގޮތުން އެހެން ގައުމަކާއެކު ވެވޭ އެއްބަސްވުން ވެސް ހުންނަން ޖެހެނީ ދިމްޔާތު ފާރުގައި ހިއްޕާފައެވެ. ބަޑި ގުދަނުގައި ހުރިހާ ހަތިޔާރަކާ ވަޒަނަކާއި ހުންނަން ޖެހެނީ ޖުމްހޫރީ މައިދާނުގައި އަވީލާފައެވެ.

ރައީސް އޮފީހާއި ސަރުކާރުގެ މިނިސްޓްރީ ތަކުން ލިޔާހާ ލިޔުމަކާއި މުއައްޒަފުންގެ ވަތުބަތާނައަށް ދާންދެން އޮންނަން ޖެހޭނީ ނޫސްތަކަށް ނަކަލުކޮށްފައެވެ. ގައުމީ ސަލާމަތާއި ސިއްރަކީ އޭރަކު އޮތް އެއްޗަކަށް ވެގެނެއްނުވެއެވެ.

ރައީސް ސޯލިހު އެހެން ގައުމުތަކުގެ ވެރިޔަކަށް ސިޓީއެއް ފޮނުވިޔަސް ފޮނުވަން ޖެހެނީ މުއިއްޒަށް ދައްކާ އައުވާނުން ފާސް ކުރީމައެވެ. ދިޔަރެހުން ބޭނުންވެއްޖެ ކޮންމެ އެއްޗެއް ހާމަކޮށް ދައްކަން ޖެހެއެވެ. މާލިއްޔަތުގައި ހުންނަ ފައިސާއާއި މުދަލަކީ ވަކި ބަޔަކު ބޭނުންވީމާ ގޮސް ގުނާލެވޭ ގޮތަށް ހުޅުވާލެވިފައި ހަޒާނާ ހުންނަން ޖެހެއެވެ. ސަރުކާރާއި ދައުލަތް ބަރަހަނާކޮށް ގައުމުގެ އަދާވާތްތެރިންނަށް ދައުލަތުގެ ސިއްރުތައް އެނގުން އެއްޔަކީ އޭރަކު މައްސަލައަކަށް އެ މީހުންނަކަށް ނުވެއެވެ. 

މޮރިޝަސްގެ ވެރިޔާއަށް ރާއްޖޭގެ ރައީސް ސިޓީއެއް ފޮނުވައިގެން އެ ސިޓީއެއް ނުދައްކައިގެން ވެސް ހީވީ އުޑުބޮލަށް ވެއްޓިގެން އުޅުނު ހެންނެވެ. އަވަށްޓެރި އިންޑިއާ އާއި އެކު 100 އަށް ވުރެ ގިނަ އެއްބަސްވުން ހަދާފައި އެބައޮތޭ ބުނެ އެޔެއް ހާމަ ނުކޮށްގެން ހީވީ ބިންގަނޑު ފައިދަށުން ދެމިގެން ފާނެހެންނެވެ. 

ޕީއެންސީގެ ވެރިކަމެއްގައި ފޮރުވާނެ އެއްޗެއް ނުއޮންނާނެ ކަމަށް ބުނުމުން ވެރިކަން ހޯދީ އެ ބަޔަކު ދައުލަތުގެ އޮރިޔާން ބަލާހިތުންނެވެ. އެކަމަކު މިހާރު ދައުލަތުގެ އޮރިޔާން ނިވާނުވެގެން އުޅެ ގަތީއެވެ. ފޮރުވާނެއް އެއްޗެއް ނުއޮންނާނެ ކަމަށް ކުރިންބުންޏަސް އެކަމެއް އެހެނެއް ނުވިއެވެ. ހާމަ ނުކޮށްގެން އުޅުނު 100 އެއްބަސް ވުމުން އެންމެ އެއްބަސްވުމެއް ހާމައެއް ނުކުރެވުނެވެ. ނުވިތާކަށް އެއްބަސްވުން ހާމަކުރަން ވެރިކަމަށް އައިމީހުން ވީހާ އެއްބަސްވުންތައް ކުރީ ސިއްރެވެ.

ޗައިނާއާއި އެކު ވެވުނުހާ އެއްބަސްވުންތައް ލާފައިވަނީ ފައިތަޅާ އަޑިއަށެވެ. ޑްރޯން އެއްބަސްވުމާއި މުޅި މުއާމަލާތު ކުރީ ސިއްރެވެ. އިހަވަން ދިއްޕޮޅު ބަންކަރިން އެއްބަސްވުމާއި ތިނަދޫ އިންޓަނެޝަނަލް އެއަރޕޯޓް އެއްބަސްވުމާއި ރަސްމާލެ އެއްބަސްވުމާ ޖަހާލީ މުއިއްޒުގެ ކަބަޑަށެވެ. 

ސަހަރޯއެވެ. މުއިއްޒަށް ވެރިކަމަށް އެރުނީމާ ގައުމީ ސަލާމަތާއި ދައުލަތުގެ ސިއްރަކީ އޮތް އެއްޗަކަށް ވެއްޖެއެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސިއްރުތައް ހިފެހެއްޓުމާ ބެހޭ ގާނޫނެއް އެކުލަވާލަން ޖެހިއްޖެއެވެ. ކްލެސިފިކޭޝަން ލެވެލް ތަކެއް ލައިގެން ދައުލަތުގެ އެކި ވަރުވަރުގެ ސިއްރު ހިފެހެއްޓޭނެ ނިޒާމެއް ކަށަވަރު ކުރަން ޖެހިއްޖެއެވެ. 

ބުނަން ހެއްޔެވެ. ދިފާއީ ވަޒީރު އެދިނީ ސަމާސާ މެސެޖެއް ނޫނެވެ. ގައްސާނު އެދިނީ ގާނޫނު ތަކުން ބަދެލައިގެން ގޮށްމުށުގެ ވެރިކަމެއް ކުރުމަށް މުއިއްޒު އަމާޒު ހިފައިގެން ހުރިކަމުގެ މެސެޖެވެ. ދައުލަތުގެ ސިއްރު ހިފެހެއްޓުމުގެ ނަމުގައި ރާވަމުން އެދަނީ މާސިންގާ ޖަރީމާއެކެވެ. ގައްސާނު މިއަދު އެދިން މެސެޖަކީ މަޖިލީހުން މުއިއްޒަށް ކިރިޔާވެސް ބާރެއް ލިބިއްޖެނަމަ ގާނޫނުގެ ތެރެއިން ގޮށްމުށުގެ ވެރިކަމެއް ކުރަން ތައްޔާރުވާ ކަމުގެ މަސެޖެވެ. 

ފިކުރެއް ހަމައެއް ލަމައެއް ނެތް މިނިކާ ބާޒަކަށް ވައްވައް ޖެއްސޭނީ ފިޔޮއް ކުކުޅެއްގެ ކުރިމަތީގައެވެ. އެމްޑީޕީގެ ކުރިމައްޗަކު ވައްވަކެއް ނުޖެއްސޭނެއެވެ. ތުނބުލައިގެން ގެންގޮސް ވަކިގަނޑު ދަށުލާ ވީދައިގެން ކެވޭނީ ފަތްނުފަޅާ ޅަފިޔޮއް ގަނޑެކެވެ. މައިކުކުޅު ކޮއްޓަކަށްލާ ބަންދުކޮށްފައި ކައިރީގައި ތިބި ކުދިކުދި ފިޔޮއްތަކެއް ޖަހައިގަނެގެން ގެންގޮސްގެން ބަނޑުދަށުލައިގެން ގެންގުޅެވޭނީ މައި ފިއްލަވާލަން ދެނެވެ. 

ޔާމީނު ވިދާޅުވީ ހަމަރަނގަޅަށެވެ. ކިތަންމެ ހުތޫރަތްތެރި ވިޔަސް މިނިކާ ބާޒަކަށް ހަނި ފުރުސަތެއް ވެސް ދޭކަށް ނުވާނެއެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު ދަނޑިވަޅުބަލާ މިނިކާ ބާޒުހެދިގެން މުއިއްޒު އެހުރީ ދޮގުދޮލަގެއް ވިއްކައިގެން އެނގަކުރި ހިފައިގެންނެވެ. މަގުމަތީ ހޮވާކާން އުޅުނު ފިޔޮއްތަކުގެ ބަނޑު ފުރާދީގެން އެތިބީ ގުނބޯ ހައްދާފައެވެ. މުއިއްޒު ކިޔާހާ ލަވަޔަކަށް އެކަކަށް ވުރެ މޮޅަށް އަނެކަކު ކޮރުލުމުގައި ހަމައެއް ލަމައެއް ނެތެވެ. 

ވާނީ އެހެންތާއެވެ. މުއިއްޒު މުގައްދަސް ކުރާ ކޮންމެ މީހަކަށް ދައުލަތުގެ ހަޒާނާ އޮތީ ތައްމިނަށް ހުޅުވާލާފައެވެ. އެއިން ކޮންމެ މީހެއްގެ އަނބިދަރިން ފެށިގެން ވަންހަ ދިލަކޮޅަށް ދައުލަތުން މުސާރަދެއެވެ. މަހު އެއްޗެތިކޮޅުދެއެވެ. ދެނަކާ ދެނެއް ނެތެވެ. ވީމޮޅުގައި އެއެއް މިއެއް ނުބަލައެވެ. ދޮގު ދޮލަނގު ބޮލަށްލައިގެން ރާރާ ގުޑިތަކެއްހެން އެއްވާނަކަށް ދޮގުވިއްކަން ނިކުމެ ހޯބޯ ލަވަނީއެވެ.

މުއިއްޒުގެ އަޅުކުދިންކޮޅު ނަފްރަތުގެ ހުޅަށް ޕެޓްރޯލު އަޅަމުން މާރާމާރީއަށް ދެމުންދާ ހިތްވަރު ރާއްޖޭގެ އެތައް މިތަނުން ފެންނަން ފަށައިފިއެވެ. ވާދަވެރި ކެންޕޭނާއި ވާދަވެރި ސިޔާސީ ހަރަކާތަކީ މުއިއްޒު ދަންނަ ކަމެއްނޫނެވެ. ގަދަކަން ދެއްކުމާ މަވެތިކަން ނޫން ކަމެއް މުއިއްޒާ މުއިއްޒުގެ އައުވާނުންގެ ފުށުން ފެންނަމަކުން ނުދެއެވެ. ފާޅުގައި ނިކުމެ ވާދަވެރިންނާ ކުރިމަތިލާ ތަޅާފޮޅާ މާރާމާރީ ހިންގުން މިވަނީ އާއްމުވެފައެވެ. މުއިއްޒު އެމްޑީޕީ ފުހެލުމަށް ފާޅުކަން ބޮޑުކޮށް ހިންގާ ނޭއްގާނި ކަންކަމާއި ފަތުރާ ނަފްރަތުގެ ބަސްތަކުން މުޅި ރާއްޖެ ނުރައްކަލުގެ ތެރެއަށް ވައްޓާލައިފިއެވެ.   

އެހެން ނަމަވެސް އެމްޑީޕީ ފިކުރު ނައްތާލަން މުއިއްޒު ކުރާ ކޮންމެ ކަމަކުން އެމްޑީޕީ އިތުރަށް ވަނީ ވަރުގަދައެވެ. އިތުރު ވަނީ ޖޯޝެވެ. ދުރަށްޖެހި އެކަހެރި ވެލައިގެން ތިބިހާ މީހުން އެއް ރޫހެއްގައި ނިކުމެ ދަނީ އަތުގުޅަމުންނެވެ. އެމްޑީޕީގެ ދިފާއުގައި ހިތާ ރޫހުން ގުޅި ލާމެހެމުންނެވެ. ބައިލައްކައަށް ވުރެ ގިނަ ދިވެހިން ހިމެނޭ ބޮޑު ބިޔަ ޕާޓީއެއް ނައްތާލަން ގައިވީދިޔަސް އެމްޑީޕީއަށް ކަހަރުވަކެކޭވެސް ހީނުވާނެއެވެ. 

ކުރިއަށް އޮތް އާންމު އިންތިހާބުގައި މުއިއްޒަށް މަޖިލިސް ގެއްލޭތަން ފެނި އަތްފައި ބަޅާބޫޅި ކުރިޔަސް ހަމަ ދާނީ ޗޮކުންނެވެ. ޕީޕީއެމްގެ ދެނައިބުން ހައިޖެކްވެފާ ތިއްބަސް ޕީޕީއެމް އާންމު ގިނަ މެންބަރުން ތިބީ ފިސާރި މިނިވަން ކޮށެވެ. އެ މީހުންގެ ހަގީގީ ލީޑަރ ޔާމީނަށް ނިކަން ވަފާތެރިކޮށެވެ. މުއިއްޒުގެ އުނގަށް ވެއްޓިގަތް ގައްދާރުންނަށް ޔާމީނުގެ ހިތް ހެވެއް ނުވާނެއެވެ. އެމީހުން ވެފައި އެތިބީ ފުޅަނތްގަށެވެ. ހަމަތެދެކެވެ. ސިޔާސީ ގޮތުން މުއިއްޒު ސައިޒު ކުރާނީ ޔާމީނެވެ. އެމްޑީޕީ ހިމޭނުން ބަލަން އޮތަސް މުއިއްޒަށް މަޖިލިސް ލިބޭތަނެއް ނުފެނެއެވެ. މުއިއްޒަށް ދައުރު ނިންމޭ ތަނެއް ވެސް ނުފެނެއެވެ.  

ނަހީ ކުރައްވާފައިވާ ދުވަސްތަޢް: 

• އީދު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން:

1. ފިތުރު އީދު ދުވަހާއި އަލްހާ އީދު ދުވަހުގައި ރޯދަ ހިފުމަ ނަބިއްޔާ ނަހީކުރައްވާފައިވާ ކަމެކެވެ. ރަސޫލާގެ ހަދީސްފުޅެއްގައި އަންގަވާފައިވަނީ "އަދި ދެ ދުވަހެއްގައި ރޯދަ ނުހިފާށެވެ. (އެއީ) ފިތުރު އީދު ދުވަހާއި އަލްހާ އީދު ދުވަހެވެ."
2. އިމާމު ނަވަވީ ވިދާޅުވެފައިވަނީ " ހަމަކަށަވަރުން ހުރިހާ ހާލަތެއްގައިވެސް މި ދެ ދުވަހު (އެބަހީ: ފިތުރު އީދު ދުވަހާއި އަލްހާ އީދު ދުވަހު) ރޯދަ ހިފުން ހަރާމް ކަމަށް އިލްމުވެރިން އިޖުމާއު ވެފައިވާ ކަމަށެވެ. އެއީ ނަދުރު ރޯދާއާއި ސުންނަތް ރޯދައާއި ކައްފާރާ ރޯދަ އަދި އެނޫން ރޯދައެއް ވިޔަސް އެ ދެ ދުވަހު ހިފުން ހުއްދަވެގެން ނުވެމެވެ." 

• އައްޔާމުއް ތަޝްރީގުގެ ތިން ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން: އައްޔާމުއް ތަޝްރީގުގެ ތިން ދުވަހަކީ ހައްޖުމަހުގެ 11، 12 އަދި 13ވަނަ ދުވަހެވެ.

1. އައްޔާމުއް ތަޝްރީގުގެ ދުވަސްތަކުގައި ރޯދަ ހިފުމަށް ނަބިއްޔާ ހުއްދަ ނުދެއްވާކަން ސައްހަ ސަނަދުން ސާބިތުވެއެވެ.
2. އައްޔާމުއް ތަޝްރީގުގެ ދުވަސްތަކަކީ ކެއުން ބުއިމުގެ ދުވަސްތަކެއް ކަމަށް ހަދީސް ކުރައްވާފައިވެއެވެ.

•  ހަމައެކަނި ހުކުރު ދުވަސް ހާއްސަ ކޮށްގެން ރޯދަ ހިފުން:

1. ރަސޫލާ ހަދީސް ކުރައްވާފައިވަނީ "ތިޔަބައިމީހުން ކުރެ މީހަކު ހުކުރު ދުވަހު ރޯދަ ނުހިފާށެވެ. އޭގެ ކުރީ ދުވަހާ އެކު ނުވަތަ ޖެހިގެން އަންނަ ދުވަހާ އެކު ރޯދަ ހިފާ މީހަކު ފިޔަވައެވެ." އެބަހީ: ބުރާސްފަތި ދުވަހާއި ހުކުރު ދުވަހު ނުވަތަ ހުކުރު ދުވަހާއި ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފާނަމަ މައްސަލައެއް ނެތެވެ.
2. ވަކި ހާލަތްތަކެއްގައި ހުކުރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން ހުއްދައެވެ. އެއީ އެހެން ސަބަބެއް މެދުވެރިވެގެން ހުކުރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުމުން ހުކުރު ދުވަހުގައި ރޯދަ ހިފުން ހާއްސަ ކުރިކަމަށް ނުވާތީއެވެ.

•  ހުކުރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން ހުއްދަ ހާލަތްތައް:

1. ބުރާސްފަތި ދުވަހާއި ހުކުރު ދުވަހު ނުވަތަ ހުކުރުދުވަހާއި ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން
2. ފަރުޟު ރޯދައަކަށްވުން:-

• އަދާއަށް ނުވަތަ ޤަޟާއަށް ރަމަޟާންމަހުގެ ރޯދަ ހިފުން
• ކައްފާރާގެ ރޯދަތައް ހިފުން
• ތަމައްތުއު ހައްޖެއް ވީ މީހަކު ހަދްޔުގެ ބަދަލުގައި ހިފާ ރޯދަ ފަދަ ރޯދަ ހިފުން

މިކަމުގައި މައްސަލައެއް ނެތެވެ. އެއީ މިގޮތަށް ރޯދަ ހިފާއިރު ހުކުރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުމުގައި ހާއްސަ ކަމެއްވާ ކަމަށް އިއުތިގާދު ނުކުރާނަމައެވެ. އަދި އޭނާގެ ތާވަލު ހުންނަ ގޮތުން އެ ދުވަހުގައި ރޯދައަށް ހުންނަން ފަސޭހަ ވާތީ ހަމައެކަނި ހުކުރުދުވަހު ރޯދައަށް ހުރެވިދާނެއެވެ. މިހާލަތުގައި ވެސް ބޮޑަށް ރަނގަޅީ އަދި ރައްކާތެރި ގޮތަކީ ބުރާސްފަތި ދުވަހާއި ހުކުރު ދުވަސް ނުވަތަ ހުކުރު ދުވަހާއި ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދައަށް ހުރުމެވެ.

• ރޯދަހިފުން ޝަރުއު ކުރެވިފައިވާ ދުވަހެއް ހުކުރުދުވަހަކާ ދިމާވުމުން ހުކުރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން

އޭގެ މިސާލަކީ: ކޮންމެ ހަނދުމަހެއްގެ 13 14 15ގައި ހިފާ ރޯދަ އާއި އަރަފާތު ދުވަހުގެ ރޯދައާއި އާޝޫރާގެ ރޯދައާއި ޝައްވާލުމަހުގެ ހަ ރޯދަ އަދި ހައްޖުމަހުގެ ފުރަތަމަ ނުވަދުވަހު ރޯދަހިފާއިރު ހުކުރު ދުވަހަކާ ދިމާވެއްޖެނަމަ ހުކުރު ދުވަހު ރޯދަހިފުން މައްސަލައެއް ނެތެވެ. އެހެނީ އެ ދުވަސްތަކުގައި އޭނާ ރޯދަ އެ ހިފަނީ އެއީ ހުކުރު ދުވަހަށް ވާތީއެއް ނޫނެއެވެ. އެހެނަސް އެއީ ރޯދަހިފުން ޝަރުއު ކުރައްވާފައިވާ ދުވަސްތަކަކަށް ވާތީއެވެ.

• އާދަކޮށް ހިފާ ރޯދައަކާ ދިމާވުން

މިސާލަކަށް ދެ ދުވަހުން އެއް ދުވަހު ރޯދައަށް ހުންނަ އޭނާ ރޯދައަށް ހުންނަ ދުވަސް ހުކުރު ދުވަހަކާ ދިމާވެއްޖެނަމަ ފަހެ އެ ދުވަހުގައި ރޯދަހިފުން އެއީ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. އެއީ ރޯދަމަހުގެ އެއް ދުވަސް ނުވަތަ ދެ ދުވަސް ކުރިން ރޯދަހިފުން، ނަބިއްޔާ ނަހީ ކުރެއްވިއިރުވެސް އާދަވެގެން ރޯދަ ހިފާ މީހުން އިސްތިސްނާ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. 

• ހުކުރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން މަކުރޫހަވާ ހާލަތު:

އިސްވެ ބަޔާންވެ ދިޔަ އެއްވެސް ސަބަބެއް ނެތި ސުންނަތް ރޯދަ ހިފުމަށް ހަމައެކަނި ހުކުރު ދުވަސް ހާއްސަ ކުރުން މަކުރޫހައެވެ.

• ހަމައެކަނި ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން

1. ނަބިއްޔާ އަންގަވާފައިވަނީ "ތިޔަބައިމީހުން ހޮނިހިރުދުވަހު ރޯދަނުހިފާށެވެ. އެއީ ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށް ފަރުޟު ކުރައްވާފައިވާ ރޯދަ ފިޔަވައެވެ. ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން މީހަކަށް (އެދުވަހު ކާނާގެ ގޮތުގައި) މޭބިސްކަދުރުގެ ތޮށިކޮޅެއް ނުވަތަ ގަހަކުން ދަނޑިކޮޅެއް ފިޔަވާ އެހެން އެއްޗެއް ނުލިބިއްޖެނަމަ ފަހެ އެ ހަފާށެވެ." މުރާދަކީ އެހަފައިގެން ވިޔަސް އެދުވަހު ރޯދައަށް ނުހުންނާށެވެ.
2. ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަހިފުން ނަހީވުމާއި ހުއްދަވުން އެކި ހާލަތްތަކުގައި ތަފާތެވެ. އެއީ ހުކުރު ދުވަހާމެދު އިސްވެ ބަޔާންވެ ދިޔަ ގޮތާ އެއް ގޮތަށެވެ.

• ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން ހުއްދަ ހާލަތްތަކަކީ:

1. ހުކުރު ދުވަހާއި ހޮނިހިރު ދުވަހު ނުވަތަ ހޮނިހިރު ދުވަހާއި އާދިއްތަ ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން
2. ފަރުޟު ރޯދައަކަށްވުން
3. ރޯދަހިފުން ޝަރުއު ކުރައްވާފައިވާ ދުވަހެއް ހޮނިހިރު ދުވަހާ ދިމާވުމުން ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން
4. އާދަކޮށް ހިފާ ރޯދައަކާ ދިމާވުން

• ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން މަކުރޫހަވާ ހާލަތު:

އިސްވެ ބަޔާންވެ ދިޔަ އެއްވެސް ސަބަބެއް ނެތި ސުންނަތް ރޯދަ ހިފުމަށް ހަމައެކަނި ހޮނިހިރު ދުވަސް ހާއްސަކުރުން

• ޝަޢުބާން މަސް ދެބައިވުމުން ރޯދަ ހިފުން

ރަސޫލާގެ ހަދީސްފުޅެއްގެ މާނާގައިވެއެވެ. "ޝައުބާން މަސް ދެބައިވުމުން ރޯދަ ނުހިފާށެވެ." ހަދީސުން މިވަނީ ޝައުބާން މަސް ދެބައިވުމުން ރޯދަހިފުން ނަހީކުރައްވާފައެވެ. މި ނަހީއިން އިސްތިޘްނާވާ ހާލަތްތަކެއް ވެއެވެ.

• ފުރަތަމަ ހާލަތް: އާދަކޮށް ރޯދަހިފަމުންދާ މީހާ

ހޯމަ ދުވަހާއި ބުރާސްފަތި ދުވަހު އާދަކޮށް ރޯދަހިފާމީހަކަށް ޝަޢުބާން މަހުގެ ދެބައިން ފަހުބައިގަވެސް ރޯދަހިފިދާނެއެވެ. ރޯދަމަހުގެ އެއް ދުވަސް ނުވަތަ ދެ ދުވަސް ކުރިން ރޯދަހިފުން، ނަބިއްޔާ ނަހީކުރެއްވި އިރުވެސް އާދަވެގެން ރޯދަ ހިފާ މީހުން އިސްތިސްނާ ކުރައްވާފައިވެއެވެ.

• ދެވަނަ ހާލަތް: ޝައުބާން މަސް ދެބައިވުމުގެ ކުރިން ރޯދަ ހިފަން ފެށި މީހާ

އެފަދަ މީހަކަށްވެސް ޝައުބާންމަހުގެ ފަހުބައިގައި ރޯދަ ހިފުން ހުއްދަ ވެގެންވެއެވެ. ކީރިތި ނަބިއްޔާ ޝައުބާންމަހުގެ ގިނަ ދުވަސްތަކުގައި ރޯދައަށް ހުންނަވާކަން ސައްހަ ހަދީސްތަކުން ސާބިތުވެއެވެ.

•  ތިންވަނަ ހާލަތް: ރަމަޟާންމަހުގެ ޤަޟާ ރޯދަތައް ހިފާ މީހާ

ޝައުބާން މަސް ދެބައިވުމުންވެސް ޤަޟާ ރޯދަތައް ހިފޭނެއެވެ. އެހެނީ އެމީހަކު ރަމަޟާން މަސް ފެށުމުގެ ކުރިން އެރޯދަތައް ހިފަން ޖެހޭ އިރު ދެން އިތުރު ފުރުޞަތެއް އޭނާއަށް ނުވާތީއެވެ.

އެހެންކަމުން ޝައުބާންމަސް ދެބައިވުމަށް ފަހުގައި އެމަހުގެ ކުރީ ކޮޅުގައި ސުންނަތް ރޯދަ ހިފަން ނުފަށާ މީހަކު އެމަސް ދެބައިވުމަށް ފަހު ސުންނަތް ރޯދަ ދެން ނުހިފާނީއެވެ. 

• ޝައްކުގެ ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން

ޝައްކުގެ ދުވަހަކީ ޝަޢުބާންމަހުގެ ތިރީސްވަނަ ދުވަހެވެ. އެދުވަހަށް އެނަމުން ނަން ދެވުނީ ވިލާ ބޯވުމުގެ ސަބަބުން ރަމަޟާންމަހުގެ ހަނދު ނުފެނިއްޖެނަމަ ޝައުބާންމަހުގެ ތިރީސްވަނަ ދުވަހަކީ ރަމަޟާންމަހުގެ ފުރަތަމަ ދުވަސްތޯ ޝައުބާންމަހުގެ ތިރީސްވަނަ ދުވަސްތޯ ޝައްކު އުފެދޭތީއެވެ. ޝައްކުގެ ދުވަހު ރޯދަ ހިފައިފި މީހާ ހަމަކަށަވަރުން ނަބިއްޔާ އުރެދިއްޖެއެވެ.

• ޝައްކުގެ ދުވަހު ރޯދަ ހިފުމުގައި ނުވަތަ ރަމަޟާންމަހުގެ އެއް ދުވަސް ނުވަތަ ދެ ދުވަސް ކުރިން ރޯދަ ހިފުމުގެ ހާލަތްތަކެއް ވެއެވެ.

1. އާދަވެގެން ރޯދަ ހިފަމުން އައި މީހަކު އެދުވަސްތަކުގައި ރޯދަ ހިފުން
2. ޤަޟާ ރޯދަ ހިފުން
3. ރަމަޟާން މަހުގެ ރޯދައަށް ރައްކާތެރިވުމުގެ ގޮތުން ޝައްކުގެ ދުވަހު ރޯދަ ހިފުމަކީ ހުއްދަކަމެއް ނޫން

• އަހަރުގެ ހުރިހާ ދުވަހެއްގައި ރޯދަ ހިފުން

އަހަރުގެ ހުރިހާ ދުވަހެއްގައި ރޯދަ ހިފުން ނަބިއްޔާ ވަނީ ނަހީކުރައްވާފައެވެ. ރަސޫލާ ހަދީސް ކުރައްވާފައި ވަނީ އަބަދު ރޯދަ ހިފާ މީހާއަށް ރޯދަ ނުވާ ކަމަށެވެ.

• ވިޞާލުކޮށް ރޯދަ ހިފުން

ވިޞާލުގެ ލަފްޒީ މާނައަކީ ގުޅުވާލުމެވެ. ރޯދަ ހިފުމުގައި ވިޞާލު ކުރުމަކީ އިރު އޮއްސުމުން ރޯދަ ނުވީއްލާ ރޯދަ ދިގުކޮށްލުމެވެ. އެއް ދުވަހަށް ވުރެ ގިނައިން ރޯދައަށް ހުރުމެވެ. ވިޞާލުކޮށް ރޯދަ ހިފުމުގައި ދެގޮތެއް ވެއެވެ. 

1. އިރު އޮއްސުމުން ރޯދަ ވީއްލުމުގެ އިހުތިޔާރު އޮވެ ގަސްދުގައި ރޯދަ ނުވީއްލާ ފަސްކޮށްފައި ރޯދަ ވީއްލުން
2. ރޯދަ ނުވީއްލާ ވިދިވިދިގެން ދެ ދުވަހު ނުވަތަ އެއަށް ވުރެ ގިނަދުވަހު ރޯދައަށް ހުރުން 

ނަބިއްޔާ ވަނީ މިކަން ނަހީކުރައްވާފައެވެ. ބާރުއަޅުއްވާފައިވަނީ އިރުއޮއްސުމުން އަވަހަށް ރޯދަ ވީއްލުމަށެވެ. ރޯދަ ވީއްލުމަކާ ނުލައި ދެ ދުވަސް ނުވަތަ އެއަށް ވުރެ ގިނަދުވަސް ވަންދެން ރޯދަ ހިފުމަކީ ހަރާމްކަމެކެވެ. 

• ހައިޟު އާއި ނިފާސްގެ ދުވަސްވަރުގައި ރޯދަ ހިފުން

1. ހައިޟުގެ ދުވަސްވަރު ކަނބަލުން އަމަލުކު ރަންވީ ގޮތަކީ އެކަން ދިމާވުމުން ރޯދަ ދޫކޮށްލާފައި އެ ދުވަސްތައް ޤަޟާ ކުރުމެވެ. އެދުވަސްތަކުގައި ފާއިތުވި ނަމާދުތައް ޤަޟާކުރުމަކަށް އަމުރެއް ނުކުރައްވައެވެ.
2. ނިފާސްގެ އަހުލުވެރިންގެ ހުކުމަކީ ޙައިޟުވެރިންގެ ހުކުމެވެ. އެކަމަށް އިލްމުވެރިންވަނީ އިޖުމާއުވެފައެވެ.

• ފިރިމީހާ ގާތުގައި ހުއްޓާ އޭނާގެ އިޛުނަ ނެތި ސުންނަތް ރޯދަ ހިފުން

1. ގާތުގައި ފިރިމީހާ ހުއްޓާ، އޭނާގެ ހުއްދަ ނެތި ސުންނަތް ރޯދަ ހިފުން އަންހެނަކަށް ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ.
2. މިއީ ސުންނަތް ރޯދަތަކަށް ހާއްސަ ހުކުމެކެވެ. ފިރިމީހާ ރަށުގައި ނޫޅޭނަމަ އެފަދައިން ރޯދަ ހިފޭނެއެވެ.
3. ފަރުޟު ރޯދަތަކާއި ޤަޟާ ރޯދަތައް ހިފާއިރު ފިރިމީހާގެ ހުއްދައަށް އެދެން ނުޖެހޭނެއެވެ. ވަކިން ހާއްސަކޮށް އަނެއް ރަމަޟާން މަސް ގާތްވެފައި ވަނިކޮށް ރޯދަތައް ޤަޟާ ނުކުރެވިދާނެކަމުގެ ބިރު އޮއްވާ އެފަދައިން ހުއްދައަށް އެދެން ނުޖެހޭނެއެވެ. 

ކުރުކޮށް:

މިލިޔުމުގެ ބަޔާންވެގެން ދިޔަ ޙުކުމްތަމުގެ ހުލާސާއަކީ:

1. އީދު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން

ފިތުރު އީދު ދުވަހާއި އަޟްހާ އީދު ދުވަހުގައި ރޯދަ ހިފުމަކީ ނަބިއްޔާ ނަހީކުރައްވާފައިވާ ކަމެކެވެ. އެއީ ނަދުރު ރޯދައާއި ސުންނަތް ރޯދައާއި ކައްފާރާ ރޯދަ އަދި އެނޫން ރޯދައެއް ވިޔަސް މެއެވެ.

2. އައްޔާމުއް ތަޝްރީޤުގެ ތިން ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން

އައްޔާމުއް ތަޝްރީގުގެ ތިން ދުވަހަކީ ހައްޖުމަހުގެ 11، 12 އަދި 13ވަނަ ދުވަހެވެ. އައްޔާމުއް ތަޝްރީގުގެ ދުވަސްތަކުގައި ރޯދަ ހިފުމަކަށް ނަބިއްޔާ ހުއްދަ ނުދެއްވައެވެ. ހައްޖުވެރިންގެ ތެރެއިން ކަތިލާނެ ހަދުޔެއް ނުލިބުނު މީހުންނަށް ފިޔަވައެވެ.

3. ހަމައެކަނި ހުކުރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން

ވަކި ހާލަތްތަކެއްގައި ހުކުރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން ހުއްދައެވެ. ހުކުރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން މަކުރޫހަވާ ހާލަތަކީ ބަޔާންވެ ދިޔަފަދަ އެއްވެސް ސަބަބެއް ނެތި ސުންނަތްރޯދަ ހިފުމަށް ހަމައެކަނި ހުކުރުދުވަސް ހާއްސަކުރުމެވެ.

4. ހަމައެކަނި ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން

ވަކި ހާލަތްތަކެއްގައި ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން ހުއްދައެވެ. ހޮނިހިރު ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން މަކުރޫހަވާ ހާލަތަކީ ބަޔާންވެ ދިޔަފަދަ އެއްވެސް ސަބަބެއް ނެތި ސުންނަތްރޯދަ ހިފުމަށް ހަމައެކަނި ހޮނިހިރު ދުވަސް ހާއްސަކުރުމެވެ.

5. ޝައުބާންމަސް ދެބައިވުމުން ރޯދަ ހިފުން

ޝައުބާން މަސް ދެބައިވުމުން ރޯދަހިފުން ނަހީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. އެހެނަސް މި ނަހީއިން އިސްތިސްނާވާ ހާލަތްތަކެއް ވެއެވެ.

6. ޝައްކުގެ ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން

ޝައްކުގެ ދުވަހަކީ ޝަޢުބާން މަހުގެ ތިރީސްވަނަ ދުވަހެވެ. ރައްކާތެރިކަމުގެ ގޮތުންކަމަށް ބުނެ ހަނދު ނުފެނުމުންވެސް ޝަޢުބާން ތިރީސްވަނަ ދުވަހު ރޯދައަށް ތިބުމަކީ ނަހީކުރައްވާފައިވާ ކަމެކެވެ. އަދި އާދަވެގެން ރޯދަ ނުހިފާ މީހާ އެދުވަސްތަކުގައި ރޯދަ ހިފުންވަނީ ނަހީކުރައްވާފައެވެ.

7. އަހަރުގެ ހުރިހާ ދުވަހެއްގައި ރޯދަ ހިފުން

ނަބިއްޔާ ވަނީ، އަހަރުގެ ހުރިހާ ދުވަހެއްގައި ރޯދަ ހިފުން ނަހީކުރައްވާފައެވެ.

8. ވިޞާލުކޮށް ރޯދަ ހިފުން

ރޯދަ ހިފުމުގައި ވިޞާލުކުރުމަކީ އިރު އޮއްސުމުން ރޯދަ ނުވީއްލާ ރޯދަ ދިގުކޮށްލުމެވެ. ރޯދަ ވީއްލުމަކާ ނުލައި ދެ ދުވަސް ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަދުވަސްވަންދެން ރޯދަ ހިފުމަކީ ހަރާމްކަމެކެވެ.

9. ހައިޟުގެ ދުވަސްވަރުގައި ނުވަތަ ނިފާސްގެ ދުވަސްވަރުގައި ރޯދަ ހިފުން

ޙައިޟުގެ ދުވަސްވަރުގައި އަދި ނިފާސްގެ ދުވަސްވަރުގައި އެއްވެސް ރޯދައެއް ހިފުމަކީ ހުއްދަކަމެއް ނޫނެވެ.

10. ފިރިމީހާ ގާތުގައި ހުއްޓާ އޭނާގެ ރުހުން ނެތި ސުންނަތް ރޯދަ ހިފުން

ފިރިމީހާ ގާތުގައި ހުއްޓާ ސުންނަތް ރޯދަތައް ހިފަންވާނީ ފިރިމީހާގެ ރުހުމާ އެކުގައެވެ. އެއީ ސުންނަތް ރޯދަތަކަށް ހާއްސަ ހުކުމެކެވެ. ފަރުޟު ރޯދަތަކާއި ޤަޟާ ރޯދަތައް ހިފާއިރު ފިރިމީހާގެ ހުއްދައަށް އެދެން ނުޖެހޭނެއެވެ.

ދޮގު ދޮލަގު ބޮލަށްލައިގެން ދޮގުހަދަމުން ދުވި ދޮގު ދޮލަގު ނުވިކި ކުނިވެ ފުޅަ އެޅީއެވެ. ދައްކާވާހަކަ އަޑުއަހާ މީހަކު ނޫޅެއެވެ. ވާވައުދަށް އިތުބާރުކުރާ މީހަކު ނެތެވެ. ވެރިކަމުގެ ކިނދު ނުފިލަނީސް މަގުބޫލުކަން ކެނޑި ފޭރާބުޑަށް ޖެހުނު އެހެން އާދަމުގެ ދަރިއަކު މުއިއްޒު ނޫނި ދުނިޔޭގެ ތާރީހު ނުދެކެއެވެ.

ރަށްރަށަށް ކުރިހާ ދަތުރުން މީހުނަށް މާޔޫސްކަންވީ އިތުރެވެ. މުއިއްޒު ދޮރުން ދޮރަށް ހިނގި ވަރަކަށް ވެސް ވަނީ ބަރަހަނާއެވެ. ފެންނަނީ މީހުނަށް ކުރިން ނޭނގޭ ދެއްކުންތެރިކަމާއި މުނާފިގުކަމެވެ. 

މުއިއްޒު މަޖިލިސް ހޯދަން ކުރިހާ ކަމަކާ ކުރާހާ ކަމަކުން ފެންނަނީ މަޖިލިސް މުއިއްޒަށް ގެއްލޭތަނެވެ. ލޮދި ހިކައެއް ދާހެން މަޖިލީހުގެ ގޮނޑިތަށް އެމްޑީޕީއާ ދިމާލަށް ދާތަންފެނި މުއިއްޒު އަތްފައިން ވާގި ދޫވެ ވަޒީރުން މައިދާނަށް ނެރެ ގުރުބާން ކަންބަޅިއަށް ހަދާލަނީއެވެ. ދޮގު މައްޗަށް ދޮގު ހަދަމުން ބައިލައްކައަށް ވުރެ ގިނަ މީހުނަށް ނިސްބަތްވާ އެމްޑީޕީއަށް ވަޒީރުން ނިކުމެ ފުރައްސާރަ ކުރަން ފެށީމާ ސަރުކާރު ކުޑަކަކޫ ޖެހިފައި އޮތްވަރު މީހަކު ބުނެދޭ ވަރެއް ނުވާނެއެވެ.

އެންމެ ފުރަތަމަ ނަފްސާނީ ބަލިމަޑުކަމަށް ހެލްތު މިނިސްޓަރ އަބްދުއްލާ ހަލީލަށް މިވަނީ ބޭސް ކުރަން ޖެހިފައެވެ. ހެލްތު މިނިސްޓަރ އަބްދުއްލާ ހަލީލުގެ ބުއްދި ސަލާމަތުންތޯ ހުރީވެސް ބަލާ ހިސާބަށް ހިނގައްޖެއެވެ. ސަލާމަތް ބުއްދި ނެތް މީހަކީ ވަޒީރަކަށް ޝަރުތު ހަމަނޫން މީހެކެވެ. މިނިސްޓަރ ހަލީލު އެކްސްގައި ކޮށްފައިއެވާ އަމަލަކީ މިނިސްޓަރެއްގެ ކިބައިން ފެނިގެންވާނެ އަމަލެއް ނޫނެވެ. އަބްދުއްލާ ހަލީލުގެ ދަށު ދަރަޖައިގެ އެ މުޑުދާރު އަމަލު ކުށްވެރިކޮށް އިސްތިއުފާ ދިނުމަށް ގޮވާލަމެވެ. އިސްތިއުފާ ނުދީފިނަމަ އޭނާ މަގާމުން ވަކިކުރަން ޖެހެއެވެ.  

ހުސްގޮނޑިއަކާއި ފޮޓޯގަނޑެއް ދައްކައިގެން ވެރިކަން ހޯދި ގޮތް މީހުންގެ ސިކުނޑީގައި އިތުރަށް ނެގުނީ ބިންވަޅެވެ. ކޮންމެ ދެމަފިރިއަކަށް އެއަރޕޯޓެއް އަޅާދެމުން ކޮންމެ ރަށެއް ދުބާއީއަކަށް ހަދާދެމުން މުއިއްޒު ދިޔަޔަސް ރައްޔިތުންނަށް އެމީހުން ތިބި ހާލު އެނގެއެވެ. މުއިއްޒަށް ރަށްރަށުގެ މީހުން އިތުބާރު ކުރަންޖެހޭ އެއްވެސް ސަބަބެއް އޮތްކަމަކަށް އެމީހުންގެ ގިނަ މީހުން ގަބޫލެއް ނުކުރެއެވެ. 

ސަރުކާރާއި ފެނަކަ އޮތީ ދަރާ ވިކިފައިތޯ ބަލާކަށް މީހުން ބޭނުމެއް ނުވެއެވެ. ރައްޔިތުން ބޭނުންވަނީ ހިދުމަތް ރަނގަޅު ވުމެވެ. ދިރިއުޅުމުގެ ފެންވަރު މަތިވުމެވެ. ފޯރުންތެރި އުފާވެރި އަމާން ދިރިއުޅުމެކެވެ. ވެރިކަން ލިބުމަކުން އެކަންކަން ކޮށްދިނުމަށް މުއިއްޒު ތަސައްރަފެއް ނުފުދެއެވެ.

ވެރިކަން ދީފިނަމަ ދަރަނިވެރި ކަމުން އަރައިގަނެ އަރަނިވެރި ގައުމަކަށް ރާއްޖެ ހަދާދޭން ބުނުމުން ރައްޔިތުން މުއިއްޒަށް ވެރިކަން ދީފިއެވެ. އާނއެކެވެ. ވެރިކަން އެއޮތީދީފައެވެ. ވެރިކަމާއެކު މަޖިލިސް ނުދެންޏަކާ ނުވާނެއެކޭ އޭރަކު ނުބުނެއެވެ. ވެރިކަން ލިބުނީމާ މަޖިލިސް ދީގެންނޫނީ ކަމެއް ވާން އޮތްކަމަކަށް ނުވެއެވެ. މަޖިލީސް ދިނީމާ ކައުންސިލްތައް ދޭންވެސް ބުނާނެއެވެ. ކައުންސިލްތައް ދިނިމާ އަނބިދަރިން ނުދިއެއްވެސް ނުވާނެތާއެވެ.      

މުއްތޮލިބޫއެވެ. ރާއްޖޭގެ އެތައް ރަށެއްގައި ފެނަކައިން ފެނާ ނަރުދަމާ ނިޒާމް ގާއިމުކޮށް ނިންމާ ހިދުމަތް ދެމުން އެގެންދަނީ ފެނަކައިގައި އެ ގާބިލުކަން ނެތީމާ ހެއްޔެވެ. ފެނަކައިގައި ޕްރޮޖެކްޓް ހިންގުމުގެ ގާބިލްކަން ނެތީސް އެތައް ރަށެއްގައި ފެނާއި ނަރުދަމާ ގާއިމް ކުރުމަށް އުޅެގެން އެކަން ނުވެއޮތީ ކަމަށް ބިނާރު ވަޒީރު ބުނާތީ އަންނަނީ ހިންޏެވެ.

ދުނިޔެ ހެއްދެވީއްސުރެ އައިހާ ސަރުކާރު ތަކުން ފެނާ ނަރުދަމާގެ ހިދުމަތް ހައެއްކަ ރަށެއްގައި ނޫނީ އޮތީ ގާއިމު ކޮށް ނުދިއެވެ. ކުޑަރަށެއް ބޮޑުރަށެއް ނުބަލާ ފެނާ ނަރުދަމާގެ ނިޒާމު ހިދުމަތް އެއްފަހަރާ މުޅިރާއްޖޭގައި ގާއިމުކޮށް ދިނުމުގެ މަސައްކަތް ރައީސް އިބޫ ސަރުކާރުން ފެށިއެވެ. އެވެރިކަމުގައި އެތައް ރަށެއްގެ މަސައްކަތް ނިންމާ ހިދުމަތް ދޭން ފެށިއެވެ. ފެށި ބައެއް މަސައްކަތް ވެރިކަން ބަދަލުވީއިރު ހުރީ ނިމުމަކާ ކައިރީގައެވެ. ބައެއް މަސައްކަތް އެކިކަހަލަ ސަބަބުތަކާހުރެ ކުރިއަށް ނުކަނޑާވެސް ހުއްޓެވެ. ކުރިއަށް ނުގޮސް އޮތްކަމެއް ކުރިއަށް ނުގޮސް އޮތީ ހަމައެކަނި ފެނަކައިގެ މައްސަލައަކުން ނޫނެވެ. 

ކުޑަރަށެއް ބޮޑުރަށެއް ނުބަލާ ފެނާ ނަރުދަމާގެ ހިދުމަތް ދިނުމުގެ މަސައްކަތް ފެށުމަށްވުރެ ބޮޑު އެއްވެސް އިހުމާލެއް މުއިއްޒު ސަރުކާރުގެ ބިނާރު ވަޒީރަކަށް ނުފެނުނެވެ. ފެނަކައަކީ ފެނާ ނަރުދަމާގެ ހިދުމަތް ގާއިމު ކޮށްދެވޭ ވަރަށް ވުރެ ނާގާބިލު ކުންފުންޏެއް ކަމަށް ވަޒީރު ބުނާއިރު އެކުންފުނިން ކޮށްފައިވާ ކާމިޔާބު މަސައްކަތްތަކެއް ނުފެނެއެވެ. 

ފެނަކައަކީ ގާބިލުނޫން ކުންފުންޏެއް ނަމަ ރާއްޖޭގެ ކަންކޮޅުތަކުގައި ފެނަކައިން ކޮށްނިންމާފައިވާ މަސައްކަތްތަކާ ދެމުންދާ ހިދުމަތްތަކެއް އެހެނެއް ނުހުންނާނެއެވެ. ތަރުތީބަކުން ހިނގަމުން އައި ކުންފުންޏެއްގައި ހިފަހައްޓަމަުން އައި އުސޫލުތަކާއި ކުރަމުން އައި ގޮތް ކުއްލިޔަކަށް ބަދަލު ކޮށްލުމަކީ ކުރަން ހަވާލުވާ ބައެއްގެ ނާގާބިލުކަމެވެ. ވިސްނުންތެރި ކަމާއެކު ހަގީގަތާ ކުރިމަތި ލައިގެން ހިދުމަތްދޭން ނޭނގޭވަރުގެ ބަޔަކު ކަންކަމާ ހަވާލުވުމަކީ ފެނަކައިގެ ނުވަތަ ސަރުކާރުގެ މަސްސަލައެއް ނޫނެވެ.  

އެރަށަކުން އެރަށެއްގެ މަސައްކަތަށް މީހުން ހޯދައިގެން ވަޒީފާ ދީގެން ރަށުގެ ނަރުދަމާއާއި ފެނުގެ ހިދުމަތް ގާއިމުކުރުވުމަކީ ބޮޑުއަގުގައި ބިޑްކޮށްގެން މަސައްކަތް ކުރުމަށްވުރެ ކުންފުނީގެ އަމިއްލަ ކަންކަން އަމިއްލައަށް ކުރުމުގެ ގާބިލުކަން އިތުރުވާނެކަމެކެވެ. ރަށްރަށުގައި ވަޒީފާގެ ފުރުސަތު އިތުރުވެ ބޭރު ލޭބަރުން މަދުކުރެވޭނެ ކަމެކެވެ. ދިވެހިންގެ އެތައް ބަޔަކަށް ފެނާ ނަރުދަމާ އެޅުމުގެ އަމަލީ ތަޖުރިބާ ލިބިގެން ދާނެކަމެކެވެ.

ކުންފުނީގެ މުއައްޒަފުންގެ އާއްމު މަސައްކަތެއްގެ ގޮތުގައި ރަށްރަށުގެ ފެނާ ނަރުދަމާއެޅުމުގެ މަސައްކަތް ކުރުވުމުން އެކަމަށްޓަކާ ކުންފުނީގެ މާލިއްޔަތުން ގަނޑުކޮށް ހޭދަވާފައިސާ ހަރަދުކުރުން ހުއްޓުވޭނެއެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުން ފެނަކަލައްވާ ފެނާ ނަރުދަމާގެ ހިދުމަތް ގާއިމުކުރުވީ ބުނެވިދިޔަ ކަހަލަ އެތައް ފައިދާއަކަށްޓަކައެވެ. ބައިއަޅައިގެން ބިޑްގެ ކަމިޝަން ހޯދަން ބޭނުންވަންޏާ މުއްތޮލިބުމެނަށް ފެނަކައަކީ ގާބިލު ކުންފުންޏަކަށް ނުވާނެއެވެ.    

ކަންކަން ނުނިމި އޮތް ވާހަކަ ދައްކަނީ ފަށަފައި އޮތީމާތާއެވެ. ނުފަށާކަމެއް ނުނިމޭ ވާހަކައެއް ނުދައްކާނެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް ފަށާފައި ހުންނަ ކަންކަން އޮތް ހިސާބަކުން ކުރިއަށް ގެންގޮސް ނިންމުމަކީ ހަވާލުވާ ބައެއްގެ ކަމެކެވެ. ހުއްޓިފާ އޮތަސް ހިނގަހިނގާ އޮތަސް އެކަމެއްކޮށް ނިންމުމަކީ ސަރުކާރު ހިންގަން ހަވާލުވާ ބަޔަކު ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. 

އިއުތިކާފު ކުރުމުގައި އެންމެ މޮޅު އިތުރުގޮތަކީ ރޯދަމަހުގެ ފަހު ދިހައެއް އެއްކޮށް އިއުތިކާފުގައި އިނުމެވެ. ކީރިތި ނަބިއްޔާ އެގޮތަށް އެކަން ކުރައްވާފައިވާކަމަށް އިމާމް ބުހާރީ އާއި މުސްލިމް ރިވާކުރައްވާ ފައިވެއެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާއަށް އިގުތިދާއު ވުމުގެ ގޮތުން އިއުތިކާފު ކުރަން އެންމެ މޮޅު އިތުރުގޮތަކީ ރޯދަމަހު ފަހުދިހަ އެކުގައި އިއުތިކާފު ކުރުމެވެ. ރަސޫލާ ސުވަރުގެ ވަޑައިގަތުމަށް ދާންދެން ރޯދަ މަހުގެ ފަހު ދިހައެއްގައި އިއުތިކާފަށް އިންނަވާކަމުގައިވެއެވެ. (ބުހާރީ:2025)، (މުސްލިމް: 1171)

މަސްޖިދުލް ހަރާމްގައި އެއްރޭ އިއުތިކާފުގައި އިނުމަށް އުމަރުގެފާނު ނަދުރެއް ބައްލަވައިގަތެވެ. އެ ނަދުރު ފުއްދުމަށް ނަބިއްޔާ އަމުރުކުރެއްވިއެވެ. (ބުހާރީ:2042)، މުސްލިމް:1656) ބުނެވިދިޔަ ދަލީލުން އެންމެ ރެއަކުވެސް އިއުތިކާފަށް އިނުން ހުއްދަވެގެން ވާކަން ސާބިތުވެއެވެ. 

ފަހު ދިހައެއް އެއްކޮށް އިއުތިކާފަށް އިނދެވޭގޮތް ނުވާނަމަ، އޭގެ ތެރެއިން ބައެއްރޭ ރޭ ނުވަތަ ދުވަސް ދުވަހު އިއުތިކާފު ކުރުމުގައި މައްސަލައެއް ނެތެވެ. އިއުތިކާފުގައި އިނދެވޭނެ އެންމެ މަދުމިންވަރުގެ ވަގުތެއް ކަނޑައެޅިފައި ނުވާކަމަށް އައްޝައިހު އިބްނި ބާޒް ފަތުވާ ދެއްވާފައިވެއެވެ. ޝައިހު އިބްނި ބާޒުގެ ފަތުވާއަށާއި ބުއްދީގެ ހަމައަށް ނަޒަރު ކުރުމުންވެސް އިއުތިކާފަށް ނިޔަތްގަނެގެން ކިތަންމެ ކުޑަ ވަގުތުކޮޅަކުވެސް އިއުތިކާފަށް އިނދެވިދާނެއެވެ. 

އެދެވިގެންވާ ގޮތަކީ ފަހު ދިހައެއްގައި ގަދައަޅައި އަޅުކަމުގައި ގިނަ ވަގުތު ހޭދަކޮށް ކުޅަދާނަވީ މިންވަރަކުން އެ ދުވަސްތަކުގެ ދަރުމައާއި ސަވާބު ފުރިހަމަ ގޮތުގައި ލިބިގަތުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމެވެ.

ދަރަނި:

• ތިބާ ދައްކަމުންދާ ދަރަނި:

މަސްތަކަކަށް ނުވަތަ އަހަރުތަކަކަށް ބަހާލައިގެން ދައްކާ ދަރަންޏެއް ވާނަމަ:

* ރައްކާކޮށްފައި ހުރި ފައިސާއަށް އެއް އަހަރުވުމުގެ ކުރިން އެ ދަރަނި އެއްކޮށް އަދާކޮށްފިނަމަ އަދި އޭގެ ސަބަބުން ރައްކާކޮށްފައި ހުރި ފައިސާ ނިޞާބަށް ވުރެ މަދުވެއްޖެނަމަ އެ އަހަރު ޒަކާތް ދައްކާކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ.

* އެހެނަސް އެ އަހަރުގެ ދަރަނި ނުވަތަ މަސްތަކަކަށް ބަހާލައިގެންވެސް ދައްކާ ދަރަނި ދެއްކުމަށް ފަހުގައި، ރައްކާކޮށްފައި ހުރި ފައިސާ އަދިވެސް ނިޞާބަށް ވުރެ ގިނަނަމަ އެ ފައިސާއިން ޒަކާތް ނެރެން ވާނެއެވެ.

• ތިބާއަށް ލިބެން ޖެހޭ ދަރަނީގެ ފައިސާ (އެބަހީ: އެހެންމީހަކަށް ތިބާ ދަރަންޏަށް ދީފައިވާ ފައިސާ)

އެފަދަ ފައިސާ ދެ ބަޔަކަށް ބެހިގެންވެއެވެ.

* ދަރަންޏަށް އެ ފައިސާ ނެގީ ތިބާ ބުނާ ކޮންމެ ވަގުތެއްގައިވެސް އެފައިސާ ދެވޭ ވަރު މީހެއް ނަމަ ނުވަތަ ދަތިކަމެއް ނެތި އެފައިސާ ލިބޭނެކަން ތިބާއަށް އެނގޭނަމަ ޒަކާތުގެ ފައިސާ ހިސާބު ކުރާ އިރު އެ މިންވަރުވެސް އޭގައި ހިމަނަންވާނެއެވެ.

* ދަރަންޏަށް އެ ފައިސާ ނެގީ ވަރަށް ދަތިކޮށް އުޅޭ މީހަކަށް ވެފައި ނުވަތަ އެ ފައިސާ ލިބުމުގެ މާ ބޮޑު އުންމީދެއް ނެތިއްޔާ ނުވަތަ އެ ފައިސާ ނެގި މީހާ ގަޞްދުގައި އެފައިސާ ނުދޭން ލަސްކުރަމުންދާ މީހެއް ނަމަ ޒަކާތުގެ ފައިސާ ހިސާބު ކުރާ އިރު އެ ދަރަނި އޭގައި ނުހިމަނާނީއެވެ. އަދި ފައިސާގެ ޒަކާތް ނެރޭނީ އެ ފައިސާ އަތަށް ލިބުމުންނެވެ.

• ޒަކާތުގެ ގޮތުގައި ނެރޭނީ ހިޖުރީ ގޮތުން އެއްއަހަރު ވަންދެން ރައްކާކޮށްފައި ހުރި ފައިސާއިން، އޭގެ % 2.5 އެވެ.

ބޭނުންވާތަކެތި:

ކުކުޅު ކޮޅު ގްރިލް ކުރަންބޭނުންވާ ތަކެތި:-

• 3/1 ސައިސަމުސާ މުގުރި އަސޭމިރުސް
• 1 ޗިކަން ކިއުބް
• 1 ފަޅި ލުނބޯ
• 2 މޭޒުމަތީ ސަމުސާ ފިޔާ ހިމުން ހިމުންކޮށް ގާނާފައި ހުރި
• 1/2 ކިލޯ ކުކުޅު ބޯންލެސް ކޮށާފައި
• 1 މޭޒުމަތީ ސަމުސާ ގިތެޔޮ މިރުސް ސޯސް
• 4 ލޮނުމެދު ހިމުންކޮށް ކޮށާފައި
• ލޮނުކޮޅެއް

ސޯސް ގަނޑު ހެދުމަށް ބޭނުންވާ ތަކެތި:

• 3 ޖޯޑު ދިޔާ ކިރު
• 60 ގ. ބަޓަރ
• 3 މޭޒުމަތީ ސަމުސާ ފުށް
• 2 ލޮނުމެދު (ހިމުންކޮށް ގާނާފައި ހުރި)
• 1 ޖޯޑު މަޝްރޫމް (ކޮށާފައި ހުރި)
• 1/2 ޖޯޑު ޗީޒް (ގާނާފައި ހުރި)
• ލޮނުކޮޅެއް
• 2 ޖޯޑު ބައި މިލްކް ގޯލްޑް ކްރީމް (މައްޗަށް އެޅުމަށް)

ތައްޔާރުކުރާނެ ގޮތް:

• ކުކުޅުކޮޅު ތެއްޔަކަށް އަޅާފައި ކުކުޅުކޮޅު މަޑުކުރަން ބޭނުންވާ ސާމާނުތައް އެއްކޮށްލުމަށްފަހު ކުކުޅު މަސްތަކުގައި ހާކާފައި 15 މިނިޓް ބަހައްޓާށެވެ.
• ދެން ތަވާ ގައި ބަޓަރުކޮޅެއް ހާކާފައި ކުކުޅު ކޮޅުތައް އަތުރާފައި ފިހެލާށެވެ. ނުވަތަ ގްރިލަރ އެއްގައި ގްރިލްކޮށްލާށެވެ.

ސޯސް ހެދުމަށް:

• ތަވާ އުނދުން މައްޗަށް އުދާލާށެވެ.
• ހޫނުވީމާ ބަޓަރކޮޅު އަޅާށެވެ.
• ދިޔާވަންދެން ދޭފަތުން ހަލަމުންދާށެވެ.

ސޯސްގަނޑު ހެދުމަށް ފަހު:

• މަޝްރޫމް ކޮޅު ބަޓަރުކޮޅުގައި ހަނާކޮށްލާށެވެ.
• ލޮނުކޮޅު ވެސް އެއްކޮށްލާށެވެ.
• ފުށްކޮޅު ކިރުފޮދު ފައި ގިރާފައި އެއްކޮށްލާށެވެ.
• ޗީޒް ކޮޅު ވެސް އެއްކޮށް އަޅާލާށެވެ.
• 5 މިނިޓް ވަރު ދޭފަތުން ހަލަމުން މަޑު ގިނީގައި ސޯސްކޮޅު ކައްކާލާށެވެ.
• ސޯސްގަނޑުގެ ތެރެއަށް ކުކުޅު ކޮޅު ލާފައި 1 މިނިޓް ވަރު މަޑުގިނީގައި ކައްކާފައި ކްރީމް އެއްކޮށްލާށެވެ.
• ބަހައްޓާނީ ކްރީމީ ކޮންނެވެ.

ވެރިކަމެއް ލިބިފައި އޮތަކަސް ހަޔާތެއް ގޮތެއް ފޮތެއް އޮންނަންވާނެއެވެ. ދައުލަތުގެ އެހެން ބާރުތަކަށް އިހުތިރާމް ކުރަން ޖެހޭނެއެވެ. ކޮންމެ ކަމެއްގައި ދައުލަތާ ޗެލެންޖު ކުރުމަކީ މުއިއްޒުގެ އާދައަކަށް ހަދައިފިއެވެ. ވަކިކަމެއް ވަކިގޮތަކަށް ނުކުރެވޭނެ ކަމަށް ގާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިގެން ލިޔެފައި ނެތުމަކީ ގާނޫނުގައި އޮތް ގޮތާއި ދުނިޔޭގެ ހަމަލަމަޔާ ހިލާފުވާން އޮތް ލައިސަންސެއް ނޫނެވެ. 

ވަޒީރުކަމަށް މަޖިލީހުން ރުހުންނުދޭ މީހަކު ވަޒީރަކަށް އައްޔަނު ނުކުރެވޭނެކަމަށް ގާނޫނުގައި ނެތީމާ މަޖިލީހުން ރުހުންނުދޭ މީހުން ކެބިނެޓަށް ލައިގެން ދައުލަތުގެ މުދަލާއި ފައިސާ އެމީހުން ލައްވާ މުއިއްޒު އެބަ ހެދަކުރުވައެވެ. ކުރިއްސުރެ ހިނގަމުން އައި ކަންކަން ބަދަލުކޮށް ރައްޔިތުންނަށް ތަކުލީފުތައް އެބަ ޖައްސައެވެ. އުޝާމާއި ޝަހީމާއި ހައިދަރަކީ އޭގެ މިސާލެވެ. އެމީހުން ލައްވާ ދައުލަތުގެ ކަންކަން މުއިއްޒު ކުރުވަނީ އެހެން އެކަން އެމީހުން ލައްވާ ނުކުރެވޭނެ ކަމަށް ގާނޫނުގައި ނެތިގެން ނޯލައެވެ. އެއްޖިންސުން ކައިވެނި ކޮށްގެން ނުވާނެ ކަމަކަށްވެސް ގާނޫނަކު ނެތެވެ. ދިމްޔާތުގައި ކޮޓަރި ކުއްޔަށް ދީގެން ހަށިނުވިއްކޭނެ ކަމަކަށްވެސް ގާނޫނަކު ނެތެވެ. ގާނޫނުގައި ނެތޭބުނެ އެއް ޖިއްސުން ކައިވެނިކޮށްދީ ދިމުޔާތުގައިކޮޓަރި ކުއްޔަށް ދީގެން ހަށިވިއްކަން މުއިއްޒު ފަށަންވީނޫން ހެއްޔެވެ. 

ގާނޫނު އަސާސީގެ 115 ވަނަ މާއްދާއިން ސިޔާސީ މަގާމު އުފެއްދުމާއި މީހުންނަށް ސިޔާސީ މަގާމުދޭން މުއިއްޒަށް އިހުތިޔާރު ދީފައި އޮތުމުން ދައުލަތުގެ އާމްދަނީއަކަށް އެހެން އެއްޗަކަށް ބެލުމެއް ނެތެވެ. ކުރާނެ ކަމެއް އިށީންނާނެ ގޮނޑިމޭޒެއް ނެތަސް އަތްގުޅި ނުކާވަރު ބޮޑު މުސާރައިގައި އެތައް ހާސް ބަޔަކަށް ސިޔާސީ މަގާމު ދީނަގަނީއެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް އެކަން ހުއްޓުވަން ކުރެވޭ ކަމެއް ނެތްތާ ދައުލަތުން ސިޔާސީ މަގާމު ދެނީ ކިތައް މީހުންނަށް ކަމާއި ކޮންބަޔަކަށް ވެސް ބެލޭނެ އޮތް ކަމަކަށް ނުވެއެވެ.

ރައީސް ނަޝީދު ވެރިކަން ވައްޓާލުން ނިކުތީ މާލޭ ބިމުން ދިވެހި ވިޔަފާރިވެރިންނަށް ބިން ވިއްކައިގެންނެވެ. ރައީސް ސޯލިހު ދެކޮޅަށް އެންމެ ބާރަށް ދެއްކި އެއްވާހަކައަކީ ތިލަފުށިން ބޭރުމީހުނަށް ބިން ހިއްކަން އުޅުމެވެ. އެކަމަކު 99 އަހަރަށް ތިލަފުށިން ބޭރުމީހުނަށް ބިން ވިއްކުން ހަލާލު ކޮށްފިއެވެ. އެކަން ހުއްޓުވާނެ މުއައްސަސާއެއް މަޖިލީހެއް ނެތެވެ.  

މުއިއްޒު އަންޑަރވޯޓަރ ޓަނަލޭ ވިދާޅުވެ އެދެއްކެވި ވާހަކަ މިއަދު ގަބޫލުކުރެވިއްޖެއެވެ. އެއީ ހަމަތެދެކެވެ. މުއިއްޒު އެވިދާޅުވާ ރަސްމާލެ އަންޑަރވޯޓަރ ޓަނަލް ވާނީ ދުނިޔޭގެ އެފަދަ ފުރަތަމަ ޓަނަލަށެވެ. ދުނިޔޭގައި މިހާތަނަށް އަޅާފައިވާ ހުރިހާ އަންޑަރވޯޓަރ ޓަނަލް ގުޅިފައި އޮތީ ހިކިފަސް ތަންތަނާއެވެ. އެޓަނަލްތަކުން ދަތުރުކޮށް ދެވެނީ ހިކިފަސް ތާކުން ހިކިފަސް ތާކަށެވެ. 

ރަސްމާލެ ޓަނަލު ތަފާތެވެ. ރަސްމާލެ ޓަނަލަކީ މާލެއާއި އަންޑަރވޯޓަރ ސިޓީއަކާ ގުޅުވާދޭ ޓަނަލެކެވެ. ރަސްމާލެއަކީ އަންޑަރވޯޓަރ އެކޯ ސިޓީއެކެވެ. ހައިދަރު ވިދާޅުވާހެން ރަސްމާލެއަކީ ތިމާވެއްޓާ ރައްޓެހި މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކަށް ވިލުންވެރި ލޯ ކާބަން ސޭފް އައިލެންޑް ކޮންސެޕްޓަށް ފެތޭ އެކޯސިޓީއެކެވެ. ރަސްމާލެ ފެނުން މައްޗަކަށް ނުހިކޭނެއެވެ. ރަސްމާލެ އޮތީ އަޑީގައެވެ. އޮންނާނީ ވެސް އަޑީގައެވެ. މުއިއްޒު އަޅާ އަންޑަރވޯޓަރ ޓަނަލްގެ އެއްކޮޅު އޮންނާނީ އަންޑަރވޯޓަރ އެކޯސިޓީ ރަސްމާލެއާއި ގުޅިފައެވެ. އެހެންކަމުން ރަސްމާލެ އަންޑަރވޯޓަރ ޓަނަލަކީ އެގޮތަށް ދުނިޔޭގައި އެޅޭ ފުރަތަމަ ޓަނަލަށް ނުވެއެއް ނުދާނެތާއެވެ.   

މާތް ކަލާކޯއޭވެ. ދިވެހިންނަށް މުއިއްޒު މިދައްކަނީ ކޮންފަދަ ނަނާ ހުވަފެނެއް ހެއްޔެވެ. ދިވެހިންނަކީ ޑިޒްނީ ވޯލްޑްގެ ކާޓޫނު ކެރެކްޓަރ ތަކަކީ ހެއްޔެވެ. ސައިޒަށް ވުރެ ބޮޑު ފައިވާނަކަށް އެރިގެން ފުންނާބުން ބަޑިތަޅަން މުއިއްޒެއް ކަމަކު ނުހަދާށެވެ. 

ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކަން ފެށިއިރު ހީވީ ބަލްގީސް ރަނިންގެ ތަހުތު ގެނައުން ފަދަ އަވަސް ކަމަކަށް ރަސްމާލެ ބިނާކުރުން ވާނެހެނެވެ. ބަޖެޓް ނެތަސް ފަރުވާލެއް ނެތެވެ. އެއްރޮއްޖަށް ފޫގަޅައިގެން ދުވަހެއްގެ ހަވީރު ސާޖިދާ ގޮވައިގެން މުއިއްޒު ބަނޑުމައްޗަށް އަރާ ތެޅެގަތް ގޮތަށް ނިންމާނުލާ ބަނޑުމަތިން ފައިބާނެއެކޭ ހިތަކަށް ނާރައެވެ. ކޮށްލި ތެޔޮގުޅާ ސާދައިން ހީވީ އެމޭޒަނާއި މައިކްރޯސޮފްޓަށް ދާންދެން އެތަނަށް ހޮޅި ގުޅާފައި އޮތް ހެންނެވެ. 

ކަމަކުދާކަށް ނެތެވެ. ރަސްމާލެ ހުއްޓި ބުރަކިޖެހި ހަރުވެއްޖެއެވެ. އަށް މަހުން ނިންމަން ބުނި ރަސްމާލެ ބޮކިޖަހާ އަޑިއަށް ހިނގައްޖެއެވެ. އެކަކު ނިކުމެ ދުނިޔެ ތެރޭގައި އަތްފުނާ އަޅައިގެން އެކޯ މާހިރަކު ހޯދަނީއެވެ. އަނެކަކު އުޅެނީ ކަނޑުން ވެލި ހުސްވެގެންނެވެ. އަނެއްކޮޅުން ދުނިޔޭގައި އޮތްކަމަށް ވަނީ އެންމެ ޑްރެޖަރެކެވެ. ގުޅިފަޅު ނުހިކެނީސް ރަސްމާލެ ނުހިކޭން ގަދަ ހަދަނީއެވެ. ބަހަނާގެ މައްޗަށް ބަހަނާއެވެ. ރަސްމާލެ ހިއްކޭނެ ދުވަހެއްގެ ކޮޅެއް މެދެއް ނޭގެއެވެ. 

ރޯދަ ބެހޭ ބައިތައް:

ރޯދައިގެ ބައިތައް އަމުރު ކުރެވިގެންވުމާއި ނަހީވެގެންވުމަށް ބަލާއިރު ރޯދަ ދެ ބަޔަކަށް ބެހެއެވެ.

• ފުރަތަމަ ބައި: ޝަރުއީ ގޮތުން އަމުރު ވެވިގެންވާ ރޯދައެވެ. މި ފަދަ ރޯދައަކީ ވެސް ދެ ބާވަތެކެވެ.

1. ވާޖިބު ރޯދަ: ވާޖިބު ރޯދަ ވެސް ވަނީ ދެ ބަޔަކަށެވެ.

• ޝަރުޢީ ނައްސުގެ އަސްލުން ވާޖިބު ރޯދައެވެ:- އެއީ މުކައްލަފުގެ އަމަލެއްގެ ސަބަބަކާ ނުލައި ވާޖިބު ރޯދައެވެ. މިއީ ރަމަޟާން މަހުގެ ރޯދައެވެ.
• މުކައްލަފުގެ އަމަލެއްގެ ސަބަބުން ވާޖިބުވާ ރޯދަ:- އެއީ ނަދުރު ރޯދަ، ކައްފާރާ ރޯދަ އަދި ގެއްލުނު ރޯދައިގެ ބަދަލުގާ ހިފަންޖެހޭ ރޯދައެވެ.

2. މުސްތަޙައްބު ރޯދަ: މުސްތަހައްބު ރޯދަ ވެސް ވަނީ ދެ ބަޔަކަށެވެ.

• މުތުލަގު ތަތައްވުއު ރޯދަ:- މިއީ ވަކި ޒަމާނެއްގައި ހިފުން ބަޔާންވެފައި ނުވާ ގޮތުގައި ޝަރުއީ ނައްސުތަކުގައި އައިސްފައިވާ ރޯދައެވެ.
• މުގައްޔަދު ތަތައްވުއު ރޯދަ:- މިއީ ވަކި ޒަމާނެއްގައި ހިފުމަށް ޝަރުއީ ނައްސުތަކުގައި އައިސްފައިވާ ރޯދައެވެ. މިސާލަކަށް: ޝައްވާލު މަހުން ހަ ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން، ހޯމަ ބުރާސްފަތި ދެ ދެދުވަހު ރޯދަ ހިފުން، އަރަފާތް ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން އަދި ތާސޫއާއާއި އާޝޫރާ ދެ ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން.

• ދެވަނަ ބައި: ޝަރުއުގައި ނަހީކުރެވިގެންވާ ރޯދައެވެ. މި ފަދަ ރޯދައަކީ ވެސް ދެ ބާވަތެކެވެ.

• ހަރާމު ރޯދަ:- އެއީ ދެ އީދު ދެ ދުވަސް ފަދަ ރޯދަ ހިފުން ހަރާމު ވެގެންވާ ދުވަސް ދުވަހު ހިފާ ރޯދައެވެ.
• މަކުރޫހަ ރޯދަ:- އެއީ ހައްޖުވެރިޔާ އަރަފާތް ދުވަހު ހިފާ ރޯދަ ފަދަ ރޯދައެވެ.

ރޯދައިގެ މާތްކަން: ރޯދައިގެ މާތްކަން ގިނަގުނަ ވެގެންވެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި:

• ރޯދައަކީ އާލަމުތަކުގެވެރި ރައްބުގެ ޒާތުފުޅަށްޓަކައި ވާ އެއްޗެއް ކަމަށް ބަޔާން ކުރައްވައިފައެވެ. ގުދުސިއްޔަ ހަދީސެއްގައި މިކަން ބަޔާން ކުރައްވައި ވަހީކުރައްވައިފައި ބަސްފުޅެއްގެ މާނާގައި ވަނީ " ރޯދަވަނީ ތިމަން އިލާހަށްޓަކައެވެ. އަދި އެ ރޯދައަށް ޖަޒާ ދެއްވާ ހުށީ ހަމަ ތިމަން އިލާހެވެ."
• ރޯދައިގައި ކެތްތެރިކަމުގެ ތިން ވައްތަރު ޖަމާވެގެން ވެއެވެ.

1. އަމުރުކުރައްވާފައިވާ ކަންތައްތައް އަދާކުރުމުގައި ކެތްތެރިވުން
2. ނަހީކުރައްވާފައި ކަންކަމުން ދުރުހެލިވުން
3. ކެތްތެރިވުމާއި މުޞީބާތްތަކަށް ކެތްތެރިވުން

• ގިޔާމަތް ދަވަހު ރޯދަވެރިޔާއަށް އެ ރޯދަ ޝަފާއަތްތެރި ވާނެތެވެ.
• ރޯދައަކީ އެ އަޅުކަން ކުރާ މީހާއަށް ބޮޑުވެގެން ވާ އަޖުރުއާއި ފާފަފުއްސެވުމަށް ވައުދުވެވޮޑިގެންވާ ކަމެކެވެ.
• ރޯދައަކީ ފާފަތަކާއި އޮޅިގެން ކުރެވޭ ނުރަނގަޅު ކަންކަމުގެ ކައްފާރާއެކެވެ.
• ރޯދައަކީ އައްޑަނައެކެވެ. އަދި ނަރަކައިން ރައްކާތެރި ކޮށްދޭ ކިއްލާއެކެވެ.
• ގިނަގިނައިން ރޯދަ ހިފުމަކީ ސުވަރުގެ ވަދެވުމުގެ ސަބަބެކެވެ.
• ރޯދަވެރިޔާގެ އަނގައިގެ ވަހަކީ މާތް ރަސްކަލާނގެ ހަޒުރަތުގައި ގޮމަކަސްތޫރީގެ ވަހަށް ވުރެ މީރު ވަހެކެވެ.

ރޯދަ ޝަރުއުކުރެއްވުމުގެ ހިކުމަތް:

ރޯދައިގެ ފައިދާތައް ސަލާމަތް ބުއްދީންނާއި ސީދާވެގެންވާ ފިތުރަތުން ކަށަވަރު ވެގެންވެއެވެ. ކަންމިހެން ހުރުމުން އަޅުތަކުންނަށް ރަޙުމަތެއްކަމުގައި އަދި އެއިލާހުގެ އަޅުތަކުންނަށް އިހުސާންވަންތަވެ ވޮޑިގެން، ރޯދަ ހިފުން ޝަރުއުކުރެއްވިއެވެ. އެއީ އެބައިމީހުންނަށް (ނަރަކައިންވާ) ހިމާޔަތެއް ކަމުގައެވެ. އަދި ފާހިޝް ކަންކަމުން ރައްކާތެރި ކުރުވަނިވި އައްޑަނައެއްވެސް މެއެވެ.

ރޯދައިގައި ގިނަގުނަ ފައިދާތަކާއި މަތިވެރި ހިކުމަތް ވެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި:

• ރޯދައަކީ ތަގުވާވެރިވުން ކަށަވަރުވުމުގެ ވަސީލަތެކެވެ.
• ރޯދަވެރިޔާއަށް ނިއުމަތުގެ އިހުސާސު ލިއްބައި ދެއެވެ.
• އަމިއްލަ ނަފުސުގެ އެދުންތައް ތަރުބިއްޔަތުކޮށް އަދި (ކަންކަން) ތަހައްމަލު ކުރުމުގެ ބާރު ލިއްބައި ދެއެވެ.
• ރޯދައިން ޝައިތާނާގެ މައްޗަށް ގަދަވެ ގަނެވެއެވެ.
• ރޯދައިގެ ސަބަބުން ރޯދަވެރިޔާގެ ހިތުގައި މިސްކީނުންގެ މައްޗަށް ރަހުމާއި ކުލުނުވެރިކަން އުފައްދައެވެ.
• ރޯދައިން ހަށިގަނޑުގައި އުފެދޭ ނުބައި ވިހަ މާއްދާތަކުން ސާފު ކޮށްދެއެވެ. އަދި ދުޅަހެޔޮ ސިއްހަތެއް ހާސިލު ކޮށްދެއެވެ.

ކަދުރުގެ ވައްތަރުތައް: 

ދުނިޔޭގައި ސިލްކް އުފެއްދުމާއި ވިޔަފާރީގައި މީގެ އެތައް އަހަރުތަކެއް ކުރިން ފާހަގަ ކުރެވޭ ޗައިނާ މީހުން ވިޔަފާރިކޮށް ދަތުރު ނިންމާލާފައި އަންނީ ކަދުރު ހިފައިގެންނެވެ. ޒަމާނަކީ ބާޓާ ސިސްޓަމަށް ވިޔަފާރި ހިންގަމުން އައި ޒަމާންކަމުން ސިލްކަށް ކަދުރު ބަދަލުކޮށް ޗައިނާއަށް ގެނެސް އުޅުނެވެ. އަދި މެދުއިރުމައްޗައް ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުންދާ ގިނަ ބަޔަކު އެންމެ ކުރިން ފަށައިގެންވެސް ރަމްޒީ އެއްޗެއްގެ ގޮތުގައި ކަދުރު ގެންނަކަން ވަނީ ފާހަގަ ކުރެވިފައެވެ. ދަތުރުގެ ހަދިޔާއެއްގެ ގޮތުގައި ގައުމުގައި ތިބޭ އާއިލާއަށް ގިނަ ބަޔަކު ކަދުރުގެނެއެވެ.

ކަދުރު އާންމުކޮށް ހައްދަނީ އަރަބި ދުނިޔޭގައެވެ. ދުނިޔޭގައި ކަދުރު ހައްދާ ގައުމުތަކަކީ ސައުދީ އަރަބިއްޔާއާއި އީރާނާއި އިރާގާއި މިސްރެވެ. އަދި މީގެ އިތުރަށް ޔޫރަޕްގައި އިސްލާމީ ދައުލަތް ފެތުރިފައި ކުރިން އޮތް ދެ ގައުމު ކަމަށްވާ އިޓަލީއާއި ސްޕެއިނާއި އެމެރިކާގައެވެ. އެމެރިކާގެ ކޮންޓިނެންޓްގައި އެމެރިކާގެ އިތުރަށް މެކްސިކޯ ފަދަ ގައުމުތަކުގައި ވެސް ކަދުރު ހައްދާ އުޅެއެވެ. މެކްސިކޯއަށް ކަދުރު ތައާރަފް ކޮށްފައިވަނީ  ޕޯރޗުގީޒުންނެވެ. ދުނިޔޭގެ ގިނަ ގައުމުތަކަށް ކަދުރުގެ މުޑުވައް ގެންގޮސްފައިވަނީ ސައުދީ އަރަބިއްޔާއިންނެވެ. ސްޕެއިންގެ އަންދަލްސަށް ކަދުރު ތައާރްފް ކޮށްފައިވަނީ ހަލީފާ އަބްދުއްރަޙްމާންއެވެ. ޕާކިސްތާނަށް ކަދުރު ގެނެސްފައިވަނީ އެލެކްސެންޑާރ ދަ ގްރޭޓް އޭސިއާގައި މަސައްކަތް ކުރެއްވި ދުވަސްވަރުއެވެ. ދުނިޔޭގެ ގިނަ ގައުމުތަކެއްގައި ކަދުރު ހެދޭކަން ވަނީ ފާހަގަ ކުރެވިފައެވެ. 

ސަލާމްލެއްވި އިސާގެ ފާނުގެ މައިކަނބަލުން އީސާގެ ފާނާއިގެން ރައްކައުވެ ވަޑައިގަތުމަށް ބަނޑުގައި ރިހުމުގެ ވޭންވަރު އަޅަންފެށި ހިނދު އެކަމަނާއަށް ވަހީ ބަސްފުޅު އިއްވިއެވެ. މި ހާދިސާގެ ވާހަކަ ހިމެނެނީ މަރުޔަމް ސޫރަތުގައެވެ. މިގޮތުން އެ ސޫރަތުގެ 25 ވަނަ އާޔަތުގައި މާނާގައިވަނީ " ވީއިރު، ތިޔަ ކަދުރު ރުކުގައި ހިފާފައި، ކަމަނާއާއި ދިމާއަށް ހަލުވައިލާ ހުށިކަމެވެ! އެއިރުން، ދޮންވެ ފައްކާވެފައި އެހުރި ކަދުރުތައް ކަމަނާގެ ކައިރިއަށް އެޅޭނެއެވެ." ދެން ހަމަ އެޔާޖެހިގެން 26 ވަނަ އާޔަތުގެ މާނަގައި ވަނީ “ ދެން އެކަދުރުކައި، ތިޔައޮތް ފެންއާރުން ފެންބޮއި ހިތްހަމަޖައްސާހުށި ކަމެވެ.! ދެން، ކަމަނާއަށް މީހަކު ފެނިއްޖިނަމަ ބުނާށެވެ: ހަމަކަށަވަރުން، އަހަރުރެން މިއިނީ، ރަޙްމާންވަންތަ މާތްރަސްކަލާންގެ ކިބައަށް ރޯދަހިފުމަށް ނަދުރުގަނެގެންނެވެ.! ވީމައި އަދު، އަހުރެން، އެއްވެސް މީހަކާއި ވާހަކަދަށްކައި އުޅޭކަށް ނެތީމެވެ".

ސައިންސް ވެސް ސާބިތު ކޮށްދޭގޮތުގައި ކަދުރަކީ މާބަނޑު މީހުންނަށް ފައިދާހުރި ރަނގަޅު މޭވާއެކެވެ. ކަދުރަކީ މާބަނޑު މީހުން ކެއުމަށް ނުހަނު ރަނގަޅު ފައިދާހުރި މެވާއަކަށް ވަނީ ކީއްވެތޯއެވެ؟ ކަދުރަކީ ވިހެއުމުގައި ދިމާވާ ދަތިތަކުން ސަލާމަތްކޮށްދީ ލޭ ހިނގުމާއި އަދި ބަނޑުގައި އޮންނަ ކުޑަ ދަރިފުޅުގެ ހެދި ބޮޑުވުމަށް ބޭނުންވާ ގިނަ މާއްދާތަކެއް އެކުލެވޭ މޭވާއެކެވެ. ކަދުރަކީ  ރަހިމުގެ މަސްތަކުގެ ބާރުގަދަކޮށްދޭ މޭވާއެކެވެ.

ކަދުރަކީ އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑަށް ހާއްސަކޮށް ކުޑަކުދިންނަށް ފައިދާހުރި ކާނާއެކެވެ. ކުޑަކުދިންގެ ބަނޑު އަދި ގޮހޮރުގެ މައްސަލަތައް ރަނގަޅުކޮށްދީ ފަސޭހަކަމާއި އެކު ކާތަކެތި ހަޖަމްކުރުމަށް އެހީއަކަށްވެދެއެވެ. ކުޑަކުދިންނަށް ދިމާވާ ބޭރަށް ހިންގުމާއި ބަނޑު ހަރުވުންފަދަ ބަލިތަކަށް ހާއްސަ ފަރުވާއެއްގެ ގޮތުގައިވެސް ކަދުރު ބޭނުން ކުރެވެއެވެ. މިގޮތުން ކަދުރު ޖޫސް ކިރާ އެއްކޮށްގެން ނުވަތަ މާމުޔާއި އެއްކޮށްގެން ބޭނުން ކުރެވިދާނެއެވެ. 

ކަދުރަކީ ފަލަބަލި ނުވަތަ އޮބޭސިޓީއަށްވެސް ފަރުވާއެއްގެ ގޮތުގައި ބޭނުން ކުރެވޭނެ ފައިދާހުރި މެވާއެކެވެ. އާންމުކޮށް އޮބޭސިޓީ ބަލި މީހުން އިތުރަށް ބަލި ބޮޑުވެގެން ދަނީ މި ބަލީގެ ސަބަބުން އާދަޔާ ހިލާފަށް ކާހިތްވުމާއި ބަނޑުހައިކަން އިހްސާސްވުމުމުގެ ސަބަބުން ކެއުމުގައި ކޮންޓްރޯލުން ނެއްޓި އަދި މީހާ ކަންނެތްވެ ހަރަކާތްތެރިވުން ކުޑަވުމުންނެވެ. ކަދުރުގެ ސަބަބުން ހަށިގަނޑުގައި ހަކުރުގެ ބައި ކޮންޓްރޯލްވެ އަދި ބަނޑުހައިކަން ކުޑަކޮށްދެއެވެ. ހަށިގަނޑުގައި ބާރުޖެހި ލޭ ހިނގުން އަވަސްވެދެއެވެ. މި ބަލި ހުންނަ ފަރާތްތަކުން ހާއްސަ ސަމާލުކަމެއް ދީގެން ކަދުރު ކެއުމުން ހަށިގަނޑުގައި ސަރުބީ ވިރުވައިދީ ހީވާގިކަންގެނެސްދީ މި ބައްޔަށް ލުއިކަން ލިބެއެވެ.

ކަދުރަކީ ހަށިގަނޑު ވިހަ މާއްދާތަކުން ސަލާމަތްކޮށް ރަށްކާތެރިކޮށްދޭ މޭވާއެކެވެ. އަދި ހަމަ އެހެންމެ ކަދުރު ޖޫހަކީ އެކި ވައްތަރުގެ ހުމުގެ ބަލިތަކާއި ރޯގާތަކަށް ވެސް ރަނގަޅު ފަރުވާއެކެވެ. ކަދުރަކީ ޖިންސީ ދުޅަހެޔޮކަން ވެސް އިތުރުކޮށްދޭ މޭވާއެކެވެ. އަދި ކަދުރު ކެއެއުމުން ނުވަތަ މާމުޔާ ކިރު ކަދުރު ޖޫހާއި އެއްކޮށްގެން ބުއިމުން ހަށިގަނޑު ބާރު ގަދަކޮށްދެއެވެ.

ސަހީހުލް ބުހާރީގައި އަދި މުސްލިމްގައި ބަޔާންވެފައިވާ ރަސޫލާގެ ހަދީސް ބަސްފުޅެއްގައިވާ ގޮތުން ހެނދުނު އަޖުވާ ކަދުރުގެ 7 ކަދުރު ކައިފި މީހަކަށް އެދުވަހު ވިހައިގެ އަސަރެއް އަދި ސިހުރުގެ އަސަރެއް ނުކުރާނެއެވެ. މީގެ 1400 އަހަރުކުރިން ރަސޫލާ ވިދާޅުވި ބަސްފުޅު މިއަދުގެ ސައިންސް ވަނީ އިތުރަށް ސާބޮތުކޮށްދީފައެވެ. 7 ކަދުރަކީ ގާތްގަނޑަކަށް 70 ގުރާމެވެ. އޭގެން 70 މިލިގްރާމަކީ އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑުގެ ނާރުތަކާއި ހުޅުތަކާއި ކަށިގަނޑަށް ބޭނުންވާ ކެލްސިއަމްއެވެ. އަދި 35 މިލިގްރާމް އަކީ ސިކުނޑިއަށް ބޭނުންވާ ކާނާގެ ތެރޭގައިހިމެނޭ ޕޮސްޕަރަސްއެވެ. ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންވާ ވިޓަމިންސް، ލޮނު، މިނަރަލްސްގެ ބައި ލިބެއެވެ.

ކަދުރުގައި ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންވާ ހުރިހާ ބައެއް ހިމެނޭއިރު އޭގެތެރޭގައި އެންމެ މަތީ މިންވަރަކަށް ހިމެނެނީ ކާބޯހައިޑްރޭޓްސް އެވެ. އެއީ ހަށިގަނޑު ވަރުގަދަވެ ބާރު ޖެހުމަށް ބޭނުންވާ ބާވަތެވެ. ކަދުރުން ލިބޭ ކާބޯހައިޑްރޭޓްސްގެ މިންވަރަކީ 88ޕަސެންޓެވެ. އަދި %5.6-2.3  ޕުރޮޓީންސް ހިމެނެއެވެ. ޕްރޮޓީންސް އަކީ ހަށިގަނޑު ހެދިބޮޑުވުމަށް ބޭނުންވާބައެވެ. އަދި ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންވާ ޑައިޓްރީ ފައިބަރޔާއި ވިޓަމިންސް %11.5-6.4 ހިމެނެއެވެ. އަދި %5-5.2  ގެ ފެޓް ހިމެނެއެވެ. އަދި މީގެ އިތުރަށް %5-0.2 ތެޔޮހިމެނެއެވެ.

ކަދުރަކީ ވިޓަމިން އޭ، ބީ ވަން، އަދި ފުލުއޮރިން ހިމެނޭ މޭވާއެކެވެ. އަދި މީގެ އިތުރަށް ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންވާ މިނަރަލްސްގެ ބާވަތްތައް ހިމެނެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ކެލްސިއަމް، ކޯބަލްޓް، ދަގަނޑު، މެގްނީޒިއަމް، ޕޮޓޭސިއަމް، ޕޯސްފަރަސް، ސޯޑިއަމް، ޒިންކްއެވެ. އަދި އެލްމީނިއަމް، ކްލޯރައިޑް، ލެޑް އާއި ސަލްފަރ، ސެލީނިއަމްވެސް ހިމެނެއެވެ. މި މާއްދަތަކީ ދިފާއީ ނިޒާމް ވަރުގަދަކޮށްދީ ކެންސަރުން ސަލާމަތްވުމަށް އެހީތެރިވެދޭ ބައިތަކެކެވެ.

ކަދުރަކީ ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންވާ ޑައެޓަރީ ފައިބަރ ހިމެނޭ މޭވާއެކެވެ. ކަދުރުގައި ފެނަށްގިރޭ ވައްތަރުގެ ފައިބަރާއި، ފެނަށް ނުގިރޭ ވައްތަރުގެ ފައިބަރު ވެސް ހިމެނެއެވެ. އަދި ކަދުރަކީ ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންވާ ހަކަތަ އަވަސްކަމާއެކު ލިއްބައިދެނިވި އެންމެ ރަނގަޅު ކާނާގެ ބާވަތެވެ. ޕޮޓޭސިއަމްވެސް އެންމެ ގިނައިން އެކުލެވިގެންވާ އެއްބާވަތަކީ ކަދުރެވެ. ކަދުރަކީ ބަނޑުހަރުވުމުން ދުރުކޮށްދޭ ކާނާގެ ބާވަތްތަކުގެ ތެރެއިން ބާވަތެކެވެ. ނަމަވެސް އޭގެ ފައިދާ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތުގައި ލިބިގަތުމަށްޓަކައި ބަނޑުހަރުވެފައިވާ މީހާ ކަދުރު ބޭނުންކުރަން ޖެހޭނީ އެއްރޭ ވަންދެން ފެނުގައި ލުމަށްފަހު އެފެނާ އެކުގައެވެ..

ގަވާޢިދުން ކަދުރު ބޭނުންކުރާނަމަ، ގޮހޮރުގެ މައްސަލަތައް މެދުވެރިން ކުޑަކޮށް ދެއެވެ. ކަދުރަކީ ބޭރަށް ހިންގުމަށް ވެސް ހުރި ފަރުވާއެކެވެ. ސަބަބަކީ ކަދުރުގައި ހުންނަ ޕޮޓޭސިއަމްއަކީ ބޭރަށްހިންގުން ކޮންޓްރޯލް ކުރުމުގައި އެހީތެރިވެދޭ މާއްދާއަކަށްވާތީއެވެ.

ކަދުރަކީ ބައެއް ވައްތަރުގެ ކެންސަރުން އިންސާނާ ސަލާމަތްކޮށްދޭ އެއްޗެކެވެ. ކަދުރުގައި އެންޓި އޮކްސިޑެންޓް އެކުލެވިގެން ވުމަކީ ފްރީ ރެޑިކަލްތަކުން ހަށިގަނޑުގެ ސެލްތައް މިންޖުކޮށްދީ، ކެންސަރުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. ކަދުރުގައި ވިޓަމިން އޭ ގިނަ މިންވަރަކަށް ހުރެއެވެ. ވިޓަމިން އޭ ގިނައިން ހުންނަ ކާނާ ބޭނުންކުރުމަކީ އަނގަޔާއި، ފުއްޕާމޭގެ ކެންސަރުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭނެ ކަމެކެވެ.

ކަދުރަކީ ހިތުގެ ބަލިތަކުން ވެސް މީހާ ސަލާމަތް ކޮށްދޭ މޭވާއެކެވެ. އެހެނީ އެއީ ސޯޑިއަމް މަދު ޕޮޓޭސިއަމް ގިނަ މޭވާ އެކެވެ. އެހެންކަމުން، މިއީ ހިތާއި ލޭހޮޅިތަކުގެ ނިޒާމްގެ މަސައްކަތް ރަގަޅުކޮށްދީ، އަދި ނާރުތަކުގެ ނިޒާމްގެ މަސައްކަތް ރަގަޅުކޮށްދޭ މޭވާއެކެވެ. ކަދުރުގައި އަޔަން އެކުލެވިފައިވުމުން ހަށިގަނޑުގެ ލޭ އިތުރުވެއެވެ. ކަދުރަކީ އެއްވެސް މިންވަރަކަށް ކޮލެސްޓްރޯލް ހިމެނޭ މޭވާއެއްނޫނެވެ.

މާބަނޑު އަންހެނުން ކަދުރު ބޭނުންކުރުމަކީ ރަހިމުގެ މަސްތަކުގެ ބާރުގަދަކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. މީގެ އިތުރުން ކަދުރަކީ މާބަނޑު އަންހެނުންނަށް ދިމާވާ ވިހެއުމުގެ ވޭންތައް ކުޑަކޮށްދޭ މޭވާއެއް ވެސް މެއެވެ.

ކަދުރުގައި ވިޓަމިން އޭ އެކުލެވުމަކީ ލޮލުގެ ފެނުމުގެ މައްސަލަ ހުންނަން އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. ހާއްސަކޮށް ނައިޓް ބްލައިންޑްނެސްގެ މައްސަލަ ހުންނަ މީހުންނަށް ކަދުރު ބޭނުންކުރުމުން އެކަމުގެ އުދަގޫ ކުޑަވެއެވެ.

މިހުރިހާ ފައިދާތައް އެކުލެވިގެންވާ ކަދުރަކީ ހަމައެކަނި ރޯދަމަހު ބޭނުން ކުރަންޖެހޭ މޭވާއެއްކަމަށް ބައެއް މީހުން ދެކެއެވެ. ނަމަވެސް ކަދުރަކީ ރޯދަމަސް ނޫނަސް ކޮންމެ ދުވަހަކު ވެސް ބޭނުންކުރުމަށް އެންމެ ރަގަޅު މޭވާއެވެ

ނޫހުގެފާނުގެ ދަރިފަސްކޮޅުގައި މާތް ރަސްކަލާނގެ ބަރަކާތް ލެއްވިއެވެ. ނޫހުގެ ދަރިފަސްކޮޅު މުޅި ބިންމަތީ ފެތުރިގެން ދިޔައެވެ. ނޫހުގެ ދަރިފަސްކޮޅުގެ ތެރޭގައި އާދު ކިޔާ އުއްމަތެއްގެ ބަޔަކުވިއެވެ. އެބައިމީހުންނަކީ ވަރަށް ވަރުގަދަ ބައެކެވެ. އެބައިމީހުންގެ ހަށިގަނޑުތައް ދަގަނޑުންވާ ފަދައެވެ. އެބައިމީހުންނާ ހަނގުރާމަކުރާ ކޮންމެ ބައެއް ބަލިކޮށް އެބައެއްގެ މައްޗަށް ކާމިޔާބު ހޯދައެވެ. އެހެންކަމުން އެބައިމީހުން ބިރުގަންނަ އެއްވެސް ފަރާތެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެހެން މީސްތަކުން އެބައިމީހުން ދެކެ ބިރުގަނެއެވެ.

އާދު ބާގައިމީހުންގެ އެންމެހާ އެއްޗެއްގައި ބަރަކާތް ލެއްވިއެވެ. އެބައިމީހުންގެ ގެރިބަކަރިތަކުންވަނީ މުޅި ވާދީތައް ފުރާލެވިފައެވެ. އެންމެހާ އަސްތަކުން ވަނީ މައިދާންތައް ފުރާލެވިފައެވެ. އަދި އެބައިމީހުންގެ ދަރިންތައް ގިނަވުމުގެ ސަބަބުން ގެތައްވަނީ ފުރިފައެވެ. އާދުބާގައިގެ މީހުންގެ ގެރިބަކަރިތައް ހުއިހައްޕަން ބޭރަށް ނެރޭ ވަގުތަކީ ވަރަށް ރީތި މަންޒަރުތަކެއް ސިފަކުރެވޭ ވަގުތެކެވެ. އަދި އެބައިމީހުންގެ ދަރިންތައް ކުޅެން ނުކުމެ އުޅޭ ވަގުތަކީވެސް އެހާމެ ހިއްގައިމު ވަގުތެކެވެ. ހަމައެހެންމެ އެބައިމީހުން ދިރިއުޅެމުންދާ ބިމަކީ ފެހިކަންގަދަ ބިމެކެވެ. ބަގީޗާތަކާއި ކޯރުތައް އެބިމުގައި ވަރަށްވެސް ގިނައެވެ.

އާދުބާގައިމީހުން ކުފުރުވުން

ނަމަވެސް އެއެންމެހާ ނިޢުމަތްތައް ދެއްވިކަމަށްޓަކައި، އެނިޢުމަތްތަކަށް އެބައިމީހުން ޝުކުރުވެރިއެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެބައިމީހުންގެ ކާބަފައިންގެ ކިބައިން އަޑުއިވެމުން އައި، ނޫހުގެފާނުގެ ގައުމުގެ މީހުނަށް އައި ވަރުގަދަ ތޫފާނުގެ ވާހަކަ މަތިން އެބައިމީހުން ހަނދާން ނައްތާލިއެވެ. އަދި ބިމުގައިވާ އެތޫފާނުގެ އަސަރުތަކުގެ މަތިންވެސް ހަނދާން ނައްތާލިއެވެ.

ނޫހުގެފާނުގެ ގައުމުގެ މީހުންނަށް ތޫފާން ފޮނުވުނީ ކޮން ސަބަބަކާ ހުރެކަންވެސް ހަނދާން ނައްތާލިއެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބެއްގެ ގޮތުން އެބައިމީހުންވެސް ނޫހުގެފާނުގެ ގައުމުގެ މީހުން އަޅުކަންކުރަމުންއައި ބުދުތަކަށް އަޅުކަން ކުރަން ފެށިއެވެ. އެބައިމީހުންގެ އަތްތަކުން ހިލައިން ބުދުތައް ހަދައިގެން އެތަކެއްޗަށް ސަޖިދަޖަހައި އަޅުކަންކޮށް އުޅެތެވެ. އަދި އެބައިމީހުން ބޭނުންވާ ކަންކަމުގައި އެބުދުތަކަށް ދުއާކޮށް، އެބުދުތަކަށް ޖަނަވާރުތައް ކަތިލައި އުޅެތެވެ. އެބައިމީހުން ކަންތައްކުރަމުން ގެންދިޔައީ ނޫހުގެފާނުގެ ޤައުމުގެ މީހުން ކަންތައް ކުރަމުން ގެންދިޔަ ފަދައިންނެވެ.

އެބައިމީހުންގެ ވިސްނުންތަކުން، ފުރާނައެއްނެތް އެއްވެސްކަމެއް ކޮށްނުދެވޭ ބުދުތަކަށް އަޅުކަންކުރުމަކީ ފައިދާއެއްނެތްކަމެއް ކަމަށް ގަބޫލެއް ނުކުރެއެވެ. އެބައިމީހުންގެ ވިސްނުންތަކުން އެބައިމީހުންނަކަށް ހިދާޔަތެއް ދައްކައެއްނުދިނެވެ. އެބައިމީހުންނަކީ ދުނިޔެވީ ކަންތައްތަކުގައި ވިސްނުންތެރި އަދި ދީނުގެ ކަންތައްތަކުގައި ބުއްދި ހަމަނުޖެހޭ ބައެއްކަމުގައިވިއެވެ.

އާދުބާގައިމީހުންގެ ޢަދާވާތްތެރިކަން

އާދުބާގައިމީހުންގެ ވަރުގަދަކަން އެބައިމީހުންނަށާއި، އެންމެހާ މީސްތަކުންނަށް ބޮޑު ވަބާއަކަށް ވެގެންދިޔައެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބަކީ ޢާލަމްތަކުގެ ވެރި ރައްބަށާއި ގިޔާމަތްދުވަހަށް އެބައިމީހުން އީމާންނުވުމެވެ.

އަނިޔާވެރިވުމުން އެބައިމީހުން މަނާވާނީ ކިހިނެއްތޯއެވެ؟ އަދި ޢަދާވާތްތެރިވުމުން އެބައިމީހުން މަނާވާނީ ކިހިނެއްތޯއެވެ؟ އަދި އެހެން މީސްތަކުންނަށް އެބައިމީހުން އަނިޔާވެރިނުވާންވީ ކީއްވެތޯއެވެ؟ އެބައިމީހުން ދެކޭގޮތުގައި އެބައިމީހުންނަށްވުރެ ބާރުވެރި އެއްވެސް ފަރާތެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެބައިމީހުން ބިރުގަނެ ޖެހިލުންވާ އެއްވެސް މީހެއް ނުވެއެވެ. އެބައިމީހުން ބުނާކަމުގައިވިއެވެ. "ބާރުގެގޮތުން ތިމަންނަމެންނަށްވުރެ ވަރުގަދައީ ކާކު ހެއްޔެވެ؟" އެބައިމީހުން ހައްދަވައި، އެބައިމީހުންނަށް އެބާރު ދެއްވި އިލާހު އެބައިމީހުންނަށްވުރެ ބާރުގަދަކަން އެބައިމީހުންކަށް ނުވިސްނުނެވެ.

އެބައިމީހުންގެ މިސާލަކީ މިނިކާ ޖަނަވާރުތަކެއްގެ މިސާލެވެ. އެބައިމީހުންގެ ތެރެއިންވާ ބޮޑެތިމީހުން ކުޑަކުދިންނަށް އަނިޔާވެރިވެއެވެ. އަދި އެމީހުންގެ ތެރެއިންވާ ބާރުގަދަ މީހުން ދެރަނިކަމެތިންނަށް ގޯނާކޮށް އަދަބު ދެއެވެ. އަދި އެބައިމީހުން ރުޅި އަތުވެއްޖަނަމަ މިސާލަކީ ރުޅިއައިސްފައިވާ އެތްތަކެއްގެ މިސާލެވެ. އެއްވެސް އެއްޗެއް މަރާނުލައި ދޫކޮށްނުލައެވެ.

އެބައިމީހުން ހަނގުރާމައެއްކޮށްފިނަމަ އެބައެއްގެ ދަރިފަސްކޮޅާއި ދަނޑުބިންތައް ސުންނާފަތިކޮށްލައެވެ. އަދި އެބައިމީހުން ރަށަކަށް ވަދެއްޖެނަމަ އެރަށެއްގެ މީހުންގެ ތެރެއިންވާ ޢިއްޒަތްތެރިން ނިކަމެތިކޮށްލައެވެ. އެންމެހާ ދެރަނިކަމެތިމީހުން ޢާދުބާގައިގެ މީހުންގެ ނުބައިކަމާމެދު ބިރުގަނެއެވެ. އަދި އެބައިމީހުންގެ އަނިޔާވެރިކަމުން ސަލާމަތްވާންވެގެން ފިލާ އުޅެއެވެ.

މިފަދަ ސަބަބުތަކާހުރެ އާދުބާގައިމީހުންގެ ވަރުގަދަކަން އެބައިމީހުންނަށާއި، އެންމެހާ މީސްތަކުންނަށް ބޮޑު ވަބާއަކަށް ވެގެންދިޔައެވެ. ހައްދަވާ ގެންގުޅުއްވާ އިލާހަށް ބިރުވެތިނުވެ، އަދި ގިޔާމަތް ދުވަހަށް އީމާންނުވެ އުޅޭ ކޮންމެ މީހެއްގެވެސް އުޅުން ހުންނަގޮތެވެ.

ޢާދުބާގައިމީހުންގެ ބިނާތައް

އާދުބާގައިމީހުން، ކެއުމާއިބުއިމާއި، ކުޅިވަރުކުޅުމުގައި ވަނީ ހައްދުފަހަނަ އަޅާގޮސްފައެވެ. އެކަންތައްތައް ފިޔަވައި އިތުރުކަމެއް އެބައިމީހުންނަށް ކުރަންނުޖެހޭ ފަދައެވެ. އެއިގެ ތެރެއިން އެއްބައިމީހުންގެ އުސްބިނާތަކާއި ތަނަވަސް ގެތަކާހުރެ އަނެއްބަޔެއްގެ މައްޗަށް ފަހުރުވެރިވެ ބޮޑާވެގަނެއެވެ. އެބައިމީހުން ބިނާތައް ހެދުމަށްޓަކައި، އެބައިމީހުންގެ އެންމެހާ ފައިސާތަކެއް ފެނާއި، ވެއްޔާއި، ގާ ހޯދުމަށް ހަރަދުކުރެއެވެ. އެބައިމީހުންގެ އަމާޒަކީ އުސްތަނެއްހުރިކަމުގައި ވަނީނަމަ އެތަނެއްގައި ވަރުގަދަ ބިނާއެއް ހެދުމެވެ.

އެބައިމީހުން މިފަދަ ބިނާތައް ހަދަމުން ގެންދިޔައީ، އެބައިމީހުންނަކީ ދާއިމަށް މަރުވުމެއްނެތި އެބިނާތަކުގައި ދިރިއުޅޭނެ ބައެއްކަމަށް ހީކޮށެވެ. އަދި އެބައިމީހުން މިފަދަ ބިނާތައް ހަދަމުން ގެންދިޔައީ ބޭނުމެއްނެތި އެކަކު އަނެކަކާ ވާދަކުރުމުގެ ގޮތުންނެވެ. އެބައިމީހުންގެ ތެރޭގައިވާ ފަގީރުންނަށް އެއްވެސް އަޅާލުމެއް ނެތިއެވެ. އެބައިމީހުންގެ ތެރޭގައިވާ ފަގީރުންވީ ވަންނާނެ ގެއެއްނެތް ބައެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އަދި މުއްސަނދިންގެ ގެތަކަށް އެފަގީރުންތައް ނުވައްދައެވެ.

މިބައިމީހުންގެ ބޮޑެތި ބިނާތައް ފެނިއްޖެ މީހަކަށް އެނގޭނީ މިބައިމީހުންނަކީ ގިޔާމަތް ދުވަހަށް އީމާންނުވާ ބައެއްކަމެވެ.

ރަސޫލާ ހޫދު އަލައިހިއްސަލާމް

އާދުބާގައި މީހުންގެ ގާތަށް ރަސޫލަކު ފޮނުއްވެވުމަށް އިރާދަކުރެއްވިއެވެ. އެއީ އެއްވެސް ހާލެއްގައި މީސްތަކުން، އާލަމުތަކުގެވެރި ރައްބު ފިޔަވާ އެހެން ފަރާތަކަށް އަޅުކަންކުރުމަކަށް އެއިލާހު ރުހިވޮޑިގެންނުވެއެވެ. އަދި ބިންމަތި ފަސާދަވުމަކަށްވެސް އެއިލާހު ރުހިވޮޑިނުގަންނަވައެވެ.

އާދުބާގައި މީހުން، އެބައިމީހުންގެ ބުއްދި ބޭނުންކޮށް އުޅެނީ ކެއިންބުއިމާއި، ކުޅިވަރުކުޅުމުގަޔާއި، ގެތައް ބިނާކުރުން ފަދަ ކަންތައްތަކުގައި އެކަންޏެވެ. އެބައިމީހުންގެ ބުއްދިތައް އެބައިމީހުން ހެއްދެވި އިލާހުގެ ދީނާމެދު ނުވިސްނުމުގެ ސަބަބުން އެބައިމީހުންގެ ވިސްނުންތައް ވަނީ ފަސާދަވެފައެވެ. އެބައިމީހުންގެ ތެރޭގައި ދުނިޔެވީ ކަންތައްތަކުގައި ވަރަށްވެސް ވިސްނުންތެރިން އުޅުނެވެ. ނަމަވެސް އެބައިމީހުން އަޅުކަން ކުރަމުން ދަނީ އެބައިމީހުންގެ އަތުން ހަދާފައިވާ ބުދުތަކަށެވެ. އެބައިމީހުންނަށް އަޅުކަން މިކުރެވެނީ އެއްވެސް ފައިދާއެއް އަދި ގެއްލުމެއް ނުދެވޭ ހިލަގަނޑަކަށް ކަމެއް އެބައިމީހުންނަކަށް ނުވިސްނެއެވެ.

މިފަދަ ދަށު ދަރަޖައެއްގައި މިބައިމީހުންގެ ކަންތައްތައް ވަނިކޮށް، އެބައިމީހުންނަށް ތެދުމަގު ދެއްކެވުމަށްޓަކައި ރަސޫލަކު ފޮނުއްވެވުމަށް އިރާދަކުރެއްވީއެވެ. އަލަމްތަކުގެވެރި ރައްބު އެދިވޮޑިގެންވަނީ އެބައިމީހުންގެ ތެރެއިން، އެބައިމީހުން ވާހަކަ ދައްކާ އުޅޭ ބަސް ދެނެވަޑައިގަންނަވާ ބޭކަލަކު ފޮނުއްވެވުމަށެވެ.

އެރަސޫލުބޭކަލަކީ ހޫދު އަލައިހިއްސަލާމެވެ. އެކަލޭގެފާނު ނިސްބަތްވެ ވަޑައިގަންނަވަނީ އާދުބާގައިގެ މީހުންގެ ތެރެއިންވާ ޝަރަފުވެރި އާއިލާއަކަށެވެ. އެކަލޭގެފާނު އުޅުއްވަމުން ގެންދެވީ ވިސްނުންތެރިކަމާއެކު ސޯލިޙު ދިރިއުޅުއްވުމެކެވެ.

ހޫދުގެފާނުގެ ދަޢުވަތު

އާދުބާގައި މީހުންނަށް ހިދާޔަތުގެ ތެދުމަގަށް ގޮވާލެއްވުމަށް ހޫދުގެފާނަށް އެންގެވިހިނދު، އެކަލޭގެފާނު، ގައުމުގެ މީހުންނަށް ހައްގުތެދު ދީނަށް ގޮވާލެއްވިއެވެ. އާލަމްތަކުގެ ވެރި ރައްބު ފިޔަވާ އެބައިމީހުން އަޅުކަންކުރަމުން ގެންދާ ބުދުތަކަށް އަޅުކަން ނުކުރުމަށް ނަސޭތްތެރިވެ ވަޑައިގެންނެވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. " އޭ ތިމަންގެ ޤައުމުގެ މީސްތަކުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން އާލަމުތަކުގެވެރި އިލާހަށް އަޅުކަންކުރާށެވެ. އެއިލާހު ފިޔަވާ އެހެން އިލާހެއް ތިޔަބައިމީހުނަކަށް ނުވެއެވެ."

އަދިވެސް އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. " ތިޔަބައިމީހުން ތަގުވާވެރި ނުވަނީހެއްޔެވެ؟ ހަމަކަށަވަރުން، އަހުރެންނީ، ތިޔަބައިމީހުންގެ ގާތަށް ފޮނުއްވާފައިވާ އަމާނާތްތެރި ރަސޫލަކީމެވެ. ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން ތަގުވާވެރިވާށެވެ! އަދި ތިޔަބައިމީހުން އަހުރެންނަށް ކިޔަމަންތެރިވާށެވެ! ތިޔަބައިމީހުން ބޭކާރު ކުޅުންތައް ކުޅުމަށް ކޮންމެ އުސްތަނެއްގައި ބިނާއެއް ހަދަނީހެއްޔެވެ؟ އަދި ތިޔަބައިމީހުން އެތަންތާނގައި މަރުނުވެ އަބަދަށް ދެމިތިބޭނޭކަމަށް ގަނޑުވަރުތައް ހަދަނީ ހެއްޔެވެ؟ އަދި ތިޔަބައިމީހުން ގަދަފަދަކަން ދައްކާހިނދު އެއްވެސް ރަޙްމެއްނެތި ޖައްބާރުންގެ ގޮތުގައި ގަދަފަދަކަން ދައްކަމުއެވެ. ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން ތަގުވެރިވާށެވެ! އަދި ތިޔަބައިމީހުން އަހުރެންނަށް ކިޔަމަންތެރިވާށެވެ! ތިޔަބައިމީހުން ދަންނަ ނިއުމަތްތަކުން ތިޔަބައިމީހުންނަށް މަދަދުދެއްވި އިލާހަށް ތަގުވެރިވާށެވެ! ނައަމްސޫތްޕާއި، ދަރިންނާއި، ބަގީޗާތަކާއި، ފެންއާރުތަކުން އެކަލާނގެ ތިޔަބައިމީހުންނަށް ނިއުމަތްދެއްވިއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، ބޮޑުވެގެންވާ ދުވަހެއްގެ އަޒާބަށް ތިޔަބައިމީހުންނާމެދު ތިމަންކަލޭގެފާނު ބިރުފުޅުގަނެތެވެ."

އެވާހަކަ ގުރުއާނުގައި އަންނަނިވި ގޮތަށްވެސް ބަޔާން ކުރައްވާފައިވެއެވެ. "ތިޔަބައިމީހުންނަށް އިންޒާރު ކުރެއްވުމަށް، ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން ފިރިހެނަކު މެދުވެރިކޮށް، ތިޔަބައިމީހުންގެ ވެރިއިލާހުގެ ހަޒުރަތުން ހަނދާން ކޮށްދިނުމެއް، ތިޔަބައިމީހުންނަށް އައިކަމަށްޓަކައި، ތިޔަބައިމީހުން ހައިރާންވީހެއްޔެވެ؟ އަދި ނޫހުގެފާނުގެ ގައުމަށްފަހުގައި، ހަލީފާއިން ކަމުގައި ތިޔަބައިމީހުން ލެއްވިކަމާއި، ހެއްދެވުމުގައި ތިޔަބައިމީހުންގެ އިސްކޮޅާއި ބާރު އިތުރުކުރެއްވިކަން ތިޔަބައިމީހުން ހަނދުމަކުރާށެވެ! ފަހެ، އެކަލާނގެ ނިއުމަތްތައް ތިޔަބައިމީހުން ހަނދުމަކުރާށެވެ! (އެއީ) ތިޔަބައިމީހުން ދިންނަވައި ނަސީބު ލިބުމަށްޓަކައެވެ."

އަދިވެސް ވިދާޅުވިއެވެ. "އޭ އަހުރެންގެ ޤައުމުގެމީހުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުންގެ ވެރިއިލާހަށް، ފާފަފުއްސެވުންއެދި ދަންނަވާށެވެ. ދެން އެކަލާނގެއަށް ތައުބާވާށެވެ! އޭރުން، ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށް އުޑުން، ބޯކޮށް ގިނައިން ވާރޭ ވެއްސަވާނެތެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ ބާރުގެ ތެރެޔަށް ބާރު އިތުރުކޮށްދެއްވާނެތެވެ. އަދި ކުށްވެރިންގެ ގޮތުގައި ތިޔަބައިމީހުން ފުރަގަސްދީ ނުދާށެވެ!"

ހޫދުގެފާނުގެ ގައުމުގެ މީހުން އެކަލޭގެފާނަށް ދެންނެވި ޖަވާބު

ހޫދުގެފާނު ގައުމުގެ މީހުން މަސްއޫލުވެގެން އުޅުނީ ކެއުމާއިބުއިމާއި ކުޅިވަރުކުޅުމުގައެވެ. އެބައިމީހުން ދުނިޔަވީ ވަގުތީ ހަޔާތަށް ލޯބިކޮށް، މިދުނިޔެ އާރާސްތުކުރުމުގައި އެންމެހާ ވަގުތުތަކެއް ހޭދަކުރަމުން ގެންދިޔައެވެ. މީސްތަކުން އެއްކުރެވި، އެބައިމީހުން ކޮށްފައިވާ އަމަލުތަކުގެ ހިސާބު ބެއްލެވޭނެ ދުވަހެއް ކުރިމަތީގައި އޮތްކަމެއް އެބައިމީހުން ގަބޫލެއް ނުކުރެއެވެ.

ހޫދުގެފާނުގެ ބަސްފުޅުތަކުން އެބައިމީހުންގެ ހިތްތައް ނުތަނަވަސް ވަމުން ދިޔައެވެ. އެބައިމީހުން އެއްބަޔަކު އަނެއް ބަޔަކަށް ބުނެއުޅެއެވެ. “ހޫދު އެދައްކަވަނީ ކޮން ވާހަކައެއް ހެއްޔެވެ؟ އެކަލޭގެފާނު ބޭނުންވަނީ ކޮންކަމެއް ހެއްޔެވެ؟ އަހަރެމެންނަކަށް އެކަލޭގެފާނު އެދައްކަވާ ވާހަކަފުޅެއް އޮޅުމަކުން ނުފިލައެވެ.” އެއިގެ ތެރެއިން އެއްބަޔަކު ޖަވާބުދެއެވެ. “އެކަލޭގެފާނަކީ ތަނެއް ދޮރެއް ނުދަންނަ މޮޔައެކެވެ.”

ހޫދުގެފާނު އެކަލޭގެފާނުގެ ގައުމުގެ މީހުންނަށް ނަސޭހަތްތެރިވެ ވަޑައިގަތުމުގައި ސާބިތުވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ގައުމުގެ މީހުންގެ ތެރެއިންވާ ބޮޑެތިމީހުން ބުންޏެވެ. "ހަމަކަށަވަރުން، ކަލޭގެފާނުވަނީ، މޮޔަކަމެއްގެ ތެރޭގައިކަމަށް ތިމަންމެންނަށް ފެނެއެވެ. އަދި ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންމެންނަށް ހީވަނީ، ކަލޭގެފާނަކީ، ދޮގުވެރިންގެ ތެރެއިންވާ މީހެއް ކަމުގައެވެ."

ޖަވާބުގައި " އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އޭ އަހުރެންގެ ގައުމުގެ މީހުންނޭވެ! އަހުރެންގެ ކިބައިގައި އެއްވެސް މޮޔަކަމެއް ނެތެވެ. އަދި ކީއްހެއްޔެވެ؟ އަހުރެންނީ، އާލަމްތަކުގެ ވެރި އިލާހުގެ ހަޒުރަތުން އައި ރަސޫލަކީމެވެ. އަހުރެންގެ ވެރި އިލާހުގެ ރަސޫލުކަން ތިޔަބައިމީހުންނަށް އަހުރެން އިއްވަމެވެ. އަދި އަހުރެންނީ، ތިޔަބައިމީހުންނަށްވާ އަމާނާތްތެރި، ނަސޭތްތެރިޔަކީމެވެ."

ހޫދުގެފާނުގެ ހިކުމަތްފުޅު

ހޫދުގެފާނު، އެކަލޭގެފާނުގެ ގައުމުގެ މީސްތަކުންނަށް ހިކުމަތްތެރިކަމާއި، މަޑުމައިތިރިކަމާއެކު ނަސޭހަތްތެރިވެ ވަޑައިގަންނަވަމުން ގެންދެވިއެވެ.

ހޫދުގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ.

• “އޭ ތިމަންކަލޭގެފާނު ގައުމުގެ މީސްތަކުންނޭވެ! އިއްޔެގައި ތިމަންކަލޭގެފާނަކީ ތިޔަބައިމީހުންގެ އަހެކެވެ. އަދި އެކުވެރިއެއްވެސް މެއެވެ. ތިޔަބައިމީހުންނަށް އެކަން ނޭނގެނީ ހެއްޔެވެ؟"
• "އޭ ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ އަހުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން ތިމަންކަލޭގެފާނު ދެކެބިރުން ފިލަނީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ؟ ތިޔަބައިމީހުންގެ މުދަލުން އެއްވެސް އެއްޗެއް ތިމަންކަލޭގެފާނު ބޭނުމެއް ނޫނެވެ. “އޭ އަހުރެންގެ ޤައުމުގެ މީހުންނޭވެ! އަހުރެން، ތިޔަބައިމީހުންގެ ކިބަޔަކުން އެކަމުގެ މައްޗަށް އުޖޫރައަކަށް ނޭދެމެވެ. އަހުރެންގެ އުޖޫރަ، އަހުރެން އުފެއްދެވި ފަރާތުން މެނުވީ ނުވެއެވެ. ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް ނުވިސްނޭހެއްޔެވެ؟"
• " އޭ ގައުމުގެ މީސްތަކުންނޭވެ! އާލަމްތަކުގެ ވެރި ރައްބަށް އީމާންވުމަށް ތިޔަބައިމީހުން ބިރުގަންނަނީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ؟ ތިޔަބައިމީހުން އީމާންވުމަކުން ތިޔަބައިމީހުންގެ މުދަލުން އެއްވެސް އެއްޗެއް އުނިނުވާ ހުއްޓެވެ. އެހެނެއްކަމަކު، އެއިރުން ތިޔަބައިމީހުންގެ ރިޒްގުގައި ބަރަކާތްލައްވައި، ތިޔަބައިމީހުންގެ ބާރު އިތުރުކޮށް ދެއްވާނެއެވެ."
• " އޭ ޤައުމުގެ މީސްތަކުންނޭވެ! ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ މިގޮވާލުމާމެދު ތިޔަބައިމީހުން ތިޔަ އަޖައިބުވަނީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ؟ އެކަލާނގެ ކޮންމެ މީހަކަށް ވަކިވަކިން ބަސްވަޙީ ނުކުރައްވާނެތެވެ. ކޮންމެ މީހަކަށް ވަކިވަކިން މިކަންކުރާށޭ، އެކަންނުކުރާށޭ ވަހީ ނުކުރައްވާނެތެވެ. އެހެނެއްކަމަކު، ކޮންމެ ގައުމެއްގެ ތެރެއިން، އެގައުމެއްގެ މީހުންނަށް ނަސޭހަތްދެއްވާނެ ބޭކަލަކު ފޮނުއްވައެވެ. ތިޔަބައިމީހުންނަށް ނަޞޭޙަތްދެއްވުމަށްޓަކައި އެކަލާނގެ ވަނީ ތިމަންކަލޭގެފާނު ފޮނުއްވާފައެވެ.
• "ތިޔަބައިމީހުންނަށް އިންޒާރު ކުރެއްވުމަށް، ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން ފިރިހެނަކު މެދުވެރިކޮށް، ތިޔަބައިމީހުންގެ ވެރި އިލާހުގެ ހަޒުރަތުން ހަނދާން ކޮށްދިނުމެއް، ތިޔަބައިމީހުންނަށް އައިކަމަށްޓަކައި، ތިޔަބައިމީހުން އަޖައިބުވީ ހެއްޔެވެ؟"

ހޫދުގެފާނުގެ އީމާންތެރިކަން

އާދުބާގައިމީހުންނަށް ހޫދުގެފާނަށް ދެއްވާނެ ޖަވާބެއް ނޭނގުނެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނަށް ޖަވާބުދޭނީ ކޮންގޮތަކަށްކަމެއްވެސް އެބައިމީހުންނަކަށް ނޭނގުނެވެ. އެބައިމީހުންނަށް ދޭނެ އެއްވެސް ޖަވާބެއް ނޭނގުމުން ދެންނެވިއެވެ. "ތިމަންމެންގެ އިލާހުންތައް ކަލޭގެފާނަށް ކޯފާ ލެއްވުމުގެ ސަބަބުން ކަލޭގެފާނު މިހާރު ތިޔަވަނީ މޮޔަވެފައެވެ."

ހޫދުގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ.

• "ހަމަކަށަވަރުން މިބުދުތައް ހަދާފައިމިވަނީ ހިލައިންނެވެ. އެތަކެއްޗަށް އެއްވެސްމީހަކަށް ފައިދާއެއްވެސް އަދި ގެއްލުމެއްވެސް ނުދެވޭނެއެވެ. އަދި މިބުދުތަކަށް ވާހަކަދެއްކުމާއި، އަޑުތައް އެހުމާއި، ފެނުމުގެ ކުޅަދާނަކަމެއް ލިބިގެނެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެއްވެސް ހެޔޮކަމެއް އަދި ގެއްލުމެއްވެސް އެތަކެއްޗަށް މިލްކުވެގެންނެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެއްވެސް މީހަކަށް ގެއްލުމެއް އަދި ފައިދާއެއް ދިނުމުގެ އެއްވެސް ކަމެއް އެތަކެއްޗަށް މިލްކުވެގެންނުވެއެވެ."
• " އަދި ތިޔަބައިމީހުންނަކަށްވެސް އެއްވެސް ހެޔޮކަމެއް އަދި ގެއްލުމެއް މިލްކުވެގެންނުވެއެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް ތިމަންކަލޭގެފާނަކަށް ފައިދާއެއްވެސް އަދި ގެއްލުމެއްވެސް ނުދެވޭނެއެވެ. އަދި ހަމަކަށަވަރުން ތިޔަބައިމީހުންގެ އިލާހުންތަކަށް ތިމަންކަލޭގެފާނު އީމާނެއް ނުވާނަމެވެ. އަދި އެއިލާހުންތައް ދެކެ ތިމަންކަލޭގެފާނު ބިރުފުޅެއްވެސް ނުގަނެއެވެ"
• އަދިވެސް " އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ތިޔަބައިމީހުން ޝަރީކުކޮށްއުޅޭ ތަކެތިން ތިމަންކަލޭގެފާނު ބަރީއަވެގެންވާކަމަށް އާލަމުތަކުގެވެރި ރައްބު ހެކިކުރައްވަމެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުން ހެކިވާށެވެ."
• "އަދި ތިޔަބައިމީހުން ދެކެވެސް ތިމަންކަލޭގެފާނު ބިރުފުޅެއް ނުގަންނަމެވެ."
• "ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން އެންމެން ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ގެއްލުން ދިނުމަށް ރާވާށެވެ." 
• " ހަމަކަށަވަރުން ތިމަންކަލޭގެފާނާއި ތިޔަބައިމީހުންގެ ވެރި އިލާހަށް ތިމަންކަލޭގެފާނު ވަކީލުކޮށްފީމެވެ."

މުޝްރިކުނަނަށް ރައްދުދެއްވާ ހޫދުގެފާނު ވިދާޅުވީ "ތިޔަބައިމީހުން އެނބުރި، ފުރަގަސްދޭނަމަ ދަންނާށެވެ. ތިޔަބައިމީހުންގެ ގާތަށް، އެކަމަކާއިގެން ތިމަންކަލޭގެފާނު ފޮނުއްވެވި ކަންތައް، ހަމަކަށަވަރުން، ތިޔަބައިމީހުންނަށް ތިމަންކަލޭގެފާނު އިއްވަވައިފީމެވެ. އަދި ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ވެރިއިލާހު، ތިޔަބައިމީހުންގެ ބަދަލުގައި، ތިޔަބައިމީހުން ނޫންބަޔަކު ގެންނަވާނެއެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް، އެއްވެސް ކަމަކުން އެކަލާނގެއަކަށް ގެއްލުމެއް ނުދެވޭހުށްޓެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ވެރިއިލާހީ، ކޮންމެ އެއްޗެއް ރައްކާތެރިކުރައްވައި، ބަލަހައްޓަވާ އިލާހެވެ.”

އާދުބާގައިގެ މީހުން ދެކޮޅުވެރިވުން

ހޫދުގެފާނު ދެއްކެވި އެންމެހާ ވާހަކަފުޅުތަކެއް އާދުބާގައިގެ މީހުން އަޑުއެހިއެވެ. ނަމަވެސް އެކަލޭގެފާނަށް އީމާނެއްނުވިއެވެ. ހޫދުގެފާނުގެ ނަސޭހަތްޕުޅު ތަކުން އެބައިމީހުން ނަސޭހަތް ލިބިނުގަތެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ މަތިވެރި ހިކުމަތުންވެސް އެބައިމީހުންނަކަށް ފައިދާއެއްނުކުރިއެވެ.

އަދި އެބައިމީހުން ދެންނެވިއެވެ. “އޭ ހޫދެވެ! ކަލޭގެފާނު ތިޔަ ގޮވާލައްވާ ކަންތަކަށް އެއްވެސް ދަލީލެއް އަދި ހެއްކެއް ނުދެއްކެވެއެވެ. ކަލޭގެފާނު އަލަށް ތިޔަ ވިދާޅުވާ ބަސްފުޅުތަކަށް ތިމަންމެންގެ އިލާހުންތައް ދޫކޮށެއްނުލާނަމެވެ. މީހަކު ހަމައެއްޗެކޭ ބުނާއިރަށް، ތިމަންމެންގެ ކާބަފައިން އަޅުކަން ކުރަމުން އައި އިލާހުންތައް ދޫކޮށްލަންވީ ހެއްޔެވެ؟

އޭ ހޫދެވެ! ކަލޭގެފާނު ތިމަންމެންގެ އިލާހުންތަކަށް އީމާނެއްނުވަމެވެ. އަދި އެއިލާހުން ދެކެ ބިރުފުޅެއްވެސް ނުގަންނަމެވެ. އެހެންވީއިރު ތިމަންމެންވެސް ކަލޭގެފާނުގެ އިލާހަށް އީމާނެއް ނުވާނަމެވެ. އަދި ކަލޭގެފާނުގެ އިލާހުގެ އަޒާބަށްވެސް ބިރެއް ނުގަންނާނަމެވެ. ކަލޭގެފާނުގެ އިލާހުގެ އަޒާބުގެ ވާހަކަ ދައްކަވާތީ ވަރަށް ގިނައިން ތިމަންމެނަށް އަޑުއިވެއެވެ. އޭ ހޫދެވެ! އެ އަޒާބެއް ކޮބައި ހެއްޔެވެ؟ އެ އަޒާބު އަންނަނީ ކޮން އިރަކުން ހެއްޔެވެ؟ ތިމަންމެން މިހާރު މިއިންތިޒާރުކުރަނީ ތިޔަ އަޒާބެއް ބަލާލާ ހިތުންނެވެ.”

ހޫދުގެފާނު، އެކަލޭގެފާނުގެ ގައުމުގެ މީހުންގެ ނުވިސްނޭކަމާމެދު އަޖައިބުފުޅުވިއެވެ. އަދި އެބައިމީހުންގެ މޮޔަކަމާމެދު ދެރަފުޅުވެ ވަޑައިގެން ވިދާޅުވިއެވެ. " ދެނެވޮޑިގަތުންވާ ކަންކަށަވަރީ އާލަމުތަކުގެވެރި ރައްބުގެ ހަޒުރަތުގައެވެ. އަދި ތިމަންކަލޭގެފާނު އެކަމަކާއިގެން ފޮނުއްވެވި ކަންތައް، ތިޔަބައިމީހުންނަށް ތިމަންކަލޭގެފާނު އިއްވަނީއެވެ. އެހެނެއްކަމަކު ތިޔަބައިމީހުންނީ، ޖާހިލުބަޔަކު ކަމުގައި ތިމަންކަލޭގެފާނު ދެކެވަޑައިގަންނަވަމެވެ."

އަޒާބު ފޮނުއްވުން

އާދުބާގައިގެ މީހުން އުޅެމުން އައި ބިމަށް ވާރެ ނުވެހި ގިނަ ދުވަސް ތަކެއް ވާން ފަށައިފިއެވެ. ކޮންމެ ދުވަހަކުވެސް ވިއްސާރަ ވިލާގަނޑެއް އާދޭތޯ ބަލަބަލާ ތިބެއެވެ. ނަމަވެސް ވިއްސާރަ ވިލާގަނޑެއް ފެންނަ ގޮތެއް ނުވެއެވެ. އެބައިމީހުން ތިބީ ވާރެ ވެހޭނެ ވަގުތަކަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ބޭނުންވެފައެވެ.

އެގޮތުން އެއްދުވަހަކު، އެބައިމީހުންނާ ދިމާލަށް ވަރަށްބޮޑު ވިއްސާރަ ވިލާގަނޑެއް އަންނަތަން ފެނިއްޖެއެވެ. އެކަމާ އެބައިމީހުން ވަރަށް އުފާވިއެވެ. އެބައިމީހުން އެއްބަޔަކު އަނެއް ބަޔަކަށް އުފާވެރިކަމާއެކު ބުނަމުން ގެންދިޔައެވެ. "މިއަންނަނީ ވިއްސާރަ ވިލާގަނޑެކެވެ. މިއަންނަނީ ވިއްސާރަ ވިލާގަނޑެކެވެ."

ނަމަވެސް ހޫދުގެފާނަށް އެނގިވަޑައިގެންނެވީ އެބައިމީހުން އެ އިންތިޒާރު ކުރަމުން އައި އަޒާބުގެ ވަގުތު އައިސް ޖެހިއްޖެކަމެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ގައުމުގެ މީހުންނަށް ވިދާޅުވިއެވެ. " މިއަންނަނީ ރަޙްމަތުގެ ވިލާގަނޑެއް ނޫނެވެ. އެހެނެއްކަމަކު އެއީ ގަދަފަދަ އަޒާބެއްވާ ވައިގެ ވިލާގަނޑެކެވެ."

ކަންތައް ވެގެން ދިޔައީ ހޫދުގެފާނު ވިދާޅުވި ފަދައިންނެވެ. މީސްތަކުން ދުވަހަކުވެސް ދެކެފައިނުވާ، އަދި އެފަދަ ވައެއްގެ އަޑު އަހާފައިނުވާ ވަރުގަދަ ވައެއް ޖެހެން ފަށައިފިއެވެ. ވައިގެ ގަދަކަމުން ގަސްތައް ބިމުން ލުހި، ގެތައް ވެއްޓި، ނަޢަމްސޫފިތައް ވަޔާއެކު މާދުރަށް ގެންދަން ފަށައިފިއެވެ. ސަހަރާ ތެރޭގައިވާ ހިރަފުހުން މުޅި އުޑުމަތި ބަނަވެ، މުޅި ބިންމަތި އަނދިރިވެ އެއްވެސް ތަނެއް ނުފެންނަވަރު ވެއްޖެއެވެ.

މިމަންޒަރުތައް ފެނުނު ހިނދު އެބައިމީހުން ބިރުވެރިކަމާއި ހާސްކަމާއެކު އެބައިމީހުންގެ ގެތަކަށްވަދެ ދޮރުތައް ތަންޑު އަޅުވައިފިއެވެ. މީސްތަކުން ރޮއެ ދުއާކުރަން ފަށައިފިއެވެ. ބިރުވެރިކަންވަނީ ފެތުރިފައެވެ. ކުރެވޭނެ އެއްވެސް ކަމެއް ނެތެވެ. ފިލަން ދާނެ ތަނެއް ނެތެވެ. އެބައިމީހުން ބިނާކުރި ވަރުގަދަ ގެތައް ވެއްޓެން ފަށައިފިއެވެ.

މިވަރުގަދަ ވައި ހަތް ރެއާއި އަށް ދުވަހު މެދުކެޑުމެއްނެތި ޖެހުނެވެ. މިވައި މަޑުވިއިރު އާދުބާގައި މީހުންގެ ތެރެއިން ކާފަރުވީ އެންމެންވަނީ މަރުވެފައެވެ. ބިންމަތީގައިވަނީ މަރުވެފައިވާ ހަށިގަނޑުތަކެވެ. އެންމެހާ ގެތައްވަނީ ވެއްޓި ފުޑުފުޑުވެފައެވެ.

ހޫދުގެފާނާއި އެކަލޭގެފަނަށް އީމާންވިމީހުން އެވަރުގަދަ ވައިން ސަލާމަތް ކުރެއްވިއެވެ. އާދުބާގައިމީހުން ކުފުރުވުމާއި، ނުކިޔަމަންތެރިކަމާއި ނުބައިކަމުގެ ސަބަބުން އެބައިމީހުން ހަލާކުކުރެއްވިއެވެ.

މާތް ރަސްކަލާނގެ ވަހީކުރެއްވި ބަސްފުޅެއްގެ މާނާގައިވެއެވެ. " އަދި އެއީ އާދުބާގައިމީހުންނެވެ. އެބައިމީހުންގެ ވެރިއިލާހުގެ އާޔަތްތަކަށް އެބައިމީހުން ދެކޮޅުހެދިއެވެ. އަދި އެކަލާނގެ ރަސޫލުންނަށް އެބައިމީހުން އުރެދުނެވެ. އަދި ހަރުކަށި، ކޮންމެ ޖައްބާރެއްގެ އަމުރަށް އެބައިމީހުން ތަބާވިއެވެ. މި ދުނިޔޭގައިވެސް، އަދި ގިޔާމަތް ދުވަހުންވެސް، އެބައިމީހުންނަށް ލައުނަތް ލެއްވިއެވެ. ދަންނާށެވެ! އާދުބާގައި މީހުން އެބައިމީހުންގެ ވެރި އިލާހަށް ކާފަރުވިއެވެ. ދަންނާށެވެ! އާދުބާގައި މީހުންނަށް ގެއްލުމާއި ހަލާކު ހުއްޓެވެ. (އެއީ) ހޫދުގެފާނުގެ ގައުމުގެ މީހުންނެވެ." ހޫދުގެފާނަށާއި އެކަލޭގެފާނަށް ތަބާވީ މީހުންނަށް ސަލާމް ލައްވާށިއެވެ.

ނޯޓް: މި ލިޔުމުގެ އަސްލަކަށް ބަލާފައިވަނީ އައްޝައިހު މުހައްމަދު ސިނާންގެ ލިޔުއްވުމެކެވެ.

ބޭނުންވާނެ ތަކެތި:

2 ޖޯޑު ފެން

1 އިންޗި އިނގުރުކޮޅެއް

4 އިންޗި ފޮނިތޮށިކޮޅެއް

12 ކާފޫރުތޮޅި

6 އަސޭމިރުސް ފުށް

3 ކަރަންފޫ

3 ސައިސަމުސާ ސައިފަތް

1 ޖޯޑު ދިޔާކިރު

ހަކުރު

ތައްޔާރުކުރާނެ ގޮތް:

• ފެނާއި އިނގުރާއި ފޮނިތޮށްޓާއި ކާފޫރުތޮޅިއާއި އަސޭމިރުހާއި ކަރަންފޫ ތެއްޔަކަށް އެޅުމަށްފަހު ބޮކިޖަހަންދެން ކައްކާށެވެ.
• ދެން އެއަށްފަހު އުނދުނުގެ ގިނި ކުޑަކޮށް މަޑުކޮށްލާފައި 15 މިނެޓެއްހާއިރު ކެކިލަން ބަހައްޓާށެވެ.
• ދެން އުނދުން މަތިން ތެލި ބާލާފައި ތެލީގެ ތެރެއަށް ސައިފަތްކޮޅު އަޅައި2 މިނިޓެއްހާއިރު ބަހައްޓާށެވެ.
• އެއަށްފަހު ހަކުރާއި ކިރު ތެއްޔަށް އަޅާފައި ރަނގަޅަށް އެއްކޮށްލާށެވެ.
• އަނެއްކާވެސް ތެލީގައިހުރި ތަކެތި ކެކިގަންނަންދެން އުނދުން މައްޗަށްލާ ކައްކާލާށެވެ.

ބިންވެރިޔާ ސްކީމްގެ ދަށުން ހުޅުމާލޭން ގޯތިދޭނޭ ސަރަހައްދު ކަނޑައެޅީ އެޗްޑީސީންނެވެ. އެޗްޑީސީން ތައްޔާރު ކޮށްފައިވާ ލޭންޑް ޔޫސް ޕްލޭނާއި އެއްގޮތަށެވެ. ގޯތިދޭނެ ބިންތައް އޭރުގެ ހައުސިން މިނިސްޓްރީން ފާހަގަކުރީ އާބަންކޯ (އެޗްޑީސީ)ގެ ޕްލޭނާއެއް ގޮތަށެވެ. ލޭންޑް ޔޫސް ޕްލޭނުގައި ގޯތިދެވޭ ގޮތަށް އޮތްކަމަށް ދައްކާ ބިމުގެއަޑީގައި ހޮޅިއާއި ކަރަންޓް ކޭބަލާއި އޮތިއްޔާ އޮންނާނެކަން ވެސް އެނގޭނީ އެޗްޑީސީއަށެވެ. 

ގޯތިދޭ ސަރަހައްދެއްގެ ބިމުއަޑީގައި ހޮޅިތަކަކާއި ކޭބަލްތަކެއް އޮއްވާ އެ ތަކެތީގެ މަތިން ގޯތިދޭކަށް އެޗްޑީސީން އެއްބަހެއް ނުވާނެއެވެ. އެއްބަސްވަންޏާ ވެފައި އޮންނާނީ އެކަމަށް ހައްލެއް އޮވެގެންނެވެ. އަމިއްލަ މީހުނަށް ދޫކުރާ ގޯތިތަކެއްގެ ބިމުގެއަޑީގައި އާއްމު ފާހާނާ ހޮޅިތަކާއި ފެން ހޮޅިތަކާއި ކަރަންޓް ކޭބަލްތައް އޮންނަ ގޮތަކަށް އެއްވެސް ބަޔަކު އާއްމުންނަށް ގޯއްޗެއް ދުލެއް ނުކުރާނެއެވެ.

އާއްމު ފާހާނާ ހޮޅިތަކާއި ފެން ހޮޅިތަކާއި ކަރަންޓް ކޭބަލް ބިމުއަޑީގައި އޮތް ސަރަހައްދަކުން ގޯތި ދެންންޏާ އެ ތަކެއްޗާ މެދު ކަންކުރާނެ ގޮތެއްވެސް ކަނޑައަޅާފައި އޮންނާނެއެވެ. ކޭބަލްތަކާއި ހޮޅިތައް ބަދަލުކުރާނެ ގޮތެއް ރާވަފައި އޮންނާނެއެވެ. އެތަކެއްޗާމެދު އަމަލު ކުރާނީ ކިހިނެތްކަން އޮންނާނީ ކުރިއާލާ ނިންމާފައެވެ. ކަން ކުރާން ތިބި މީހުން ބަދަލުވުމަކީ ކުރަން ހަމަޖެހިފައި އޮތް ގޮތަކަށް ކަމެއް ނުކުރާން އޮތް ހުއްޖަތެއް ނޫނެވެ.

ބިންވެރިޔާ ސްކީމުން ގޯތި ދިނުމަށް މަގުމަތީން ޕްލޮޓްތަކެއް ކަނޑައެޅުނުކަމަށް ވާނަމަ އެކަން ކަނޑައެޅި ބަޔަކަށް އެކަމެއް ނޭގޭނެ ހެއްޔެވެ. މަގުމަތީން ގޯތިދޭންޏާ އަޑީގައި ފެނާއި ނަރުދަމާގެ ހޮޅިތަކާ ކަރަންޓް ކޭބަލް އޮންނާނެކަން ނޭނގޭނެހެއްޔެވެ. ލޭންޑް ޔޫސް ޕްލޭން އޮންނަނީ އެގޮތަށް ހެއްޔެވެ. ހޮޅިތަކާއި ކޭބަލާއި މަގުމަތިން ގޯތިދޭން ނިންމާފައިވާ ކަމަށް ބުނެ އައު ސަރުކާރުން އެ ދައްކަނީ ކަނޑައެލިގެން ދޮގުވާހަކައެކެވެ. ސަރުކާރުން އެވާހަކަ އެހެން ދެއްކުމުގެ ބޭނުމަކީ ކަނޑައެޅިފައިވާ ގޮތަށް ގޯތިތައް ދޫނުކޮށް ހިފެހެއްޓުމެވެ. 

ކުރީ ސަރުކާރުން މާލޭ މީހުނަށް ހުޅުމާލޭން ދޭން ނިންމާފައިވާ ގޯތިތައް ދިނުމުގެ ނިޔަތް މިސަރުކާރުގައި އޮތްނަމަ ކުރިން އެކަން ކުރަން ނިންމާފައިވަނީ ކިހިނެތްތޯ ބަލާ އެގޮތަކަށް އެކަން ކުރާނެއެވެ. ކުރީގެ ލޭންޑް ޔޫސް ޕްލޭން ބަދަލުކޮށް ގިނަ ބައެއްގެ ގޯތިތައް އެހެން ތާކަށް ބަދަލު ކޮށްލުމުގެ ބަހަނާގައި ބޮޑެތި ވާހަކަފަޅާ ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވާލަން ނުހަދާށެވެ.

ރައްޔިތުންނަށް ކުރިމަތިވާ ދަތިތަކަކީ ކޮބައިކަން ބަލާކަށް ސަރުކާރުން ކޮންމެހެން އުޅޭނެ ކަމެއް ނެތެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ވާދައްޗަކީ ކޮބައިކަން ވަރަށް ސާފެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ވާދައްޗަކީ ކުރީ ސަރުކާރުން ކަނޑައެޅި ގޮތަށް ގޯތިތައް ހަވާލުނުކޮށް ލަސްކުރާ ލަސްކުރުމުގެ ދައްޗެވެ. އަކުރަމް ކަމާލުއްދީން ވިދާޅުވާހެން ކަންތައްތައް އޮޅުވާލަން އުޅުއްވަންޏާ ހަމަ ދާނީ އަތަށް ގޮވަމުން އަތަށް ގޮވަމުންނެވެ.

ބޭނުންވާނެ ތަކެތި:

• 2 ޖޯޑުގެ ކަށިކެޔޮ (ތުނިކޮށް ކޮށާފައި)
• ހަކުރު
• 1/2 ޖޯޑުގެ ދިޔާކިރު
• އައިސްކިއުބް
• ވެނީލާ އައިސްކްރީމް

ތައްޔާރުކުރާނެ ގޮތް:

• ކަށިކެޔޮ ވައް ލިޔެލާށެވެ.
• ފެންފޮދަކާއި ލިޔެފައިވާ ކަށިކެޔޮ ކޯލުތައް މިކްސަރަކަށް އަޅައި ރަނގަޅަށް ގިރާލާށެވެ.
• އެއަށްފަހު ފުރޭނިއަކުން ފުރާނާ ލުމަށްފަހު ފުރޭނީގައި ހަރުލާފައިހުރި ބައި އުކާލާށެވެ.
• ފުރާނާފައިހުރި ކަށިކެޔޮ ފަންޏާއި ހަކުރައި އައިސްކިއުބާއި ކިރާއި އައިސްކްރީމް މިކްސަރަށް އެޅުމަށްފަހު ރަނގަޅަށް ގިރާލާށެވެ.

އިސްލާމް ދީނާއި ގައުމިއްޔަތުގެ ނަން ބޭނުންކޮށްގެން އުރުދުގާންގެ ވާދަވެރިން ފުހެލުމަށް ހިންގި އަނިޔާވެރި ޖަރީމާއެކެވެ. އުރުދުގާނުގެ އަނިޔާވެރި ކަމުގެ ސަބަބުން ހަމައެކަނި 300 މީހުން މަރުވީއެއް ނޫނެވެ. 2100 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުން ބޮޑެތި ޒަހަމް ތަކުން ޒަހަމުވެ އެތައް ބަޔަކު ނުކުޅެދޭ ބަޔަކަށް ވެގެން ދިޔައެވެ. 

ތުރުކީގެ ރައްޔިތުންގެ މަޖީހަށާއި ކޯޓްތަކަށާއި ދައުލަތުގެ އެތައް މުއައްސަސާއަކަށާއި އަމިއްލަ އެތައް އިމާރާތަކަށް ބޮންއެޅިއެވެ. ރިޔާސީ ގަޑުވަރަށްވެސް ބޮން އެޅުވިއެވެ. 

ބަގާވާތް ކުރިކަމުގެ ތުހުމަތުގައި 40000 (ސާޅިސްހާސް) އަށްވުރެ ގިނަ މީހުން ހިފާ ހައްޔަރު ކުރިއެވެ. ހައްޔަރުކުރި މީހުންގެ ތެރޭގައި 10000 (ދިހަހާސް) އަށްވުރެ ގިނަ ސިފައިން ހައްޔަރު ކޮށްލިއެވެ. އަނެއްކޮޅުން 2745 ފަނޑިޔާރުން ވެސް ހައްޔަރު ކުރިއެވެ. ގޮށްމުށުގެ ބާރުދެއް ކުމުގައި ފަނޑިޔާރެއް ސިފައިންގެ މީހެއް އުރުދުގާން ޕާލަމެންޓް މެންބަރެއް ނުބަލައެވެ. 

ހުދުމުހުތާރު ވެރިކަމެއް ކުރުމަށްޓަކާ އުރުދުގާނު ކޮށްފައި ނުކުރާ އެއްކަމެއް ނެތެވެ. ބަގާވާތާ ގުޅުވައިގެން ތައުލީމީ ދައިރާއިން 15000 (ފަނަރަހާސް) މުއައްޒަފުން ސަސްޕެންޑް ކުރިއެވެ. ސިޔާސީ ގޮތުން އުރުދުގަނާއި އިދިކޮޅު ލީޑަރަށް ވަފާތެރި ބައެއް ކަމަށް ބުނެ 21000 (އެކާވީސް ހާސް) ޓީޗަރުންގެ ކިޔަވާ ދިނުމުގެ ހުއްދަ ބާތިލު ކުރިއެވެ. 

ބަގާވާތް ކުރިކަމުގެ ތުހުމަތުގައި 40000 އަށްވުރެ ގިނަމީހުން ހިފާ ހައްޔަރުކުރި އިރު ބަގަވާތާ ގުޅުން ހުރި ކަމަށް ބުނެ 77000 (ހަތްދިހަހަތްހާސް) މީހުން ބަންދު ކޮށްފައިވެއެވެ. އަނެއްކޮޅުން 160000 (އެއްލައްކަ ފަސްދޮޅަސް ހާސް ) މީހުން ވަޒީފާއިން ވަކިކޮށްފައިވެއެވެ. އެތައް ހާސް ބަޔަކަށް ބޭރު ގައުމުތަކުން ހިމާޔަތް ހޯދަން ޖެހުނެވެ. ވެރިކަމާ އާރާ ބާރަށްޓަކާ އަމިއްލަ ރައްޔިތުންނަށް ރަހުމެއް ކުލުނެއް އުރުދުގާނުގެ ނެތެވެ.  

ހުދުމުހުތާރުކަމާއި ޖައްބަރުކަން ދެއްކުމުގައި އުރުދުގާން އދ މަޖިލީހަކަށް އީޔޫއަކަށް ޑިމޮކްރަސީއަކަށް އިސްލާމީ އަހުވަންތަކާއި އިންސާނީ ކަރާމާތަކަށް ނުބަލައެވެ. ހެޔޮބަހެއް ބުނާ ކޮންމެ ބަޔަކީ އުރުދުގާނާ ސިޔާސީ ގޮތުން ދެކޮޅު ވާދަވެރި ފަތުހުއްލާ ގްލެންއަށް ވާގިދޭ ބަޔެއްކަމަށް ބުނެ ހެޔޮބަސް އަހާ ހެޔޮބަސް ގަބޫލުކުރާ މީހަކަށް އުރުދުގާން ނުވިއެވެ. 

އުރުދުގާންގެ ހުދުމުހުތާރުމަން ނަގަހައްޓާ ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކާ ހެދިގެން އުޅެނީ މާވަރުގަދަ އިސްލާމީ ލީޑަރަކަށެވެ. ދުނިޔޭގައި ތިބު އެހެން އިސްލާމީ ވެރިންނަށް ބަދުބަސް ބުނުމާއި ދީނުގެ ނަމުގައި ގަދަ ބަސް ބުނުން ނޫން ކަމެއް އުރުދުގާން ނުކުރެއެވެ. ފަލަސްތީނުގައި އިޒްރޭލުން ހިންގާ ނަސްލު ނައްތާލުމުގެ ގަތުލުއާއްމާ ގުޅިގެން ދުނިޔޭގެ އިސްލާމީ ގައުމުތަކުން އިޒްރޭލާ ދެކޮޅަށް ކަންކަން ނުކުރާތީ އެގައުމުތައް ކުއްވެރިކުރުން ފިޔާވާ އުރުދުގާން ފަލަސްތީނަށްޓަކާ ކުރާ އެއްވެސް ކަމެއް ނެތެވެ. ފަލަސްތީނުގެ މައްސަލާގައި އެހެން އިސްލާމީ ވެރިންނެކޭ އުރުދުގާނެކޭ އެއްވެސް ތަފާތެއް ނެތެވެ. 

އުރުދުގާނަކީ އިސްލާމީ މާވަރުގަދަ ލީޑަރެއް ކަމަށް ބަލައިގަނެގެން އުޅެން ހެޔޮވާވަރުގެ މީހެއް ނޫނެވެ. އިންސާނީ ކަރާމާތާއި އިސްލާމީ އަހުވަންތަކަމާއި ޑިމޮކްރަސީއަކީ އުރުދުގާނުގެ ކުރިމަތީގައި އަގެއްހުރި ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. އުރުދުގާނުގެ އަމާޒަކީ ތުރުކީގެ ވެރިކަމުގައި ދުނިޔެ އުމުރު ހުރުމެވެ. ރައްޔިތުންގެ މައްޗަށް ގޮށްމުށުގެ ބަރު ހިންގުމެވެ. ވާދަވެރި ސިޔާސީ ވެރިންނާއި ވާދަވެރި ފިކުރު ނައްތާލުމެވެ. އުރުދުގާނު ދާމަގުން ދާން މަސައްކަތް ކުރާ ކޮންމެ ވެރިއަކު ވެގެންދާނީ ގޮށްމުށުން ވެރިކަންކުރާ ޑިކްޓޭޓަރަކަށެވެ. ޑރ. މުއިއްޒު އަމާޒު ހިފާފައި އެހުރީ އުރުދުގާނާ އެއް މަގުން ދާށެވެ. ޑިކްޓޭޓަރަކަށްވެ އުމުރު ހުސްވަންދެން ވެރިކަމުގައި ހުންނާށެވެ.   

ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދީ ސަރަހައްދަށް ވަދެގެން މަސް އޮޑި ފަހަރަކަށް އިންޑިއާ ސިފައިންނަކަށް ދެނެއް ނޭރޭނެއެވެ. ކަނޑުކަހާ ބޯޓު ފަހަރަކަށް ރާއްޖޭގެ ސަރަހައްދުގައި ދައުއަޅައިގެން މަހެއް ދެން ނުނެގޭނެއެވެ. ލަންކާ އިންޑިއާގެ މަސްވެރިންނަށް ރިފި ރާގޮނޑިއެއްހާ މިންވަރުވެސް ރާއްޖޭގެ ސަރަހައްދަކުން ދެން ނުގެންދެވޭނެއެވެ. ކަނޑުފޭރޭ ބަޔަކަށް ރާއްޖެއާ ކުޑަބޭރުވެސް ނޭރޭނެއެވެ. ވަގު ހަތިޔާރާއި ތެލުގެ ވައްކަން ކުރާކަށް ރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ތެރޭގައި ދެން ލާހިކެއް ނޫނެވެ. މަސްތުވާ ތަކެތި އެތެރެވުމާ ބޭރުވުން އެކީއެކައްޗަކަށް ބަންދުވީއެވެ. 

2000 އަހަރަށް ވުރެ ގިނަ ދުވަސްވީ ދިވެހި ރާއްޖެ ދިވެހިންގެ ރާއްޖެއަކަށް މިވީ އަދިކިރިޔާއެވެ. ސިޔާދަތުގެ ރަތް ރޮނގު ކަނޑު އަޑިން ފެށިގެން ހަތްއުޑުގެ މައްޗަށް ދާންދެން ވަށައިގެން ދަމާ ލެވުނީ އަދިކިރިޔާއެވެ. ތުރުކީން ގެނައި ބޭރަކްތާރު ދެ ޑްރޯނުން ދުނިޔެ ސިއްސުވާލާވަރުގެ ވައިގެ ފައުޖެއް ރާއްޖޭގައި އުފެދުނީއެވެ. 

އިންޑިއާ އަކަށް ދެން ވައްވަކެއް ނުޖެއްސޭނެއެވެ. ރާއްޖޭގެ ކުރި މަތީގައި ޖެހޭނީ ސައިޒުވާށެވެ. ރާއްޖޭގައި މިހާރު ހުރިއްޔަކީ ތަސައްވުރެއް އަމާޒެއް ނެތް ވެރިއެއް ނޫނެވެ. ކަންކަން ކުރެވޭނީ ވިސްނުމެއް ހުރެގެންނެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިން ބާލާ ނިމިއްޖެއެވެ. ދިވެހިންގެރާއްޖޭގައި އަންޑަވޯޓަރ ޓަނަލެއް ކަނޑު އަޑީގައި އަޅާ ނިންމާލިތާ މަހެއް އަދި ނުވެއެވެ. ދެ ޑްރޯނުން ދުނިޔެ ސިހޭވަރުގެ ވަރުގަދަ އެއަރފޯހެއް އުފެއްދުނީއެވެ. ސެޓެލައިޓާއި ނިއުކުލިއަރ ހަކަތަ އުފައްދަންވެސް ލަހެއްނުވެ ދިވެހިންގެ ރާއްޖޭން ފަށާނެއެވެ.

ސަހަރޯއެވެ. ގެންދަވާނީ ދައްކަވަން ހުރި ތަނެއް ދައްކަވާފައެވެ. ދިވެހީންގެ ރައީސް އުރުދުގާނު ހެދިގެން ކުރަން މިއުޅެނިއްޔަކީ ސަހަލު ކަމެއް ނޫނެވެ. ސިފައިން ހައްދައިގެން ސިފައިން ބާރުވެރިވެރިކުރާ ކަމަށް ދައްކައިގެން ކުރަން އެއުޅެނިއްޔަކީ ސަމާސާ ކަމެއް ނޫނެވެ. އުރުދުގާނު ދިޔަމަގުން ގޮސް ގައުމު ކިހިލި ޖަހާލަން މުއިއްޒު ކުރާ މަސައްކަތާ މެދު ފިސާރި ރަނގަޅަށް ލޯހުޅުވައިގެން ފަރުވާތެރި ވާން ޖެހެއެވެ. 

2016 ވަނަ އަހަރު ހަނދާނަށް ގެންނާށެވެ. ބަގާވާތެއް ކުރިކަމުގެ ތުހުމަތުގައި ސިފައިންނެރެ އެތައް ހާސް ބަޔަކު ތުރުކީން މަރާލީ ކާކު ކީއްވެގެންކަން އޮޅިފައެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. ސިފައިންގެ އެތައް ޖެނެރަލުންނާއި އިލްމުވެރިންނާ ސިޔާސީ ލީޑަރުންނާއި އާއްމުންގެ އެތައް ބަޔަކު ތާޅާ ރޯނާގަންނަވާލި ހަނދާން ނެތޭހާ ދުވަހެއް ނުވެއެވެ. ތުރުކީގެ އެތައް ހާސްބަޔަކު ގައުމު ދޫކޮށް ދާން ޖެހުނީ ކާކު ބާރާއާރު ހޯދަން ވެގެންކަން އެނގޭ ނޫން ހެއްޔެވެ.

ޑރ. މުއިއްޒުގެ ނަމޫނާ ލީޑަރަކީ އުރުދުގާނެވެ. މުއިއްޒުގެ ހުރިހާ ކަމެއް ބައްޓަންކޮށް ތަރުތީބު ކުރަމުން އެގެންދަނީ އުރުދުގާނު ދިޔަމަގުން ދިޔުމަށެވެ. ދިވެހިރާއްޖެ ކިހިލި ޖަހާލުމަށެވެ. ދެވަނަ އުރުދުގާނަށް ވުމަށެވެ. ސިފައިން ހައްދައިގެން އެވަރެއް ނެތްކަމަށް ދައްކައިގެން ކުރަން އެއުޅެނީ އެކަމެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީސް އިންތިހާބުގެ ނަތީޖާ އަންނަ ގޮތަކުން މުއިއްޒުގެ ހަގީގީ ސިފަ ފާޅުވާނެއެވެ.   

ފަގީރު ވުމަކުން މުއްސަނދި ވުމަކުން ފިތުރު ޒަކާތުގެ ވާޖިބުކަން އެއްވެސް މުސްލިމެއްގެ ކިބައިން ކެނޑިގެނެއް ނުދެއެވެ. އީދު ދުވަހަށް އިރު އެރުމުގެކުރިން އުފަންވާ ތުއްތުކުއްޖާގެ ފަރާތުންވެސް ފިތުރު ޒަކާތް ނެރެން ޖެހެއެވެ. މުސްލިމުންގެ ތެރެއިން ބޮޑެތިމީހުންނާއި ކުޑަކުދިންނާއި އަންހެނުންނާއި ފިރިހެނުންނާއި މިނިވަނުންނާއި އަޅުންގެ މައްޗަށް ފިތުރު ޒަކާތް ވާޖިބެކެވެ. މުސްލިމުންގެ ތެރެއިން އަޅުންނާއި މިނިވަނުންނާއި ފިރިހެންނާއި އަންހެނުންނާއި ކުޑަކުދިންނާއި ބޮޑެތިމީހުންގެ މައްޗަށް، ކަދުރުން ސޯއެއްގެ މިންވަރު ނުވަތަ ހިމަ ގޮދަނުން (ބާރލީ) ސޯއެއްގެ މިންވަރު، ފިތުރު ޒަކާތުގެ ގޮތުގައި ނެރުމަށް، ރަސޫލާ އަމުރު ކުރެއްވިއެވެ. 

ހިކުމަތް:

* މިކަމުގައި ފަގީރުންނަށް އިހުސާންތެރިވުން ހިމެނެއެވެ. އަދި އީދު ދުވަހުގައި ސަލާމް ޖެހުމުން ދުރުހެލިވުމަށް މިކަމުން މަގުފަހިވެގެންދެއެވެ. އަދި މުއްސަނދިންނެކޭ އެއްފަދައިން ފަގީރުން ވެސް އެ ދުވަހުގައި އުފަލުގައި ބައިވެރިވެ، އެންމެންގެ އީދަކަށް އެ ދުވަސް ވެގެން ދެއެވެ.

* ދީލަތިކަމުގެ ސިފައިންނާއި ހެޔޮ ފޯރުކުރުމުގެ ސިފައިން، ސިފަ ލިބިގަތުން މިކަމުގައިވެއެވެ.

* ރޯދަވެރިޔާގެ ރޯދައިގައި މެދުވެރިވެފައިވާ އުނިކަމާއި ފާފަތަކާ އަދި ބޭކާރު ވާހަކަތަކަށް ހުރި ތާހިރުކަމަކަށް ވެގެންދެއެވެ.

* ރަމަޒާން މަސް ފުރިހަމަކޮށްދެއްވިކަމަށްޓަކައި މާތް ރައްބަށް  ޝުކުރުވެރިވުން މިކަމުގައި ހިމެނެއެވެ. އެއީ އެމަހުގައި ރޯދަހިފުމާއި ރޭ އަޅުކަން ކުރުމާއި ހެޔޮ އަމަލުތައް ކުރުމުގެ ތައުފީގު ދެއްވިކަމަށްޓަކައެވެ.

ޒަކާތަށް ނެރެންޖެހޭ ބާވަތްތައް:

އާދަމުގެ ދަރިން ކެއުމުގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރާ ތަކެތިން ނެރެވިދާނެއެވެ. ކަދުރާއި ރަނގަޅު ގޮދަނާއި ހަނޑުލާއި ހިކިމޭބިސްކަދުރާއި އަގިއްތު( ކިރު ހިއްކައިގެން އަރަބި ގައުމުތަކުގައި ހަދާ ކާ އެއްޗެއް) އަދިވެސް އެ ނޫންވެސް ކާބޯތަކެތީގެ އެހެނިހެން ބާވަތްތައް ހިމެނެއެވެ. ފިތުރު ޒަކާތުގެ ގޮތުގައި އެ ގައުމެއްގައި އާންމު ކާނާގެ ގޮތުގައި ބޭނުން ކުރާ، ގިނަދުވަހަށް ރައްކާކުރެވޭ ބާވަތްތަކުން ނެރެވިދާނެއެވެ.

ކަދުރުން ސޯއެއްގެ މިންވަރު ނުވަތަ ހިމަ ގޮދަނުން (ބާރލީއިން) ސޯއެއްގެ މިންވަރު، ފިތުރު ޒަކާތުގެ ގޮތުގައި ނެރުމަށް ރަސޫލާ އިރުޝާދު ދެއްވާފައިވެއެވެ. ރަސޫލާގެ ޒަމާނުގައި އަރަބިންގެ މައިގަނޑު ކެއުމަކީ ކަދުރާއި ހިމަ ގޮދަނެވެ. 

ނެރެންޖެހޭ މިންވަރު:

* އެއީ ނަބަވީ ސޯއެއްގެ މިންވަރަށެވެ. މިސްގާލުން ބަލާއިރު އެއީ 480 މިސްގާލެވެ. އަދި ކިލޯއިން އެއީ 2.040 ކިލޯއެވެ. ރާއްޖޭގައި ބަލާ ރަސްމީ މިންގަޑަކީ 2.4 ކިލޯ ގްރާމެވެ. 

ނެރެން ޖެހޭ ވަގުތު:

* މޮޅުއިތުރު ވަގުތު:

އީދު ނަމާދުގެ ކުރިން، އީދު ދުވަހުގެ ހެނދުނު ވަގުތެވެ. ކީރިތި ނަބިއްޔާގެ ދުވަސްވަރު، އީދު ދުވަހު ފިތުރު ޒަކާތުގެ ގޮތުގައި ކާބޯތަކެތީގެ ސޯއެއްގެ މިންވަރު ތިމަން ބޭކަލުން ނެރުއްވަމޭ ސައީދުލްހުދުރީ ރިވާކުރެއްވި ހަދީސްފުޅެއްގައި ވެއެވެ.

* ހުއްދަ ވަގުތު:

އީދު ދުވަހުގެ އެއް ދުވަސް ނުވަތަ ދެ ދުވަސް ކުރިން ފިތުރު ޒަކާތް ނެރުން ހުއްދައެވެ. ނާފިއުގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވާ ހަދީސެއްގެ މަނާގައިވަނީ ކުޑަކުދިންނާއި ބޮޑެތި މީހުންގެ ފަރާތުންވެސް އިބްނު އުމަރު ފިތުރު ޒަކާތް ދެއްވައެވެ. އަދި ތިމަންގެ ދަރިންގެ ފަރާތުން ވެސް އެ ކަލޭގެފާނު ފިތުރު ޒަކާތް ދެއްވައެވެ. އަދި އެ ގަބޫލުކުރާ (ފަގީރުންނަށް) އެ ދެއްވައެވެ. އަދި ފިތުރު ދުގެ އެއް ދުވަސް ނުވަތަ ދެ ދުވަސް ކުރިން ޒަކާތް ނެރުއްވައެވެ.

ނެރެން ޖެހޭ ތަން:

ޒަކާތް ނެރޭނީ، ޒަކާތް ނެރެންޖެހޭ ވަގުތު އެމީހަކު ހުރި ތަނެއްގައެވެ. އެއީ އެމީހާ ދާއިމަށް އުޅޭ ރަށްކަމުގައިވިޔަސް ނުވަތަ ވަގުތީ ގޮތުން އުޅޭ ތަންކަމުގައިވިޔަސް މެއެވެ. ދިރިއުޅޭ ތަނުގައި ފަގީރުންގެ ހާޖަތް ބޮޑުވެފައިވާ ނަމަވެސް ފިތުރު ޒަކާތް ނެރެނީ ހުރި ތަނެއްގައެވެ. ފަހެ ޒަކާތް ގަބޫލު ކުރާނޭ މީހުން ނޫޅޭ ރަށެއްގައި ނަމަ ނުވަތަ އެ ރަށުގައި ޒަކާތް ހައްގުވާ މީހުން އޭނާއަށް ނޭނގޭނަމަ، ޒަކާތް ހައްގުވާ މީހުން ތިބި ރަށެއްގައި ޒަކާތް ނެރުމަށް މީހަކާ ހަވާލުކުރާނީއެވެ.

ހީރަސް ސުފުރާ މިފަހަރު ހާއްސަކޮށްލާނީ ކަދުރުޕާނަށެވެ. ކަދުރުޕާނަކީ ވެސް އަގަޔަށް މީރު ފައިދާ ހުރި ކާނާއެކެވެ.

ބޭނުންވާ ތަކެތި:

• ޖޯޑް ކަދުރު
• 2 ބިސް
• 1/2 ސައިސަމުސާ ބޭކިންގް ސޮޑާ
• 1/2 ސައިސަމުސާ ވެނީލާ އެސެންސް
• 3 ސަމުސާ ބަޓަރު
• 3 ސަމުސާ ބްރައުން ޝުގަރ
• 1 ޖޯޑު ފުށް
• 1 ޖޯޑު ހޫނުފެން

ތައްޔާރު ކުރާނެގޮތް:

• ބޯތައްޓެއްގެ ތެރޭގައި ފެނާއި، ކަދުރާއި ބޭކިންގް ސޮޑާ އެއްކުރުމަށްފަހު 30 މިނެޓް ވަންދެން ބަހައްޓާލާށެވެ.
• ކަދުރު ތަކުގެ އޮށްތައް ނެގުމަށްފަހު އަތުން ނުވަތަ ސަމްސަލަކުން ރަނގަޅަށް ޕޭސްޓް ގަނޑަކަށް ވަންދެން ކަދުރުތައް ޗަސްކޮށްލާށެވެ.
• އެއަށްފަހު ހަކުރާއި ބަޓަރު މިކްސް ކޮށްލާށެވެ.
• މިކްސް ވުމުން އެއަށް ބިހާއި، ފުށާއި، ވެނީލާ އެސެންސް އަދި ޗަސްކުރި ކަދުރުކޮޅު އަޅާލުމަށްފަހު ރަނގަޅަށް އެއްކޮށްލާށެވެ.

ބުނެވި ދިޔަގޮތަށް ތައްޔާރުވުމުން ޓްރޭއަކަށް ފުށްގަނޑު ލާށެވެ. ޓްރޭ ހުންނަންވާނީ ފުށްގަނޑު ތަތްނުލަވާގޮތަށް ބޭކިން ޕޭޕާ އަޅާފައެވެ. 200 ޑިގްރީގައި 30-25 މިނެޓް ވަންދެން ފިހެލާށެވެ.

ޑރ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އައީ ދީން ނަގާ ބޮލަށް ލައިގެން ދީން ވިއްކަމުންނެވެ. މުއިއްޒާ އަތުގުޅާލާފައި އޮތީ ސަލަފުންނެވެ. އަރަބިން ކައިގެން ތިބިއްޔާ ތިބޭނީ ކައިގެން ކަމަށް ބުނަމުން ދީން ކޮނޑަށްލައިގެން އުޅޭ ޝަހީމްވެސް ހީވަނީ އިސްލާމް ދީން އަލަށް ރާއްޖެއަށް ގެނެވިގެން އުޅޭހެންނެވެ. 

މި ކަލޭގެ ޑރ. ވަހީދުގެ ވެރިކަމުގައި ރާއްޖޭގައި އިސްލާމިކް މިނިސްޓަރކަން ކުރިއެވެ. ރައީސް ޔާމީނުގެ ވެރިކަމުގެ ބައެއްގައިވެސް ޝަހީމް އިސްލަމިކް މިނިސްޓަރުކަން ކުރިއެވެ. ރައީސް ޔާމީނު ނެތް ވެރިކަމަކީ ވެރިކަމެއް ނޫން ކަމަށް ބުނެ ރައީސް ޔާމީނުވަރުގެ ދީނަށް ނަސްރުދޭ ވެރިއަކު ނުފެންނާނެ ކަމަށް އަޑަށް ބާރުލާ ގޮވީ އެ ޝަހީމެވެ. ޑރ. މުއިއްޒާ ޖެހުމުން ޝަހީމަށް ދީނަކީ މުއިއްޒޭ ހީވާ ކަހަލައެވެ.  

އިސްލާމީކަންތަކާ ބެހެން ޑރ. މުއިއްޒު ޝަހީމާ ހަވާލު ކުރުމުން ހީވީ ރާއްޖެއަށް އިސްލާމް ދީން އައީ 17 ނޮވެންބަރ 2023 ގައި ހެންނެވެ. ވަލު ދޮރާށިން ވަދެގެންވެސް ރުހުނަސް ނުރުހުނަސް ވަޒީރުކަން ކުރެވެނިކޮށް ޝަހީމަށް ނިމުނީއެވެ. އެފާޑަށް ބައިވަޒީރެއްގެ ގޮތުގައި ދައުލަތުގެ ހަޒާނާއަށް އަތް ދަރާލައިގެން ހުންނަން ޝަހީމަށް ބާރުލިބެނީ އިސްލާމް ދީނުގެ ކޮން ނައްސަކުކަން އެނގޭ މީހަކު އުޑުބަޅު ކުރެއްވި ހިސާބުގައި އުޅެއެކޭ ހިޔެއްނުވެއެވެ. 

ހަރާން ވަޒީރު ކަމެއްގައި ހުރެގެން އަންދުހު އާދަމަގުން ކުރަމުންއައި އެތައް ކަމެއް ބަދަލުކޮށް ނުލެވުނިއްޔާ މޮޅުކަމެއް ނުއޮންނާނެތާއެވެ. މަ މޮޅު ހެދިގެން ފަހަރަކު ކަމެއް އައުގޮތަކަށް ބަދަލު ކުރަން އުޅެގަންނާނީ އެހެން ވެގެންނެވެ. އީދު ނަމާދު ކުރާ ގަޑިއެއްވެސް ޝަހީމަކަށް ކަމަކު ނުދެއެވެ. ހުކުރު ކުރާ ގަޑިއެއް ހުކުރު ކުރާ މީހުނަށް ޝަހީމަކަށް ކަމަކު ނުދެއެވެ. ވަލުބުޑު ނުކެޑުނަސް ބަޔަކު ލައްވާ ހަތީބުކަން ކުރުވެނިކޮށް ޝަހީމަށް ނިމުނީއެވެ. ޝަހީމް ކިހާ މޮޅެއް ހެއްޔެވެ.  

ޝައިތާނުން ބިރުގަންނަވަން މިސްކިތު ތާޅަފިލިތަކުން އިއްވި ނަމާދާއި ގުރުއާނުގެ އަޑުވެސް ކަނޑާލަން ވީއެވެ. ގުރުއާނާއި ނަމާދުގެ އަޑު ކަނޑުވާލަނީ ހުރިހާ ޝައިތާނުން ގަތް ބިރު ކެނޑުނީތާއެވެ. ހުރިހާ ޝައިތާނުން މުއިއްޒުގެ ވެރިކަމާއެކު އިސްލާމް ވީނޫން ބާވައެވެ. އެނގޭ ކަމަކީ މިސްކިތްތަކުން ނަމާދާއި ގުރުއާނުގެ އަޑު ބޭރަށް އިއްވުން ހުއްޓާލަފާނެތީ ކަންބޮޑުވެގެން އުޅުނު ދީނީ ބައިގަނޑަށް މިހާރަކު އެއްޔަކީ ލާދީނީ ކަމަކަށް ނުވެއެވެ. އިސްލާމީ ކަންތަކާބެހޭ ވަޒީރަށް ވެސް އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތަކީ މިސްކިތުން ބޭރަށް ނަމާދާއި ގުރުއާނުގެ އަޑު ކަނޑުވާލުން ކަމަށް މިހާރު ވެއްޖެއެވެ.  

ދެފަރާތެއްގެ ދެމެދުގައި ވެވޭ އެއްބަސްވުމަށް ދެފަރާތުންމެ އިހުތިރާމް ކުރަން ޖެހޭނެއެވެ. އެއްބަސްވުމުގައިވާ ހައްގުތަކާ ވާޖިބުތައް ދެފަރާތުންމެ އަދާކުރަން ޖެހޭނެއެވެ. އެއްވެސް ކަމެއްގައި ކޮރަޕްޝަން ހިމެނޭކަމަށް ވާނަމަ އެކަމެއް ހުއްޓުވުމުގެ ބާރު އޮތުމަކީ އާއްމުވެގެންވާ އަސާސީ ހައްގެއް ލިބުމަށް ހުރަސް އެޅުމަށް ދޭ ތަޅުދަނޑިއެއް ނޫނެވެ.

ފަރުދުންގެ ޒާތާގުޅޭ ގޮތުން ކުރިން ނިންމާފައި ހުންނަ ކަންކަން ކޮމެޓީ ހަދައިގެން ބަލާ ބަދަލު ކުރުމުގެެ ހައްގެއް ސަރުކާރަކަށް ނުއޮންނާނެއެވެ. ސަރުކާރަށް އެހައްގު ލިބިގެންވާނަމަ ކުރިން ނިންމާފައިވާ ލައްކަ ކަންކަން ބަލާ ބަދަލު ކުރަންޖެހޭނެއެވެ. މީހަކު ޝަކުވާއެއް ކޮށްލާއިރަށް ދައުލަތުން އެކަމަކާ ގުޅޭ ހުރިހާކަމެއް އެކޮޅުކޮޅުން ޖަހަން ޖެހެންޏާ ހަމައެކަނި ބަލާ އެކޮޅުކޮޅުން ޖަހަންވީ މާލެ ސަރަހައްދުން ދޫކޮށްފައިވާ ގޯތިތަކާ ފްލެޓް ތަކުގެ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. 

ކުރީގެ ވެރިކަންތަކުން ބޮޑެތި އެގްރިމެންޓްތައް ހަދާ ފަޅުތަކާ ގިރިތަކާ ރަށްތަކާ މީސް މީހުނަށް ލީސްކޮށްފައި އެބަހުއްޓެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ކޮރަޕްޝަން ހިމެެނޭހެން އެތައް ކަމެއް ކުރެވިފައި ހުރިކަން އެނގެއެވެ. ސާބިތުވެފައި ވެސް އެބަހުއްޓެވެ. އެހެނެކޭ ކިޔާ ކުރެވިފައިވާ ލީސް އެގްރިމަންޓްތައް ބާތިލެއް ނުވެއެވެ.  

ކުރީގެ ސަރުކާރުތަކުން ވަޒީފާ ދިނުމުގައާއި ވަޒީފާއިން ވަކިކުރުމުގައި ބައެއްކަންކަން ގޯސްކޮށް ކޮށްފައި ހުރިކަމަށް ވަޒިފާއާއި ބެހޭ ޓްރައިބިއުނަލުން ނިންމާފައި އެބަހުއްޓެވެ. އެހެންވީމާ ކުރީ ސަރުކާރުތަކުން ދީފައިވާ ހުރިހާ ވަޒީފާތައްވެސް ބާތިލުވާނެ ތާއެވެ. ގަވައިދާ ހިލާފަށް މީހުނަށް ވަރިކައިވެނި ކޮށްދީފައި ވެސް އެބަހުއްޓެވެ. އެކަން އެނގޭ ހިސާބުން ކުރީގެ ކޮށްފައިހުރި ހުރިހާ ކައިވެނީގެ އަގުދުތައްވެސް ބާތިލުވާނެއެތާއެވެ. 

މީހަކު ހުށަހެޅި މައްސަލައަކާ ގުޅިގެން މީހެއްގެ ވަޒީފާއާއި ގުޅޭގޮތުން ސަރުކާރަކުން ނިންމާފައިވާ ގޮތާ ދެކޮޅަށް ޓްރައިބިއުނަލުން ކަމެއް ނިންމުމަކީ ވަޒީފާ ދިމުގެ މުޅި ޕްރޮސެސް ބާތިލު ވާކަމެއް ނޫނެވެ. ކަމެއްގައި ކޮރަޕްޝަން ހިމެނޭކަމަށް ވާނަމަ އެކަމެއް ވަރަށް ސާފުކޮށް ޝައްކެއްނެތް މންވަރަށް ކާކު ކުރީ ކީއްކަން ބަޔާންކޮށް އެމައްސަލައަކަށް ގާނޫނީ ހައްލެއް ހޯދާދޭން ޖެހޭނީ ކޯޓުންނެވެ. 

ކޮމެޓީ ހަދައިގެން ހިޔާވަހިކަމުގެ ހައްގަށް އަރައިގަންނަން ބައެއްގެ ނިއްކުރީގައި ނަޒާހަތުގެ ސިއްކަ ޖައްސައިގެން ކަތިލެވޭ ކަންބަޅިތަކަކަށް އެމީހުން ހަދަން މުއިއްޒު އުޅޭނެ ކަމެއްނެތެވެ. އެއްބަސްވުމާ އެއްގޮތަށް ގޯތިތަކާ ފްލެޓްތައް ނުދެންޏާ ވެރިކަން ހަނދާން ނައްތާލާށެވެ.   

ބޭނުންވާ ތަކެތި:

• 8 ޖޯޑު ކެރެޓް ( ގާނާ، އާވިން ކައްކާ ވަރަށް ބޮޑަށް މަޑުކޮށްފައި)
• 2/1 ޖޯޑް ޒުވާރިފުށް
• 2 ދަޅު ގެރިކިރު
• 2/1 ޖޯޑު ހަކުރު
• 4 ޖޯޑު ދިޔާކިރު
• 2 ޖޯޑު ނެސްލޭ ކްރީމް
• 2/1 މޭޒުމަތީ ސަމުސާ ވެނީލާ އެސެންސް

ތައްޔާރު ކުރާނެ ގޮތް:

• ތެއްޔެއް އުނދުން މައްޗަށް އުދާލާށެވެ.
• ހަކުރުކޮޅު ތެލީ ތެރެއަށް އަޅާލާށެވެ.
• މަޑުގިނީގައި ބަހައްޓައިގެން ދޭފަތުން ހަލަމުން ގޮސް ހަކުރުކޮޅު ހިތި ރަހަ ނުދޭވަރަށް ބްރައުން ކޮށްލާށެވެ.
• އޭގެފަހުން ކެރެޓްކޮޅު އަޅާފައި ދޭފަތުން ހަލަމުން މަޑު ގިނީގައި ކައްކާލާށެވެ.
• ކެރެޓްކޮޅުގައި ހަކުރު ހިފާ ރަނގަޅަށް އެއްވަންދެން މަޑު ގިނީގައި ބަހައްޓައިގެން ދޭފަތުން ހަލަމުން ކައްކާށެވެ.
• ޒުވާރިފުށްކޮޅު އޮލަކޮށް ފެންފޮދެއްގައި ގިރާފައި ކިރުފޮދު ވެސް އެއްކޮށް ތެއްޔަށް އަޅައިގެން ދޭފަތުން ހަލަމުން ކައްކާށެވެ.
• ޒުވާރިފުށްކޮޅު ރޯފިލުމުން ގެރިކިރާއި އެސްންސް ވެސް އޭގެތެރެއަށް އެއްކޮށްލާށެވެ.
• އެންމެފަހުން ކްރީމް އެއްކޮށްފައި އުނދުން މަތިން ތެލި ބާލާށެވެ.

އެހުރީ ވަރަށް މީރުކޮށް ކެރެޓްކްރީމް ހަލުވާ ތައްޔާރުވެފައެވެ. އަވަހަށް ތަށްޓަށް އަޅާލާ ސުފުރާ މައްޗަށް ނެރޭށެވެ. ފިނިކޮށްގެން ވެސް ވަރަށް މީރުވާނެއެވެ.

އިސްލާމްދީނުގައި ކަންކަން ވާޖިބު ކުރެއްވުމުގައި މަތިވެރިވެގެންވާ ހިކުމަތްތަކެއްވެއެވެ. އެގޮތުން ޒަކާތް ވާޖިބުވުމުގައި ވެސް ހިކްމަތް ތަކެއްވެއެވެ. 

1. މުދާ ތާހިރުކޮށް އިތުރު ކުރުވުން.
2. މުދަލަށް ބަރަކާތް ލިބުން
3. އާފާތްތަކުން މުދާ ސަލާމަތް ކުރުން
4. ޒަކާތް ދޭމީހާ ދަހިވެތިކަމުގެ ސިފައިން ތާހިރު ކުރުވުން.
5. ފާފަ ފުއްސެވުން.
6. އިސްލާމްދީނުގެ މަގުގައި ހޭދަކުރުމަށް އާދަކުރުވުން.
7. ފަގީރުންނާއި ފުދުންތެރިކަން ނެތް މީހުންގެ ހާޖަތްތައް ފުއްދައިދިނުން.
8. މުޖްތަމަޢުގެ ފަރުދުންގެ މެދުގައި އެއްބައިވަންތަކަމާއި ލޯބި އުފެއްދުން.

ބަޔާންވެ ދިޔަ ކަންކަން ނޫން އެހެން ކިތަންމެ ހިކުމަތެއް ވެސް ޒަކާތް ވާޖިބުވުމުގެ ހިކުމަތްތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނިގެންވެއެވެ. 

ޒަކާތް ނެރުން ވާޖިބު ވަނީ ކޮންބައެއްގެ މައްޗަށް:

އަންނަނިވި ޝަރުތުތައް ފުރިހަމަވާ މީހުންގެ މައްޗަށް ޒަކާތް ދިނުން ވާޖިބުވެގެންވެއެވެ.

1. މުސްލިމަކު ކަމުގައިވުން: ކާފިރެއްގެ މައްޗަށް، ޒަކާތް ވާޖިބުވެގެން ނުވެއެވެ. އެހެނީ ޒަކާތަކީ އާލަމުތަކުގެވެރި ރައްބުގެ ހަޒުރަތަށް ކުއްތަންވުމުގެ ގޮތުން ކުރެވޭ އަޅުކަމެކެވެ. އިސްލާމެއްގެ ފަރާތުން ނޫނީ އަޅުކަމެއް ގަބޫލު ނުކުރެވޭނެއެވެ.
2. މިނިވަނަކު ކަމުގައިވުން: އަޅުންގެ މައްޗަށް ޒަކާތްނެރުން ވާޖިބުވެގެންނުވެއެވެ. އެހެނީ އެމީހާއަކީ އަމިއްލަ މުދަލެއް ހުރި މީހެއްނޫނެވެ. އަދި އެމީހާއަކީ އެމީހާގެ ސާހިބުމީހާގެ މިލްކެކެވެ.
3. މުދަލުގައި ނިސާބު ހަމަވުން:
4. މުދަލުގައި ނިސާބުހަމަވެ، އަހަރު ހަމަވުން: މުދަލުގެ ވެރިމީހާގެ އަތުގައި މުދާ ހުރި މުދާ ނިސާބުގެ މިންވަރަށްވުރެ މަދުނުވެ ހަނދުމަހުން ފުރިހަމަ އެއްއަހަރުން ޝަރުތުވެގެންވެއެވެ. މިޝަރުތަކީ ނައަމްސޫފިތަކާއި، ރަންރިހި އަދި ވިޔަފާރި މުދަލަށް ހާއްސަ ޝަރުތެކެވެ.

ޒަކާތް ނެރެން ވާޖިބުވަނީ ކޮން ބާވަތް ތަކަކުން:

ޒަކާން ނެރެންޖެހެނީ މުދަލުގެ ފަސް ޖިންސަކުންނެވެ. ނުވަތަ ފަސް ބާވަތަކުންނެވެ.

• ނައަމްސޫފި: (ގެރި، ބަކަރި، ޖަމަލު)
• ނަގުދު ނުވަތަ ފައިސާ : ގަނެ ވިއްކުމުގައި ގެންގުޅޭ ޑިޖިޓަލް ފައިސާއާއި ނޫޓާއި ރަން ރިހި މިބައިގާ ހިމެނެއެވެ. މިބައިގެ ތެރޭގައި ރަން ރިހީގެ ހުކުމަށް އަންނަ، މިޒަމާނުގައި ބޭނުންކުރެވޭ ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ ފައިސާ ހިމެނޭނެއެވެ.
• ވިޔަފާރި މުދާ: މިއީ ފައިދާ ހޯދުމަށްޓަކައި ވިޔަވާރިއަށް ތައްޔާރު ކުރެވިފައިވާ މުދަލެވެ.
• މޭވާއާއި ގޮވާމުގެ ބާވަތްތައް:
• މައުދަނާއި ރިކާޒު: މައުދަނަކީ ބިމުގެ އަޑީގައި އުފެދިގެން، ބިމުން ނެރެވޭ އަގެއްހުރި ތަކެއްޗެވެ. މިސާލަކަށް ރަން، ރިހި، ލޮއި ފަދަ ބާވަތްތައް. ރިކާޒަކީ ޖާހިލިއްޔަ ޒަމާނުގައި ބިމުގައި ވަޅުލެވިފައިވާ ތަކެއްޗެވެ.

ޒަކާތަކީ އިސްލާމްދީނުގެ ފަރުލުތަކުގެ ތެރެއިން ފަރުލެކެވެ. ހަމައެހެންމެ ރުކުންތަކުގެ ތެރެއިން ރުކުނެކެވެ. ނަމާދަށްފަހު، އިސްލާމްދީނުގެ އެންމެ މުހިއްމު ރުކުނެވެ. ކީރިތި ގުރުއާނުގައި، ނަމާދު ގާއިމުކުރުމަށް ކުރައްވާފައިވާ އަމުރުފުޅާއި ވިދިގެން ޒަކާތްދިނުމަށް އަމުރުކުރައްވާފައިވެއެވެ. 

ޒަކާތުގެ ވާޖިބުކަން:

އާލަމް ތަކުގެވެރި ރައްބު ކީރިތި ގުރުއާނުގައި ވަހީކުރައްވާފައިވާ އާޔަތެއްގެ މާނާގައި ވަނީ “ އަދި ތިޔަބައިމީހުން ނަމާދު ކުރާށޭ. އަދި ތިޔަބައިމީހުން ޒަކާތް ދޭށޭ "އެވެ. ކީރިތި ވަހީ ބަސްފުޅުން ޒަކާތުގެ ފަރުލުކަމާމެދު އެއްވެސް ޝައްކެއް ނެތެވެ. 

އަނެއްކޮޅުން ކީރިތި ރަސޫލާގެ ހަދީސް ކުރައްވާފައިވާ ހަދީސެއްގެ މާނާގައި ވަނީ މި ފަދައިންނެވެ. "އިސްލާމްދީން ބިނާވެގެން ވަނި ފަސް ކަމެއްގެ މައްޗަށެވެ. އާލަމު ތަކުގެވެރި ރައްބު ފިޔަވައި ހައްގު ގޮތުގައި އަޅުކަން ކުރެވޭ އެހެން އިލާހަކު ނުވާކަމަށް ހެކިވުމާއި ސަލާމާއި ސަލަވާތްލެއްވި މުހައްމަދުގެފާނަކީ އެ އިލާހުގެ އަޅާ އަދި ރަސޫލާކަމަށް ހެކިވުމާއި، ނަމާދު ގާއިމް ކުރުމާއި، ޒަކާތް ދިނުމާއި، ހައްޖު ވުމާއި، ރޯދަމަހު ރޯދަ ހިފުމެވެ".

އެހެން ކަމުން ޒަކާތުގެ ވާޖިބުކަމާއިމެދު ހުރިހާ މުސްލިމުން އެއްބަސްވެއެވެ. ޒަކާތްދިނުމުން މަނާވެގަންނަ މީހުންނާއި ހަނގުރާމަ ކުރުން ހުއްދަ ކަމުގައި ސަހާބީ އިއްތިފާގުވެލައްވައެވެ.

ޒަކާތް ދިނުމަށް އިންކާރުކުރާ މީހާގެ ހުކުން:

އަލަށް އިސްލާމްވާ މީހާއާއި މީހުން އުޅޭ ހިސާބާއި އެކަހެރި ތަނެއްގައި އުޅޭ މީހާއަށް ރަނގަޅަށް ނުފިލާ އޮތުމުން ޒަކާތް ދިނުމަށް އިންކާރު ކޮއްފިނަމަ އޭނާއަށް ޒަކާތުގެ ވާޖިބުކަން ބަޔާންކޮށް ދޭނީއެވެ. މިހާލަތުގައިވާ މީހާގެ މައްޗަށް ކުފުރުގެ ހުކުމް ނުކުރެވޭނެއެވެ. އޭނާއަށް އެކަމުގައި އުޒުރު އެބައޮތެވެ.

މުސްލިމުން ދިރިއުޅޭ މާހައުލެއްގައި އުޅެ ބޮޑުވެފައިވާ މުސްލިމަކު މިކަމަށް އިންކާރު ކޮއްފިނަމަ އެމީހާ މުރުތައްދުވާނެއެވެ. އަދި މުރުތައްދު ވެފައިވާ މީހެއްގެ މައްޗަށް އަންނަ ހުކުމްތައް އެމީހާއަށް އަންނާނެއެވެ. 

ދަހިވެތިކަމުގެ ސަބަބުން ޒަކާތްދިނުމުން މަނާވެގަންނަމީހާގެ ހުކުން:

ޒަކާތުގެ ވާޖިބުކަން ގަބޫލުކުރާ ހާލުގައި ދަހިވެތިކަމުން ޒަކާތް ދިނުމުން މަނާވެގަންނަ މީހާއަށް އެ އަރައިގަނެވުނީ ވަރަށް ބޮޑު ފާފައަކަށެވެ. އެފަދަ މީހާ ފާފަވެރި ވާނެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް، އެމީހާ ދީނުން ބޭރެއް ނުވާނެއެވެ.

މުރަނގަފަތު ރިހައަށް ހަވާދު ގަނޑު ތައްޔާރު ކުރުން: 

ބޭނުންވާ ތަކެތި:

• ½ ޖޯޑު ހުނި
• 2 ½ މޭޒުމަތީ ސަމުސާ ނުމުގުރާހުރި ކޮތަނބިރި
• 2 ½ މޭޒުމަތީ ސަމުސާ ނުމުގުރާ ހުރި ދިރި
• 1 މޭޒުމަތީ ސަމުސާ ނުމުގުރާހުރި ދަވިއްގަނދު
• 3 ހިކި މިރުސް (ކުޅިރަހަ ހެޔޮވަރު ވާވަރަށް)
• ½ ފިޔާ
• 3 ލޮނުމެދު
• ½ އިންޗީގެ އިނގުރު ކޮޅެއް
• 6 ކާފޫރު ތޮޅި
• ½ އިންޗީގެ ފޮނިތޮށި ކޮޅެއް
• 6 ހިކަނދިފަތް
• ½ އިންޗީގެ ރާނބާ ފަތްކޮޅެއް
• ½ ސައިސަމުސާ ނުމުގުރާހުރި އަސޭމިރުސް
• ¼ ސައިސަމުސާ ރީނދޫ
• 8 މޭޒުމަތީ ސަމުސާ ފެން

ހަދާނެ ގޮތް:

•  ފިޔާކޮޅު ކޮށާލާށެވެ. ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ބޮޑެތިކޮށް ހުއްޓަސް ރަނގަޅުވާނެއެވެ.
• ތަވައެއް އުދައި ރަނގަޅަށް އެ ހޫނު ކުރުމަށްފަހު ހަވާދަށް ބޭނުންވާ ތަކެތީގެ ތެރެއިން ރީނދުލާއި ފެން ފިޔަވައި އެހެން ހުރިހާ އެއްޗެއް ތަވައަށް އަޅާލާށެވެ.
• ތަންކޮޅެއް މަޑުކޮށް ގިނި ބަހައްޓައިގެން ހުނި ކޮޅަށް ރަން މުށިކުލަ އަރަން ފަށަންދެން ހަނާކުރާށެވެ.
• ދެން އޭގެ ތެރެއަށް ރީނދޫކޮޅު އަޅާލުމަށްފަހު އަނެއްކާވެސް މިނެޓެއް ވަރު ކައްކާލާށެވެ.
• އުނދުން މަތިން ބޭލުމަށްފަހު ހަނާކުރި ތަކެތި ހިހޫވެލަން ދޭށެވެ.
• ހިހޫ ވުމުން، މިކްސަރު ބޭނުން ކޮށްގެން ހަނާކުރި ތަކެއްޗާއި ފެންފޮދު އެއްކޮށްގެން ޕޭސްޓްގަނޑެއް ހަދާށެވެ.

ރިހަގަނޑު ތައްޔާރު ކުރުން:

ބޭނުންވާ ތަކެތި:

• 2 ޖޯޑު މުރަނގަފަތް (ތަނޑިތައް ނުލައި)
• 2/3 ޖޯޑު ވަޅޯމަސް (ކުދިކޮށް ކޮށާފައި)
• ½ ފިޔާ
• 2 ލޮނުމެދު
• 3 ހިކަނދިފަތް
• 3 އިންޗީގެ ރާނބާފަތް ކޮޅެއް
• 1 ½ ޖޯޑު ބޯކިރު
• 1 މޭޒުމަތީ ސަމުސާ ތެޔޮ
• ¼ ގިތެޔޮ މިރުސް (ކުޅިރަހަ ހެޔޮވާރު ވާވަރަށް )
• ½ ސައިސަމުސާ ލޮނު (ލޮނުރަހަ ހެޔޮވަރު ވާވަރަށް)
• 2 ޖޯޑު ފެން

ހަދާނެގޮތް:

• އުނދުން މައްޗަށް ތެއްޔެއް އުދުމަށްފަހު އޭގެ ތެރެއަށް ފެންފޮދު އަޅާލާށެވެ. ފެންގަނޑު ބޮކިޖަހާ ކެކެން ފެށީމައި ދެން މުރަނގަ ފަތް ކޮޅު އަޅާނީއެވެ.
• ގިނި މަޑުކޮށްލާފައި ތެލީގައި މަތިޖަހައިގެން 5 މިނެޓު ވަރު ވަންދެން މުރަނގަ ފަތްކޮޅު ކައްކާށެވެ.
• ދެން ފަތްކޮޅު ފުރާނާލުމަށް ފަހު އެއްޗަކަށް އަޅާފައި ބަހައްޓާށެވެ.
• ފިޔައާއި ލޮނުމެދު ތުނިކޮށް ކޮށާށެވެ.
• ތެއްޔަކަށް ތެޔޮކޮޅު އަޅައި އެ ރަނގަޅަށް ހޫނު ކުރުމަށް ފަހު ތެޔޮ ކޮޅުގެ ތެރެއަށް ފިޔާކޮޅާއި، ރާނބާފަތާއި، ގިތެޔޮ މިރުހާއި ހިކަނދިފަތްކޮޅު އަޅާލުމަށްފަހު ފިޔާކޮޅަށް ރަން މުށި ކުލަ އަރަން ފަށަންދެން މީރު ކުރާށެވެ. ދެން ލޮނުމެދު ކޮޅު އެޅުމަށްފަހު ތިރީހަކަށް ސިކުންތު އިތުރަށް ކައްކާލާށެވެ.
• ދެން ކުރިން ތައްޔާރުކުރި ހަވާދު ގަނޑާއި ބޯކިރުކޮޅާއި ވަޅޯމަސްކޮޅު ތެއްޔަށް އަޅާ ރަނގަޅަށް އެއްކޮށްލާށެވެ.
• ތެލީގައި މަތިޖެހުމަށްފަހު ބޮކި ޖަހަން ފަށަންދެން ކެކިލަން ބައިންދާށެވެ. ބޮކިޖަހަން ފެށީމައި މުރަނގަފަތްކޮޅާއި ލޮނު ކޮޅު އަޅައި ރަނގަޅަށް އެއްކޮށްލާނީއެވެ.
• ތެލީގައި މަތި ޖަހައިގެން މަޑު ގިނީގައި 3- 4 މިނެޓުވަންދެން ކައްކާލާށެވެ.

ކައްކާ މިލެވުނީ ދެތިން މީހަކަށް ފުދޭވަރުގެ މުރަނގަފަތު ރިހަ ތެއްޔެކެވެ. އަވަހަށް ސުފުރާ މައްޗަށް ނަގާށެވެ.

ޑިމޮކްރެޓިކް އަގުތައް ދޫކޮށް ފެޔަށް ޖެހެމުންދާ ބަވަނަވެތި މިއަދުގެ ދުނިޔޭގައި ހުދުމުހުތާރު ކަމާދުރަށް ރާއްޖެ ގެންދިއުމަށް ކުރީގެ ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގައި ގިނަގުނަ މަސައްކަތްޕުޅުތަކެއް ކުރެއްވިކަން އެ ޖަމާއަތުން ފާހަގަ ކުރެއެވެ. ދިރުން ހުރި ޑިމޮކްރަސީއަކަށް ފަހި މާހައުލެއް ގާއިމުކުރުމުގެ އުންމީދުން ފުރިގެންވާ ވެރިކަމެއް ރައީސް ސޯލިހު ކުރެއްވިކަމަށް ވީ-ޑެމްގެ ރިޕޯޓް 2024 ބުނެފައިވެއެވެ. 

ހުދުމުހުތާރު ވެރިކަމުން ޑިމޮކްރަސީއަށް ރާއްޖެކުރި ދަތުރަކީ، ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ ދަތުރެކެވެ. އަހަރުތަކެއް ވަންދެން އޮތް ސިޔާސީ ހަލަބޮލިކަމަށް ފަހު 2018 ވަނަ އަހަރުގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބުވީ ގައުމު ހަމަ މަގަށް އެނބުރުމުގެ ނިޝާނެއް ކަމަށެވެ. ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި މޯލްޑިވިއަން ޑިމޮކްރެޓިކް ޕާޓީ (އެމްޑީޕީ) އަށް ލިބުނު ކާމިޔާބީއާއި، އޭގެ ފަހުން މަޖިލިސް އިންތިހާބުގައި ބޮޑެތި ކާމިޔާބީތަކެއް ލިބުމަކީ ޑިމޮކްރެޓިކް ވެރިކަމަކާ ދިމާއަށް އެނބުރުމުގެ ވަރަށް މުހިންމު ބަދަލެކެވެ. އެންމެ ފަހުން 2023 ވަނަ އަހަރުގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބުން ދިވެހިން ޑިމޮކްރަސީއަށް ފައްކާކުރުވުމުގައި ރައީސް ސޯލިހަކީ މިސާލެއް ކަމަށް ފާހަގަ ވެގެން ދިޔައެވެ. 

ދުނިޔޭގެ އެހެނިހެން ގައުމުތަކާ އަޅާބަލާއިރު ރައީސް ސޯލިހުގެ ދައުރުގައި ޑިމޮކްރަސީގައި ހޯދިފައިވާ ކާމިޔާބީތައް ބޮޑުކަމަށް ބަޔާންކޮށް އެކަން ހާމަކުރުމަށް ވަރަށް ބޮޑު އިސްކަމެއް އެ ރިޕޯޓްގައި ދީފައިވެއެވެ. 2.8 ބިލިއަން މީހުން ދިރިއުޅޭ 42 ގައުމަކަށް ހުދުމުހުތާރު ވެރިކަމުގެ ނުބައި އަސަރު ކޮށްފައިވާ ކަމުގެ ކަންބޮޑުވުން ފާހަގަ ކޮށްފައިވެއެވެ. ހާއްސަކޮށް ދެކުނާއި މެދުތެރޭ އޭޝިޔާގެ ސަރަޙައްދީ ގޮންޖެހުންތަކުގައި ނުޖެހި ރާއްޖޭން ކާމިޔާބު ކާމިޔާބުކަމާއެކު ޑިމޮކްރަސީ ނެގެހެއްޓިކަން ފާހަގަ ކޮށްފައިވެއެވެ. ގައުމުގެ ސައިޒަށް ނުވަތަ ޖިއޮޕޮލިޓިކަލް ނުފޫޒަށް ބެލުމެއްނެތި ޑިމޮކްރެޓިކް ހަމަތައް ހިފަހައްޓަވާފައި ވަނީ މިސާލެއް ފަދައިންކަމަށް ވީ-ޑެމް ދެކެއެވެ.

މިނިވަން އިންތިހާބާއި ހިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމާއި ޖަމާއަތް ހެދުމުގެ މިނިވަންކަން ތަންމިނަށް ރާއްޖޭގައި އޭރު އޮތް އޮތުމަކީ ދުނިޔޭގެ އެހެން ގިނަގައުމުތަކާ ހިލާފަށް ރާއްޖޭން ހޯދި ކާމިޔާބެއް ގޮތުގައި އެރިޕޯޓު ބަޔާންކުރެއެވެ. 

ރާއްޖޭން ދައްކާދިނީ ޑިމޮކްރަސީގެ ކެތްތެރިކަމާއިއެކު ހުދުމުހުތާރު އާދަތައް ފަހަތަށް ޖެއްސުމުގެ ފުރުސަތު އޮތްކަމުގެ ހެކިތަކެކެވެ. ޑިމޮކްރަސީއަށް ދުނިޔޭގައި ބޮޑެތި ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވެފައިވާއިރު، ރާއްޖޭގެ ކާމިޔާބީތަކުން އުއްމީދު އާކޮށްދިނެވެ. ރާއްޖެއަކީ ޑިމޮކްރެޓިކް އަގުތައް އާލާކުރުމުގެ ހިތްވަރަކަށް ދުނިޔޭގައި ވެގެންދިޔައެވެ. \

ރައީސް ސޯލިހުގެ ދައުރަކީ ރާއްޖޭގެ ޑިމޮކްރެޓިކް ދަތުރުގައި ފާހަގަކޮށްލެވުނު ދުވަސްވަރެކެވެ. ޑިމޮކްރަސީގައި ރައީސް ސޯލިހު ހޯއްދެވި ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް ކާމިޔާބަކީ 2020 ވަނަ އަހަރު އަނބުރާ ކޮމަންވެލްތުއަށް ގެންދިއުމެވެ. އަލުން ކޮމަންވެލްތުގައި ބައިވެރިވުމަކީ ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުއްލާ ޔާމީން އަބްދުލް ގައްޔޫމްގެ ދައުރުގައި ފެނިގެންދިޔަ ހުދުމުހުތާރު ކަމަށްފަހު ކުރިއަށް އެޅުނު ފިޔަވަޅެއް ކަމަށް ދުނިޔެދެކެއެވެ.

މެންބަރު ކަމަކީ މަޖިލިހުގެ ތަޅުމުގެ ނަހަމަ ބޭނުން ކޮށްގެން ހިނގަމުންދާ ދައުރުގައި މެންބަރުކަން ކުރާ މީހަކަށް ދާއިރާގެ ޓިކެޓް ނުލިބުމުން އެހެން ކެންޑިޑޭޓުން ބަދުނާމް ކުރަން ދީފައި އޮންނަ ލައިސަނެއް ނޫނެވެ. ޕާޓީއެއްގެ ޓިކެޓްގައި މަޖިލީހަށް ވަދެހުރުމަކީ ތިމާ ނިސްބަތްވާ ޕާޓީ ބަދުނާމު ކުރަން ދީފައި އޮތް ފުރުސަތެއް ނޫނެވެ. މެންބަރު ކަމަކި ވަގުތުން ރައްދުދީ ޖަވާބުދާރީ ނުވެވޭ ހާލަތު ތިބޭ މީހުންގެ އަބުރު ކަތިލުމުގެ ތަޅުދަނޑިއެއްވެސް ނޫނެވެ. 

ތިނަދޫ ދެކުނު ދާއިރާގެ އިއްޒަތްތެރި މެންބަރު އަބްދުއްލާ ސަނީފު ކުރިއަށް އޮތް ދައުރަށް އިންތިހާބު ވުމަށް ތިނަދޫ ދެކުނު ދާއިރާގެ އެމްޑީޕީ ޓިކެޓް ނުލިބުމަކީ އެމްޑީޕީގެ ރައީސްގެ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. އެމްޑީޕީގެ މައްސަލައެއް ވެސް ނޫނެވެ. ތިނަދޫ ދެކުނު ދާއިރާގެ މައްސަލައެއްވެސް ނޫނެވެ.

20 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް އެމްޑީޕީ ޓިކެޓްގައި ވާދަކުރުމަށް ޒިފްލީނާ ހަސަނަށް ޓިކެޓް ލިބިވަޑައިގަތީ އެމްޑީޕީގެ ރައީސް ކަމުގައި އޮނަރަބަލް އަބްދުއްލާ ޝާހިދު ހުންނަވަނިކޮށެއް ނޫނެވެ. ޝާހިދުގެ އަނބިކަބަލަކަށް ޒިފްލީނާ ވިޔަސް ނުވިޔަސް އެއްޔަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ވާދަ ކުރެއްވުމަށް ޒިފްލީނާ ހަސަނަށް އެމްޑީޕީ ޓިކެޓް ނުލިބޭންވީ ސަބަބެއް ނޫނެވެ. 

ޒިފްލީނާއަކީ ސަނީފަށްވުރެ އެމްޑީޕީއަށް ދޮށި އެމްޑީޕީ މާބޮޑަށް ދަންނަ ބޭފުޅެކެވެ. ސަނީފަށްވުރެ ކުރީން އެމްޑީޕީ ދަންނަނީ ޒިފްލީނާއެވެ. ޒިފްލީނަކީ އެތައް ދުވަހެއް ވާންދެން އެމްޑީޕީގެ ދާއިރާ ރައީސް ކަންކުރައްވާ އެތައް ގިނަ ހިދުމަތެއް ފާޅުކަން ބޮޑުކޮށް ކުރައްވަފައިވާ އަދި ކުރައްވަމުން ގެންދަވާ ހީވާގި ކަނބަލެކެވެ. ޒިފްލީނާއަކީ ވަކި ބޭފުޅެއްގެ މޯހިރުން އެމްޑީޕީގެ ޓިކެޓެއް ހޯއްދަވަން ޖެހިވަޑައިގަންނަވާ ވަރަށްވުރެ އެމްޑީޕީ ފަރިތަފުޅު ބޭފުޅެކެވެ.

"މަޖިލީހުގެ މިއަދުގެ ޖަލްސާގައި ތިނަދޫ ދެކުނު މެންބަރު ސަނީފު ދެއްކެވި ވާހަކައިގައި އޮންލައިންކޮށް ލިޔާ ދިޔަވަރު ކިޔާ ނޫހަކާއި އަޅުގަނޑާއި ގުޅުމެއްވާކަމަށް ވިދާޅުވެދެއްކެވި ވާހަކައަކީ ދޮގުވާހަކަތަކެކެވެ. މަޖިލީހުގެ އިމްތިޔާޒިް ނިވާފަތްގަނޑަކަށް ބޭނުންކޮށް ދޮގުހެދުމާއި މީސްމީހުންގެ އަބުރަށް އަރަގަތުމަކީ ޑިމޮކްރަސީ އާއި ބީރަށްަޓެހިކަމެކެވެ. ފިނޑިކަމެކެވެ." އަބްދުއްލާ ޝަހިދު 

20 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ވާދަ ކުރައްވަން ކެރިވަޑައިނުގެން ހުންނަވައިގެން ސަނީފެއް ކަމަކު މީސްމީހުންގެ އަބުރު ކަތިލެއްވުމަށް ސާބިތު ނުހިފޭ ވާހަކަ ނުދައްކަވާށެވެ. އެމްޑީޕީގެ ރައީސް އަބްދުއްލާ ޝާހިދަކީ ވިދާޅުވަން ބޭނުންފުޅުވާ ވާހަކަފުޅެއް ވިދާޅުވާން ޖެހެލުންވެ ވަޑައިގަންނަވާނެ ބޭފުޅެއްނޫނެވެ. ދެއްވަން ބޭނުން މެސެޖެއް ދެއްވަން އެނގިވަޑައި ނުގެން އަނގައޮޅޭ ބޭފުޅެއް ނޫނެވެ.  ހަރަދު ކުރައްވައިގެން ވަގު ސައިޓްތައް ހިންގަވާ ވަރަށް ކެރިވަޑައި ނުގަންނަވާ ސިޔާސީ ގޮތުން ފިނޑި ބޭފުޅެއް ނޫނެވެ.

މެންބަރު ސަނީފަށް އެމްޑީޕީ ޓިކެޓް ނުލިބުމަކީ ބަޔަކު ކުރާހާ ކަންކަން ބެހުމެއްނެތް މީހުންގެ ބޮލުގައި އަޅުވަންޖެހޭ ސަބަބެއްނޫނެވެ. އެމްޑީޕީގެ މަޖިލިސް މެންބަރަކަށް ހުރުމަކީ ސަނީފަށް ޝާހިދު ކުރެއްވި ކަމަކާއި ކުރައްވާހާ ކަމެއް އެނގެންޖެހޭ ސަބަބެއް ނޫނެވެ. ސަނީފު ބުންޏަސް ތެދެއް ދޮގަކަށް ނުވާނެއެވެ. ތެދު ދޮގު ކަނޑައަޅާނީ ސަނީފެއް ނޫނެވެ.

ކިތަންމެ ކެތް ނުކުރެވުނަސް ނެރޭ ބަޔަކު ދިޔަވަރުވެސް ނެރޭނެއެވެ. އަބްދުއްލާ ޝާހިދު އެމްޑީޕީގެ ރައީސްކަންވެސް ކުރައްވާނެއެވެ. ޒިފްލީނާ ތިނަދޫ ދެކުނު ދާއިރާއަށް އެމްޑީޕީ ޓިކެޓްގައި ވާދަވެސް ކުރައްވާނެއެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު މަޖިލީހުގެ ތަޅުމުގައި ކޮންމެ ވާހަކައެއް ދެއްކެވިޔަސް ސަނީފަކަށް ތިނަދޫ ދެކުނު ދާއިރާގެ އެމްޑީޕީ ޓިކެޓެއް ނުލިބޭނެއެވެ.     

އިއުތިކާފު ކުރުމުގެ ބޭނުމަކީ ދުނިޔަވީ ކަންކަމުން މީހާ ހުސްވެ ނަމާދުކުރުމާއި ޒިކުރުކުރުމާއި ގުރްއާން ކިޔެވުމުގައި ވަގުތު ހޭދަކުރުމެވެ. އިއުތިކާފަށް ނިޔަތް ގަތުމަށްފަހު ފާހާނާކުރުމާއި ކެއިންބުއިން ފަދަ ޒަރޫރީ ކަމަކަށްޓަކައި ނޫނީ މިސްކިތުން ނިކުތުން ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ. 

އިއުތިކާފު ކުރެވޭނީ ހަމަ އެކަނި މިސްކިތުގައި ކަމަށް އިލްމުވެރިން އިއްތިފާގުވެއެވެ. ކޮންމެ މިސްކިތެއްގައި ވެސް އިއުތިކާފަށް އިނދެވިދާނެ ކަމަށް ގިނަ އިލްމުވެރިން އެއް ބަސްވެއެވެ. އިއުތިކާފަށް އިނދެވޭނީ ހުކުރު ނަމާދުގެ ޖަމާއަތް ގާއިމު ކުރެވޭ މިސްކިތްތަކުގައި އެކަނިކަމަށް ބައެއް އިލްމުވެރިން ވިދާޅުވެއެވެ. މަސްޖިދުލްއަގްސާއާއި މަސްޖުދުއްނަބަވީއާއި މަސްޖިދުލްހަރާމްގައި ނޫނީ އިއުތިކާފު ހުއްދަވެގެން ނުވާކަމަށް ދެކޭ އިލްމުވެރިންވެސް އުޅެއެވެ.

ތަވާފުކުރުމަކީ މަސްޖިދުލްހަރާމްއަށް ހާއްސަ އަޅުކަމެކެވެ. އެއާއި ހިލާފަށް އިއުތިކާފަކީ ވަކި މިސްކިތަކަށް ނުވަތަ ވަކިތާކަށް ހާއްސަ އަޅުކަމެއް ނޫނެވެ. އެހެންކަމުން އިއުތިކާފަށް އިނުމަކަށް ވަކި މިސްކިތެއް ހާއްސަވެގެން ނުވެއެވެ. ހުކުރު ނަމާދުގެ ޖަމާއަތް ގާއިމުކުރެވޭ މިސްކިތްތަކުގައި އިއުތިކާފަށް އިނުމަށް ބާރު އެޅެނީ އިއުތިކާފަކީ ރޯދަ މަހުގެ މުޅި ފަހު ދިހައިގައި ކުރުން މުސްތަހައްބު އަޅުކަމެއް ކަމުން ފަހުދިހާގައި އިއުތިކާފަށް އިންނަމީހާ މުޅި ފަހުދިހަ ހޭދަކުރާނީ އިއުތިކާފުގައި މިސްކިތުގައެވެ. ހުކުރު ނުކުރާ މިސްކިތެއްގައި އިއުތިކާފަށް އިނދެއްޖެނަމަ އިއުތިކާފަށް އިންނަ މިސްކިތް ދޫކޮށް ހުކުރު ކުރެވޭ މިސްކިތަކަށް ދިޔުމަށްޓަކާ އޭނާގެ އިއުތިކާފް މެދު ކަނޑާލަން ޖެހޭނެއެވެ. އެހާލަތު ކުރިމަތި ވިޔަ ނުދިނުމުގެ ގޮތުން ހުކުރު ނަމާދުގެ ޖަމާއަތް ހެދޭ މިސްކިތެއްގައި އިއުތިކާފަށް އިނުން މުހިންމެވެ.

އެހެންކަމުން އިއުތިކާފަށް އިންނަ މިސްކިތާ މެދު އާއްމު ވިސްނުމަކީ އަދި ގިނަ އިލްމުވެރިންގެ ރައުޔަކީ، އިއުތިކާފު ކުރުމުގެ ހުކުމަކީ ދުނިޔޭގެ އިރުމައްޗާއި ހުޅަނގުގައި ދިރިއުޅެމުންދާ މުޅި އިސްލާމީ އުންމަތަށް އާންމުކޮށް އައިސްފައިވާ ހުކުމެއް ކަމަށް ވީހިނދު ތަވާފުކުރުން މަސްޖިދުލްހަރާމްގައި ނޫނީ ހުއްދަނުވާ ފަދައިން އިއުތިކާފު ވަކި ހާއްސަ ތިން މިސްކިތެއްގައި ނޫނީ ކުރުން ހުއްދަ ނުވާންވީ ސަބަބެއް ނެތް ކަމަށެވެ. 

ރޯދަމަހުގެ ފަހުދިހައިގައި މިސްކިތުގައި އިއުތިކާފު ކުރުމަކީ ގަދަވެގެންވާ ސުންނަތެކެވެ. ރޯދަމަހުގެ ފަހުދިހައިގައި އިއުތިކާފު ކުރާނެ ގޮތަކީ މަހުގެ 20 ވަނަ ދުވަހުގެ އިރު އޮއްސުމުގެ ކުރިން މިސްކިތަށް ވަދެ އިއުތިކާފުގެ ނިޔަތުގައި ޝައްވާލުމަހުގެ ހަނދުފެނިއްޖައުމަށް ދާންދެން މިސްކިތުގައި މަޑުކުރުމެވެ. ރޯދަމަހުގެ ފަހުދިހައިގައި އިޢްތިކާފު ކުރުމަށް ނިޔަތްގަތް މީހާ ޝައްވާލުމަހުގެ ހަންދު ފެނުމުގެ ކުރިން ފާހާނާ ކުރުމާއި ކެއިން މުއިންފަދަ ޒަރޫރީ ކަމަކަށްޓަކައި ނޫނީ މިސްކިތުން ނިކުތުން ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ. މިނޫން ހާލަތެއްގައި މިސްކިތުން ނިކުމެއްޖެނަމަ އިއުތިކާފު ބާތިލުވާނެއެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާއާއި އެ ކަލޭގެފާނުންގެ އަސްހާބުން  ރޯދަމަހުގެ ފަހުދިހައިގައި އިއުތިކާފުކުރެއްވިއެވެ.

ކަދުރު ކޭކް ތައްޔާރު ކުރަން ބޭނުންވަނީ:

1 ޖޯޑު ކަދުރު ( ކޮށާފައި )

1 ޖޯޑު ކަދުރު ( ހިމުންކޮށް ފުޑާފައި )

150ގ. ހަކުރު

250ގ. ފުށް

175 ގ. ބަޓަރ

2 ސައިސަމްސާ ބޭކިންޕައުޑަރ

1 މަތިގަނޑު ވެނީލާ އެސެންސް

ތައްޔާރުކުރާނެ ގޮތް:

ފުރަތަމަ ފުށާއި ބޭކިންޕައުޑަރ ފުރާނާލާށެވެ.

ބިހާއި ހަކުރު ރަނގަޅަށް ވިރެންދެން ގިރާފައި ބަޓަރާ އެއްކޮށް އޮމާންވަނދެން ގިރަލާށެވެ.

ފުރާނާލި ފުށްކޮލާއި ބޭކިންޕައުޑަރ އެއްކޮށް ލާށެވެ.

ގިރާ އެއްކުރި ބިހާއި ބަޓަރުގެ ތެރެއަށް ފުރޭނި ހަކުރުކޮޅާއި ބޭކިންޕައުޑަރކޮޅު އެއްކޮށްލާ ރަނގަޅަށް އޮލަވެ ގިރާލާށެވެ. ރަނގަޅަށް އެއްކޮށް ގިރާލެވުނީމާ ހިމުންކޮށް ފުޑާފާއި ހުރި ކަދުރު ކޮށާފައި ހުރި ކަދުރުކޮޅު ވެސް ހެދިފުށްގަޑާ ރަނގަޅަށް އެއްކޮށްލާ ރަހަލާވަރަށް އެސެންސް ވެސް އެއްކޮށް ގިރާލާށެވެ. 

ހުރިހާ އެއްޗެއް ރަނގަޅަށް ގިރާލެވުމުން ޓްރޭގައި ބަޓަރު ހާކާފައި ތްރޭތެރެއަށް ފުށްގަނޑު އަޅާފައި މަޑު ގިނީގައި ފިހެލާށެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޖުމްލަ މެންބަރުންގެ އަދަދު ކަނޑައަޅަނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ހިންގާ ގަވައިދެވެ. އެ ގަވައިދަކީ ގާނޫނެކެވެ. އެ ގާނޫނަކީ ރައިސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ތަސްދީގު ކުރަންވެސް ޖެހޭ ގާނޫނެއް ނޫނެވެ. އެއީ މަޖިލީހުން ފާސްކުރުމުން ގާނޫނަކަށްވާ ގަވައިދެކެވެ.   

މަޖިލީހުގެ ބޭނުމަށް މަޖިލީހުގެ ޖުމްލަ މެންބަރުންގެ އަދަދު ކަނޑައެޅުމުގެ ބާރު ގާނޫނު އަސާސީން ދީފައި އޮންނަނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށެވެ. ގާނޫނު އަސާސީގައި އޮތްގޮތް ނޫން އެހެން ގޮތަކަށް ކަމެއް ހުށަހަޅައިގެން ގާނޫނު އަސާސީ އިސްލާހު ކުރުމުގެ ބާރު ގާނޫނު އަސާސީ ދީފައި އޮންނަނީ ވެސް މަޖިލީހަށެވެ.   

އެހެން ނޫނަސް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ތިބޭނީ މެންބަރުންނެވެ. ދާއިރާއެއް ގޮނޑިއެއް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ކަންކަން ނިންމަން ގާނޫނު އަސާސީގައި ބުނަނީ މެންބަރުންގެ އަދަދުންނެވެ. އެކި ކަންކަން ނިންމެނީ އެކި އަދަދަށް މެންބަރުންގެ ވޯޓުންނެވެ.

ދާއިރާގެ އަދަދަދަށް ބަލަނީ ހަމައެކަނި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް މެންބަރުން ހޮވުމަށެވެ. ދާއިރާއެއްގައި އިންތިހާބު ވެފައިވާ މެންބަރަކު ނެތް ކޮންމެ ހާލަތެއްގައި އެދައިރާގެ މެންބަރަކު ނުހުންނާނެއެވެ. 

ގާނޫނު އަސާސީގެ އެއްވެސް ތަނެއްގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްގެ މެންބަރުންގެ އަދަދު ކަޑައަޅާފައެއް ނެތެވެ. ގާނޫނު އަސާސީ ބުނަނީ އަބާދީ ގެ ނިސްބަތުން ދާއިރާތައް ކަނޑައަޅާ އެދާއިރާތަކުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް މެންބަރުން އިންތިހާބު ކުރަންވާނެ ކަމަށެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އުމުރު ހަމަވާން 6 މަސް ދުވަހަށް ވުރެ މުއްދަތު ކުރުވެފައިވާނަމަ ދާއިރާއެއްގެ މެންބަރުކަމުގެ ގޮނޑި ހުސްވިޔަސް އެދައިރާއަށް މެންބަރަކު އެދައުރުގައި އިންތިހާބު ކޮށްގެން ނުވާނެ ކަމަށް ގަދަ އަމުރުން ގާނޫނު އަސާސީ އަމުރު ކޮށްފައިވެއެވެ. 

އެއްވެސް ސަބަބަކާހުރެ ދާއިރާ ތަމްސީލުކުރާ މެންބަރަކު މަޖިލީހުގައި ނެތްނަމަ ދާއިރާގައި މެންބަރަކު ހުރި ކަމަކަށް ނުބެލޭނެއެވެ. ދާއިރާއެއް ތަމްސީލުކުރާން މެންބަރަކު ނެތިދާ މުއްދަތުގައި ނިންމާ އެއްވެސް ކަމެއްގައި އެދައިރާ އެހިދަށް ތަމްސީލެއް ނުވާނެއެވެ. މަޖިލީހުން އެހާލަތުގައި ނިންމާ އެއްވެސް ނިންމުމެއްގައި އެދާއިރާގެ މެންބަރުގެ ބަހެއް ނުލިބޭނެއެވެ. ދާއިރާއެއް އޮތަސް ހުސް ގޮނޑިއެއް ހުއްޓަސް އެދައިރާގައި މެންބަރަކު ނުހުންނާނެއެވެ. 

ސްޕްރީމް ކޯޓުން ބުންޏަސް ނެތް އެއްޗަކީ އޮތް އެއްޗަކަށް ނުވާނެއެވެ. ނެތް އެއްޗެއް އޮތްކަމަށް ބަލައިގެން ކަންކަން ނިންމުމަކީ ވެވޭނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. 

"ރިބާ ކާމީހުން ދަންނައެވެ. ފަހެ ޝައިތާނާ އަވަލުމުގެ ސަބަބުން މޮޔަވެ ދެބަންދިހާރަވެފައިވާ މީހަކު ތެދުވާ ފަދައިން މެނުވީ އެބައިމީހުން ގިޔާމަތް ދުވަހު ނުތެދުވާނެތެވެ. އެހެނީ، އެބައިމީހުން ބުނެއުޅުނީ، ވިޔަފާރި ވާކަން ކަށަވަރީ، ރިބާ ކަހަލަކަމެއް ކަމުގައެވެ. ނަމަވެސް އާލަމްތަކުގެވެރި ރައްބު ވަނީ ވިޔަފާރި ކުރުން ހުއްދަ ކުރައްވާފައެވެ. އަދި ރިބާވަނީ ހަރާމްކުރައްވާފައެވެ. ފަހެ، އެމީހާގެ ވެރިރައްބުގެ ހަޒްރަތުން ދެއްވާ ވައުޒާއި ނަސޭހަތް، އެމީހަކާ ހަމައަށް އައުމުން އެކަން (އެބަހީ: ރިބާ ކެއުން) ހުއްޓާލައިފި މީހާ (ދަންނާށެވެ!) ފަހެ، އިސްވެދިޔަ އެއްޗެއް ދެން އިސްވެދިޔައީއެވެ. (އެބަހީ: ރިބާގެ ހުކުމްތައް އައުމުގެ ކުރިން އޭނާ ބޭނުންކުރި ތަކެތި މާފުކުރައްވާފައި ވެއެވެ.) އަދި އެމީހެއްގެ ކަންތައްއޮތީ، އާލަމްތަކުގެވެރި ރައްބަށް ހާއްސަވެގެންނެވެ. އަދި، އަލުން (އެކަމަށް) އެނބުރި އަތުވެއްޖެމީހާ (ދަންނާށެވެ!) ފަހެ، އެއުރެންނީ ނަރަކައިގެ އަހުލުވެރިންނެވެ. އެބައިމީހުންނީ އެތަނުގައި ދެމިތިބެނިވި ބަޔެކެވެ." 

ޖެހިގެން އޮތް 276 ވަނަ އާޔަތުގައި ވަހީ ކުރައްވާފައި ވަނީ ރިބާ ކެއުމަކީ މުދަލުގެ ބަރަކާތް، ކަނޑުއްވާނެ ކަމެއް ކަމަށެވެ. އަދި ސޮދަގާތް ދިނުމަކީ މޮޅުއިތުރު ކަމެއް ކަމުގައެވެ. ސޮދަގާތުގެ ބަރަކާތް ދުނިޔޭގައި އިތުރު ކުރައްވައި، އާހިރަތުގައި އޭގެ ދަރުމަ ގިނަގުނަ ކުރައްވާނެ ކަމަށެވެ. ފާފަވެރި، އެއްވެސް ކާފިރަކު ދެކެ، ލޯބިވެ ވޮޑިގެނެއް ނުވާކަމަށެވެ. 

އަނެއް ކޮޅުން ހަމަ އެ ސޫރަތުގެ 278 ވަނަ އާޔަތުގައި ވަހީކުރައްވާފައި ވަނީ، އެއިލާހަށް ބިރުވެތިވުމަށެވެ. އީމާންވާ ބަޔަކު، ރިބާ ކައިގެން ނުވާނެ ކަމަށެވެ. އަދި ރިބާ ކެއުން ހުއްޓާލުމަށެވެ. ހަމައެއާއިއެކު 279 ވަނަ އާޔަތުގައި އިންޒާރު ކުރައްވާފައި ވަނީ ރިބާ ކެއުން ހުއްޓާ ނުލައިފި ބައެއްގެ މައްޗަށް އާލަމު ތަކުގެވެރި ރައްބާއި އެ އިލާހުގެ ރަސޫލާ، ހަނގުރާމަ އިއުލާން ކުރައްވާ ކަމަށެވެ. އިންސާނެއްގެ މައްޗަށް އޭނާގެވެރި ރައްބާއި އެ އިލާހުގެ ރަސޫލާ ހަނގުރާމަ އިއުލާން ކުރެއްވުމުގެ ނުރައްކާތެރި ކަމުގެ ބޮޑުކަމާއެވެ.

ބަޔާންވެ ދިޔަ އާޔަތްތަކުގައި ރިބާ ކާމީހާއަށް ލިބެން އޮތް ފަސް ވައްތަރެއްގެ އުގޫބާތެއް ބަޔާން ކުރައްވާފައިވެއެވެ. 

• ފުރަތަމަ އުގޫބާތަކީ އޭނާ ގިޔާމަތް ދުވަހު ގަބުރުން ތެދުވާނީ، އަދި ގިޔާމަތް ދުވަހު ކޮއްޅަށް ހުންނާނީ ޝައިތާނާގެ ބީހުމުން މޮޔަވެފައިވާ މީހަކު ކޮއްޅަށް ހުންނަހެން، ވެއްޓިވެއްޓި ހުރުމެވެ.
• ދެވަނަ އުގޫބާތަކީ، ރިޒުގުން ބަރަކާތް ކެނޑުމެވެ.
• ތިންވަނަ އުގޫބާތަކީ، ރިބާ ކެއުން ހުއްޓާ ނުލައި މީހަކާ ދެކޮޅަށް އާލަމުތަކުގެވެރި ރައްބާއި އެ ކަލާނގެ ރަސޫލާ ހަނގުރާމަ އިއުލާން ކުރެއްވުމެވެ.
• ހަތަރުވަނަ އުގޫބާތަކީ، ރިބާ ހަރާމްކަން އެނގިހުރެ އެ ކާމީހާގެ އީމާންކަން ގެއްލި، ކާފިރަކަށް ވެދާނެ ކަމުގެ ބިރު އޮތުމެވެ. އަދި އޭނާއަކީ ފާސިގަކަށްވުމެވެ.
• ފަސްވަނަ އުގޫބާތަކީ، ނަރަކައިގެ ދިގުދެމިގެންވާ އަޒާބު ލިބުމެވެ.

ޔަހޫދީން ކަމުގައިވީ މީހުންނަށް ހަލާލު ކުރައްވާފައިވާ ރަނގަޅު ތަކެތި، އެއުރެންގެ މައްޗަށް ހަރާމް ކުރެއްވި ސަބަބެއްކަމުގައި އެ ބައިމީހުން ރިބާ ހިފުން ހިމެނިގެންވާކަމަށް ސޫރަތުއްނިސާ ގެ 160 އަދި 161 ވަނަ އާޔަތުގައި ބަޔާން ކުރައްވާފައިވެއެވެ. 

ރިބާ ހަރާމް ކުރެއްވުމުގެ ހިކުމަތް:

1. އަނިޔާވެރިކަމުގެ ދޮރުތައް ހުޅުވުން.
2. ފަގީރުން އިތުރަށް ފަގީރުވުން.
3. ފައިދާހުރި މަސައްކަތްކޮށްގެން އާމްދަނީ ހޯދުމުގެ ރޫހު ނެތިގެން ދިޔުން.

ބޭނުންވާތަކެތި:

1 ޖޯޑު އަންނާރުއޮށް

2 މޭޒުމަތީސަމުސާ ހަކުރު

¼ މޭޒުމަތީސަމުސާ ލޮނު

1 ޖޯޑު ފެން

އައިސްކިއުބް

މިންޓް ލީފް

ލުނބޯ

ތައްޔާރުކުރާނެ ގޮތް

އަންނާރާއި ފެނާއި ހަކުރާއި ލޮނު އެއްކޮށްލާށެވެ. ރަނގަޅަށް އެއްކޮށްލުމަށް ފަހު ހިމުންކޮށްލާށެވެ. އޭގެފަހުން ފުރާނާލާށެވެ. 

ބިއްލޫރި ތައްޓަކަށް ދެތިން މިންޓް ލީފާއި ލުނބޯފޮއްޗަކާއި އައިސްކިއުބް އެޅުމަށް ފަހު ތައްޔާރުކުރި އަންނާރު ޖޫސް ފޮދު އެތަށީގެ ތެރެއަށް އަޅާލާށެވެ. މިހާރު އެހުރީ އަންނާރުފަނި އެންމެ ރަނގަޅަށް ގިރިފައެވެ.

ރޯދަ ވީއްލުމުގެ ސުފުރާ މައްޗަށް ނެރުމަށް ވަކިން ފައިދާބޮޑު ވަކިން މީރު ފަންޏެއް ހަމަ މަދުވާނެއެވެ.

ސަރަހައްދު ބެލެހެއްޓުމަށާއި ރެސްކިއު އޮޕަރޭޝަންގައި އިންޑިއާގެ ދެ ހެލިކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއާ ބޯޓެއް ރާއްޖޭގައި ބޭނުން ކުރާތާ 12 ވަރަކަށް އަހަރު ވެއްޖެއެވެ. އޭގެތެރެއިން އެއް ހެލިކޮޕްޓަރ އޮންނަނީ އައްޑު އަތޮޅު ގަމުގައެވެ. އަނެއް ހެލިކޮޕްޓަރު އޮންނަނީ ހަނިމާދޫގައެވެ. ގެނައިއްސުރެ ވައިގެ އެ އުޅަދުތައް ދުއްވާ ބަލަހައްޓަމުން އައީ އިންޑިއާގެ ޓެކްނިކަލް މީހުންނެވެ.

އިންޑިއާގެ ދެ ހެލިކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއާ ބޯޓަކީ އިންޑިއާ އަޝްކަރިއްޔާގެ އުޅަދު ތަކެކެވެ. އަޝްކަރީ އުޅަދު ފަހަރު ދުއްވާ ބެލެހެއްޓުމަކީ އަޝްކަރީ މީހުން ކޮށްއުޅޭ ކަމެކެވެ. އެހެން ކަމުން އެއްބަސްވުމެއްގެ ދަށުން އެ އުޅަނދު ފަހަރު ދުއްވާ ބަލަހައްޓަން ތިބެނީވެސް އިންޑިއާ އަޝްކަރިއްޔާގެ ޓެކްނިކަލް މީހުންނެވެ. އަޝްކަރީ އުޅަނދު ފަހަރު ދުއްވާ ބަލަހައްޓާކަށް މަދަނީންނެއް އެއްވެސް ތާކު ނުތިބޭނެއެވެ. 

ކަނޑުމަގުން ރާއްޖޭގެ އިގްތިސޯދީ ސަރަހައްދު ބެލެހެއްޓުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަނީ ރާއްޖޭގެ ކޯސްޓް ގާރޑްގެ އުޅަނދު ފަހަރެވެ. ކޯސްޓް ފަހަރު ދުއްވާ ބަލަހައްޓަނީ މަސް އޮޑިފަހަރު ދުއްވާ ކެޔޮޅުންނާއި ފަޅުވެރިންނެއް ނޫނެވެ. ކޯސްޓްގާރޑް އުޅަދު ފަހަރު ދުއްވާ ބަލަހައްޓަނީ ރާއްޖޭގެ ސިފައިންގެ ތެރޭގައި ތިބި އެކަމުގެ ޓެކްނިކަލް މީހުންނެވެ. މަދަނީންނެއް ނޫނެވެ. 

ސިޔާސީ ގޮތުން ކިތަންމެ ބޮޑަށް މަތިއަޅަން އުޅުނަސް ރާއްޖޭގައި ގެންގުޅޭ އިންޑިއާގެ ދެ ހެލިކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއާ ބޯޓްގެ ކަންކަން ކުރާނީ އިންޑިއާގެ އަޝްކަރިއްޔާއިންނެވެ. އެތާނގެ ޓެކްނިކަލް މީހުންނެވެ. އިންޑިއާގެ އާއްމުންނެއް ނޫނެވެ.

އިންޑިއާއަކީ އަޝްކަރީ ގޮތުން ކުޅޭކުޅޭ ގައުމެއްނޫނެވެ. އިންޑިއާގެ އަޝްކަރީ އުޅަދުތަކެއް މަދަނީންނާ ހަވާލުކޮށްފައި ބޭއްވުމަކީ މުސްތަހީލު ކަމެކެވެ. ހެލިކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއާ ބޯޓް ދުއްވާ ބަލަހައްޓަން ކުރިއަކުވެސް މިހާރަކުވެސް ރާއްޖޭގައި ތިބީ ހަތިޔާރުއެޅި ހަނގުރާމަ މަތީ އިންޑިއާ ސިފައިނެއް ނޫނެވެ. އޭރުވެސް މިހާރުވެސް ތިބީ ޓެކްނިކަލް މީހުންނެވެ.   

އައްޑޫގައި ތިބި އިންޑިއާ ސިފައިން ފުރާފައިވާ ކަމަށް ބުނެ އޮޅުވަލާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. ކުރިން ގަމުގައި ތިބި އިންޑިއާ ސިފައިން ފުރީ ކަމަށް ވެދާނެއެވެ. އައްޑޫ ގަމުގައި އޮތް ހެލިކޮޕްޓަރާ ހަވާލުވީ އިންޑިއާގެ 26 މަދަނީން ކަމަށް މުއިއްޒު ސަރުކާރުން ބުންޏަސް އެއީ ތެދެއް ނޫނެވެ. އައްޑޫ ގަމުގައި އޮތް ހެލިކޮޕްޓަރާ ހަވާލުވީ އިންޑިއާގެ 26 މަދަނީން ކަމަކަށް އިންޑިއާއަކުން އެންމެ ފަހަރަކުވެސް ނުބުނެއެވެ.  

އިންޑިއާއިން މިހާތަނަށް ބުނަމުން އަންނަނީ ރާއްޖެ ފޮނުވީ އެ ގައުމުގެ ޓެކްނިކަލް މީހުން ކަމަށެވެ. އިންޑިއާއިން ފޮނުވީ މަދަނީންކަން ކަށަވަރުކުރާ ގޮތެއް މިހާތަނަށް މުއިއްޒު ސަރުކާރަކަށް ބުނެއެއް ނުދެވެއެވެ. ބުނެއެއް ނުވެސް ދެވޭނެއެވެ. މުއިއްޒު ސަރުކާރުން އެބުނާ މަދަނީންގެ ފޮޓޯއެއް ނަމެއްހާ ހިސާބު ވެސް އަދި ހާމައެއް ނުކުރެވެވެ.

ހަމަ އެކަނި އިންޑިއާއިން އެކުރާ ކަމަކީ ރާއްޖޭގައި ތިބި އިންޑިއާ އަޝްކަރިއްޔާގެ ޓެކްނިކަލް 89 މީހުންގެ ގެންގޮސް އައު ބެޗެއް ޑިއުޓީއަށް ފޮނުވުމެވެ. މަދަނީންނޭ ކިޔަސް ޓެކްނިކަލް މީހުންނޭ ކިޔަސް ސިފައިންނޭ ކިޔަސް އިންޑިއާއަށް މާ ބޮޑު ފަރުވާލެއްނެތެވެ. އަޝްކަރީ އެ ތިން އުޅަނދު ރާއްޖޭގައި ބާއްވައިގެން އިންޑިއާއިން ނަގަން ބޭނުންވާ ފައިދާއެއް ނެގުމަކަށް ތިބޭ މީހުނަށް ކިޔާނަމަކުން އެޅޭ ހުރަހެއްނެތެވެ. 

އިޝާނަމާދުގެ ފަހުން ނިދާލުމަށް ފަހު ދަމުނަމާދަށް ތެދުވެ ފުރަތަމަ ލުއި ކޮށް ދެރަކުއަތް ކޮށްލާށެވެ. އެ މީހަކަށް ފަސޭހަ މިންވަރަކަށް ނަމާދު ދިގުކުރެވި ދާނެއެވެ. ދެރަކުއަތުން ސަލާމްދެމުން 4 ރަކުއަތް ނުވަތަ 6 ރަކުއަތް ނުވަތަ 8 ރަކުއަތް ނުވަތަ 10 ރަކުއަތް ވެސް ކުރެވިދާނެއެވެ. އެއަށްފަހު ވިތުރީގެ އެއް ރަކުއަޓް ކުރާނީއެވެ.

ކީރިތި ރަސޫލާ އަމަލު ކުރެއްވި ކަމަށް ބޮޑަށް ބުރެވެވެނީ މިގޮތަށެވެ. ބައެއްފަހަރު 3 ރަކުއަތުން ނުވަތަ 5 ރަކުއަތުން، ނުވަތަ 7 ރަކުއަތުން ވިތުރި ކުރައްވާފައިވާ ކަމަށް ރިވާވެގެން ވެއެވެ. 10 ރަކުއަތް ކުރެއްވުމަށް ފަހު އިތުރަށް 1 ރަކުއަތް ކުރައްވާ ކަމަށް ވެއެވެ. ކޮންމެ 2 ރަކުތަކުން ސަލާމް ދެއްވަމުން 10 ރަކުއަތް ކުރެއްވުމަށް ފަހު ވިތުރީގެ 1 ރަކުއަތުން ކުރައްވައެވެ.

ސަލާމް ނުދެއްވާ 7 ރަކުއަތް އެއްކޮން ދަމުނަމާދު ކުރައްވާ ކަމަށް އައިޝަތުގެފާނު ރިވާކުރައްއެވެ. ބައެއް ފަހަރު 6 ވަނަ ރަކުއަތުގައި ފުރަތަމަ އައްތަހިއްޔާތަށް އިށީނދެވަޑައިގެން އިންނެވުމަށްފަހު ސަލާމް ނުދެއްވާ 7 ވަނަ ރަކުއަތަށް ތެދުވެވަޑައިގެން ނަމާދު ފުރިހަމަ ކުރައްވާފައިވެސް އެބަހުއްޓެވެ.

ބައެއް ފަހަރު ސަލާމް ނުދެއްވާ 5 ރަކުއަތް ކުރައްވައެވެ. ފަހު ރަކުއަތުގައި މެނުވީ އައްތަހިއްޔާތަށް އިށީނދެވަޑައި ނުގަންނަވައެވެ.

ބައެއްފަހަރު، ޖުމުލަ 13 ރަކުއަތް ދަމުނަމާދުގައި ކުރެއްވުމުގައި 2 ރަކުއަތުން ސަލާމް ދެއްވަމުން 8 ރަކުއަތް ކުރެއްވުމަށް ފަހު ސަލާމް ދެއްވުމެއް ނެތި އެއްފަހަރާ، 5 ރަކުއަތުން ވިތުރި ކުރައްވައެވެ.  

ސަލާމް ދިނުމެއް ނެތި އެއްފަހަރާ 9 ރަކުއަތުން ވިތުރި ކުރައްވައެވެ. 8 ވަނަ ރަކުއަތުގައި ފުރަތަމަ އައްތަހިއްޔާތަށް އިށީނދެވަޑައިގަންނަވައެވެ. ދެން ތެދުވެވަޑައިގެން 9 ވަނަ ރަކުއަތް ކުރެއްވުމަށްފަހު ސަލާމް ދެއްވައެވެ.

މިހުރިހާ ގޮތަކީވެސް ނަބިއްޔާ ގެ އަރިހުން ސާބިތުވާ ގޮތްގޮތެވެ. އެހެނަސް އެންމެ މޮޅު އިތުރު ގޮތަކީ 2 ރަކުއަތުން ސަލާމް ދެމުން ދަމުނަމާދު ކުރުމެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާ ހަދީސް ކުރައްވާފައިވެއެވެ. "ރޭގަނޑުގެ ނަމާދުވަނީ ދެ ރަކުއަތުން ދެ ރަކުއަތުންނެވެ." އެބަހީ 2 ރަކުއަތުން 2 ރަކުއަތުން ކުރުމެވެ. ކޮންމެ 2 ރަކުއަތަކުން ސަލާމް ދެމުން ކުރުމެވެ. އެހެން ކަމުން އެންމެ ފަހުން ވިތުރީގެ 1 ރަކުއަތް ކުރުމެވެ. މިއީ އެންމެ މޮޅު އިތުރު އަދި އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތެވެ.

އެހެންވިޔަސް ކުރިން ބަޔާން ކުރެވުނު ގޮތްތަކުގެ ތެރެއިން އެހެން ގޮތެއް ހިޔާރު ކުރިޔަސް މައްސަލައެއް ނެތެވެ. މިބުނި ގޮތްތަކަކީ:- 

• 1 ރަކުއަތުން ވިތުރި ކޮށް އެއަށްވުރެ އިތުރު ނުކުރުން.
• 3 ރަކުއަތުން ވިތުރި ކުރުން: 2 ރަކުޢަތް ކޮށްފައި ސަލާމް ދިނުމަށްފަހު އެއް ރަކުއަތްކުރުން، ނުވަތަ 3 ރަކުޢަތް އެއްކޮށް ފަހު ރަކުއަތުގައި އެކަނި އައްތަހިއްޔާތަށް އިނުން.
• 5 ރަކުއަތުން ވިތުރި ކުރުން: ކޮންމެ 2 ރަކުއަތަކުން ސަލާމް ދެމުން 4 ރަކުއަތްކޮށް ވަކިން 1 ރަކުއަތް ކުރުން. އެގޮތް މާ އިތުރުވެގެންވެއެވެ. 5 ރަކުއަތް އެއްކޮން ކޮށް ހަމައެކަނި ފަހު ރަކުއަތުގައި އައްތަހިއްޔާތަށް އިނުންވެސް މައްސަލައެއް ނެތެވެ.

މިހުރިހާ ގޮތަކީވެސް ޝަރުއު ކުރައްވާފައިވާ ގޮތްތަކެކެވެ. ވާޖިބު ވެގެންވަނީ އަވަސް އަރުވައިނުލާ، ހުޝޫއަތްތެރިކަމާއި މަޑުމައިތިރިކަމާއެކު ނަމާދުކުރުމެވެ. ވީހާވެސް ހުޝޫތްތެރިކަން އިތުރުވުން މޮޅުއިތުރުވެގެންވެއެވެ. ކިޔެވުމުގައި އަވަސް އަރުވައި ނުލުމެވެ. އަޑު ހަރުކޮށް ކިޔެވުމާއި ސިއްރުން ކިޔެވުމުގައި އިހުތިޔާރު ލިބިގެންވެއެވެ. 

އިހުތިޔާރު ލިބިގެން ވުމުން ކޮންމެ ކަމެއްވެސް ކުރާނީ އެމީހަކަށް އެންމެ ފައިދާހުރި ގޮތަކަށެވެ. ދަމުނަމާދުގައިވެސް އޮންނާނީ އެގޮތެވެ. އެންމެ ބޮޑަށް ހުޝޫއަތްތެރި ވެވެނީ އަދި ނަމާދުން ރާޙަތު ލިބެނީ މަޑުން ކިޔެވުމުން ކަމުގައިވާނަމަ އެގޮތަށް ޢަމަލު ކުރުމުގައި މައްސަލައެއް ނެތެވެ. އެހާލަތުގައި އެއީ އެންމެ މޮޅުއިތުރު ގޮތެވެ. އެންމެ ބޮޑަށް ހުޝޫއަތްތެރިވެވެނީ އަޑު ހަރުކޮށް ކިޔެވުމުން ކަމުގައި ވާނަމަ ބަޔަކަށް އުނދަގޫ ނުވާނަމަ އަޑުހަރުކޮށް ކިޔެވުމުގައިވެސް މައްސަލައެއް ނެތެވެ.

ނަމަވެސް އެހެން މީހުންނަށް އުނދަގޫ ނުވާ ހާލަތް ތަކުގައި މެނުވީ އަޑު ހަރުކޮށް ނުކިޔަވާށެވެ. ވަށައިގެން ނަމާދުކުރާ މީހުންނާއި ނިދާފައި ތިބޭ މީހުންނަށް  އުނދަގޫ ވެދާނެތީ އެބައިމީހުންގެ ހާލަށް ރިޔާއަތްކޮށް ސިއްރުން ކިޔެވުން މޮޅު އިތުރެވެ. ރަމަޒާން މަހު ބޮޑު ޖަމާއަތް ހަދައިގެން ކުރެވޭ ދަމުނަމާދުގައި ސިއްރުން ކިޔެވުމަށްވުރެ މޮޅުއިތުރީ އަޑުހަރު ކުރުމެވެ. 

ރިފަރެންސް: ސޮފްހާ 21-24، ފަތާވީ ނޫރު އަލައްދަރުބި ލިސަމާހަތު، ޝައިހު އަބްދުއްލާ އިބްން ބާޒް

ބޭނުންވާ ތަކެތި: 

½ ކިލޯ ކުކުޅު މަސް

2 ލުނބޯ

3 ލޮނުމެދު

¼ ޖޯޑު ކޮރިއެންޑަރ ފަތް

1 ސައި ސަމުސާ ދިރި (ހިމުންކޮށްފަ)

½ ސައި ސަމުސާ ތެޅިމިރުސް

1 ސައި ސަމުސާ ލޮނު

½ ސައި ސަމުސާ އަސޭމިރުސް

3 މޭޒުމަތީ ސަމުސާ އޮލިވްއޮއިލް

1 މޭޒުމަތީ ސަމުސާ މާމުއި

ތައްޔާރުކުރާނެ ގޮތް:  

ކޮރިއެންޑަރފަތް ކޮޅު ކުދިކޮށް ކޮށާފަ ތައްޓަކަށް އަޅާށެވެ. ލުނބޮއެއްގެ ތޮށި ގޭނާލުމަށް ފަހު އޭގެތެރެއަށް އަޅާށެވެ. އަދި ލުނބޯހުތް ވެސް އަޅާށެވެ. ލޮނުމެދުވެސް ގާނާފަ އަޅާށެވެ. އޮލިވްއޮއިލް، ދިރި، ތެޅިމިރުސް، ލޮނު، އަސޭމިރުސް، މާމުއި އަޅާފަ މިހުރިހާ ބާވަތެއް އެއްކޮށްލާށެވެ.

ބުނެވި ދިޔަގޮތަށް އެއްކޮށް ލައިގެން ހެދުނު ހަވާދުގަނޑު ކުކުޅުމަސްކޮޅުގަ ރަނގަޅަށް ހާކާލުމަށްފަހު 30 މިނިޓަށް އައިސްއަލަމާރީގައި ބަހައްޓާށެވެ.

ތަވައަށް ތެޔޮފޮދެއް އެޅުމަށްފަހު ހޫނުވުމުން މަޑުގިނީގައި ކުކުޅުމަހުގެ ކުލައަށް ބަދަލުއަންނަ ވަރަށް ތެލުލާށެވެ. އެއަށްފަހު އަވަނުގައި 15 ވަރަކަށް މިނިޓަށް ކުކުޅުމަސްކޮޅު ފިހެލާށެވެ.  

ރަނގަޅަށް ފިހެލެވުމުން ގާރނިޝް ކޮށްލުމަށް ފަހު ސުފުރާ މައްޗަށް ނަގާށެވެ.

އެއީ ވޯކުޓޯކީގެ ދުވަސްވަރެވެ. ރޯދައަށް ހަނދު ފެނުމުން ހުޅުޖެހި ޒަމާން އޮތީ އަޅުގަނޑުމެންނާ ހަމައަށް އައިއިރު ފާއިތުވެފައެވެ. އޭރު އަތޮޅު އޮފީސްތަކުގައި ރޭޑިޔޯ ސެޓުތައް ބަހައްޓައިގެން މާލެއާ ވާހަކަ ދައްކައެވެ. އަތޮޅު އޮފީހުން ރަށްރަށާ ވާހަކަ ދައްކަނީ ވޯކީޓޯކީންނެވެ. އެއީ އަޑު ސާފުކުރަން ވޯކީޓޯކީ ހިފައިގެން ރޭގަނޑަށް ކަތީބުން އަތިރިމައްޗަށް ނުކުމެ އެހެލާފައިހުންނަ ވަދުދޯނިފަހަރުގެ ފައްގަނޑު މަތީގައި މެސެޖު ލިޔުން ޒަމާނެވެ. ޓޯޗުބައްތީގެ ޒަމާނެވެ. ވޯކިޓޯކީން ދައްކާ ވާހަކަ އަޑުއަހަން ވައިދަށުގައި ދުރުދުރުން ސިއްރުސިއްރުން މީހުން އުޅުނު ދުވަސްވަރެވެ. ހަނދު ފެނުނުކަން އަންގަނީ ވޯކީޓޯކީންނެވެ. އެކަމަކު އޭރުވެސް ހަނދު ފެނުމުން އުފާފާޅުކުރުމުގެ ގޮތުން ބައެއް ރަށްރަށުގައި ހުޅުޖަހައެވެ. މޫސުން ގޯސްވެ އަޑު ނުސާފުވެގެން ހަނދުފެނުނީ ކަމެއް ނުވަތަ ނޫންކަމެއް ސާފުނުވެ ޝައްކެއްގެ މަތީގައި ވެސް ބައެއް ރަށްރަށު މީހުން އުޅެންޖެހެއެވެ. ހަނދު ފެނުނުކަން ރައްޔިތުންނަށް އަންގަނީ ސަންގު ފުމެގެންނެވެ. ނޫނީ ގޮވާ މީހަކު ރަށުތެރޭގައި ގޮވައިގެންނެވެ. ބައެއް ފަހަރު އެ ކަށަވަރުކަން އެނގެނީ ވަރަށް ދަންވާ ފަހުންނެވެ. މުލުރޯދަ ދުވަހު ހާރުނުކާތީއާއި ނިޔަތް ނުކިޔިގެން ބައެއް މީހުން ރޯދައަށް ނުތިބޭ ފަހަރު ވެސް އާދެއެވެ. މިފަދަ މައްސަލަތައް ރޭޑިޔޯ އާންމުވުމުން މަދުވެގެން ދިޔައެވެ. މާލެއިން ވެސް ބައެއް ފަހަރު ހަނދާމެދު ގޮތެއް ނުނިމި ލަސް ވެސް ވަނީއެވެ.

އަޅުގަނޑުމެން ހޭލައިގެންއިރު ރޭޑިޔޯ ދިޔައީ އާންމުވަމުންނެވެ. ކޮންމެ ރަށު އޮފީހަކަށް ސަރުކާރުން ރޭޑިޔޯއެއް ފޮނުވާފައި ހުރެވެ. މަދުމަދު ގޭގޭގައި ރޭޑިޔޯ ވަރަށް ޢިއްޒަތުގައި މަތިން ފޮތި އަޅައިގެން ގެންގުޅެއެވެ. ބޯޓު ދަތުރުކުރާ މީހުން ކެސެޓު ރޭޑިޔޯ ގެންގޮސް ލަވައާއި ބަދުރު މާލޫދު ޖަހާ އުޅެއެވެ. ބަދުރުމާލޫދު އަޑުއަހަން އެގޭގޭ ދޮށުގައި މީހުން ތިބެއެވެ.

ކުއްލިއަކަށް ރޭޑިޔޯ ރަށުތެރެއަށް އާންމުވެއްޖެއެވެ. އަޅުގަނޑު ވެސް އައީ ބޮޑުވަމުންނެވެ. އެ ހިސާބުން ރޯދަމަހު އެންމެންގެ ވެސް އެންމެ ގާތްއެކުވެރިޔަކީ ރޭޑިޔޯއެވެ. އެހެން މަސްތަކަށްވުރެ ފޮނުވާ ޕްރޮގްރާމުތައް ގިނަވެފައި ތަފާތެވެ. އެހެން މަސްތަކާ ޚިލާފަށް ރޭޑިޔޯ ފެށޭގަޑިއާއި ނިންމާލާ ގަޑި ވެސް ލަސްވާނެއެވެ. ރޭޑިޔޯ އިން ރޯދަމަހު ފޮނުވާ ޚާއްޞަ ޕްރޮގްރާމުތަކުގެ ތެރެއިން އަޅުގަނޑު އެންމެ ޝައުޤުވެރިވަނީ ޝެއިޚު ފާރޫޤު ހުށައަޅުއްވާ އުލޫމުލް ޤުރުއާނާއި، ކުރުވާހަކަ މުބާރާތާއި، ކީރިތި ރަސޫލާގެ ސިޔަރަތެވެ. އަދި ކޮންމެ ދުވަހެއްގެ އަސުރު ނަމާދުގެ ފަހުން ފޮނުވާ ދީނީ ނަސޭހަތާއި، ރޯދަ ކުރުކުރުމެވެ. ރައީސް މައުމޫނުގެ އަޑުފުޅުން ފޮނުވާ ރޯދައިގެ އަލި ވަރަށް ޚާއްޞައެވެ. އެ ޕްރޮގްރާމަށްފަހު ބަންގި ގޮވާތީއެވެ. ރޭގަނޑުގެ އެންމެ ޚާއްޞަ ޕްރޮގްރާމަކީ ލޯބީގެ ދަރުބާރެވެ. އަދި އެކެއް ޖަހަންދެން ދޮހޮއްކޮބޭ ހުށަހަޅައިދޭ ލަވައިގެ ދިގު ޕްރޮގްރާމެވެ. އޭރުގެ ރޯދަ މަސްތަކުގައި އެންމެ ގިނައިން ރޭޑިޔޯއިން އިވޭ އެއް އަޑަކީ އަލްއުސްތާދު އިބްރާހިމް ރަޝީދު މޫސާގެ އަޑެވެ. ބޭރުގެ އިލުމުވެރިންގެ ދަރުސްތައް އެމަނިކުފާނު ވަގުތުން ތަރުޖަމާކޮށް ދިނުމުގައި އަވަދިނެތި އުޅުއްވާތީއެވެ. އުސްތާޛު ރަޝީދުގެ އަޑު ދޭތެރެ ދޭތެރެދޭތެރެއިން ނޫނީ އިރުއިރުކޮޅުން ރޭޑިޔޯއިން ހުންނާނީ އިވިއިވިއެވެ. ރެޑިޔޯއިން ފޮނުވަންފެށި ދީނީ ސުވާލު މުބާރާތާއެކު އެމަނިފާނުގެ އަޑު އިވޭލެއް އިތުރުވެގެން ދިޔައެވެ.

ރޯދައަކީ ރަށަށް އަންނަ ހާއުފާވެރި އީދެކެވެ. އާންމުކޮށް މިސްކިތްތަކަށް ނާރާ މީހުން ވެސް ބަރާބަރަށް މިސްކިތަށް ގޮސް އުޅެއެވެ. މާލެ ފައިބާތިބޭ މީހުން ރަށަށް ދާތީ އާބާދީ ވެސް އިތުރު ވެއެވެ. ލައިގެންކާނެ މަސް ބާނަން ރިޔާ ދޯނިތަކުގައި ވަދާދާ މީހުން ފިޔަވައި ދިރިއުޅުމުގައި ބުރަ މަސައްކަތެއް ކުރާތީއެއް ނުފެނެއެވެ. އަޅުގަނޑުގެ އުފަން ރަށުގައި (ނ. މަނަދޫގައި) ދުވާލުގެ ގިނަ ވަގުތުތައް ފިރިހެންވެރިން ހޭދަކުރަނީ އަތިރިމަތީގައި ހުންނަ ހޮޅުއަށިތަކުގައެވެ. ޚާއްޞަކޮށް "ރުންމަގު" ގައެވެ. އެއީ އެ ހޮޅުއަށީގެ ނަމެވެ. އަންހެންވެރިން އުޅޭނީ ބަދިގޭގައެވެ. ސްކޫލުތަކާއި އެދުރުގެތައް ވެސް ހުންނަނީ ބަންދުކޮށްފައެވެ.

އެ ޒަމާނުގައި ދީނީ ހޭލުންތެރިކަން ކުޑަކަމުން ވަރަށް ގިނަ ކަންކަން މިހާރާ ތަފާތެވެ. އެއް ކަމަކީ ރޯދައަށް ނިޔަތް ކިޔުމާއި ހާރު ކެއުމެވެ. ހާރުކާން ނުހޭލެވުނަސް އެ މީހަކު ރޯދައެއް ނުވާނެއެވެ. ބައެއް މީހުން ހާރުކެޔަސް ނިޔަތް ނުކިޔާ އޮވެވުނީތީ ރޯދައެއް ނުވާނެއެވެ. މީހަކު އިހުތިލާމު ވިޔަސް ބަލަނީ ރޯދަ ގެއްލުނީ ކަމަށެވެ. ހިނައިގަންނަޖެހޭ ކަމެއް ކުރިމަތިވެ ހިނައިނުގަނެ އޮއްވާ ފަޖުރުލިޔަސް ރޯދައަކަށް ނުހުރެއެވެ. ދަތް އުނގުޅާނީ ހާރުކައިގެން ފަޖުރުލުމުގެ ކުރިންނެވެ. އޭގެ ފަހުން ދަތް އުނގުޅައެއް ނޫޅެއެވެ. ރޯދައަށް ހުރެ ކުޅެއް ނުދިރުވާނެއެވެ. ރޯދައަށް އުނިކަމެއް ލިބިދާނެތީ އިރު އޮއްސެންދެން އޮންނާނީ ކުޅުޖެހުމެވެ. ބައެއް ދުވަސް ދުވަހު އަޅުގަނޑު ރޯދައަށް ބެހެއްޓި އުމުރުގައި އެހެން ކުދިންނަށް ރޯދަކަން އަންގަން ވެސް ކުޅުޖަހާ އުޅެމެވެ. އެގޮތަށް އުޅުޖަހާޖަހާ އަސުރުން ތިރިވާއިރު މީހުން ތިބެނީ ވަރު ދެރަވެފައެވެ. ދުވަސް ދިގު ވާހަކައާއި ހޫނު ގަދަ ވާހަކަ ދައްކާނެއެވެ. ރޯދައިގެ ބަރަކާތަށްޓަކައި ވަރުބަލިވާ ވާހަކައެއް ނުދައްކާނެއެވެ.

ރޯދައަށް ތިބެ މޫދު އެރުމަކީ ވެސް ދުވަސްވީ މީހުން ދެކޭ ގޮތުގައި ރޯދަ ގެއްލޭނެ ކަމެކެވެ. މެންދުރުފަހަށް އެޅީމާ ފެންވެރުމެއް ވެސް ނޯވެއެވެ. ވުޟޫކުރާއިރު ވެސް އަނގަޔަށް ފެންލާނީ ވަރަށް ވިސްނައިގެން ވަރަށް ކުޑަކޮށެވެ.

ރޭޑިޔޯއިން ސިޔަރަތު އަންނަ ގަޑިއަށް ހޮޅުއަށިތަކަށް މީހުން ޖަމާވެ ސިޔަރަތު އަހަން ތިބެއެވެ. ސިޔަރަތު ނިމުމަށް ފަހު އަސުރު ވަގުތު ވެދާނެއެވެ. އަސުރު ނަމާދުން ފައިބައިގެން އައިސް ބައެއް ހޮޅުއަށިތަކުގައި ވާހަކަ ކިޔުން އޮވެއެވެ. ތަރުޖަމާ ކޮށްފައި ހުންނަ ބޮޑެތި ދިގު ވާހަކަތަކެވެ.

އެއް ދުވަހަކު އިރުމަތީ އަވަށަށް ދެވުނު ދުވަހެކެވެ. ހޮޅުއަށީގައި އިނދެފައި ހާރޫނުބޭ އަޅުގަނޑަށް ގޮވާލައްވައިފިއެވެ. އެއީ އޭރު މަނަދޫ ކަތީބެވެ. އަޅުގަނޑުގެ ބޮޑު ބޭބެއެކެވެ. އަޅުގަނޑު ދިއުމުން ނިކަން ބޯފޮތެއް ދެއްވާފައި ވިދާޅުވިއެވެ. މިހިސާބުން ފެށިގެން މި ވާހަކަ ކިޔައިދީބަލާށެވެ. އެ ދުވަހަކީ އާންމުކޮށް ވާހަކަ ކިޔާ މީހާއަށް ނާދެވުނު ދުވަހަކީއެވެ. ތާނަ ފަރިތަޔަސް އަރަބިން ފިލި ނުޖަހާ ލިޔެފައި ހުންނަ ނަންނަން ގިނަކަމުންނާއި އެ ނަންނަން އާވެފައި ދިގުކަމުން ވަރަށް އުނދަގުލެވެ. ފުރަތަމަކޮޅު ނުބައިކޮށް ކިޔޭ ނަންނަން ހާރޫނުބޭ ރަނގަޅު ކޮށްދެއްވައެވެ. ފަހުން ފަރިތަވެއްޖެއެވެ. އެ ދުވަހު ދޫކޮށްލީ އަނެއް ދުވަހު ވެސް ވާހަކަ ކިޔައިދޭން ދާގޮތަށެވެ. އެކަމަކު އަސްލުގައި އެ ވަގުތަކީ އަޅުގަނޑު ވަރަށް ބިޒީ ވަގުތެކެވެ. ދާހިތްވިޔަސް ދެވޭކަން ނޯވެއެވެ.

މިސްކިތް ދޮށަށް ރޯދަ ވީއްލަންދާ މީހުން އެހާ ގިނައެއް ނޫނެވެ. މިސްކިތް ދޮށުގައި ރޯދަ ވީއްލަނީ ކަދުރާއި ޖޫހުންނެވެ. ރޯދަމަހު ރޯދަ ވީއްލާގަޑިއަށް އަޅުގަނޑަށް ކަމުދަނީ ރޮށްޓާއި ރިހައެވެ. އެ ކަމަކު މަންމަ މޮޑެލާ ގަބުޅި ސަޓަނި ހުރެއްޖެއްޔާ އެވަރެއް ނޯވެއެވެ. ހެދިކާގެ ބާވަތްތަކާއި ދެވައްތަރުގެ ބޯކިބަލާ ސާގުފަނިފަދަ ތަކެތި ޚާއްޞަވަނީ ތަރާސްވީސް ދަމަށެވެ. ހުނިކަހުރަކީ ރޯދަމަހުގެ ހެދިކާއެކެވެ. ހާރު ދަމަށް ފިހުނު މަހާއި ގަރުދިޔައާއި ބަތެވެ. ރޯދަމަހުގައި ހުރިހާ ސުފުރާއެއްގައި ވެސް ބަތްޕެން ހުރެއެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ހާރުގެ ސުފުރާގައެވެ.

ރޯދަމަކީ އެ ޒަމާނުގައި ޒުވާނުންނަށް ލޯބީގެ މޫސުމެކެވެ. ހާރުކައިގެން ނޫނީ ޒުވާން ޖޯޑުތައް ނުނިދާނެއެވެ. ގޭގޭ ދޮށަށް ލާފައި ހުންނަ ވެލިގަނޑުތައް ފަޅުފިލުވަނީ އެވެރިންނެވެ. ދޮން ކަށިވެލިގަނޑުގައި ތާސް ބަންޑުން ޖަހައިގެން ތާސްކުޅެއެވެ. މޮޅަށް ގަނޑު ޖަހާލާ އަޑު މާދުރަށް އިވޭނެއެވެ. އަނެއް ބަޔަކު ކުޅޭނީ އޮއްވަޅެވެ. ސަމާސާއާއި މަޖާ ކުރާނެއެވެ. ބައެއް ރޭރޭ ސަމާސާ ވިހަވާނެއެވެ. ލޯބީގެ ކާމިޔާބާއި ނާކާމިޔާބުގެ އަސަރާއި ހަސަދައިގެ ކަންކަން ފެންމަތިވާނެއެވެ. އަނދިރިގަނޑުތަކަށް ވަދެ ފިލާތިބޭ ޖޯޑުތައް ގަޔަށް ފެނާއި ފިއްލެޔޮ ވެސް ޖަހާފާނެއެވެ. އިރުއަރާއިރު ވެލިގަނޑު ހިފަހައްޓަން ޖައްސާފައިހުން ކަށިކެޔޮ މޫތައް ބުރިކޮށް ކޮށާފައި ވެސް ހުރެދާނެއެނެވެ. ބައެއް ސިޓީއާއި ނޯޓާއި ލަވައާއި މަލާމާތުގެ ޅެންތައް ލިޔެ މަގުތަކަށް ނޫނީ ބައެއް ގޯތިތަކަށް ވެސް އަޅާފައި ހުރެދާނެއެވެ. އެކަންކުރާ މީހަކު ބަޔަކު ނޭނގޭނެއެވެ. މި އަޑުތައް އަޅުގަނޑުމެންނަށް އިވުނަސް އެއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ދުވަހެއް ނޫނެވެ.

ރޯދަމަހަކީ ރުޅިގަދަ މީހުންގެ އަޑު ވެސް ގަދަވާ މަހެކެވެ. ހޮޅުއަށިތަކުގައި ޒުވާބާއި ބަހުސްތައް ހޫނުވެ ހުތުރު އެއްޗެތިކިޔާ ގަޔަށް އަތްލާ ވަރަށް ބައެއް ދުވަސް ދުވަހު ފޯރި ގަދަވެއެވެ. އަސުރުން ތިރިވެލީމާ ރުންމަގު ހޮޅުއަށީގެ އަޑު އެތައް ހިސާބަކަށް ހުންނާނެއެވެ. ގަދަޔަށް ދުފާ ބިޑި ސިނގިރެޓު ބޯ މީހުން ރޯދަމަހު ދުވާލު އަލާ ކަނޑުވަނީ އެހެން ތޯއްޗެކެވެ.

މި ވާހަކަތައް ލިޔަމުން ދިޔައިރު އަޅުގަނޑު ހިތަށް އެރިއެވެ. އޭރޭ ކިޔައިގެން މި ވާހަކަތައް ލިޔަން މީ ކާކުހެއްޔެވެ. އަޅުގަނޑު މި ލިޔުނީ އަޅުގަނޑު ދުށްތަނާއި އިވުނު އަޑުތަކެވެ. އަޅުގަނޑަށްވުރެ އުމުރުން ދުވަސްވީ ބޭފުޅުންގެ ތަޖުރިބާ އަދި މާބޮޑަށް ތަފާތުވާނެއެވެ. އެ ވާހަކަތައް މާ ޝައުޤުވެރިވާނެއެވެ.

އެޑިޓަރގެ ނޯޓް: މިލިޔުއްވުމަކީ ނ. މަނަދޫ އަބްދުއްލާ ސައީދުގެ ލިޔުއްވުމެކެވެ. ލިޔުމަށް އަބްދުއްލާ ސައީދު ދެއްވާފައިވާ ސުރުހީއަކީ "އޭރުގެ ރޯދަމަސް"އެވެ ލިޔުންތެރިޔާ މިލިޔުން ޝާއިއު ކުރައްވާފައި ވަނީ އެލިޔުންތެރިޔާގެ އަމިއްލަފުޅުބްލޮގްގައި 2020ވަނަ އަހަރުއެވެ. ރޯދައާއި ގުޅޭ ޝައުގުވެރި ލިޔުމަކަށް ވާތީ ނަކަލު ކޮށްލީއެވެ. 

އޭގެތެރެއިން ލޯނު ދެއްކުމަށް ހަރަދުކޮށްފައިވަނީ އެންމެ 564.7 މިލިޔަން ރުފިޔާއެވެ. ކެޕިޓަލް ހަރަދަށް ހޭދަކޮށްފައިވަނީ 1.2 ބިލިޔަނެވެ. 5.2 ބިލިޔަން ހަރަދުކޮށްފައި ވަނީ ރިކަރަންޓް ހަރަދަށެވެ.

ރިކަރަންޓް ހަރަދުގެ 2.1 ބިލިޔަން ހޭދަކޮށްފައި ވަނީ މުވައްޒަފުންގެ މުސާރަ އާއި އިނާޔަތްތައް އަދި ޕެންޝަނަށެވެ. ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުތައް ހިންގުމަށް ޕަބްލިކް ސެކްޓާ އިންވެސްޓްމަންޓް ޕްރޮގްރާމް (ޕީއެސްއައިޕީ) ގެ ގޮތުގައި މި އަހަރުގެ ބަޖެޓުން ހޭދަކޮށް ފައިވަނީ އެންމެ 836 މިލިއަން ރުފިޔާއެވެ. އަނެއްކޮޅުން އިދާރީ ހިންގުމުގެ ނަމުގައި 03 ބިލިޔަން ރުފިޔާ ތާޅާ ބުރުއްސާލާފައިވެއެވެ. ކިހާ ތާހިރު ހެއްޔެވެ. ވެރިކަމެއް ބަދަލުވެ ކަންކަން ރަނގަޅުވުމުގެ އެއްވެސް އިހުސާސެއް ނުވެއެވެ.

އަނެއްކޮޅުން ދައުލަތަށް މިދިޔަ މަހުގެ ނިޔަލަށް އަމްދަނީގެ ގޮތުގައި ލިބުނީ 6.5 ބިލިއަން ރުފިޔާއެވެ. ލިބުނު އާމްދަނީގެ 5.6 ބިލިޔަން ރުފިޔާއަކީ ޓެކްސްގެ ގޮތުގައި ލިބުނު އާމްދަނީއެވެ. ޓެކްސް ނޫން އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި ލިބިފައިވަނީ އެންމެ 817 މިލިއަން ރުފިޔާއެވެ. ހުސްވި އަހަރު އެ މުއްދަތުގައި ދައުލަތަށް އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި 6.6 ބިލިޔަން ރުފިޔާ ލިބިފައިވެއެވެ. މިކަމުން އެނގިގެން ދަނީ ކުރީ ސަރުކާރުން އާމްދަނީ ހޯދަން ކުރި ކަމަކުން ލިބުނު އެއްޗެއް ފިޔަވާ މިސަރުކާރުން އަމްދަނީ ހޯދަން ކުރި ކަމަކުން އެންމެ ސެންޓެއްވެސް ދައުލަތަށް ވަދެފައި ނެތް ކަމެވެ.

ރާއްޖޭގެ ކަންކޮޅުތަކުގައި އެތައް މަޝްރޫއެއް ހިންގަމުން ދިޔައިރު މިދިޔަ އަހަރުގެ އެމުއްދަތުގައި ދައުލަތުން ހަރަދުވެފައިވަނީ 8.8 ބިލިޔަނެވެ. އެކަމަކު ހައްދަވައިގެން ކަމެއް ނުކޮށް 7 ބިލިޔަން ރުފިޔާ މި ސަރުކާރުން އެމުއްދަތުގައި މިވަނީ ހޭދަކޮށްލާފައެވެ. ކަމަކަށްވާ ކަހަލަ ކަމެއް ކުރިނަމަ ދައުލަތުގެ ހަރަދު އަރައިގެން ދާނެވަރު އޮތީ ހިތައް އަރުވާލުމެވެ.

ރާއްޖޭގައި މިއަދު އޮތީ ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަންގެ ވެރިކަމެއް ކަމަށް ބުނާއިރު ކޯލީޝަންގެ މައި ޕާޓީ އޮތީ ކޯމާގައެވެ. ހަތަރެސް ފައިނެތް ކޮންމަސް ބުރިއެއް ގޮތުގައެވެ. ވެރިކަމުގައި ޕީޕީއެމްގެ އާރެއް ބާރެއް ނެތެވެ. ސިޔާސީ މައިދާނުގައި ޕީޕީއެމަށް އެއްވެސް ފުރުސަތެއް ނެތެވެ. ޕީޕީއެމްގެ މައްޗަށް ކޯލިޝަންގައި ހިމެނޭ މައިނޯރިޓީ ޕާޓިން އަތްގަދަކޮށް ޕީޕީއެމްގެ ބާރު ވަނީ އެކީ އެކައްޗަކަށް ކަނޑުވާލާފައެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ރިޔާސަތުގައި ޕީޕީއެމެއް ނުހިމެނެއެވެ. ރައީސުލްޖުމްހުރިއްޔާއާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބަކީ ޕީޕީއެމަށް ނިސްބަތްވާ ބައެއް ނޫނެވެ. ނިމެމުންދާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ތިބި ޕީޕީއެމްގެ ދެ ނައިބުރައީސުންނަށް ވަޒީރުކަން ދީގެން މަޖިލީހުގެ ތެރޭން ޕީޕީއެމްގެ އަޑު ވަނީ ކަނޑުވާލާފައެވެ. ހިނގަމުންދާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ހުރި ޕީޕީއެމްގެ ހަމައެކަނި މެންބަރުވެސް ޕީއެންސީއަށް ސޮއިކުރުވައިގެން މަޖިލީހުގެ ތެރެއިން ޕީޕީއެމް ވަނީ ފުހެލާފައެވެ. 

ކުރިއަށް އޮތް 20 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ޕީޕީއެމަކަށް ޖާގައެއް ނެތެވެ. ޕީޕީއެމްގެ ނަމުގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ވާދަކުރުމުގެ ފުރުސަތު އެކީ އެކައްޗަކަށް ވަނީ ބަންދު ކޮށްލާފައެވެ. ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަނުން މެންބަރު ކަމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ވާދަކުރެވޭނީ ހަމައެކަނި ޕީއެންސީ ޓިކެޓްގައި ކަމަށް ކަނޑައަޅާ ޕީޕީއެމްއަށް ލިބިފައި އޮތް މަޖިލީހަށް ވާދަކުރުމުގެ ގާނޫނީ ހައްގުން ޕީޕީއެމް އޮތީ މަހުރޫމް ކޮށްފައެވެ. 

ޕީޕީއެމްގެ ދެނައިބު ރައީސުން ކަމުގައިވާ ގައްސާނު މައުމޫނާއި އަހުމަދު ޝިޔާމްގެ ސިޔާސީ މަންފާއަށްޓަކާ 36000 އަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން ހިމެނޭ ބިޔަ ޕާޓީ ޕީޕީއެމް އޮތީ ކޯމާއަށް ލާފައެވެ. ނޭވާ ހޮޅިއަށް އެޅިފައެވެ. 

ޕީޕީއެމަކީ ކާންނުދީ ބާއްވާފައި އޮންނަ ޕީއެންސީގެ ކިރުފެލާ ގެރިއެވެ. ރައީސް މުއިއްޒުގެ ބާރުވެރިކަން ދަމަހައްޓަން ބޭނުންކުރާ އަޅުމަސައްކަތްކުރާ އަޅުންގެ އަޅުންނަށް ޕީޕީއެމްގެ 36000އަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން މިއަދު ވަނީ ހަދާފައެވެ.

ޕީޕީއެމްގެ 36000 އަށް ވުރެ ގިނަ މީހުންގެ ނަމުގައި ދައުލަތުން ދޭ ފައިސާ ބޭނުން ކުރަނީ ޕީއެންސީ ބޮޑުކޮށް ޕީއެންސީގެ ބޭނުން ތަކަށެވެ. ޕީޕީއެމްގެ ސިޔާސީ ބާރުވެރިކަމަށް ބައި ސެންޓް ވެސް އެއިގެން ހަރަދެއް ނުކުރެއެވެ. މި އަހަރުވެސް ޕީޕީއެމަށް 10 މިލިޔަން ރުފިޔާ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން ލިބުނެވެ. އޭގެން އެންމެ ފައިސާ ފޮއްޗެއް ވެސް ޕީޕީއެމްގެ ބޭނުމަށް ބޭނުން ކުރާނަމަ ޕީޕީއެމްގެ ނަމުގައި އެންމެ ކެންޑިޑޭޓަކު ނަމަވެސް ނެރެގެން މަޖިލީސް އިންތިހާބުގައި ވާދަކޮށްލުމަށް ފުރުސަތު ދިނީހެވެ. ޕީޕީއެމުން ހުސްވެފައިވާ ރައީސް ކަމުގެ މަގާމަށް މީހަކު ހޮވާ ހަގީގީ ސިޔާސީ ޕާޓީއެއް ގޮތުގައި ހަރަކާތްތެރި ވުމަށް ޖާގަ ދިނީހެވެ. 

ޕީޕީއެމްގެ ބޮޑު އަބާދީ ރައީސް މުއިއްޒު ބޭނުން ކުރަނީ އޭނާގެ ސަރުކާރު ބާރުވެރި ކުރުމަށް ވޯޓު ހޯދުމަށެވެ. ޕީޕީއެމްގެ މެންބަރުންގެ ނަމުގައި ދައުލަތުން ދޭ ފައިސާ ބޭނުން ކުރަނީ ޕީއެންސީގެ ހަރަކާތް ތަކަށެވެ. ހަގީގަތުގައިވެސް ޕީޕީއެމަކީ ޕީއެންސީގެ ކާންނުދޭ ކިރުފެލާ ގެރިއެވެ. 

ނައިފަރު ޝިޔާމްމެން ޕީޕީއެމްގެ މެންބަރުނަށް ވިސްނާދެނީ ފަސް އަހަރުވަންދެން ތިބީ މަގުމަތީގައި ކަމަށާއި އެހެން އަބަދު ތިބެން ނުޖެހޭނެ ކަމަށެވެ. އެކަމަކު ހަގީގީ ޕީޕީއެމް އޮތީ މިހާރުވެސް މަގުމަތީގައެވެ. ސަރުކާރުގެ މަގާމުތަކުގައި ގިނައިން ތިބީ ޕާޓީއަށްޓަކާ ދާއޮހޮރުވާ ބުރަ މަސައްކަތް ކުރި މީހުނެއް ނޫނެވެ. ހެދުމަށް ރުލެއްވެސް އަރުވާ ނުލާ ހަރުހާރުގާ ފިލާތިބި ބައެކެވެ. ކުރީ ސަރުކާރު ނަގަހައްޓަން މަރުދިން މީހުންނެވެ. ހަނގުރާމަ ނުކޮށް ހަގުރާމައިން މޮޅުވުމުން ގަނީމާ މުދާ ހޯދި މީހުންނެވެ. އަގުދީގެން ގެނައި ކުލީ މީހުންނާއި އެމީހުންގެ އައުވަނުންނެވެ. ޖާނާ މާލުން ގުރުބާންވީ ޕީޕީއެމްގެ ގިނަ މީހުން އަދިވެސް ތިބީ ހަގީގަތުގައި މަގުމަތީގައެވެ.

ކުރިއަށް އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ޕީޕީއެމަށް ސިޔާސީ އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ކުރާކަށް ފުރުސަތެއް ނެތެވެ. ޕީޕީއެމް އެންމެ މެންބަރަކަށް ވެސް މަޖިލީހުގައި ޕީޕީއެމް ތަމްސީލު ކުރުމުގެ ހަނި ޖާގައެއްވެސް މުއިއްޒު ނުދިނެވެ. ޑީއާރުޕީ ދިޔަ މަގުން ޕީޕީއެމް ދުއްވާލާތަން ބަލަން ޕީޕީއެމް ހަމަ އޮންނާނީ ހެއްޔެވެ.  

ޕީޕީއެމް މެންބަރުންނަކީ އެހެން ތިބެން ޖެހޭ ބައެއް ނޫނެވެ. ގައްސާނާއި ޝިޔާމް ޕީޕީއެމްގެ ލީޑަރޝިޕް ހިސޯރުކޮށް ޕީޕީއެމް ކޮންމަސް ބުރިއަކަށް ހަދާފައި އޮތް އޮތުން ނިމުމަކަށް ގެންނަން ތެދުވުމުގެ ވަގުތު ޖެހިއްޖެއެވެ. ރަގަޅަށް ވިސްނާ ގޮތް ނިންމާ ޕީޕީއެމް ކޯމާގައި ބޭއްވިޔަ ނުދީ އިސްނަގައި ހިންދަމާލަން ވެއްޖެއެވެ. ޕީޕީއެމަށް ރައީސަކު އިންތިހާބުކޮށް މުއިއްޒުގެ އަޅުންގެ އަޅުން ގޮތުގައި ޕީޕީއެމް މެންބަރުން ތިބިތިބުން ނިމުމަކަށް ގެންނަން ޖެހެއެވެ.

ދައުލަތުގެ ކަންކަން އެއިރަކު އޮތް ސަރުކާރަކުން ބޭނުންހާ ގޮތަކަށް ކުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ. އަމްދުން ސަރުކާރަކުން ކުރާކަމެއްގެ ތަކުލީފު އަންނަ އޮތް ސަރުކާރުތަކާއި ދައުލަތަށް އުފުލަންޖެހޭ ފަދަ އެއްވެސް ކަމެއް މަޖިލީހުގެ ރުހުންނެތި ކުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ. ތިމާމެން ކުރާ ކަމެއްގެ ހަރަދަށް އެހެން ބަޔަކު ޒިންމާ ވާންޖެހޭ ގޮތަށް އޮތް އެއްވެސް ކަމެއް ކުރެވެންވާނީ މަޖިލީހުން ފާސްކޮށްގެންނެވެ.   

ބަޖެޓްގައި ހިމެނިފައި ނެތް އެއްވެސް ކަމަކަށް ދައުލަތް ޒިންމާވާ ގޮތަށް އެހީއެއް ވިޔަސް ލޯނެއް ވިޔަސް ހޯދަން ވާނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުމާއެކުގައެވެ. ބޭރުގައުމަކަށް ސަފީރަކު ކަނޑައެޅިޔަސް މަޖިލީހުގެ ރުހުން ހޯދަންޖެއެވެ. އެހެން ކަމަށްވާނަމަ ޒަމާން ތަކަކަށް ދައުލަތް ޒިންމާވާ ގޮތަށް ހިލޭ އެހިތަކާއި ލޯނުތައް ހޯދުމާއި އެމައްޗަށް ދައުލަތް ޒިންމާވާ ބޮޑެތި ބޮޑެތި އެއްބަސްވުންތައް ބޭރުގެ ފަރާތްތަކާއެކު ވާންވާނީ ވެސް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުމާއެކުގައެވެ. 

ކުރީ ސަރުކާރުން އެވެނި ކަމެއްކޮށް، މިވެނި އެއްބަސްވުމެއް ހަދައިގެން ދައުލަތް އިނދަ ޖައްސާލި ވާހަކައާއި އަޅުވެތި ކޮށްފައިވާ ކަމަށް ފަހުން އަންނަ ސަރުކާރު ތަކުން އަބަދުވެސް ކިޔައެވެ. އެހެން ކިޔަން ފުރުސަތު އޮންނަނީ އެއިރަކު އޮންނަ ސަރުކާރަކަށް އެފަދަ ކަންކަން ކުރުމަށް ތަންމިނަށް އިހުތިޔާރު ލިބިފައި އޮންނާތީއެވެ. މުޅި މުސްތަގުބަލުގެ ދިޔަ އެއްފަހަރާ ފެލާލައިގެން ބުއިމުގެ ފުރުސަތު އެއިރަކު އޮންނަ ސަރުކާރަކަށް ދެވިފައި އޮވެގެން ނުވާނެއެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު އަތްފައި ހަރަކާތް ނުކުރެވޭ ވަރަށް ސަރުކާރެއް ބަނދެލެވިފައި އޮވެގެންވެސް ނުވާނެއެވެ.

ދޭދޭ ގައުމުތަކާއެކު ވެވޭ ކޮންމެ އެއްބަސް ވުމަކީ އެކަމުގެ ނަތީޖާ ޒަމާން ތަކަށް ދެމިގެންދާނެ ކަމެއް ނަމަ އެފަދަ ކޮންމެ އެއްބަސްވުމެއްގައި ސަރުކާރުން ސޮއި ކުރުމުގެ ކުރިން ނުވަތަ އެހީއެއް ހޯދުމުގެ ކުރިން އެކަމުގެ ނަތީޖާއާއި މެދު ވިސްނާ ބަހުސްކޮށް މަޖިލީހުގެ ރުހުން ހޯދަން ޖެހޭނެއެވެ. ސަރުކާރުތަކަށް ވެސް އެކަމުން ލިބެނީ ރައްކާތެރި ކަމެވެ. ސާބިތު ކަމެވެ. ސަރުކާރުތައް ބަދަލުވާނެއެވެ. ވެވޭ އެއްބަސްވުންތަކާއި ދައުލަތް ދެމި އޮންނާނެއެވެ. 

ބަޖެޓްގައި ތަސައްވަރު ނުކުރާކަމެއް އެއްބަސް ވުމެއްގެ ދަށުން ދައުލަތް ޒިންމާވާ ގޮތަކަށް ސަރުކާރަކުްނ ކުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ. ދައުލަތަކީ އެއިރަކު އޮންނަ ސަރުކާރު އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. ދައުލަތުގެ އެންމެ މަތީ ވެރިޔަކީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ކަމުގައި ވިޔަސް ރައީސަށް ދައުލަތް ހިންގުމުގެ ބާރު ލިބެނީ ގާނޫނުން ބާރު ލިބިދޭ މިންވަރަކަށެވެ. ގާނޫނި ހެދުމާއި ސަރުކާރު ޖަވާބުދާރީ ކުރުމާއި ބަޖެޓް ކަނޑައެޅުމުގެ ބާރު އޮންނަނީ މަޖިލީހަށެވެ.

ސަރުކާރު ޖަވާބުދާރީ ކުރުމަކީ ސަރުކާރުން ކަމެއް ކުރުމުން އެކަމެއް ކުރިގޮތް ބެލުން އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. ޖަވާބުދާރީ ކުރުވުމަކީ ސަރުކާރުން ކުރަން އުޅޭ ކޮންމެ ކަމެއް ހުއްޓުވުމެއް ވެސް ނޫނެވެ. ކަމެއް ކުރުމުގެ ކުރިން އެކަމެއްގެ ނަތީޖާ ވަޒަންކޮށް ސަރުކާރުން ކުރާކަންކަން ދައުލަތަށް އެންމެ މަންފާހުރި ގޮތަށް ކުރުވުމަކީ މަޖިލިހަށް އޮންނަ އެންމެ ބޮޑު އެއް ޒިންމާއެވެ. ހަގީގީ ޖަވާބުދާރީ ކުރުވުމަކީ އެއީއެވެ.

ގައުމެއްގެ ނިސްބަތުގައި މި ސަރުކާރުން ކުރާން މިއުޅެނީ ކިހާ ހުތުރު މުޑުދާރު ކަމެއް ހެއްޔެވެ. ދެ ގައުމުގެ ދެމެދު ވެވޭ އެއްބަސްވުމަށް އިހުތިރާމް ނުކުރާ ގައުމެއް ކަމުގެ ލޭބަލް ރާއްޖޭގައި ޖެހުނީއެވެ. ޖީއެމްއާރު މައްސަލައާއި ހައިޑްރޯގްރަފީ އެއްބަސްވުމާއި ސަރަހައްދު ބެލެހެއްޓުމުގެ އެއްބަސްވުމަށް ރާއްޖޭން އިހުތިރާމެއް ނުކުރިއެވެ. އެހެންކަމުން ރާއްޖެ ވެގެން ގޮސް ދުނިޔޭގެ އެހެން ގައުމުތަކުގެ ކުރިމަތީގައި އިތުބާރު ގެއްލިފައިވާ ގައުމަކަށެވެ. ނަތީޖާއަކީ އިންވެސްޓަރުންގެ ވެސް އިތުބާރު ރާއްޖެއަށް ގެއްލުމެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ކަންކަން މިހާލަތަށް ދަނީ އެއިރަކު އޮންނަ ސަރުކާރަކުން ވިސްނާނުލާ ކުރާ ކަންކަމުގެ ސަބަބުންނެވެ. ބަޔަކާ އެކު ކަމަކަށް އެއްބަސްވާއިރު ފަހުން ނިކުމެދާނެ މައްސަލައަކަށް ރިއާޔަތް ކުރުމެއް ނެތީމައެވެ. ޒަމާން ތަކަށް ދައުލަތް ޒިންމާވާންޖެހޭ ކަންކަމުގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުން ނުހޯދާތީއެވެ.  

އަނެއް ކޮޅުން ރާއްޖޭގެ ސަލާމަތާ ގުޅުން ހުރި ބޮޑު ނިންމުމެއް މުއިއްޒު ސަރުކާރުން އެނިންމާލީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ދޮންކަޅު އަންގާ ނުލައެވެ. ދައުލަތުގެ ބަޖެޓް ތަސައްވަރުކޮށްފައި ނުވާ ބޮޑު ކަމެއް ކޮށްނީންމާލަނީއެވެ. ސަރަހައްދު ބަލަހައްޓަން 6 ޑްރޯން ރާއްޖެއަށް ގެނައުމަކީ ކުޑަކަމެއް ނޫނެވެ. ކޮންމެ ޑްރޯނެއްގެ އަގަކީ 5 މިލިޔަން ޔޫއެސް ޑޮލަރެވެ. 6 ޑްރޯނަކީ 30 މިލިޔަން ޑޮލަރެވެ. މިވަރުގެ ކަމެއް ދައުލަތުން ފައިސާ ހަރަދު ކުރުމަށް ބަޖެޓް ކޮށްފައެއް ނެތެވެ. ހިލޭ އެހީއެއްގެ ގޮތުގައިވިޔަސް ލޯނެއްގެ ގޮތުގައިވިޔަސް ކުރާކަށް ބަޖެޓްގައި ކަނޑައެޅިފައެއް ނެތެވެ. 

ރާއްޖޭގައި ދައުލަތް ޒިންމާވާ ގޮތަށް ޑްރޯން އޮޕަރޭޝަން ހިންގަނީ ކިހިނެތް ކޮންބައެއް ކަމެއް ނޭނގެއެވެ. އެކަމާގުޅޭ އެއްވެސް މައުލޫމާތެއް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަކަށް ނުދެއެވެ. މަޖިލީހުގެ ރުހުމެއް ނުހޯދައެވެ. އެކަމުގައި ދައުލަތުން އުފުލަން ޖެހޭނީ ކޮން ޒިމާއެއް ކިހާ ވަރަކަށް، ކިހާ ދުވަހަކަށް ކަމެއް ރައްޔިތުން މަޖިލީހަކަށް ނާންގައެވެ. ދުވަސް ކޮޅަކުން ޑްރޯން އުދުއްސުމަކީ ގައުމީ ސަލާމަތަށް ހުރި ނުރައްކަލަކަށްވެގެން މިނިވަންކަން ގެއްލޭތީ ބަޔަކު ނޫޅެނެ ކަމެއް ނޭނގެއެވެ. ދައުލަތުން އުފުލަންޖެހޭ ހައްދެއްނެތް މަލީ ބުރައަކަށް ޑްރޯން އުދުއްސުން ނުވާނެ ކަމެއްވެސް ނޭގެއެވެ. 

މަޖިލީހުން ރުހުން ނުހޯދާ ކަންކަން ކުއްލި ކުއްލިއަށް ސަރުކާރު ތަކުން ކުރުމުން އިޔާދަ ނުކުރެވޭ ބޮޑެތި ގެއްލުންތައް ދައުލަތަށް ދަނީ ލިބެމުންނެވެ. އަސްކަރީ 6 ޑްރޯނަކީ ސަމާސާ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. ރެއާއި ދުވާލު ޑްރޯން އޮޕަރޭޝަން ހިންގުމުގެ މާލީ ގާބިލުކަން ދައުލަތަށް ލިބިފައި ވޭބާއެވެ. ގައުމުގައި ނެތް ފުދުންތެރި ކަމުގައި ޑްރޯން ގަނެގެން އެތަކެތި އޮޕަރޭތް ކުރުމަށްވުރެ ލުއި ފަސޭހަ އެހެން ގޮތެއް ނެތީހެއްޔެވެ. ރައްޔިތުން މަޖިލީހުގެ ރުހުންނެތި އެވަރުގެ ކަމެއް މި ސަރުކާރުން ކުރުމެކޭ އިންޑިއާ އަސްކަރީ ހެލްކޮޕްޓަރތައް އޮޕަރޭޓް ކުރުމެކޭ އޮތީ ކޮން ތަފާތެއް ހެއްޔެވެ. 

ޒަމާން ތަކަށް ދެމިގެންދާ ގޮތަށް ދައުލަތް ޒިންމާވާން ޖެހޭ އެއްވެސް ކަމެއް ކުރެވެން ވާނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުމާއެކުގައެވެ. ހާއްސަކޮށް މާލީ ޒިންމާ ދައުލަތުން ވާންޖެހޭ ކަންކަމާއި ގައުމީ ސަލާމަތާއި ސިޔާދަތާ ގުޅުން ހުރި ކޮންމެ ކަމެއް ކުރެވެން ވާނީ މަޖިލީހުގެ ރުހުން ލިބިގެންނެވެ. 

2013 ގައި ރައީސް ޔާމީނުގެ ވެރިކަމުގައި އެޑިއުކޭޝަން މިނިސްޓްރީގެ ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރުކަން ލިބުމުގެ ކުރިން ފައިނު އާދަނަކީ ބަޔަކު ދަންނަ މޫނެއް އަދި އިވޭނަމެއްވެސް ނޫނެވެ.

ޖެނެރަލް ޖަލީލްގެ ޑިފެންސް މިނިސްޓަރުކަން އައިޖީއެމްއެޗް ތެރޭން އުދުއްސާލުމާ އެކު ފައިނު އާދަނަށް ޑިފެންސް މިނިސްޓަރުކަން ލިބި ސިފައިން ލައްވާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެމްބަރުން ގަޔަށް އަތްލާ ދަމާ ކޫއްތާ ނެރެ އުކާލުމަށް ފަހު އެ މެމްބަރުންގެ ދަތްދޮޅި ދުއްވާލުމަށް ހިތްވަރު ދިން ހިސާބުން ފައިނު އާދަނަކީ ދަތްދޮޅި އާދަނު ކަމުގައި ކިޔަން ފެށިއެވެ. 

އެފަހަރު އެއީ އާދަމް ޝަރީފުގެ ދެވަނަ ދަތްދޮޅިއެވެ. ސަބަބަކީ އުމުރުން ދޮށި ވުމަކީ ގިނަ މީހުންނަށް ފްރީކޮށް ޑަބަލް ދަތްދޮޅި ލިބޭ ސަބަބެކެވެ. މުލައްދަނޑީގައި ބާރުހުރި ގަޔަށް ގޮއްމަސް އެރުވި ޒުވާނުން ދައްކާކަހަލަ ވާހަކަ ދެއްކިޔަސް އާދަމް ޝަރީފަކީ އުމުރުގެ ގޮތުން ބަލާ ނަމަ ކެތި ބޯދަށަށް ޖަހާ، 70 އަށް ފައިނަގަންދާ މީހެކެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހަށް ނުވަތަ ވަޒީރުންގެ މަޖިލިހަށް ބެލިޔަސް އެ ތަންތަނުން ފެންނަ އެންމެ ދުވަސްވީ މޫނު ތަކުން އެއް މޫނެވެ.

ކުރިން ސިފައިންގެ ވަޒީރެވެ. ސިފައިންނަކީ ނިކަން ސިފަވަންތަ އާރާބާރާ ޖޯރުހުރި ޒުވާން ފައުޖު ތަކެކެވެ. ސިފައިންގެ ވަޒީރުކަން ލިބުމަކީ އާދަން ޝަރީފު ޒުވާނަކަށްވާ ސަބަބެއް ނޫނެވެ. މިހާރު އެއީ ކައުންސިލް ވަޒީރެވެ. ރާއްޖޭގެ ކައުންސިލް ތަކުގެ ޒުވާނުން ފެނިފައި އަނެއްކާ މި ފަހަރުވެސް އާދަން ޝަރީފުގެ ދެހަން ދޭތެރެއަށް ޒުވާން ކަމުގެ ޖަޒުބާތު ވަދެގަތް ފަދައެވެ. ދުވަސްވީ ދަތްދޮޅިއާ ކުރިން ހޯދި ދަތްދޮޅީގެ ތެރެއަށް އަނެއްކާ 3 ވަނަ ދަތްދޮޅި އާދަން ޝަރީފު އިތުރުކޮށް ދަތްދޮޅިން ތަށި މިލްކު ކޮށްފިއެވެ.

މި ފަހަރުވެސް ދެއްކީ ރައްޔިތުން މަޖިލީހުގެ މެމްބަރުންގެ ދަތްދޮޅި ދުއްވާލާ ވާހަކައެވެ.

ކުރީފަހަރު ކުރިކަންތަކާ ބުނި ބަސްތަކަށް ޒިންމާ ނުކުރެވުނީމާ ހަޔާތް ކެނޑުނީވެސް ތޯއްޗެކެވެ. މީހުންގެ ގަޔަށް އަތްލާ މާރާމާރީ ހިންގާ ވާހަކަ އެހެން މީހަކު ބުނެފިއްޔާ އެއީ އިންޒާރު ދިނުން ނުވަތަ މުޖުތަމައަށް ނުރައްކަލެއް ކަމަށް ބަލާ އެމީހާ ހައްޔަރު ކުރެއެވެ.

އެކަމަކު ފައިނު ވަޑި އާދަނު ތަކުރާރުކޮށް ރާއްޖޭގެ ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލިހުގެ މެމްބަރުން ގަޔަށް އަތްލާ މޭރުމުން އިންޒާރުދިނަސް ވާކަމެއް ހަރާމެވެ.

ޑރ. މުއިއްޒުގެ ކެބިނެޓަށް ރުހުން ދިނުމުގައި ރައްޔިތުން މަޖިލީހުން ރުހުން ނުދިނީ ރައީސް މުއިއްޒުގެ ކެބިނެޓްގައި ބަންޑާރަ ނައިބުގެ ކަމުގައި އަލްއުސްތާޒު އަހުމަދު އުޝާމް ހުރުމަށެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ރުހުން ނުދިން ހާލަތު އަދި ބަދަލެއް ނުވެއެވެ. ބަންޑާރަ ނައިބު ކަމަށް އަލްއުސްތާޒް އަހުމަދު އުޝާމް އައްޔަނުކޮށް މަޖިލީހަށް ރުހުން ހޯދަން ފޮނުވީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒެވެ. ބަންޑާރަ ނައިބުގެ ގޮތުގައި އަހުމަދު އުޝާމް ބަހައްޓަން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ރުހުން ނުދިނީ ރައީސް މުއިއްޒުގެ ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރު ކަމަށެވެ. 

ރައްޔިތުން މަޖިލީހުން ނުރުހޭ ކަމަށް ނިންމާފައި ވަނިކޮށް ދެވަނަ ފަހަރަށް ވެސް އުޝާމް ބަންޑާރަ ނައިބު ކަމަށް އައްޔަނު ކުރީ ހަމަ އެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއެވެ. އެ ދައުރެވެ. ހަމަ އެ ކެބިނެޓެވެ. ހަމަ އެ މަގާމެވެ. ހަމަ އެ އުޝާމެވެ. އެއްވެސް ތަފާތެއް ނެތެވެ. ހާލަތައް ސިފައަށް ކުޑަވެސް ބަދަލެއް ނާދެއެވެ. 

ރައްޔިތުން މަޖިލީހުން ވަކި މީހަކު ވަކި ވުޒާރާއެއްގައި ވަޒީރަކަށް ނުވަތަ ބަންޑާރަ ނައިބަކަށް ބެހެއްޓުމަށް ނުރުހޭ ކަމަށް ކަނޑައަޅާފައި ވަނިކޮށް ހަމަ އެ މީހާ ހަމަ އެ މަގާމަށް އައްޔަނު ކޮށްގެން ތިބުމަށްވުރެ ގައިރު ގާނޫނީ އެއްވެސް ކަމެއް ދައުލަތެއްގެ ތެރޭގައި ނުހިނގާނެއެވެ. 

ވަޒީރަކަށް އިތުބާރު ނެތިގެން މަގާމުން ދުރުކުރުމާއި ރައިސާއި ނައިބު ރައީސް މަގާމުން އަޒުލު ކުރުމާއި މަޖިލީހުން މީހަކަށް ވަކި މަގާމަކަށް ރުހުން ނުދިނުމާ އޮތީ ކޮން ތަފާތެއް ހެއްޔެވެ. އެ ހުރިހާ ކަމެއްގެ ހަގީގީ ނަތީޖާއަކީ އެ މީހަކަށް މަގާމު ގެއްލުމެވެ. މަގާމުގައި ދެމި ނުހުރެވުމެވެ. 

މުޅި ގާނޫނު އަސާސީގެ ރޫހަކީވެސް ރައްޔިތުންގެ ރުހުންނެތް މީހަކު ދައުލަތުގެ ކަމަކާ ހަވާލުވެގެން ހުއްޓަ ނުދިނުމެވެ. ރައީސާއި ނައިބު ރައީސް ކަމަށް އާދެވެނީ އާންމު އިންތިހާބެއްގައި ވޯޓުދޭ މީހުންގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބަޔަށް ވުރެ ގިނަ ވޯޓު ލިބިގެންނެވެ. މަޖީލީހު މެންބަރަކަށް ވެވެނީ ދާއިރާއިން އެންމެ ގިނަ ވޯޓު ލިބިގެންނެވެ. ވަޒީރުކަމުގެ މަގާމުގެ ޒިންމާތަކާއި ހަވާލު ވެވޭނީވެސް ދެމިހުރެވޭނީ ވެސް މަޖިލީހުގެ ރުހުން އޮވެގެންނެވެ. 

ދައުލަތުގެ ބަންޑާރަ ނައިބުގެ ގޮތުގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުންނެތި ގާނޫނީ ހައިސިއްޔަތުނެތި ހިންދުކޮޅަކަށް ވެސް މީހަކަށް ހުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ. މަޖިލީހުގެ ރުހުން ނެތް ބަންޑާރަ ނައިބެއް ވިޔަސް ވަޒީރެއް ވިޔަސް ދައުލަތުގެ ކަމަކާ ހަވާލުވެ ގޮތް ނިންމެއް ނުނިންމޭނެއެވެ. މަގާމުގެ ހައިސިއްޔަތުން ދައުލަތުގެ ފައިސާ އާއި ތަކެތި ބޭނުން ކޮށެއް ނުހެދޭނެއެވެ. އަދި ދައުލަތުގެ މުދަލާ ފައިސާ ހޭދަކުރަން ހުއްދަދީ ހެދިގެން ވެސް ނުވާނެއެވެ. އެއްވެސް ކަމެއްގައި ދައުލަތް ތަމްސީލުކޮށް ބަސް ބުނެވިގެން ވެސް ނުވާނެއެވެ. އުޝާމާއި ރުހުން ނެތް ވަޒީރުން ދައުލަތުން ނަގާ މުސާރަ ނެގުން ހުއްޓުވަން ޖެހެއެވެ.   

ކޮވިޑްގެ ހާލަތާ ހެދި ދެއަހަރަށް ވުރެ ގިނަ ދުވަހު ދުނިޔެ އޮތީ ހުއްޓިފައއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ރާއްޖެއަށް ލިބުނު އާމްދަނީ ހުއްޓި ގައުމީ ރިޒާވް ހުސްވެ ދަރަނިވެރި ވިއެވެ. ފަހަރެއްގައިވެސް އެއީ ނެތް ހާލަތެއް ނޫނެވެ. އެ ހާލަތުން ގައުމު އަރައިގަތުމަށް ކުރީ ސަރުކާރުން ކުރި ގިނަ ގުނަ މަސައްކަތުގެ ނަތީޖާއަކީ ރައްޔިތުން ބަނޑަށް ނުޖެހި ގައުމު ބަގުރޫޓް ނުވެ އެންމެ އަވަހަށް އިޔާދަ ކުރެވުނު އިގްތިސޯދުގެ ތެރޭގައި ރާއްޖެ ހިމެނުމެވެ. 

ކުރީ ސަރުކާރުން އެޅި ރަނގަޅު ފިޔަވަޅު ތަކުގެ ސަބަބުން ރާއްޖެއަށް ލިބޭ އާމްދަނީ ބޮޑުތަނުންވީ އިތުރެވެ. ރާއްޖެއަށް އެތެރެވާ ފަތުރުވެރިން ވެސް ވީ އެތައް ގުނަ އަކަށް އިތުރެވެ. ޖިއެސްޓީ ބޮޑުކޮށް، ޕްރޮފިޓް ޓެކްސް ބޮޑުކޮށް، ކޮތަޅުން ޖީއެސްޓީ ބޮޑު ކުރުންވީ ކުރީ ސަރުކާރަށް ކުރިމަތިވި އެންމެ ބޮޑު ގޮންޖެހުމަށެވެ. އެ ސަރުކާރާ ދެކޮޅަށް އިދިކޮޅުން އެންމެ ބާރަށް ދެއްކި އެއްވާހަކަ އަކީވެސް އެއީއެވެ.

މުއިއްޒު ސަރުކާރަށް މާސިންގާ ބޮޑު ބަޖެޓަކާއި ސަޕްލިމެންޓްރީ ބަޖެޓެއް ލިބުނެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުން ބޮޑުކޮށްގެން އުޅުނު ކޮތަޅު ޓެކްސް ވެސް ބަރާބަރަށް ލިބެއެވެ. ޖީއެސްޓީއަށް އިތުރު ކުރި %2 ވެސް ކަނޑާ ނުލާ ނަގަމުން ދެއެވެ. ބޮޑުކުރި ޕްރޮފިޓް ޓެކްސް ވެސް ލިބެއެވެ. ސަރުކާރަށް އާމްދަނީ ހޯދަން ކުރީ ސަރުކާރުން އިތުރު ކުރި ޓެކްސްތަކުން ހަތަރުއަނާ އެއްވެސް މި ސަރުކާރުން ކަނޑައެއް ނުލައެވެ.

ބޮޑު ބަޖެޓަކާއިއެކު ސަރުކާރު ހިންގަން ލިބުމުން "ކުރީ ސަރުކާރު" ކިޔާލަ ކިޔާލާ މިތިބެނީ ކަމެއް ކުރުމުގެ ގާބިލްކަން ނެތުމުންނެވެ. ފަހަރަކު ވަޒީރަކު ނިކުމެ ކުރީ ސަރުކާރުގެ އެވަނަކަމެއް މިވެނަ ކަމެއް އެބައޮތޭ ކިޔައިގެން މި ދަމަނީ ކޮންހާ ހާސަރެއް ހެއްޔެވެ. އެކަކަށް ރަށްރަށުގެ ފުލުސް ޕޯސްޓްތައް އަޅަން ދީފައި އޮތް ގޮތެއް ކަމަކު ނުދިއައެވެ. އަނެކަކަށް ރަށްރަށުގެ ހޮސްޕިޓާތައް އަޅަން ދީފައި އޮތް ގޮތެއް ކަމަކު ނުދެއެވެ. އަނެކަކަށް ރަށްރަށުގެ އިންޖީނުގެތައް އަޅާ ގޮތެއް ކަމަކު ނުދެއެވެ. އަނެކަކަށް ރަށްރަށުގެ ބަނދަރުތައް ހަދާ ގޮތެއް އާރުޓީއެލް ނިޒާމެއް ކަމަކު ނުދެއެވެ. ކަމުދާ ކަމެއް ކަމުދާ ގޮތަކަށް ކުރެވިފައި އޮތް ކަމަކަށް ނުވެއެވެ. 

އަޖައިބެއް ނުވާނެ ހެއްޔެވެ. ތިޔަ ތިބީ ވެރި ކަމުގައެވެ. އެހެންނޭ މިހެންނޭ ކިޔައިގެން ޕޯޑިއަމްތަކާއި ނޫސްވެރިން ގާތު ވާހަކަ ދައްކައިގެން ކަންކަން ހައްލު ކުރެވޭ ހެއްޔެވެ. ގާނޫނާ ގަވައިދާ ހިލާފަށް ކަމެއް ކޮށްފާ އޮތިއްޔާ އެ މައްސަލައެއް ބަލާ ފިޔަވަޅު ނާޅާށޭ ބުނީ ކާކު ހެއްޔެވެ. އަޅަން ޖެހޭ ފިޔަވަޅެއް އަޅައިގެންވެސް ރައްޔިތުންގެ ލާބައަށް ފަށަފައިވާ އެއްވެސް ކަމެއް ނުކޮށް ނުބަހައްޓާ ކަންކަން ކުރެވޭކަން އަމަލުން ދައްކަބަލާށެވެ. ކޮށްދޭނަމޭ ކުރާނަމޭ އަގައިން ކިޔަކަސް ރައްޔިތުން މިހާރަކު ގަބޫލެއް ނުކުރާނެއެވެ. މަޖިލީހުގެ ކެންޕޭނަށް ވެގެން ވޯޓު ހޯދަން ކުރީ ސަރުކާރު ބަދުނާމު ކުރި ވަރަކަށް ގެއްލޭ ވޯޓް ވަނީ ގިނައެވެ. 

ރަނޑާލި ފާޑަކަށް ހިނގަމުން ގަޔާލާ އަތް ފިއްތައިގެން މެޔާ ހަމަޔަށް އަތްނަގައިގެން ހުރެ އަތްތިލަ ކުޑަ ހުޅުން ލަބަމުން ގަދަބަސް ބުނާނީ ލައްކަ ރިހަވީމައެވެ. ފަށަންމަތީ މަތިމައްޗަށް ޑެގު އަޅައިގެން އެމަތީ ގުޑާގު ބަންދު ކޮށްގެން މުޅި މާލޭގައި ރަތް ބާނި ދަމައިގެން ފައިސާ ދޮންނަމުން  އުމަރުގެފާނޭ ކިޔަކަސް އެންމެންނަކު ނުސިހޭނެއެވެ. 

ހަރުވާޅު ނުލާ މުންޑު ކޯލީޝަނަށް ލޯނާށިން މާލެ ދައްކައިގެން އުޅުނަސް ކަމަކާ ޖެހުނީމާ ޖެހޭނީ ހަމަ ނަކަސްތަޅާށެވެ. ޅަނބާޅަ ލަނޑޮނޅު އުމުރުގައި ބެހުނު ގޮތަކުން ބަޓަރުބޭމެންގެ އަތްދޮށުވެ ގޮނޑިފޮއި އަޅާން އުޅުނީމާ ބެހުމަކީ ކޮބައިކަން ނޭނގިއެއް ނުހުންނާނެއެވެ.

ރިޔަލު ދޯނީގެ ޒަމާނުގައިވެސް ކުޑަރިޔާ ނަގަން ބޭނުންވީމާ އިންނަފަތްގަނޑު އިރައިގެން ދިޔަސް ހެޔޮކަމަށް ކަފިވަޅަށް ކުނބު ޖަހާކަށް ނޫޅެއެވެ. އެވަރުވެސް ރަތް ބާނި ތަކުރުމެނަށް ނޭގޭ ވަރަށް ތިބެނީ އެނދު ކެނޑިފައެވެ.

ހެއްދެވިހާ ބޮޑު ކަނޑަމުން ބުނާ ބަސް ގަދަކުރަން އާޔަތާއި ހަދީސް ކިޔަނީ ހެއްދެވި ފަރާތަށްވެސް އޮޅުވާލާށެވެ. އަޖައިބެއް ނުވާނެހެއްޔެވެ. އުމަރުގެފާނެއް ރިޝްވަތެއް ނުބައްސަވައެވެ. ބޮކުބާރެއް ނުދައްކަވައެވެ. އިދިކޮޅެއް އެއްކޮޅެއް ނުގެން ގުޅުއްވައެވެ. ދޮގުވެރިންނަށް ހިތްވަރުދީ ދޮގުވެރިކަން ދަމަހައްޓަން ޒައްރެއްގެ މިންވަރުވެސް ހަރަދެއް ނުކުރައްވައެވެ. 

ތެލި ސޭޓް އުޅެން އުޅޭ ފާޑެއް ދޮތައެވެ. ރަނޑާލީންނަށް ނަކަސް ތެޅޭނީ ގަސްގަސް ބުޑުގައެވެ. ވައްވައް ޖެހީމާ ސިހޭނީ ދެބައިން ބާވެފައި އޮތް މުންޑު ކޯލިޝަނެވެ. ފައިތިލަ މަތީ އަތޮޅުވެރިން ކުޑަކަކޫ ޖެހި ޒަމާން އެއީ މާޒީއެވެ. 

މިހާތަނަށް އިދިކޮޅުން ކުރިކަމެއް ކުރީކީ އެބުނާ ގޮތަށް މީހަކު ކުރާނެ ކަމެއް ކުރަން ދީގެން ތިބެގެނެއް ނޫނެވެ. އެ ބަޔަކު ތިބިއްޔަކީ ބެހޭނެ ގޮތަކަށް ބެހެން ދީގެނެއް ނޫނެވެ. ބެހުނަސް ކުރާނެ ކަމެއް، ކުރެވޭނެ ކަމެއް ނެތިގެންނެވެ. އަދިވެސް ޖެހޭނީ ހަމަ އެގޮތަށް ތިބޭށެވެ. 

ދާދި މި ދާކަށް ދުވަހު މޭ ފުއްޕާފާ މީހަކު ބުނާ އަޑު އެހީމެއެވެ. އަޒުލު ކުރެވޭނީ ތިމަންގެ ފުރާނަ ދުއްވާލާފައެވެ. ހިތުން ހާލިދު ބުން ވަލީދު ހެދިގެން ފުއްޕަނީ އަތުގައި މާބޮޑު ފިތުރު ފޮއްޓެއް ހުރެގެން ނޯލައެވެ. ހަށިވިއްކާ ކަސްބީންގެ ތޭރަ މީހަކު ގަނެގެން ގެންދެވުނީމާ ހައްސައެކޭ ހީވަނީ ތާއެވެ. 

ކިތަންމެ ބޮޑާވެފައި ބުންޏަސް ވަކިމީހަކު ނެތީމާ ދެރަވާނެއެވެ. ކަން ބޮޑުވާނެއެވެ. ވަކި މީހަކު ނެތުމުން ނުވާނެ މޮޅު ބައިވަރެވެ. ދިފާއަށް ކުޅުން ނޫން އެއްވެސް ގޮތެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. އެހެން އުޅެން ހަދައިގެން ޖެހެނީ ބައިގޯލެވެ. 

ހަމަތެދެކެވެ. ނުލަފާކަން ދައްކާލަން އެގޭނީ ވަކި ބަޔަކަށް ނޫނެވެ. ހިފާނެ ކުއްތާ ވައްވަކެއް ނުޖަހާނެއެވެ. ގުޑާގު ވިއްކަމުން ރިޝްވަތު ދެމުން ފައިސާ ދޮންނަމުން ގޮނޑިފޮއި އަޅަމުން އާޔަތްކިޔަމުން އުމަރުގެފާނު ހެދިގެން އުޅުުމުގެ ނިމުން ނިކަން ހިތިވާނެއެވެ.  

ޕީޕީއެމްޕީއެންސީގެ ސެނެޓަކީ އެއް ސެނެޓެކެވެ. ޕީއެންސީއަށް ސިޔާސީ އެއްވެސް ބާރުވެރިކަމެއް ޕީޕީއެމާއި ނުލާ ލިބިގެނެއް ނުވެއެވެ. ރަށްރަށުގައި އެ ފިކުރުގެ ހުސްވެސް ތިބީ ޕީޕީއެމް މީހުންނެވެ. ރައީސް ޔާމީނުގެ ސަޕޯޓަރުންނެވެ. އޮންނަނީ ޕީޕީއެމްގެ ސްޓެއަރިންގ ކޮމެޓީއެވެ. އެ މީހުން ޕީއެންސީއެއް ނުދަނެއެވެ.

ރައީސް ޔާމީނު ޖަލަށް ވަޑައިގަންނަވަން ޖެހިވަޑައިގަތުމުން މިނިކާ ބާޒުތަކުގެ ވަކިތަކުގެ ދަށުން ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަން ސަލާމަތް ކުރެއްވުމަށް ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަނުގެ ހުންގާނު ދޫކޮށްލެއްވީ އަުރޭގެ އަތް މައްޗަށެވެ. ވެރިކަމެއް ކުރެވޭވަރުގެ ގާބިލު ކަމެއް ނެތް ވަފާތެރި ގަބުޅި ކަތީބަކަށް ވީތީއެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް ދޯކާ ނުދޭނެ ކަމަށް ދެކިވަޑައިގެންނެވެ. 

އާހިރުގައި މުއިއްޒާ ބައިވެރިވެގެން ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަން އަދުރޭ ފޭރިގަތީ މިނިކާ ބާޒެއް ފިޔޮއް ކުކުޅެއްގެ ބަނޑުދަށުން ފިޔޮއް ޖަހައިގަންނަހެނެވެ. ކަންވީގޮތް އެންމެނަށް ވެސް ފެންނާނެއެވެ.

ރައީސް ޔާމީނަށް ދޯކާދީ އެ މަނިކުފާނުގެ ނަންފުޅު ބޭނުން ކޮށްގެން މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އިންތިހާބު ވުމާއެކު ސިޔާސީ މަސްރަހުން އެ ބިޔަ ބޮޑު ޕީޕީއެމްގެ ވާގި ނައްތާލީއެވެ. ރާއްޖޭގެ ރިޔާސަތުގައި ޕީޕީއެމަކަށް ޖާގައެއް ނެތެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ޕީޕީއެމުން ވާދަ ކުރުން މަނަލެވެ. ޕީޕީއެމަށް އޮތީ މެންބަރުންގެ އަދަދުން ޕާޓީއަށް ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން ލިބޭ ފައިސާ ޕީއެންސީ ހިންގަން ދިނުމާއި ޕީއެންސީ ބާރުވެރި ކުރަން ވޯޓު ދިނުމެވެ. 

ޕީޕީއެމްގައި ގިނައީ ރައީސް ޔާމީނަށް ވަފާތެރި މެންބަރުން ކަމުން ޕީޕީއެމްގެ ތާއީދާއެކު މަޖިލީހަށް ވާދަކުރަން ޓިކެޓް ލިބޭނީ ރާއީސް ޔާމީނުގެ ވަފާތެރިންނަށް ކަމަށް ބަލާ ޕްރައިމަރީން ޕީއެންސީ ޓިކެޓް ލިބޭ ކޮންމެ މީހަކީ މުއިއްޒުގެ މީހަކަށް ނުވާނެ ކަމަށް މުއިއްޒު ދުއްޓެވެ. އެހެން ކަމުން ޕީއެންސީއަށް މީހުން ވައްދާލީ ތިޔަ ހެންނަކުން ނޫނެވެ.

މޫނެއް ކަނދުރާއެއް ނުބަލާ މީހުން ވައްދާ ޕީއެންސީ ޕްރައިމަރީގައި 70 ހާހަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން ވޯޓްލެއްވިވެ. ސައްހަ ނޫން ވޯޓަރސް ލިސްޓަކަށް ވޯޓުލައްވައިގެން ޕްރައިމަރީން ޓިކެޓް ކާމިޔާބުކުރި ބަޔަކު ކާމިޔާބުކޮށްފިއެވެ. ޕްރައިމަރީ ކާމިޔާބު ކުރެވުނަސް ގިނަ މީހުނަށް އެކަމުގައި އުފަލެއް ނެތެވެ.

ޕްރައިމަރީ ކާމިޔާބު ކުރި ގިނަ މީހުންނަކީ ރައީސް ޔާމީނު މީހުން ކަމުގެ ތުހުމަތުތައް ފެށި ގިނަ ދާއިރާތަކަށް މުއިއްޒު މީހުންގެ ނަމުގައި މީހުން ނިކުމެ ކެންޕޭން ފެށިއެވެ. މަޖާ ކަމަކީ ސަރުކާރު ކެންޑިޑޭޓް ކަމަށް އެއް ދާއިރާއަކުން އެތައް ބަޔަކު ދައުވާ ކުރުމެވެ. ޕާޓީ ކެންޑިޑޭޓާއި އަދުރޭ ކެންޑިޑޭޓާއި ސާޖިދާ ކެންޑިޑޭޓާއި މުއިއްޒު ކެންޑިޑޭޓް ތިބެއެވެ. 

ދެރަކަމަކީ ކުރިއްސުރެ ޕާޓީ ފިކުރުގައި ގާތުން ހަރަދުކޮށް ބުރަ މަސައްކަތްކޮށް ބޮޑު ސަޕޯޓު ބޭސް ހިފަހައްޓާ ދެމެހެއްޓީ ގިނަ މީހުންނަށް ފަތަފޮޅިދަށުލާ ފަތްގަނޑަށް ވާވަރުވެސް މުއިއްޒު ވިޔަ ނުދިނީމައެވެ. ދާއިރާގެ މީހުން ދުވަހަކު ލޮލުން ނުދެކޭ މީހުން ދާއިރާތަކަށް ފާކޮށްގެން ޓިކެޓް ދީގެންނާއި ޓިކެޓް ނުދީ ސަރުކާރު ކެންޑިޑޭޓްގެ ގޮތުގައިނެރެ ދާއިރާ ތަކުގެ ރައްޔިތުންގެ އެތައް ބަޔަކު ރޮއްވާލާ އެއޮތް ބޮޑު ޕީޕީއެމް ވުޖޫދުން ފުހެލަނީއެވެ.     

ކިތަންމެ އަސަރެއް ކޮށްގެން ވެއްޓި ބޯޖެހުނު ނައިބު ވަޒީރުމެން އެކްސް ގައި ލިޔުނަސް ހަގީގަތަކީ ހަގީގަތެވެ. މެޑަމް ސާޖިދާ ނާޗަރަންގީ ކުޅެން ކަރޯކޭ ސިސްޓަމެއްގެ ސްޕީކަރ ޖޯޑަކަށް ދައުލަތުން ފަސްލައްކަ ޑޮލަރު ހަރަދު ކޮށްގެން އުޅެންޏާ އެވާހަކަ ދައްކާނެއެވެ.

ދިރުނބާ ކޮޅުއެއްގަމަށް އެހެލަން ކަދުގައި ހިއްޕާފައި ހުރި ނައިބު ވަޒީރޫއެވެ. "މިއީ ރައީސް ޔާމީން އާއި އެ ޕާޓީން ވެއްޓެން ކޮން ދަރަޖައެއްތޯ؟" އަހާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. މުއިއްޒުގެ ލަދު ހަޔާތުގެ ކަންފުޅެއް ނެތީމަ މިހާ ގޮތްކުޑަކޮށް ވާހަކަ ދައްކާނެކަން އެގެންވާނެއެވެ. މެޑަމް ސާޖިދާ އާއި ގުޅުވާ ބޭ އަދަބީ ވާހަކަތައް ރަސްމީ ޖަލްސާއެއްގައި ނުދައްކާނީ ނުދެއްކޭ ވަރަށް އަބުރުވެރި ނަމަތާއެވެ. ރައީސް ޔާމީނު އަތްޖައްސަވައިގެން ފުއްދާލެއްވިކަން ނަސީބެވެ.

މުއިއްޒު ދައްކާނެ ވާހަކައާއި ނުދައްކާނެ ވާހަކަ ސާޖިދާއަށްވުރެ ބޮޑަށް ތިޔައެނގެނީ ޝިއުނާއަށެވެ. ޝިއުނާ ތިޔަ ބުނަނީ ކޮން ފިކުރެއްގެ ވާހަކައެއް ކަމެއް ނޭގެއެވެ. ހަމަ ޔަގީނުންވެސް މުއިއްޒަކީ ޔާމީނު ފިކުރުގެ މީހެއް ނޫނެވެ. އެ ފާޑަށް މުއިއްޒާ ސާޖިދާ ތެޅެބާލަނީ އެހެން ވީމައެވެ. އާނއެކެވެ. ހަމަ ގޮތްކުޑައީއެވެ.

ބުނަން ހެއްޔެވެ. 10 އެޕްރީލްގެ ފަހުން ވެސް ރާއްޖޭގައި އިންޑިއާ ސިފައިން ތިބޭނެއެވެ. އެ މީހުން ބޭރެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. ސިވިލިއަނުންގެ ނަމުގައި ހެދުން ބަދަލުކޮށްގެންވެސް އައިސް ތިބޭނީ އިންޑިއާ ސިފައިންނެވެ. ރާއްޖޭން އިންޑިއާ ސިފައިން ބާލަންޏާ އެންމެ ފުރަތަމަ ދެ ހެލްކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއާ ބޯޓު ފޮނުވާލާށެވެ.  

އިމަރޖެންސީ ހާލަތުގައި ބަލިމީހުން އުފުލުމަށާއި ސަރަހައްދު ބެލެހެއްޓުމަށް ރާއްޖޭގައި ބޭނުންކުރާ ދެ ހެލްކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއާ ބޯޓަކީ އިންޑިއާގެ އަސްކަރިއްޔާގެ އުޅަދު ތަކެކެވެ. ރާއްޖޭއަށް އެތަކެތި ގެނެސްގެން ބޭނުންކުރަނީ ދިވެހި ސަރުކާރާއި އިންޑިއާ ސަރުކާރާ ވީ އެއްބަސް ވުމެއްގެ ދަށުންނެވެ. އެ އުޅަދު ފަހަރު މަރާމާތުކޮށް ބެލެހެއްޓުމާއި އޮޕަރޭޓް ކުރުމަކީ އިންޑިއާ އިންޑިއާއިން ކޮށްދޭން އެއްބަސް ވެގެން އެގޮތަށް ހިނގަމުން އައިކަމެކެވެ. 

އިންޑިއާގެ އަސްކަރީ އުޅަދު ތަކެއް ބަލަހައްޓަނީ އިންޑިއާ އަސްކަރިއްޔާއިންނެވެ. އަސްކަރީ ކަންކަމަކީ ސިވިލިއަނުން (އާއްމުން) ނަށް ކުރެވޭނެ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. އެއިން ކޮންމެ ކަމަކާ އަސްކަރީ އެތައް ކަމެއް ލާމެހިފައި އޮވެއެވެ. އާންމުންގެ އަތް މައްޗަށް އަސްކަރީ އުޅަނދު ފަހަރު ދޫކޮށްލުމަކީ އެއްވެސް އަސްކަރިއްޔާ އަކުން ކުރާނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. 

ރާއްޖޭގައި އޮޕަރޭޓްކުރާ އިންޑިއާގެ އަސްކަރީ ދެ ހެލްކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއާ ބޯޓް ދުއްވާ ބަލަހައްޓާކަށް އިންޑިއާއިން އާއްމުންނެއް ނުފޮނުވާނެއެވެ. ދެ ގައުމުގެ ދިފާއީ  ސިއްރުތަކެއް އާއްމުންގެ އަތްމައްޗަކަށް ދޫކޮށެއް ނުލާނެއެވެ. ދޫކޮށް ލެވޭކަށް ނުވެސް އޮންނާނެއެވެ. ދިވެހި ސިފައިން ވެސް އެ ގޮތަކަށް ބޭނުމެއް ނުވާނެއެވެ. 

ކިތަންމެ އޮފުދާރު ކޮށްގެން ވާހަކަ ދެއްކިޔަސް ދެ ހެލްކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއާ ބޯޓު ދުއްވާ ބެލެހެއްޓުމަކަށް އިންޑިއާއިން އާއްމުންނެއް ނުފޮނުވާނެއެވެ. ހެލްކޮޕްޓަރުތަކާއި ޑޯނިއާ ބޯޓު ބޭނުން ކޮށްގެން އިންޑިއާ އަސްކަރިއްޔާއާއި ދިވެހި އަސްކަރިއްޔާއިން ހޯދާ އެއްކުރާން ބޭނުންވާ އެއްވެސް މައުލޫމާތެއް ސިވިލިއަނުން މެދުވެރިކޮށްގެން ހޯދާކަށް ދޫކޮށެއް ނުލާނެއެވެ. އަނެއްކާ ހަމަ އެކަނި ބަލި މީހުން އުފުލައިލާ ރެސްކިއު އޮޕަރޭޝަން ތަކަށް އަގު ބޮޑު އުޅަނދު ތަކެއް ދޫކޮށްލައިގެން ދުވަހުން ދުވަހަށް އިންޑިއާ އަސްކަރިއްޔާއިން ހަރަދު ކޮށްކޮށެއް ނުތިބޭނެއެވެ. 

ސިވިލިއނުންގެ ނަމުގައި ވިޔަސް ދެ ހެލްކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއާ ބޯޓް އޮޕަރޭޓް ކުރަން ތިބޭނީ އިންޑިއާ ސިފައިންނެވެ. ކޮންމެ ހެދުމެއްގައި ތިއްބަސް ސިފައިން ވާނީ ސިފައިންނަށެވެ. ރާއްޖޭގައި އެ ދެ ހެލްކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއާ ބޯޓް އޮތްހާ ހިނދަކު މި ރާއްޖޭގައި އިންޑިއާ ސިފައިން ތިބޭނެއެވެ. ނުބޭލޭނެއެވެ. ހިތްވަރެއް ހުރިއްޔާ  ދެ ހެލްކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއާ ބޯޓް ރާއްޖޭން ފޮނުވާލާށެވެ. އޭރަކުން އިންޑިއާ ސިފައިންނެއް ނުތިބޭނެއެވެ. 

ފެބްރުއަރީ 7 ގެ ބަގާވާތް ކުރުމުގައި އަމަލީގޮތުން އުޅުނު އިސް މީހުންވެސް އެތިބީއެވެ. ކާނަލް ނާޒިމުގެ އޯޑަރަށް ސިފައިން ހިންގި ފެބްރުއަރީ 7ގެ ބަގާވާތުގައި ގްރައުންޑް ކޮމާންޑަރަކީ މިހާރުގެ ހޯމްލޭންޑް ސެކިއުރިޓީ ވަޒީރު އިހުސާނެވެ.

މާ ހަމަ ގަބޫލުކުރާ އިންސާފުވެރި މީހަކަށް ހެދިގަނެގެން އަބްދުއްލާ ރިޔާޒަކަސް އިހުސާނަކަސް އުޅޭނެ ކަމެއްނެތެވެ. ކިތަންމެ ވަރަކަށް މަތި އޮމާންކޮށް ހަގީގީ ސިފަ ފޮރުވަން އުޅުނަސް ބާގީއަކު ވާނީ ބޮޑު ބާގީއަކަށެވެ. ގާޒީއަކަށް ނުވެވޭނެއެވެ.

ރައްޔިތުން އިންތިހާބު ކޮށްފައިވާ ޑިމޮކްރެޓީކް ފުރަތަ ގާނޫނީ ވެރިކަން ވައްޓާލުމުގައި ކާނަލް ނާޒިމާއި އަބްދުއްލާ ރިޔާޒާއި އިހުސާނު އަމަލީ ގޮތުން ބޮޑު ދައުރެއް ކުޅުނު ނަމަވެސް އޭގެ ފަހަތުގައިވެސް ބަޔަކު ތިއްބެވެ. މުޅި ހަރަކާތުގެ މުގުލަކީ މައުމޫނެވެ. ބަގާވާތުގެ އިންޖިނޭރަކީ ޔާމީނެވެ. ހަރަދު ކުރީ ގާސިމެވެ. ދީނީ ކާޑު ކުޅެން އިސްކޮށް ހުރީ ޑރ. ޝަހީމެވެ.

ބަގާވާތުގެ އަހުލުވެރިންގެ ދަށުވެ ޑރ. މުއިއްޒަކީވެސް ހައިޖެކްވެފައި ހުރި މީހެކެވެ. މައުމޫނާއި ގާސިމާއި ކާނަލް ނާޒިމާއި އަބްދުއްލާ ރިޔާޒު ބޭނުންވާ ކަމެއް ނުކޮށްދީ ކުރެވޭނެ އެއްވެސް ކަމެއް މުއިއްޒަކަށް ނުއޮންނާނެއެވެ. ގާސިމާއި ނާޒިމާއި ރިޔާޒަށް ޖެހޭނީ ދާއިރާ ގޮނޑިތައް ވެސް ދޫކޮށްލާށެވެ.

އުމަރު ނަސީރާއި ޝެއިހު އިމްރާނާއި ޑރ. އަފްރާޝީމް ކަހަލަ މީހުންނަކީ ކުރިން ބުނި މީހުންގެ ބޭނުމަށް ގުރުބާން ކުރެވުނު ކަންބަޅި ތަކެއް ފަދަ ބައެކެވެ. ބަގާވާތުގައި ރައްޔިތުންގެ ކުރި މައްޗަށް ކަތިލަން ނެރުނީ އެމީހުންނެވެ. 

ގުރުބާން ކަންބަޅިތައް ގުރުބާން ކުރެވިގެން ދިޔަސް މައުމޫނާއި ގާސިމާއި ކާނަލް ނާޒިމާއި ރިޔާޒާއި އިހުސާނާއި އެންމެން މިއަދު ތިބީ ކޮންތާކުހެއްޔެވެ. މިއަދުވެސް އެ އެންމެން އެތިބީ އެއް އޮޑީގައި އެގޮތުގައެވެ. ކުރިބޯއްޓަށް މުއިއްޒުލައިގެން ދައުލަތުގައި ވަކި ހިއްޕާލައިގެން އެތިބީ އެމީހުންނެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އުމަރެއް އިމްރާނެއް އަފްރާޝީމެއް ނެތެވެ. އަފްރާޝީމް ދުނިޔޭގައިވެސް ނެތެވެ. އުމަރާއި އިމްރާނު އަދި އެބަތިއްބެވެ. 

މައުސޫމް ޑރ. އަފްރާޝީމް ހަމަ ރަނގަޅަށް ވެސް ގުރުބާން ކޮށްލެވުނީއެވެ. ރަހުމްކުޑަ އަނިޔާވެރި ގޮތަކަށް އެފަކީރުގެ ފުރާނަ އުދުއްސާލީއެވެ. އެކަން ކުރީ ކޮންމެ ބަޔަކު ކޮންމެ ނިޔަތެއްގައި ކަމުގައިވިޔަސް ޕޯސްޓުމޯޓަމް ހެދުމެއް ނެތި ވަޅުލާ ނިންމާލީ ލަހެއް ފަހެއް ނުވެއެވެ. ކަތިލެވިފައިވާ ހަށިގަނޑު ފެނުނު ސަރަހައްދު އެކީ އެކައްޗަކަށް ވަގުތުން ވަގުތައް ދޮވެ ސާފުކޮށް ފޮރިންސިކް ހެކި ނުހޯދޭވަރު ކޮށްލިއެވެ. އެ ގަތުލުގެ ސިއްރު ހޯދަން ޕޮލިސް ކޮމިޝަނަރު ކަމުގައި އޭރު ހުރި އަބްދުއްލާ ރިޔާޒް ނުފޮރުޅާ ގަލެއް ނެތެވެ. ގާފުރޮޅި ވަރަކަށް ފޮރުވުނީ އަފްރާޝީމް މަރުގެ ހަގީގަތެވެ.    

އެހެން ނޫވާނީ ކީއްވެހެއްޔެވެ. ދިވެހީންގެ ރާއްޖެއަކީ ހަޔާތުގެ ފިކުރު ނެއްތަނެކެވެ. ބެންކޮކާއި ދުބާއީން އެންމެނަށް ޝަރުތެއް ނެތި ހިލޭ ބޭސް ކުރެވެއެވެ. ވައިގެ ތެރޭގައި އެއަރ އެންބިއުލާންސްތައް ކޮޅުކޮޅަށް ކުރުކާލި ކަނޑަނީއެވެ. އިންފްލޭޝަން ޒީރޯގައެވެ. ބޭނުން ވަރަކަށް ޑޮލަރު ލިބެއެވެ. ކަރަންޓާއި ފެނާ ލިބޭނީ ހިލެއެވެ. ބޯހިޔާވަހިކަމަށް ސަލާން ޖެހުން ހަތިމު ވެއްޖެއެވެ. 

ދައްކަންޖެހޭ އެތެރޭގެ ދަރަންޏެއް ބޭރުގެ ދަރަންޏެއް ނެތެވެ. ލާރި ނުލިބިގެން މަސްވެރިއަކު ކުކުރާވނުލައެވެ. ހުރިހާ ރަށެއްގައި ވެސް އެންމެ ފަހުގެ ސިއްހީ ހިދުމަތާއި ބޭސް ލިބުމަކަށް ކުޑަވެސް އުދަނގުލެއް ނެތެވެ. ޔުނިވަރސިޓީ ތައުލީމު އެކުއްޖަކު ހުރިތާކުން އެކުއްޖަކަށް ލިބެއެވެ. ޒުވާނުން ފަންނިއްޔާތުގެ ރޮނގުތަކުން ކުރިއަރާ ގޮސް ހޯދާ ނުފެނެއެވެ. ހަށިހެޔޮ ދުޅަހެޔޮ ރައްޔިތެކެވެ. އަމިއްލަ ކަންތައް އަމިއްލައަށް ފުއްދައިގެން އުޅޭ ފޯރުންތެރި ރައްޔިތެކެވެ، 

ކުށުން ހުސްވެފައިވާ މުޖުތަމައެކެވެ. އިގްތިސޯދީ ސަރަހައްދާއި ބޯޑަރު ބެލެހެއްޓުމުގެ މޮޅު ކަމުން އެހެން ބަޔަކަށް ކުޑަ ބޭރުވެސް އަރާނުލެވެއެވެ. ބޭރުންގެނެވޭ ބޭރުތަކެއްޗަށް ރޭރުނުވެ އުޅޭ އުފެއްދުންތެރި ކަމެވެ. އެއް ހިޔާލެއްގެ އެއް ވިސްނުމެއްގެ އެއްބައެއް ވަންތަ ގައުމިއްޔަތެއްގެ ވެރި ބައެކެވެ. 

ވަނީ އެހެންތާއެވެ. ދިވެހީންގެ ރައީސް އަނގައިން ނުކުރާ ކަމެއްނެތެވެ. ބަޖެޓްގައި ނެތިގެން ނުކުރެވެނީ ރަށްރަށުގައި ފަށާފައިވާ މަސައްކަތް ތަކެވެ. ބަޖެޓް ނެތަސް ކަނޑު އަޑީގާ އަންޑަވޯޓަރ ޓަނަލް އެޅެއެވެ. ނިމި ދޭން ނިންމާފައިވާ ގޯތިތަކާއި ފްލެޓްތައް ނުދެވުނަސް ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކާ ސާޅީސް ފަންސާސް ގޯތި ދެވެއެވެ.. އާރުޓީއެލް ފެރީ ނިޒާމު ނުހިންގުނަސް އަރާ ކޮންމެ ރަށެއްގައި އެއަރޕޯޓް އަޅައެވެ. މިވަރުން ދަންޏާ ކޮންމެ ދެމަފިރި އަކަށް އެއަރޕޯޓެއް އަނގައިން އަޅާ ދޭނެއެވެ.

ބ. އަތޮޅުން ރައީސް ސޯލިހު އެންމެ ފުރަތަމަ ވަޑައިގަތީ ބ. ދަރަވަންދޫ އަށެވެ. ރައީސް ސޯލިހުގެ މި ދަތުރުފުޅުގައި މަޖިލިސް އިންތިހާބުގެ ކެމްޕެއިނުގެ އެމްޑީޕީގެ ތަރުޖަމާނު ކެނދިކުޅުދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރު އަހުމަދު އީސާ އާއި އެމްޑީޕީ ގައުމީ މަޖިލީހުގެ މެންބަރ އަދި ކެންދޫ ދާއިރާގެ ރައީސް އަހުމަދު ލަތީފް ބައިވެރިވެ ވަޑައި ގަންނަވައެވެ.

ދަރަވަދޫ އެއަރޕޯޓުން ރައީސް ސޯލިހަށް މަރުހަބާ ވިދާޅުވީ މަޖިލީހުގެ ހިތާދޫ ދާއިރާއަށް ވާދަކުރައްވާ އެމްޑީޕީ ކެންޑިޑޭޓް އާޔަތުއްލާ ހުސައިނާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އޮފީހުގެ ކުރީގެ ޕޮލިސީ ސެކެރެޓަރީ އަހުމަދު ހަމްދާން އާއި ހިތަދޫ ދާއިރާގެ އެމްޑީޕީ ކެންޕޭން ޓީމެވެ. ރައީސް ސޯލިހުގެ މިދަތުރުފުޅުގައި ދަރަވަންދޫގައި ދޮރުން ދޮރަށް ހިންގެވުން އޮތެވެ. 

 ރައީސް ސޯލިހު ދަރަވަންދޫގައި ދޮރުން ދޮރަށް ވަޑައިގަތުމުގެ ތެރެއިން މީހުންނާ ބައްދަލު ކުރައްވަނީ އިހުތިރާމާއެކުގައެވެ.

ދަރަވަންދޫގައި ތަފާތު އެތައްބަޔަކާ އެމަނިކުފާނު ބައްދަލު ކުރައްވާ ވަނީ ތާއީދު ހޯއްދަވާފައެވެ. ހިތާދޫ ދާއިރާގައި ޕީއެންސީގެ ހަގީގީ ކެންޑިޑޭޓަކީ ކާކުކަން އޮޅި ސަޕޯޓަރުން ބައިބައިވެފައިވާ މިދަނޑިވަޅުގައި ހިތާދޫ ދާއިރާގެ އެމްޑީޕީ ކެންޑިޑޭޓާ މެދު އެއްވެސް އޮޅުމެއް ނެތެވެ. 

ރައީސް ސޯލިހުގެ ބ.އަތޮޅު ދަތުރުފުޅުގައި ކެންދޫ ދާއިރާއާއި ތުޅާދޫ ދާއިރާ ވެސް ހިމެނެއެވެ. 

އެމްޑީޕީގެ މެމްބަރުންނަށް ލާ ވޯޓަކީ މުސްތަގުބަލާ ގުޅިފައިވާ ވޯޓެއް ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ. އެހެން ބަޔަކަށް މަޖިލީހުގެ އަގުލަބިއްޔަތު ލިބުމަކީ މުސްތަގުބަލު ގެއްލިގެންދާނެ ކަމެއް ކަމަށްވެސް މާލޭ މޭޔަރ ވިދާޅުވިއެވެ. 

އާޒިމް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އެމްޑީޕީގެ ފިކުރާއި ސިޔާސަތަކީ ރައްޔިތުންނަށް ހެޔޮ ގޮތް ހޯދައި ދިނުމެވެ. ހެޔޮ ހިތަކާއިގެން މާލޭގެ ރައްޔިތުންނާއި ދަފުތަރުގެ ރައްޔިތުންނަށް ބިން ޔަގީންކޮށް ދެއްވީ ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހު ކަމަށް އާޒިމް ވިދާޅުވިއެވެ. ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގައި އެންމެ މުހިންމުކަން ދެއްވި އެއް ކަމަކީ މާލޭގެ ރައްޔިތުންނަށް ގެދޮރު ހޯދައި ދިނުން ކަމަށް ވެސް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ. 

މާލޭގެ ރައްޔިތުންނަށް ދޫކޮށްފައިވާ ގޯތި ކަށަވަރުކުރުމަށްޓަކައި، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އަގުލަބިއްޔަތު އެމްޑީޕީގެ މެމްބަރުންނަށް ދޭންޖެހޭ ކަމަށް މާލޭ މޭޔަރު އާދަމް އާޒިމް ދެކިވަޑައި ގަންނަވައެވެ. މިއަދު އެއްވެސް ބަޔަކަށް ގައުމު އޮތް ހާލަތު ނޯޅޭ ކަމަށާއި ވެރިކަން ހޯދުމަށް ޕީއެންސީން ހެދި ދޮގުތައް ހުރިހާ އެންމެންނަށް މިއަދު އެނގިއްޖެ ކަމަށްވެސް އާޒިމް މިރޭ ވިދާޅުވިއެވެ.

ކޮވިޑު 19 ގެ ބަލިމަޑުކަމުގައި އިގުތިސޯދު ފުލުގައި ޖެހި ދެ އަހަރު ގެއްލިގެން ދިޔަ ނަމަވެސް، ކުރީ ސަރުކާރުން އެ ދަތިކަން ފޫބައްދަން ރޭވުންތެރިކަމާއެކު މަސައްކަތް ކުރެވުނުކަން އޭނާ ފާހަގަ ކުރެއްވިއެވެ. އެ އުނދަގޫ ހާލަތުގައި އެއްވެސް މީހެއްގެ ވަޒީފާ އޭރު ނުގެއްލި ގައުމު ހަމަ މަގަށް އެޅުވުނެވެ. ނަމަވެސް މިހާރު ގައުމުގެ މާލީ ހާލަތު އޮތީ ވަރަށް ދަށުގައި ކަމަށް ވެސް މޭޔަރ އާޒިމް ވިދާޅުވިއެވެ. 

ދޭދޭ ފަރުދުންގެ މެދުގައި ހުރި ހިލާފުތަކާއި ދެބަސްވުންތައް އެއްފަރާތް ކުރަންވީ މިހާރު ހެއްޔެވެ. ޖަމާއަތުގެ މަސްލަހަތު އިސްކުރަންވީ މިހާރު ހެއްޔެވެ. ފަހިމަގުން ކަންކަން ހިންގަން ޖެހެނީ މިހާރު އެކަނި ހެއްޔެވެ. 

އެހެން ނޫނަސް 80 މެމްބަރުންނަކީ މަޖިލީހުގެ ޖުމްލަ މެންބަރުން ކަމަށް ބަލައިގެން މަޖިލީހުން ނިންމި އެއްވެސް ނިންމުމަކީ ގާނޫނޫ އަސާސީއާ ހިލާފު ނިންމުމެއް ކަމަކަށް ސްޕްރީމް ކޯޓަކުން ނުނިންމައެވެ. މަޖިލީހުގެ ޖުމްލަ މެންބަރުންގެ އަދަދަކީ 89 މެންބަރުންގެ އަދަދު 80 ކަމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ކަނޑައެޅީ އެ މަޖިލީހަށް މުތުލަގަށް ލިބިދީފައިވާ ގާނޫނު ހެދުމުގެ ބާރުގެ ތެރެއިންނެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ގަވައިދަކީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ތަސްދީގު ކުރަން ނުޖެހޭ ހަމައެކަނި ގާނޫނެވެ. ސްޕްރީމް ކޯޓަކަށްވެސް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށްވެސް މަޖިލީހުން ކަންކުރާން ޖެހޭ ގޮތެއް ކަނޑައެއް ނޭޅޭނެއެވެ. ގާނޫނު އަސާސީ އިސްލާހު ކުރުމުގެ ބާރުވެސް ލިބިގެންވަނީ މަޖިލީހަށެވެ. މަޖިލީސް ހިންގާނެ ގޮތް ކަނޑައަޅާނީ މަޖިލީހުންނެވެ. ސްޕްރީމް ކޯޓަކުން ނޫނެވެ. އިސްލާމް ދީނުގެ އަސްލަކާ ހިލާފުނުވާ ގޮތުގެ މަތިން ގާނޫނު އަސާސީއާ ދެކޮޅަށް ވާހަކަ ދެއްކުމާއި ގާނޫނު އަސާސީއަށް ބަދަލު ގެނައުމުގެ ބާރު ގާނޫނު އަސާސީން ދީފައި އޮންނަނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށެވެ. 

އަމްދުން ސްޕްރީމް ކޯޓުގެ ހުކުމެއްނެތި މަޖިލީހުން ނިންމާފައިވާ އެއްވެސް ނިންމުމަކީ ގާނޫނޫ އަސާސީއާ ހިލާފު ނިންމުމެއް ކަމަށް ކަނޑައެޅޭނޭ ގާނޫނީ ހަމައެއް ނެތެވެ. ކަމެއް ގާނޫނަކުން ނުވަތަ ކޯޓު ހުކުމަކުން މަނާ ކުރުމުގެ ކުރިން ކުރެވޭ އެއްވެސް ކަމެއްގެ މައްޗަށް ފަހުން ހަދާ ގާނޫނެއްވެސް ކުރާ ހުކުމެއް ވެސް ހިނގުމަކީ ގާނޫނީ ހަމައެއް ނޫނެވެ. އެހެން އެކަން ވެއްޖެނަމަ ކުރިން ކުރެވިފައި ހުންނަ ކަންކަން މަންސޫހުވެ އިޔާދަ ނުކުރެވޭ ބޮޑު ހުސްކަމަކަށް ގައުމު ވެއްޓިގެން ދާނެއެވެ.

80 މެމްބަރުން ކަމަށް ބަލައިގެން މަޖިލީހުން ނިންމާފައިވާ ކޮންމެ ނިންމުމެއް ގާނޫނޫ އަސާސީއާ ހިލާފު ވާނެކަމަށް ކަނޑައަޅަން މުއިއްޒަކަށް އެއްވެސް ހައިސިއްޔަތެއް ނެތެވެ. އެހެން އެކަން އޮތްނަމަ މަޖިލީހުގެ ޖުމްލަ މެންބަރުންގެ އަދަދަކީ 80 ކަމަށް ބަލައިގެން މަޖިލީހުން ނިންމި ހުރިހާ ނިންމުމަކީ ބާތިލު ކަންކަމާއި ތަކެއްޗެވެ. އަނެއްކޮޅުން މަޖިލީހުގެ ޖުމްލަ މެންބަރުންގެ އަދަދަކީ 87 ކަމަށް ބެއްޔަސް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބު ރޯދަ މަހު ނުބޭއްވޭ ގޮތަށް އިންތިހާބާ ބެހޭ އާއްމު ގާނޫނަށް ބަދަލު ގެންނަން ފާސްކުރިީ 47 މެންބަރުންގެ ވޯޓުން ކަމުން އެބިލް ތަސްދީގު ނުކޮށް ހިފެހެއްޓުމުގެ ބާރެއް ރައީސަކަށް ނުއޮންނނާނެއެވެ. މަޖިލީހުގެ ޖުމްލަ މެންބަރުންގެ އަދަދަކީ 87 ކަމަށް ބެލީމާ މަޖިލީހުގެ އަގުލަބިއްޔަތަކީ 44 ކަމަށް ވެފައި އެ ބިލު ފާސްކުރީ 47 މެންބަރުންގެ ވޯޓުން ކަމުން އެކަން ގައިރު ގާނޫނީ ކުރެވޭނެ އެއްވެސް ގޮތެއް ނެތެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ކުރީގެ ޕްރިސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލް އަދި މަޝްހޫރު ގާނޫނީ މާހިރު އަލްއުސްތާޒު އަހުމަދު މުއިއްޒު ވެސް ވިދާޅުވަނީ " ބިލު ފާސްކޮށްފައި ވަނީ ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ހުކުމުގައި ބުނާ އުސޫލުން މެންބަރުންގެ އަދަދު ގުނުމުން ފާސްކުރުމަށް ބޭނުންވާ އަދަދަށްވުރެ ބޮޑު އަޣުލަބިއްޔަތަކުން. މި ބިލް ތަސްދީގު ކުރެއްވުމަކީ ރައީސަށް ލާޒިމުކަމެއް." ކަމަށެވެ. 

ގާނޫނުއަސާސީގެ 91 ވަނަ މާއްދާގެ ށ. ގައި ބުނާ ގޮތުން އިންތިހާބު ފަސް ކުރުމާ ބެހޭ ބިލު މިހާރު ތަސްދީގު ކޮށް، ގެޒެޓުގައި ޝާއިއު ކުރަން ރައީސަށް މަޖުބޫރެވެ. ގާނޫނު އަސާސީއާއި ހިލާފުވުމުގެ އާދަ ކަށީގައި ހިފާފައި ހުރި ރައީސް އަޒުލު ކުރުމުގެ ޖާގަ ރީތިކޮށް މުއިއްޒު އެދަނީ ހަދާދެމުންނެވެ. އަޒުލު ކުރުމުގައި ދިމާވެދާނެ ހުރިހާ ގޮންޖެހުމެއް ގާނޫނީ ގޮތުން ކުރިޔާލާ އެދަނީ ސާފުވެ އަޒުލަށް މަގު ކޮށެމުންނެވެ. 

ރިޝްވަތު ދިނުމާއި ނުފޫޒު ފޯރުވުމުގައި މިހާވަރުގެ ސަރުކާރެއް ނުދެކޭ ކަމަށްވެސް އަދުރޭ ބުނެފައި އެބައޮތެވެ. "މި ސަރުކާރުން މިކުރާ ކަމަކީ، ރައްޔިތުންގެ ތާއީދެއް ނެތްކަން އެބަ އިނގޭ، ދެން މިޖެހެނީ ނުފޫޒު ފޯރުވަން، ދެން މިހަދާގޮތަކީ، މިކަހަލަ ތާކުންތާކު ނުޖެހޭ ބޮޑެތި ވަޢުދުތައް ވަނީ" ކަމަށް އަދުރޭ ބުނެފައިވެއެވެ. އާނއެކެވެ. ދޮގުވައުދު ވުމުގައި މިހާވަރުގެ ސަރުކާރެއް ހަމަ ނުއޮންނާނެއެވެ.

ކުރިއަށް އޮތް އިންތިހާބަށް ސަރުކާރުގެ ނުފޫޒު އިންތިހާއަށް އެބައޮތް ކަމަށާއި އެކަމުގެ ފޯރި ދަނީ ބޮޑުވަމުން ކަަމަށް ނިއްކުރިއަށް ރުލެއް އަރުވާނުލާ އަދުރޭ ބުނެފައި އެބައޮތެވެ. މިމޭރުމުން އަދުރޭ ވާހަކަ ދެއްކީ ހުސްވި އަހަރު ޖުލައި މަހުގެ ނުވަ ވަނަ ދުވަހުއެވެ. އޭގެ ފަހުން 4 މަސް ނުވެ އަދުރޭ ދެއްކި ހުރިހާ ވާހަކައެއް އަދުރޭގެ އަނގަޔަށް ވަދެ ހުސްވެއްޖެއެވެ. އެ ދުވަހު އަދުރޭ ދެއްކި ހުރިހާ ވާހަކައެއް އަދުރޭ އިސް ވަޒީރުކަން ކުރާ ހޮޅި ސަރުކާރުގެ ތެރެއިން އަކުރުން އަކުރަށް ފެންނަމުން އެބަދެއެވެ. އާނއެކެވެ. މިވަރުގެ ހޮޅި ސަރުކާރެއް ނުލިބޭނެއެވެ.

2024 ވަނަ އަހަރުގެ ބަޖެޓުން އުނިކޮށްފައިވާ ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުމުގެ މަޝްރޫއު ހިންގަން ފެށީއެވެ. 99 އަހަރަށް ރާއްޖޭގެ ބިމުން ބައެއް އަޑިނޭނގޭ އެއްބަސްވުމެއްގެ ތެރެއިން ގޮތް ނޭނގޭ ބޭރު ބަޔަކަށް ދީގެންނެވެ. ރަށްރަށުގައި ހިންގުމަށް ބަޖެޓް ދީފައި ހުރި އަސާސީ ހިދުމަތް ދިނުމުގެ މަޝްރޫއުތައް ލަސްކޮށް ފަސްކޮށް ހުއްޓީއެވެ. އާނއެކެވެ. ބަޖެޓުގެ ބޭރުން ދައުލަތް ދަވާލަން މިހާވަރުގެ ސަރުކާރެއް މަދުވާނެއެވެ.

ހޮޅި ވައުދުން ވައުދުވަމުން ކޮންމެ ދެމަފިރިއަކަށް އެއަރޕޯޓެއް އަޅާ ވާދޫ ކަނޑުގައި ޓަނަލްއަޅާ ދެގެދޭތެރޭ ބުރިޖުއަޅާ ދަރިން ނުލިބޭ މީހުން ބަލިވެ ބައިންދަމުން މި ސަރުކާރުން އެތިބަ ދަނީއެވެ. ހަނދުގައި ގެއަޅާދީ އެތަނަށް ބަދަލުވާން މީހަކު ނޭދޭކަން ގައިނަސީބެވެ. ބަޔަކު އެދެފިތަ އެކަންވެސް ކުރާނެއެވެ. އެކަމަކު އިންތިހާބަކަށް ނުފޫޒެއް ނުފޯރައެވެ. އާނއެކެވެ. ނުފޫޒު ފޯރުވުމުގައި މިހާވަރުގެ ސަރުކާރެއް ދުނިޔޭގެ ތާކު ނުތިބޭނެއެވެ.

ރެއަކަށް އިރު އޮއްސުނު އިރު މަޖިލީހުގައި ތިބީ އަދުރޭމެންގެ ސަރުކާރަށް ނިސްބަތްވާ ހައެއްކަ މެންބަރުންނެވެ. އަނެއް ދުވަހަށް އިރު އެރިއިރު އޭގެތެރެއަށް 13 މެންބަރުން އިތުރުވީ މުއުޖިޒާތެއް ފަދަ އަޖައިބެއް ފަދައިންނެވެ. މަޖިލީހުގެ ވަކި ދާއިރާ ތަކެއްގެ ގޮނޑި، އަންނަ އިންތިހާބުގައި ސަރުކާރަށް ކަށަވަރު ކުރުމަށް އެ ގޮނޑިތައް ހިމެނޭ ދާއިރާތަކުން ވާދަކޮށްފާނެހެން ހީވާހާ މީހަކަށާއި ނުފޫޒެއް އޮތްހެން ހީވާ މީހަކަށް ސިޔާސީ މަގާމުތައް އޮހިގަތީ ބަޑިތަކުރު ވިހޭރޭ އަލަފަތް އައިހެނެވެ. އާނއެކެވެ. ރިޝްވަތު ދިނުމުގައި މިހާވަރުގެ ސަރުކާރެއް ނުދެކޭނެއެވެ

މުއިއްޒަށް ތާއީދުކުރާ މަޖިލީހެއް ހޯދުމަށް އަދުރޭމެން ގައިވީދޭ ބޭނުން މީހުނަށް އޮޅިގެނެއް ނޫޅެއެވެ. މުއިއްޒު ހިތުހުރި ކަމެއް ހިތުހުރި ގޮތަކަށް ކުރެވޭ ގޮތަށް ގާނޫނު އަސާސީ ބަދަލު ކުރުމަކީ މި ބައިގަނޑުގެ ނިޔަތެވެ. "ގާނޫނު އަސާސީ ބަދަލު ކުރެވެން އޮތީ ރައީސް، ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒުއަށް ކުރިއަށް އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ލިބިގެން" ކަމަށް އަދުރޭ ބުނީ ގައުމުގެ މިނިވަން ކަމާއި އަމާން ކަމަށްޓަކައެއް ނޫނެވެ. ގޮށްމުށުގެ ހުދުމުހުތާރު ވެރިކަމެއް ކުރުމަކީ އެމީހުންގެ މަގްސަދެވެ. ދުސްތޫރީ ނިޒާމު އޮޅާލުމެވެ. ގާނޫނު އަސާސީގެ ބާރު ކަނޑުވާލުމެވެ. އާނއެކެވެ. ގާނޫނު އަސާސީއާއި ހިލާފުވުމުގައި މިހާވަރުގެ ސަރުކާރެއް ނަންނާނެއެވެ.

20 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް މެންބަރުން ހޮވަން ބާއްވާ އިންތިހާބު ރޯދަމަހު ބާއްވަން މުއިއްޒު ހަންކެނޑެނީ ކޮން މޮޅެއް ހޯދަން ހެއްޔެވެ. މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބަކާ މުއިއްޒަކާ ކޮންބެހޭ ކަމެއް ހެއްޔެވެ. ކޮންމެ ތާރީހެއްގައި އިންތިހާބު ބޭއްވިޔަސް އިންތިހާބު ބާއްވާ ތާރީހަކީ މުއިއްޒު ކަނޑައަޅަން ޖެހޭ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އިންތިހާބު ބާއްވާނެ ތާރީހު ކަނޑައަޅާނީ އިލެކްޝަންސް ކަމިޝަނުންނެވެ. އިލެކްޝަންސް ކަމިޝަނަކީ ސަރުކާރުގެ އޮފީހެއް ނޫނެވެ. ރައީސަށް ލިބިދޭ ބާރުގެ ދަށުން އުފައްދާފައި އޮންނަ ތަނެއް ނޫނެވެ. އިލެކްޝަންސް ކަމިޝަނަކީ ގާނޫނު އަސާސީން އުފައްދާފައި އޮންނަ މިނިވަން ތަނެކެވެ. އެތަން ޖަވާބު ދާރީ ކުރުވަން އޮންނަ ތަނަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހެވެ.

އިލެކްޝަނުން ކުރާކަންތަކަށް ގޮތް ފާޑުކިޔާ އެތަން ހަމަ މަގުން ކައްސާލަންޏާ ހަމައަކަށް އަޅުވާނީވެސް މަޖިލީހުންނެވެ. އިލެކްޝަނުން ކުރާ ކަމަކާ މުއިއްޒަކާ ކީކީހެއްޔެވެ. މުއިއްޒު އެ އުޅޭ ފާޑުން އިލެކްޝަންސް ކަމިޝަނަކީ ވެސް މުއިއްޒޭ ހީވެއެވެ. އިންތިހާބު ބާއްވާނެ ދުވަސް ކަނޑައަޅާ ހިސާބަށް ރައީސް ކަމުގައި ހުންނަ މީހާ ދިޔައިމާ ކަންކަމަށް މުއިއްޒުގެ ނުފޫޒު ފޯރުވުން އޮތްވަރު ކިތަންމެ ރަނގަޅަށް ސާބިތުވެއެވެ. 

އިންތިހާބު ބާއްވާ ދުވަސް ކަނޑައެޅުން ފަދަ ކަންކަމަށް އެހާވަރަށް ނުފޫޒު ފޯރުވަން މަސައްކަތް ކުރާއިރު ޝަރީއަތްތަކަށް އަތްނުބަނާ މުއިއްޒެއް ނުހުންނާނެއެވެ. ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން ވެރިކަން ހޯދާ އެ ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން ބާރުތައް ހޯދައިގެން ގާނޫނު އަސާސީގެ ބާރު ކަނޑުވާލަން މުއިއްޒު ދިމާކޮށްފައި ހުރީ އެއްކަމެއް ދެކަމެއްގައެއް ނޫނެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކުރާ ގާނޫނެއް ތަންފީޒު ކުރަނީއެއް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ރުހުން ނުދީ ތިބޭ މީހުންނަށް ވަޒީރުކަން ދީގެން ދައުލަތުގެ މާލިއްޔާއިން އެ މީހުނަށް ހަރަދުކޮށް އެ މީހުން ލައްވާ ދައުލަތުގެ މާލިއްޔާއިން ހަރަދުތައް ކުރުވާ އިޔާދަ ނުކުރެވޭވަރުގެ ބޮޑެތި ގެއްލުންތައް ދައުލަތަށް ދެނީއެވެ. ގައިރު ގާނޫނީ ބަންޑާރަ ނައިބަކު ލައްވާ އިސްތިއުނާފް ކުރެވެން ނެތް މައްސަލައެއް ދުނިޔޭގެ ގާނޫނުތަކާ ހިލާފަށް އިސްތިއުނާފް ކުރުމުގެ ނަމުގައި ގޮތް ނޭނގޭ ބަޔަކަށް ދައުލަތުން މިލިޔަނުން ހަރަދު ކުރުވަނީއެވެ. ދިވެހި ސަރުކާރުން ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ ބަޔަކާ ކޮށްފައިވާ އެގްރިމަންޓް ތަކެއް ހުއްޓާ ޝަރުއީ ހުކުމެއްނެތި ގޯތިތަކާ ފްލެޓްތައް ނިގުޅައި ގަންނަނީއެވެ. މަޖިލީހުގެ ރުހުން ނުހޯދާ ބަޖެޓްގެ ބޭރުން މާލިއްޔަތު ގާނޫނާ ހިލާފަށް ދައުލަތް ޒިންމާވާ ގޮތަށް ފަޅުތަކާއި ބިންތަކާ ގޮތް ނޭނގޭ ފަރާތްތަކަށް ދެނީއެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްދެކެ ރުޅި އަރައިގަނެގެން މުއިއްޒު މިއުޅެނީ ބޭނުންހާ ކަމެއް ބޭނުންހާ ގޮތަކަށް މަޖިލީހާ ހެދި ނުކުރެވިގެންނެވެ. "އެ ބައެއްގެ މައްޗަށް ބާރުގަދަ އެހެން ބަޔަކު އަންގާ އެންގުމަކަށް އޮޕަރޭޓުކުރާ، ބޭނުން ގޮތަކަށް ވޯޓު ދިނުމުގަ ތަބާވާ އަޅުންތަކެއްގެ ގޮތުގައި ތިބޭ މެންބަރުންތަކެއް މަޖިލީހަށް ވެއްދުމަކީ" ކުރަން ހެޔޮވާވަރު ކަމެއް ނޫންކަން މުއިއްޒަށް އެނގުނީތީ އުފާވެއެވެ. އެފަދަ ބަޔަކު މަޖިލީހަށް އިންތިހާބު ވެއްޖެނަމަ " ދުވަހަކު ވެސް ރާއްޖެއަށް އަނބުރާ ދެން އިޔާދަ ނުކުރެވޭނެ ހިސާބަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ ގައުމުގެ ކަންކަން ދާނެ ،" ކަމަށް މުއިއްޒު ބުނީމާ އެކަމާ އެއްބަސް ވެއެވެ. މުއިއްޒު އެބުނާ ވައްތަރުގެ އަޅުންތަކެއް މަޖިލީހަށް ވައްދަން އުޅެނީ މުއިއްޒެވެ. ހަމަ ހިލާ އެކަން އެހެން ވިޔަ ދީގެން ނުވާނެއެވެ. 

ގައިރު ގާނޫނީ ބަންޑާރަ ނައިބު އުޝާމް އެމަގާމުގައި ހުރެ ކުރާ ގާނޫނާ ހިލާފު ކަންތައް ތަކުން ފަހުން ރެކިގަނެ މުއިއްޒު ބޮލަށް ކަނޑާލަން ކުރާކަމެކޭ ވެސް ހާދަ ހީވެއެވެ. ގާނޫނާ ހިލާފު ކަންކަމަށް ގާނޫނީ ހަމަ އަޅުވައިގެން މުއިއްޒު ލައްވާ ދައުލަތް ފާލުން ނައްޓުވާ ލާނީ އެހެންވެ ތާއެވެ. މުއިއްޒު ބޭނުންވާ ގޮތް ހަލާލު ކުރަން ދުސްތޫރީ ނިޒާމް ހާރުވާނީ އެހެން ވެތާއެވެ.

ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރަކު ވަޒީރެއްގެ ގޮތުގައި ހުރެވޭނީ ރައީސް އައްޔަނުކޮށް އެމީހަކަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުން ލިބި ވަޒީރުކަމުގެ ގާނޫނީ ހުވާކޮށްގެންނެވެ. އައްޔަނުކޮށް ހުވާ ކުރިޔަކަސް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ރުހުން ނުދޭ މީހަކަށް ވަޒީރުކަމެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. ގާނޫނު އަސާސީ ބުނާ ގޮތަކީ އެއީއެވެ. ވަޒީރު ކަމަށް މީހަކު އައްޔަނުކޮށް ހުވާކޮށްގެން ވަޒީރުކަމުގައި އެމީހަކަށް ހުރެވޭނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުން ލިބިގެންނެވެ. 

ޑރ. ޝަހީމާއި ޑރ. ހައިދަރާއި އަހުމަދު އުޝާމް ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގައި މިހާރު އެތިބެނީ ގާނޫނާ ހިލާފަށެވެ. އެތިން މީހުންނަކީ ވެސް އެ މީހުން މިހާރު އެ އަދާކުރާ މަގާމުގައި ބައިތިއްބަން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުން ނެތް ބައެކެވެ. މަތިމައްޗަށް އައްޔަނު ކޮށް ހުވާ ކުރުވިޔަސް އެ ވުޒާރާތަކުގެ ވަޒީރުންގެ ގޮތުގައި އެ ތިން މީހުންނަކަށް ނުތިބެވޭނެއެވެ. ބައިތިއްބައިގެން ވެސް ނުވާނެއެވެ. އެއީ ކަނޑައެޅިގެން ގާނޫނު އަސާސީއާއި ހިލާފަށް ރައީސް މުއިއްޒު ކުރާކަމެކެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްކުރާ ގާނޫނީ ބިލެއް ފާސްވާތާ ހަތް ދުވަހުގެ ތެރޭގައި އެ ބިލު ތަޞްދީޤު ކުރުމަށް ރައީސަށް ފޮނުވުމުން ބިލު ލިބޭތާ ފަނަރަ ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ބިލު ތަޞްދީޤު ކުރާން ވާނެ ކަމަށް ގާނޫނު އަސާސީ ބުނެއެވެ. އެބިލު ތަސްދީގުނުކޮށް ބިލާމެދު އަލުން ވިސްނުމަށް ނުވަތަ އެ ބިލަށް ގެންނާން ފެންނަ އިޞްލާޙަކާ މެދު ވިސްނުމަށް އެ މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި އެ ބިލު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް އަނބުރާ ފޮނުވުމަކީ ރައީސަށް އޮތް ގާނޫނީ ބާރެކެވެ. 

ގާނޫނު އަސާސީގެ 91 ވަނަ މާއްދާ: ބިލު ތަޞްދީޤުކުރުމާއި އަލުން ވިސްނުމަށް އަނބުރާ ފޮނުވުން

(ހ) ރައްޔި ތުންގެމަޖިލީހުން ފާސްވާ ކޮންމެ ބިލެއްމެ ފާސްވާތާ ހަތް ދުވަހުގެ ތެރޭގައި އެ ބިލު ތަޞްދީޤު ކުރުމަށްޓަކައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށް ފޮނުވާން ވާނެއެވެ. އަދި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށް އެ ބިލު ލިބޭތާ ފަނަރަ ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ބިލުތަޞް ދީޤުކުރާން ވާނެއެވެ. ނުވަތަ އެ ބިލާމެދު އަލުން ވިސްނުމަށް ނުވަތަ އެ ބިލަށް ގެންނާން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށް ފެންނަ އިޞްލާޙަކާ މެދު ވިސްނުމަށް އެ މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި އެ ބިލު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް އަނބުރާ ފޮނުވާން ވާނެއެވެ.

(ށ) ރައަޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަނބުރާ ފޮނުވާ ބިލަކާ މެދު އަލުން ވިސްނުމަށް ފަހު، އެ ބިލަށް އެއްވެސް ބަދަލެއް ނުގެނެސް، އެ ބިލު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޖުމްލަ މެންބަރުންގެ އަޣުލަބިއްޔަތުން ފާސްވެއް ޖެނަމަ، އެ ބިލެއް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ތަޞްދީޤު ކޮށް، ސަރުކާރުގެ ގެޒެޓްގައި ޝާއިޢު ކުރާންވާނެއެވެ.

(ނ) ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ފާސްވެގެން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއާޔާ ތަޞްދީޤު ކުރުމަށް ފޮނުވާ ބިލެއް ތަޞްދީޤުކުރާން އޮންނަ މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި އެ ބިލަކާމެދު އަލުން ވިސްނުމަށަ ނުވަތަ އިޞްލާޙެއް ގެނައުމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް އަނބުރާ ނުފޮނުވައި ފި ނަމަ، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އެ ބިލު ތަޞްދީޤުކުރީ ކަމަށް ބަލައި ، ސަރުކާރުގެ ގެޒެޓްގައި ޝާއިޢު ކުރާންވާނެއެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ރައީސް އަނބުރާ ފޮނުވާ ބިލަކާ މެދު އަލުން ވިސްނުމަށް ފަހު، އެ ބިލަށް އެއްވެސް ބަދަލެއް ނުގެނެސް، އެ ބިލު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ޖުމްލަ މެންބަރުންގެ އަޣުލަބިއްޔަތުން ފާސްވެއް ޖެނަމަ، އެ ބިލެއް ރައީސުލް ތަޞްދީޤުކޮށް ސަރުކާރުގެ ގެޒެޓްގައި ޝާއިޢު ކުރަން ރައީސަށް ގާނޫނު އަސާސީ ލާޒިމުކުރެއެވެ.

މިހެން މިކަން އޮތް އިރު ރޯދަމަހު އިންތިހާބު ނުބާއްވާ ގޮތަށް އިންތިހާބާބެހޭ ގާނޫނަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ގެނައި އިސްލާހު ފާސްކޮށް ތަސްދީގު ކުރަން ފޮނުވުމުން ތަސްދީގުނުކޮށް އަނބުރާ ފޮނުވުމުން އެބިލު އެއްވެސް ބަދަލެއް ނުގެނަސް މަޖިލީހުގެ ޖުމްލަ މެންބަރުންގެ އަގުލަބިއްޔަތުން އެވަނީ ފާސްކޮށްފައެވެ. އެ ހިސާބުން ތަޞްދީޤުކޮށް ސަރުކާރުގެ ގެޒެޓްގައި ޝާއިޢު ކުރަން ރައީސަށް މަޖުބޫރު ވާނެއެވެ.

މަޖިލީހުގެ ޖުމްލަ މެންބަރުންގެ އަދަދަކީ މިހާރު 80 އެވެ. 87 ކަމަށް ބެއްޔަސް އެބިލް ފާސްކުރީ 47 މެންބަރުންގެ ވޯޓުން ކަމުން ޖުމްލަ މެންބަރުންގެ އަގުލަބިއްޔަތު ލިބެއެވެ. 87 މެންބަރުގެ އަގުލަބިއްޔަތަކީ 44 އެވެ. އެހެން ކަމުން ރައީސް މުއިއްޒަށް އެބިލް ޖެހޭނީ ތަސްދީގުކޮށް ގެޒެޓްގައި ޝާއިއު ކުރާށެވެ. މިއަދު މަޖިލީހުން ފާސްކުރި ރޯދަމަހު އިންތިހާބު ނުބާއްވާ ބިލް ތަސްދީގު ނުކޮށްފިނަމަ އެކަން ވާނީ ރައީސް މުއިއްޒު ކަނޑައެޅިގެން ގާނޫނު އަސާސީއާއި ހިލާފުވީ ވުމަކަށެވެ.

އެނގި ހުރެ ގަސްދުގައި ގާނޫނު އަސާސީ މުއިއްޒު ހިލާފުވަމުން މިދަނީ އަޅެ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ. އެހާވެސް ފިއްތުން ބޮޑީހެއްޔެވެ. ވެރިކަމަކީ ހީކުރި ވަރަށް ވުރެ ބުރަ ބޮޑު ކަމަކަށް ވީހެއްޔެވެ. ފޭހުނު އިލޮށިގަނޑު އަމިއްލަ ލޮލަށް ހެރިގެން އެއްވެސް ތަނެއް ނުފެންނަނީ ހެއްޔެވެ. ނޫނީ މަކުނު ސައްކެޔޮ ގަހަށް އެރިގޮތަށް ނުފޭބުނުހެން ނަގޫ ފިތިގެން ނުފޭބިފައި ހުރީ ހެއްޔެވެ. އުޅޭ ވައްތަރުން ހީވަނީ މުއިއްޒު އުޅެނީ އަޒުލު ނުކޮށްގެން ހެންނެވެ.   

ރޯދަމަހު އިންތިހާބު ބޭއްވުން މަނާކުރާ ގާނޫނެއް ފާސްކުރަން ޖެހުނީ ރޯދަމަހު އިންތިހާބު ބޭއްވުމުން ގާނޫނު އަސާސީން ރައްޔިތުންނަށް ލިބިދީފައިވާ ވޯޓު ދިނުމުގެ ހައްގުން ގިނަ ބަޔަކު މަހުރޫމް ވުމުގެ ފުރުސަތު އޮތުމުންނެވެ. ރޯދަމަހަކީ ގިނަ ބަޔަކު ގިނަ ވަގުތު ރޭއަޅުކަން ކުރުމާއި އެހެނިހެން އަޅުކަމުގައި ހޭދަކުރާ މަހަކަށް ވުމުން ވޯޓް ލުމަށް ނިކުމެ ކިޔުގައި ވަގުތު ހޭދަކުރުމަކީ ރައްޔިތުނަށް ޖެއްސޭ ބޮޑުތަކުލީފެއް ކަމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ގިނަ މެންބަރުން ދެކެއެވެ. 

ރޯދަމަހު ބާއްވާ އިންތިހާބުގައި ވޯޓުލުމަށް ނިކުންނަ މީހުންގެ އަދަދު މަދުވާނެ ކަމަށް އިލެކްޝަންސް ކަމިޝަނުން ވެސް ގަބޫލު ކުރެއެވެ. އަނެއް ކޮޅުން ރޯދަ ވީއްލުމަށް ވޯޓު ފޮށި ބަންދުކޮށް ވޯޓު ފޮށި ބަންދު ކުރާތާ ދެގަޑިއިރު ފަހުން ވޯޓު ގުނާ ގޮތަށް ހަމަޖެހުމަކީ ވޯޓުގެ ނަތީޖާގެ ސައްހަ ކަމާމެދު ސުވާލު އުފެދޭ ކަމެއް ކަމަށް ދެކޭ މީހުން މަދެއް ނޫނެވެ.

އައު ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން ބޭއްވުނު ހުރިހާ އިންތިހާބެއްގައިވެސް ވޯޓް ލާން ފެށުމަށް ފަހު ވޯޓް ފޮށި ބަންދު ކުރަނީ ވޯޓުލާ ނިމުމުންނެވެ. ވޯޓު ފޮށި ބަންދު ކުރުމަށް ފަހު ވޯޓުލާ ފޮށި ދޮށުން މޮނިޓަރުންނާއި އޮބްޒަރވަރުންނާއި ވޯޓުފޮށީގެ މަސައްކަތުގައި އުޅޭ އޮފިޝަލުން ވޯޓުފޮށި ދޫކޮށް ދަނީ ވޯޓު ގުނާ ނަތީޖާ އިއުލާން ކޮށް ނިމުމުންނެވެ. ރޯދަ ވީއްލުމުގެ ކުރިން ވޯޓް ލުން ނިންމާލާ ފޮށި ބަންދުކޮށް މާފަހުން ފޮށި ކަނޑާ ނަތީޖާ އިއުލާން ކުރަން މަޖުބޫރުވާ ގޮތަކަށް އެއްވެސް އިންތިހާބެއްގެ ކަންކަން ތަރުތީބުވުމަކީ ނަތީޖާގެ ސައްހަކަމާ މެދު ސުވާލު އުފެދުމުގެ ފުރުސަތު އޮތް ކަމެކެވެ. 

20 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް މެންބަރުން ހޮވުމަށް ބާއްވާ އާއްމު އިންތިހާބު ރޯދަ މަހު ބޭއްވުމަށް ތާވަލު ކުރުމުން އެކަން ހުއްޓުވުމަށްޓަކާ ރޯދަމަހު އިންތިހާބު ބޭއްވުން މަނާ ކުރާ މާއްދާތަކެއް އިތުރުކޮށް އިންތިހާބާ ބެހޭ ގާނޫނު އިސްލާހުކޮށް ތަސްދީގު ކުރުމަށް ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާއަށް ފޮނުވުމުން ތަސްދީގު ނުކޮށް އަނބުރާ ފޮނުވާލުމުން އެއ އިސްލާހު އޮތްގޮތަށް މަޖިލީހުން ފާސްކޮށް ގާނޫނަކަށް މިއަދު ވަނީ ހަދާފައެވެ. 

އެގޮތަށް އެ އިސްލާހު ފާސްވެ ގާނޫނަކަށް ވުމުން ރާއްޖޭގައި އެއްވެސް އާންމު އިންތިހާބެއް ދެން ބޭއްވޭނީ ރޯދަމަސް ނިންމާ ދިހަދުވަސް ފަހުންނެވެ. އެހެން ކަމުން 20 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް މެންބަރުން އިންތިހާބު ކުރުމަށް އިލެކްޝަނުން ރޯދަމަހު ބޭއްވުމަށް މިހާރު ތާވަލް ކޮށްފައިވާ އިންތިހާބު 17 މާރޗް 2024 ގައި ނުބޭއްވޭނެއެވެ. އެ އިންތިހާބު ރޯދައިގެ ކުރިން ބޭއްވޭހާ މޫސުން ނެތުމުން ދެން އެ އިންތިހާބު ބޭއްވޭނީ ރޯދަމަސް ނިންމާ ދިހަ ދުވަސް ފަހުންނެވެ.  

ގޯއްޗާއި ފުލެޓް ލިބުނު ފަރާތްތަކަށް އޮޅުވާލާ ދޮގު ހެދި މައްސަލައިގައި އެކަނިވެސް، މި ބޯހަރު ސަރުކާރު ހަމަމަގަށް ގެންނަން ޖެހެއެވެ. ސަރުކާރު ހަމަމަގަށް އެޅުވުމަށްޓަކާ އެމްޑީޕީއަށް މަޖިލިސް އިންތިހާބު ވަރަށް މުހިންމެވެ. އެމްޑީޕީގެ ލީޑަރޝިޕް އޮތީ އެއް ވިސްނުމެއްގައި އެއް އަޒުމެއްގައި އިންތިހާބު ކާމިޔާބު ކުރުމަށެވެ. ޕްރައިމަރީގައި ނާކާމިޔާބުވި ފަރާތްތައްވެސް ނުކުމެ އިންތިހާބު ކާމިޔާބުކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރައްވަން ރައީސް ސޯލިހު އެދިވަޑައިގަނެއެވެ. އެމްޑީޕީއާއި ދުރަށް ޖެހިވަޑައިގެންނެވި ބޭފުޅުންވެސް އެމްޑީޕީގެ މެންބަރުންނަށް ތާއިދުކުރައްވާ އެމްޑީޕީގެ މެންބަރު ހޮވުމަށް މަސައްކަތް ކޮށްދެއްވުމަށް އެދިވަޑައިގަނެއެވެ. 

ރައީސް ސޯލިހު ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ދިވެހި ރާއްޖެ ގައުމެއް ގޮތުގައި ހިނގަ ހިނގާ އޮންނަތާ 2000 އަހަރު ވެއްޖެއެވެ. ގައުމުގައި މިނިވަންކަން އަބަދުވެސް އޮންނަންޖެހެއެވެ. މީގެ ކުރިންވެސް މިނިވަންކަން އޮތެވެ. ގައުމިއްޔަތު ވެސް އޮތެވެ. ނަމަވެސް ބަޔަކަށް މިއަދު ހީވަނީ މިއީ އައު ގައުމެއް ކަމަށެވެ. ހުރިހާ ވެސް މައްސަލައަކީ މި ސަރުކާރުގެ ބޯހަރު ކަމެވެ.

ހިނގަހިނގާ އޮންނަ ގައުމެއްގެ ކަންކަން ނަގުލުވުމާއި އިޔާދަވުމާއި އައުކަންކަން ތައާރަފްވުމަކީ ދުނިޔޭގެ ސުންނަތެވެ. އެކި ދުވަހު ތަޖުރިބާ ކުރަންޖެހޭނީ އެކިކުލައެވެ. އެކިރަހައެވެ. އުފަލާއި ހިތާމައެވެ. ދައްޗާއި ފަސޭހައެވެ.

ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގެ މިދިޔަ 5 އަހަރު ދަތި އުނދަގޫ ކަންކަމާއި ދިމާވިއެވެ. ކޮވިޑްގެ ތެރޭގައި ރިޒާވުގައި ފައިސާއެއް ނެތެވެ. ނަމަވެސް ރައްޔިތުން ބަނޑަށް ނުޖައްސާ ހުރިހާކަމެއް ކުރިއެވެ. ދޭދޭ ގައުމުތަކާއި އޮތް ގުޅުމުގެ ސަބަބުން ލޯންތައް ފަސްކުރެވުނެވެ. އޭގެ ކުރީ ސަރުކާރުން ވާރުތަވީ ދަރަނިތައް ދެއްކިއެވެ.

ކޮވިޑްގައި ވިޔަފާރިތައް ބަނގުރޫޓް ނުވާނެގޮތަށް އެހީދިނެވެ. ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާ ބަނގުރޫޓް ނުވެ ހިފެހެއްޓުނެވެ. ކުދި ވިޔަފާރި ކޮޅަށް ޖެހިއެވެ. ނަމަވެސް މިއަދު ފެންނަނީ މެނޭޖް ކުރަން ނޭނގގިގެން އުޅޭތަނެވެ. ރައީސް ސޯލިހު ސަރުކާރުގެ އަމާޒަކަށްވީ ރައްޔިތުންގެ ފުރާނަ ސަލާމަތް ކުރުމެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ދިމާވާ ދަތި އުނދަގޫތަކުން ސަލާމަތް ކުރުމެވެ.

ރައީސް ސޯލިހު ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި މިއީ މިފްކޯ އެސްޓީއޯގެ ދަށުން މިފްކޯ ވަކިކޮށްލަންޖެހޭ ވަގުތެއް ނޫނެވެ. މިއަދު މިފްކޯއިން ފައިސާ ހޯދަން އެދިގެން އެއްވެސް ބޭންކަކުން ފައިސާއެއް ނުދޭނެއެވެ. އެސްޓީއޯގެ ދަށުން މިފްކޯ ވަކިކުރުމަކީ ގޯހެއް ކަމަށް އައިއެމްއެފްއާއި ވޯލްޑް ބޭންކުން ދަނީ ބުނަމުންނެވެ. އެކަމަކު މި ސަރުކާރުގެ ބޯހަރު ގޮތް ދޫނުކޮށް މިފްކޯ އެވަނީ އެސްޓީއޯއާއި ވަކިކޮށްފައެވެ 

ރައީސް ސޯލިހު ވިދާޅުވަނީ ފްރީ ޓްރޭޑް އެގްރީމެންޓަކުން ކުރާނެ ފައިދާއެއް އަދި ނެތް ކަމަށެވެ. މަސްވެރިންނަށް ފައިދާ ވާނީ މަސް ގަންނަ ފަރާތްތަކާ ވާހަކަ ދައްކައިގެން އެ މީހުންނާ އެއްބަސްވުމަކަށް އައިސް ގެންނެވެ. މަސް ގަންނަ ފަރާތްތަކާ އެ ވާހަކަ ދެއްކުނު ނަމަ 25 ރުފިޔާއަށް ކިލޯއެއް ގަނެ ޑޮލަރުވެސް ދެވޭނެ ކަމަށް ރައީސް ސޯލިހު ވިދާޅުވިއެވެ.

މިދިޔަ ރިޔާސީ އިންތިހާބު ނިމުމަށްފަހުގައި އެމްޑީޕީން އެހެންކަހަލަ ތަޖުރިބާތަކެއް ކޮށްފިކަމަށް ރައީސް ސޯލިހު ވިދާޅުވެއެވެ. އެމްޑީޕީގެ މަޖިލިސް މެންބަރުން ތަކެއް ޕީޓީ ދޫކޮށް ދިއުމުން މާޔޫސްކަމެއް ލިބުނު ނަމަވެސް އެޕާޓީން ބުރަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރި ކަމަށް ރައީސް ސޯލިހް ވިދާޅުވިއެވެ. 

އިޓްލޮސްއިން އެ މައްސަލަ ބަލަން ނިންމީ މޮރިޝަސްއިން ރާއްޖެއާއި ދެކޮޅަށް ކުރި ދައުވާއަށް އިންކާރުކޮށް ފަސް ނުކުތާއެއް ފާހަގަކޮށް ރާއްޖޭން އިންކާރު ކުރަމުން ދަނިކޮށެވެ. ރާއްޖޭން ފާހަގަ ކުރި ނުކުތާތަކުުން ދެނުކުތާއެއް ބަލައިނުގަތީ 9 ފަނޑިޔާރުންގެ އިއްތިފާގުންނެވެ. އެހެން ނުކުތާ ތަކަށް ރާއްޖޭއާއި އެއް ކޮޅަށް ތާއީދުކުރީ އެންމެ ފަނޑިޔާރެކެވެ. އަނެއް 8 ފަނޑިޔާރުން ރާއްޖޭގެ ނުކުތާތައް ބަލައެއް ނުގަތެވެ. އެހެން ކަމުން މޮރިޝަސްއާއި ރާއްޖެއާއި ދެމެދު އޮތްކަމަށް ބުނެ މޮރިޝަސްއިން ދައުވާކުރި މައްސަލައަކީ އިޓްލޮސްއަށް ނުބެލޭނެ މައްސަލަ އަކަށްވާ ރޮކެޓް ސައިންސެއް ރާއްޖޭގެ ގައިރު ގާނޫނީ ބަންޑާރަ ނައިބު ހޯދީމާ އަންނަނީ ހިންޏެވެ. ކޮންމެ ކަމެއްގައި އޮޅުވާލައިގެން ސިޔާސީ ޑްރާމާ ކުޅެން ނޫޅޭށެވެ.

އެތަނެއްގެ ނިންމުމެއް އިސްތިއުނާފް ނުކުރެވޭ 21 ފަނޑިޔާރުންގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ ދުނިޔޭގެ ކޯޓެއް ކަށްމަށްވާ އިޓްލޮސްއަށްވުރެ ރާއްޖޭގެ ގައިރު ގާނޫނީ ބަންޑާރަ ނައިބު އުޝާމް މާބޮޑީތާއެވެ. އަޖައިބެއް ނުވާނެ ހެއްޔެވެ. ހަބީރުންނާ ހަވާލާ ދީގެން ބޮޑެތި ނޫސް ބަޔާން ނެރުނަސް ތިޔަ ހޮއްލަނީ ހަމަ ހޮޅިއެވެ.

ރާއްޖޭގައި ހުންނެވި ކަނޑުގެ ގާނޫނީ މާހިރު ޑރ. މުނައްވަރުގެ ނަން ބޭނުން ކުރަނީ ކާކަށް ކޮންއެއްޗެއް އޮޅުވާލަން ހެއްޔެވެ. އިގިރޭސިވިލާތާއި އެހެން ތަންތަނުން ހަބީރުން ހޯދާއިރު ރާއްޖޭގައި ހުންނެވި ޑރ. މުނައްވަރުގެ ގާނޫނީ ލަފާ ހޯދަން މަސައްކަތްކުރާ ވާހަކަ ތިޔަ ބުނަނީ ތިޔަ ގިރާ ރަނބައިގާ ޑރ. މުނައްވަރު ބައިވެރިވެ ވަޑައިނުގަތުމުން ނޫން ހެއްޔެވެ. ޑރ. މުނައްވަރަކީ އުޝާމް ކަހަލަ ގައިރު ގާނޫނީ ބަންޑާރަ ނައިބަކު ހާވާ ހަޑިއެއްގައި އުނގުޅޭ ވަރަށްވުރެ ވިސްނުން ތޫނު ބޭފުޅެކެވެ.

އަނެއް ކޮޅުން ހޯދައިގެން އުޅޭ ބައިނަލްއަގުވާމީ ހަބީރުންނަކީ ވެސް މޮޔަބައެއް ނޫނެވެ. އެއްވެސް ބަޔަކަށް ތެޔޮވަޅެއް ފެނުނީމާ ބައިތޯލާ ތެޔޮ ނަގާފާ ތެޔޮވަޅު ފޮރުވައެއް ނުލާނެއެވެ. ކަނޑު ހޯދާދޭ ނަމުގައި އެ މީހުން ބޭނުން ވާނީ ނެގެން އޮތް އެންމެ ގިނަ އަދަދަކަށް ފައިސާ ނަގާށެވެ. ކަނޑު ހޯދާދޭ ނަމުގައި ކުރަމުން މިދާކަމަކީ މުއިއްޒު އިސްވެ ހުރެ ބައި އަޅައިގެން މިލިޔަން މިލިޔަނުން ދައުލަތް ދަވާލުމެވެ. 

އިޓްލޮސްގެ ނިންމުމަކީ އިސްތިއުނާފް ކުރެވޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. ގެއްލުނު ކަނޑުގެ މައްސަލަ އިސްތިއުނާފް ކުރުމުގެ ވާހަކަ މުއިއްޒުގެ ރިޔާސީ ވައުދުގެ ތެރޭގައި ބޮޑުކޮށް ލިޔެގެން ދޮގު ވިއްކާއިރު އެކަމަކީ އިސްތިއުނާފް ނުކުރެވޭ ކަމެއްކަން ނޭގުނެވެ. އިސްތިއުނާފް ނުކުރެވުނަސް ގޭނި ހުސްވެގެން ވެސް ބޮޑު ވަރަކަށް ކުރެވޭނެ ކަމަކީ އިޓްލޮސްގެ ހުކުމުގައި އޮޅުމެއް އޮތްކަމަށް ދައްކައިގެން މާނަ ކުރަން ހުށަހެޅުމެވެ. ނޫނީ އިޓްލޮސްގައި އެ ޝަރީއަތް ހިނގިއިރު އޮވެމެ، އެ ޝަރީއަތުގައި ރިއާޔަތް ނުކޮށް ދޫކޮށްލެވިފައިވާ ކަމެއް ދައްކައިގެން މައްސަލަ ރިވިއު ކުރުމަށް ހުށަހެޅުމެވެ. ދެ ކަމަކީވެސް ހަރަދު ބޮޑު އުދަނގޫ ދެކަމެވެ. ކާމިޔާބު ކުރެވިދާނެ ކަމަށް ކުޑަވެސް އުންމީދެއް ނެތް ކަމަކަށް ދައުލަތުން މިލިޔަން މިލިޔަނުން ޑޮލަރު ބޭކާރު ކޮށްލުމަކީ ދައުލަތަށް އެންމެ ފައިދާ ބޮޑުގޮތް ކަމަށް ވާނަމަ އެކަން ވާނީ ކޮންމެހެން ކުރާށެވެ. 

75 މޭލަށް ވުރެ ބޭރުން މަސްވެރިކަން ކުރުން މަނާ ދިވެހި މަސްވެރިންނަށްޓަކައި ސަރުކާރުން ކޮށްދޭން މާ ރަނގަޅު ކަންތައް އެބަހުއްޓެވެ. ޗާގޯސް ކަނޑާ ހިފުމަށްވުރެ އުތުރުން ދޫވެފައިވާ މަލިކާއި ލެކެޑިވްސް ކަނޑު ހޯދަން އުޅުނިއްޔާ ދިވެހި މަސްވެރިންނަށް މާ ރަނގަޅުވާނެއެވެ. އެ ހިސާބުގައި މިހާރު ވެސް ދިވެހި މަސްވެރިންނަށް ޖެހޭ ދުއްތުރާ ނުލާހިކު ބޮޑެވެ.

އިޓްލޮސްގެ ނިންމުން ބައިނަލްއަގުވާމީ ގާނޫނާ ހިލާފް ކަމަށް ބުނާ، ގައިރު ގާނޫނީ ބަންޑާރަ ނައިބުގެ ގައިރު ގާނޫނީ ކަން މާބޮޑެވެ. ފުރަތަމަ ހައްލު ކުރަން ޖެހޭ ކަމަކީ ދައުލަތު ގާނޫނީ ވަކީލް (ބަންޑާރަ ނައިބު) ގާނޫނީ އިމުގެ ތެރެއަށް ވެއްދުމެވެ. ދައުލަތުގެ ބަންޑާރަ ނައިބުގެ ހައިސިއްޔަތުން އަހުމަދު އުޝާމް ކުރާ އެއްވެސް ކަމަކީ ގާނޫނީ ސައްހަކަން ލިބިގެންވާ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. ބަންޑާރަ ނައިބުކަން ކުރުމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުން ނުދިން މީހަކު މަތި މައްޗަަށް އައްޔަނު ކުރިޔަސް ވާނީ ގައިރު ގާނޫނީ ބަންޑާރަ ނައިބަކަށެވެ. ރައްޔިތުން މަޖިލީހުން ނިންމީ އުޝާމު ބަންޑާރަ ނައިބުކަން ކުރުމަށް ނުރުހޭ ކަމަށެވެ. 

އަނެއްކޮޅުން އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރާ ބާރުގެ މެޖޯރިޓީ އޮތް މަޖިލީހެއް ހޯދާކަށް ޖުޑިޝަރީއަކުން ނޫޅެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ސަރުކާރެއް ބާއްވާކަށް މަޖިލީހަކުން ވެސް ނޫޅެއެވެ. އެހެނަސް ސަރުކާރުގެ މަޖިލީހެއް ބާއްވަން ސަރުކާރުން ތެޅެފޮޅެނީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ. ސަރުކާރުގެ ކެންޑިޑޭޓުންނޭ ކިޔައިގެން ބަޔަކު ނިކުމެ މަޖިލީހަށް ވާދަ ކުރަނީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ. ވިސްނާ ފިކުރު ކުރާށެވެ.   

އާންއެކެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަކީ ރައްޔިތުންގެ ކިބައިން ބާރުތައް ފެށޭ ތަނެވެ. ބާރުތައް ދެމިއޮންނަ ތަނެވެ. އެއީ ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލީހެވެ. ބަޖެޓް ފާސްކުރާ މަޖިލީހެވެ. ސަރުކާރު ޖަވާބު ދާރީ ކުރާ މަޖިލީހެވެ. ފާރަވެރި މުއައްސަސާތައް ކޮންޓްރޯލުކުރާ މަޖިލީހެވެ. ފަނޑިޔާރުން ވަކިކޮށް އިސްކުރާ މަޖިލީހެވެ. ވަޒީރުންނަށް ރުހުންދޭ މަޖިލީހެވެ. ވަޒީރުންނާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ މަގާމުން ވަކިކުރެވޭ މަޖިލީހެވެ. ދައުރު ހަމަވަންދެން މަގާމު ކަށަވަރު މެންބަރުންގެ މަޖިލީހެވެ. 

ތިންބާރު ކިތަންމެ ބޮޑަށް ވަކިވެފައި އޮތަސް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަކީ ދައުލަތުގެ ބާރުތަކުގެ ވެރި ބާރެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ މެންބަރުން ބޭނުންވެއްޖެ ނަމަ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ވެސް ޖެހޭނީ ފޮށިތަންމަތި ބަނދެގެން ގެއަށް ކަނޑާލާށެވެ. އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރާއި އެހެން ފަނޑިޔާރުންނާއި ވަޒީރުންނަށް ވެސް އޮތީ ހަމަ އެގޮތެވެ. މިނިވަން މުއައްސަސާތަކުގެ މެންބަރުންނަށް ވެސް އެހެން ގޮތެއް ނޯވެއެވެ. 

އެހެން ކަމުން މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ހޯދޭތޯ ސަރުކާރުންނާއި އިދިކޮޅު ވާދަވެރިން އަބަދުވެސް އުޅެއެވެ. އެބައެއްގެ މީހުން މަޖިލީހަށް ވެއްދޭތޯ ކޮންމެ ބަޔަކު ވެސް މަސައްކަތް ކުރެއެވެ. އިދިކޮޅު ވާދަވެރިން މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ހޯދަނީ ސަރުކާރު ޖަވާބު ދާރީ ކުރުވުމަށެވެ. ވެރިކަމުގެ ނާޖާއިޒު މަންފާ ސަރުކާރުން ނެގިޔަ ނުދިނުމަށެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް ސަރުކާރު މިސްރާބު ކުރުވުމަށެވެ.

މަޖިލީހުގެ ކޮންޓްރޯލް އެއިރަކު އޮންނަ ސަރުކާރަކަށް ހޯދަން، ކޮންމެ ސަރުކާރަކުން ވެސް އުޅެއެވެ. މަޖިލިސް ހޯދުމަށް ކުރެވުނުހާ ކަމެއްވެސް ކުރެއެވެ. ސަރުކާރަށް މަޖިލީހުގެ އަގުލަބިއްޔަތު ދިނުމާ ނުދިނުމަކީ ވޯޓްދޭ ރައްޔިތުންގެ ކަމެކެވެ. އެގޮތުން މަޖިލީހުގެ އަގުލަބިއްޔަތު ދޭންވާނީ ދޭވަރުގެ ސަރުކާރަކަށެވެ. ވަކިކުރެވިފައިވާ ތިންބާރު މަސްހުނިކޮށް ހުދުމުހުތާރު ވެރިކަމެއް ކުރަންއުޅޭ ސަރުކާރަކަށް މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ދިނުން ހެޔޮނުވާނެއެވެ.

ހޭބޯ ނާރާ ސަރުކާރަށް ތާއީދު އޮންނަ މަޖިލީހެއް ހޯދަން ސަރުކާރަކުން އުޅެގެންފިނަމަ އެ ސަރުކާރަކަށް މެޖޯރިޓީ ދިނުމަކީ ހެދޭނެ އެންމެ ބޮޑު ގޯހެވެ. އަމްދުން ތަރުތީބު ވެފައިވާ ގާނޫނީ ހަމަތައް މުގުރާލަން އުޅޭ ސަރުކާރަކަށް މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ދޭކަށް ނުވާނެއެވެ. އެކަހަލަ ސަރުކާރުތަކުން މަޖިލީސް ހޯދަން ގަދަފައި ވިއްދަނީ ރައްޔިތުންނަށް ކަންތައްތަކެއް ކޮށްދިނުމުގެ ބޭނުމަކު ނޫނެވެ.

މަޖިލިސް ކޮންޓްރޯލު ސަރުކާރަށް އޮތަސް ނެތަސް ގާނޫނު ތަކާއި އެއްގޮތަށް ރައްޔިތުންނަށް ދޭންޖެހޭ ހިދުމަތެއް ސަރުކާރަށް ދެވޭނެއެވެ. މަޖީލީހުން ފާސްކުރާ ބަޖެޓާ އެއްގޮތަށް ދައުލަތުގެ ހަރަދު ބަރަދު ހަމަޖައްސައިގެން ދައުލަތް ހިންގޭނެއެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ހިދުމަތް ދިނުމަށް ސަރުކާރަށް މަޖިލީހުގެ އެންމެ ގޮނޑިއެއްވެސް ހަގީގަތުގައި ބޭނުމެއް ނުވާނެއެވެ.

މަޖިލީހުގެ އަގުލަބިއްޔަތުގެ ތާއީދު ސަރުކާރަށް އޮތް މަޖިލީހެއް ބާއްވަން އެހާވަރުން ބަޔަކު އުޅޭ ބޭނުމަކީ ކުރާނެ ގޮތަކަށް ކަންކުރިޔަސް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ މަގާމުގައި ދެމިހުރުމުގެ ޔަގީންކަން ހޯދުމެވެ. ބޭނުންހާ ބަޔަކު ވަޒީރުންނަށް ލައިގެން ދައުލަތުގެ ނަމުގައި ބޭނުންވާހާ ކަމެއް ބޭނުން ގޮތަކަށް ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ހޯދުމެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް ކަމެއް ކުރުމަށް ސަރުކާރަށް ތާއީދުކުރާ މެޖޯރިޓީއެއް މަޖިލީހުގައި އޮންނާކަށް ކޮންމެހެން ނުޖެހެއެވެ. 

ކޮންމެ ބަޔަކު މަޖިލީހުގައި ތިއްބަސް ހީލަތެއް އޮޅުވާލުމެއް ނާޖާއިޒު ކަމެއް ނެތި ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބަޔަށް ކުރާ ކޮންމެ ކަމަކަށް މަޖިލީހުގެ ރުހުން ސަރުކާރަށް ހޯދޭނެއެވެ. ސަރުކާުން ބޭނުންވެގެން ގާނޫނުނެއް ހަދަން ވިޔަސް ގާނޫނެއް އިސްލާހު ކުރަން ކަމަށް ވިޔަސް ރުހުމެއް ހޯދުން ކަމަށް ވިޔަސް އެކަން އޮންނާނީ އެހެނެވެ. 

އިދިކޮޅަށް މެޖޯރިޓީއޮވެ ރައީސް ނަޝީދު ރާއްޖޭގައި ވެރިކަން ކުރިގޮތާއި ވީގޮތް ވަނީ ތަޖުރިބާ ކުރެވިފައެވެ. ޑީއާރުޕީގެ ސާފު މެޖޯރިޓީ އޮވެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އަތް ބަނދެލިއެވެ. އައު ގާނޫނު އަސާސީއާއި އެކު އައި މަލްޓިޕާޓީ ޑިމޮކްރަސީގައި ސަރުކާރުން އަލަށް ތައާރަފް ކުރަން އުޅުނު ކަންކަމާއި ގައުމަށް ގެންނަން ބޭނުންވި އިންގިލާބީ ބަދަލު މަޖިލީހުން ހުއްޓުވިއެވެ. އެންމެ ފަހުން ވެރިކަމުގެ ދައުރު ފުރިހަމަނުކޮށް ނަޝީދަށް މަޖުބޫރުވީ އިސްތިއުފާ ދޭށެވެ. 

މަޖިލީހުގައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށް ކޮންޓްރޯލް ކުރެވޭ އެންމެ މެންބަރަކު ނެތި ރައީސަކު ވެރިކަން ކުރިއެވެ. ލިބުނުގޮތަކަށް ލިބިގެން ޑރ. ވަހީދު ކުރި ކުރު ވެރިކަމުގައި މަޖިލީހަކާ ރައީސަކާ ބެހޭކަމެއް ނޫން ކަހަލައެވެ. އެކަމަކު ކުރަން ބޭނުން ހުރިހާ ކަމެއް ޑރ. ވަހީދު ވެސް ރައިސް ކަމުގައި ހުރެ ކުރިއެވެ.

މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީއާއި އެކު ރައީސް ޔާމީނު ފެށި ވެރިކަމުގެ ފަސް އަހަރު ތެރޭގައި ކުރި ތަޖުރިބާ ތަފާތެވެ. މެޖޯރިޓީ އޮތީ ސަރުކާރަށެވެ. އެކަމަކު ގާނޫނު އަސާސީއަށް ބަދަލު ގެނައުން ކަހަލަ، ކުރަން ޖެހުނު ބޮޑެތި ކަންކަން ކޮއްލެވޭ ވަރުގެ ސްޕަރ މެޖޯރިޓީއެއް ނެތެވެ. އިދިކޮޅު މެންބަރުންގެ ތާއީދު ހޯދި ގޮތަކަށް ހޯދައިގެން ގާނޫނު އަސާސީއަށް ގެންނަން ބޭނުންވި ބަދަލުތައް ސްޕަރ މެޖޯރިޓީ ނެތަސް ޔާމީނު ގެނައެވެ. އެސްއީއީޒެޑް ގާނޫނު ފާސްކުރުމާއި ސްޕްރީމް ކޯޓް ބެންޗް ކުޑަ ކޮށްލުން ފަދަ ބޮޑެތި ކަންކަން ފަސޭހަ ކަމާއެކު ކޮށްލިއެވެ. ނާކާމިޔާބު އެންދެރި އިންގިލާބު ފެށި މަޖިލީހުގައި އޮތް ތާއީދު ނުފުށަށް ޖެހި އިންގިލާބީ ރޫހު ފެށުމުން މަޖިލީހަށް ސިފައިން ވައްދާ މެންބަރުން ފާރުމަތިން އުކާލާ މަޖިލީހުގެ ރިޔާސަތުގައި ފާރެއްލާ، 12 މެންބަރުންގެ ގޮނޑިތަކެއް ގެއްލުވާލައިގެން ހާލަތުއްޒަރޫރާ ދަށުން ދައުރު ނިމެންދެން ޔާމީނު މަޖިލީހާއި ވެރިކަން ހިންގިއެވެ. 

އެމްޑީޕީގެ ޓިކެޓްގައި ވެރިކަމަށް އައި ރައީސް ސޯލިހު ވެރިކަމުގެ ބޮޑު ބައެއްގައި މަޖިލީހުގެ ސްޕަރ މެޖޯރިޓީ އެމްޑީޕީއަށް އޮތެވެ. އެމްޑީޕީއަށް އޮތް ސްޕަރ މެޖޯރިޓީ ވެގެން ދިޔައި ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގެ ކަތުރު ފަންޏަށެވެ. އެމްޑީޕީގައި އޮތް ސްޕަރ މެޖޯރިޓީގެ އެތައް މެންބަރުންނާއި ރިޔާސަތު އިދިކޮޅަށް ވުރެ އިދިކޮޅެވެ. މަޖިލީސް މެދުވެރިކޮށް ސަރުކާރުން ކުރަން ބޭނުންވި އެއްވެސް ކަމެއް ދިޔައީ ނުކުރެވިއެވެ. އެމްޑީޕީއަށް ސްޕަރ މެޖޯރިޓީ ގެއްލި މެޖޯރިޓީ ކޮންޓްރޯލު ސަރުކާރަށް އޮތަސް ރައީސް ސޯލިހާ ދެކޮޅަށް އެންމެ ގިނަ ޗަރުކޭސް ކުޅުނީ މެޖޯރިޓީ އޮތް މަޖިލީހުގެ ތަޅުމުގައެވެ. ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަން ނިމުމުގެ ސަބަބަކަށްވީ އޭރު ލިބުނު ސްޕަރ މެޖޯރިޓީއޭ ބުނުމަކީ ދޮގަކަށް ނުވާނެއެވެ.

މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ހޯދަން ރައީސް މުއިއްޒު ވެސް މިހާރު އެޖަހަނީ މަރުފައްޔެވެ. ހޯދާ މެޖޯރިޓީއެއްގެ މާނައެއް ނެތްކަން 13 މެންބަރުން ގަނެލެވުމުންވެސް މުއިއްޒަށް ނުވިސްނެނީ ތާއެވެ. އަޒުލު ކޮށްފާނެތީ ގަންނަ ބިރަކުން މެޖޯރިޓީ ލިބޭތޯ މުއިއްޒު އެހެން އުޅެނީތާއެވެ. އެއިއްޔަކީ ރައްޔިތުންނަށް ހެވެއް އެދިގެން ދާއިރާތަކުގެ ލާބައަށްޓަކާ އުޅޭ ގޮތެއް ނޫނެވެ. 

މަޖިލިހުގެ މެޖޯރިޓީ ހޯދަން ހޭވައްޓާނުލާ މުއިއްޒު އުޅޭއިރު ޕީއެން ސީޓިކެޓް ލިބުނު ގިނަ މީހުންނަކީ މުއިއްޒު ނޫން ގޮތެއްގައި ތިބި ބައެއް ކަމަށް ވެއެވެ. ގިނަ ދާއިރާތަކުގައި ސަރުކާރު ކެންޑިޑޭޓަކީ ކާކުކަން ނޭނގި ސަޕޯޓަރުން ތިބީ ވަނުވާގައެވެ. ބައެއް ދާއިރާތަކުގައި ފާޅުކަން ބޮޑުކޮށް ސަރުކާރުގެ ދެތިން ކެންޑިޑޭޓުން އެބަ އުޅެއެވެ. މުއިއްޒު ކެންޑިޑޭޓައި ސާޖިދާ ކެންޑިޑޭޓާއި އަދުރޭ ކެންޑިޑޭޓެވެ. ޕީއެންސީ ޓިކެޓް ގިނައިން ލިބުނީ ޔާމީނު ކެންޑިޑޭޓުންނަށް ކަމަށް ބުނާ މީހުން މަދެއް ނޫނެވެ. އެހެން ކަމަށް ވާނަމަ މުއިއްޒަށް އެފުރެނީ ފޫނެއް ފަޔަށް ފެނެވެ. 

ބުނެވި ދިޔަ ކަންކަމުން އެނގެނީ ރައްޔިތުންނަށް ބޭނުންވާ ހިދުމަތްތައް ހޯދުމަށް މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީއަކީ މުހިންމު އެއްޗެއް ނޫންކަމެވެ. ސަރުކާރަށް މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ދިނުމަކީ ސަރުކާރަށް ރައްޔިތުން މަތިން ހަނދާން ނެތޭ ކަމެއް ކަމެވެ. ވާދަވެރިންގެ އަތުގައި މެޖޯރިޓީ އޮތުމުން އަޒުލުގެ ބިރައްޓަކާވެސް ރައްޔިތުންނަށް ބޭނުންވާ ކަންކަން ކޮށްދޭން ސަރުކާރަށް މަޖުބޫރު ވާނެކަމެވެ. ތަޖުރިބާއިން ދައްކަނީ މިހަގީގަތެވެ.

ފަހަކަށް އައިސް ސޯސަލް  މީޑިއާގައި މާގިނައެއްކޮށް މައިއްޒު ސްޕީޑްގައި ކަންތައް ތަކެއް ކުރާ ވާހަކަ ދައްކާފައި އޮންނަ ތަން ފެނެއެވެ. ސޯސަލް މީޑިއާގައި މި ވާހަކައެއް ދައްކަނީ މުއިއްޒު ސަރުކާރުގެ ސިޔާސީ މަގާމުތައް ދީފައި ތިބޭ މީހުންކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ. ވެރިމީހާއަށް ހުޝާމަދުނުކޮށް މަގާމުގަ ދެމިނުތިބެވޭނެތީ ކޮންމެހެން ބަޔަކަށް ދައްކަން ޖެހިގެން އެވެރިން ދައްކާ ވާހަކައެއް ކަމަށް ބަލައިގެން އެކަމަކާ ނުވަމެވެ. އެކަން ކޮށްގެންވެސް ބަޔަކަށް މުސާރައެއް ލިބެންޏާ ރަނގަޅުތާއެވެ.

ދައުލަތުގެ ހަރަދުގައި މިހާރު މުއިއްޒު މިހާރު ކުރަމުންދާ ޕީއެންސީ ކެންޕޭނު ދަތުރާއެކު މުއިއްޒު ސްޕީޑްގެ އަޑު އަނެއްކާވެސް ގަދަވެއްޖެއެވެ. މިވަނީ ކިހިނެތްތޯ ބަލައިލަން  ހދ. ނޮޅިވަރަންފަރު ރައްޔިތުންނާއި ބައްދަލު ކުރުމަށް ރައީސް ބޭއްވި ޖަލްސާގައި މަޑުކޮށްލީމެވެ. އަހާނ ސަހަރޯއެވެ. 

މަސްވެރިކަމާ ބެހޭ ވަޒީރު އަހުމަދު ޝިޔާމް އެއްކަލަ މުއިއްޒު ސްޕީޑްގެ ވާހަކަ ދައްކަން ފަށައިފިއެވެ. ރާއްޖޭގައި މީގެ ކުރިން އެހެން އެއްވެސް ވެރިޔަކު ނުގެންގުޅުއްވާ މާބާރު ސްޕީޑެއް ރައީސް މުއިއްޒު ގެންގުޅުއްވާ ކަމަށް ބުނެ ނޮޅިވަރަންފަރު ރައްޔިތުންގެ ބޮލަށް ޗިޕް ޖަހަން އުޅެނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް މުއިއްޒުގެ އައުވާނުން ހޮވުމަށެވެ. 

ޝިޔާމް ދޮޅިކެނޑެންދެން ހުއްޓާނުލާ ކޯތެޅުވި އިރުވެސް މުއިއްޒު ސްޕީޑްގައި ކުރެވުނު ކަމެއް ޝިޔާމަކަށް ބުނެއެއް ނުދެވުނެވެ. ހައްތަހާވެސް ބުނެވެނީ ރައްޔިތުންގެ ކަންކަމުގެ އިތުރުން ދާއިރާތަކަށް ތަރައްގީ ގެނައުމަށް މުއިއްޒު ސްޕީޑްގައި މަސައްކަތް ކުރާ ވާހަކައެވެ. ކުރެވުނު ކަމެއް ކުރާކަމެއްގެ ވާހަކަ ނުދައްކާ ދެއްކީ ކުރީ ސަރުކާރުގެ ވާހަކައެވެ. 

ކުޑަ ރަށެއް ބޮޑު ރަށެއް ނެތި ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުތައް ކުރީ ސަރުކާރުން ކުރިއަށް ގެންދިޔަ ކަމަށް ބުނަމުން ނޮޅިވަރަމާ މެދު އަޅާނުލާ އޮތްކަމަށް ބުނީމާ އެރަށު މީހުން ޝިޔާމަށް ކުރީ މަލާމާތެވެ. އެ ރަށު ރައްޔިތުންގެ ކުރިމަތީގައި ހާމަވެގެން ދިޔައީ ޝީޔާމްމެންގެ ދޮގުވެރިކަމެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުން އެރަށުގައި ކުރީ ކީއްކަން އެންމެ ރަނގަޅަށް އެނގޭނީ އެރަށު ރައްޔިތުންނަށެވެ. މައްސަލައެއް ނެތެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުން އެއްވެސް ކަމެއް ކޮށެއް ނުދެއެވެ. އެކަމަކު އެބުނާ މުއިއްޒު ސްޕީޑްގައި މި ސަރުކާރުން ކުރި ކަމެއް އޮންނަން ވާނެތާއެވެ. 

ޝިޔާމްމެން އެކިޔާ މުއިއްޒު ސްޕީޑަކީ ކުރާނަން އަޅާނަން ދޭނަމެވެ. ކުރި ކަމެއް އެޅިތަނެއް ދިން އެއްޗެއް އަދި ނެތެވެ. ޝިޔާމް ވާހަކަ ދައްކާ ދައްކާ ކަރުން ލޭ ލީއިރުވެސް މުއިއްޒު ސްޕީޑްގައި ކުރެވުނު އެއްކަމެއް ވެސް ބުނެއެއް ނުދެވުނެވެ. މާމޮޅު ވާހަކައަކަށް ވެގެން ދެއްކީ ބާލަން އުޅޭ ސިފައިންގެ ޔުނީފޯމް ވާހަކައެވެ. ގެއްލިގެން އުޅޭ ކަނޑެއް ހޯދާ ވާހަކައެވެ. އަނގަފުރާ މީހުންގެ ތެރޭގައި ޝިޔާމު އެ ވާހަކަ ދެއްކި އިރު އެއްޔަކީވެސް އެ ބުނާހެން ވާކަށް އޮތް ކަންކަމެއް ނޫންކަން އާޖުފާޖު އެނގޭ އެންމެނަށްވެސް އެނގެއެވެ.

މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އަންނަން ވައުދުވީ ނިކަން ރަނގަޅަށް ހިސާބު ޖަހާފައި ކަމަށް ބުނެއެވެ. ޖެހި ހިސާބު އޮތީ އޮތް ތާކުއެވެ. ރިޔާސީ ކެންޕޭނުގައި އެރިހާ ރަށަކަށް އަރާ ވައުދުވީ އެމްޑީޕީން ވީ ވައުދަކަށް ވައުދެކެވެ. އެމްޑީޕީން ގޯތިދޭން ވައުދުވިއްޔާ ގެއަޅަން ފައިސާ ދޭން ވައުދު ވެއެވެ. އެމްޑީޕީން ފްލެޓްގެ ކުލިކުޑަކުރަން ބުނިއްޔާ ކުލި ކަނޑާލަން ވައުދުވެއެވެ. މުސާރަ ބޮޑުކުރަން އެމްޑީޕީން ބުނިއްޔާ މުސާރަތައް ދެގުނަ ތިންގުނައަށް ބޮޑުކުރަން ވައުދުވިއެވެ. އެމްޑީޕީގެ ރިޔާސީ ވައުދުތައް ކޮޕީކޮށްގެން ވައުދަކަށް ވައުދެއްވަމުން ގޮސް ވެރިކަން ހޯދީ ދޮގު ވިއްކައިގެނެވެ.

އެވަރަކުން ނުނިމެއެވެ. ވެރިކަން ލިބުމުންވެސް ވީވައުދު ފުއްދުމަށްވުރެ މުއިއްޒު އިސްކަން ދިނީ އައު ވައުދު ވުމަށެވެ. މުއިއްޒުގެ ކަމަކީ ވައުދު ފުއްދުމެއް ނޫނެވެ. މަތި މައްޗަށް ވައުދު ވުމެވެ. ތިންމަސްވެ ހަތަރު މަހަށް އެޅިއިރުވެސް ވައުދު ވުމަކަށް ހުއްޓުމެއް ނާދެއެވެ. 

ހަފްތާ 14 ވައުދު ފަތީގައި ހުރީ ވައުދަށްވުރެ ކުޅޭކުޅޭ ހޮޅިކަންކަމެވެ. ޒުވާނުންނާއި އަންހެނުން ބާރުވެރި ކުރުމަށް ވުޒާރާއެއް ހެދުންވެސް އެއީވައުދެކެވެ. އަޖައިބެއް ނުވާނެހެއްޔެވެ. ރައީސް މައުމޫނު އިރުއްސުރެ އެ މޭންޑެޓްތަކުގައި މިނިސްޓްރީއެއް ނެތް ސަރުކާރެއް ރާއްޖެއަކަށް ނާދެއެވެ. ސަރުކާރުގެ އޮނިގަނޑަށް ގެނެވޭ ބަދަލަކީ ވައުދުކަމަށް ވަންޏާ އަންނަފޮށާ ބަދަލުކުރުންވެސް ވާނީ ރިޔާސީ ވައުދަކަށެވެ. 

އެއްސަރުކާރުން އަނެއް ސަރުކާރަށް ދައުލަތް ހިންގުން ބަދަލު ވެގެންދާއިރު ހިނގަ ހިނގާ ހުންނަ ކަންކަން އިންތިޒާމު ކޮށްގެން ކުރުމަކީ ވައުދު ފުއްދުމެއް ނޫނެވެ. ރަނގަޅު ހެޔޮ ވައުދަކީ ހިންގުމަށް ގެނެވޭ ތަފާތު ހެޔޮ ބަދަލެވެ. ކުރިއަށްވުރެ މަންފާހުރި ހަރަދު ކުޑަ ހިދުމަތް އަވަސް އަވަހަށް ނަތީޖާ ހާސިލްވާ ހެޔޮބަދަލެވެ. 

ފާޅުކަން ބޮޑު ގޮތެއްގައި ރައްޔިތުންނަށް ވެފައިވާ އެއްވެސް ވައުދެއް ހަފްތާ ސާދަ ނިމުނު އިރަކު ނުފުދެއެވެ. ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަނެއް ނުކުރެވެއެވެ. ބޫޓް ޖޯޑެއްވެސް ނުބަހައްޓާ ބާލާނެކަމަށް ވައުދުވި އިންޑިއާ ސިފައިނެއް ނުބޭލުނެވެ. ގެއްލިގެން ހޯދަން އުޅުނު ކަނޑާއި ޗާގޯސް ހޯދަން މައްސަލަ އިސްތިއުނާފެއް ނުކުރެވުނެވެ. ބޮޑުކުރަން ބުނި ސިފައިންނާއި ފުލުހުންނާއި ފަނޑިޔާރުންގެ މުސާރަ ބޮޑެއް ނުކުރެވުނެވެ. ވަކިނުކުރާން ބުނި ރަށްރަށުގެ ނިކަމެތި ރައްޔިތުން ވަޒީފާތަކުން ނުކަނޑައެއް ނުވިއެވެ. ގެޒެޓް ކޮށް ދޭން ކަނޑައަޅަފައިވާ ގޯތިތަކާ ފްލެޓްތައް ނުދެވުނެވެ. ރަށްރަށުގައި ކޮށްދޭން ވައުދުވީ އެއްކަމެއް ނުކުރެވޭތާ ކުރެވޭތޯ ނުވެސް އުޅެއެވެ. ކުރާން ވީ ވައުދުތައް ހޮޅިއަށްވެ ނިމުނީއެވެ.

ފައިސާ ހޭދަނުކޮށްވެސް ފުއްދެން އޮތް ވައުދުތައް ވެސް އޮތީ ނުފުއްދައެވެ. އިންޑިއާ އާއިއެކު ކުރީގެ ސަރުކާރުން ވެފައި އޮތްކަމަށް ބުނި 100 އެއްބަސްވުން ހުދުކާފޫރަށް ވީއެވެ. އެއްވެސް ކަމެއް ސިއްރު ނުކުރަން ވީ ވައުދުގެ ދަށުން ޗައިނާ އާއިއެކު ސޮއިކުރި އެއްބަސްވުންތަކު ހިޔަނިވެސް ނުވެއެވެ. ރަސްމާލެ އެއްބަސްވުމުގެ ކުލަ ފާޅެއް ނުވެއެވެ.   

ވީވައުދުތައް ހުރި ގޮތަށް ހުއްޓާ އަނެއްކާވެސް ވައުދުގެ ސިލްސާ ފެށުނީއެވެ. ސަރަހައްދު ބަލަހައްޓަން ޑްރޯނެވެ. ކޮންމެ ރަށަކަށް ހޮސްޕިޓަލެކެވެ. ކޮންމެ ދެރަށެއް ދޭތެރޭގައި ބުރިޖެވެ. ފުށިދިއްގަރުފަޅުން މާލެއަށް އަންޑަރ ވޯޓާރ ޓަނަލެވެ. ކޮންމެ ރަށަކަށް އެއަރ ޕޯޓެކެވެ. ރޮކެޓް ޖައްވަށް ފޮނުވާ ވާހަކައާއި ނިއުކްލިއަރ ހަތިޔާރު އުފައްދާ ވާހަކަ ނުދައްކާނެ ކަމެއްވެސް ނޭނގެއެވެ.

އެކަމަކު ގައުމު އޮތީ ދަރާ ވިކިފައެވެ. ކިރިމަހަށް މަސްވެރިންނަށް ފައިސާ ދެވޭން އޮތް ކަމަކަށް ނުވެއެވެ. ރަށްރަށުގައި ފަށަފައިވާ މަސައްކަތް ކުރިއަށް ގެންދެވޭހާ ފައިސާ ހުރިކަމަކަށް ނުވެއެވެ. ލޮނުމަދުކޭ ގިތެލެއްހެން ބާރުބާރަށް މުއިއްޒު ކުރުކާލި ކެނޑީމާ އެންމެންވީ ގުނބޯ ހެދިގެން ބާރަށް އަތްޖަހާށެވެ. މަޖިލިސް މުއިއްޒަށް ދީގެން ރައްޔިތުންވީ ނަގޫފިތގެން ނުފޭބި ސައްކެޔޮގަހު އިން މަކުނަށް ވާށެވެ.       

އެންމެ އިސް މަގާމުތަކުން ފެށިގެން ސިޔާސީ އާދައިގެ މަގާމުތަކަށް މީހުން އިސްކުރީ ހަތަރު ޕާޓީންނެވެ. ހަނގުރާމައިގެ ގަނީމާ މުދާ ބަހާ އުސޫލުން ޖެހުނީ ސަރުކާރުވެސް ހަތަރު ޕާޓީއަށް ބަހާލާށެވެ. އެ ޕާޓީތައް ހިމެނައިގެން އިބޫގެ ކޯލިޝަން ސަރުކާރު ފަށައިގަތީ ޔަގީންކަމާއި އިތުބާރާ އެކުގައެވެ. 

އެހެނަސް ކަންދިމާކުރި ގޮތުން ވެރިކަމަށް އަހަރު ނުވަނީސް ކޮވިޑް19ގެ އާލަމީ ވަބާ ކުރިމަތިވެ ދުނިޔެ ހުއްޓުނެވެ. ފަތުރުވެރިން އައުން ހުއްޓި މަސް ބޭރު ނުކުރެވި އެކީ އެކައްޗަކަށް ދައުލަތުގެ އާމްދަނީ ހުއްޓި ދެއަހަރު ދުވަސް ވޭތުވިއެވެ. އެހެނަސް ކެތްތެރިކަމާއެކު ނުލިބޭ އާމްދަނީގައި އިބޫ ދައުލަތް ހިންގަމުން ދިޔައީ ރައްޔިތުންނަށް އެއްވެސް ބުރައެއް އިހުސާސް ވިޔަނުދީ ރޭވުން ތެރިކަމާއެކުގައެވެ. ސަރުކާރުގެ އެތެރޭގައި ތިބި ވާދަވެރިންގެ ހީލަތްތެރި ރޭވުންތަކުގެ ލޮޅުންތަކާ ވެސް އެކުގައެވެ.

ކޮވިޑްގައި ގިނަ ބަޔެއްގެ ފުރާނަ ދިޔަނުދީ ސަލާމަތް ކުރުމަށް ދައުލަތުގެ ހުރިހާ ހަކަތައެއް ހުސްކޮށްލަން މަޖުބޫރުވިއެވެ. ސިއްހީ ހިދުމަތުގައި އުޅުނުހާ މީހުން ރައްކާތެރި ކަމުގެ ގޮތުން އެކަހެރި ކޮށްގެން އެމީހުނަށް ކެއުމާއި ބުއިމާއި ނިދުން ހަމަޖައްސާ ދިނެވެ. ކޮވިޑް ފެސިލިޓީތައްކާއި އައިސޮލޭޝަން ފެސިލިޓީތައް މުޅި ރާއްޖޭގައި ހިންގިއެވެ. ދައުލަތުން ބޮޑު ހޭދަކޮށްގެންނެވެ. ދުނިޔޭގެ ހުރިހާ ގައުމެއްހެން އޮތީ އެއްބަޔަކު އަނެއް ބަޔަކަށް އެހީތެރި ނުވޭވަރަށް ހާލަތު ދަށްވެފައެވެ.    

އާމްދަނީ ލިބޭނެ ގޮތް ނެތަސް ސަރުކާރުގެ މުއައްޒަފުން ގޭގައި ބައިތިއްބައިގެން ކޮވިޑް ތެރޭގައިވެސް ހަމަ މުސާރަ ދިނެވެ. ކާބޯ ތަކެއްޗަށް ޖެހުނަނުދީ ބާޒާރު މެނޭޖްކުރިއެވެ. ކަރަންޓް ނުކަނޑާ ރައްޔިތުންނަށް ކަރަންޓް ދިނެވެ. މާލެއާއި ފެނުގެ ހިދުމަތް ދޭ ރަށްރަށުން ފެނެއް ނުކަނޑައެވެ. ތެލަކަށް ކާޑަކަށް ޖެހުނަކަ ނުދެއެވެ. ނުވިތާކަށް ފަށައިގެން ކުރިއަށްދާ ތަރއްގީގެ އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ނުހުއްޓެއެވެ. އާލަމީ ވަބާއެއްގެ އިހުސާސް ދިވެހިންނަކަށް ކުޑަކޮށްވެސް ނުކުރެއެވެ.

ކޮވިޑް ކިތަންމެ ރަނގަޅަށް މެނޭޖު ކުރެވުނު ނަމަވެސް އިގްތިސޯދީ ލޮޅުން ކުޑައެއް ނުވެއެވެ. ޔުކްރެއިން ހަނގުރާމައިގައި ދުނިޔެ ތަހައްމަލުކުރާ ހުރިހާ ވޭނެއް ރާއްޖޭން ތަހައްމަލު ކުރަން ޖެހެއެވެ. މުޅި ދައުރު ނިމިދިޔައީ ވެސް ޔޫކްރެއިން ހަނގުރާމައިގެ ހިތިކަން ލިބެމުންނެވެ.  

ކިތަންމެ އުދަނގުލަސް ނުލިބޭ ލާރީގައި ރައްޔިތުންގެ ޑިމާންޑްތައް ހައްލުކޮށްދޭން އިބޫ ސަރުކާރަށް މަޖުބޫރެވެ. ކޮވިޑުން އަރައިގަނެ ކަންކަން ކުރަން އިބޫއަށް ފުރުސަތު ލިބުނީ ދައުރުގެ ފަހުކޮޅުގައެވެ. ޔާމީނު ވެރިކަމުގައި ހިންގި ޖަރީމާތަކާހުރެ އެކިއެކި ފަރާތްތަކަށް އިޔާދަ ނުކުރެވޭ ބޮޑެތި ގެއްލުން ލިބި ގެއްލުމުގެ ބަދަލު ހޯދަން ދައުލަތާ ދެކޮޅަށް ދައުވަތައް އުފުލުނެވެ. ގެއްލުމުގެ ބަދަލު ދޭން ދައުލަތަށް މަޖުބޫރު ކުރުވިއެވެ.

ގިނަރަށް ރަށަށް އަރާފޭބޭނެ ގޮތެއް ނެތެވެ. ރަށްރަށުން ކަރަންޓް ކެނޑެނީ ބޮޑުގެރި ބޭރަށް ހިންގާހެނެވެ. ފެނާއި ނަރުދަމާގެ ހާލަތުވަކީން ގޯހެވެ. ދަތުރުފަތުރުގެ ދަތިކަން އިންތިހާއެވެ. ކުޑަރަށެއް ބޮޑުރަށެއް ނުބަލާ ކުރު މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި އެތައް ސަތޭކަ ޕްރޮޖެކްޓެއް ހިންގިއެވެ. ގިނަކަންކަން ދައުރުގެ ތެރޭގައި ނިންމުނެވެ. ނިމުމާ ގާތުގައި ހުރި އެތައް ކަމަކާއި އަލަށް ފަށައިގެން އެތައް ކަމެއް އިބޫގެ ދައުރު ނިމުނު އިރު އޮތެވެ. އައުސަރުކާރުން ރިބަން ކަނޑަން އެތައް ކަމެއް ހުއްޓެވެ. ދަރަނިވެރިގެން ގޮތް ހުސްވެގެން ހަދާނެ ގޮތެއް ނޭނގިގެން އިބޫ ނޫޅެއެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ތަކުލީފަކަށް ސަރުކާރު ނުހަދައެވެ.

ހަގީގަތަކީ ސަރުކާރު ތެރޭގައި ތިބި ވާދަވެރިންގެ ވާދަވެރިކަން ބޮޑުވެ އިދިކޮޅަށްވުރެ އިދިކޮޅުވުމެވެ. އިބޫ ނޫންގޮތެއް ހޯދަން ތެޅެފޮޅެން ފެށުމެވެ. ކަމުގައި އިސްވެ ތިބީ އެމްޑީޕީގެ ރައީސް ނަޝީދާއި ގާސިމް އިބުރާހީމެވެ. އިބޫގެ ވެރިކަން ހަރާބު ކުރުމަށް ކުރިކަމެއް ކުރީ ނަޝީދާއި ގާސިމެވެ. ބޭނުންވީ އިބޫ ނޫން ގޮތެކެވެ.

އިބޫ ނޫން ގޮތަކީ ކޮންމެ ގޮތެއް ކަމަށް ވިޔަސް ވަރިހަމަތާއެވެ. އިބޫ ނޫން ގޮތެއް ހޯއްދިއްޖެއެވެ. ހޯދި އިބޫ ނޫން ގޮތުން ދިވެހިންނަށް ވީމޮޅެއް އެބަ އޮތް ހެއްޔެވެ. ކަންކަން ބޮއްސުންލުމާއި ތެޔޮގުޅާ ސާދާ ކުރުން ނޫން ކަމެއް ނުވެއެވެ.

ޔާމީނު ހިންގި ޕްރޮޖެކްޓްތައް ހިންގީ ޗައިނާގެ ދަރަނީގެ ދަންތުރައިންނެވެ. އޭގެން ވެސް ބައެއް ޔާމީނާއި އައުވާނުންގެ ޖީބަށް ޖަހަލައިގެންނެވެ. ފަޅުރަށްތަކާއި ދެންވެސް ހުރި އެއްޗެއް ވިއްކައިގެން ލިބުނުހާ ފައިސާ ކައި ހުސްކޮށްލީއެވެ. ކޮންޓޭނަރާއި ފޮށިފޮއްޓާއި ދަބަސް ދަބަހުގައި އަމިއްލަ ގޭގެއަށާއި ގުދަންތަކަށް ދައުލަތުގެ ފައިސާ އުފުލީ މޫނެއް ކަނދުރާ އަކަށް ނުބަލައެވެ. ދައުލަތުގެ ހަޒާނާއަށް ވެއްދީ ނަމެއްގައި ވެއްދި ދާދިކުޑަ މިންވަރެކެވެ.

ޔާމީނު ދައުލަތް ދަވާލުމުގައި އަދީބަކީ އޮަޕަރޭޝަން މެނޭޖަރެވެ. ޒިޔަތަކީ ފްރަންޓް އޮފީހެވެ. އެސްއޯއެފަކީ މަނީ ލޯންޑަރިންގ މެޝިނެވެ. ޑރ. މުއިއްޒަކީ ހިޔާނާތުގެ މަތިއަޅާދޭ މަސައްްކަތު ސަރުދާރެވެ. ޖަރީމާތަކަށް ގާނޫނީ ހަމައަޅުވަން އިދިކޮޅުގެ ރުހުން ހޯދަން ޔާމީނު ބޭނުންކުރީ ބްލެކްމޭލް ވެފައި ހުރި އޭރުގެ އިދިކޮޅު ލީޑަރ އަންނިއެވެ. ޔާމީނު ބޭނުންވި ގާނޫނީ ބަދަލުތައް ގެނައުމަށް މެންބަރުންނަށް ރިޝްވަތުދޭން ޔާމީނު ބޭނުންކުރީ އަންނިއެވެ.

ދައުލަތުގެ ފައިސާގައި ލަވަކިޔާލާފައި އުޅުނު އަދީބަށް ދުނިޔެ ފެނި ދުނިޔެ ރަންވެ ވަގުގައި ވަގުހިފާ ޔާމީނަށް ފައިސާ ވަނުން ބަންދުވާން ފެށިއެވެ. ސަރުކާރުގެ ބާރު އަދީބު އަތަށް ކަހަމުން ދާތަން ޔާމީނަށް ފެނުނެވެ. ބޮޑެތި ކޮންޓޭނަރުގައި ފައިސާތައް ޔާމީނަށް ގެއްލެން ފެށިއެވެ. ކަން ނިމުނީ އަދީބާއި ޒިޔަތު ޖަލުގެ ތޭރިތަކުގެ ފަހަތަށް ފޮނުވާލައިގެންނެވެ.   

ޔާމީނު ގައުމު ދަވާލާ ގައުމު އިރާ ކައި ހުސްކުރާތަން ބަލަހައްޓައިގެން ހުރުމަކަށް ރައީސް މައުމޫނަކަށް ކެތެއް ނުވިއެވެ. މައުމޫނުގެ މަދަދުގާރަކަށް ވެގެން ޔާމީނާ ދެކޮޅަށް ނިކުތީ ގާސިމް އިބްރާހީމެވެ. ޔާމީނު ބާރުވެރި ވާތަން ދެކެން އެންމެ އުނދަގޫ އެކަކީ އަބަދުވެސް ގާސިމް އިބުރާހީމެވެ. އެންދެރިމާގޭ ތެރެއިން އުފެދިގެން އައި ހިމޭން އިންގިލާބްގެ ކޮޅުތައް ސްޕްރީމް ކޯޓާއި ފުލުހުންނާއި ސިފައިގެން ތެރެއަށް ވަދެގެން ދިޔައެވެ. މަޖިލީހުގެ ތެރެއަށް ވެސް އިންގިލާބުގެ މޫ ލާފައި އޮތެވެ. 

ފެބްރުއަރީ 1ގެ "އެންދެރި ހިމޭން އިންގިލާބު" ފޭލިކޮށްލާ މުގުލުގައި ތިބި ދެ ފަނޑިޔާރުން އޮޅުއަޅާލިއެވެ. މައުމޫނާއި ޤާސިމާއި ދެންވެސް ތިބިއްޔާ ތިބި ސިޔާސީ ބަޔަކު ހުރަގޭގައި ގައިދުކޮށް ޔާމީނުގެ އަސްލު ސޫރަ ދައްކާލިއެވެ. އެންދެރި ހިމޭން އިންގިލާބު ފޭލިވުމުން ޔާމީނު ނޫން ގޮތެއް ހޯދުމަށް ދިވެހިންނަށް އޭރު އިބޫ އޯކޭއެވެ. 

މުއިއްޒު ސަރުކާރަށް ފާޑުވިދާޅުވެ ދާދިފަހުން ރައީސް ޔާމީނު ދެއްކެވި ވާހަކަފުޅަކަށް ރައްދުދީ މި ސައީދަކު ވާހަކަ ދެއްކިއެވެ. މީގެކުރީން ރާއްޖޭގައި ވެރިކަން ކުރި އެއްވެސް ވެރިއަކު ވެރިކަމުގެ ފުރަތަމަ 2މަހުގެ ތެރޭގައި އާމްދަނީ އިތުރު ކުރުމަށް އިޖާދީ މަސައްކަތެއް ކުރިކަމަކަށް ނުވެއެވެ. ނުއަގުގައި ފަޅުރަށްތައް ރައީސް ޔާމީނު ވިއްކި ކަމަށް ވެސް ބުންޏެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނު ސަރުކާރުގެ އިގްތިސޯދީ ކަންކަމަށް ފާޑު ކިޔާއިރު ރައީސް ޔަމީނުގެ އިގްތިސޯދީ ވަޒީރަކީ ސައީދު ކަމެއް ސައީދު ހަނދާނެއް ނެތެވެ. ރައީސް ޔާމީނުގެ ވެރިކަމުގައި ކުރިއްޔާކުރި ކަމެއްގައި އެންމެ ބޮޑު ދައުރެއް އޮތީ ސައީދުގެ އެވެ. ސައީދަށް ނޭގި ގޮނޑުދޮށަށް ރާޅެއްވެސް އޭރަކު ނުޖަހައެވެ. އެހެން އެންމެންނަށް ފާޑުކިޔަސް ރައީސް ޔާމީނުގެ އިގްތިސާދީ އެއްވެސް ކަމަކަށް ސައީދަށް ކިޔޭނެ ފާޑެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. ރައީސް ޔާމީނުގެ އިގްތިސާދީ ކަންކަމަށް ސައީދު ފާޑު ކިޔާނަމަ އެކިޔެނީ އަމިއްލަ ނަފްސަށެވެ. އަމިއްލައަށް ފާޅު އެ ކުރަނީ މީނާގައި ހުރި ޖައްބާރުކަމެވެ.

މިހާވަރަކަށް ފޮނު މިއަރުވަނީ ފުރަތަމަ ދެމަހުން ކޮން އީޖާދީ ކަމެއް ކުރެވިގެން ހެއްޔެވެ. ހަފުތާ ސާދައިން ވައުދުތަކެއް ހާސިލުކުރެވިގެން ތުންމައްޗަށް ދަތްނާރައިގެން އުޅޭއިރު ތަފާތު ރަނގަޅެއް އިހުސާސް ވެގެން އުޅޭ ރައްޔިތަކު ނޫޅެއެވެ. ހިލޭ އެހީގެ ގޮތުގައި ބައިސެންޓް ވެސް ބޭރުން ގެނެ ވުނީއެއް ނޫނެވެ. ވެރިކަމެއް ބަދަލު ކުރެވުމުގެ އުފަލެއް އިހުސާސްވީ މީހަކު އުޅެނީއެއް ނޫނެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަނެއް ނުކުރެވުނެވެ. ގެއްލުނު ކަމަށްކީ ކަނޑު ހޯދަން އިސްތިއުނާފެއް ނުކުރެވުނެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިނެއް ނުބޭލުނެވެ. ގޯތިތަކާއި ފްލެޓްތައް ހަވަލެއް ނުކުރެވުނެވެ. މުއައްޒަފުންގެ މުސާރަ ބޮޑުކޮށެއް ނުދެވުނެވެ. 

މިނިސްޓްރީ އުފެއްދުމާއި އެކަމެއް ނުވިޔަސް އެވެނިކަމެއް ކުރަން ނިންމުން އެއީ ވައުދު ފުއްދުން ކަމަށް ވަންޏާ ހުރިހާ ވައުދެއްވެސް ފުދި އިތުރުވެއްޖެއެވެ. މުއިއްޒުގެ ވައުދު ފުދޭވަރަކަށް މަސްވެރިން ނިކުމެ ތިބެނީ މުޒާހަރާގައެވެ. ކަންކަން ކޮށް ނުދީގެން އާއްމު ރައްޔިތުން އެއްވެ ތިބެނީ މުއައްސަސާތަކު ތެރޭގައެވެ. ވޯޓުދިން މީހުން ދުވަނީ ހުސްގޮނޑިއެއް ހިފައިގެން ފަހަތުންނެވެ.

އައިއެމް އެފާއި ވޯޅްޑް ބޭންކުން ލަފާދެނީ ބަގުރޫޓް އިއުލާނު ކުރުމަށެވެ. އިގްތިސޯދު ހަމަޖެހިފާ އޮތްވަރުން ވިއްކަން ޖެހެނީ ޓީ ބޮންޑެވެ. ވިއްކާ ޓީ ބޮންޑެއް ގަންނާނެ ފަރަތެއް ނުވެއެވެ. ބޭންކު ތަކުން ސަރުކާރަށް ލޯނު ނުދީގެން ސަރުކާރަށް ލޯނު ހޯދަން ޖެހެނީ އެސްއޯއީތައް މެދުވެރިކޮށެވެ. އިންވެސްޓް ކުރަން ހަވާލު ކުރަނީ ސްކޭމަރުންނާއެވެ. 

މިވަރު ބައެއް ނެތިގެން ދޮގާއި ވަގާއި މަކަރުން ވެރިކަން ހޯދައިގެން ދުލުކުރީގައި ކުރީ ސަރުކާރު ލިޔެގެން ތަސްބީހައަކަށް އެހެން ކިޔުން ނޫނީ ނެތެވެ. ކެރުމެއް ހިތްވަރެއް ހުރިނަމަ ކުރީގެ ސަރުކާރޭ ނުކިޔާ ރައްޔިތުންނަށް ލުއިފަސޭހަ ކޮށްދީބަލާށެވެ. ރައްޔިތުންނަ ގުޅުން ހުރި ކަމެއް ކޮށްނުދީ ރައްޔިތުންގެ ވޯޓު ހޯދަން ހަމްދަރުދީގެ ކާޑް ކުޅެގެން ވާނެ މޮޅެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. ސައިދަށް ސައީދު އޮޅެގެން އުޅުނަސް މީހުނަށް ސައީދެއް ނޯޅެއެވެ. 

ބަޔަކަށް ކަންކަން އޮޅެގެން އުޅުނަސް ވިސްނާ ބަޔަކަށް އެ ހަގީގަތެއް ނޯޅެއެވެ. އެމްއެމްޕީއާރުސީ ދަވާލި ގޮތުގެ ވާހަކައާއި ޗައިނާގެ ދަރަނީގެ ދަންތުރައިގެ ވާހަކައާއި ޔާމީނުގެ އަނިޔާގެ ވާހަކައާއި އެއްވެރިކަމުން އަނެއް ވެރިކަމަށް ނަގުލުވެ ވާރުތަ ވަމުން އައި އިގްތިސޯދީ ދަތިކަމުގެ ވާހަކަ އެހަށް ބާއްވަމާ ހިގާށެވެ.

ޑރ. މުއިއްޒަށް ޔާމީނު ޖެއްސި ހާލުގެ ވާހަކަ އެހަށް ދައްކާލަމާ ހެއްޔެވެ. ހަމަ ތެދެކެވެ. ޔާމީނެކޭ މުއިއްޒާ ވިދިފައި ހުރި ބޭރިއެކޭ ތަފާތެއް ނެތެވެ. ނުމެ ކޭމެއެވެ. ނުމެ ދިޔަމެއެވެ. ޔާމީނަކީ މުއިއްޒުގެ ހަތުރެއް ކަމެއް މިތުރެއް ކަމެއް ނޭނގެއެވެ. މަޖިލިސް އިންތިހާބު ނިމެންދެން ޕީޕީއެމް ކުދިންގެ ހިމަނާރާ ކުޅެލައިގެން ހަމްދަރުދީ ޔާމީނު ހޯދަނީއެކޭ ނުބުނަމެވެ.

ޔަގީނުން ވެސް އެނގޭކަމަކީ ޑރ. މުއިއްޒަށް އަރައިނުގަނެވިގެން އެ އުޅެނީ ޔާމީނު ޖެއްސި އުނދަގޫ ތަކުން ކަމެވެ. ކަންކަން ހިނގާ ނިމިދާ ގޮތަށް ވިސްނާލުމުން ނިކަން ރަނގަޅަށް މިއީ ތެދެއްކަން އެނގޭނެއެވެ.

އެންމެ ފުރަތަމަ ކަމަކީ ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަންގެ ރިޔާސީ ޓިކެޓްގައި ބަގުޑި ބައްދައިގެން ޔާމީނު އުޅުނު އުޅުމެވެ. އެ ބިޔަ ބޮޑު ކޯލިޝަނުން ޔާމީނު ނޫން މީހަކު ވެރިކަމަށް އަޔަނުދޭން އަމަލު ކުރި ގޮތެވެ. ޔާމީނުގެ އަމިއްލަ އެދުމުގައި ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަންގެ ވާގި ނައްތާލީ ޔާމީނު ނޫން ދެވަނަ މީހެއް ނޫނެވެ. އަދުރޭ ވިސްނާ ނެތް ނަމަ ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީ ވުޖޫދުގައިވެސް ނުއޮތީހެވެ.

ވެރިކަމުގައި ހުރެ ދައުލަތް ދަވާލާ އަމިއްލަ އެކައުންޓު ތަކަށް ދައުލަތުގެ ފައިސާ އެޅުމުގެ ކުށް ސާބިތުވުމުން ވެސް ވެރިކަން ނޫން ކަމެއް ބޭނުން ނުވެގެން ގައުމު ނުރައްކަލަށް ވައްޓާލީ ޔާމީނެވެ. ކޮވިޑާއެކު ގައުމު ބަނޑަށްޖެހި އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަން ވައްޓާލެވޭނެ ކަމަށް ޔާމީނު ހީކުރިއެވެ. ޔާމީނު ހީކުރި ގޮތަށް އެކަން ނުވީ  އަވައްޓެރި އިންޑިއާގެ އެހީތެރިކަމާއެކު ރައީސް ސޯލިހު ގައުމު މެނޭޖު ކުރިލެއް ރަނގަޅު ކަމުން ކަމަށް ޔާމީނު ގަބޫލުކުރިއެވެ. 

އިންޑިއާގެ އެހީތެރިކަން ކަނޑުވާލައިގެން ނޫނީ ވެރިކަމުގެ ވަސްވެސް ޔާމީނަށް ނުފެންނާނެތީ އިންޑީއާ އައުޓް ކެންޕޭން ޔާމީނު ފެށީއެވެ. ހާސްހާހުން ހަތިޔާރު އެޅި ސިފައިން ތިބި ކަމަށް ބުނެ ރައްޔިތުން ބިރުގެންނެވީއެވެ. ބައިނަލް އަގުވާމީ ގާނޫނުތަކާއި އެއްގޮތަށް އދގެ ޓްރައިބިނަލަކުން ހަމަޖެއްސި އިގުތިސާދީ ސަރަހައްދުގެ އިމުގެ މައްސަލައަކީ ކަނޑުވިއްކާލުން ކަމަށް ހަދައިގެން ރައްޔިތުން ރުޅިއެރުވީއެވެ. ކޯޓުގެ ހުކުން ހަރާންކޮށް " ބޭ އިއްޒަތު ބަރީ" ވާން މަގުމަތީކޯޓު އުފަން ކުރުވީ ޔާމީނެވެ.

ދަބަސް ދަބަހާއި ފޮށިފޮށީގައި ގެއަށް ވެއްދި ހަރާން ފައިސާ ހަލާލުކޮށް ކޯޓު ހުކުމް ހަރާންކޮށްގެން އެއްވާނަކަށް ސަޕޯޓަރުން ކައްކުވައިގެން އެމީހުންގެ ދުނިޔެ ރަންކޮށްލީ ޔާމީނެވެ. ވެރިކަމަށް ވާދަ ނުކުރެވޭނެކަން ކަށަވަރު ވާއިރުވެސް އެހެން މީހަކަށް ފުރުސަތު ނުދީ ޕްރޮގްރަސިވް ކޯލިޝަން މަގުމަތިކޮށްލަން ފައިވިއްދީވެސް ޔާމީނެވެ. ޑރ. މުއިއްޒުގެ ހުސިޔާރު ކަމުން ރިޔާސީ ޓިކެޓް ޖަހައިގަނެ ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަން މަގުމަތި ވިޔަނުދީ ކޮޅަށްޖެހީ ޔާމީނާ ދެކޮޅަށެވެ. 

އެކަމަކު ކުރާނީ ކީއްހެއްޔެވެ. ސަޕޯޓަރުންގެ ރޫހާ ދެކޮޅަކަށް ޑރ. މުއިއްޒަށް އެއްވެސް އެއްޗެއް ނުބުނެވި ޔާމީނު ވިއްކި ދޮގު ދޮލަގު ބޮލަށް ލައިގެން އުޅުން ނޫން ގޮތެއް މުއިއްޒަކަށް ނެތެވެ. ރާއްޖޭގައި ހާސް ހާހުން ހަތިޔާރުއެޅި އިންޑިއާ ސިފައިން ނެތޭ  ބުނަން ބޭނުން ވިޔަސް ތާއީދު ހިފެހެއްޓުމަށް އެހެން ބުނެވެން މުއިއްޒަށް ނެތުނީއެވެ. ޔާމީނަށް ކޮށްފައި ވަނީ ހައްގު ހަލާލު ހުކުމެކޭ ބުނަން ބޭނުންވިޔަސް އެ ވާހަކަ އެހެން ގޮތަކަށް ފުރޮޅާލެވޭކަށް މުއިއްޒަކަށް ނެތެވެ. ދެކުނު ކަނޑުގެ އިގްތިސާދީ ސަރަހައްދުގެ އިން ކަނޑައެޅިގެން ދިޔައީ ރަނގަޅަށް ކަމަށް ބުނަން ކިތަންމެ ބޭނުންވިޔަސް މުއިއްޒަށް އެހެންވެސް ބުނެވޭކަށް ނެތެވެ. ވިއްކި ދޮގުލަނގުގެ މައިގަނޑު ތިނެއްޗަކީ އެއީ ވިއްޔާއެވެ.

ޔާމީނުގެ ދޮގު ދޮލަނގު ވިއްކައިގެން ވެރިކަމަށް އައު ދެވުނީމާ އެ ދޮގުތައް ދިފާއު ކުރަން އުޅެން ހަދައިގެން މުއިއްޒަށް ދައުލަތް ހިންގުން ވަނީ އަނިޔާއަކަށް ވެފައެވެ. އަވައްޓެރި އިންޑިއާ އާއި އެކު އޮތް ޒަމާންވީ އަހުވަންތަ ގުޅުން ކަނޑާލާ އެ މިހުންގެ އެހީތެރިކަމުން އަތްދޮވެލަން ޖެހުނީއެވެ. ބާލަން ވެރިކަމަށް އެރި ސިފައިންގެ ބާލަން ލިބުނީ ޔުނީފޯމެވެ. ހިތާ ދެކޮޅަށްވެސް ކަނޑު ހޯދަން އުޅޭ ގޮތް ދައްކައިގެން އުޅުން ނޫން ގޮތެއް މުއިއްޒަށް މިހާރަކު ނެތެވެ. ޔާމީނަށް ކޮށްފައި ވަނީ ހައްގު ހަލާލު ހުކުމެއް ކަމުން ޔާމީނު މިނިވަން ކުރަން މުއިއްޒަށް ކުރެވޭނެ ކަމެއް ނެތޭ ސީދާކޮށް މުއިއްޒަށް ބުނެވޭކަށް ނެތެވެ. ވެރިކަމަށް އައުމާއެކު ފުއްދަންވީ މައި ތިން ވައުދު ނުފުއްދުމުގެ ސަބަބުން އެންމެ ފަހުން ވެރިކަމަށް 3 މަސްނުވެ މުއިއްޒަށް ރައްޔިތުން ކައްޒާބުގެ ލަގަބު ދިނީއެވެ. 

ކުރީ ސަރުކާރުން ނުވާނެއޭ ބުނެ މީހެއްގެ ބޮލުގައި ކަމެއް ނާޅުވައެވެ. ކޮވިޑުން އަރައިގަނެ ޔުކްރޭން ހަނގުރާމައިގެ ލޮޅުން ކުޑަކޮށް އުފާވެރި އަމާން ރާއްޖެއެއް ހޯދާ ދިނުމަށް ކުރީ ސަރުކާރު އޮތީ ތައްޔާރަށެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުން ދައުލަތް ހަމަ މަގަށް އަޅުވަން ދެވަނަ ދައުރު ހޯދަން މަސައްކަތް ކުރަމުން ދަނިކޮށް މަށަށް ވާނެއޭ ކިޔާ ރޮއެ ހޭރިގެން ހުސްގޮނޑިއަކާއި ފޮޓޯގަޑެއްގެ ބާރުގައި ވެރިކަން ހޯދާފައި ކުރީ ސަރުކާރޭ ވަޅުގަނޑޭ ދުފާއެއްޗިއްސޭ މިހާރު ނުކިޔާށެވެ.   

ބްރިޖާއި ހިޔާ ޓަވަރުތަކާއި ދަރުމަވަންތަ ހޮސްޕިޓާ އަޅާހާ ލާރި އެމްއެމްޕީއާރުސީން މުއިއްޒުމެން ގުޅިގެން ނަގާ އަންބޮނޑިއަށް މަހާލައިގެން އެކަންކަން ކުރުމަށް ދިވެހިންގެ ކަރަށް ވައްޓާލީ ޗައިނާގެ ދަރަނީގެ ދަންތުރައެވެ. ރާއްޖޭގެ ބޭރުގެ ދަރަނީގެ %43 އަކީ ޗައިނާގެ ދަރަންޏެވެ. އެމްއެމްޕީއާރުސީން ކަޅާކޮށްލި އެންމެ ފައިސާ ފޮއްޗެއް ވެސް ދައުލަތަށް ނުހޯދޭ ވަރަށް ހަޖަމްކޮށް ދިރުވާލި ބައިގަނޑު ވެރިކަމަށް އަރާ އަނގަ ދިޔާކުރާކަށް ތާހިރެއް ނޫނެވެ.

ޗައިނާގެ ދަރަނީގެ ދަންތުރަ ދިވެހިންގެ ކަރަށް މަހާލައިގެން އެޅިބުރިޖުގެ ހަލި މަގުހެދި ކުންފުނިން އަމިއްލަ ޖީބަށް މުއިއްޒު ކަށްވާލި ލާރިގަނޑުގެ ވާހަކަ ޕޯޑިއަމެއްގައި މުއިއްޒު ދައްކާލަ ދީބަލާށެވެ. ހިޔާފްލެޓް ކޮތަރު ކޮއްޓަށް ވީގޮތާއި ދަރުމަވަންތަ ދެޓަވަރުން ޓަވަރެއް ގެއްލުނު ގޮތް ކިޔާ ދީބަލާށެވެ. ބްރިޖުގެ 6 ލޭނުން 2 ލޭނު ދިރުވާލީ ފެން ފޮދަކާވެސް ނުލާ ނޫން ހެއްޔެވެ. ތިޔަ ބައިގަނޑު ނަސަންދުރަ ޕެލަސް ހޮޓެލް ފުޅިއްސާލި ގޮތްވެސް ކިޔާދީ ބަލާށެވެ. ލާމު ލިންކް ރޯޑްގެ ޖަރީމާއިން ކައްވާލި ވަރުވެސް ބުނެދީބަލާށެވެ. 

މާލޭެގެ ހުޅަގު ފަރާތުގައި ހައުސިންގ ޓަވަރު ތަކެއް ހެދުމުގެ ނަމުގައި ކައްވާލި ފައިސާ ތަކަށް ހެދިގޮތްވެސް މުއިއްޒު ކިޔާ ދީބަލާށެވެ. 2015އިން ފެށިގެން ތައިލެންޑްގެ ރައްޔިތެއް ކަމުގައިވާ ޖިރާޓާ އެކު ހިންގިހާ ސްކޭމުން ނެގި ފައިދާ ގަނޑުގެ ވާހަކަވެސް ކިޔާދޭން ވާނެއެވެ. މާލެ ސިޓީ މޭޔަރަކަށް ހުރެގެން ކާނިވަލުން ދޫކުރި ބިންތަކުން ނެގި ކަޓާއި ޕާކިންގ ސްލޮޓް ވިއްކައިގެން ބައިއަޅައިގެން ހޯދިހާ ފައިސާގެ ތަފްސީލު ދޭން ކެރޭނެ ހެއްޔެވެ. 

އައު ސަހަރާ މިސްކިތް މުއިއްޒު ވީގޮތާއި އެތާ އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ނުކުރަނީސް އަގުގެ %90 ފައިސާ ދޫކުރުމަށް ފަހު އެގްރިމަންޓް ބާތިލުކޮށް އެ ލާރި ގަނޑަށް ހެދިގޮތް ކިޔާލަ ދީބަލާށެވެ. ރަށް ބޭރުގައި އިންދަން ގެނައި ކަދުރު ރުއްތަކުން ކަމިޝަންގެ ގޮތުގައި ޖީބަށް ޖަހާލި ފައިސާގެ ވާހަކަ ދައްކާލަމާ ބަހީއެވެ. ދިމްޔާތު ކުންފުންޏަށް ވަޒީރުކަމުގައި ހުރެ ބިލާދަރު ލޯނެއް ދަމައިގަތުމުގައި ހިންގި ކޮރަޕްޝަން ވެސް އޮންނާނެތާއެވެ. 

އެފްޑީއޭގައި އަނބިގޮއްޔަ ބަހައްޓައިގެން މެޑިކަލް މާފިޔާގެ ތެރެއިން ކޮވިޑް ތެރޭގައި ހިންގި ޖަރީމާއިން ނެގިހާ މަންފާއެއް ނެގީ ކާކުކަން ނޭނގެނީ ކާކަށް ހެއްޔެވެ. ކޮވިޑް ތެރޭގައި އަނބިގޮއްޔެއާއި ގުޅިގެން އުޅުނު އެންމެހެން މިއަދު ތިބީ ސަރުކާރުގެ ތެރޭގައި ގަދަކޮށެވެ. ވެންޓިލޭޓަރ ޖަރީމާއާއި ކޮވިޑް ސާމްޕަލް ލެބޯޓަރީތަކާއި ޓެސްޓްކިޓްގެ ޖަރީމާގެ މުގުލުގައި އަނބިމީހާ ބަހައްޓައިގެން އުޅުނީ މުއިއްޒު ނޫން ދެވަނަ މީހެއް ނޫންކަން މީހުނަށް މިހާރު އެނގެއެވެ. ގައުމުތައް ހުއްޓި ސިއްހީ ކުއްލި ނުރައްކަލުގެ ހާލަތުގައި އަނބިމީހާ ލައްވާ މެޑިކަލް މާފިޔާ ގޭންގާ ގުޅިގެން ބޮޑެތި ޖަރީމާ ހިންގުވާނީ ކިހާ ކުލުނެއް ރަހުމެއް ނެތީމާ ހެއްޔެވެ. 

މުއިއްޒަކީ ތަންތަނަށް ނިކުމެ އަނގަ ދިޔަކުރެވޭ ވަރުގެ މީހެއްނޫނެވެ. ވެރިކަމަށް އަރާހުރެ ވެސް ޖަރީމާ ހިންގުންނޫން ކަމެއް ނުކުރެއެވެ. އެއްބަނޑު ކޮއްކޮއަށް މަޖިލީހުގެ ގޮނޑި ކަށަވަރު ކުރުމަށް އެ މަންޖެއާ ވާދަ ކޮށްފާނެހެން ހީވާހާ މީހަކަށް ސަރުކާރުން ސިޔާސީ މަގާމުތައްދީ ފ. ނިލަންދު އަކީ ދައުލަތުގެ ސިޔާސީ މުއައްސަސާއަކަށް ހަދައިފިއެވެ. ސަރުކާރެއްގައި ހިމެނޭ ހުރިހާ ގިންތިއެއްގެ މަގާމުތައް ނިލަންދޫގައި އެއޮތީ ލަވަކިޔާލާފައެވެ.

މަޖިލީހުން ސާދަ މެންބަރުން ރިޝްވަތުގެ ކަޅުފައިސާއިން ގަނެފިއެވެ. ސްކޭމްސިޓީ ރަސްމާލެފަށާ ސްކޭމް އެއަރޕޯޓް ތިނަދޫ ފަޅުގައި އަޅަން ފަރިކުރީއެވެ. ރައީސް އޮފީހާއި ދެ ގަނޑުވަރުގައި 600 އަށް ވުރެ ގިނައިން ސިޔާސީ މުއައްޒަފުން އެބަތިއްބެވެ. ވަޒީރުންނާއި ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރުންނާއި ނައިބުންގެ އަދަދު 400 އާއި ކައިރިކޮށްފިއެވެ. ދެ ދަރަޖައިގެ ޕޮލިސީ ޑިރެކްޓަރުން ސަރުކާރުގައި ތިބި އަދަދެއް ހިސާބެއް ނޭގެއެވެ. އެކަމަކު 700 ސިޔާޒީ ވަޒީފާ ހަމަވާ ކަމަކަށް ދުވަހަކު ނުވެއެވެ. އެކަމަކު ދައުލަތް އޮތީ އިގުތިސާދީ ފުންވަޅުގަޑެއްގައެވެ. ކިހާތާހިރު ހެއްޔެވެ. 

ޑރ. މުއިއްޒުވެސް ހަދަމުން އެދަނީ އެޒާތުގެ ޑީލެވެ. ކޮންމެ ދައްޔޫސީ ޑީލަކާ ގުޅުވައިގެން މާމޮޅު ވާހަކައެއް ކަމަށް ހަދައިގެން މިބުނަނީ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން އެއްވެސް ހަރަދެއް ކުރަން ނުޖެހޭނެ ވާހަކައެވެ. ރާއްޖޭގެ އެންމެ އަކަ ކައިވަތަކީ ވެސް ތިޔަ ހީކުރާހެން ފައިސާއިން އަގުކުރެވޭނެ އެއްޗެއް ނޫނެވެ.

ރާއްޖޭގެ ސަރަހައްދު ކަމަށްވާ އާޕިލަޖިކަލް ބޭސްލައިނުގެ ބޭރުން ބާރަ ކަނޑުމޭލުން އެތެރޭގެ ކޮންމެ އަކައިންޗިއަކީ ދައުލަތުގެ މިލްކިއްޔާތެވެ. ބަޖެޓްގައި އޮތަސް ނެތަސް ހަޒާނާގައި ކޮމޯޑިޓީއެއްގެ ގޮތުގައި ރައްކާކުރެވިފައި ނެތަސް ހަމައެއް އުސޫލެއްނެތި ވެރިއަކަށް ހުންނަ މީހާ ބޭނުންހާ އެއްޗެއް ދައުލަތުގެ މިލްކިއްޔާތަކަށް ނުހެދޭނެއެވެ. 

ބައިނަލްއަގުވާމީ ގާނޫނު ތަކުގެ ދަށުން ބައިނަލްއަގުވާމީ ކޯޓަކުން ރާއްޖޭގެ ދެކުނުގެ ހާއްސަ އިގްތިސާދީ ސަރަހައްދުގެ އިން ވަކިކުރުމުން ކަނޑު ވިއްކާލި ކަމަށްވެގެން އަޑުން އަޑުނަގާ ތެޅެފޮޅުނީ ތިޔަ ބައިގަނޑެވެ. އެއްޔަކީ އަދި ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ ސަރަހައްދުގައި ހިމެނޭ ތަނެއްވެސް ނޫނެވެ. އެކަމަކު ވެރިކަމަށް އެރިގޮތަށް އަރާ ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިލާލީ ބޯހިޔާވަހި ކަމުގެ ނަން އަޅުވައިގެންނެވެ. ބޭރު ބަޔަކަށް 99 އަހަރަށް ބާޓާ އުސޫލުން ދޫކޮށްލީ ގާނޫނާއި ގަވައިދަށް ބެލުމެއް ނެތިއެވެ. 

ކުރީ ސަރުކާރަކުން 25 އަހަރަށް ހުޅުލޭ އެއަރޕޯޓް ހިންގުން ބޭރު ބަޔަކާ ހަވާލުކޮށްގެން ނެގިނެގިފައި ޖެހުނީވެސް ތިޔަ ބައިގަނޑެވެ. އެންމެ ފަހުން އެ އެގްރިމަންޓް ބާތިލުކޮށް 300 މިލިޔަން ޑޮލަރުގެ ބަދަލެއް ތިޔަ ބައިގަނޑާހެދި ދައުލަތަށް ދޭން ޖެއްސި ހަނދާން ނެތޭހާ ދުވަހެއް އަދި ނުވެއެވެ.

ރާއްޖޭގައި 99 އަހަރަށް ފަތުރުވެރިކަމަށާއި އެނޫން ބޭނުމަށް ބިން ދީފައި ހުރީ ގާނޫނީ ތަރަހައިގެ ތެރެއިންނެވެ. އެކަށީގެންވާ ބޮޑު އަދަދަކަށް ޑޮލަރު އެކުއިޒިޝަންގެ ގޮތުގައި ދައުލަތަށް ނަގާ ގެރެންޓީ ހޯދައިގެންނެވެ. އެއްވެސް ގެރެންޓީއެއް ދައުލަތަށް ނުހޯދާ ބާޓާ ސިސްޓަމަށް އަކައިންޗިއެއް ވެސް ބަޔަކަށް ދައުލަތުން ދީފައި ނުވެއެވެ. 

ޑރ. މުއިއްޒު ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ތިނަދޫ ރައްޔިތުންނަށް ވައުދުވީ ބުރިޖަކުން ކޫއްޑުއާ ތިނަދޫ ގުޅާލާށެވެ. ކުއްލިއަކަށް ވައުދު ބަދަލުވެ ތިނަދޫ ފަޅުގައި އެއަރޕޯޓެއް އަޅަން ޖެހިއްޖެއެވެ. ރިޔާސީ ވަދުވީ ނިކަން ރަނގަޅަށް ދިރާސާކޮށް ފަންނީ މައުލޫމާތާއި ފީޒިބިލިޓީގެ މައްޗަށް ކަމަށް އަނގަ ފުރާފައި ބުނެއެވެ. ހެދި ފީޒިބިލިޓީއާއި ވީއައުދު އެކޮޅުކޮޅުން ޖެހި ތިނާދޫ ފަޅަށް އެއަރޕޯޓެއް ވައްޓާލަނީއެވެ. ހަތް މިނިޓްގެ ދުރުމިނުގައި ހިނގަ ހިނގާ އޮތް އެއަރޕޯޓެއް އޮއްވައެވެ.

ހެއްވާ ކަމަކީ ދައުލަތުން ލޯލާރިއެއްވެސް ހަރަދުނުކޮށް އިންޓަރނޭޝަނަލް އެއަރޕޯޓެއް ތިނަދޫ ފަޅުގައި އެޅުމެވެ. ތެދެކެވެ. ބަޖެޓަކުން އެންމެ ލާރިއެއްވެސް ހަރަދެއް ނުކުރެއެވެ. ތައިލެންޑުގެ ޕޭން ޕެސިފިކް ކޮމްޕެނީ ލިމިޓެޑަށް ހުވަދޫ އަތޮޅުން 12 ރަށް 99 އަހަރަށް ދެނީއެވެ. ދައުލަތަށް ބައިސެންޓް ވެސް ނުހޯދައެވެ. އަދި ދައުލަތަށް ބައިސެންޓް ވެސް ލިބުމެއް ނެތް ގޮތަށެވެ. މަޖިލިސް ކެންޕޭނަށް ޑޮލަރުކޮޅެއް ޖީބަށް އަލާލަ ދިނަސް ޑީލްނިމުނީ ހަރަދު ކުރަން ޖެހޭތީ އަނބިމީހާ ވިއްކާލާ ގޮތަށެވެ.

މިހުރިއްޔަކީ ސަމާސާ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. ވަރަށް ސީރިޔަސް ކަންކަމެވެ. ދައުލަތް ދަވާލުމުގައި މުއިއްޒު މިގެންގުޅެނީ ދައްޔޫސީ އުކުޅެވެ. ދައްޔޫސް ހެދިގެން ގައުމު އިތުރަށް ނޮޅާކާން ބޭރު މީހުނަށް ދީގެން މުއިއްޒު އުޅެން، އުޅޭ އުޅުން ހުއްޓުވަން ޖެހެއެވެ. ގާނޫނުގެ ތެރެއިން ނުވިއްޔާ މަގުމަތިންނެވެ.  

ދިޔާހަކުރެއް ކަރުހަކުރެއް ލިބޭކަށް ނެތެވެ. ރާއަރާ މީހަކު މަދުން ނޫނީ ނޫޅެއެވެ. ހަކުރު ހިލަން ދަންނަ މީހުނެއް ވެސް އެވަރަކަށް ނޫޅެއެވެ. ދިޔާހަކުރު ކަންޏާ އެވެސް ޖެހޭނީ އިންޕޯޓް ކުރާށެވެ. ހެޔޮވަރު ވަރަކަށް ހަކުރު ހިލާ ބަޔަކު އުޅުނަސް އުޅެނީ އިންޑިއާގައެވެ. 

ތިން ހަތަރު ލައްކަ މީހުން ކާވަރަށް ގަބުޅި ލިބޭކަށް ރުއްރުކުގައި މަތިވަރެއް ނެތެވެ. ރުއްތައް ހުރީ ކޮޅުން ފޯދި ފަން ކުރުވެފައެވެ. ދިވެހީންގެ ރާއްޖެއަށް ކާއްޓާއި ގަބުޅިއާއި ކުރުނބަލަށް ދާންދެން އިންޕޯޓް ކުރަން އޮތީ ޖެހިފައެވެ. އިންޕޯޓް ކުރަންޏާ ކުރަންވީވެސް އިންޑިއާ އިންނެވެ.

ވަޅޯ މަހަކީވެސް ނުލާހިކު ތަދު އެއްޗެކެވެ. މަހަކީވެސް މިހާރަކު އެހާ ފަސޭހައިން ބޭވެން އޮތް އެއްޗެއް ނޫނެވެ. ފައްޔާ ރިޔަލުގައި ނިކުމެ ރަށު ކަންދަށުން އިހުގައި މަސްބެޔަސް އެކަންވެސް މިހާރަކު ވާކަށް ނެތެވެ. އެއް ތަނުން އަނެއް ތަނަށް ހިރެލެވެން ވެސް އޮތީ ތެޔޮ ހުރެގެންނެވެ. ތެލަކީ ރާއްޖެއަކުން ލިބޭކަށް ހުރިއެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެންމެ ކައިރީގައި ތެޔޮ ނަގާ ގައުމަކަށްވެސް އޮތީ އިންޑިއާއެވެ.

އެހެން ކަމުން ގަބުޅިއާއި ދިޔާހަކުރާއި ވަޅޯމަހަށް އެނބުރި ދެވޭކަށް ނެތެވެ. ބޭރުން ގެނެވޭ ބޭރުތަކެއްޗަށް ރޭރުވެގެން އުޅެން އާދަވެފައިވާ ރާއްޖޭގައި ބަނޑުފުރާނަ މުއްތި ކުރެވެން އޮތީ ބޭރުން ތަކެތި ގެނެސްގެނެވެ. ގައުމިއްޔަތު ކިތަންމެ ފުޅާވެ ދިގުވެފައި އޮތަސް އެނޫން ގޮތެއް ދިވެހީންގެރާއްޖެ އަކަށް ނެތެވެ. 

އަނެއްކޮޅުން އަލުތްވާއި ބިހާއި ފިޔާ ބޭނުން ނުކޮށް ދިވެހީންގެ އިރުކޮއްތު ކެއްކޭކަށް ނެތެވެ. ރާއްޖޭން ލިބޭ ކުކުޅު ބިހަކުން އެކަނި ހަމަޖެއްސޭކަށް ނެތެވެ. އަލުތްވާއި ފިޔާ ރާއްޖޭގައި ހެދުނަސް ހައްދާ ބަޔަކު ނޫޅެއެވެ. ދިވެހީންނަށް ފިޔާ ނެތި ކާއެއްޗެއް ރޯފިލުވޭ ކަމަކަށް ނުވެއެވެ. 

އަލުތްވާއި ބިހާއި ފިޔާ ގުދަންކޮށްގެން ގިނަ ދުވަހު ގެންގުޅުމަކީ ހަރަދު ބޮޑު އުނދަގޫ ކަމެކެވެ. ކުރު މުއްދަތުގައި އަވަހަށް ރޯލުކޮށް ނުލެވިއްޖެނަމަ ބޮޑުބައެއް ހަލާކުވާ އުމުރު ކުރު އެ ޒާތުގެ ކާބޯތަކެތި ދުރު ކަރަކަރައިން ގެނެސްގެން ނުވިއްކެނީ އެހެންވެއެވެ. ޒަމާނުއްސުރެ އަލުތްވާއި ބިހާއި ފިޔާ އުތުރު ކަރައިން ގެނންނަނީ އެހެންވެގެންނެވެ. އަތްފޯރާ އަގެއްގައި ބާޒާރުން އެތަކެތި ލިބެން ހުންނަނީ އެހެން ވެގެންނެވެ. 

އިންޑިއާ ނޫންގޮތެއް ހޯދައިގެން އުޅެން ދިމާކޮށްފައިވާ ދިވެހީންގެރާއްޖޭގެ ސަރުކާރުން ރައްޔިތުންނަށް އަލުތްވާއި ބިހާއި ފިޔާ ހޯދޭނެ ފަސޭހަ އެހެން ގޮތެއް ހޯދާ ނުދީ އޮތަސް ދިވެހިންނަށް އަލުތްވާއި ބިހާއި ފިޔާ ކޮންމެ ދުވަހަކުވެސް ބޭނުންވެއެވެ. އެތަކެއްޗާ ނުލާ ދިވެހިންނަކަށް ނޫޅެވެއެވެ. ވައްތަރަކަސް ފިޔާގެ ބަދަލުގައި ވިހަ ކަނދޮޅެއް ބޭނުމެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. 

އިންޑިއާގެ ބާޒާރަށް އަންނަ އެކިއެކި ލޮޅުން ތަކުގައި ދޭތެރެ ދޭތެރެއިން އިންޑިއާއިން ފިޔާ ބޭރުކުރުން މަޑު ޖައްސާލައެވެ. އިންޑިއާއިން ފިޔާ ބޭރުކުރުން މަޑުޖައްސާލާ ކޮންމެ ފަހަރަކުވެސް މީގެކުރިން ރާއްޖެއަށް ދަތިނުވާ ވަރަށް ފިޔާ ލިބޭނެ ގޮތް ހަމަޖައްސާ ދެއެވެ. އިންޑިއާއިން ފިޔާ ބޭރުކުރުން ހުއްޓާލިޔަސް ރާއްޖެއަށް ބަރާބަރަށް ފިޔާ ލިބިލިބި ހުރެއެވެ. މީގެ ކުރިން އިންޑިއާ މީހުން ފިޔާ ކަންޏާ ދިވެހިން ތިބެނީ ފިޔާ ކައިގެންނެވެ. 

ހުސްވި ޑިސެމްބަރު މަހުން ފެށިގެން އަންނަ މާރިޗު މަހުގެ ނިޔަލަށް ފިޔާ އެކްސްޕޯޓް ކުރުން ވަގުތީ ގޮތުން އިންޑިއާއިން ވަނީ ހުއްޓާލާފައެވެ. އެކަމުގެ ނުރަނގަޅު އަސަރު ރާއްޖޭގެ ބާޒާރަށް ދަނީ ކުރަމުންނެވެ. ރާއްޖެއަށް ކުރިންދޭ އިސްތިސްނާ ރާއްޖެއަށް އިންޑިއާ ނުދިނުމުންނެވެ. މުއިއްޒުގެ ހައްދުފަހަނައެޅި ގައުމިއްޔަތުގެ ސަބަބުން ރާއްޖޭގައި ފިޔާ ދަނީ މާވަހަރަށް ވަމުންނެވެ. 

އެހެން އެކަން އޮއްވާ ވަކި ކޯޓާއެއްގެ ދަށުން އަވަށްޓެރި ބައެއް ގައުމުތަކަށް ފިޔާ އެކްސްޕޯޓު ކުރުމުގެ ހާއްސަ ހުއްދައެއް އިންޑިއާއިން ދީފިއެވެ. އިންޑިއާ ސަރުކާރުން ހާއްސަ ހުއްދައެއް ދީގެން ފިޔާ ލިބޭ އަވަށްޓެރި ގައުމުތަކުގެ ލިސްޓްގައި މިފަހަރު ދިވެހީންގެރާއްޖެ ނުހިމެނުނެވެ. ޒަމާންވީ އަހުވަންތަ ގުޅުމުގައި މުއިއްޒު ކޮޅުފައިން ޖެހުމުގެ ނަތީޖާ ދިވެހިންނަށް ވަރަށްވެސް ހިއްޗެވެ. އިންޑިއާއިން ފިޔާ އެކްސްޕޯޓު ކުރުމުގެ ހާއްސަ ހުއްދަ ދީފައިވަނީ ބަންގްލަދޭޝްއާއި ބޫޓާންއާއި ސްރީލަންކާއާއި މޮރިޝަސްއަށެވެ. ކިހާދެރަ ހެއްޔެވެ. 

ރާއްޖޭގެ އެންމެ ފުރަތަމަ އަދި އެންމެ ބޮޑު ސިޔާސީ ޕާޓީގެ ގޮތުގައި އެމްޑީޕީ އުފެދުނީއްސުރެ ދެމި އޮންނަނީ ވަރުގަދަ އަސާސް ތަކެއްގެ މަތީގައި އޮތް ޕާޓީއަކަށް ވާތީއެވެ. ވަކި އެކަކަށް ވުރެ އެމްޑީޕީ ބޮޑު ވީމައެވެ. ރާއްޖޭގައި ނަން ހިނގާ އެތައް ބަޔަކު އެމްޑީޕީގެ ލީޑަރޝިޕަށް އައިސް ގޮސް ވެއްޖެއެވެ. ވަކި މީހަކު ނެތުމުން ޕާޓީ ހުއްޓި ވާގިނެތިގެން ނުދެއެވެ. 

ސިޔާސީ ލީޑަރުން އުފެއްދުމުގައި ވެސް އެމްޑީޕީއަކީ މިސާލެއް ނެތް ޕާޓީއެކެވެ. ގޮފި ފެންވަރުން ރަށު ފެންވަރުން ދާއިރާ މަޖިލީހުން ގައުމީ މަޖިލީހުން ލީޑަރޝިޕަށް ދިވެހި ކޮންމެ ރައްޔިތަކަށް ވެސް އައުމުގެ ފުރުސަތު އެންމެ ފަހި ޕާޓީއަކީ އެމްޑީޕީއެވެ. އެމްޑީޕީގެ ޑިމޮކްރެޓިކް ހަމަތައް އޮޔާލާ އަމިއްލަ ބާރުވެރިކަން އިސްކުރުމަކަށް އެމްޑީޕީގައި ޖާގައެއް ނޯވެއެވެ. އެގޮތަށް އުޅޭ ކޮންމެ މީހަކު ޖެހެނީ ބާކީވެ އެކަހެރިވާށެވެ. އެމްޑީޕީގައި ލީޑަރަކަށް ވެވެނީ ޕާޓީގެ ހައްގުގައި އެ މީހަކު ކުރާ މަސައްކަތަކުންނެވެ. ވަކި ނަސްލެއްގެ ވަކި ދަރިކޮޅެއްގެ ވަކި ރަށެއްގެ މީހަކަށް ވެގެނެއް ނޫނެވެ.

ވަކި ރަށެއްގެ ވަކި ޝާހީ އާއިލާއަކަށް ނިސްބަތް ވެގެން ވާކަމެއް ނަމަ އެމްޑީޕީގެ ރިޔާސީ ޓިކެޓްގައި ޅ. ހިންނަވަރު މީހަކު ރާއްޖޭގެ ރައީސް ކަމެއް ނުކުރީހެވެ. އައްޑު އަތޮޅު ހިތަދޫ މީހަކު މަޖިލިސް ރައީސް ކަމެއް ނުކުރާނެއެވެ. އަނެއް ކޮޅުން އެމްޑީޕީ ސަރުކާރަށް ނިސްބަތްވާ މީހަކު އދ މަޖިލީހުގެ ރައީސް ކަމެއްވެސް ނުކުރީހެވެ. އެ ހުރިހާ ކަމަކުންވެސް ސާބިތު ކޮށްދެނީ އެމްޑީޕީ ސިޔާސީ ގޮތުން ތަސައްރަފު ފުދިފައިވާ މިންވަރެވެ.

އެމްޑީޕީން ސިޔާސީ ނިންމުމެއް ނިންމަނީ ވަށައިގެން ހުރި ހުރިހާ ކަމަކަށް ބަލާފައެވެ. ތަޖުރިބާގެ އަލީގައެވެ. ސިޔާސީގޮތުން އެމްޑީޕީ ނުކުރާ ތަޖުރިބާއެއް ރާއްޖޭގެ އެހެން އެއްވެސް ޕާޓީއަކަށް ކުރެވިފައެއް ނުވާނެއެވެ. ޕެޕަރ ސްޕްރޭއާއި ޖަލުގޮޅިއެވެ. ކޯލިޝަންވެރިކަމުގެ ހިތިކަމާއި ޕާޓީ ބަދަލު ކުރުމެވެ. މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ނެތުމާއި ބަގާވާތުން ވެރިކަން ވެއްޓުމެވެ. ވަރުބަލި ކަމެއްނެތި މުޒާހަރާ ކުރުމާއި ލީޑަރުން ޕާޓީ ދޫކޮށް ދިއުމެވެ. ޕާޓީގެ ތެރެއިން ޕާޓީތައް އުފެދި އެ ޕާޓީތައް ހުލިވުމެވެ. ވެރިކަމުގެ ކޯލިޝަން ދެމެހެއްޓުމާއި އެތެރޭގެ އިންތިހާބީ ކޯޅުމެވެ. ވެރިކަން ލިބުމާއި ވެރިކަން ގެއްލުމެވެ. 

އެމްޑީޕީގެ ތާރީހުގައި މިއަދަކީވެސް ފާހަގކޮށްލެވޭ ހަރުދަނާ ނިންމުމެއް ނިމިގެންދިޔަ ދުވަހެކެވެ. ޕާޓީން ހުސްވެފައިވާ ޕާޓީގެ އެންމެ އިސް މަގާމަށް އިންތިހާބަކާ ނުލާ ބޭފުޅަކު ހަމަޖެހިގެން ދިޔަ ދުވަހެވެ. ރައީސް ކަމުގެ މަގާމަށް ވާދަކުރާ އެހެން މީހަކު ނެތުމުން ޕާޓީގެ އަސާސީ ގަވައިދުގައިވާ ގޮތުގެ މަތީން އޮނަރަބަލް އަބްދުއްލާ ޝާހިދު ރައީސް ކަމަށް އެކަށައެޅުނު ދުވަހެވެ. 

އޮނަރަބަލް ޝާހިދަށް ލިބިވަޑައިގެން ރައީސް ކަމަކީ ތަބަކަށްލާފައި ދިން އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އޮނަރަބަލް ޝާހިދާ މީހަކު ވާދަ ނުކުރީ އެކަން ކުރެވޭވަރުގެ މީހަކު ނެތިގެނެއް ވެސް ނޫނެވެ. އެހެން އެކަން ނިންމުމުގައި ގިނަގުނަ ސަބަބުތަކެއް ވެއެވެ. އެގޮތުން ކުރިމަތީގައި އޮތް ގައުމީ ބޮޑު އިންތިހާބު އެމްޑީޕީއަށް ގެއްލި ދާނެ ގޮތަކަށް ޕާޓީގެ ތެރޭގައި ގަދަ ހިފުމަކަށް ދާއްކަށް އެމްޑީޕީ ބޭނުން ނުވުން ހިމެނެއެވެ.

އެމްޑީޕީގެ ރައީސްކަމަށް އޮނަރަބަލް ޝާހިދު ފަދަ ކުޅަދާނަ ގާބިލު ތަޖުރިބާކާރު ބޭފުޅަކު ކުރިމަތިލައްވާފައި ވަނިކޮށް އެތެރޭގެ ގަދަ ހިފުމަކަށް ދިޔުމަކަށް އެމްޑީޕީ މެންބަރުން ބޭނުމެއް ނުވެއެވެ. ހިފާ ގަދަ ހިފުމަކުން ޕާޓީއަށް ލޮޅުން އެރުވުމަށްވުރެ ޕާޓީއަށް ހުރިހާ ގޮތަކުންވެސް މިވަގުތު އެންމެ ފައިދާ ބޮޑީ އެގޮތެވެ. ބައިލައްކައަށް ވުރެ ގިނަ މެންބަރުން ހިމެނޭ ރާއްޖޭގެ އެންމެ ބޮޑު ޕާޓީން އެކަން ނިންމީ ގަވައިދުތަކާއި އުސޫލުތަކާ އެއްގޮތަށް މެންބަރުންގެ ހިތާ ރޫހުންނެވެ.  ގައުމީ މަސްލަހަތާއި ޕާޓީގެ މަސްލަހަތު ކުރިއަށް ނެރެގެންނެވެ.

އެމްޑީޕީ އުފެދުނީއްސުރެ އެމްޑީޕީގެ ހިތަކީ ރައީސް ސޯލިހޭ ބުނުމަކީ ކުށަކަށް ނުވާނެއެވެ. ރައީސް ސޯލިހުގެ ބައިވެރިވުންނެތް އެއްވެސް ސިޔާސީ ނިންމުމެއް އެމްޑީޕީގެ މުޅި ތާރީހުގައި ނެތުމަކީ ރައީސް ސޯލިހަކީ އެމްޑީޕީގެ ހިތޭ ބުނަންޖެހޭ ސަބަބެވެ. ޕީޖީ ލީޑަރުގެ ގޮތުންނާއި އިސްލީޑަރުގެ ގޮތުންނާއި ވަގުތީ ރައީސްގެ ގޮތުން، ރައީސް ސޯލިހު އެމްޑީޕީއަށް ކޮށްދެއްވި ހިދުމަތަށް ފަށްފަށުން ޝުކުރުވެރިވަމެވެ. މުޝްތަޝާރެއްގެ ގޮތުގައި އަބަދުމެ އެމްޑީޕީއާއި އެކު ހުންނަވާނެކަމާ މެދަކު ޝައްކެއް ނުކުރެވެއެވެ. 

އޮނަރަބަލް ޝާހިދުގެ ލީޑަރޝިޕްގައި އެމްޑީޕީއަށާއި ރާއްޖެއަށް އުފާ ފާގަތިކަން ލިބިގެން ދިއުމަކީ ކުރެވޭ ދުއާއެވެ. އޮތް ހެޔޮ ނިޔަތެވެ. ސަރުކާރު ޖަވާބުދާރީ ކުރުވުމަށް 20ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ އެމްޑީޕީއަށް ހޯދުމަކީ އޮނަރަބަލް ޝާހިދުގެ މޭސްތިރި ކަމުގައި ކުރެވިގެން ދާނެ އެންމެ ކާމިޔާބު މަސައްކަތަށް އިރާދަފުޅުން ވެގެން ދާނެ ކަމަށް ޔަގީންކުރެވެއެވެ. ހީރަސް ނިއުސް ޓީމުން އެމްޑީޕީގެ އައު ރައީސަށް ތަހުނިޔާ އަރިސްކުރަމެވެ. މަރުހަބާ! އެމްޑީޕީގެ ރައީސް ޝާހިދު!

ކުރިން ހީކުރެވުނީ މުއިއްޒު މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ހޯދަން މިއުޅެނީ ރައްޔިތުންނަށް ހެވެއް އެދިގެން ކަމަށެވެ. ރަނގަޅު ކަންތައް ތަކެއް ކޮށްދިނުމުގެ ހެޔޮ ނިޔަތުގައި ކަމަށެވެ. އެކަމަކު ހަގީގަތަކީ އެއީ ނޫންކަން މިހާރު ވަރަށް ސާފެވެ. މުއިއްޒަށް ދުސްތޫރީ ނިޒާމު ކަމު ނުދިޔަކަން އެނގުނު ހިސާބުންނެވެ. މަޖިލީހުގެ ބޮޑު މެޖޯރިޓީ ބޭނުން ވެގެން މުއިއްޒު އުޅެނީ ކީއްވެކަން ރޭކާލައިފިއެވެ. މުއިއްޒުގެ ބޭނުމަކީ ގަދަފަދަ ކަމާއި ނޭއްގާނި ކަމާއިއެކު ގޮށްމުށުގެ ވެރިކަމެއް ކުރުމެވެ. 

މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ މުއިއްޒު ހޯދަން އުޅެނީ ރައްޔިތުނަނަށް ހެވެއް އެދިގެން ކަންތައް ތަކެއް ކޮށްދޭ ކަށެއް ނޫނެވެ. މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ނުލިބުނަސް ރައްޔިތުންގެ ހެވާލަބައަށް ކޮށްދޭ ކަންކަން ކުރުމަކަށް ސަރުކާރަކަށް ދުސްތޫރީ ހުރަހެއް ނުއޮންނާނެއެވެ.

ތިން ބާރު ވަކިވެފައިވާ ޗެކް އެންޑް ބެލެންސް ނިޒާމެއް ރާއްޖޭގައި ގާއިމުކުރީ އޮޅެގެނެއްނޫނެވެ. މުއިއްޒު ކަހަލަ ގޮށްމުށުގެ ވެރިންވެސް ވެރިކަމަށް އަތުވެދާނެކަން ރައްޔިތުންނަށް އެނގޭތީއެވެ. ހިތު ހުރިހާ ކަމެއް ހިތުހުރި ގޮތަކަށް ކުރަން ފުރުސަތު ނުދޭށެވެ. ވަކި ވަރަކަށްވުރެ ބޮޑަށް ވެރިއެއްގެ ކޮންޓްރޯލަށް މަޖިލިސް ހިނގައްޖެނަމަ ވާގޮތްވެސް ރާއްޖެ ތަޖުރިބާ ކޮށްފިއެވެ. 

އަމްދުން މުއިއްޒަކީ ވެރިކަމުގައި ހުއްޓާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކޮންޓްރޯލް ދޭން ހެޔޮވާވަރުގެ މީހެއް ނޫނެވެ. މަޖިލީހުގައި މުއިއްޒަށް ވަފާތެރި މެންބަރުންނެތިގެން އެންމެ ފަހުންވެސް ރިޝްވަތުދީގެން 13 މެންބަރުން ގަތީއެވެ. މެންބަރުން ގަތުމަށްފަހު އެމެންބަރުން ބޭނުން ކޮށްގެން މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންގެ ވާޖިބަށް މުއިއްޒު ހުރަސް އެޅީ ނިކަން ހުތުރު ކޮށެވެ.

ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހަށް ރުހުން ދިނުން ފަދަ ކުޑަކުޑަ ކަމެއްގައި މަޖިލީހުގެ ނިޒާމް ގެއްލުވާލާ މަޖިލީހުގެ ތެޅުމަކީ ގުޅަކުޅޭ ފަސްގަޑަށް މުއިއްޒު ބަދަލު ކުރުވިއެވެ. މުއިއްޒުގެ ސިޔާސީ މުއައްޒަފުން ގްރީން ޒޯނަށް ނެރުވާ އެމީހުން ލައްވާ މަޖިލީހަށް އުކުވީ އޮއްގަލެވެ. މަޖިލީހުން ރުހުން ނުދިނީމާ ހަމައެމީހާ ރުހުން ނުދިން ވުޒާރާގެ ވަޒީރު ކަމަށް އިސްކުރަނީއެވެ. އެއް ވުޒާރާއަކަށް ތިން ހަތަރު ވަޒީރުން ލަނީއެވެ. މަޖިލީހުން ބަޖެޓް ނުދީ ޕްރޮޖެކްޓެއް އުނިކުރިޔަސް އެކަމެއް ބަޖެޓަށް ވަގަށް ހިންގާލަނީއެވެ. މިވަރު މީހަކަށް މަޖިލީހުގެ ކޮންޓްރޯލު ލިބިއްޖެނަމަ ނުބައި ނުލަފާކަން ދައްކާލާނެ ވަރު އޮތީ ހިތައް އަރުވާލުމެވެ. 

މުއިއްޒަށް ވެރިކަން ލިބުނީ ފޮޓޯގަނޑަކާއި ހުސް ގޮނޑިއެއްގެ ބާރުގައެވެ. މީހެއްގެ ހިޔަނީގައެވެ. އެމީހާ މިއަދު މުއިއްޒާ އެކަކު ނެތެވެ. މުއިއްޒާއެކުގައި ރައިސް ޔާމީނު ނެތަސް ރައީސް ޔާމީނުގެ ހުރިހާ ސަޕޯޓަރުން މުއިއްޒާ އެކުގައި ތިބިއްޔޭ ހީވަނީ ހެއްޔެވެ. އެ މީހުންނެއް މުއިއްޒާ އެކުގައި ނެތެވެ. ބައެއްގެ ތާއީދަކީ ރެއަކަށް އިރު އޮއްސި އަރާއިރަކަށް ބަދަލުވާއެއްޗެއް ނޫނެވެ. ވެރިކަމުގައި ހުރީތީ އެކީގައި ތިބި ގިނަ މީހުންނަކީ ޒާތީ މަސްލަހަތަކަކަށްޓަކާ އެކުގައި ތިބި ބައެކެވެ. ބައެއްގެ ހިތުލޯބި ހޯދަން ލައްކަ ވަގުތު ނަގާނެއެވެ. 

ސިޔާސީ ގޮތުން ތަސައްރަފު ފުދިފައިވާ ބޮޑު ޕާޓީއަކާ ޖައްސާލާއިރު އެމީހުންގެ އެންމެ ފުއްޓަތްކަކުން ބުރައިގެން ދާހާ ބަލިކަށިކޮށް ހުރެ ގަދަކަން ދައްކަނީ ތޮބީއަތުގައި ހުންނަ ގޮތް ދޫނުކުރުމާއި ހަރުކަށިކަމާއި ބޮޑާކަމެއްގެ ސަބަބުންކަން އެނގެއެވެ. ރައްޔިތުންނަކަށް ކޮންމެހެން އެއްބާރުލުން ދީގެން މުއިއްޒު ލައްވާ ސަރުކާރު ހިންގުން ލާޒިމެއް ނޫނެވެ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އެރުވި ގޮތަށް މުއިއްޒު ވެރިކަމުން ބޭލުމަކީވެސް ރައްޔިތުންނަށް އޮތް އިހުތިޔާރެކެވެ. މުއިއްޒު ނޫނަސް ރާއްޖޭގައި މީހުން އެބަތިއްބެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި މުއިއްޒުގެ ބާރުވެރިކަން ނެތުމުން ބާރު ހޯދަން މުއިއްޒު ކަންކުރާނެ ގޮތް އެންމެނަށް ވެސް އެނގެއެވެ. ކުރިއަށް އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބުގައި ވަކިބަޔަކު މަޖިލީހަށް ހޮވުމަށް މުއިއްޒަށް ރައްޔިތުން އެއްބާރުލުން ދިނުމުގެ އޮތީ ކޮން ބޭނުމެއް ހެއްޔެވެ. ރިޝްވަތަށް ފައިސާދީގެން ހަށިވިއްކާ ބަޔަކު ގަނެލީމާ ނިމުނީތާއެވެ. ރައްޔިތުންގެ އެއްބާރުލުން ހޯދާ ވާހަކަ މުއިއްޒު ދެއްކުމުގެ މާނައެއް ނެތެވެ.

އެހެން ނޫނަސް ރައްޔިތުން ދޭ މެޖޯރިޓީއެއް މުއިއްޒަކަށް ބޭނުމެއް ނުވާނެއެވެ. އަތުގައި މަޖިލީހުގެ އެއްވެސް ބާރެއް ނެތްއިރުވެސް މުއިއްޒު ކުރަނީ ކުރާނެ ކަމެކެވެ. ގާނޫނީ ހަމައަކަށް އުސޫލަކަށް ބެލުމެއް ނެތެވެ. މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ކޮންޓްރޯލް މުއިއްޒަށް ލިބެއްޖެނަމަ ހުދުމުހުތާރު ވުމުގައި މުގާބޭއެއް ނަތަންޔާހޫއެއް ހުވަނދަކަށްވެސް ނުވާނެއެވެ. ހަރުކަށި ހައްދު ފަހަނައެޅި ގައުމިއްޔަތުގައި އަވަށްޓެރި ގައުމުތަކާ ހަނގުރާމަ އިއުލާނު ކުރާކަށްވެސް ފަހަކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ. 

ރައީސަކު މަގާމުން އަޒުލް ކުރަން ރައީސް ކަމުގައި ވަކި ދުވަހެއް ވާކަށް ނުޖެހެއެވެ. ގަމާރަސް ގަމާރުވާން ވާނީ ވަކި ވަރަކަށެވެ. އަޒުލް ނުކުރާކަށް މުއިއްޒު ސަރުކާރުގައި ތިބިއްޔަކީ ކުށުން ހުސްތޯހިރުވެގެން ތިބި ބަޔަކު ނޫނެވެ. އެއްޔަކީ ވެރިކަމަށްޓަކާ މަތިން ބާވާލެއްވި ބައިގަނޑެއް ނޫނެވެ. 

ރަންކޮޅާ ޝަހީމޫއެވެ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އިސްވެހުރީ ރާއްޖޭގެ ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުންނެވެ. އެ ގާނޫނު އަސާސީގައި ހުރި ހަމަތަކެއް އެޅިގެންނެވެ. ރައީސް ކަމުގައި ހުންނަ މީހަކު އަޒުލުކުރާ ވާހަކަވެސް އޮތީ އެގާނޫނު އަސާސީގައެވެ. ގާނޫނު އަސާސީގައި އެކަން ކުރެވޭ ގޮތް ލިޔެވިފައި އޮއްވާ ޝަހީމު ނުދެކެނީތާއެވެ. 

ބަލަގަ ކަރުގެ ހިމަނާރު ތަކަކީ ވެރިކަމެއްގައި މީހަކު ދެމި ބެހެއްޓުމަށް ބާރެއް ދޭއެއްޗެއް ނޫނެވެ. ކެނޑޭ ނާރެއް ކެނޑެންވީއެވެ. ޑރ. މުއިއްޒަކީ ދިވެހި ސިންގާ ސަނާގައި 5 އަހަރު ވަންދެން އިންނަން އުޅޭ މީހެއް ނޫނެވެ. ވެރިކަމުގެ ދައުރެއް ފުރިހަމަ ކުރަން އުޅޭ މީހަކުނަމަ ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރުނެތް ޝަހީމުމެން ކަހަލަ މީހުނަށް ގާނޫނާ ހިލާފަށް ވަޒީރުކަން ދީގެން ވެރިކަން ކުރާކަށް ނޫޅޭނެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ޗެލެންޖު ކުރަން ޝަހީމާއި މުއިއްޒަކީ ކޮން ބައެއް ހެއްޔެވެ. 

ސަރުކާރަށް 100 ދުވަސް ނުވަނީސް ވެރިކަން ފުރޮޅާލަން ބަޔަކު އުޅުނިއްޔާ އުޅޭނީ ވެރިކަން ފުރޮޅާލަން ޖެހޭވަރަށް ވެރިކަން ހަރާބު ވެގެންނެވެ. ރައްޔިތުންގެ ލައްކައަކަށް ވުރެ ގިނަ މީހުނަށް ބަކަރި ހުއިހައްޕާ މީހުނަށް ގޮވި ކަލޭގެއަށް ގާނޫނާ ހިލާފަށް ވަޒީރުކަން ދީގެން އުޅުންވެސް މުއިއްޒު އަޒުލު ކުރުމުގެ ސަބަބަކަށް ފުދެއެވެ. 

ރައްޔިތުން ވެރިކަމަށް މީހަކު އިންތިހާބު ކުރަނީ 5 އަހަރު ދުވަހު އެމީހަކު ކުރާނެ ކަމެއް ކުރާނެ ގޮތަކަށް ކުރާކަށް ނޫނެވެ. އެކަން އޮތީ އެހެން ކަމަށް ވާނަމަ އަޒުލުގެ ވާހަކައެއް ގާނޫނު އަސާސީއަކު ނުއޮންނާނެއެވެ. ދޮގާ ވަގާ މަކަރާ ހަދައިގެން މުއިއްޒު ވެރިކަން ހޯދި ހޯދުމަކީ ފަސް އަހަރު ވަންދެން ވެރިކަމުގައި ބަހައްޓަން އޮތް ހުއްޖަތެއް ނޫނެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިތުބާރު ނެތް ވަޒީރަކަށްވެސް ރައިސަކަށް ވެސް މަގާމުގައި ދެމިއެއް ނުހުރެވޭނެއެވެ. އަމްދުން މުއިއްޒަކީ ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރު ގެއްލިފަިވާ މީހެކެވެ. މުއިއްޒާ މެދު ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރު އޮތްތޯ ނެތްތޯ ބެލުމަށް މިއަދު ވޯޓެއް ނެގިޔަސް މުއިއްޒަށް ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރު ނެތްކަން ސާފުވާނެއެވެ. 

މިހާރުން މިހާރަށްވެސް ރިޝްވަތުގެކުށް މުއިއްޒަށް ސާބިތުވާނެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުން ނެތް ބަޔަކު ގާނޫނު އަސާސީއާއި ހިލާފަށް ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގައި ގެންގުޅުމުގެ ސަބަބުން ހުވައާއި ހިލާފު ވުމުގެކުށް ސާބިތުވާނެއެވެ. ފަސްޓްލޭޑީގެ އިނާޔަތް އަނބިމީހާއަށް ހޯދާދެމުން ގާނޫނާ ހިލާފަށް ސިވިލް ސާރވިސްއިން އަނބިމީހާއަށް ނޯޕޭލީވް ދީގެން ކޮންޓްރެކްޓް އުސޫލުން ސިވިލް ސާރވިސްއިން އިނާޔަތް ހޯދާދޭތީ މަގާމުގެ ނާޖާއިޒު ފައިދާ ވަކިމީހަކަށް ހޯދާ ދިނުމުގެ ކުށް މުއިއްޒުގެ މައްޗަށް ސާބިތުވާނެއެވެ. ވަކިވަކިން މިޒާތުގެ ކަންކަން ލިސްޓްކޮށްލައިފިއްޔާ ކޮޅުން ނުލާހާ ގިނައެވެ. މިވަރުގެ މީހަކު ވެރިކަމުގައި ފަސް އަހަރު ވަންދެން ބަހައްޓައިފިއްޔާ ގައުމަށް އިޔާދަ ނުކުރެވޭ ވަރުގެ ބޮޑެތި ގެއްލުން ވާނެއެވެ. 

ޝަހީމުމެންގެ ކަރުގެ ކުދިނާރުތައް ކިއްކުރަން ހެއްޔެވެ. ފަލަނާރުތައް ޅިޔައެޅި ބުރިބުރި ވިޔަސް މުއިއްޒު އަޒުލު ނުކުރާނެ ގޮތަކީ ހަމަ ނެތްގޮތެކެވެ. ސަލާމަތް ބޭނުމިއްޔާ ގައިރު ގާނޫނީ ވަޒީރުކަމުން ޝަހީމުވެސް ޖެހޭނީ އެއްފަރާތް ވާށެވެ. 

މަސްވެރިން އެދިގޮވަނީ ލަސްނުކޮށް ސަރުކާރުން ކިރުވާފައިވާ މަހަށް އަގު ދިނުމަށެވެ. މަސްވެރިކަމާ ބެހޭ މިނިސްޓަރު ޝިޔާމް އެދެނީ ވަގުތު ކޮޅަކަށެވެ. މަސްވެެރި އާއިލާތަކަށް ނިކަމެތިކަމެއް ނާންނާނެކަށް ބުނަމުން މިނިސްޓަރ ޝިޔާމު އެދެނީ "ހަމަ ކުޑަ ވަގުތުކޮޅެއް" މަސްވެރިން ދިނުމަށެވެ. އަންނަ މަހުގެ ފަހަކާއި ހަމައަށް ވަގުތު ދިނުމަށެވެ. އެހެންނަމަވެސް މަސްވެރިން ތިބީ ސަރުކާރުގެ ބަހަށް ހެއްލި އިތުބާރު ކުރާގޮތަކަށް ނޫނެވެ. މަސްވެރިން ބުނަނީ ވަގުތު ދެވިއްޖެ ކަމަށެވެ. މާރޗް 5 އަންނަންދެން މަޑުނުކޮށް މި ހިނގާ ފެބްރުއަރީ މަހުގެ ތެރޭގައި ފައިސާ ދައްކާ ހަލާސް ކުރުމަށް މަސްވެރިން ބުނެއެވެ.

ދިވެހިރައްޖޭގެ ބޭންކުތަކާއި ފިނޭންސް މިނިސްޓްރީ އާއި ފިޝަރީޒް މިނިސްޓްރީ އާއި މިފްކޯއާ އެކީގައި މަސްވެރިންނަށް ދޭންޖެހޭ ފައިސާ ހޯދުމަށް މަސައްކަތް ކުރަމުން ދާކަމަށް ވަޒީރު ބުނީމާ އުފެދޭ ސުވާލު ވަރަށްވެސް ބޮޑެވެ. މާރޗް 5 ގެކުރިން ފައިސާ ދައްކާ ނިންމާނެ ކަމަށް މިނިސްޓަރަށް ބުނަން ކެރެނީ އެހެން ވެގެން ކަމަށް މިނިސްޓަރު ބުނީމާ ހައިރާންވެއެވެ. 

މަސްވެރިން އަތުން ސަރުކާރަށް ކިރުވި ހުރިހާ މަހަކަށް ހެދީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ. އެހުރިހާ މަހުން އެންމެ ޓަނެއްގެ މަސް ވެސް ނުވިކެނީ ހެއްޔެވެ. މަސްވެރިންގެ އަތުން ކިރިމަހަށް މަސްވެރިންނަށް ދޭންޖެހޭ ފައިސާ ނުދީ ސަރުކާރުން އެހުރިހާ މަސްވިއްކައިގެން ހޯދިހާ ފައިސާއަށް ހެދީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ. މަސް ވިއްކައިގެން ހޯދި ފައިސާއިން މަސްވެރިންނަށް ދޭންޖެހޭ ފައިސާ ނުދީ އެފައިސާ ހަރަދުކުރީ ކޮންކަމަކަށް ކީއްވެހެއްޔެވެ. ހައްތަހާވެސް ސުވާލެވެ.

މަސްވެރިން ކިރުވި މަސް ވިއްކައިގެން އެއްވެސް ފައިސާއެއް ނުލިބި މަސްތައް ގުދަން ކުރެވިފައި ހުރީހެއްޔެވެ. ދުނިޔޭގެ ބާޒާރަށް މަސްތައް ގެންދިޔުމަށް އަރުވައިގެން ދިޔަ ބޯޓުތައް ފެތުނީ ހެއްޔެވެ. ނޫނީ ކަނޑުފޭރޭ ބަޔަކު ފޭރުނީ ހެއްޔެވެ. ވައިގެމަގުން އުފުލަނިކޮށް ބޯޓުތައް ވެއްޓުނީހެއްޔެވެ. ނޫނީ މަސްވިއްކައިގެން ލިބުނުހާ ފައިސާ ދައުލަތުން ބަޔަކު ދަވާލީހެއްޔެވެ. މަސްވެރިން ލޯބޯ ފިއްސައިގެން ބާނާ މަސްކޮޅު ސަރުކާރުން ރާވައިގެން ޓަކައިގަތީ ތާއެވެ. މަސް ކިރުވާހެން އޭގެ އަގުދޭން ޖެހޭނެކަން ސަރުކާރަށް ނޭނގެނީތާއެވެ.

މަސްވެރިން މިފްކޯއަށް މަސްކިރަނީ ހިލޭ ސާބަހަކަށް ނޫނެވެ. މަސްވެރިން ސަރުކާރަށް ކިރާމަސް ވިއްކައިގެން ސަރުކާރަށް މަހުގެ އަގު ލިބޭނެއެވެ. މަސްވިއްކައިގެން ލިބޭ ފައިސާ ސަރުކާރުގައި ނެތިގެން އުޅުމަކީ ސީރިއަސް މައްސަލައެކެވެ. މަސްވެރިން ކިރާމަހަށް އަގުދޭން މަސްވިސްކައިގެން ލިބޭ ފައިސާ ހުންނާނެއެވެ. އެ ފައިސާ ނެތިގެން ދިވެހިރައްޖޭގެ ބޭންކުތަކާއި ފިނޭންސް މިނިސްޓްރީ އާއި ފިޝަރީޒް މިނިސްޓްރީ އާއި މިފްކޯއާ އެކީގައި ޝިޔާމް ކުރަން އޮތީ ކޮން މަސައްކަތެއް ހެއްޔެވެ. 

އެކަމަކު ހަފްތާ 14ގެ ވައުދުތައް ފުއްދިގެން ސަރުކާރުގެ ވެރިން އުފަލުން ފޮޅެނީއެވެ. ނަށާ ލަވަކިޔަނީއެވެ. ރައްޔިތަކަށް ހިލަމެއްނުވެއެވެ. ބަދަލެއްގެ ހެޔޮ އުހުސާސެއް އާއްމު ރައްޔިތަކަށް ނުކުރެވެއެވެ. ވާނީ އެހެންތާއެވެ. ހަފްތާގައި ހުރީ ފަށާނަން ފަށަނަން ކުރާނަން ކުރާނަން ކަމުގެ ވައުދެވެ. ކުރިންނެއް މިނިސްޓްރީތަކެއް އުފައްދާ އެތަންތަނާ މަސައްކަތް ހަވާލު ކުރުންވެސް ވީ ފުދުނު ފިސާރި ބޮޑު ވައުދަކަށެވެ. އިންޑިެާ ސިފައިން ބޭލުމުގެ ވާހަކަ ދައްކާ ލެވުމަކީ ސިފައިން ބޭލުމުގެ ވައުދު ފުދުމެވެ. ނަތީޖާއެއް ނެރެދެވޭ ރައްޔިތަކަށް ލުޔެއް ލިބޭ ކަމެއް ހަފްތާ ސާދައަކުން ނުފުދުނެވެ. އެކަމަކު ވައުދުތައް ފުދި ނިމިއްޖެއެވެ.

ގިބަޔކު އެބަބުނެއެވެ. މިއީ ކޮންކަހަލަ ވެރިކަމެއްހެއްޔެވެ. ރައްޔިތުން ގަނަ ނުތަޅުވާ ވަކިކަމެއް ނެތެވެ. ފުވައްމުލަކާއި ދުވާފަރުގައި ރޮއެހޭރުނީ ކަރަންޓު ނުލިބިގެންނެވެ. އައްޑުއާއި ނައިފަރުގައި ފެން ނުލިބުމުގެ މައްސަލައެވެ. މާލޭއިން އިރުއިރުކޮޅުން ކަރަންޓް ކެނޑެއެވެ.

މަސްވެރިން އުޅެނީ ކިރިމަހަށް ފައިސާ ނުލިބިގެންނެވެ. މާލޭގައި އެއްޔަކު އުޅެނީ ފުލެޓުވެރިންގެ ފުލެޓު ފޭރިގެންނެވެ. ބިންވެރިންގެ ބިންތައް ފޭރި ގަނެގެންނެވެ. ފަށާފައި ހުރި މަސައްކަތްތައް ނުނިމިގެން ރަށްރަށު މީހުން ތިބީ ރަތަށް އަރާފައެވެ. ތައުލީމީ އަހަރު ކުރުކޮށްލައިގެން ބެލެނިވެރިން ތިބީ ކޮށިއަރާފައެވެ. އާސަންދަ ނުލިބިގެން އަނެއްބަޔަކު މަރަށް ތެޅެނީއެވެ. 

ޑޮލަރު ނުލިބިގެން ވިޔަފާރިވެރިން ތިބީ މުދާ ނުގެނެވިފައެވެ. ރަށްރަށުގެ ވަޒީފާތަކުން ނިކަމެތިން ކެނޑުމާ ސަސްޕެންޑް ކުރަމުން ސިޔާސީ މަގާމް ތަކަށް މީހުން އިސްކޮށް ބަރާ ކުރަނީއެވެ. ނޫސްތައް ބްލޮކްކޮށް ފިޔަވަޅު އަޅަނީއެވެ. ރިސޯޓްތަކަށް ބޭރުން މުއައްޒަފުން ގެނެސް ދިވެހިން ބާކީ ކޮށްލަނީއެވެ. ދެލައްކަ އެއްހާ ބަންގާޅީން ރާއްޖޭގައި އުޅޭ އިރު ލައްކަ ހަމަނުވާކަމަށް ހަދައިގެން ބަންގާޅީން އެތެރެކޮށް ވަގުފާރި ފުޅާކުރަނީއެވެ. ހަށިވިއްކުން ފަތުއަޑުކިޔާފައެވެ.

ހާމަ ކުރާން ބުނި އެގްރިމަންޓްތައް ބޮޑު ފޮއްޓަށްލާ ސިއްރު ކުރަނީއެވެ. ބަދަލު ދިނުމުގެ އުސޫލު އޮވާލާ މިލިއަނުން ގާސިމު މެނަށް ބަދަލު ދެނީއެވެ. ސިފައިނާއި ފުލުހުންނާއި ފަނޑިޔާރުންގެ މުސާރަ ބޮޑުކުރުން އޮތީ އިބިލީހު ކައިވެންޏަށް ވެފައެވެ. އަންހެނުން ބާރުކުރުވަން ވެގެން މަޖިލީހަށް ވާދަކުރަން ޓިކެޓް ދިނީ ދެ އަންހެނުންނަށެވެ. މިހެން ކިޔާ ކޮޅުން ލާކަށް ނެތެވެ. އެންމެ ފަހުން ވެރިކަމަށް ފަސްމަސް ނުވަނީސް ބައިގެންދާން ތައްޔާރުވަނީއެވެ. ގައުމު ބަޑަށް ޖެހުމުގެ ރަގަބީލުގެ އަޑުން ގުގުމަނީއެވެ.  

ހަމަތެދެކެވެ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ގެންނަން ވޯޓުދިން ގިނަ މީހުން ތިބީ ވޯޓު ދެވުނު މޮޔަ ހީވެފައެވެ. އުންމީދުކުރި އެއްކަމެއްވެސް ނުވާތީއެވެ. ހެދިހާ ދޮގު ގަބޫލު ކުރެވިގެން ވޯޓު ދެވުނީތީ ހިތާމަކުރާ މީހުން މަދެއް ނޫނެވެ. ގެނެވުނު ބަދަލާމެދު ގިނަ ރައްޔިތުންގެ މާޔޫސްކަން އިންތިހާއެވެ. ކޮންމެހެނެއް ވިޔަސް ދޮގާވަގާ މަކަރުން މުއިއްޒު ވަނީ ވެރިކަން ހޯދާފައެވެ. ކުރިއަށް އޮތީ ދުވަސްނުފުރާ ބައިގެންދިޔުމެވެ. 

ރައީސް މުއިއްޒު މިހާރު ފައިވިއްދާފައި އެހުރީ ޕީޕީއެމްގެ ކިބައިން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް މިނިވަން ކުރާށެވެ. ދެ ނައިބު ރައީސުންނާއި ކައުންސިލް (ސެނެޓް) ހިސޯރު ކޮށްގެން 20 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ޕީޕިއެމުން ވާދަ ކުރިޔަ ނުދީ ޕީޕީއެމްގެ ކިބައިން މަޖިލިސް މިނިވަން ކުރަނީއެވެ.

މަޖިލީހުގެ ގޮނޑިތަކަށް މުއިއްޒުގެ މީހުން ހޮވުމަށް ޕީޕީއެމްގެ ބޮޑު އާބާދީ ބޭނުން ކުރަނީ ޕީޕީއެމް މެންބަރުންނަށް އެ މީހުންގެ ނަމުގައި މެންބަރަކު ވާދަކުރާނެ އެއްވެސް ފުރުސަތެއް ނުދިއެވެ. މުއިއްޒު މަޖިލީހުގެ ގޮނޑިތައް ހޯދަން ވޯޓު ހޯދާށާއި ބަޖެޓުން ސިޔާސީ ޕާޓީ ތަކަށްދޭ ފައިސާ ހޯދަން އޮތް ކިރުފެލާ ގެރިއަކަށް ބޮޑު ބިޔަ ޕީޕީއެމް ވަނީ ކޮން މަސްބުރިއަކަށް ހަދާފައެވެ. 

ޕްރޮގްރަސިވް ކޯލިޝަނުން މަޖިލީހަށް ކުރިމަތިލުމަށް ޕީޕީއެމަށް ފުރުސަތު ނުދީ ކޯލިޝަނުން ވާދަކުރާ އެންމެންނަކީ ޕީއެންސީ ކެންޑިޑޭޓުންނަށް ހެދިއެވެ. މަޖިލިސް ޕްރައިމަރީ އޮތީ ދެޕާޓީ އެއްކޮށް ޕީއެންސީގެ ޓިކެޓް ދޭށެވެ. ކަންކަން ވާގޮތް ދެކޭށެވެ.

ޕްރައިމަރީގައި ޕީއެންސީ ޓިކެޓް ލިބުނު އެންމެންނަކީ މުއިއްޒުގެ މީހުންނަކަށް ނުވެއެވެ. ޕީއެންސީ ޓިކެޓް ލިބުނު ޕީޕީއެމް ގިނަ މީހުންނަކީ ރައީސް ޔާމީނުގެ ވަފާތެރިން ކަމުގެ ތުހުމަތު މުއިއްޒަށް ކުރެވުނީއެވެ. ދެނަކާ ދެނެއް ނެތެވެ.

ޕީއެންސީ ޓިކެޓް ލިބުނު ގިނަ މީހުންނާ ދެކޮޅަށް ގިނަ ދާއިރާތަކަށް މުއިއްޒު ވަނީ އޭނާގެ މީހުން ނެރެފައެވެ. ގިނަ ދާއިރާ ތަކަށް އަދުރޭގެ މީހަކާއި މުއިއްޒު މީހަކާއި މެޑަމްގެ މީހަކު އަމިއްލަ ގޮތުން ނެރެފައި ތިބިކަމަށް މީހުން ގަބޫލު ކުރެއެވެ. ކޯލިޝަނުގެ ފަރާތުން ޕީއެންސީގެ ޓިކެޓްގައި މީހަކު ނެރެފައި ހުއްޓާ މުއިއްޒުގެ މީހުންނާއި އަދުރޭގެ މީހުންނާ މެޑަމްގެ މީހުން ނެރުމުގައި ހުރި ސިޔާސީ ވިސްނުމުގެ ހޮޅިކަން ސާފެވެ.

ކިރިޔާވެސް ޕީޕީއެމަށް ނިސްބަތްވާ މީހަކު މަޖިލީހަށް ވަނަ ނުދިނުމަކީ މުއިއްޒުގެ ބޭނުމެވެ. ޕީޕީއެމް މީހުންނަކީ ރައީސް ޔާމީނުގެ މީހުން ކަމަށް ބަލައިގެން ކޮންމެ ދާއިރާއަކަށް މުއިއްޒުގެ މީހުންގެ ނަމުގައި މީހުން ނެރެގެން ގަނޑުކޮށް އޮތް ޕްރޮގްރަސިވް ކޯލިޝަން ވަނީ މުޅިން ރޫޅާލާފައެވެ. ގަނޑު ރޫޅުނަސް މަޖިލީހުގައި ޕީޕީއެމް ތަމްސީލް ކުރިޔަ ނުދިނުން ނޫން އެހެން އެއްވެސް ބޭނުމެއް ހަގީގަތުގައި މުއިއްޒުގެ ނެތެވެ. 

ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ވެރިކަން ބަދަލު ކުރެވިއްޖެ ކަމުގެ އުފާ ލިބިގަންނަން އޮތް ޕްރޮގްރަސިވް ކޯލިޝަނުގެ ތެރެއިން ފެންނަނީ ނާމާންކަމާއި ދެކޮޅުވެރިކާމާއި އުންމީދު ކެނޑުމެވެ. ބައިބައިވުމެވެ. މަގުމަތީގައި ފަސްއަހރު ގުރުބާންވީ މީހުން ބާކީވެ ލޯނުދެކޭ ބައެއްގެ ގޮނޑިކޮއްކޮ އަކަށް މުއިއްޒުވެގެން ދުޔަތަނެވެ. މުއިއްޒުގެ "ވާނެ ވާނެ" އަކީ ނުވާނެ ކަމުގެ ދަލީލެއް ކަމަށް އެންމެން ވެސް ގަބޫލު ކޮށްފިއެވެ. މުއިއްޒަށް ޕީޕީއެމުން ކުރި އުންމީދާ އިތުބާރު ގެއްލިއްޖެއެވެ.

ރާއްޖޭގެ ހާރިޖީ ވަޒީރުކަން އެއްފަހަރަށްވުރެ ގިނަ ފަހަރު ކުރައްވަފައިވާ އޮނަރަބަލް އަބްދުއްލާ ޝާހިދު އެމްޑީޕީގެ ރައީސް ކަމަށް ނިކުންނެވުމަކީ ހެޔޮފާލެކެވެ. އޮނަރަބަލް ޝާހިދަކީ ދޫފުޅު ފަސޭހަ ތަޖުރިބާކާރު ސިޔާސީ ބޭފުޅެކެވެ.

އާރާ ބާރުގެ ގޮތުން ކުޑަކުޑަ ދިވެހިރާއްޖެއަށް އދ މަޖިލީހުގެ ރައީސްކަން ލިބުނީ ހަމަ ހުރެފައެއް ނޫނެވެ. އޮނަރަބަލް ޝާހިދުގެ ހިކުމަތްތެރިކަމާއި ވިސްނުންފުޅުގެ ތޫނު ކަމުންނެވެ. މިވަގުތަކީ އެމްޑީޕީއަށް އެފަދަ ހިކުމަތްތެރި ސިކުނޑިއަކަށް ބޭނުން ވެފައިވާ ހައްސާސް ވަގުތެކެވެ. ބައިނަލް އަގުވާމީ ގުޅުންތައް ވަރުގަދަކޮށް ހަރުދަނާ ސިޔާސީ ލީޑަރޝިޕަކަށް އިންތިހާއަށް ބޭނުންވެފައިވާ ވަގުތެކެވެ.

ރައީސް ސޯލިހުގެ ކެތްތެރި ދުރުވިސްނޭ ސިޔާސަތު ދެމެހެއްޓެވުމުގައި ދެގޮތެއްނުވެ އެމަނިކުފާނު އަރިހުގައި ހުންނެވި އެންމެ ވަރުގަދަ އެއް ފަހުލަވާނަކީ އޮނަރަބަލް ޝާހިދެވެ. ޒުވާން އުމުރުފުޅުއްސުރެ މިއަދާ ހަމައަށްވެސް ގައުމީ ހިދުމަތުގައި ދެގޮތެއްނުވެ ދެމިހުންނެވި އޮނަރަބަލް ޝާހިދަކީ އެމްޑީޕީއަށް އައު ބޭފުޅެއް ނޫނެވެ. 

ޕަބްލިކް އެޑްމިނިސްޓްރޭޝަނާއި ސިޔާސީ ތަޖުރިބާއިން ލާފުރާ ފުރިހަމަވެފައިވާ އެންމެ ކާމިޔާބު އެއް ދިވެއްސަކީ އޮނަރަބަލް ޝާހިދެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުކަމާއި ވަޒީރުކަމަކީ އެ މަނިކުފާނަށް އައު ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރައީސް ކަމާއި ދުނިޔޭގެ މަޖިލީހުގެ ރައީސްކަން ކުރެއްވުމުގެ ތަޖުރިބާ ލިބިވަޑައިގެން ހުންނެވި އެހެން ދިވެއްސަކު ރާއްޖޭގެ ތާރީހު އަދި ދެކިފައެއް ނެތެވެ.  

އެމްޑީޕީގެ ރައީސް ކަމަށް ވާދަ ކުރައްވާކަމަށް އޮނަރަބަލް ޝާހިދުގެ ރަސްމީ އެކްސް އެކައުންޓުން ކުރެއްވި ޕޯސްޓެއްގައި ވިދާޅުވެ އެމްޑީޕީގެ އާއްމު މެންބަރުންގެ ތާއީދާއި އެއްބާރުލުމަށް ވަނީ އެދިވަޑައިގަންނަވާފައެވެ. އެމަނިކުފާނު ވިދާޅުވެފައި ވަނީ "އައު ފޯރިޔަކާއި އައު ޖޯޝަކާއި އެކު، އާބާރެއްގައި އެމްޑީޕީ ނިކުމެ ރައްޔިތުން އެދޭ މިސްރާބަށް ރާއްޖެ އަލުން ގެންދިޔުމަށް އެންމެން އެކުވެ އަތުގުޅާލަން ވެއްޖެކަން ބަލާލި ކޮންމެދިމާލަކުން މިއަދު މިއޮތީ ފެންނަން" ކަމަށެވެ. 

އެމްޑީޕީގެ ރައީސް ކަމުގެ މަގާމަށް ކުރިމަތިލުމަށް އެދޭ މެންބަރުންނަށް އެފުރުސަތު ހުޅުވިފައިވަނީ ފެބްރުއަރީ 20، 2024 ވަނަ ދުވަހުގެ 14:00 އާއި ހަމައަށެވެ. 

އިގުތިސޯދު އަލުން ކޮޅަށް ޖެހުމަށް މަސައްކަތެއް ކުރަމުން ދާނަމަ އެކަމަކަށް މީހަކު ހުރަސް އަޅާކަށް ނޫޅެއެވެ. މީސް މީޑިއާގައިވެސް އެހެންތާކުވެސް ނެތް ހާލަތެއްގެ ވާހަކައެއް ނުދައްކައެވެ. ހަގީގަތާ ހިލާފު ވާހަކަ ތަކެއް ވެސް ނުފަތުރައެވެ. ސަރުކާރެއް ކަމަކު ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވާލައިގެން ވަގާ ދޮގާ ހަދައިގެން ރައްޔިތުން ވާވެއްދޭ ވަރަށްވުރެ ހޭލުންތެރި ވާނުވާ އެނގޭ މީހުން ބައިވަރު އެބަތިއްބެވެ. 

އާނއެކެވެ. ރާއްޖެއަށް މާލީ ބޮޑެތި މައްސަލަތަކެއް ވަނީ ކުރިމަތިވެފައެވެ. ކުރިމަތި ވެފައިވާ މާލީ މައްސަލަތަކުގެ ވާހަކަ އެންމެ ބާރަށް ދެއްކީވެސް މުއިއްޒެވެ. ދަރަނިން ބޯހިކެން ނެތް ވާހަކައާއި ގައުމު އިގްތިސާދީ އަނދަވަޅަކަށް ވެއްޓެމުން ދާކަމަށް ބުނީވެސް މުއިއްޒެވެ. ވެރިކަމުގެ ހުވާކުރުމަށް ފަހު ރައްޔިތުންނާ މުހާތަބުކޮށް ދެއްކިވާހަކަ އެއޮތީ ދިމާލަށް ފެންނާށެވެ. މުއިއްޒު ސަރުކާރާއި ރައްޔިތުންނަށް ހިދުމަތް ދިނުމާ ދެމެދުގައިވެސް އޮތް ހުރަހަކީ އިގްތިސޯދީ ފުންވަޅުގަނޑެއް ކަމަށް އަނގަފުރާފައި ބުނީވެސް މުއިއްޒެވެ. 

ސަރުކާރުގެ މަތި ބަރު ނުކުރާނެ ކަމަށް ބުނެ 50އަށް ވުރެ ގިނަ ވަޒީރުންނާއި 100 އެއްހާ ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރުންނާއި 200 ވަރަކަށް ޑެޕިއުޓީ މިނިސްޓަރުންނާއި އެތައްސަތޭކަ ޕޮލިޓިކަލް ޑައިރެކްޓަރުން ނުލާ ސަރުކާރު ހިންގޭ ކަމަކަށް މުއިއްޒަކަށް ނުވެއެވެ. ދާއިރާގެ ރޮގުން މައުލޫމާތާއި އިލްމާ މާލީ ތަޖުރިބާނެތް އެތައް ބަޔަކަށް ސަރުކާރު ކުންފުނިތަކުގެ އެމްޑީކަމާއި އިސް މަގާމުތައް ދީގެން ހަންޑި ހައްލަނީ ވެސް މުއިއްޒެވެ.

22 ވުޒާރާ ހަދައިގެން އެއާއި ވާވަރަށް މުއައްޒަފުން ލައިގެން ސިވިލް ސާވިސް މުއައްޒަފުންގެ މުސާރަތައް ބޮޑުކުރާ ވާހަކަ ދައްކަނީ މުއިއްޒެވެ. މުއިއްޒުގެ އަންހެނުނަށް ފަސްޓްލޭޑީގެ އެލަވަންސް ނަގަމުން ސިވިލް ސާވިސްއިން ގާނޫނާ ހިލާފަށް ކޮންޓްރެކްޓް ދީގެންވެސް ފައިސާ ހޯދަނީ މުއިއްޒެވެ. ފުލުހުންނާއި ސިފައިންގެ މުސާރަ ޑަބަލް ކުރަން ވައުދުވީ މުއިއްޒެވެ. ފަނޑިޔާރުންގެ މުސާރަ ތިން ގުނަ ކުރާނެ ވާހަކަ ބުނީ ވެސް މުއިއްޒެވެ. 

ރާއްޖޭގައި ދުވަހަކު ފާސް ނުކުރާ ވަރުގެ ބަޖެޓެއް ހުށަހަޅައިގެން ފާސް ކުރުވީ މުއިއްޒެވެ. 50 ބިލިޔަނާ ކައިރިކުރާ ބޮޑު ބަޖެޓުން ބޭރުން މިލިޔަން މިލިޔަނުން ހަރަދުވާނެ އެތައް ކަމެއް ކުރަން ވައުދު ވަމުން ދަނީ މުއިއްޒެވެ. ބަޖެޓުގައި ނެތް އެއަރޕޯޓުތަކާއި ބުރިޖުތަކާއި ޓަނަލްތައް އަޅަން ވައުދުވަނީ މުއިއްޒެވެ. ހުޅުމާލޭ ހަލިމަގު ހޭޅީގައި ހުރި ސޯލަރ ހަރުތައް އެތައް މިލިޔަން ޑޮލަރެއް ހޭދަކޮށްގެން އެހެން ރަށަކަށް ބަދަލު ކުރަން ވައުދުވީ މުއިއްޒެވެ. ހިޔާފްލެޓްގައި 200 މިލިޔަން ހަރަދުކޮށްގެން ލިފްޓް ހަރުކުރަން ބުނީ މުއިއްޒެވެ. ކޮންމެ ހިޔާ ޓަވަރަކަށް ދެލައްކަ ރުފިޔާ ދޭން ނިންމީ މުއިއްޒެވެ. ވިނަރެސް ފްލެޓް ތަކުގެ އަގު ތިރިކޮށް ހުޅުމާލޭގައި ހުރި އެހެން ސޯސަލް ހައުސް ތަކުގެ އަގުން %20 ދަށް ކުރަން ބުނީ މުއިއްޒެވެ. މިހެން ކިޔާފާ ނުކިޔާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. އެތައް ބިލިޔަން ރުފިޔާ ސިޔާސީ ބޭނުމަށް ތަޅާލަން މުއިއްޒަކަށް މާބޮޑު ކަމަކަށް ނުވެއެވެ.

ބަދަލު ދިނުމުގެ އުސޫލު ބާތިލުކޮށް ނެތް އުސޫލެއްގެ ތެރެއިން ސިޔާސީ ބޭނުމުގައި 130 މިލިޔަން ރުފިޔާ ގާސިމް އިބްރާހީމަށް ބަދަލުގެ ގޮތުގައި ދިނީ މުއިއްޒެވެ. ވަޒީރު ބޭފުޅުން ދުއްވަން އެތައް ސަތޭކަ މިލިޔަން ރުފިޔާ ހަރަދު ކޮށްގެން ކާރުކޮޅު ތަކެއް އެތެރެ ކުރީ މުއިއްޒެވެ. ހުވާކޮށްލަން 23 މިލިޔަން ރުފިޔާ ބޭކާރުކޮށްލާ ގަނޑުވަރަށް ބަދަލުވާން ސާޅިހަކަށް މިލޔަން ރުފިޔާ މިވީ ކުޑަ ދުވަސްކޮޅު ހަރަދު ކޮށްލައިފިއެވެ. ބޮޑެތި ފައުޖުތައް ގޮވައިގެން ދައުލަތުގެ ހަރަދުގައި ރާއްޖޭން ބޭރަށް ދަތުރުކޮށް އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާއެއް އިސްރާފު ކޮށްލައިފިއެވެ. ނައިބު ރައީސް ރާއްޖޭގައި ހުއްޓި ނުހުރެ ދުނިޔޭގައި އުދުހެނީއެވެ. އަންދާ ހުލި ކުރަމުން އެދަނީ މިލިޔަނުން ދައުލަތުގެ ފައިސާއެވެ.

އިގްތިސޯދު ކޮޅަށް ޖަހަން އުޅޭ ބައެއްގެ ފަރާތުން މިހުރިއްޔަކީ ފެންނާނެ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. އާމްދަނި އިތުރު ކުރަން ވިސްނަނީ ރައްޔިތުން ފެލައިގެންނެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ބޭނުންވާ ކަންކަން ކޮށްދޭން ދައުލަތުގައި ފައިސާއެއް ނުހުރެއެވެ. ހުންނަ ކަމަކަށް ނުވެސް ހަދައެވެ. ކުރިއަށް އޮތް ދުވަސްތަކަކީ ދަތި އުދަނގޫ ދުވަސް ތަކަކަށް ވާނެކަމަށް ބުނީވެސް މުއިއްޒުގެ ދުލުންނެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ކަމެއް ކޮށްނުދިނުމުގެ ބަހަނާގައޭ ނުބުނެވޭ ވަރެއް ނޫނެވެ. އެކަމަކު ގޯސް މިވަނީ އެވާހަކަ ދައްކާ މީހުންނެވެ. 

އަވައްޓެރިކަމާއި ބައިނަލްއަގުވާމީ ގުޅުމަކީ މުއިއްޒު ދަންނަ ކަމެއް ނޫނެވެ. ބަޖެޓް ސަޕޯޓްގެ ގޮތުގައި ރާއްޖެއަށް ފައިސާ ދޭނެ ބަޔަކު މިހާރަކު ނެތެވެ. އެންމެ ބަދަހި ގުޅުމެއް ބާއްވަން އުޅޭ ޗައިނާއިން ވެސް ފައިސާ ދޭން ބޭނުންވަނީ ޕްރޮޖެކްޓް ތަކަށެވެ. ހިލޭ އެހީއެއް ދޭނީ ގުރުބާނީއެއްގެ އަގެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ރަހުމަތްތެރި އިންޑިއާއި އެމެރިކާ އޮތީ ރާއްޖެއަށް އެހީތެރި މޫޑެއްގައެއް ނޫނެވެ. 

ދުނިޔޭގެ މާލީ އިދާރާ ތަކަކީ އެމެރިކާއާއި އިންޑިއާ ފަދަ ގައުމުތަކުގެ މަސްލަހަތުގައި އޮޕަރޭޓް ކުރާ ތަންތަނެވެ. ދުނިޔޭގެ އާޖުފާޖު ނޭނގި މުއިއްޒު އުޅެގަތް ގޮތުން ރާއްޖެއާ މެދު ދުނިޔެ ދެކޭގޮތް ބަދަލުވެއްޖެއެވެ. އޭގެ ހިތި ރާއްޖެއަށް ނުފެނިއެއް ނުދާނެއެވެ. 

ހަމަތެދެކެވެ. ރާއްޖޭގެ މާލީ ނިޒާމުގެ އިތުބާރު ގެއްލިގެން ދަނީ ދިވެހި ސަރުކާރުގެ އަމަލުތައް މިހާރު ހުރި ގޮތުންނެވެ. އެވާހަކަ ދައްކާ ބައެއްގެ ބޮލަށް ކަނޑާލައިގެން މާލީ ނިޒާމަށް ގެއްލެމުންދާ އިތުބާރެއް ނުހޯދޭނެއެވެ. ނެރޭ ނޫސް ބަޔާނަކުން، އެކްސްގައި ކުރާ ޕޯސްޓަކުން އެ އިތުބާރެއް ނުއުފެއްދޭނެއެވެ. ކުރީގެ ސަރުކާރު ބޮލުގައި އަޅުވައިގެންވެސް އިތުބާރު ދެނެއް އިޔާދައެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. ގައުމު މިހާރު އޮތް ހާލަތުން އިގްތިސޯދު ހަމައަކަށް އަޅުވާ މާލީ ނިޒާމްގެ އިތުބާރު މުއިއްޒަކަށް ހޯދައެއް ނުދެވޭނެއެވެ. ފާޑުފާޑަށް އިލްތިމާސްކޮށް ބަޔާން ނުނެރި ރައްޔިތުން ބަނޑަށް ނުޖައްސާ ފައިބާނީތޯ ނުވަތަ ބާލަންވީތޯ މުއިއްޒާ ސުވާލު ކުރަން އެބަ ޖެހެއެވެ. 

ކޮންހާ ލަންބާ ޗޯޅާ ވާހަކައެއް ހެއްޔެވެ. އަހާށޭ ބުނާނަމޭ ކިޔައިގެން ދުރާލާ ރާވައިގެން ސުވާލު ދީގެން ތިޔަހެން ދައްކާ ވާހަކައަކަށް މީހުން މިހާރަކު ނުހެއްލޭނެއެވެ. ޕަބްލިސިޓީ ހޯދަން ތިޔަކުރާ ކަންތަކަށް މީހުން ޖަހަނީ ޖޯކެވެ. ކުރަނީ މަލާމާތެވެ. ޖެހެނީ އަނގަ ގަޅިއެވެ. ތިޔަ ހުރިހާ ބައިސާއެއް ކަނޑާއިރު އެކަންކަން ކުރާނެ މާލީ ހަކަތައެއް ނެތެވެ. ސަރުކާރު އޮތީ ދޮޅިފެނުގައެވެ. ކިތަންމެ ކުރަން ބޭނުން ނުވިޔަސް މުއިއްޒަށް އެހެން ގޮތެއް ނެތެވެ.

މަލްޓިޕާޓީ ވެރިކަމާއެކު ރައްޔިތުންނަށް ހިލޭ ބޭސް ކޮށްދޭން ސަރުކާރުން ފެށިއެވެ. އައިޑީކާޑަކީ ހެލްތު އިންސުއަރެންސް ކާޑަކަށް ހެދިއެވެ. އެޑްމިޓް ނުވިޔަސް ބޭހާއި ފަރުވާ އާސަންދައިން ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް ލިބެމުން އައެވެ. މި ސަރުކާރަށް ވީފަހުން އާސަންދަ ދެވޭ އުސޫލު ބަދަލުކޮށް އާސަންދައިގެ ހިދުމަތްދޭ މިންގަނޑު ބަދަލު ކުރަން މިހާރު ދަނީ މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. އެންމެންނަށް އާސަންދަ ދިނުން ލަހެއްނުވެ ހުއްޓާލަނީއެވެ. 

މުސާރަ ބޮޑުކުރުމުގެ ވައުދާއެކު ވެރިކަމަށް އައި ސަރުކާރުން މުއައްޒަފުންގެ މުސާރަތައް ކުޑަކުރުމުގެ މަސައްކަތް ފަށައިފިއެވެ. ގިނަ އަދަދެއްގެ ސަރުކާރު މުއައްޒަފުން ވަޒީފާއިން ވަކި ކުރުމަށް އަންނަނީ ތައްޔާރު ވަމުންނެވެ. 

ފަށައިގެން ހިނގަމުން އައި ތަރައްގީގެ ޕްރޮޖެކްޓްތައް އެކި ހަމަ އަޅުވައިގެން ދަނީ ހުއްޓާލަމުންނެވެ. އާ ޕްރޮޖެކްޓަތައް ސަރުކާރުގެ ހަރަދުގައި ނުފެށުމަށް އޮތީ ނިންމާފައެވެ. 

އެކި ނަންނަމުގައި އައު ޓެކްސްތައް ތައާރަފް ކުރަން ދަނީ ރޭވެމުންނެވެ. ނަގަމުންދާ ޓެކްސްތައް ބޮޑުކުރަން އޮތީ ނިންމާފައެވެ. ސަރުކާރުން ރައްޔިތުންނަށް ދޭ ހިދުމަތްތަކުން ޓެކްސް ނޫން ގޮތް ގޮތަށާއި ޖޫރިމަނާގެ ގޮތުގައި ވީހާވެސް ގިނައިން ފައިސާ ނެގޭނެ ގޮތަކަށް ހިދުމަތްތައް ދިނުން ދަނީ އިންތިޒާމު ކުރަމުންނެވެ.

ތެލާއި ޕެޓްރޯލަށް ސަރުކާރުން ދެމުންދާ ސަބްސިޑީ ކަނޑާލަނީއެވެ. ކަރަންޓާއި އެހެނިހެން އަސާސީ ހިދުމަތަށް ދޭ ސަބްސަޑީ ކަނޑާލުނީއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ކަރަންޓަށް ނަގާ އަގުގެ ރޭޓް ބޮޑުވެގެން ދާނެއެވެ. 

ކާޑުގެ ބާވަތްތަކަށް ދެމުން އައި ސަބްސިޑީ ކަނޑާލުމަށް ވެސް ދަނީ ވިސްނަމުންނެވެ. އަތްފޯރާ ފަށުގައި ކާބޯތަކެތި ލިބޭކަށް އޭރަކުން ނުހުންނާނެއެވެ. 

ސަރުކާރުގެ ބައެއް ކުންފުނިތައް އުވާލާ ކުންފުނި ތަކުގެ ކޮންޓްރޯލު ދައުލަތަށް ގެއްލޭ ވަރަށް ކުންފުނިތައް ޕްރައިވަޓައިޒްކޮށް ކުރުމަކީވެސް އޮތް ވިސްނުމެކެވެ.  

ރާއްޖެއިން ބޭރަށް ދަތުރުފަތުރު ކުރާ ރައްޔިތުންގެ އަތުން ބޮޑެތި ފީތައް ނެގުމަށް ދަނީ ރޭވެމުންނެވެ. ދީފައިވާ ބައެއް ސިޔާސީ މަގާމުތައް އުވާލާ ސިޔާސީ ވެރިން ތަކެއް މަގުމަތިކޮށްލުމަކީ ވެސް ގެންގުޅޭ ވިސްނުމެކެވެ.

ދައުލަތެއްގެ ކަންކަން މިދަރަޖައަށް ވެއްޓުނީމާ ބަނގުރޫޓް ނުވާ ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ. ކިތަންމެ މަތިއަޅާ ނިވާކުރަން އުޅުނަސް ކުރިއަށް އޮތީ ރާއްޖެއަށް ބިރުވެރި ދަތި ދުވަސް ތަކެކެވެ. ބަނގުރޫޓޭ ނުކިޔާވެސް ތިބެވިދާނެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ އަނގަޔާ އަތާ ދިމާނުވީމާ ޖަކޫޒީގައި ގައިމޮޑެން އޮތަކަ ނުދޭނެއެވެ.

ސައްހާފެކޭ ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދީ ވަޒީރު ސައީދެކޭ އެއްވެސް ތަފާތެއް ނެތެވެ. އަދިވެސް ސައީދު ބުނަމުން އެދަނީ " ރާއްޖޭގެ މާލީ ނިޒާމްގެ އިތުބާރު ގެއްލުވާލަން ފިލާތިބެ ބަޔަކު މަސައްކަތް ކުރަނީ" ކަމަށެވެ. "އިންތިޒާރުކުރި ގޯސް ހާލަތަށް ރާއްޖެ ވައްޓާނުލެވުމުން ސިޔާސީ ގޮތުން މާޔޫސްވެގެން" ބަޔަކު ދައްކާ ވާހަކައެއް ކަމަށެވެ.

ގައުމުތައް ބަނގުރޫޓު ހާލަތަށް ވެއްޓުމުން އެހާލަތުން އަރައިގަތުމަށް އިންޓަރނޭޝަނަލް މަނިޓަރީ ފަންޑު (އައިއެމްއެފް) ދޭ ހާއްސަ ޕްރޮގްރާމް ރާއްޖެއަށް ހުށަހެޅުނު ކަން ދޮގުކުރިޔަސް އެއްޔަކީ ދޮގެއް ނޫނެވެ. ބަޔަކު ފިލާތިބެ ދައްކާ ދޮގު ވާހަކަ އެއްވެސް ނޫނެވެ. އައިއެމްއެފްގެ ބަނގުރޫޓް ޕްރޮގްރާމްގައި ރާއްޖެ ބައިވެރިވާން ނުޖެހޭކަމަށާއި ރާއްޖޭގެ އިގުތިސާދީ ހާލަތު އައްނަނީ ކުރީން ލަފާކުރި ވަރަށް ވުރެންވެސް ބާރަށް ރަނގަޅު ވަމުން ކަމަށް ބުނެ ސައީދު މިއުޅެނީ ކާކަށް ކޮން އެއްޗެއް އޮޅުވާލަން ހެއްޔެވެ. 

ހުސްވި މަހު ސަރުކާރުން މުސާރަ ދޭނެ ފައިސާ ނެތިގެން ވިއްކަން އުޅުނު ހުރިހާ ބޮންޑެއް ނުވިކުނެވެ. ވިކުނު ބޮންޑަށް ލިބުނު ފައިސާކޮޅާ ސިލޯނު ބޭންކާއި އެހެން ބައެއް ބޭންކުން ހޯދި ފައިސާއިން މަސް ފެށުނު އިރު މުއައްޒަފުންނަށް މުސާރަ ދެވުނީ ކިރިޔަ ކިރިޔާއެވެ. މަސްވެރިން އަތުން ގަނެފައިވާ މަހަށް ފައިސާއެއް ނުދެވެއެވެ. ރާއްޖޭގައި ހުރި ބޭންކް ތަކުގައި ޑޮލަރެއް ނެތެވެ. ބޭރުން މުދާގަންނަން ވިޔަފާރިވެރިންނަށް ޓީޓީ ހަދާ ދިނުމަށް ބީއެމްއެލް ވަނީ ނުކުޅެދިފައެވެ. ބަޖެޓް ސަޕޯޓްގެ ގޮތުގައި ދަރަންޏަށްވެސް ފައިސާ ދޭނެ ބަޔަކު ނުވިއެވެ. ހިންގާ މަޝްރޫއު ތަކަށް ދޭންޖެހޭ ފައިސާއެއް ނުދެވެއެވެ. އިންވެސްޓް ފޯރަމު ދިޔައީ ފަނުފުލުންނެވެ. 

ސިޔާސީ ހަމަޖެހުމެއް ގައުމުގައި ނެތެވެ. ބޭރުބަޔަކު އިތުބާރު ކުރެވޭ ފަދަ މާހައުލެއް މިހާރަކު ރާއްޖެއަކު ނެތެވެ. ދުނިޔޭގެ އެންމެ ބޮޑު އާބާދީން އޮތީ ބޮއިކޮޓް މޯލްޑިވްސް ޖައްސާފައެވެ. އެކަމުން ވާކަމެއް އޮތް ކަމަކަށް ބޮޑާކަމުން ގަބޫލެއް ނުކުރެއެވެ. ފަހުގެ ތާރީހުގައި އަވައްޓެރި ސްރީލަންކާއަށް އަންނަ ޓޫރިސްޓުން ރާއްޖެއަށް ވުރެ މާމަދެވެ. އެކަމަކު މިއަހަރު ރާއްޖެއަށް އަންނަ ޓޫރިސްޓުންނަށް ވުރެ މާގިނައިން ލަންކާއަށް ޓޫރިސްޓުން އެބަ އާދެއެވެ. 

މިހިނގާ މަހުގެ 7 ވަނަ ދުވަހު އައިއެމްއެފް އިން އެވަނީ ރާއްޖެއަށް ބަނގުރޫޓް ވާކަމުގެ އިންޒާރު ދީފައެވެ. ބަނގުރޫޓް ޕެކޭޖަށް ހުޅުވާލާފައެވެ. އެކަންވެސް ސިފަކުރީ އައިއެމްއެފުން މުއިއްޒަށްކުރި ތައުރީފެއް ގޮތުގައެވެ. ސައްހާފު ވެވޭނީ ހަމަ އެހާކަށް ވަރަށެވެ. 

ކުރިއްސުރެ ރާއްޖޭގެ ވިޔާފާރި ތަކަށް މުދާ ގެނެސް ގުދަން ކޮށްފައި ހުރުމުންނާއި ކުރީން ހައްދާފައި ހުރި މުދާ ބޭރުން އަދި އަންނަން ހުރުމުން ބާޒާރުގައި ހުރި މުދާ މަދުކަމަށް އަދި ނުފެނިދާނެއެވެ. ބަޒާރުން ބޮޑު އަގުގައިވެސް މުދާލިބޭނީ ހުރި އެއްޗެއް ހުސްވަންދެނެވެ. ހުސްވާ މުދަލެއް ފަސޭހަކަމާއެކު އެތެރެކުރެވޭނީ ވިޔަފާރި ވެރިންނަށް ބޭނުންވާ ޑޮލަރު ލިބޭނަމަތާއެވެ. ބީއެމްއެލް ކާޑުން ނެގޭ ޑޮލަރު ރޭޓް ދަށްކޮށްލުމާއި ބާޒާރިަށް އައު މުދާ އެތެރެވުމަށް ދަތިވުމާއި މިހުންނަނީކީ ސަމާސާ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. މިހުރީ ހައްތަހާވެސް ބަނގުރޫޓްވުމުގެ ނިޝާންތަކެވެ.

ޗައިނާއިން ހުރިހާ ކަމެއް ހަމަޖައްސާ ދޭނޭކަމުގެ ހުވަފެން އަވައްޓެރި ސްރީލަންކާއިން ދާދި މިދާކަށް ދުވަހު ދުއްޓެވެ. ކަން ނިމުނީ ހަންބަންޓޯޓާ ބަނދަރު ޗައިނާއަށް އަތުލާ ރައްޔިތުން ނިކުމެ ރިޔާސީ ގަނޑުވަރުގައި ބޮނޑިބަތް ކައްކާ ގޮވާލަން ކައްކައިގެންނެވެ. ލަންކާއަކީ އާއްމު ދިރިއުޅުމުގައި އަމިއްލަ ކަންކަން އަމިއްލައަށް ކޮށްގެން ކާލައިގެން ބޯލައިގެން އުޅުނު ރައްޔިތެއް އޮތް ގައުމެކެވެ. އެމީހުންނަކީ ރާއްޖެހެން ދުވަހުން ދުވަހަށް ބޭރުން ތަކެތި ނުލިބިއްޖެނަމަ ނުކައި ނުބޮއި ތިބޭވަރަށް ވުރެ ކެއުން ބުއިމުގައި ބޭރަށް ބަރޯސާވުން ކުޑަ ގައުމެކެވެ. އެމީހުން ބަނގުރޫޓް ވެގެން ދިޔައީ ތެލާ ގޭހަށް ޖެހިގެންނެވެ. 

ރާއްޖެއަކީ ތެޔޮ ނުލިބެއްޖެނަމަ މަސްވެރިކަމާއި ދަތުރު ފަތުރު އެއްކޮށް ހުއްޓޭނެ ގައުމެކެވެ. މިއަދަކު ކާކަށް މަގޫފަތެއް ނެތެވެ. އާއްމު ހާލަތުގައިވެސް ކާއްޓާ ކުރުނބަލަކީވެސް ތަދު އެއްޗިއްސެވެ. ކާބޯތަކެއްޗާއި ގޭހާ ތެލާ ލިބުމަށް ކުޑަވެސް ތާއްޓެއް ވެއްޖެނަމަ ހަތަރެސްކަން ރާއްޖެއަށް ހަމަވާނެއެވެ. މަވެތި ގައުމިއްޔަތުގެ އަވާގައި ޖެހިގެން އަވައްޓެރިންނާ ގުޅުން ކަނޑާލާ ސަބަބު ތަކުގައި ހިފުމެއްނެތި ރިޒްގް ދެއްވަނީ މާތް ރަސްކަލާގެއޭ ބުނެ ބޮޑާވެ ގަތުމުގެ ނަތީޖާ ހިތިގޮތަކަށް ނުފެނިއެއް ނުދާނެއެވެ. 

އިގްތިސާދީ ވަޒީރު ތުރާކުނު ސައީދު އެބުނާހާ ފަހިކޮށް އޮތްނަމަ ދިހަ އަހަރަށް ފަހު އެމްއޭސީއެލްގެ ޗެއަރމަން އެމްޔޫ މަނިކު އިސްތިއުފާ ދިނުމާއި ފިނޭންސް މިނިސްޓްރީގެ ބަޖެޓް ކޮންޓްރޯލަރ އިސްތިއުފާ ދިނުމާއި މީރާގެ ވެރިޔާ އިސްތިއުފާ ދޭންވީ ކީއްކުރަން ހެއްޔެވެ. ގާނޫނާ ހިލާފަށް ބީއެމްއެލް ބޯޑުން ބަޔަކު ވަކިކޮށް ވަކިކުރި ބައެއް މީހުން އައްޔަނުކޮށް އުނބަށްޖެހުން މިހުރިއްޔަކީ އާދައިގެ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. ބަނގުރޫޓް ވަމުން ދާކަމުގެ ކޮޅުމައްޗެވެ.

ބޮޑުތަދުގެ ފަހުން ރާއްޖެދުން އެންމެ ބިރުވެރި ދަތި ކޮވިޑްގެ ވަބާއިގައި ގައުމަށް ބައި ސެންޓް ވެސް ނުވަދެ 3 އަހަރު ވީއިރު ގައުމު ބަނގުރޫޓް ވިޔަނުދީ ދަތިކަމުގެ ކުޑަވެސް އިހުސާސެއް ރައްޔިތުންނަށް ވިޔަނުދީ ބަޔަކު ގައުމު ހިންގިއެވެ. އެއަށްވުރެ މާ ރަނގަޅަށް ގައުމު ހިންގާ ދޭނަމޭ ބުނެ ގައުމާ ހަވާލުވެ 3 މަސްނުވެ ގައުމު ބަނގުރޫޓް ކޮށްލާފައި ކުރީގެ ސަރުކާރޭ ބުނެ މުއިއްޒުމެނަށް ބޯދަމައެއް ނުގަނެވޭނޭއެވެ.

ހަމަތެދެކެވެ. ގައުމު އެކީ އެކައްޗަކަށް ބަނގުރޫޓް ވުމުގެކުރިން ގައުމު ސަލާމަތް ކުރަން ޖެހެއެވެ. ގާނޫނީ ހަމަތަކުގެ މަތީން ރުންކުރު މަވެތި މުއިއްޒުގެ ވެރިކަން ނިންމަން މިހާރު މަޖުބޫރެވެ. އެކަން ވާން އޮތީ މަގުމަތިންނަމަ މަގުމަތިން ވިޔަސް މުއިއްޒުގެ ވެރިކަން ނިންމަން ޖެހެއެވެ.  

ތިމާ ނިސްބަތްވާ ސިޔާސީ ޕާޓީއަކީ އުޅޭ ދީނަށްވުރެ މުގައްދަސް އެއްޗަކަށް ހަދައިގެން ޖެހުނު ކޮންމެ މީހަކާ ކޯފުރާ ޒުވާބުކުރާ މީހުން ކޮންމެ ރަށެއްގައި ވެސް އުޅެއެވެ. ތިމާ ނިސްބަތްވާ ޕާޓީން ކޮންމެތާކު ހުރި ކޮންމެ ފަދަ މީހަކު ކެންޑިޑޭޓަކަށް ނެރުނަސް އެމީހާ ދައްކާ ހުރިހާ ވާހަކައާއި އެނގިހުރެ ހަދާ ބޮޑެތި ދޮގަކީ ތެދު ކަމަށް ހަދައިގެން ނުކުމެ ރަށުތެރޭގައި ވައްވައް ޖަހާތާ ލައްކަ ދުވަހެވެ.  

އަމިއްލަ ސިކުނޑި ގޭގައި ބާއްވާފައި ނުކުމެ އުޅޭއިރު ތިމާގެ ވިސްނުމަކީ ވެސް ބަހަކީ ވެސް ހީލަތްތެރި ސިޔާސީން ނެރޭ މަކަރުވެރި ވިސްނުމެވެ. ކަންބަޅި އައިނެއްގެ ކުރީގައި އޮންނަ ކަންބަޅި އެޅިހާ މަގަކުން އަޅަމުން ގޮސް ކަނޑަށް އެރި ގެނބި މަރުވާން ވިޔަސް އެސޮރުމެނަށް ވަރިހަމައެވެ. އެވަރުގެ ބުއްދިނެތް ނަޢަމް ސޫފި ތަކަކަށް ވެގެން ދިވެހިންގެ ބަޔަކު އުޅެގަތް ގަތީނުން އާޚިރުގައި މުޅިރައްޔިތުން މިތިބީ "ކަނޑުވާ" ހިސާބުގައެވެ. މިބަޔަކާ ހެދި ޖެހޭ މުޞީބާތާއި ވާދައްޗާއި ތުރާ ތަހަންމަލު ކުރަން ޖެހޭނީ އާޚިރުގައި ހުރިހާ ރައްޔިތުންނެވެ.

މަގޫފަތްކޭ ކަމަށް ބުނާ ބޮޑު ތަދުގެ ފަހުން ދުނިޔެއާ ކުރިމަތިވި އެންމެ ބޮޑު މުޞީބާތަކީ ކޮވިޑް 19ގެ ޢާލަމީ ބަލިމަޑު ކަމެވެ. ރައީސް އިބޫގެ 5 އަހަރުގެ ދައުރުން 3 އަހަރު އެދަތީގައި އުޅެން ޖެހުނު އިރުވެސް މީހެއްގެ މުސާރައިން ލޯލާރިއެއްވެސް އުންޏެއް ނުކުރެއެވެ. ފެންބިލާ ކަރަންޓް ބިލު ނުދެއްކި ހުރި މީހަކު ނެތެވެ. ބޭސް ފަރުވާ އާއި ކާޑާއި ތެލަށް ކުޑަވެސް ބުރުލެއް ނާރައެވެ. ނުވިތާކަށް އަމިއްލަ މީހުންގެ ވަޒީފާއިން ވަކި ކުރި އެންމެނަށް ސަރުކާރުން އެލަވެންސް ދިނެވެ.  

ދައުލަތުގެ އާމްދަނީ އެއްކޮށް ހުއްޓުނުއިރުވެސް ރައްޔިތުންގެ ޖީބަށް ހުރީ ވަދެވަދެއެވެ. ނުވިތާކަށް ދުވަހަކު ނުހިންގާ ވަރުގެ ބޮޑެތި ޕްރޮޖެކްޓް ހުރިހާ ރަށެއްގައި ހުއްޓުމެއްނެތި ހިންގިއެވެ. އެއަރޕޯރޓްތަކާއި ކަރަންޓާއި މަގާއި ބަނދަރާއި ފެނާ ނަރުދަމާ އާއި ހައިސްޕީޑް އަގުހެޔޮ ފެރީ ނިޒާމެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ދިވެހިންނަކަށް އެވަރަކުން ނުފުދުނެވެ. ހިތެއް ނުފުރުނެވެ އަދި ކެތެއް ނުމެ ކުރެވުނުވެސް މެއެވެ. 

އުޑުން މަންނައާއި ސަލްވާ ބާވާ ލެއްވީމާ އެގޮތް ކަމުނުދިޔަ މީހުންގެ ދަރިފަސްކޮޅު މިހާރު އެތިބީ އިޒްރޭލުގައެވެ. އެކަމަކު ދިވެހިން ތިބީ ފަލަސްތީނާ އެކުގައި ކަމަށް ނިކަން ބާރަށް ގޮވާ އަޑު އިވެއެވެ.

ހައްދުފަހަނަ އެޅި ހީލަތްތެރި ކަމުން ފުރިގެންވ ގައުމިއްޔަތުގެ ނާމާން ބެރަށް ހެއްލުނު މީހުން ކޮބާ ހެެއްޔެވެ؟ އިސްލާމް ދީން ދެކެ ލޯބިވުމަކީ ވާޖިބެކެވެ. އެކަމަކު ބުނެ ބަލާށެވެ. އެދީނަށް ހިތުގައި ނެތް ލޯތްބެއް އޮތްކަމަށް ބޭރުފުށުން ދައްކައިގެން ރައްޔިތުން ވާވެއްދުމަށްވުރެ ނުބައި ކަމެއް އޮވޭ ހެއްޔެވެ؟ ހެއްދެވި ފަރާތަށް ބިރު ނުގަންނަކަމޭ ހިތަށް އަރައެވެ.

ގައުމިއްޔަތާ ދީނަށް އޮތްކަމަށް ސަރުކާރުން ދައްކާ ކެހިވެރި ގިރިޓީ ލޯބިން ބަނޑުފުރި އަސް އެއަކުން ހައިހޫނު ކަމެއް ނުފިލާނެއެވެ. އެދީފައި ޑޮލަރެއް ނުގަނެވޭނެއެވެ. ގައުމިއްޔަތު ކައިގެން މުސާރަ ކުޑަވެ، ވަޒީފާ ނުލިބި ސަބްސިޑީތައް ހުއްޓުނީމާ އޯކޭއެއް ނޫނެވެ. ކެހިވެރިންގެ ދަލުގައި ބެދުނީމާ އާމްދަނީ އިތުރު ނުވެ އަތްފައި ބަނދެވި އަތްމަތި ދަތިވުން ނޫން ކަމެއް ނުވާނެއެވެ.

އަދި ކިރިޔާ މިސަރުކާރަށް މިވަނީ 3 މަހެވެ. ކުރިމަތީގައި ވަނީ ނާމާން ބިރުވެރި ދަތިހާލުގެ އަނދިރި ކަމެވެ. 2 ހާހަށްވުރެ ގިނަ އިންޑިއާ ސިފައިންނާއި، ހުސްގޮނޑިއެއް ދައްކައިގެން ދިން ބޮނޑީގެ ދިލަ އަދި ކިރިޔާ މިފެށެނީއެވެ.

އަމިއްލައަށް ލިބިގަތް މިޒަަހަރު ދިވެހިން މިފަހަރު ވާނީ ރަނގަޅަށް ބޯށެވެ. މަޖިލިސް އިންތިޚާބަށް އެ މީހުން ހަދާ ހުރިހާ ދޮގު ވާނީ ގަބޫލު ކުރާށެވެ. މުއިއްޒު ކެންޑިޑޭޓް ނޫނީ ސާޖިދާ ކެންޑިޑޭޓް ނުވަތަ އަދުރޭ ކެންޑިޑޭޓަށް ވޯޓު ނުދެންޏާ ޕީއެންސީ ޓިކެޓްގައި ހުރި މީހާއަށް ވޯޓުދީގެން މަޖިލިސް ވެސް ވާނީ ސަރުކާރަށް ދޭށެވެ. 

ނިންމާލަމުން ބުނަމެވެ. ވެރިކަމަކީ ބޯހަރުކަމާއި ބޮޑާކަމާއި ރުންކުރުކަމާއި ގޮތްދޫނުކުރުމެއް ނޫނެވެ. ވެރިކަމަކީ ކެތްތެރިކަމާއި އޯގާތެރިކަމާއި ގޮތްދޫކުރުމާއި އަނެކުންނާ އެކު އޮންނަ ގުޅުމާ ގާތް ކަމެވެ. ޙިކުމަތްނެތަމަ ވެރިކަމެއް ނުވާނެއެވެ.

ރާއްޖޭގެ މީޑިއާ ކައުންސިލަށް ރެގިއުލޭޓް ކުރެވޭނީ ރާއްޖޭގައި ރަޖިސްޓްރީކޮށްފައިވާ މީޑިއާތަކެވެ. މީޑިއާ ކައުންސިލްގެ ގާނޫނު ހިގާނީ ރާއްޖޭގައި ރަޖިސްޓްރީކޮށްގެން ހިންގާ މީޑިއާ ތަކަށެވެ. މީޑިއާ ކައުންސިލްގެ ކޯޑް އޮފް އެތިކްސަށް ތަބާވާން ޖެހޭނީ އެ އެތިކްސަށް ތަބާވުމަށް އިގްރާރުވެފައިވާ މީޑިއާތަކެވެ.

އިސްލާމު ދީނުގެ އަސްލަކާ ހިލާފު ނުވާގޮތުގެ މަތީން ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް ގާނޫނުއަސާސީ ކަށަވަރު ކޮށްދީފައިވާ އަސާސީ ހައްގުތަކެއް އެބައޮތެވެ. އެގޮތުން ގާނޫނު އަސާސީގެ 27 ވަނަ މާއްދާއިން ކޮންމެ މީހަކަށްމެ ހިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ލިބިދީފައިވެއެވެ. ގާނޫނު އަސާސީގެ 28 ވަނަ މާއްދާއިން ނޫސްވެރިކަމުގެ މިނިވަންކަން ކަށަވަރު ކޮށްދީފައިވެއެވެ. މައުލޫމާތު ހޯދާ ލިބިގަތުމުގެ މިނިވަންކަން ގާނޫނު އަސާސީގެ 29 ވަނަ މާއްދާއިން ހޯދާ ދީފައިވެއެވެ.

އެހެން ކަމުން ގާނޫނު އަސާސީން ކަށަވަރު ކޮށްދީފައިވާ ހިޔާލުފާޅު ކުރުމުގެ މިނިވަންކަމާއި ނޫސްވެރިކަމުގެ މިނިވަންކަން ހިފެހެއްޓޭނީ ނުވަތަ ހަނިކުރެވޭނީ އިސްލާމް ދީނުގެ އަސްލަކާ ހިލާފު ވާނަމައެވެ. އެ ގޮތަށްވެސް އަސާސީ ހައްގެއް ހިފެހެއްޓޭނީ ނުވަތަ ހަނިކުރެވޭނީ ރައްޔިތުން މަޖިލީހުން ފާސްކުރާ ގާނޫނަކުންނެވެ. އެފަދަ ގާނޫނަކުންވެސް ހައްގެއް ހިފަހައްޓާ ހަނިކުރެވޭނީ މިނިވަން ޑިމޮކްރެޓިކް މުޖުތަމައު ތަކުގައި އެ ހައްގެއް ހަނިކުރެވޭ އެންމެ ކުޑަ މިންވަރަށެވެ. މިއީ ގާނޫނު ދަންނަގޮތެވެ.

މީޑިއާ ކައުންސިލްގެ ގާނޫނުގެ ދަށުން ކުރެވޭނެ ކަންކަން އެ ގާނޫނުގައި ބަޔާން ކޮށްފައި އެބަހުއްޓެވެ. ފިޔަވަޅު އެޅޭނީ ކޮންކޮން ބަޔަކަށް ކިހިނެތްކަން ސާފުކޮށް އެބައޮތެވެ. މީޑީއާ ތަކުގެ ކޮންޓެންޓާއި ވައްޓަފާޅިއަކީ އެ މީޑިއާގެ އަމިއްލަ ހައްގެކެވެ. މީޑިއާތަކުން ގެނެސްދޭން ޖެހޭ ތަކެއްޗާއި ގެނަސް ދޭންޖެހޭ ގޮތަކީ މީޑިއާ ކައުންސިލާ ވެސް ބެހުމެއް އޮތްކަމެއް ނޫނެވެ. މީޑިއާއަކުން ގެނެސްދޭ އެއްޗެއްގެ ދޮގުތެދު ކަނޑައަޅާ މީޓަރަކީ ރައީސް އޮފީހެއް ނޫނެވެ. 

އަނެއް ކޮޅުން ގާނޫނު އަސާސީގައި ހިލާފު ނުވުމަށް ބުނާ އިސްލާމު ދީނުގެ އަސްލު ތަކަކީ ކޮބައިކަން ގާނޫނެއްގައި ކަނޑައަޅާ ބަޔާން ކޮށްފައެއް ނެތެވެ. އިސްލާމު ދީނުގެ އަސްލު ކަމުގައި މީހަކު މާނަކުރާ ކޮންމެ ކަމަކީ އަސްލެއް ކަމަށް ބަލައިގެން އޭގެ ދަށުން ވެސް މީޑިއާ ތަކަށް ފިޔަވަޅެއް އެޅޭ ގޮތަކަށް ގާނޫނެއް އަދިއެއް ނެތެވެ. އިސްލާމު ދީނުގެ އަސްލެކޭ ބުނެ ދޮގުވާހަކަ ފަތުރާ ކަމަށް ހަދައިގެން އެއްވެސް މީޑިއާއަކަށް ފިޔަވަޅެއް އެޅުމަކީ އެހާ ފަސޭހަ ކަމެއް ނޫނެވެ.  

މީޑިއަކުން ގެނެސްދޭ އެއްޗެއްގެ ދޮގުތެދު ކަނޑައެޅޭނީ ޝަރީއަތް މެދުވެރިކޮށެވެ. ޝަރީއަތުގެ ހުކުމެއްނެތި މީޑިއާއަކުން ފެތުރީ ދޮގެއްކަމަށް ބެލެވޭނީ ކުރެވޭ މިނިވަން ތަހުގީަކަށް ފަހު އެއީ ދޮގެއްކަމަށް އެ މީޑިއާ އަކުން އެއްބަސްވާ ހާލަތެއްގައެވެ. އެގޮތަށް ވެސް ފިޔަވަޅު އެޅެނީ ރާއްޖޭގައި ރަޖިސްޓްރީ ކޮށްގެން ހިންގާ މީޑިއާ ތަކަށެވެ.

ރަޖިސްޓްރީ ނުކުރާ އޮންލައިން ނޫހަކަށް ފިޔަވަޅު އެޅޭނީ ސެންސަރޝިޕް ގާނޫނެއްގެ ދަށުން ޓެލެކޮމިއުނިކޭޝަން އޮތޯރިޓީއަށެވެ. މީޑިއާ ކައުންސިލަކަށް ނޫނެވެ. ރައިސް އޮފީހުން ބުނާއިރަށް މީޑިއާ ކައުންސިލެއް ކަމަކު ދިޔަވަރެއް ކުރުސީއެއް ކިޔާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. ދޮން އަމަޔަކާ ވެސް ނުބެހެވޭނެއެވެ.  

މާލޭ ސަރަހައްދުން ގޯތިލިބޭ މީހުނަށް ދޫކުރާނެ ބިން ހިއްކަމުން ފަތުއަޑުކިޔާފައި ދިޔައެވެ. ގޯތިތައް ދޭތަންތަން ކަނޑައަޅާ ގުރުއަތުލައިގެން ކާކަށް ގޯތިދޭނީ ކޮންތާކުންކަން ނިންމާ އެގްރިމަންޓް ހަދާ ގޯތީގެ ރަޖިސްޓްރީ ހަދާ އިންވަކިކޮށް ދެމުން ގެންދިޔައެވެ. ބިން ހިއްކެމުން ދާވަރަކަށް ގޯތިތައް ހަވާލު ކުރަމުން ދަނިކޮށް ވެރިކަން ބަދަލުވީއެވެ. 

އޭރު މާލެ ސަރަހައްދުން ގޯތިދޭތީ އެކަން ހުއްޓުވަން ކޯޓަށް ބަޔަކު ދިޔައެވެ. ސިޔާސީ ގޮތުން ރައީސް ސޯލިހަށް ލޮޓިއެއް ދިނުމުގެ ވިސްނުމުގައެވެ. އެމީހުން ބޭނުންވި ކޯޓު އަމުރު އެދުނު ގޮތަށް ދަށުކޯޓުން ނެރެ ނުދިނުމުގެ ސަބަބުން އޭރު ގޯތި ހަވާލުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ހުއްޓުވައެއް ނުލެވުނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ދޭން ޖެހޭ ގޯތިތައް މުޅިން ހިއްކާ ނުނިމޭތީއާއި އިދާރީ ބައެއް ސަބަބުތަކާހުރެ ވެރިކަން ބަދަލު ވުމުގެކުރިން ރައީސް ސޯލިހުގެ ސަރުކާރަކަށް ގޯތިތަކުގެ ހުރިހާ ކަމެއް ނިންމައެއް ނުލެވުނެވެ. 

މާލެ ސަރަހައްދުން ފްލެޓަށް އެދުނު މީހުންގެ ތެރެއިން ފްލެޓް ހައްގުވާ 15ހާހެއްހާ މީހުން ތިއްބެވެ. ވަގުތީ ލިސްޓް އިއުލާނުކޮށް ޝަކުވާއަށް ހުޅުވާލާ ހުށަހެޅުނު ޝަކުވާތަކަށް ރިއާޔަތްކޮށް ދައިމީ ލިސްޓް ތައްޔާރުކޮށް ގެޒެޓްކޮށް އިއުލާންކުރިއެވެ. ފުރަތަމަ އިމާރާތްކޮށް ނިމޭ 4000 ފްލެޓް ދޭނެ މީހުން ޝަރުތު ހަމަވާ މީހުންގެ ތެރެއިން ހޮވާ ގެޒެޓްކޮށް އިއުލާނު ކުރިއެވެ. ފުރަތަމަ 4000 ފްލެޓް ދޭން ނިންމީ އެންމެ މަތީން މާރކްސް ލިބުނު 4000 މީހުންނަށެވެ. އެމީހުންނާ ސަރުކާރާ ދެމެދު ހިޔާވަކަމުގެ އެއްބަސްވުތައް ހަދާނިންމިއެވެ.

އެއްބަސްވުން ހެދި މީހުނަށް ފްލެޓް ހަވާލު ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ނުފެށި އުޅެނިކޮން އޭސީސީން އަމުރުކޮށްގެން އިންތިގާލީ މަރުހަލާގައި އޭސީސީ ނިދިން ހޭލާ ފްލެޓްތައް ހަވާލު ކުރުން ހުއްޓުވިއެވެ. އެހެން ކަމުން ފްލެޓްތަކުގެ ހައްގުވެރިންނަށް ފްލެޓްތައް ނުދެވެނީސް ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަން ނިމިއްޖެއެވެ.

މިއަދާ ހަމައަށްވެސް ފްލެޓްތައް އޮތީ އޭސީސީ މުށުތެރޭގައި ތާށިކޮށްފައެވެ. ދޭނެކޮޅެއް މެދެއް ދެވޭނެ ގޮތެއް އޮތްކަމަކަށް ނުވެއެވެ. މުއިއްޒު ހައްގު ކިރާ މީޒާން ގެންނަނީ މަހުޝަރުގެ މައިދާނުން ނޫންބާއޭ ހިތަށް އަރައެވެ. އެހެން ނުބުނެވޭ ވަރެއް ނޫނެވެ. ފްލެޓް ލިބޭކަމަށް ކަނޑައެޅިފައި ތިބި މީހުންގެ ތެރެއިން %60 އަށް ހައްގުވާ ކަމަކަށް މިހާރަކު ނުވެއެވެ.  

މާލޭ ސަރަހައްދުގެ ބޯހިޔާވަހިކަން ހޯދައިދިނުމަށް ބަންޑާރަ ގޯތި ދިނުމަށް ސޯލިހު ސަރުކާރުން ނިންމުމާ ގުޅިގެން ވާދަވެރި ސިޔާސީ ވެރިން އެ ގޯތިތައް ދިނުން ހުއްޓުވާނެ ކަމަށް އަޑުހަރުކޮށް ބުނަމުން ދިޔައެވެ. ފްލެޓްތައްވެސް ދެވެނީ ހައްގުން ނޫން ކަމަށް ބުނަމުން ދިޔައެވެ. އެހެނަސް ކެންޕޭނުގެ ފޯރިގަދަވެ ރައީސް ސޯލިހު ސަރުކާރުން ދޭން ކަނޑައަޅާ ގެޒެޓް ކޮށްފައިވާ ގޯއްޗެއް ފްލެޓެއް ދޭން ނިމިފައި އޮތްތަނަކުން ދޭނެކަމަށް ބުނެ މުއިއްޒު ވައުދުވިއެވެ. އޭރުވެސް އެކަން ނުކޮށް ވާން އޮތް ހުރިހާކަމެއް ފަރުދާގެ ފުރަގަހުގައި ދިޔައީ ކުރަމުންނެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒުގެ ވިދާޅުވި ވިދާޅުވުމަކީ ވެވަޑައިގެން އެހެން ވައުދުތަކެކޭ އެއްގޮތަށް ހެއްދެވި އިތުރުފުޅެއްކަން އަންނަނީ ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ސާބިތުވަމުންނެވެ. ވެރިކަން ލިބިވަޑައިގަތުމާއެކު ނިންމެވީ ފުށިދިއްގަރުފަޅަށް ގޯތިތައް ބަދަލު ކުރާށެވެ. ހުވަފެނީ ރަސްމާލެއެއް ކުރައްސަވަމުންނެވެ. އެހެންނަމަވެސް ޕްރެޝަރ ބޮޑުވެގެން މާލެ ސަރަހައްދު ދޭންކަނޑައެޅި ގޯތިތައް އެތަންތަނުން ދޭނެކަމަށް ވިދާޅުވިއެވެ. އެކަމަކު އެކި ބަހަނާ ދައްކަވަމުން ލަސްކޮށް ފަސްކުރަނީއެވެ. 

އެންމެ ފަހުން ގޯތި ދިނުމަށް ގުޅީފަޅުން ހިއްކަމުންދާ ބިންހިއްކުން ކޯޓުން މިއަދު އެހުއްޓުވީއެވެ. ގޯތިތައް ނުދީ ދަންމާލާނެ ބަހަނާއެއް އުފަން ކުރުވީއެވެ. ފްލެޓްތައް ހުއްޓުވީ އޭސީސީންނެވެ. ގޯތިތައް ހުއްޓުވީ ކޯޓުންނެވެ. ކިހާ ރީތިހެއްޔެވެ. މުއިއްޒު ކުރިކަމެއް ދެކަމުން ކުރެ ކަމެއްގައިވެސް ނެތެއް ނޫންހެއްޔެވެ. މުއިއްޒުގެ ހުއްޓުވުން ގަނޑު ކިހާ ސަޅިހެއްޔެވެ.    

އިންވެސްޓަރުން ހޯދަދޭން ތިބިއްޔާ ތިބިބަޔަކު ނުގެން ގޮހެއް ނުވާނެތާއެވެ. ދިޔަ މީހުންގެ ތެރެއިން އަދުރޭ ކީއްކުރަން ހެއްޔެވެ. އެކަކަށް އެއްބަހަކުން ވާހަކަ ދައްކަން ނޭގުނަސް އަތްފައި ބަޅާ ބޫޅިކޮށްގެން ވެސް އިންވެސްޓެއް ރާއްޖޭގައި ކުރެވޭތޯ އެމޭޒަނާއި މައިކްރޯސޮފްޓް ވެސް އެތިބީ ދެލޯ މުދަނަށް އަރާފައެވެ. ރާއްޖޭގައި އިންވެސްޓް ކުރާހިތުން ލޮލުފިޔަ ނުޖެހިގެން މަށަށް މަށަށް ގޮވާލަ ގޮވާލާ ސާދާގަރުންތައް އެތިބީ ފޯރަމް ބޭއްވުން ލަސްވެފައެވެ. ހާމަސް ލޯގަނޑަކަށް ކާޅުބައެއް ޖެހިގަންނަހެން އިންވެސްޓަރުންތައް އެއޮހިގަތީ ހަތަރު އުދަރެސް ބައްދާލާފައި ނޫން ހެއްޔެވެ.

އަންތަރީހެއް ނުވާނެ ހެއްޔެވެ. މިލިޔަން މިލިޔަން ޑޮލަރު ހަރަދުކޮށްގެން ޔޫއޭއީގައި މުއިއްޒު ތިޔަ ބޭއްވި ފޯރަމަކުން ވީކަމެއް ވީބަޔަކަށް ވިއެވެ. ބަޔަކު ބަނޑު ނުބައިވެގެން އުޅޭނެ ކަމެއް ނެތްތާއެވެ. ފޯރަމަށް ގެންދިޔަހާ މީހުނަށް އަރަބި އިމާރާތުގެ އަގުބޮޑު ހޮޓާތަކާއި ފިހާރަތަކަށް ރައްޔިތުންގެ ފައިސާ ތަޅާ ބުރުއްސުނެވެ. ދިވެހި ރައްޔިތުން ބަޑަށް ތިއްބާ މުއިއްޒާ އޭނާގެ އައުވާނުންނަށް ހިނދުކޮޅަކަށް ނަމަވެސް ރަންއިލޮށިން ކަދުރު ކެވުނެވެ. ފަސްޓް ކުލާހުގައި ދަތުރުކޮށް ނެތްފައިސާ ތަޅާބުރުވުނެވެ. ބޮޑެތި ފައުޖުތައް ހަދައިގެން ހަތަރުމަހުން ހަތަރު ދަތުރު ދުނިޔެ ބަލާއިލަން މުއިއްޒަށް ކުރެވުނެވެ. އޭޓީއެމް ކާޑަކުން 25 ޑޮލަރު ނުނެގުނަސް ހެޔޮތާއެވެ. އެއްޔަކީ ކުޑަ އިންވެސްޓްމަންޓެއް ނޫނެވެ. 

ސަމާސާ ކަނޑާލާފައި ބުނެ ބަލާށެވެ. މިލިޔަން މިލިޔަން ޑޮލަރު ހަރަދުކޮށްގެން ޔޫއޭއީގައި ތިޔަ ބޭއްވި ފޯރަމަކުން ލިބުނު އިންވެސްޓްމަންޓެއް ނެތެއް ނޫންހެއްޔެވެ. ތިޔަ ތަނެއް ދެކިލަން ދިޔަ މީހަކު ވެސް ނެތެވެ. އެކަމަކު ރަސްމާލެ ތަރައްގީގެ އިންގިލާބީ ބަދަލަކަށް ވަނީއެވެ. ގުއިނުދެކޭ ކާޅުތަކަށް ގުއިފެނިގެން އުޅޭހެން ބައިސާ ކަޑާއިރު އާޓިފިސަލް އިންޓެލިޖެންސްގެ ވާހަކަ މުއިއްޒު ދެއްކީމާ ކުރަނީ މަލާމާތެވެ. ދުބާއީ ތަރައްގީކުރި ފިކުރުން ވައްކަން ކުރާވާހަކަ މުއިއްޒު ދެއްކީމާ ބޮލުރޮދި ކެނޑިފައި ހުރިވަރު އެމީހުންނަކަށް ނޯޅޭނެއެވެ. 

ދުނިޔޭގެ އިގްތިސާދު އޮތްގޮތާއި ހުރި ގޮންޖެހުންތައް މުޅި ދުނިޔޭގެ މަހުޖަނުންނަށް އެނގެއެވެ. ރާއްޖޭގައި ޓޫރިޒަމަށް ދޫކޮށް ނުނިންމިފައި ހުރީ ކިތައް ރައްކަން އެމީހުންނަކަށް ނޯޅެއެވެ. ރާއްޖޭގައި ސިޔާސީ ހަމަޖެހުން ނެތްކަމާއި އިންވެސްޓަރުންނަށް ފަހި މާހައުލެއް ރާއްޖޭގައި ނެތްކަން މާރަނގަޅަށް އެމީހުނަށް އެނގެއެވެ. މުއިއްޒު ސަރުކާރަކީ ކުކުޅަށްވުރެ ބިސް ދޮށިވެގެން އުޅޭ ކުޅޭކުޅޭ ސަރުކާރެއްކަން އެންމެންނަށް އެނގެއެވެ. ވަގުތީ ޖަޒްބާތުގައި ކުރެވޭ ނުކުރެވޭ ކަމެއް ނޭގޭ ދަމާކަނޑާ ހޮޅި ސަރުކާރަކުންދޭ ޔަގީންކަމަކަށް އިންވެސްޓް ފުނޑާލާކަށް ދުނިޔޭގެ މަހުޖަނުން ބޭނުމެއް ނުވެއެވެ. ރުންކުރު ހަރުކަށި ހައްދުފަހަނައެޅުމަށް ބާރުދޭ ސަރުކާރެއްގެ ގޮތުގައި ސިފަވާ ސަރުކާރަކަށް އިންވެސްޓަރުން އިތުބާރެއް ނުކުރެއެވެ. 

ވިސްނާ ބަޔަކަށް ރަނގަޅު ފިލާވަޅެކެވެ. އެއްގައުމު އަނެއް ގައުމަށް ކުރާ އިތުބާރާއި އިހުތިރާމް މުއިއްޒަށް ޔޫއޭއީ ދަތުރުން ފެންނާނެއެވެ. މީގެ ކުރިން ރާއްޖޭގެ ވެރިންނަށް ޔޫއޭއީ ފަދަ ގައުމުތަކުން ކުރި އިހުތިރާމާއި ގަދަރު މިހާރަކު ނުކުރެއެވެ. ހަމައެކަނި މުއިއްޒަށް މަރުހަބާކިޔަން ދިޔަ ފެންވަރުން ވެސް އެކަން އިހުސާސްވެއެވެ. ކޮންމެ ބޭނުމެއްގައި ރާއްޖޭގެ ވެރިއަކު ޔޫއޭއީއަށް ދިޔަސް މުއިއްޒަށް މިފަހަރު ކީވަރުގެ ފެން މަރުހަބާއެއް ކިޔާފައެއް ނެތެވެ. ރައީސް މައުމޫނާއި ރައީސް ނަޝީދާއި ރައީސް ވަހީދާއި ރައީސް ޔާމީނާއި ރައީސް ސޯލިހު ކުރެން އަހާށެވެ. އެ ބޭފުޅުންވެސް މިއަދު ލަދު ގަންނާނެއެވެ. 

ހަމަ އެއްވަގުތެވެ. ޔޫއޭއީގައެވެ. ރައީސް މުއިއްޒެކޭ ބޮޑުވަޒީރު މޯދީއެކޭ ގައުމެއްގެ ވެރިއެއްގެ ނިސްބަތުން އޮތީ ކޮންތަފާތެއް ހެއްޔެވެ. އިންޑިއާގެ ބޮޑުވަޒީރު މޯދީއަށް އަރަބި އިމާރާތުންކީ މަރުހަބާ އެންމެނަށް ފެންނާނެއެވެ. މަރުހަބާ ވިދާޅުވީ އެ ދައުލަތުގެ އެންމެ މަތީ ވެރިޔާއެވެ. ގާރޑް އޮފް އޮނަރ އާއި ރަތް ދޫލައިންނެވެ. އެކަމަކު ހައްޕުނޑު ހުންނާނީ ފީކުދާނުގައެވެ. 

މުއިއްޒު ސަރުކާރަކީ އިހުލާސްތެރި ސަރުކާރެއް ނޫންކަން ސާބިތުކޮށް ދެއްވުމުގެ ގޮތުން ރައީސް ޔާމީނު ވިދާޅުވީ "ޕީޕީއެމަކުންނެއް އެއްވެސް ދާއިރާއަކަށް، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އެއްވެސް ދާއިރާއަކަށް މެންބަރަކު ކުރިމައްޗެއް ނުކުރުވަ"އެވެ. ރައީސް މުއިއްޒުގެ އިހުލާސްތެރިކަން ނެތްވަރު ފާހަގަ ކުރެއްވުމުގެ ގޮތުން ރައީސް ޔާމީނު ވިދާޅުވީ ކުރިޔަށް އޮތް މަޖިލިސް އިންތިހާބުގައި ޕީޕީއެމް އެއްވެސް ބޭފުޅަކަށް ޕީޕީއެމްޓިކެޓްގައި ކުރިމަތިލައްވާ ވާދަކުރެއްވުމަށް ފުރުސަތު މުއިއްޒު ނުދެއްވާކަމަށެވެ.

ޕީޕީއެމްގެ ދެ ނައިބު ރައީސުން ކަމުގައިވާ އަހުމަދު ޝިޔާމް އާއި ގައްއްސާން މައުމޫނަށް ވަޒީރުކަން ދެއްވައިގެން މުއިއްޒު ޕީޕީއެމް ހިސޯރު ކޮށްފައިވާ ކަމަށް މެރުންވާ ގޮތަށް ރައީސް ޔާމީނު ދެއްކެވި ވާހަކަފުޅުގައި މިހާރުވެސް ޕީއެންސީއަށްވުރެ ޕީޕީއެމްގެ މެމްބަރުން ގިނަވެފައި އިހްލާސްތެރިވާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވިއެވެ. 

ޕީއެންސީ ވެރިކަމަށް އަންނަން އުޅުނުއިރު ދެއްކި ވާހަކަތަކާއި އަމަލާއި މުޅިން ތަފާތުކަމަށްވެސް ރައީސް ޔަމީނު ވިދާޅުވިއެވެ. ޕީޕީއެމް މެންބަރުން ޕީއެންސީއަށް ބަދަލުނުކުރާނެ ކަމަށް ބުނަމުން އައި ސަރުކާރުން ބައެއް ދާއިރާތަކުގައި ރަށު ކައުންސިލް ތަކާއި ސްޓެއަރިން ކޮމިޓީތައް އެކީ އެކަށް ޕީޕީއެމުން ޕީއެންސީއަށް ބަދަލު ކޮށްލިކަމަށް ޔާމީނު ވިދާޅުވިއެވެ.

ޕީޕީއެމްގެ ހިއްވަރާ ތާއީދާއި މަސައްކަތުން ގެނައި ރާއްޖޭގެ ރިޔާސަތުގައި ޕީޕީއެމްގެ ބައިވެރިވުމެއް ނެތެވެ. ރާއްޖޭގެ ރައީސާއި ނައިބު ރައީސާ ދެ ބޭފުޅުންކުރެ އެއް ބޭފުޅަކުވެސް ޕީޕީއެމަށް ނިސްބަތެއް ނުވެއެވެ. ބައިލައްކައަށް ވުރެ ގިނަ މެންބަރުން ހިމެނޭ ޕީޕީއެމަށް 20 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ޕާޓީ ތަމްސީލު ކުރުމުގެ ފުރުސަތެއް ނެތެވެ. ޕީޕީއެމްގެ ކޮނޑުމަތިން ވެރިކަން ހޯދާ ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ ނާރެހުން ބިޔަ ބޮޑު ޕީޕީއެމްގެ ވަސް މުއިއްޒު ފުހެލައިފިއެވެ. 

އެއްވެސް ދިރާސާއެއް ކުރުމެއްނެތި ތައުލީމީ މަންހަޖުގެ ތެރެއަށް ގައުމިއްޔަތުގެ މާއްދާ އިތުރު ކުރުމަކީ އާދައިގެ ކަމެއް ނޫނެވެ. ބަވަނަވެތި މިޒަމާނުގައި ހިފެހެއްޓި ތަޅުލެވޭ ހައްދުފަހަނައެޅި ކަނާތު ފިޔާގެ ވިސްނުން އަށަގަންނަވާ މަވެތި ފިކުރު ދަރިވަރުންގެ ހިތްތަކުގައި ބިންވަޅު ނެގުވުމަކީ ހާދަހާވާ ނުރައްކާތެރި ކަމެކެވެ. 

ކަންކަމުގައި ހައްދުފަހަނަ އަޅާގޮސް ހަމަ ނުޖެހުމާއި އަނިޔާވެރިކަމާއި ގަދަކަން ދެއްކުމާއި ދެކޮޅުވެރިކަމާއެކު މީހުނާ ކުރިމަތިލުމުގެ ވިސްނުމުން ޅަދަރިންގެ ސިކުނޑިތައް ބައްޓަން ކުރުމަކީ ބިރުވެރިކަމެކެވެ. ގައުމިއްޔަތާއި ވަޒަންދެކެ ލޯބިވުމަކީ ދެކަމެކެވެ.

އެއްވެސް ތާރީހަކާއި ސަގާފަތަކީ އެމަތީގައި ހުއްޓި ތިބެން އޮތް ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. ތާރީހަކީ ހާލަތާއި ކުރިމަގަށް ލިބިދިޔަ ފިލާވަޅެވެ. އެނބުރި ރުޖޫއަވާން އޮތްކަމެއް ނޫނެވެ. އަނެއްކޮޅުން ސަގާފަތަކީ އެއްޖީލުން އަނެއް ޖީލަށް ބަދަލުވަމުންދާ އެއްޗެކެވެ. ހުއްޓި އެއްގޮތަކަށް އޮންނަ އެއްޗެއް ނޫނެވެ.

ދުނިޔޭގެ އެއްވެސް ތަނެއްގައި އެބައެއްގެ ކާބަފައިން އުޅުނުހާ ގޮތަކާއި ގެންގުޅުނުހާ ތަކެއްޗަކީ އެތަނެއްގައި އަބަދަށް ދެމިހުރި ތަކެއްޗާ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. ކާބަފައިންގެ ބައެއް ކަންކަމާއި ތަކެއްޗަކީ ހަނދާން ނައްތާލާ ނެތިކޮށްލަން ޖެހޭ ކަންކަމާއި ތަކެއްޗެވެ. 

މާތް ވެގެންވާ އިސްލާމްދީން މުސްލިމުންނަށް ދައްކާދިނީ އެމަގެވެ. އިސްލާމް ދީނުގައި ގައުމިއްޔަތެއް ނޯވެއެވެ. އޮންނަނީ މުސްލިމް އުންމަތެވެ. އިސްލާމް ދީން ދަސްކޮށްދެނީ އިޖުތިމާއީ އެއްބައި ވަންތަކަމެވެ. ތަފާތު ނުކުރުމެވެ. ވަކި ނަސްލަކަށް ވަކި ވަންހަޔަކަށް ނިސްބަތްވުމަކުން މާތްކަމެއް ލިބިގެން ނުވާކަމެވެ. އިސްލާމް ދީން ދަސްކޮށްދެނީ އިންސާނީ ކަރާމާތެވެ. 

ގައުމިއްޔަތުގެ ފިކުރަކީ ތިމާމެންގެ ތެރެއިން ނުވާ ކޮންމެ މީހަކީ އަދުއްވެއް ކަމުގައި ބެލުމުގެ ފިކުރެވެ. ވަކިވަކި ހާއްސަ ސަހުސިއްޔަތަކީ މާ މުގައްދަސް މާ އަބުއި މީހަކަށް ހެދުމުގެ ފިކުރެވެ. ހޮދުމުހުތާރު ކަމާއި ވަކި މީހެއްގެ ވިދާޅުބަސްފުޅު ނޫން އަޑެއް ނޭހުމުގެ ފިކުރެވެ. ހައްގަކީ ހަމައެކަނި ތިމާމެން ގަބޫލުކުރާ ގޮތްކަމުގައި ހެދުމުގެ ފިކުރެވެ. މިއީ ތާރީހު ދައްކާ ހަގީގަތެވެ.

ބަވަނަވެތި ދުނިޔޭގައި ބައިބައިވުން އުފެދޭ ފިކުރުތައް ކުރިއެރުވުމުގެ ނުރައްކާތެރިކަން ވަރަށް ބޮޑެވެ. ގައުމިއްޔަތުގެ ފިކުރު ތިމާމެންގެ ޖަމާއަތް ނުވަތަ ގައުމަކީ، އެހެން ގައުމުތަކަށްވުރެ މަތިވެރި ބައެއް ކަމުގައި ގަބޫލު ކުރުވައެވެ. ގައުމިއްޔަތު ބާރުއަޅަނީ ޖަމާއަތުން ވަކިވެގަނެ ބޮޑާކަން އަށަގެންނެވުމަށެވެ. ތިމާމެންގެ ޖަމާއަތަށް ނުވަތަ ގައުމަށް ނިސްބަތް ނުވާ ކޮންމެ މީހަކާ ނުވަތަ ބަޔަކީ ތިމާމެންގެ ތެރެއިން ވާބައެއް ކަމަށް ގައުމިއްޔަތުގެ ވިސްނުމުގައި ބަލައެއް ނުގަނެއެވެ. ގައުމިއްޔަތުގައި ތިމާމެންގެ ގައުމަށް ނިސްބަތްނުވާ ކޮންމެ ބަޔަކާ ކުދިކުދި ކަންކަމުގައިވެސް ދެބަސްވެ މަވެތިކަން ބޮޑުކުރެއެވެ.

ގައުމިއްޔަތުގައި ހުރިހާ މޮޅެއް ތިމާމެންނަށް އޮންނަން ޖެހޭނެ ކަމަށް ގަބޫލު ކުރެއެވެ. ހާއްސަކޮށް ތިމާމެންގެ ގައުމުގައި ދިރިއުޅޭ އެހެން ގައުމުތަކުގެ މީހުންނަކީ މާ ދަށްބައެއް ކަމަށް ބަލައެވެ. އެމީހުންގެ މައްޗަށް އަނިޔާވެރިކަން އިސްކުރުމާއި، ތަފާތު ކުރުން އިސްކުރެއެވެ. ތަފާތު ނަސްލުތަކާއި ތަފާތު ވިސްނުމުގެ މީހުންނާ އެކުވެރި އުޅުމުގެ ވިސްނުން ޅަފަތުގައި ސިނކުޑިތަކުން ނެރެލައެވެ. 

ގައުމިއްޔަތަކީ ޔަހޫދީ ވިސްނުމެކެވެ. ޔަހޫދީން ގަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި ޔަހޫދީން ނޫން އެންމެންނަކީ ދެވަނަ ދަރަޖައިގެ އިންސާނުންނެވެ. އެހެން އެންމެންނަކީ ޔަހޫދީންގެ އަޅުން ކަމަށް އެމީހުން ދެކެއެވެ. ގައުމިއްޔަތު ކުރިއަރުވާ ހުރިހާ މުޖުތަމައަކުންވެސް އެސިފަ ފާޅުކޮށް ފެންނަން އޮވެއެވެ. 

ވިސްނުމާއި ސުވާލު ކުރުމަށް ހުރަސް އެޅުމަކީވެސް ގައުމިއްޔަތުގެ ސިފައެކެވެ. ތައުލީމީ ރޮނގުން ކުރިއަރާ ދިޔުމަށް ބޭނުންވާ ކްރިޓިކަލް ވިސްނުމާއި ސުވާލު ކުރުން ގައުމިއްޔަތުގެ ވިސްނުމުން ހުއްޓުވައެވެ. ވަކި ފިކުރެއް ނޫން ހުރިހާ ފިކުރެއް ގޯސްކަމަށް ނިންމައެވެ. ކަންކަން ހޯދައި ބެލުމަށް ހުރަސް އެޅެއެވެ. ފިކުރުކުރުމާއި، ވިސްނައިގެން ކަންކަން ކުރުން ހުއްޓުވުމަށް ކުދިންގެ ސިކުނޑިތައް ތަޅުލައެވެ. ގައުމީ ލޯބީގެ ނަމުގައި ވެރިމީހާ ދެކެވާ ކަނު ލޯތްބާއި ހައްދެއް ނެތް ވަފާތެރިކަމުން ވެރިމީހާއަށް ކަލާނގެވަންތަކަށް ދޭވަރަށް ކުދިންގެ ސިކުނޑިތައް ތަގައްޔަރު ކޮއްލައެވެ. 

ގައުމިއްޔަތު ކިޔަވާ ދިނުމަށްވުރެ ތަފާތު ސަގާފަތްތައް ދެނެގަތުމާއި ތަފާތު ވިސްނުމުގެ މީހުންނާއެކު އިސްލާމީ އަގީދާގައި ސާބިތުވެ ހުރެވޭނޭ ގޮތަށް އުގަންނާ ދިނުން ބައްޓަން ކުރުން މާ މުހިންމެވެ. ސުލްހަވެރިކަމާއި އެއްބައިވަންތަކަމުގައި ތަފާތުނުކޮށް އިންސާނީ ކަރާމާތް ނަގަހައްޓަމުން ކެތްތެރިކަން (ޓޮލަރަންސް) އިސްކޮށްގެން އުޅެން ދަރިވަރުންނަށް ދަސްކޮށްދިނުން މާ ބުއްދިވެރިއެވެ. 

ރިވެތި އާދަތައް އުނގަންނައި ދޭނަމަ، އުގަންނައި ދޭންވީ އިސްލާމީ ރިވެތި އާދަތަކެވެ. އިސްލާމީ މަންހައްޖު ފުޅާކޮށް، އެކުވެރި ކަމާއި، އެއްބައިވަންތަކަމާއި، އަވަށްޓެރިންނަށް ކަމޭ ހިތުމުގައި ދީނުގައި ހުރި ސަވާބާއި ހެޔޮ ދަރުމައިގެ އުފާވެރި ހަބަރުތަކުން ދަރިވަރުންގެ އިސްލާމީ ތަރަހަ ވަރުގަދަކުރުމެވެ. ކުރަންވީ ކަމަކީ އީސްލާމީ އީމާން ކަން އިތުރުކޮށް، ދުނިޔެ އަށް ލޯހުޅުވޭ، އެހެނިހެން ފިކުރުތަކުގެ މައްޗަށް ކެތްތެރިކަން އިސްކުރާ، އުފެއްދުންތެރި، އޯގާތެރި ރައްޔިތެއް އުފެއްދުމުގެ މަސައްކަތެވެ. ގައުމިއްޔަތުގެ ނަމުގައި ޅަދަރީންގެ ސިކުނޑިތައް ތަޅުލުމެއް ނޫނެވެ.

ބުނަން ހެއްޔެވެ. ބައިނަލްއަގުވާމީ އެޖެންސީތަކުގެ ވެރިން ގައުމެއްގެ ރައީސް ކުރިމައްޗަށް އަރާ ކެޔޮޅަކު ރަތްމަހަށް ދޭހެނެއް ނުދޭނެއެވެ. އެމީހުންގެ ވާހަކަ ހުންނާނީ ޑިޕޮލޮމެޓިކް ލޭންގޭޖުންނެވެ. މުއިއްޒުގެ ޑެޕިއުޓީ މިނިސްޓަރުން ކަމުގައިވާ މަލްޝާއާއި ޝިއުނާގެ ބަހުރުވައަކުން ނޫނެވެ.

ރާއްޖޭގެ ދަރަނީގެ ދަތިކަމުގެ ނުރައްކާ ވަރަށް ބޮޑު ކަމަށް ބުނެ އިންޓަނޭޝަނަލް މަނިޓަރީ ފަންޑުން ބުދަ ދުވަހު (ފެބްރުއަރީ 7)ގައި އިންޒާރު ދިނީ އިގުތިސޯދީ އެޖެންޑާއަށް އިތުބާރު އޮތްލެއް ބޮޑުކަމުން ހެއްޔެވެ. ކަންކަން އޮޅުވާލަން މާބޮޑަށް ސައްހާފު ހެދެން އުޅޭނެ ކަމެއްނެތެވެ.

އައިއެމްއެފްގެ އިންޒާރު ލިބުނީ މޮޅު އުކުޅުތައް ބޭނުންކޮށްގެން ދަރަނީގެ މަޅީގައި ކުދި ގައުމުތައް ޖެއްސުމަށް މަޝްހޫރު ޗައިނާއިން ބޮޑު ދަރަންޏެއް ރާއްޖެއަށް ނެނގި ދަނޑިވަޅެއްގައެވެ. ޗައިނާ އެވަނީ އެމީހުންގެ އޯލްޑް ފުރެންޑް އަނބުރާ އެމީހުންގެ ގާތަށް ގެންގޮސް ދަރަނީގެ ދަންތުރައަށް މަހާލާފައެވެ. ރާއްޖެއިން ދައްކަންޖެހޭ ބޭރުގެ ދަރަނި އެންމެ ބޮޑު އެއްގައުމަކީ ޗައިނާއެވެ.  

ސިޔާސަތަށް ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް ނުގެނެސް ޖުމްލަ މާލީ ޑެފިސިޓާއި އާންމު ދަރަނި ތިރި ނުކުރެވޭނެ ކަމަށް ލަފާކުރީ އައިއެމްއެފްއިން ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދު މުރާޖައާ ކުރުމަށް ފަހުގައެވެ. ރާއްޖެއަށް ކުރިއަށް އޮތީ ބޭރާއި އެތެރޭގެ ޖުމްލަ ދަރަނީގެ ދަތިކަމުގެ ބޮޑު ނުރައްކަލެއް ކަމަށް އައިއެމްއެފުން ބުނެއެވެ.

ވޯލްޑް ބޭންކުން ލަފާކުރާ ގޮތުގައި ރާއްޖޭގެ ގައުމީ ދަރަނީގެ ގާތްގަނޑަކަށް 43 ޕަސެންޓް ޗައިނާއަށް ދައްކަން ޖެހޭއިރު އެއީ ތިން ބިލިއަން ޑޮލަރެވެ.

ދުނިޔޭގެ މަނިޓަރީ އެޖެންސީން މި އިންޒާރު ދީފައިވަނީ ދަރަނީގެ ހާލަތާ ގުޅިގެން ރާއްޖޭގައި އާ ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުތައް ނުފެށޭނެ ކަމަށް ރައީސް މުހައްމަދު މުއިއްޒު އެއްބަސްވެވަޑައިގެންނެވިތާ އެއް ދުވަސް ފަހުންނެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒު ބޭނުންވަނީ އިތުރު ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުތައް ކުރިއަށް ގެންދާށެވެ. އެކަމަކު މިއީ ހުއްޓިފައި ހުރި ހުރިހާ މަޝްރޫއުތަކެއް ފަށައި، ހުރިހާ ރަށެއްގައި އެއްފަހަރާ އާ މަޝްރޫއުތައް ނުހިންގޭނެ ކަމަށް ރައީސް މުއިއްޒު އެއްބަސްވެއެވެ.

ކުރިއަށް އޮތް ދެ މަސް ވާނީ އެންމެ އުނދަގޫ ދުވަސްތަކަށް ކަމަށާއި، މިއީ އެންމެ ކްރިޓިކަލް ވަގުތު ކަމަށްވެސް މުއިއްޒު އެއްބަސްވެއެވެ. އެކަމަކު މިހާރު މި ފަށަނީ އާމްދަނީ ހޯދުމަށް ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތް ކުރަން ކަމަށާއި ޖުލައި މަހަށް ފަހު ވަރަށް ފަސޭހަވާނެ ކަމަށް މުއިއްޒު އުންމީދުކުރާ ކަމަށް އައިއެމްއެފުން ބުނެއެވެ.

އައު ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން އުފެދުނު ފުރަތަމަ ވަޒީރުންގެ މަޖިލިސް އުފެދުނީ 2008 ވަނަ އަހަރުއެވެ. ގާނޫނު އަސާސީ ބުނާ ގޮތުން ވަޒީރުންގެ މަޖިލިސް އެކުލެވިގެންވަނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބާއި އެކިއެކި ވުޒާރާތައް ހިންގުމާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ހަވާލުކުރާ ވަޒީރުންނާއި ބަންޑާރަ ނައިބުގެ މައްޗަށެވެ. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބު ފިޔަވާ ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހަށް އައްޔަންކުރާ އެހެން މެންބަރުން އެ މަޖިލީހަށް ޢައްޔަން ކުރުމަށްފަހު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުން ހޯދާން ގާނޫނު އަސާސީގެ 129 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ލާޒިމުކުރެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުންނެތި ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގައި ތިބެވޭނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބަށް އެކަންޏެވެ. އެއީ އެ މީހުނަށް ރައްޔިތުން ރުހުންދީފައި އޮތީމައެވެ.

މަލްޓިޕާޓީ ޑިމޮކްރަސީ ތައާރަފުވެ ބޭއްވި ފުރަތަ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ކަމަށް އިންތިހާބު ކުރެވުނީ އެމްޑީޕީގެ ރިޔާސީ ކެންޑިޑޭޓް ގ. ކެނެރީގެ މުހައްމަދު ނަޝީދެވެ. އެ މަނިކުފާނުގެ ނައިބަކަށް އިންތިހާބު ކުރެވުނީ ޑރ. މުހައްމަދު ވަހީދު ހަސަން މަނިކެވެ. ރައީސް ނަޝީދު ފުރަތަމަ ކެބިނެޓްގެ ވަޒީރުން މަގާމާ ހަވާލުވުމުގެ ހުވާކުރީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅާ ރުހުން ހޯދުމަށް ފަހުގައެވެ. ކިހާ ރީތި ފެށުމެއް ހެއްޔެވެ. ވަޒީރެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން ރައްޔިތުންގެ ކުޑަކަމެއް ވެސް ނިންމުމުގެ ގާނޫނީ ސައްހަކަމާމެދު ކުޑަވެސް ސުވާލެއް އުފެއްދުމުގެ ޖާގައެއް އޭރަކުން ނުއޮންނާނެއެވެ. 

މަޖިލީހުން ރުހުން ނުހޯދާ ވަޒީރުން މަގާމުގެ ހުވާކުރުމުގެ އިޖުރާތެއް އުފެދުނީ ސްޕްރީމް ކޯޓުން ނެރުނު ރޫލިންގ އެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. ނޮމިނޭޓް ކުރުމާއި އެޕޮއިންޓް ކުރުމުގެ މަފްހޫމުގައި ނެރުނު ރޫލިންއަކުން މަޖިލީހުގެ ރުހުން ނުހޯދާ ވަޒީރުންނަށް މަގާމާއި ހަވާލުވެވޭނެ ކަމަށް ނިންމާ ޕްރޮސީޑެންޓެއް ގާއިމު ކުރުވީއެވެ. އެ ވަގުތު އޮތް ސަރުކާރުގެ މަސްލަހަތު ނެގެހެއްޓުން ކޯޓަށް މުހިންމު ވީއެވެ. 

ވަޒިރުކަމަށް ރައީސް މީހަކު އައްޔަނުކޮށް މަގާމުގެ ހުވާ ކުރުމުން އެ މީހަކު ވަޒީރުން މަޖިލީހުގެ މެންބަރަކަށް ވަންޏާ، ރައީސް އައްޔަނު ނުކުރަނީސް ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރެއްގެ ގޮތުގައި މީހަކަށް މަޖިލީހުން ރުހުންދީ މަގާމުގެ ހުވާކުރުވާ މީހަކަށް ކެބިނެޓް ވަޒީރަކަށް ނުދެވޭންވީ ސަބަބެއް ނެތެވެ. ހަމަ އެހެން ރައީސް އައްޔަނުކޮށް މަޖިލީހުން ރުހުންދޭ މީހަކު މަގާމުގެ ހުވާނުކުރިޔަސް އެ މީހަކީ ކެބިނެޓް ވަޒީރެއް ކަމުގައި ވެވޭނެ ތާއެވެ. ނޫނެކެވެ. ނުވާނެއެވެ. ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރަކަށް ވެވޭނީ ރާއީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާ އައްޔަނުކޮށް ރައްޔިތުންގެ މަޖީލިހުގެ ރުހުން ލިބިގެން މަގާމުގެ ގާނޫނީ ހުވާ ކުރުމުންނެވެ. އަޖައިބެކެވެ. ކަނު އަނދިރީގާ ބަރަހަނާކޮށް ހުރުމަކީ އޮރިޔާން ނިވާކޮށްގެން ހުރުން ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ. 

މިހާރު ރާއްޖޭގައި ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހަށް މެންބަރުން އައްޔަނު ކުރަމުން އަންނަ އުސޫލަށް ބެއްޔަސް މަޖިލީހުގެ ރުހުން ނުލިބުނު 3 މީހުންނަކީ ވަޒީރުން ކަމުގައި ބެލެވޭނެ އެއްވެސް ގާނޫނީ ހަމައެއް ނެތެވެ. ޑރ. ޝަހީމާއި ޑރ. ހައިދަރާއި އުސްތާޒް އުޝާމާ 3 ބޭފުޅުންނަށް އެ ބޭފުޅުން އައްޔަނުކުރި މަގާމުތައް ދިނުމަކަށް މަޖިލީހުގެ ރުހުމެއް ނެތެވެ. އެ 3 ބޭފުޅުން ކެބިނެޓްގައި ތިއްބެވުމަށް ފުރިހަމަ ވާންޖެހޭ ކަމަށް ގާނޫނު އަސާސީ ބުނާ މައިގަނޑު ތިން ރުކުނުން އެއް ރުކުން އެބޭފުޅުންގެ ފުރިހަމައެއް ނޫނެވެ. ފުރިހަމަ ވާންޖެހޭ 3 ރުކުނަކީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އައްޔަނުކުރުމާއި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުން އޮތުމާއި މަގާމުގެ ގާނޫނީ ހުވާކުރުމެވެ. 

ވަކި ވުޒާރާއަކަށް އައްޔަނުކުރާ ވަޒީރަކަށް އެ ވުޒާރާގެ ވަޒީރުކަން ކުރުމަށް މަޖިލީހުން ރުހުން ނުލިބުމުން މަތިމައްޗަށް އެ ވުޒާރާއަށް އެ ބޭފުޅަކު އައްޔަނު ކުރިޔަސް މަޖިލީހުގެ ރުހުން އޮތް ބޭފުޅަކަށް އެ ބޭފުޅަކު ނުވާނެއެވެ. މަޖިލީހުގެ ރުހުން ނެތްކަމަށް މަޖިލީހުން ކަނޑައަޅާފައި ބޭފުޅަކު ހަމަ އެ މަގާމަށް އައްޔަނުކޮށްގެން މަގާމުގެ ހައިސިއްޔަތުން ދައުލަތުގެ އެއްވެސް ކަމެއް ކުރުމަކީ ގައިރު ގާނޫނީ ކަމެކެވެ. ވަކި ވުޒާރާއެއްގެ ވަޒިރުކަމަށް ރުންނެތް ކަމަށް މަޖިލީހުން ނިންމަފައިވާ މީހަކު އެ ވުޒާރާއެއްގެ ވަޒީރުގެ ހައިސިއްޔަތުން ނިންމާ ނިންމުންތަކާ ކުރާ ކޮންމެ ކަމަކީ ގައިރު ގާނޫނީ ކަމެކެވެ. ދައުލަތުގެ އެއްވެސް ކަމެއް ގާނޫނީ ހައިސިއްޔަތު ނެތި ކުރާ މީހާއާއި ކުރުވާ މީހާއަކީ މުޖުރިމުންނެވެ.

މަޖިލީހުން ރުހުން ނެތްކަމަށް ކަނޑައެޅި ފަހުން ބަންޑާރަ ނައިބުގެ ހައިސިއްޔަތުން އަލްއުސްތާޒު އަހުމަދު އުޝާމް ކުރާ ހުރިހާ ކަމަކާއި ނިންމާ ނިންމުމަކީ ގައިރު ގާނޫނީ ކަންކަމެވެ. މަޖިލީހުގެ ރުހުންނެތް ބަންޑާރަ ނައިބަށް ދައުލަތް ތަމްސީލެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ.

މަޖިލީހުން ރުހުން ނެތްކަމަށް ކަނޑައެޅިފަހުން ހައުސިން މިނިސްޓަރުގެ ހައިސިއްޔަތުން ޑރ. ހައިދަރު ކުރާ ހުރިހާ ކަމަކާއި ނިންމާ ނިންމުމަކީ ގައިރު ގާނޫނީ ކަންކަމެވެ. މަޖިލީހުން ރުހުން ނެތްކަމަށް ކަނޑައެޅިފަހުން އިސްލަމިކް މިނިސްޓަރ ހައިސިއްޔަތުން ޑރ. މުހައްމަދު ޝަހީމް އަލީ ސައީދު ކުރާ ހުރިހާ ކަމަކާއި ނިންމާ ނިންމުމަކީ ގައިރު ގާނޫނީ ކަންކަމެވެ.

ބުނެވިދިޔަ 3 މިހުން ލައްވާ ގައިރު ގާނޫނީ ކަންކަން ކުރުވަމުން ގެންދަނީ ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒެވެ. ޑރ. މުއިއްޒު ގާނޫނު އަސާސީއާއި ހިލާފަށް އެ 3 މީހުން ލައްވާ ހިންގުވާ ގައިރު ގާނޫނީ ކަންކަން ދައުލަތުން ހުއްޓުވާ ފިޔަވަޅު އަޅަން ޖެހެއެވެ. ކޯޓުތަކާއި މަޖިލީހުން އެކަން ނިމުމަކަށް ގެންނަން ޖެހެއެވެ. ސަލާމަތީ ހިދުމަތް ތަކުން ވިޔަސް މި ދައުލަތް ހަމަ މަގަށް އަޅުވަން ޖެހެއެވެ. ޑރ. މުއިއްޒު އިސްވެހުރެ ގާނޫނު އަސާސީގެ ބާރުކަނޑުވާލަން ހިންގާ ޖަރީމާ ރައްޔިތުން ނުކުމެވެސް ހުއްޓުވާ ހިސާބަށް ހިނގައްޖެއެވެ.  

ވަޒީރުންނާ ސުވާލުކުރުމުގެ ގާނޫނާ ހެދި، ގާނޫނުއަސާސީގެ 98 ވަނަ މާއްދާގައި މެމްބަރުންނަށް، މިނިސްޓަރުންނާ ސުވާލުކުރަން ދީފައިވާ ހައްގު ހަނިވާ ކަމަށް ވެސް އަހުމަދު ސަލީމު ވިދާޅުވެއެވެ. މިނިސްޓަރުންނާ ސުވާލު ކުރުމާ ގުޅޭ ތަފްސީލްތައް ގާނޫނުއަސާސީއަށް ފުށުނާރާ ގޮތަށް ހިމަނަން ޖެހެނީ މަޖިލީހުގެ ގަވައިދުގައި ކަމަށް ސަލީމް ވިދާޅުވެއެވެ. 

ދުނިޔޭގެ ރިޔާސީ ނިޒާމަށް ވެރިކަން ކުރާ ގައުމުތަކުގައި އޮންނަގޮތް ސަލީމު ވިދާޅުވެ ދެއްވިއެވެ. "ވަޒީރުން މަޖިލީހުގެ މެންބަރުންނާ ސުވާލު ކުރުން ދުނިޔޭގެ އެހެން ގައުމުތަކުގައި ވެސް ކަނޑައަޅާފައި އޮންނަނީ ހައުސް ރޫލްސްގެ ތެރޭގައި. ނުވަތަ މަޖިލިސް ހިންގާ ގަވައިދުގެ ތެރޭގައި،" ގައެވެ. 

ހައްސާސީ މުހިންމު ކަންކަމުގައި މިނިސްޓަރުން ނޯޓިސް ދިނުމަކާ ނުލައި ހާޒިރު ކުރަން ވެސް ގާނޫނު އަސާސީން މަޖިލީހަށް ފުރުސަތު ދެއެވެ. ނަމަވެސް އެކަމަށް ހުރަސް އަޅަނީ މިހާރު އޮތް ވަޒީރުންނާ ސުވާލުކުރުމުގެ ގާނޫނު ކަމަށް މެންބަރު ސަލީމް ވިދާޅުވެއެވެ.

ގާނޫނުއަސާސީން ސަރުކާރު ޖަވާބުދާރީކުރުމުގެ ޒިންމާ މަޖިލީހަށް ދީފައިވާއިރު، ގާނޫނުގައި ހަމައެކަނި މިނިސްޓަރުންނާ ސުވާލުކުރުން ކަމަށް ބަޔާންކޮށްފައި އޮތުމަކީ ޖަވާބުދާރީކުރުވަން ވަރަށް ބޮޑަށް ހުރަސް އަޅާ ކަމެކެވެ.

މަޖިލީހުގެ ނައިބު ރައީސް ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި " ވަޒީރުންގެ މަޖިލިސް އެކުލެވިގެންވަނީ ހަމައެކަނި ވަޒީރުންގެ މައްޗަކަށް ނޫން. އެ މަޖިލީހުގެ އެންމެ އިސް ދެ ބޭފުޅުންނަކީ ރައިސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަދި ނައިބު ރައީސް. ގާނޫނުއަސާސީގައި މި ބުނަނީ ސަރުކާރުގެ އެހެން ވެސް މަގާމެއްގައި ހުރި މީހަކު އެމީހެއްގެ މަސްއޫލިއްޔަތާ ގުޅޭ ގޮތުން މަޖިލީހުން ކަނޑައަޅާ ގޮތެއްގެ މަތިން ޖަވާބުދާރީވާން ޖެހޭނެ،" އެވެ. ގާނޫނުއަސާސީ ބައްޓަން ކޮށްފައިވަނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބު ވެސް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ޖަވާބުދާރީ ވެވަޑައިގަންނަވަން ޖެހެއެވެ. ހަމައެކަނި މިނިސްޓަރުންނަށް މަޖިލީހަށް ޖަވާބުދާރީވުން މަޖުބޫރުކޮށްގެން ތިބުމަކީ މަޖިލީހަށް އޮތް ސަރުކާރު ޖަވާބުދާރީކުރުވުން ހަނިކުރުން ކަމަށް ސަލީމް ސިފަކުރައްވައެވެ. 

އަނެއްކޮޅުން ރައިސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އާއި އޭނާގެ ނައިބު ޖަވާބުދާރީވާން ޖެހޭ ވަރަށް ހާއްސަ ހާލަތްތައް ވެސް އެބަހުއްޓެވެ. އެކަމަށް އިޖުރާއަތެއް މަޖިލީހުގައި ހެދިފައި ނެތުމުން އެކަން މިހާތަނަށް ކުރެވިފައިނުވާ ކަން ސަލީމް ފާހަގަ ކުރައްވައެވެ. އެހެންކަމުން 

އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބާއި ސަރުކާރުގެ އެހެން ވެރިން ވެސް މަޖިލީހަށް ޖަވާބުދާރީ ކުރުވޭނެ އިޖުރާއަތްތައް މަޖިލީހުގެ ގަވައިދުގައި ހިމަނަން ޖެހެއެވެ. "އެކަން އެ މަގު ހިނގަން މަޖިލީހަށް ލާޒިމް، ވާޖިބު ކަމެއް. ދުނިޔޭގެ އެހެން ބައެއް ގައުމުތަކުގައި ވެސް ރައިސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ މަޖިލީހަށް ޖަވާބުދާރީވެވަޑައިގަންނަވާ. އެހެންވެ އަޅުގަނޑުގެ ހުށަހެޅުމަކީ ވަޒީރުންނަށް ސުވާލު ކުރުމުގެ ގާނޫނު އުވާލައި، ގާނޫނުއަސާސީން ލިބިދޭ ސަރުކާރު ހިންގުމުގެ ބާރު ޖަވާބުދާރީ ކުރުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު ފުރިހަމައަށް އަދާކުރަން ޖެހޭ ގެންނަން ޖެހޭ އިސްލާހުތައް ގަވައިދަށް ގެނައުން،" ސަލީމް ވިދާޅުވި އެވެ.

ޕްރޮގްރަސިވް ކޯލިޝަނުން ހަމައެކަނި މަޖިލީހަށް ވާދަ ކުރެވޭނީ ޕީއެންސީން ނިކުންނަ ކެންޑިޑޭޓުންނަށް އެކަނި ކަމަށް ދުރަލާ ނިންމީ ކަމެއް ވެގެންނެވެ. ޕީޕީއެމް ޓިކެޓްގައި މަޖިލީހަށް މީހުން ނުނެރޭން ނިންމީ ޕީޕީއެމަށް މުއިއްޒު އިތުބާރު ނުކުރާތީއެވެ. ގައްސާނާއި ސިޔާމަށް ވަޒީރުކަމަށް ރުހުން ނުދޭން އެމްޑީޕީއާ ލޮބީކުރި ވާހަކައަކީ ވެސް ފުލޯކެއް ނޫނެވެ. ޕީއެންސީ ބޮޑުކޮށް ޕީއެންސީ ބާރުވެރިކުރުވީ ރިޔާސަތުން ޕީޕީއެމްގެ ނަން ފުހެލާށެވެ. މަޖިލިސް އިންތިހާބު ވަންދެން ޕީޕީއެމް ވެގެން ތިއްބަސް ޕީޕީއެމްގެ ނަންވެސް އޭގެ ފަހުން ނުގަނެވޭނެއެވެ. ޕީޕީއެމްގެ ގްރާސްރޫޓްގެ ބޮޑުބައެއް ޕީއެންސީ ކަހާލެވެން އޮތީ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބުގެ ތެރޭގައެވެ. 

ޕީޕީއެމްގެ ކޮންޓްރޯލު އަދިވެސް އޮތީ ރައީސް ޔާމީނުގެ އަތުގައިކަން މުއިއްޒަށް އެނގެއެވެ. ޕްރައިމަރީ ވޯޓުގެ ކުރިންވެސް ޕްރައިމަރީގައި ބަޔަކަށް ވާދަނުކުރެވޭ ގޮތް ހެދިނޫން ހެއްޔެވެ. ނަމަވެސް އެނބުރުންގަނޑު ބޮޑުވެ ކެނބު ކަނޑައިގެން ހިނގައިދާނެ ކަމުގެ ބިރަށް އެދޭހާ ބަޔަކަށް ޕްރައިމަރީގައި ވާދަކުރަން ފުރުސަތު ދިނީ ގޮތް ހުސްވެގެންނެވެ.

ވީގޮތެއްވެ ލީގޮތަކަށް ވޯޓުލާ ބަޔަކު ޕްރައިމަރީ ކާމިޔާބު ކުރިއެވެ. ކަމަކު ދާކަށްނެތެވެ. ގެރިހަން ލައިގެން ތިބި ސިންގާ ތަކެއް ޓިކެޓަށް ހޮވުނުކަން މުއިއްޒަށް އެނގުނެވެ. އެކަމަކު ކުރާނީ ކީއްހެއްޔެވެ. އެގަހު ކޭލެއް މިގަހު ކޭލެއް އެޔަކުން ވަތްކެއް ނުވެއެވެ. ދިން ޓިކެޓް އަތުލާނެ މީހެއް ނުލާނެ މީހެއް ނޭނގުނެވެ. އެންމެ ފަހުން ޖެހުނީ ޓީކެޓް އޮތްތާކު ބާއްވަފައި ވަފާތެރިހެން ހީވާހާ މީހަކީ މަގޭ މީހާއޭ ބުނެ އެމީހާ ހޮވައިދޭން އުޅޭށެވެ. 

ޕީއެންސީ ޓީކެޓަށް ދާއިރާތަކުން ބަޔަކު ހޮވިފައި ތިއްބަސް ވެރިކަން ދަމަހައްޓަން ޖެހޭތީ ބޮޑު ހޯގުޅާ ތަކަކަށް ވަކިވަކި ދާއިރާ ދޫކޮށްލަން މުއިއްޒަށް އޮތީ ޖެހިފައެވެ. ބައެއް ދައިރާތަކަށް ޕީއެންސީން މީހުން ނުނެރޭން ނިންމާ ދާއިރާ ހަދިޔާ ކުރަންވެސް ޖެހުނީއެވެ. ބުރުމާ ގާސިމާއި ސަން ސިޔާމާއި ކާނަލް ނާޒިމަށް އެއޮތީ އެމީހުން ބޭނުންވީ ދާއިރާ ދޫކޮށްލާފައެވެ. އެދައިރާތަކުގައި ތިބި މަޖިލީހަށް ޝައުގުވެރި ޕީއެންސީ މެންބަރުން އެކަމާ އެތިބީ ދަތްވިކައިގެންނެވެ.   

އަނެއްކޮޅުން ގާސިމަށް ހުޅުމާލޭ ދެކުނު ގޮނޑި ވިއްކާލައިގެން ޝާންކޮ ހުއްޓުވަން އުޅުނީމާ ވީގޮތް ފެނިއްޖެ ނޫން ހެއްޔެވެ. ޝާންކޮ ދާއިރާގެ ހުރިހާ ގޭބިސީއެއްގެ ފެނާ ކަރަންޓާއި ކުލި ފަސް އަހަރު ދުވަހަށް މާފުކޮށް ދެވޭހާ ހިތްވަރެއް މުއިއްޒު ގަޔަކު ނެތެވެ. ޝާންކޮ ހުއްޓުވޭނީ އެވަރު ހުރިއްޔާ ނޫން ހެއްޔެވެ. އަޖައިބެއް ނުވާނެ ހެއްޔެވެ. ބުރުމާ ގާސިމަށް އިތުބާރުކޮށްގެން ސިޔާސީ ކަމެއް ކުރުމެކޭ ގެއަށް މިނިކާވަގެއް ވައްދައިގެން އުޅުމެކޭ އޮންނާނީ ކޮން ތަފާތެއް ހެއްޔެވެ. 

މުއިއްޒު މަޖިލީހަށް ޓަކާ މިޖަހާ މަރުސަކަރާތުން ފައިދާ ލިބެނީ ޔާމީނަށާއި އެމްޑީޕީއަށެވެ. ރޫޅިވެރި ބާރު ކެނޑެމުން ދަނީ މުއިއްޒުގެއެވެ. ގަސްވެރިޔާ ލައްވާ ގަސްކަނޑާ ވައްޓާލާތަން ބަލަން ތިބެމާ ހިނގާށެވެ.   

ވިސްނާލަ ބަލާށެވެ. ބާލަން ވެރިކަމަށް އެރި އިންޑިއާ ސިފައިންގެ ބާލަނީ ޔުނީފޯމެވެ. ގެއްލުނު ކަނޑު ހޯދުން ހަދަނީ ދައުލަތުން ފައިސާފެލާ އޮތްބަކަށެވެ. މިނިވަންކުރަން ވައުދުވީ ރައީސް ޔާމީންގެ ކިބައިން މިނިވަންކުރީ ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީއެވެ. ވެރިކަމަށް އާދެވެންދެން ހަރާންވި ޔާމީނުގެ ހުކުން ވެރިކަން ލިބުމާއެކުވީ ހަލާލެވެ. ހުސް ގޮނޑިއެއް ދައްކައިގެން ވެރިކަން ހޯދާ ހުސްގޮނޑި ތަކަކަށް ރިޔާސީ ބަޔާން އިއްވާ ހުސްގޮނޑިއަށް ބާރު ހޯދަން ދިޔައީ ސްޕްރީމް ކޯޓަށެވެ.

މުސާރަ ދޭނޭ ފައިސާ ނެތިގެން ކުންފުނިތަކުން އެތައް ސަތޭކަ މުއައްޒަފުން ކަނޑާ މަގުމަތި ކުރަމުން އައްޔަނު ކުރަނީ އަތްގުޅި ނުކާވަރު ބޮޑު މުސާރައިގައި އެތައް ސަތޭކަ ސިޔާސީ މުއައްޒަފުންނެވެ. ރަށްރަށުގައި ގާއިމު ކުރަމުންދާ ފެނާ ނަރުދަމާގެ ނިޒާމު ހުއްޓުވާ އަޅަން އުޅެނީ ބަޖެޓްގައި ނެތް ކެންޕޭން އެއަރޕޯޓް ތަކެވެ. މާލެ ސަރަހައްދުން މާލޭ މީހުނަށް ދޭން ކަނޑައަޅާފައިވާ ގޯތިތައް ނުދީ މާލޭ މީހުނަށް ގޯތިދޭން ހިއްކަން ފެށީ ބަޖެޓްގައި ނެތް ފުށިދިއްގަރުފަޅެވެ. ބަނދަރާ މަގާ ނުހެދުނަސް އަޅަން އުޅެނީ ބިލިޔަން ޑޮލަރުގެ ކަނޑުއަޑީ ޓަނަލެވެ.

ރާއްޖޭގެ ކުދި ކުދި ބޭސް ފިހާރަތަކާއި ކުލިނިކް ތަކާއި ހޮސްޕިޓަލް ތަކުން ހޯދި ހިދުމަތަށް ދޭނެ ފައިސާއެއް އާސަންދައަކު ނެތެވެ. އަވައްޓެރި ގައުމުތަކުން ހޯދި ހިދުމަތަށް ދަރަނި އަދާކުރާނެ ފައިސާ ނެތިގެން އަސަންދަ އޮތީ ދޮޅި ފެނުގައެވެ. އެކަމަކު ނެތް ފައިސާއިން އާސަންދައިގެ ހިދުމަތްދޭން ބެންކޮކާ ދުބާއީ ހުޅުވާލަނީއެވެ. އޭރުންވެސް އިތުބާރުކޮށް ޖަހަންވީ އަތެވެ.

ހުވާކުރި ޖަލްސާގައި އަނގަފުރާފައި ބުނީ އިގުތިސާދީ ފުންވަޅުގަޑެއް އޮތް ވާހަކައެވެ. އެހެން ބުނަމުން ދިދަ ހެކިކޮށް ބުނީ ގިރާވަރުފަޅުން ފެށިގެން ފުށިދިއްގަރުފަޅާ ހަމަޔަށް ބުރުޖު ހަލީފާތައް ކޯދުލާ ބިންފަޅާ އަރާނެ ވާހަކައެވެ. ޑްރޯނުން ސަރަހައްދު ބެލެހެއްޓުމާއި މަސްވެރިންނަށް ކިރާ މަހުގެ އަގު 48ގަޑިއިރު ތެރޭގައި ދިނުމާއި ބޯންމެރޯ ހެދުމާއި ތަރައްގީގައި ގުދަށްތިބެ ދުބާއީ އެތިބަ ދައްކަނީއެވެ. 

އިގުތިސާދު ރޫފަޖެހި ބޯކޮށް ޑޮލަރު ވަދެ އެތެރެއެއް ބޭރެއްނެތި މިނެއްނެތި ހެޔޮ އަގުގައި ލިބޭނެ ކަމަށް ބުނި ޑޮލަރަށް ވީވަރަކީ 25 ޑޮލަރަށްވުރެ މަތީގެ މުއާމަލާތެއް ނުހިންގޭ ގޮތްވުމެވެ. ޑޮލަރު ނުލިބިގެން ފިހާރަތަކުގެ ދޮރުމަކުޑި އަޅުވަން އޮތީ ޖެހިފައެވެ. ބާޒާރުން މުދާ ހުސްވެ އަނގަޔާ އަތާ ދިމާ ނުވާން ފެށީމާ 16 މިލިޔަނުގެ ޖަގޫޒީއަށް އެރިތިބޭތަން ފެންނާނީ މަޖޫރީންނެވެ.  

ގާނޫނު އަސާސީއާއި ހިލާފުވުމުގައި ވެސް މިވަރުކަމެއް ނެތެވެ. ރިޔާސަތާއި ކެބިނެޓާ ދޭތެރެއަށް ގާނޫނު އަސާސީ ނުދަންނަ ބޮޑުވަޒީރަކު ހުރެއެވެ. ލާމަރުކަޒީ ގާނޫނުގެ ބާރުތައް ދަތްދޮޅި ވަޒީރުގެ އަންބޮޑިއަށް ޖަހަލައިފިއެވެ. ރެއަކަށް އިރުއޮއްސި އަލިވިލުނުއިރު ގަނޑުކޮށް ހުރިގޮތަށް ވިކުނު 13ހަށި ގަނެލައިފިއެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ހުއްދަނެތި ފުށިދިއްގަރުފަޅާއި ހުޅުމާލެއިން ބޭރު ކުންފުންޏަކަށް ބާޓާ އުސޫލުން ބިންދީފިއެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ރުހުން ނުދިން ބަޔަކަށް ވަޒީރުކަން ދީގެން ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގައި އެބަ ގެންގުޅެއެވެ. ގާނޫނާ ހިލާފަށް އަނބިމީހާއަށް ނޯޕޭލީވެއް ހޯދައިގެން ނޯޕޭލީވްގައި ބަހައްޓައިގެން ދައުލަތުން ފައިސާ އެބަ ނަގުވައެވެ. 

މަޖިލީހުގައި ތަމްސީލު ނުކުރެވޭ ގޮތަށް ރާއްޖޭގެ ދެވަނައަށް އެންމެ ބޮޑު ޕާޓީ އޮތީ ހިސޯރުކޮށްފައެވެ. ޕްރައިމަރީގައި ޕާޓީމެންބަރުން ވޯޓުދީގެން ޕާޓީގެ ޓިކެޓަށް ހޮވާ ކެންޑިޑޭޓް ހުއްޓާ އެހެން މީހަކަށް ވާގިދީގެން ޕާޓީ ނިޒާމާއި "ޑިމޮކްރެޓީކް ވެލިއުސް" ވެއްޔާ މޮޑެލަނީއެވެ. 

ގޮތްފޮތް ވެރިއެއްގެ ކިބައި އެވަރަށް ނެތުނީމާ އިތުބާރަކީ މީހުން ކުރާނެ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. މުއިއްޒަށް ކިރިޔާވެސް ބާރެއް މަޖިލީހުން ލިބިއްޖެނަމަ ރާއްޖޭގައި މިހުނަށް ދިރިއުޅުމާ ނުކުޅަދާނަ ވާނެއެވެ. ދިވެހިންނަށް އެންމެ ހެޔޮގޮތަކީ ވީހާ އަވަހަކަށް ވެރިކަމުން މުއިއްޒު ފައްސާ ނަގާލުމެވެ. ހޮޅި ވައުދުވެ ހޮޅިހޮއްލަން މުއިއްޒު ބެހެއްޓޭކަށް ނެތެވެ.  ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީގެ ބާރު ޔާމީނުގެ އަތްމައްޗަށް އަލުން ގެނައުން ނޫން ރަނގަޅު އެއްވެސް ގޮތެއް ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީއަކަށް މިހާރަކު ނެތެވެ. ޔާމީނު ބާރުވެރިކުރުމުގެ ވަގުތު މިހާރު ޖެހިއްޖެއެވެ.        

ރާއްޖޭގެ ކަންކޮޅު ތަކުގައި ކުރީގެ ސަރުކާރުން ފަށާ ނުނިމިހުރި މަޝްރޫއު ތަކާއި ތަރައްގީގެ މަސައްކަތްތައް އޮތް ހިސާބެއްގައި އޮތީ ބާއްވާފައެވެ. ހުއްޓަލާފައެވެ. ފަޅެއްވިޔަސް ބަނދަރެއް ވިޔަސް ނަރުދާމައެއް ވިޔަސް އޮތީ ހުއްޓާލާފައެވެ. މަގުހެދުމާއި ގޮނޑުދޮށް ހިމާޔަތް ކުރުމުގެ ކަންކަންވެސް ވަނީ މުޅިންހެން ހުއްޓާލާފައެވެ. 

މާލޭ ސަރަހައްދުން ގޯތިދޭން ހިއްކާ ބިން ހިއްކުން ވެސް ވަނީ ހުއްޓިފައެވެ. ބޯހިޔާވަހި ކަމުގެ ޖުމްލަ ހައްލޭ ބުނެ ބަޖެޓްގައި ނެތަސް ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކަނީއެވެ. ބަޖެޓްގައި ނެތަސް ގުރައިދޫގައި އެއަރޕޯޓް އަޅަން ވީއެވެ. މަގޫދޫގައި އެއަރޕޯޓެއް ނިމިނިމި އޮއްވާ ޖެހިގެން އޮތް ނިލަންދޫގައި އެއަރޕޯޓް އަޅަން ނިންމިީއެވެ. 

މަލޭ ސަރަހައްދުގެ ބޯހިޔާވަހި ކަމަށް ހުޅުމާލެއިންނާއި ގުޅީފަޅުންނާއި ގިރާވަރުފަޅުން ގޯތިދޭން ނިންމާ ކުރީ ސަރުކާރުން ހިއްކަމުން ދިޔަ ބިންތައް ހިއްކުން ހުއްޓާލާ ގޯތިތައް ބަދަލުކުރަން ނިންމީ ފުށިދިއްގަރުފަޅަށެވެ. އެނިންމުން އަދިވެސް އޮތީ އެގޮތަށެވެ. ހުޅުމާލެއާއި ގުޅީފަޅާއި ގިރާވަރުފަޅުން ގޯތި ހަވާލުކުރާ ވާހަކައަކީ މަޖިލިސް އިންތިހާބަށް މާލޭ މީހުންގެ ލޮލުގާ އަޅުވާ އަނދުނެކެވެ. 

މާލޭ މީހުން މިދާކަށް ދުވަހު ސަލްޓަންޕާކުގައި ބޭއްވި ގޯތި ސައްލާގައި މުއިއްޒުގެ މަންދޫބެއްގެ ގޮތުން އައި ފިރުޒުލްގެ ވާހަކައިން އެކަނިވެސް ހުޅުމާލެއިންނާއި ގުޅީފަޅުންނާއި ގިރާވަރުފަޅުން ގޯއްޗަކީ ލިބެން އޮތް އެއްޗެއް ނޫންކަން ސާފުވާނެއެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުން އިންވަކިކޮށް ގޯތި ކަނޑާ ރަޖިސްޓްރީ ހަދާދީފައިވާ ފަރާތްތަކަށް ބިންތައް ހަވާލުނުކޮށް ދަންމަނީ ދިގެވެ.

ގޯތި ލިބޭނެކަމަށް ގެޒެޓްކޯށް އިއުލާނު ކޮށްފައިވާ ފަރާތްތަކަށް ދޭން ހިއްކަމުން ދިޔަ ބިން ހިއްކުން ހުއްޓާލާ ނުހިކޭ ބިމުން ގޯތި ނުދިނުމުގެ ބަހަނާ އަކަށް ދައްކަނީ ގޯތީގެ ރަޖިސްޓްރީ ހަދާ ދިނުމަކީ ގާނޫނީ މައްސަލައެއް ކަމަށް ހަދައިގެންނެވެ. ކަނޑު ހުރަސްކޮށް ޓަނަލްއަޅަން ބުނާ މީހާއަށް ފަޅުން ގޯތި ކަނޑާ ދިނުން ގާނޫނީ މައްސަލައަކަށް ވެއްޖެއެވެ. މާލޭ މީހުން ބާޑިޖަހައިގެން ފަޅުމެދުން ގޯތި ހިއްކާ ފާލަން އަޅައިގެން ގޯއްޗަށް ދިޔަކަމެއް ވަށަފަރު މީހަކަށް ނޭނގިދާނެއެވެ. ހަމަގައިމުވެސް މިޒަމާނުގައި މޫދުގައި ގެއަޅައިގެން އުޅެވިދާނެކަން ނޭނގިއެއް ނުހުންނާނެއެވެ. އެކަމުގާ އޮތީ ކޮން ގަނޫނީ މައްއސަލައެއް ހެއްޔެވެ. އޮތިއްޔާ އޮތް މައްސަލައަކީ މަޖިލިސް އިންތިހާބު ކުރިމަތީގައި އޮތުމެވެ.

ގިނަ އަދަދެއްގެ މާލޭ ރައްޔިތުންނާ ގުޅިފައިވާ ކަމަކަށް ގޯތި ދިނުމުގެ މައްސަލަވާތީ އެކި ބަހަނާގައި ލަސްކޮށް ފަސްކުރަނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބު ނިމެންދެނެވެ. ރައްޔިތުން މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބުގެ ފަހުން ހުޅުމާލެއާއި ގުޅީފަޅާއި ގިރާވަރުފަޅުން ގޯތި ނުދޭން ނިންމާ ރަސްމާލެއަށް ގޯތިތައް ބަދަލުކޮށްލާނެއެވެ.

ގެދޮރުވެރި ސްކީމްގެ ފްލެޓްތަކުގެ މައްސަލަ ވެސް ކޮޅެއްގައި ނުޖައްސާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބު ނިމެންދެން ދިގު ދައްމާލަނީއެވެ. ޕިއެންސީން މަޖިލީހަށް ވާދަކުރާ މުއިއްޒަށް ވަފާތެރި ކެންޑިޑޭޓުން ބޭނުންވާ ބަޔަކަށް ކެންޑިޑެޓުންގެ ސީނިއަރިޓީއަށް ބަލައިގެން ދޭނެ ފްލެޓްގެ އަދަދު އޮތީ ކަނޑައެޅިފައެވެ.  ބޭނުމަކީ ފްލެޓް ދައްކައިގެން މަޖިލީހަށް މުއިއްޒުގެ ބަޔަކު އިންތިހާބު ކުރުމެވެ. އެހެންކަމުން ފްލެޓް ލިބޭނެ ކަމަށް ގެޒެޓްކޮށްފައިވާ ގިނަ ބަޔަކަށް ފްލެޓް ނުދީވާނެ ގޮތެއް އޭސީސީ މެދުވެރިކޮށް ހެދީއެވެ.

ކުރީގެ ސަރުކާރުން ގެޒެޓްކޮށް ފްލެޓް ލިބޭނެކަން ކަށަވަރުކޮށްދީފައިވާ ހަތަރުހާސް މީހުންގެތެރެއިން 60 އިންސައްތަ މީހުން ބާކީކޮށްލަނީ މުއިއްޒުގެ ކެންޑިޑެޓުންނަށް ވޯޓު ހޯދަން ފްލެޓް ބަހާށެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ރުހުންނުދީ ހުރި ގައިރު ގާނޫނީ ބަންޑާރަ ނައިބު އުޝާމް ދޭ ގާނޫނީ ލަފައަށް ގައިރު ގާނޫނީ ހައުސިން މިނިސްޓަރ ހައިދަރު ލައްވާ ފްލެޓް ކުޅި ކުޅުވަން މުއިއްޒު ފޫގަޅައިގެން އެހުރީ މަޖިލިސް އިންތިހާބު ނިމެންދެނެވެ. މަޖިލިސް އިންތިހާބަށް ފަހު މުއިއްޒުގެ ގޮށްމުށުގެ ބަލާ މުސީބާތް މުޅިގައުމަށް ޖެހެނޭއެވެ.

ހެއްދެވިހާ ދޮގެއް ހަދަމުން ހިތް ނޭދޭ ގޮތަށް އެހެން މީހުން ދައްކާ ކޮންމެ ވާހަކައަކީ ދޮގެއް ކަމަށް ސިފަ ކުރަނީ ކާކަށް ކޮން އެއްޗެއް އޮޅުވާލަން ހެއްޔެވެ. އެންމެނަކު ދައްކާނީކީ ތިމާ ބޭނުންވާ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. ފަތުރާނީކީ ވެސް ތިމާ ބޭނުންވާ ހަބަރެއް، ތިމާ ބޭނުންވާހާ ގޮތަކަށް ނޫނެވެ. މާތްވެގެންވާ އިސްލާމް ދީނާއި ގައުމީ ބަތޮލުންނަކީ މުއިއްޒުގެ ސިޔާސީ އައްޑަނައަކަށް ހަދައިގެން ދީނުގެ ކަރާމާތް ނަގާލަން އަބަދު ނޫޅޭށެވެ. ގައުމީ ބަތަލުންގެ ގުރުބާނީން ސިޔާސީ ފައިދާ ނަގަން ނޫޅޭށެވެ.

ނުސީދާ އިބާރާތްތަކުން އޮފުދާރު ކޮށްގެން ވަޒަން ހަމަކޮށް ޅެމުގެ ޑޮކްޓަރު އަތުރާލަދޭ ބަސްތަކެއް ދުލުކުރިން ކިޔާލުމަކީ މުއިއްޒުގެ އިމާނާ އަގީދާ ނޫންކަން އޮޅޭހާ މީހުން ގަމާރެއް ނޫނެވެ. ފިލްމުތަކުގައި ނުބައިބައި ކުޅޭ މީހުންނަކީ އެ މީހުންގެ ހަގީގީ ދިރިއުޅުމާއި ތޮބީއަތުގައި އެވަރުގެ ނުބައި ނުލަފާ މީހުންނެއް ނޫނެވެ. ފިލްމުތަކުގެ ސްޓޯރީއަށް އެ މީހުން ކުރަނީ އެކްޓެވެ. މުއިއްޒު ވެސް ކުރަނީ ހަރުކަށި ގައުމިއްޔަތުގެ އެކްޓެވެ.

މިއަދުވެސް މުއިއްޒު ކުޅުނީ މުއިއްޒު ކުޅެމުންދާ ޑްރާމާ ސީރީސް "ރައީސް މުއިއްޒު"ގެ އެޕިސޯޑެކެވެ. ޝަހީދުންގެ ދުވަހާ ގުޅުވައިގެން ގައުމާ މުހާތަބު ކުރުމުގެ ނަމުގައި އެ ކުޅުނީ އަލިރަސްގެފާނު އެޕިސޯޑެވެ. އާދަން ނަސީރު ޑައިރެކްޓްކުރި އަލިރަސްގެފާނު އެޕިސޯޑުގައި އަލިރަސްގެފާނު ހެދިގެން ޖެއްސި އެކްޓުން މުޅި އެޕިސޯޑްވީ ފްލޮޕެވެ.       

ހައްދުފަހަނައެޅި ގައުމިއްޔަތު ބޮލަށްލައިގެން އަލިރަސްގެފާނު ހެދުނަކަސް ބަޔަކަށް ކަހެރުވަކެކޭވެސް ހީވާނެހެއްޔެވެ. ދޮގާ މަކަރާ ހީލަތުން ވެރިކަން ހޯދައިގެން ދޮގު ނުފަތުރާށޭ މުއިއްޒު ބުނަނީ މުއިއްޒަށްވުރެ މޮޅަށް ދޮގުހަދައިގެން އެހެން މީހަކު ވެރިކަން ޖަހައިގެންފާނެ ކަމަށް ގަންނަ ބިރަކުންނެވެ. ދޮގުހެދުމަށް އެނދުކެނޑިފައިވާ މުއިއްޒަށް ހީވާނީ އެހެން އެންމެންވެސް ހަދާނީ ދޮގުކަމަށެވެ. 

ގައުމާއި އެއްކޮޅަށް ހަބަރުތައް ގެނެސްދިނުމަކީ މުއިއްޒު އަޅާހާ ބަތަކަށް ނޫސްވެރިން ރިހައެޅުމޭ ހީވަނީތާއެވެ. އަލިރަސްގެފާނުގެ ޖިހާދު މީޑިއާތަކާއި ވެސް މުހާތަބުކުރާ ކަމަށާއި، ގައުމާއި އެއްކޮޅަށް ހަބަރުތައް ފެތުރުމަށް ނަސޭހަތްތެރިވާ ކަމަށާއި ދޮގު ހަބަރު ނުފަތުރަން އިންޒާރުދޭ ކަމަށް ބުނެ އެކްޓް ޖެއްސިޔަސް ތިޔައީ މާކުރިން ދިވެހިން ބަލާ ފޫހިވެފައިވާ ޑްރަމާއެކެވެ. 

ބޭރުގެ ދަހިވެތި ބާރުތަކުގެ ފައިބުޑަށް ތިރިނުވުމުގެ ވާހަކައާއި ދިވެހިންގެ ސަލާމަތް ދިވެހިން އަމިއްލައަށް ހޯދުމުގެ ވާހަކައަކީ ވެރިކަމުގެ ދަހިވެތި ކަމުގައި އަވައްޓެރި އިންޑިއާ އާއި އަމިއްލައަށް ޖެހިގަނެ ރާއްޖެ ނުރައްކަލަށް ވައްޓާލާ ވަދެވުނު ވަލުން ނުނިކުމެވިގެން ދިވެހިންނަށް މުއިއްޒު ދޭންއުޅޭ ކެހީގެ މަތިއެޅުމެކެވެ. އަދުގެ ސިޔާސީ ފަރާތްތަކަށް މުއިއްޒު ދިން މެސެޖަކީ މުއިއްޒު ވެއްޓޭ ކޮންމެ ނުރައްކަލަކަށް ރާއްޖެ ވައްޓާލާނެ ކަމުގެ މެސެޖެވެ. މުއިއްޒަށް ނެތް ވެރިކަމެއް އެހެން މީހަކު ކުރަން ރާއްޖެ ސަލާމަތްކަން މަތީ ނުބާއްވާނެ ކަމަށް ދިން މެސެޖެވެ. 

ދީނަކީ ގައުމަކީ ނަސްރަކީ ހައްގަކީ ހަމައެކަނި މުއިއްޒު ކަމުގައި ދިވެހީންނަށް ދައްކަން ކުޅޭ "ރައީސް މުއިއްޒު" ޑްރާމާ ސިލްސިލާގެ މިއަދުގެ އެޕިސޯޑްގައި ހައްދުފަހަނައެޅި ގައުމިއްޔަތުގެ ނަމުގައި ފުރައްސާރަކޮށް ހުރުމަތް ކަނޑާލީ އަލިރަސްގެފާނުގެ ޖިހާދުގެއެވެ. ރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުން ގެއްލުނު ބައި ހޯދައި، ރާއްޖެއަކީ ބޭރުގެ އަސްކަރިއްޔާގެ ބާރު ނެތް ގައުމަކަށް މި ސަރުކާރުން ރާއްޖެ ހަދާނަމޭ ކިޔައިގެން އަދިވެސް އެ އުޅެނީ ރައްޔިތުން ނުރައްކަލަށް ވައްޓާލާށެވެ. 

މާލެ ސަރަހައްދުން ފްލެޓް ލިބުމަށް ޝަރުތުހަމަވާ މީހުންގެ ތެރެއިން ފުރަތަ ނިމޭ 4000 ފްލެޓް ލިބޭނެ މީހުންގެ ލިސްޓު ވަނީ ސަރުކާރުން ގެޒެޓްކޮށް އާއްމު ކޮށްފައި އޮތް ނަމަވެސް ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަން ނިމުނުއިރު ފްލެޓްތައް ވަނީ ހަވާލު ނުކުރެވިއެވެ. އެހެން ކަމުން އައު ރައީސް ޑރ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އިސްވެ ދެއްވިޔަގީން ކަމަކީ ރައީސް ސޯލިހު ސަރުކާރުން ފްލެޓް ލިބޭނެކަމަށް ކަނޑައަޅާ ގެޒެޓްކޮށްފައިވަ ފަރާތް ތަކަށް ގޯއްޗާ ފްލެޓް ދެއްވާނެ ކަމުގެ ޔަގީންކަމެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ރައީސް މުއިއްޒު އިސްވެ ހުންނަވާ އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކަމިޝަން މެދުވެރިކޮށް ފްލެޓް ދިނުން ހުއްޓުވާލީއެވެ. ފްލެޓަށް ޝަރުތު ހަމަކުރުމުގައި މައްސަލަތަކެއް ހުރިކަމަށް ބުނެ ބަޔަކުލައްވާ ޝަކުވާ ތަކެއް ހުށަހަޅުވައިގެން ފްލެޓް ދޫކުރުން ހުއްޓުވިއެވެ.

ކުރީ ސަރުކާރުން 4000 ފްލެޓް ހައްގުވާ ކަމަށް ކަނޑައަޅާފައި ތިބި %60 މީހުންނަކީ ފްލެޓް ހައްގު ނޫން ބައެއް ކަމަށް އޭސީސީން ތިން މަހެއްހާ ދުވަހު ކުރިގޮތަކަށް ތަހުގީގުކޮށް ވަނީ ކަނޑައަޅާފައެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުން ކަނޑައަޅާ ގެޒެޓްކޮށްފައިވާ ދާއިމީ ލިސްޓް އޭސީސީން ތިންމަހެއްހާ ދުވަހު ކުރިގޮތަކަށް ތަހުގީގު ކުރުވުމަށްފަހު ބާތިލުކޮށް ފްލެޓް ދޭނެ މީހުން އަލުން ކަނޑައަޅަން މުއިއްޒު ސަރުކާރުން މިހާރު ވަނީ ނިންމާފައެވެ. 

އޭސީސީގެ ތަހުގީގަށް ބިނާކޮށް ޝަރުއީ ހުކުމެއްނެތި އެތައް ހާސް ބައެއްގެ ހައްގު ނިގުޅައިގަތުމުގެ ގާނޫނީ ބާރެއް މުއިއްޒުގެ ގައިރު ގާނޫނީ ހައުސިން މިނިސްޓަރަކަށް ލިބިގެން ނުވެއެވެ. ފްލެޓް ލިބޭނެ ކަމަށް ކަނޑައަޅާ ސަރުކާރުން ގެޒެޓް ކޮށްފައިވާ އެއްވެސް ފަރާތަކުން މިހާރު އެހައްގު ނިގުޅައި ގަނެވޭނީ އެންމެ ގޮތަކުންނެވެ. ފްލެޓް ލިބޭނެކަމަށް ދާއިމީ ލިސްޓްގައިވާ 4000 މީހުންކުރެ އެކެއްގެވެސް ފްލެޓްނުދީ ހިފެހެއްޓޭނީ ކޮންމެ މީހެއްގެ މައްސަލަ ވަކިވަކިން ތަހުގީގްކޮށް ހައްގުނޫންކަން ޝަރީއަތަށް ސާބިތު ކޮށްދީގެން ކުރާ ޝަރުއީ ހުކުމަކުންނެވެ. އެއް ވެރިކަމަކުން އަނެއް ވެރިކަމެއްގައި ނިންމާފައި ހުންނަ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ރައްޔިތެއްގެ ހައްގަށް އުނިކަން އަތުވެދާނެ އެއްވެސް ކަމެއް ކުރެވޭނީ ޝަރުއީ ހުކުމަކުންނެވެ. ގެދޮރުވެރި ސްކީމުން ފްލެޓް ލިބޭނެކަމަށް ނިންމާ ގެޒެޓް ކޮށްފައިވާ އެކަކަށްވެސް ފްލެޓް ނުލިބޭނެ ކަމަށް ކަނޑައެޅޭނީ ހަމައެކަނި ޝަރީއަތުންނެވެ. 

ގައިރު ގާނޫނީ ހައުސިންގ މިނިސްޓަރ ހައިދަރު ހައުސިން މިނިސްޓަރުގެ ހައިސިއްޔަތުން މިހާރުކުރާ އެއްވެސް ކަމެއްގައި ގާނޫނީ ސައްހަކަމެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. ވަޒީރުކަމަށް ރައީސް އައްޔަނުކުރާ މީހަކު މަޖިލީހުގެ ރުހުން ނުލިބެނީސް މަގާމުގެ ހައިސިއްޔަތުން ކުރާކަމެއްގެ ގާނޫނީ ސައްހަކަން އޮންނާނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން އެމީހަކަށް ރުހުން ނުދިނުމާ ހަމައަށެވެ. މަޖިލީހުން ވަޒީރަކަށް ރުހުން ނުލިބޭ ވަގުތުން ފެށިގެން ވަޒީރުކަމަށް ރުހުން ނުލިބޭ މީހަކު ވަޒީރުގެ ހައިސިއްޔަތުން ކުރާ އެއްވެސް ކަމަކީ ގާނޫނީ ސައްހަކަން އޮތްކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ. ޑރ. ހައިދަރު ހައުސިން މިނިސްޓަރުކަމުގައި ހުރުމަކަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުމެއް ނެތެވެ. 

ގާނޫނީ ސައްހަކަން ލިބިގެންނުވާ ބާތިލު ވަޒީރަކަށް ފްލެޓް ލިސްޓް ބާތިލުކޮށް އަލުން ލިސްޓް އެކުލަވާލުމުގެ ބާރެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. ބާތިލުކޮށް އަލުން އެކުލަވާލަންވީ ފްލެޓް ލިސްޓެއް ނޫނެވެ. ބާތިލުކޮށް މަގާމުން ފައްސާލަންވީ ވަޒީރު ކަމުގެ ގާނޫނީ ސައްހަކަން ގެއްލިފައިވާ ހައިދަރެވެ. 

ގައިރު މުސްލިމުންނާއި ގުޅުން ބޭއްވުމަކީ މުސްލިމުންނަށް މަނާކަމެއް ނޫނެވެ. ގައިރު މުސްލިމުންގެ ފަރާތުން ދުނިޔަވީ އެހީތެރިކަން ހޯދުމަކީވެސް ގޯހެއް ނޫނެވެ. ގޯހަކީ ގައިރު މުސްލިމުން ރުއްސުމަށްޓަކާ އެމީހުންގެ ބާތިލު އަގީދާއަކީ ގޯހެއް ނޫންކަމަށް ދޭހަވާހެން އެމީހުނާ ބައިވެރިވުމެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒަކީ ސައްތައިން ސައްތަ އިސްލާމީ ދިވެހިންގެ ރާއްޖޭގެ ރައީސެވެ. ބައިނަލްއަގުވާމީ ގުޅުމުގެ ތެރެއިން ގައިރު މުސްލިމު ގައުމުތަކާ ރާއްޖޭން ގުޅުން ބާއްވާ އެހީތެރިކަން ހޯދުމަކީ ރައީސްގެ ހައިސިއްޔަތުން މުއިއްޒު ކުރައްވަން އެންމެ ރަނގަޅު ކަމެކެވެ. ވަކި ހާއްސަ ގާތް ގުޅުމެއް ޗައިނާ ފަދަ ފޯރާ ތަނަވަސް ގައުމަކާއެކު ބޭއްވުމަކީވެސް އޭގެ ޒާތުގައި ގޯހެއް ނޫނެވެ. އެހެނަސް ޗައިނާ ރުއްސުމަށްޓަކާ އެމީހުންގެ ބާތިލު ކަނލާގެ ޑްރެގަންއަށް ކަލާގެވަންތަ ކަމުގެ ސިފަ ލިބިގެންވާ ކަމަށް ގަބޫލުކުރެވޭ މޭރުމަކުން ރާއްޖޭގެ ރައީސް ވާހަކަ ދެއްކެވުމަކީ ބަލައިގަނެވޭނެ ކަމެއް ނޫނެވެ.

ޑްރެގަން ކަލާނގެ ސިފަތައް ބަޔާން ކުރުމަކީ ޗައިނާ މީހުން އަޅުކަންކުރާ ޝިންޓޯ ދީނީ އަގީދާގެ އެންމެ މުހިންމު ބައެވެ. އެ ދީނުގައި ވާ ގޮތުން ޑްރެގަން ކަލާނގެ އަކީ ދަނޑު ގޮވާމަށް އެދި ދެންނެވޭ، ވާރޭ ގެ ރިޒްގަށް އެދި ދެންނެވޭ، އަދި މަސްވެރިކަން ތިޔާގި ކޮށްދެއްވުމަށް އެދި ދަންނަވާ ކަލާނގެއެވެ. ޑްރެގަން އީދުގެ ތަހުނޔާ މުއިއްޒު ފޮނުއްވެވީ އެ މާނަ ދޭހަވާ މޭރުމުންނެވެ.

ކްރިސްމަސް ފާހަގަ ކުރުން މުސްލިމުންނަށް ހަރާން ވާހެން ޝިންޓޯ ދީނުގެ އާ އަހަރު ފާހަގަ ކުރުމަކީވެސް ކަނޑައެޅިގެންވާ ބޮޑު ޝިރުކެކެވެ. މުސްލިމުން އީދުގެ ގޮތުގައި ފާހަގަ ކުރުމަށް ޝަރުއު ކުރައްވާފައި ވަނީ ދެއީދު ދެދުވަހެވެ. ފިތުރު އީދާއި އަލްހާ އީދެވެ.  

ޗައިނާގެ ދީނީ އާ އަހަރުގެ ތަހުނިޔާގައި ޗައިނާގެ ޑްރެގަން ކަލާނގެއަށް ފާގަތި ކަމާއި، ބާރާއި، ހިކްމަތް ލިބިގެންވާ ކަމަށް މުއިއްޒު ބުނި ބުނުމަކީ ޝިރުކުގެ އަމަލެއް ނޫންކަމަށް ބެލެވޭނެ ގޮތެއް ނެތެވެ.

ޑްރެގަން އަކީ ޗައިނާގެ ގިނަ މީހުންގެ ކަލާނގެއެވެ. ޑްރެގަންއަކީ ކަނޑުއަޑީގައިވާ ރައިގޫ-ޖޯ އޭ ކިޔުނު ގަނޑުވަރެއްގައި ދިރިއުޅެމުން އަންނަ ބާރުގަދަ ޑްރެގަނެއް ކަމުގައި ޗައިނާގެ ޝިންޓޯ ދީނުގެ މީހުން ދެކެއެވެ. ދިޔަވަރު ބޮޑުވުމާއި، އުދައެރުމާއި، ތޫފާންތަކާއި ކަނޑުގެ މަތިވެރިކަން ކޮންޓްރޯލް ކުރާ ފަރާތަކީ ޑްރެގަން ކަމުގައި ޗައިނާގެ ކާފަރުން ދެކެއެވެ.

ރިއުޖިން (ޑްރަގަން) އަކީ އެ މީހުން ދެކޭ ގޮތުގައި ދީލަތި ކަލާނގެއެވެ. ޑްރެގަނަށް ހެޔޮ އެދުންތައް ފޮނުވާ އިހުތިރާމްކުރާ މީހުންނަށް މަދަދުވެރިވާ ކަލާނގެ އެއް ގޮތުގައި މަގު ގެއްލިފައިވާ ކާފަރުން ޑްރެގަން ސިފަކުރެއެވެ. ޑްރެގަން ކަލާނގެ އަޅުންގެ ގޮތުގައި ކަހަނބާއި، މަހާއި، ޖެލީފިޝް ފަދަ ތަފާތު ކަނޑުގެ ދިރުންތައް ވާ ކަމުގައި ޗައިނާގެ ކާފަރުން ދެކެއެވެ. މުއިއްޒު ޑްރެގަންނަށް ހެޔޮ އެދުންތައް ފޮނުވާ އިހުތިރާމް ކުރާކަން ހާމަކުރީ ކޮން އެއްޗެއް ހޯދަން ހެއްޔެވެ. 

ޗައިނާގައި، ދަނޑުވެރިކަމާއި، މަސްވެރިކަމާއި، ކަނޑުގެ ނިއުމަތްތައް ލިބިފައި އެންމެ ބޮޑަށް އޮންނަ އައްސޭރިފަށުގައި އުޅޭ މުޖުތަމައު ތަކުގައި އެ ދީން ފެތުރިފައިވާލެއް ބޮޑެވެ. އެސަރަހައްދުތަކުގައި ޑްރެގަން ކަލާނގެއަށް އަޅުކަން ކުރާ ފައްޅިތައް ގިނައެވެ. ޑްރެގަން ކަލާނގެ ރުއްސުމަށް، ހަނޑުލާއި، ގޮވާމުގެ ބާވަތްތައް ޑްރަގަން އަށް ހަދިޔާ ކުރުމާއި، މުއިއްޒު ސަނާ ދެންނެވިހެން ޑްރަގަން އަށް ސަނާ ކިޔާއުޅެއެވެ.

މުއިއްޒު މިކުރި ކަހަލަ ކަމެއް އެމްޑީޕީއަށް ނިސްބަތްވާ ބަޔަކު ކުރިނަމަ ހީވީހީ އުޑުބޮލަށް ވެއްޓެން އުޅޭހެންނެވެ. ކާފާރުކޮށް ބޯކަނޑަން ގޮވާ ބަދު ދުއާކޮށް ހީވީހީ އެހެން ކަމެއް ވެގެން އުޅޭހެންނެވެ. 

މުއިއްޒު އަކީ އިސްލާމީ ލީޑަރެއް ކަމަށް ދައްކައިގެން ވެރިކަމަށް އައިސް ހުރި ފަތިސް ނަމާދުން އިސްތިހާރުވާ ކަޅިމަތީ ކުރަލީ ޝޭހުންގެ ޝޭހެވެ. މުއިއްޒުގެ ބާރުން ބާރުލިބިގެން ނާޖާއިޒް އެތައް މަންފާ ހާސިލް ކުރަމުންދާ ދީނީ ތާކިހާ އެޅި މީހުން ތިބީ މިކަން ނުފެންނަ ކަމަށް ހަދައިގެންނެވެ. އަމިއްލައަށް ކަނު ބަނދެވިގެންނެވެ. ދުނިޔެވީ މާއްދިއްޔަތުގެ އަވާގައި ލޮލަށް މިރުސް އެޅިފައެވެ. 

މާތް ވެގެންވާ އިސްލާމް ދީނަކީ ޝަހީމު ވިހޭ ދުވަހު ފޫޅު ދަޑިއާ ގުޅިފައި އޮތް މަހެއް ނޫނެވެ. ރާއްޖޭގައި ތިބި ގިނަ ދީނީ އިލްމުވެރިންނަކާ ޑރ. ޝަހީމަކާ ފިކުރު އެއްގޮތެއް ނޫނެވެ. ޝަހީމް އުޅެ ގަންނަ ގޮތުން ދީނަކީ ޝަހީމޭ ހީވާ ކަހަލައެވެ. ޝަރީއަތާއި އިބާދާތަކީ ޝަހީމުގެ އަމިއްލަ އުފެއްދުމެކޭ ހީވާ ކަހަލައެވެ. ބަޅުފުޅަކާ ދަންނަބޭކަލުންގެ މުއްލާއަކީ ޝަހީމޭ ބުނާ ސަލަފީން ވެސް ރާއްޖޭގައި މަދެއް ނޫނެވެ.

ދީނުގެ ރުކުންތައް ވިއްކައިގެން އަމިއްލަ ވިޔަފާރި ޕާޓްނަރު އަހުސަނަށް ބަނޑުވާކަން ދީގެން އިސްލަމިކް މިނިސްޓްރީ ބޭނުން ކޮށްގެން އަމިއްލަ ޖީބު ފުއްޕުވަން ނޫޅޭށެވެ. ތިން ފަހަރު އިސްލަމިކް މިނިސްޓަރުކަން ހަވާލު ކުރީމާވެސް ދީން ކުރިއަރުވަން ކުރި ކަމެއްނެތި ކުރީ ފަހަރުވެސް ހުޅުވީ އަނބިގޮއްޔައަށް ރަން ފިހާރައެކެވެ. ކުރީ ވިޔަފާރިއެވެ.

ހަމަތެދެކެވެ. އަމިއްލަ މީހާ މަޝްހޫރުވާން އޮތް ފުރުސަތަކަށް ދިވެހި މުސްލިމުންގެ ދީނީ އަގީދާ ޝަހީމަކަށް ނުހެދޭނެއެވެ. ހެދިޔަކަ ނުވެސް ދޭނަމެވެ.

މެދު އިރުމަތީ އޯނަރު ހެދިގެން ދިވެހިންގެ ބޮލަށް މިހާރަކު ޗިޕެއް ނުޖެހޭނެއެވެ. ހައްޖު ކޯޓާ ވިއްކުމާއި ހައްޖާއި އުމުރާއަށް މީހުން ފޮނުވުމުގެ ނަމުގައި މީހުން އަތުގައި ހުންނަ ފައިސާ ކޮޅު ދަމައިގަނެގެން ގެންގޮސް ހައްޖު އުމުރާއަށް ނުފޮނުވާ ވޭޓް ލިސްޓުގައި ބައިތިއްބައިގެން އެ ފައިސާއިން ވިޔަފާރި ކޮށްގެން ދީނުގެ ނަމުގައި މީހުން ދަވާލާކަށް ޖާގައެއް އަބަދަކު ދެވޭކަށް ނެތެވެ. 

ޒަކާތު އޮފީސް ހަދައިގެން ފައިސާ އެއްކޮށްގެން ރައްޓެހިންނަށް ފައިސާ ބަހައިގެން ވެރިކަމަށް ދޮންކުރާކަށް ފުރުސަތެއް ޝަހީމަކަށް ނެތެވެ. ވަގުފު ބިލްޑިންގ އަޅައިގެން ވިޔަފާރި ޕާޓްނަރު އަހުސަން ލައްވާ ރަނބަ ގިރަން ހުރެވޭނެ ކަމަށް ހީކުރީ ހެއްޔެވެ. 

އަރަބިން ކައިގެން ތިބިއްޔާ ދިވެހިން ތިބޭނީ ކައިގެންނޭ ބުނި މީހާއަށް ވާކަމެއް ވީކަމެއް ހަރާމުން ހަރާމެވެ. ވެރިކަމުގައި ހުރެގެންވެސް ވެރިކަމުން ބޭރުގައި ހުރެގެންވެސް ކަންކަން ކުރެވޭނީ ކުރެވޭ ވަރުގެ މީހުންނަށެވެ. މާ ދީނީ ވެގަނެގެން ޝަހީމު އުޅުނެއް ކަމަކު މުއިއްޒު ވެރިކަމުގެ ސަލަފް ވިންގުން ވެސް ޝަހީމް އިސްލަމިކް މިނިސްޓްރީގައި ބަހައްޓާކަށް ނުރުހެއެވެ.

އަރަބި ކަރައިގާ މާ ބަސްވިކޭ މީހެއް ކަމަށް މުއިއްޒަށް ދައްކައިގެން ވަޒީރުކަން ހޯދިޔަސް ޝަހީމައކީ އަރަބި ކަރައިގާ ނަކަސްތަޅާ މީހެކެވެ. ފުރަތަމަ ހީކޮށްގެން ހުރީ ރައީސް ޔާމީނު ރިޔާސީ ޓިކެޓް ދޭނެކަމަށެވެ. އެކަން ނުވުމުން މުއިއްޒުގެ ރަނިންގ މޭޓަށް ވާން ފައި ނަގައިގެން ހުއްޓާ ސެންބެ އެކަން ދަމައިގަތުމުން ވީފޫހިން ރައީސް ސޯލިހަކީ ހުލްގު ހެޔޮ މާތް މީހަކަށް ހަދައިގެން ހުއްޓާ ފުރަތަމަ ބުރުން މުއިއްޒު ކުރި ހޯދުމުން އަޅާނެ ފަޅި ނޭގިގެން އާވާރާވެގެން އުޅެއުޅެފައި ތިމަންގެ ތާއީދު ކުރާނެ ފަޅިއެއް ދެދުވަހެއް ތެރޭގައި ހާމަކުރާނަމޭ ބުނެ ސޯޝަލް މީޑިއާގައި ޕޯސްޓެއް ކުރީ ވިއްކާ ވޯޓެއް އޮތް ވާހަކައެވެ. 

ފޮޓޯ ގަނޑަކާ ހުސް ގޮނޑިއެއް ހިފައިގެން ނިކުމެ އުޅުނު މުއިއްޒު ޝަހީމްގެ މަޅީގައިޖެހި ފައްޗަށް މަހާލީ ދޮޅި ކެނޑޭ ވަރަށެވެ. ވަގުތުން ދީވަލްޕާ ހެދިގެން މުއިއްޒުގެ ކޮނޑަށް ސަވާރުވެ މުއިއްޒަށް މަގު އޮޅުވާލީ އަރަބިން އަތުން ހޯދާދޭނެ ބައިވަރު ގަނޑުގެ ހުވަފެން ދައްކައިގެންނެވެ. މުއިއްޒަށް ވަނީ ޝަހީމަކީ ތޮށަލި ތަކުރާ ޖެހުނު ވިގަންޏަށް ވެފައެވެ. ނުމެ ކޭމެއެވެ. ނުމެ ދިޔަމެއެވެ. 

މަޖިލިސް އިންތިހާބުގައި ސަރުކާރު ހިންގާޕާޓީ ޕީއެންސީއަށް ވޯޓުހޯދަން ރަށްރަށަށް ގޮސް ހެއްދެވިހާ ދޮގު ހަދަނީ ކާކަށް އޮޅުވާލަން ހެއްޔެވެ. ވަންދޫ ރައްޔިތުންނެއް ކަމަކު ވާނުވާ ނޭނގިގެނެއް ނޫޅެއެވެ. އެންމެ ހެއްވާކަމަކީ ވަންދޫ ރައްޔިތުންގެ ވޯޓު ހޯދަން ވަންދުއަށް ގޮސް ތިބެގެން ސްރީލަންކާއާއި މެލޭޝިޔާގައި ދިވެއްސާއި އިސްލާމް ކިޔަވާދޭ ވާހަކަ ދެއްކުމެވެ. ވަންދޫ މީހުނަށް އެންމެ ބޮޑުވެގެން އުޅޭ ކަމަކީ ސްރީލަންކާއާއި މެލޭޝިޔާގައި ދިވެއްސާއި އިސްލާމް ކިޔަވާ ނުދިނުން ކަހަލައެވެ. ރާއްޖޭގެ ތައުލީމީ ވަޒީރަށް ވަންދޫގައި ދައްކަން މުހިންމުވީ އެރަށުގެ ތައުލީމީ ހާލަތު ރަނގަޅު ކުރުމަށްވުރެ އެހެން ކަމެކެވެ.

ކަމެއްގެ ވާހަކަ ދައްކާއިރު ތެދު ވާހަކައެއް ދައްކާ ނަމަވެސް ރަނގަޅެވެ. ކޮންމެ ތާކު ކޮންމެ ވާހަކައެއް ދެއްކިޔަސް ބުހުތާން ދޮގުވާހަކައެއް ނޫނީ ދައްކާކަށް ނޭގެއެވެ. މުނާސަބު ނޫން ތަނެއްގައި އެޑިއުކޭޝަން މިނިސްޓަރ އެހާބޮޑު ދޮގެއް ހެދީ ދައްކާނެ އެހެން ވާހަކައެއް ނެތިގެން ބާވައެވެ. 

ކުރީ ސަރުކާރޭ ކިޔުންނޫން ކަމެއް މި ބައިގަޑަކަށް މިހާރަކު ނެތެވެ. ކަމެއް ކުރަން ނޭނގި ކަންކަން ނުކުރެވޭ ވަރަކަށް ކޮންމެ ކަމެއް ކުރީ ސަރުކާރަށް ފޫޅުކަނޑާލައިގެން ހަމަޖެއްސިދާނެ ކަމަށް ހީކޮށް ބުހުތާން ދޮގު ހެއްޖަކަސް ހަގީގަތް އޮޅިގެން އުޅޭ މީހަކު ނޫޅެއެވެ. 

މުއިއްޒު ސަރުކާރުގެ ތައުލީމީ ވަޒީރު ދޮގު ހަދައިގެން ކޮންމެ ވާހަކައެއް ދެއްކިޔަސް ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގެ ފަސް  އަހަރު ސްރީލަންކާގައި ދިރިއުޅޭ ކުދިންނަށް ދިވެހި، އިސްލާމް އަދި ޤުރުއާން ކިޔަވައި ދިނުން ހުއްޓާލާފައެއް ނުވެއެވެ. މެދުކެނޑިފައެއްވެސް ނުވެއެވެ. ކޮވިޑްގެ ތެރޭގައި އޮންލައިންކޮށް ކުދިން ކިޔެވި އިރުވެސް ލަންކާއާއި މެލޭޝިޔާގައި ދިވެއްސާއި އިސްލާމާއި ގުރުއާން ކިޔަވާ ދިނެވެ. ކިޔަވައިދިނުން އިތުރަށް ރަނގަޅުކޮށް، ހަރުދަނާވެސް ކުރިއެވެ.

ސްރީލަންކާގައި ހުންނަ މޯލްޑިވްސް ސެންޓަރު (ސޯސަންވިލާ) ގައި ޕްރީ ސްކޫލުން ފެށިގެން ގްރޭޑް 10 އަށް ބަރާބަރަށް ކިޔެވުން ކުރިއަށް ގެންދިޔައެވެ. މިދިޔަ 5 އަހަރުވެސް ސޯސަންވިލާގައި، ދިވެހި ކުދިން އެސްއެސްސީ އިމްތިހާނު ހެދިއެވެ. ނަތީޖާވެސް ވަރަށް ރަނގަޅެވެ. މިދިޔަ ފަސް އަހަރުވެސް އެސްއެސްސީ އިމްތިހާނުން އޭ ސްޓާރ ހޯދި ކުދިންވެސް ތިއްބެވެ. ލަންކާގެ މޯލްޑިވްސް ސެންޓަރުގައި ކިޔަވައިދޭ ދުވަސްތައް އިތުރުކޮށް، އިތުރު ކްލާސްތައް ނަގައިދިނެވެ. ކޮންމެ ހަފްތާއަކު 3 ދުވަހު، ހަވީރު 4 ން 6 އަށް ހުރިހާ ގްރޭޑް ތަކުގެ ކިޔަވައިދިނުން ބޭއްވިއެވެ.

ސްރީލަންކާގައި ހުންނަ މޯލްޑިވްސް ސެންޓަރު (ސޯސަންވިލާ)ގެ ކަންކަމާ ރައީސް ސޯލިހުގެ ސަރުކާރުގައި ހަވާލުވެ ހުންނެވި ޖައުފަރު ރަޝީދު 2023 ގެ ޑިސެމްބަރު 31 ވަނަ ދުވަހު މޯލްޑިވްސް ސެންޓަރާ ވަކިވެ ވަޑައިގެން އިރު، މޯލްޑިވްސް ސެންޓަރުގައި 198 ކުދިން ކިޔަވަމުން ގެންދެއެވެ. ދިވެއްސާއި އިސްލަމާއި ގުރުއާން ކިޔަވައި ދިނުމަށް 14 މުދައްރިސަކު ސޯސަންވިލާގައި ހިދުމަތުގައި ތިއްބެވިއެވެ. އެއީ މުޅިވެސް ދިވެހި ރައްޔިތުންނެވެ.

ޖައުފަރު ވިދާޅުވިގޮތުގައި މި އަހަރުވެސް މޯލްޑިވްސް ސެންޓަރުގެ ގްރޭޑް 10 ގައި 7 ކުދިން ކިޔަމުން އެބަ ދެއެވެ. މި އަހަރު އޮންނަ އެސްއެސްސީ އިމްތިހާނުގައިވެސް އެ ހަތް ކުދިން އިށީންނާނެއެވެ. ޖައުފަރު ސެންޓަރުން ވަކިވެވަޑައިގަތުމުގެ ކުރިން އެ ހުރިހާ ކުދިން އެސްއެސްސީގައި ބައިވެރިވުމާބެހޭ ހުރިހާ ޑޮކިއުމަންޓެއް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޕަބްލިކް އެގްޒަމިނޭޝަނަށް ވަނީ ފޮނުވާފައެވެ. އަމިއްލަ ގޮތުން ބައިވެރިވާ ދަރިވަރުންނާވެސްއެކު، ޖުމްލަ 12 ދަރިވަރުން ކުރިއަށް އޮތް އެސްއެސްސީ އިމްތިހާނުގައި މޯލްޑިވްސް ސެންޓަރުގައި އިށީންނާނެ ކަމަށް ޖައުފަރު ވިދާޅުވެއެވެ.

ގްރޭޑް 10 އަދި ގްރޭޑް 9 ގެ ދަރިވަރުންނަށް ހަފްތާ ބަންދު (ހޮނިހިރު، އާދީއްތަ) މި ދެ ދުވަހު ދިވެހި، އިސްލާމް އިން އިތުރު ގަޑިވެސް މުދައްރިސުން ނަގައިދެމުން ދެއެވެ. ޗުއްޓީ އާއި ރޯދަ މަހުވެސް ގްރޭޑް 10 ގެ ކުދިންނަށް ކްލާސްތައް ކުރިޔަށް ގެންދާ ކަމަށް ޖައުފަރު ވިދާޅުވެއެވެ.

ލަންކާގައި ހުންނަ މޯލްޑިވްސް ސެންޓަރުގައި ގުރުއާން ޕޫލެއް ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ތަޢާރަފް ކޮށްފައިވަނީ ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގައެވެ. މޯލްޑިވްސް ސެންޓަރުގެ ދަރިވަރުން، ސެންޓަރުގެ ނަމުގައި ދިވެހިރާއްޖެ އައިސް، މާލޭގައި އޮންނަ ގައުމީ ޤުރުއާން މުބާރާތުގައި ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ބައިވެރި ވުމުގެ ފުރުސަތު ދިން ސަރުކާރަކީ ރައީސް ސޯލިހުގެ ސަރުކާރެވެ. އެއީ މިދިޔަ އަހަރު މާލޭގައި އޮތް ގައުމީ މުބާރާތެވެ. ސެންޓަރުގެ ހަތަރު ދަރިވަރަކު މުބާރާތުގައި ކިޔެވިއެވެ. އެއީ ރާއްޖެއިން ބޭރުގައި ތިބޭ ދިވެހި ކުދިން ރާއްޖެ އައިސް ކިޔެވި ފުރަތަމަ ފަހަރުވެސް މެއެވެ. 

ހިތާމައަކީ ރައީސް ސޯލިހުގެ ސަރުކާރު ނިމުނު ފަހުން، ދީނަށްޓަކާ އައި މުއިއްޒު ސަރުކާރަށް ވީފަހުން އަންނަ އެންމެ ފުރަތަމަ އަންނަ ގައުމީ ޤުރުއާން މުބާރާތުގައި މޯލްޑިވްސް ސެންޓަރުގެ ދަރިވަރުން ބައިވެރިއެއް ނުކުރެއެވެ. ގުރުއާން މުބާރާތުގައި ބައިވެރިވުމުގެ މުއްދަތު ހަމަވެ ނިމިއްޖެއެވެ. މިއީ މޯލްޑިވްސް ސެންޓަރުގައި ގުރުއާނަށް ދިން އަހަންމިއްޔަތަށް މި ސަރުކާރުންވީ ވަރަށް ބޮޑު އިހުމާލެކެވެ. 

ސްރީލަންކާގައި ދިވެހި، އިސްލާމް ކިޔަވައި ދިނުން ރައިސް ސޯލިހުގެ ސަރުކާރުން އޮތީ ހުއްޓާލާފައޭ، މި ސަރުކާރުން އަލުންފަށަނީއޭ ބުނެ، އެޑިއުކޭޝަން މިނިސްޓަރު މިހާ ފާޅުކަން ބޮޑު ދޮގެއް ހެދީތީ މޯލްޑިވްސް ސެންޓަރުގެ ކިޔަވައިދިނުމާއިބެހޭ އެންމެ އިސްވެރިޔާގެ ގޮތުގައި ރައީސް ސޯލިހުގެ ސަރުކާރާއި މި ސަރުކާރުގެ ފުރަތަމަ 1 މަހާއި 13 ދުވަހުވެސް ހުރި މީހާ ހައިސިއްޔަތުން ޖައުފަރު ރަޝީދު ވަނީ މިހާރުގެ އެޑިއުކޭޝަން މިނިސްޓަރުގެ އެ ވާހަކަތައް ދޮގު ކުރައްވަފައެވެ.

ދިވެއްސާއި އިސްލާމް ކިޔަވާދިނުން ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގައި ނުހުއްޓި ކުރިއަށް ދިޔަކަން ސްރީލަންކާގައި ދިރިއުޅޭ ހުރިހާ ދިވެހި ރައްޔިތުން ހެކިވާނެއެވެ. ސެންޓަރުގެ ހުރިހާ މުދައްރިސުންނާއި މުވައްޒަފުން ހެކިވާނެއެވެ. ސެންޓަރުގެ ހުރިހާ ބެލެނިވެރިންނާއި ދަރިވަރުން ހެކިވާނެއެވެ. ފަހަރުގައި ވަންދޫ ބަޔަކަށް އެކަން އޮޅުވާލެވިދާނެއެވެ.

ހަމައެކަނި ލަންކާ އެއް ނޫނެވެ. މެލޭޝިޔާގައިވެސް ދިވެހި، އިސްލާމް ކިޔަވައި ދެއެވެ. މެލޭޝިޔާގައި ތިބޭ ކުދިންނަށް އެސްއެސްސީ އިމްތިހާނު ހެދުމުގެ ފުރުސަތު ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ދެެއްވީވެސް ރައީސް ސޯލިހުގެ ސަރުކާރުންނެވެ. ވީމާ މިހާ ބޮޑު ދޮގެއް ހެދީތީ އެޑިއުކޭޝަން މިނިސްޓަރު މައާފަށްވެސް އެދެން ޖެހެއެވެ. މިނިސްޓަރުގެ މި ދޮގު ވާހަކަ ތަކަކީ ލަންކާގައި ހުންނަ މޯލްޑިވްސް ސެންޓަރާއި މެލޭޝިއާގައި ކިޔަވައި ދެއްވަމުން އަންނަ މުދައްރިސުންނާއި، ދަރިވަރުންނާއި، ބެލެނިވެރިންނަށްވެސް ކުރެއްވި މަލާމާތެކެވެ. ދޮގު އިލްޒާމެކެވެ.

އެހެން ނުވާންވީ ސަބަބެއް ނެތެވެ. ގޮތްނޭނގޭ އަޑިނޭނގޭ ތިރީހަކަށް އެއްބަސްވުމުގައި ޗައިނާއާއި އެކު ރާއްޖޭން މިވެރިކަމުގައި މިހާރު ވަނީ ސޮއިކޮށްފައެވެ. މުއިއްޒު ޗައިނާއަށް ކުރި ފުރަތަމަ ދަތުރުގައި ސޮއިކުރި އެއްބަސްވުން ތަކުގައި ވަނީ ކީކޭކަން އެނގޭ މީހަކު ނެތެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ވެސް އެކަން ވަނީ ސިއްރު ކޮށްފައެވެ. 

ވޭތުވެ ދިޔަ ފަސް އަހަރު ތެރޭގައި ކުރީ ސަރުކާރުން 100އަށް ވުރެ ގިނަ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކޮށްފާ އޮވެގެން ހިފި ނުހުރެގެން ހަޅޭފަޅޭޖެހި މީހުނަށް ވެރިކަން ލިބުމާއެކު ވެރިކަމަށް ދެމަސް ނުވަނީސް ޗައިނައާއި އެކު ތިރީހަށް ވުރެ ގިނަ އެއްބަސް ވުމުގައި އެވަނީ ސޮއިކޮށްފައެވެ. އެ ރޭޓުން އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއި ކުރާނަމަ ފަސް އަހަރުވާން ވާއިރަށް އެތައް ސަތޭކަ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކުރާނެއެވެ. 

އިންޑިއާ އާއި އެކު ކުރީ ސަރުކާރުން ސަތޭކައެއްހާ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކޮށްފައި އޮވެގެން އިންޑިއާގެ ހުއްދަނެތި ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިއަކު އިށީދެ އިން ގޮނޑިން ތެދުވެ އެހެން ގޮނޑިއެއްގައި ނީށީނދެވޭ ވަރަށް އިންޑިއާގެ ދަށުވެފައިވާ ކަމަށް މުއިއްޒު ބުންޏެވެ. އެހެން ކަމަށް ވާނަމަ ޗައިނާ އާއި އެކު މުއިއްޒު ސަރުކާރުންވާ އެއްބަސްވުން ތަކުގެ ސަބަބުން ޗައިނާގެ ހުއްދަނެތި މުއިއްޒަށް ސާޖިދާއާވެސް ހަތަރުކަޅި ހަމަކޮށްލެވޭނެ ބާވައެވެ. 

ކުރީގެ ސަރުކާރުން އިންޑިއާ އާއި އެކުވެފައިވާ އެއްބަސްވުންތަކަކީ ސިޔާދަތާއި މިނިވަންކަން ގެއްލޭވަރުގެ ނުރައްކާތެރި އެއްބަސް ވުންތަކެއް ކަމަށް ބުނެ މުއިއްޒު އޭރު ރައްޔިތުން ބިރުގެންނެވިއެވެ. އެ އެއްބަސްވުންތައް އަވީނުލައިގެން ހީވީ އުޑުބޮލަށް ވެއްޓޭތީ އުޅޭ ހެންނެވެ. ވެރިކަމަށް އަރާގޮތަށް އަރާ އިންޑިއާ އާއިއެކު ވެފައިވާ ހުރިހާ އެއްބަސްވުމެއް އަކުރުން އަކުރަށް ހާމަކޮށް ރައްޔިތުންނަށް ދައްކާނެ ކަމަށް ވެރިކަމުން ބޭރުގައި ތިބިއިރު އަޑުން އަޑުނަގާ މުއިއްޒު ގޮވާ ނެގިއެވެ. 

ތިމަންގެ ވެރިކަމެއްގައި ފޮރުވާނެ އެއްވެސް އެއްޗެއް ނުއޮންނާނެ ކަމަށް ބުނި މުއިއްޒަށް ޖެހުނީ ހެދިހާ ދޮގު ފަޅާއަރާ އޮރިޔާން ހާލު ޖެހެދާނެތީ ހުރިހާ ކަމެއްވެސް ސިއްރު ކުރާށެވެ. ފޮނުވި ސިޓީއަކުން ކަނޑު ވިއްކާލި ކަމަށް ވެގެން ހާމަ ނުކޮށްގެން އުޅުނު ސިޓީ ހާމަކުރުމުން ލިބުނު ލަނޑު ހުރިހާ ކަމެއްގައި ލިބޭކަށް މުއިއްޒު ބޭނުމެއް ނުވާނެއެވެ.

ވެރިކަން ލިބުމުން ހާމަކުރަން ބުނި އެއްވެސް އެއްބަސްވުމެއް އެހެންވެ މުއިއްޒަކަށް ހާމައެއް ނުކުރެވުނެވެ. ގައުމީ ސަލާމަތަށް ނުރައްކާވާ ކުޑަވެސް ކަމެއް އެއިން އެއްބަސްވުމެއްގައި ނެތުމުން ރައްޔިތުން ކުރިމަތީ ބަރަހަނާ ނުވާން ވެގެން އިންޑިއާ އާއި އެކުވެފައިވާ އެއްވެސް އެއްބަސް ވުމެއް ހާމަކުރާކަށް ނުކެރުނެވެ. އިންޑިއާ އާއި އެކު ކުރީގެ ސަރުކާރުން ވެފައިވާ އެއްބަސްވުން ތަކުގެ ތެރެއިން އައު ނުކުރާން ނިންމީ ކަނޑު ދިރާސާ ކުރުމާބެހޭ އެއްބަސްވުން އެކަންޏެވެ. އެންމެ ބާރަށް ހަޅޭލީ ޔޫޓީއެފް އެއްބަސްވުމުގެ ވާހަކަ ނުވެސް ދައްކައެވެ. 

އިންޑިއާ އާއިއެކު ވެފައިވާ ހައިޑްރޮގްރަފީ އެއްބަސްވުމުގެ މުއްދަތު އިތުރު ނުކުރީ ޗައިނާއާއިއެކު އެކަމަށް އެއްބަސް ވުމަށެވެ. ޗައިނާއަށް ގޮސް އެއްބަސްވުން ތަކުގައި ސޮއި ކުރުމާއެކު ޗައިނާގައި އޮންނަ އެންމެ މަތީފެންވަރުގައި ކަނޑުގެ ސާރވޭ ކުރާ އުޅަނދު ރާއްޖެއަށް އަންނަން ހުއްދަދީ އިންޑިއާ ކަނޑުއަޑީގެ ސާރވޭ ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ޗައިނާއަށް ރާއްޖޭން ދިނީއެވެ. ގައުމީ ސަލާމަތަށް ނުރައްކާ ވެގެން އިންޑިއާ އާއި ވަތްކަނޑާލާ ޗައިނާއަށް ރާއްޖެ ހުޅުވާލީއެވެ. 

ރަށްރަށުގައި ހިންގާ ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއު ތަކަށް އިންޑިއާއިން އެހީތެރިވެ ބައެއް ބޮޑެތި މަޝްރޫއު އިންޑިއާ ކުންފުނިތައް މެދުވެރިކޮށް ކުރީ ސަރުކާރުން ހިންގާތީ ރާއްޖޭގެ ދަހިލީ ކަންކަމުގެ ތެރެއަށް އިންޑިއާ ވައްދާކަމަށް ވެގެން ލީހަޅޭކުގައި ވެރިކަން ބަދަލުވެ މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ސަވާރުވުމުން މި ޖެހުނީ ވަކިން ކޮންތަކު ހެއްޔެވެ. ޗައިނާއިން ކަނޑު ސާރވޭކޮށް މަކުނުދޫގައި ޗައިނާގެ މިލިޓަރީ ބޭސް އަޅަން އެއްބަސްވެ ނިމުނީއެވެ. ރަށްރަށުގައި ނަރުދަމާ އަޅާ މަދަރުސާ އަޅާ މިސްކިތްއަޅާ ކައިވެނި ކޮށްދީ މީހުން ވަޅުލާ ހެދުމާ ޗައިނާ ސަރުކާރުން ހަވާލުވަނީއެވެ. ސަރަހައްދު ބެލެހެއްޓޭ ވަރަށް ނަމުގައި ދިވެހި ސިފައިން ގާބިލު ކުރަނީއެވެ.

މުއިއްޒުގެ ގޮތް ދޫނުކުރުމާއި ނެއްގާނި ހަރުކަށިކަމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ނިއުކުލިއަރ ދެބާރުގެ ހަނގުރާމައިގެ މައިދާނަކަށް ރާއްޖެ ވެނިމެނީއެވެ. ހައްދު ފަހަނައެޅި ގައުމިއްޔަތުގައި ޗައިނާގެ އަޅަކަށް ރާއްޖެ ވާތަން ދެކެން ތިބޭށެވެ. ޗައިނާގެ ގޮނޑިކޮއްކޮ މުއިއްޒަށް މުލިއާގޭގައި ހެދި ސާޖިދާގެ ޖަކޫޒީން ފެން ފޮދެއްގައި ޖެހެލެވޭނީ ވެސް ޗައިނާ ބުނާ ވަރަކަށް ބުނާ ގޮތަކަށެވެ.  

"ދުވަހަކު ވެސް އަޅުގަނޑު މިއަދާ ހަމައަށް އައިރުގައި، ކެމްޕެއިން ތެރެެއިން ފެށިގެން، ކެމްޕެއިން ފެށި ދުވަހުން ފެށިގެން މިއަދާ ހަމައަށް އައިއިރުގައި އެންމެ މައުލޫއެއްގައި ވެސް ތަފާތު ގޮތަކަށް ވާހަކަ ދައްކައިފިންތޯ،" އޭ ބުނެ ވޭމަންޑޫ ރައްޔިތުންނާ ސުވާލުކުރީ ވަރަށް ގޮތެއް ނެތީމައެވެ. އެ ސުވާލު ވޭމަންޑޫ މީހުންނާ މުއިއްޒު ކުރީ ރައްޔިތުންނަށް ފުރައްސާރަ ކުރުމުގެ ގޮތުންނެވެ. އެންމެންނަށް އެނގޭ ކަމެއްގެ ވާހަކައިން އެހެން ނޫންނަމަ ސުވާލެއް ނުކުރާނެއެވެ. 

އެއް ވާހަކަ ދެ ފަހަރު ދެ ގޮތަށް ނުދައްކާ ކަމަށް ބުނެ މުއިއްޒު އޮޅުވާލަން އެއުޅެނީ ކޮން ބަޔަކަށް ހެއްޔެވެ. އެކަކަށް އެކައްޗެއް ވެސް ނޯޅެއެވެ. މަތިމައްޗަށް ބަރަހަނާވެ ދޮގު ބޭޒާރުވުން ނޫން ކަމެއް އެކަމަކުން ނުވެއެވެ. އިތުބާރުކޮށް ސަޕޯޓްކުރާ މީހުންގެ ކުރިމަތީގައި އިތުބާރު ގެއްލުން ނޫން ކަމެއް އެ ކަމަކުން ނުވެއެވެ. 

އިންޑިއާ ސިފައިންގެ މީހެއްގެ ބޫޓު ޖޯޑެއް ވެސް ރާއްޖޭގެ ފަސްގަނޑުގައި ނުބަހައްޓާ އެ މީހުން ބޭރުކޮށްލާނެ ކަމަށް ބުނަމުން އައީ މުއިއްޒެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުމަކީ މަޝްވަރާ ކުރެވެން ނެތް ކަމެކޭ ބުނީ މުއިއްޒުގެ ދުލުންނެވެ. އެހެން ބުނީ ސަމާސާ ތާކު ނޫނެވެ. ރައީސް ކަމަށް އިންތިހާބުވީ ފަހުން ދުނިޔޭގެ މީޑިއާ އަކަށް ދިން ބަސްދީ ގަތުމެއްގައެވެ. ދެހާހަށްވުރެ ގިނަ އިންޑިއާ ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ތިބިކަމަށާއި އެ މީހުން ޖެހޭނީ ވަގުތުން ވަގުތަށް ފައިބަން ކަމަށް ބުނީ މުއިއްޒެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުމާ ގުޅޭ ގޮތުން ކުރާނެ މަޝްވަރާއެއް ނޯންނާނެ ކަމަށާއި މަޝްވަރާ ކޮށްގެން އެ މީހުން ރާއްޖޭގައި އެންމެ ދުވަހަކު ވެސް ތިބެވޭނެ އެއްވެސް ގޮތެއް ނޯންނާނެ ކަމަށް ވެސް ބުނީ މުއިއްޒެވެ. 

ރާއްޖޭގައި ތިބި ކަމަށް މުއިއްޒު ބުނި 2000 އިންޑިއާ ސިފައިން ތިބި ތަނެއް، ވެރިކަމަށް އެރިފަހުން މުއިއްޒަކަށް ބުނެއެއް ނުދެވުނެވެ. ނުވެސް ދެއްކުނެވެ. ސަތޭކަ ހަމަ ނުވާ އަދަދު ތަކެއް އެކި ފަހަރު އެކި ވަރަށް ބުނީވެސް މުއިއްޒު ސަރުކާރުންނެވެ. މުއިއްޒު ދެ ފަހަރު ދެ ގޮތަކަށް ވާހަކައެއް ނުދައްކާ ނޫން ހެއްޔެވެ. 

ވެރިކަމަށް އެރުމުގެ ކުރީން އިންޑިއާ ސިފައިންނާ ގުޅުވައިގެން މުއިއްޒު ދެއްކިހާ ވާހަކަ ވެރިކަމަށް އެރުމާއެކު ބަދަލުވީއެވެ. "ނަން ނެގޯޝިބަލް އިސޫ" ވެގެން ދިޔައީ ނެގޯޝިބަލް އިސޫ އަކަށެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިން ތިބެގެން އޮޕަރޭޓް ކުރި ޑޯނިއާ ބޯޓާ ހެލްކޮޕްޓަރުތައް އެންމެ ފަހުން ޖެހުނީ ރާއްޖޭގައި ބަހައްޓާށެވެ. އެ އުޅަނދުތައް ދުއްވާ ބަލަހައްޓަން ތިބި އިންޑިއާ ސިފައިންގެ ބަދަލުގައި އިންޑިއާގެ މަދަނީ މީހުން އެކަން ކުރުން މުއިއްޒަށް އޯކޭ ވެއްޖެއެވެ. މަދަނީ މީހުންގެ ނަމުގައި ޔުނީފޯމް ނާޅާ އިންޑިއާ ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ތިބުން އޯކޭ ވެއްޖެއެވެ. 

ދެ ހެލްކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއާ ބޯޓުގެ ބޭނުން ކޮށްގެން އިންޑިއާ ސިފައިން ކުރި ހުރިހާ ކަމެއް އިންޑިއާގެ މަދަނީ މީހުން ލައްވާ ކުރުވީމާ މިޖެހެނީ ކޮންތާކު ހެއްޔެވެ. އެ އުޅަނދު ފަހަރުން އެއްކުރާ މައުލޫމާތު އިންޑިއާގެ އަޝްކަރިއްޔާއަށް ނުލިބި ދާނެެހެއްޔެވެ. އެ މައުލޫމާތު އިންޑިއަށް ނުގޮހެއް ނުހުންނާނެއެވެ. އެހެން ކަމަށް ވާނަމަ އިންޑިއާ ސިފައިން ތިބުމެކޭ ނުތިބުމެކޭ އޮންނަނީ ކޮން ތަފާތެއް ހެއްޔެވެ. އެއްވެސް ތަފާތެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. 

އެއްވާހަކަ ދެފަހަރު ދެގޮތަށް ދެއްކުމުގައި އެނދުކެނޑިފައި ހުރި މުއިއްޒު އަނގައިން " ނުއޮންނާނެ ދައްކާފައެއް" ކިޔާ ކިތަންމެ އަޑަށް ބާރުލާ ގޮވިޔަސް އެހެން ކިތަންމެ ވާހަކައެއް ދެ އަނގައިން މުއިއްޒު އޮތީ ދައްކާފައެވެ. ދަނީ ދައްކަމުންނެވެ.  

ވެރިކަމަށް އަރާގޮތަށް ދޫކޮށްލަން ބުނި ޔާމީނު އެހުރީ ބަންދުގައެވެ. މުއިއްޒަށް ވެގެން ވިއްޔާ ޔާމީނު ދުލެއް ނުކުރާނެއެވެ. ވެރިކަމަށް އަރާގޮތަށް ބާލަން ބުނި އިންޑިއާ ސިފައިންގެ ބޭލުނީ ޔުނީފޯމެވެ. ފޮނުވާލަން ބުނި ޑޯނިއަރ ބޯޓާއި ހެލްކޮޕްޓަރުތައް ޖެހުނީ ބޭނުން ކުރަން ބަހައްޓާށެވެ. ގެއްލުނު ކަނޑު ކަންތައްވެސް ގޮސް ނިމެނީ އޮތްބަޅަށެވެ.

ވަޒީފާއިން ވަކި ނުކުރާން ބުނި މުއައްޒަފުން ކަނޑަނީ ފަތުއަޑު ކިޔާފައެވެ. ސިފައިންނާއި ފުލުހުންނަށް ބޮޑުކުރަން ބުނި މުސާރަ އޮތީ އިބިލީހު ކައިވެންޏަށް ވެފައެވެ. މަދު ކުރަން ބުނި ސިޔާސީ މަގާމުތައް ގިނަވެ އިށީންނާނެ ގޮނޑިމޭޒެއް ނެތެވެ. ރަށްރަށުގައި ފަށައިގެން ކުރިއަށް ގެންދިޔަ މަސައްކަތްތައް ނުހުއްޓާ ކުރިއަށް ގެންދަން ވައުދުވެ އެކަންކަން ނުކޮށް ކުރަން އުޅެނީ ވުޖޫދުގައި ނެތް ބަޖެޓްގައިނެތް ކަންކަމެވެ. 

އެވާހަކަ ބާއްވާފައި ކޮންފްރަންޓޭޝަނަށް ދާން ނޫޅޭ ވާހަކަ ދައްކަމާހެއްޔެވެ. ވެރިކަމަށް އެރީ އިންޑިއާ އައުޓް ކުރާށެވެ. ހާހުން ދެހާހުން އިންޑިއާ ސިފައިން ތިބެގެން އެމީހުން ބާލާށެވެ. ވެރިކަމަށް އައީ ކުރީގެ ވެރިންނަށް އެއް ގޮނޑިން ތެދުވެ އަނެއް ގޮނޑިއަށް ދެވެނީ އިންޑިއާއިން ހުއްދަ ލިބިގެން ކަމަށް ބުނެ އެކަން ހުއްޓުވާށެވެ. ދާހިލީ ކަންކަމުގެ ތެރެއަށް އިންޑީއާ ހަންފަތުރާފައި އޮވެގެން އެކަން ނިމުމަކަށް ގެންނާށެވެ. 

ވެރިކަމުގައި ތުރުކީއަށް ދަތުރެއް ކޮށްލެވުމުން ހީވީ އެހެން ކަމެއް ހެންނެވެ. ރާއްޖެއަށް ކޮއްތު ދަރާ ބޯފެން ދޭނެ ބަޔަކީ ތުރުކީ ކަމަށް ހީވެ އެހެން ބަޔަކު ނެތަސް ހެޔޮވެ ފާޅުގައި އިންޑިއާ ރައްޔިތުންނާ ވެރިންނަށް ފުރައްސާރަ ކުރަން ނުކުތީއެވެ. ސިޓީ ކައުންސިލްގެ މޭޔަރަކަށް ހުރިއިރު ހޭހަންކޮށް ހަންޑިހައްލަން ގެންގުޅުނު ކުދިން ކޮޅަށް ޑެޕިއުޓީ މިނިސްޓަރުކަން ދީގެން އެ މީހުންގެ މަސައްކަތަކަށް ހެއްދީ މީސްމީޑިއާގައި އިންޑިއާއަށް ފުރައްސަރާ ކުރުމެވެ.

ޗައިނާއަށް ދަތުރެއް ކުރެވި ގޮތް ނޭނގޭ އަޑިނޭނގޭ އެއްބަސްވުން ތަކެއްގައި ސޮއިކޮށް އެހީގެ ގޮތުގައި ޑޮލަރު ކޮޅެއް ދޭން ބުނުމުން މުއިއްޒުގެ ދުނިޔެ ރަންވިއެވެ. ޗައިނާއިން އައިގޮތަށް އައިސް މާލެވެސް ނާރާ ވަށިވަށިން އިންޑިއާއަށް ދިނެވެ. އިންޑިއާއިން ބްލީ ކުރަނީ ކަމަށާއި ބެކްވާޑްގައި ބާއްވައިގެން އުޅޭކަމުގެ ތުހުމަތުކޮށް ސައިޒު އޮޅެގެން ޗެލެންޖު ކުރީ މުއިއްޒެވެ. މުއިއްޒު ކޮންފްރަންޓޭޝަނަކަށް ދާކަށް ނޫޅެއެވެ.

ސަރުކާރުގެ މައި ހޮސްޕިޓަލްގެ ގޮތުގައި ހުރި އައިޖީއެމްއެޗް ގެ ބަދަލުގައި ދަރުމަވަންތަ ހޮސްޕިޓަލަކީ މައި ހޮސްޕިޓަލަށް ހަދަން ނީންމީ މުއިއްޒެވެ. މިވަރުގެ ކުދިކުދި ކަންކަން މުއިއްޒު އިންޑިއާ އާއި ދެކޮޅަށް ކުރިއެވެ. ޒަމާނުއްސުރެ ދިވެހިން ބޭސް ފަރުވާއަށް ދިޔަ އިންޑިއާގެ ބަދަލުގައި ބެންކޮކާއި ޑުބާއީއަށް ފޮނުވަން ނިންމީ މުއިއްޒެވެ. އިންޑިއަށް ނުފޮނުވާން އެއަރ އެމްބިއުލާންސްގެ ހިދުމަތް ލަންކާއާއިއެކު ގާއިމުކުރަނީ މުއިއްޒެވެ. ސަރަހައްދު ބަލަހައްޓަން އިންޑިއާއިން ހޯދި އެހީތެރިކަން ނިމުމަކަށް ގެނެސް ތުރުކީން ޑްރޯން ގެނެސްގެން ސަރަހައްދު ބަލަހައްޓަން ނިންމީ މުއިއްޒެވެ. ކަނޑު ދިރާސާ ކުރުން އިންޑިއާ އަތުން އަތުލާ އެމަސައްކަތް ޗައިނާއާ ހަވާލުކުރީ މުއިއްޒެވެ. ކޮންފްރޮންޓޭޝަނަކަށް ދާކަށް މުއިއްޒު ނޫޅޭ ނޫންހެއްޔެވެ.

ބުނެވި ދިޔަ ހުރިހާ ސަކަރާތެއް ޖެހިފަހުން މުއިއްޒު ދައްކާ ވާހަކައިގެ ރާގު ބަދަލުވާން ފަށައިފިއެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިންގެ ބަޔަކު ރާއްޖޭގެ ސަރަހައްދަށް ވަދެ މަސްދޯނި ފަހަރަށް ހަތިޔަރާއެކު އެރުމުން ސިޔާދަތާއި މިނިވަންކަމުގެ ފަލަ ރަތް ރޮގުގެ ވެރިޔާ މުއިއްޒަށް ޗުއްޕުވެސް ނުބުނެވުނެވެ. ނަން ނެގޯޝިބަލް އިންޑިއާ އައުޓް ނެގޯޝިބަލް ކަމަކަށް ހަދާ ސިއްކަޖަހާ ރެސްކިއު އޮޕަރޭޝަންތަކުގައި އިންޑިއާ ޑޯނިއާ ބޯޓާއި ހެލްކޮޕްޓަރުތައް ބޭނުން ކުރުން އޯކޭވެ ޔުނީފޯމާ ނުލާ އިންޑިއާ ސިފައިން މަދަނީންގެ ގޮތުގައި ތިބުން ހަލާލު ވެއްޖެއެވެ. ޔާމީނުގެ ހަރާން ހުކުން ހަލާލު ވީގޮތަށެވެ.   

މިހާރު އަޑަށް ބާރުލާފައި އެއްވެސް ބަޔަކާ ކުރިމަތިލުމަކަށް ދާން ނޫޅޭ ކަމަށް މުއިއްޒު އެ ބުނަނީ ކީއްވެކަން ވިސްނާ ބަޔަކަށް އެނގޭނެއެވެ. އިންޑިއާއިން ޖަހާލި ފިލިމަހުގެ ވަސްކޮޅު މުއިއްޒަށް ވީއެވެ. އިންޑިއާގެ ބަޖެޓުގައި އެހީ ގޮތުގައި ރާއްޖެއަށް ދޭން ނިންމަފައިވާ ފައިސާ ގަނޑުގެ ދަހިވެތި ކަމުގައި އަނގަކާން ފެށީއެވެ. އަދިއެއް ދިނީއެއް ނޫނެވެ. އެކަމަކު މުއިއްޒު އެ ލާރިގަނޑަށް ފަރިކޮށްގެން އިންޑިއާ އާއި ވަތްކަޑާލަން އުޅުނު އުޅުންވެސް އުނބަށް ޖަހަނީއެވެ. 

ދޮގުހެދުމުގެ ތެރޭންވެސް އާދަޔާ ހިލާފު ބޮޑު ކަމަކީ ގައުމެއްގެ ރައްޔިތުންނަށް ދޮގު ހެދިހެދީނުން ގޮސް ވެރިކަން ހޯދުމެވެ. ދިވެހިން މިތިބީ އެދަންތުރައިގައި ރަނގަޅަށް ބެދިފައެވެ.

މިހާރު އޮތް ސަރުކާރު ވެރިކަމަށް އަންނަން ކުރި ކެމްޕޭނުގައި ހެދި ދޮގުތަކަށްފަހު ވެރިކަން ލިބުނެވެ. 2 ހާހަށްވުރެ ގިނަ ހަތިޔާރު އެޅި އިންޑިއާ ސިފައިންނާ ރައީސް ޔާމީނުގެ ހުސްގޮނޑި ހުވާކުރުމުގެ ރަސްމިއްޔާތާ ހަމައިން ގެއްލި އެހިސާބުން އެކަން އާތްވަށް އަރައިގެން ދިޔައެވެ.

އެއްބަޔަކު އަތްދޫކޮށް އަނެއްބަޔަކު އެއްޗެއް ނުވަތަ ކަމެއް މެނޭޖްކުރަން ހަވާލުވުމުގެ ކުރިން މިޒަމާނުގައި ހަދާއެއްޗަކީ ޑިއުޑެލިޖެންސް ކިޔާ އެއްޗެކެވެ.  

ރިސޯރޓެއް ވިއްކާލާ އިރު ގަންނަ ބަޔަކު އެތަން ގަންނަނީ މިބުނާ ޑިއުޑެލިޖެންސް ހަދާފައި އެއީ ކުރަން ރަނގަޅު ފައިދާ ބޮޑު ވިޔަފާރިއެއް ކަމަށް ހިސާބު ތަކުން ކަށަވަރު ވީމާ ނޫނީ ގަންނަ މީހާ އެރިސޯރޓެއް ނުގަންނާނެއެވެ.

ކުރުކޮށް ބުނާނަމަ އެކުރާ ކަމަކީ ވަތްގަނޑުގައި ހުރި އެއްޗަކާ، އަންނަން އޮތް އެއްޗަކާ ދާން އޮތް އެއްޗެއް އަޅާ ކެނޑީމާ ވެސް ފައިދާ ވާތީ ޑީލް ނިންމަނީއެވެ.

ސަރުކާރު ބަދަލުވުމުގެ އިންތިގާލީ މަރުހަލާއަކީ ވެސް ޑިއުޑެލިޖެންސެވެ. ހުވާ ކުރުމުގެ ކުރިން މިޕްރޮސެސް ހިންގުމަކީ ގާނޫނީ މަރުހަލާއެކެވެ. އެއް މަސްވަންދެން ސަރުކާާރުގެ ހުރިހާ އޮފީސްތަކާއި ކުންފުނިތަކަށް ވަފުދުތައް ފޮނުވާނީ ޑިރެކްޓަރ ޖެނެރަލް އޮފް ޓްރާންސިޝަން އެވެ. އެމަގާމަށް މީހަކު ކަނޑަޅާނީ އިންތިހަބީ ރައީސްއެވެ. 

ސަރުކާރުގައި ހުރި އެއްޗަކާ، ދާން އޮތް އެއްޗަކާ އަންނަން އޮތް އެއްޗެއް ހިސާބު ކުރުމަށްފަހު، ބަރާބަރަށް ގައުމު ހިންގޭނެތީ ރައީސް މުއިއްޒު ހުވާ ކުރުމުގެ ރަސްމިއްޔާތުގެ ހުރިހާ ބިލެއް އެއްކޮށްލީމާ 30 މިލިއަނާ ގާތްކުރާ ރުފިޔާ 2 ދެގަޑިއިރުން ބާދަގަނޑަށް ހަދާލީ އިގްތިޞޯދުގައި ވަރުހުރެ، މާލިއްޔާގައި ބޯކޮށް ފައިސާ ހުރީމައެވެ.

މިޕްރޮސެސް ފުރިހަމަވެ، ހުވާ ކުރެެއްވުމަށް ފަހުގައި ވެސް ރައީސް މުއިއްޒު އިއުލާން ކުރެއްވި ބޮޑެތި ކަންކަން ހަނދާން ކޮށްލާށެވެ. ވާދޫ ކަނޑު ހުރަސްކޮށް ބިޔާދު އަތޮޅަށް ކަނޑުއަޑިން ރޭލުގައި ދެވޭ ބިއްލޫރި ޓަނަލެއް އަަޅަން ނިންމެވީ ރައީސް މުއިއްޒެވެ. ބަލިމީހުން ޑުބާއީ އާއި ބެންކޮކަށް ފޮނުވައިގެން ފަރުވާދޭ ވާހަކަ ވިދާޅުވީ ވެސް އެ މަނިކުފާނެވެ. މިހާރުވެސް ވަޑައިގަންނަވާ ރަށްތަކަށް އެހެރަވާ ވައުދު ތަކެވެ. އެއަރޕޯޓާއި މަގުތަކާއި ކޯޒްވޭތަކާއި، ބަސަރާގެ މޮޅު ކަދުރާ އެކަދުރު ކާން ރައްޔިތުންނަށް ކޭސް ކޭހުގައި ރަން އިލޮއްޓެވެ. ހަމަ އަނެއް ނޭވާގައި ދައުލަތުގެ މާލިއްޔާގައި އެއްޗެއް ނެތް ވާހަކައެވެ. ބަޔަކު މޮޔަ ނުވިއްޔާ ދެރައެވެ.

މިހާރު މިއޮތީ މަޖިލިސް އިންތިހާބެވެ. މިފަހަރު ހަދަންޖެހޭނީ އާ ދޮގު ތަކެކެވެ. މަޖިލިސް ވޯޓުހޯދަން ރައްޔިތުން އަރުވަން ޖެހޭނީ މުޅިން އެހެން ޅޮސް އުނދޯއްޔަކަށެވެ. އިގްތިޞޯދު އިނދަޖެހި، ޕްރޮޖެކްޓްތައް ހުއްޓާލަން ޖެހޭ ވާހަކަ މިހާރު ވިދާޅުވަނީ ހަމްދަރުދީ ކާޑް ކުޅެގެން މަޖިލިހުގެ ވޯޓް ހޯދަން ކަމަށް ވާނަމަ އެޖަހަނީ ރަނގަޅު ހިސާބެއް ނޫނެވެ.

އެންމެ ހައްގުވެރީންނަށޭ ވިދާޅުވެ ހަމަ އެކަނި ސަރުކާރު ހޮސްޕިޓާ ތަކުން މަދު ބަޔަކަށް އާސަންދަ ދޭން ނުނިންމަވައްޗެވެ.

ސަބްސިޑީ ލިބޭނީ ހަމައެކަނި ނިކަމެތިންނަށް ކަމަށް ނިންމަވާ އެހެން މީހުންގެ ފެންބިލާ ކަރަންޓް ބިލު ބޮޑު ކުރައްވަން އުޅެގެން ނުވާނެއެވެ. ދައުލަތުގައި އެއްޗެއް ނެތޭ ވިދާޅުވެ ސަރުކާރު މުވައްޒަފުންގެ މުސާރަ ކުޑަ ކުރާކަށް ރައްޔިތުން ނުރުހޭނެއެވެ. 

ހުވާ ކުރެއްވީ ރަނގަޅަށް ހިސާބު ކުރެއްވުމަށް ފަހުގައެވެ. ހުރިހާ ޕްރޮޖެކްޓް ވާނީ ކުރިއަށް ގެންދާށެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ލިބޭ އެއްވެސް ހިދުމަތެއް އުނިކޮށް ލޯލާރިއެއްވެސް ކަނޑައިގެން ނުވާނެއެވެ.

އިގްތިޞޯދީ ދަތިވާހަކަ ދައްކާ ޕްރޮޖެކްޓްތައް ކުރިއަށް ނުގެންދެވޭނެ ވާހަކަ ދައްކާ ނިމިގެން އަނެއް ނޭވާގައި ވިދާޅުވަނީ ބޮޑެތި މަޝްރޫޢުތަކުގެ ވާހަކައެވެ. ނުވިތާކަށް ލާމަރުކަޒީ މިނިސްޓަރު އާދަމް ޝަރީފް އިއްޔެ  ވިދާޅު ވަނީ ވަރަށް އަވަހަށް ރާއްޖޭގެ އެތަން މިތަނުން ޑުބާއީގެ މަންޒަރުތައް ފެންނަ ވާހަކައެވެ. ދުލުގައި ގޮއްނުޖެހޭތީ ދޮގުހަދަމުން ތިބެ އަނގަދިޔާ ކުރާއިރު ކިޔޭ ނުކިޔޭ އެއް ވާއެއް ނުވާއެއް ސާފެއް ނުވެއެވެ.

ކޮވިޑް19ގެ ޢާލަމީ ވަބާއަކީ ރައީސް ސޯލިހުގެ ކެމްޕޭނު ވައުދަކުން ގެނައި އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެއީ ކުއްލިއަކަށް ލައިގަތް ބޮޑު މުސީބާތެކެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ލިބޭ އެއްވެސް ހިދުމަތެއް އުނި ނުކޮށް، ސަރުކާރު މުވައްޒަފުންގެ މުސާރައިން ލޯލާރިއެއް ވެސް ނުކަނޑާ އެ 2 އަހަރާ އަނެއް 3 އަހަރު ގައުމު މެނޭޖްކުރީ ރައީސް އިބޫއެވެ. ކޮވިޑްގައި ވަޒީފާ ގެއްލި ހާލުގަ ޖެހުނު އެންމެނަށް ރައީސް އިބޫ ސަރުކާރުން އެހީތެރިވިއެވެ.

ދިވެހިރައްޔިތުން އިބޫ ނޫންގޮތެއް ހޯދައިގެން ރައީސް މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ގެނައީ ހާލުގައި ޖެހޭކަށް ނޫނެވެ. އިބޫ ސަރުކާރަށްވުރެ ރަނގަޅު މޮޅު ގޮތް ބޭނުންވާތީއެވެ. ވީމާ ކުރީގެ ޑްރާމާ ބާވެ އާޑްރާމާ ތަކެއް ޖައްސައިގެން މަޖިލިސް ގޮނޑިތަކަށް ވޯޓު ހޯދޭނެކަމަށް ދެކޭނަމަ މިސަރުކާރަށް ވަރަށް ވެދުމެވެ.

ކޮވިޑްގެ އާލަމީ ވަބާގައި މުޅި ދުނިޔެ ހުއްޓި އެއްވެސް އާމްދަނީއެއް ނުލިބި ރައްޔިތުން ބަޑަށް ނުޖައްސާ ދައުލަތް މިހާ ހިސާބަށް ވާރުތަކޮށް ދިނީތީ ޝުކުރުވެރި ވުމުގެ ބަދަލުގައި އުފައްދަން މުއިއްޒަށް އެނގެނީ ނަފްރަތެވެ. ދަތި އުދަގޫ ހާލުގައި ވެސް ކުކުރާނުލާ ރައްޔިތުންގެ ޑިމާންޑްތައް ފުރިހަމަކޮށް ދެއްވުމުގައި މަތިވެރި ގުރުބަނީއެއް ވެވަޑައިގެން ރައީސް ސޯލިހާމެދު ނަފްރަތު އުފައްދައިގެން ރައްޔިތުން އެދޭކަންކަން ނުކޮށް ދައުލަތް ލޫޓުވާލަން މުއިއްޒު މޮޅެތި ވާހަކަ ދައްކާނެ ކަމެއް ނެތެވެ.

މާކަންވާ މީހަކަށް ހެދިގެން ދޮގު ވައުދުތައް ވެގެން ދައުލަތް ހިންގުމާ ހަވާލުވެދޭށޭ މުއިއްޒު ގާތުގައި މީހަކު ނުބުނެއެވެ. ދަރަނިވެރި ދައުލަތެއް ނަގާ ކޮނޑަށް ލައިގެން ހުރެ އިސްކަމޭ ތަރުތީބޭ ވައުދޭ ދަރަންޏޭ ނުކިޔާށެވެ. ޖެހޭނީ ރައްޔިތުން ބޭނުންވާ ކަންކަން ކޮށްދޭށެވެ. ވެރިކަން ހޯދީ މަވަރެއް ނެތްކަމަށް ދެއްކިގެންނެވެ.

ކޮންމެ މަހަކު ސިޔާސީ މީހުންގެ މުސާރައަށް ބިލިޔަނުން ހަރަދު ކުރަން މުއިއްޒު ސަރުކާރުގައި ފައިސާ ހުރެއެވެ. ރިޔާސީ ގަނޑުވަރު އާބަތުރަ ފިލުވަން މިލިޔަނުން ހަރަދުކުރަން ސަރުކާރުގާ ފައިސާ ހުރެއެވެ. ހުވާކުރަން 22 މިލިޔަން ހަރަދުކުރުމަށް އޯކޭވީއެވެ.  22 ވުޒާރާއާއި އެތައް އައު ކުންފުންޏާއި އިދާރާތައް އުފައްދައިގެން ހަރަދު ކުރާނެ ފައިސާ މުއިއްޒު ސަރުކާރުގައި އެބަ އޮތެވެ. ބޮދުގެރި ބޭރަށް ހިންގާހެން މުއިއްޒާއި ސެންބެ ރާއްޖޭން ބޭރަށް ދަތުރު ކުރާނެ ފައިސާ ފުނިޖަހާފައި އެބަހުއްޓެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުން ގަންނަން ބޯކޮށް ލާރި އެބައޮތެވެ. ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކާނެ ގޮތް މުއިއްޒަށް އެބައޮތެވެ. ޓްރިލިއަން ޑޮލަރު ހަރަދުކޮށްގެން ރަސްޓަނަލް އަޅާނެ ގޮތްވެސް މުއިއްޒަށް އެބައޮތެވެ. ލަންކާއަށް އެއަރ އެންބިއުލާންސް ދަތުރު ކުރާނެ ފައިސާ އެބަހުއްޓެވެ. ޑުބާއީއާއި ބެންކޮކުން އާސަންދަ ދޭނެ ފައިސާ އެބަހުއްޓެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިންނާ ވާދަކޮށްލެވޭ ވަރަށް ވައިގެ އުޅަނދު ދުއްވޭވަރުގެ އަސްކަރީ ގާބިލުކަން އުފެއްދޭނެ ފައިސާ އެބަހުއްޓެވެ. 

މުއިއްޒަށް ނެތީ ރަށްރަށުގައި ފަށާފައިހުރި އަސާސީ ހިދުމަތްތައް ނިންމާނެ ފައިސާއެވެ. ރަށްރަށުގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ އާއްމު ރައްޔިތުންނަށް ދޭކުޑަ މުސާރަކޮޅު ދޭނެ ފައިސާއެވެ. 

އަޖައިބެއް ނުވާނެހެއްޔެވެ. ނިމިދިޔަ ފަސް އަހަރުތެރޭގައި ކަރަންޓް ކެނޑިގެންނާއި ބޭނުންވާ ވަރަށް ކަރަންޓް ނުލިބިގެން ރައްޔިތުން ރަށްރަށުގައި އުޅޭ އަޑެއް ނީވެއެވެ. އައްޑޫއާއި ނައިފަރު ފަދަ އެއްވެސް ތާކުން ފެނުގެ ހިދުމަތް ކެނޑިގެން އުޅޭ އަޑެއް ނީވެއެވެ. މިވެރިކަމަށް އައިފަހުން އެ ހުރިހާ އަޑެއް އެބަ އިވެއެވެ. މިސް މެނޭޖުގެ ވާހަކަ ދައްކަން މުއިއްޒު ލަދުގެން ބަލާށެވެ. 

އަތްގުޅި ނުކާވަރު ވައުދުވަމުން ދަރަންޏޭ އާމްދަނީއޭ ކިޔައިގެން ރައްޔިތުންގެ ބޮލަށް ޗިޕް ޖަހަން ނުހިނގާށެވެ. ކަންކަން ނުކުރުމުގެ ބަހަނާއަކަށް ކުރީ ސަރުކާރޭ ކިޔަކަސް އެވާހަކައެއް މިހާރަކު ނުހިނގާނެއެވެ. ފޮޓޯ ގަނޑަކާ ހުސް ގޮނޑިއެއް ވިއްކައިގެން ވެރިކަން ހޯދާ ހުސްގޮނޑި ތަކަކާ މުހާތަބުކޮށް ރިޔާސީ ބަޔާން އިއްވުނީމާ ލައްކައެކޭ ހީވަނީތާއެވެ. ތިޔަހެން ހޮޅި ހޮއްލަ ހޮއްލާ ހުއްޓާ ހޮޅިލާ ނަގަމުންދާ ރާޅުގެވަރު އެނގޭނީ ބިންދާލީމައެވެ.   

ގެދޮރުވެރި ސްކީމުގެ ފްލެޓްތައް ދޫކުރުމުގެ ވިސްނުން މިސަރުކާރުގައި ހުރިނަމަ ބަހަނާ ނުދައްކާ ފްލެޓް ލިބޭނެ ކަމަށް ގެޒެޓްކުރެވިފައިވާ 4ހާސް ފަރާތާއި ފްލެޓް ހަވާލުކުރާނެއެވެ. ނޫންނަމަ ފްލެޓް ދޭނެކަމަށް ކުރީ ސަރުކާރުން ކަނޑައަޅާފައިވާ 15 ހާސް މީހުންގެ މެދުގައި ގުރުއަތު ލައިގެން 4000 ފަރާތް ހޮވާ ފްލެޓް ހަވާލު ކުރާނެއެވެ.

ވަކި ހަތަރުހާސް މީހެއްގެ ވާހަކަ ދައްކަނީ ސިޔާސީ ފިތުނައެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ހަގީގަތުގައި އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަނުން ބަލަންޖެހޭނީ ގެދޮރުވެރި ސްކީމުން ފްލެޓަށް އެދުނު މީހުންގެ ތެރެއިން ޝަރުތު ހަމަވާ މީހަކު ޝަރުތު ހަމަވާ 15 ހަސް މީހުންގެ ތެރޭގައި ނުހިމެނި ދޫކޮށް ލެވިފައިވޭތޯއެވެ.

އެންޓި ކޮރަޕްޝަނުން ކުރާ ތަހުގީގެއްގައި ޝައްކެއް ނެތް މިންވަރަށް ސާބިތުވާ ކޮރަޕްޝަނުގެ އަމަލާމެދު ފިޔަވަޅު އަޅަން ޖެހޭގޮތް ގާނޫނު ތަކުގައި އެބަހުއްޓެވެ. ކައުންސިލަކުން ވެސް ސައްހަ ނޫން މައުލޫމާތެއްދީ ކޮރަޕްޝަންގެ އަމަލެއް ހިންގުމަކީ ހިނގާފާނެ ކަމެކެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު ހުރިހާ ކައުންސިލުން އަމަލު ކުރަނީ ގޯސްކޮށް ކަމަށް ކަނޑައަޅާ ގޮތް ނިންމުމުގެ ބާރެއް އެންޓިކޮރަޕްޝަން ކަމިޝަނަކަށް ނުއޮންނާނެއެވެ. އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަނަކީ ހުކުމް ކުރާބައެއް ނޫނެވެ.

ސިޓީ ކައުންސިލްތަކާއި އަތޮޅު ކައުންސިލް ތަކާއި ރަށު ކައުންސިލް ތަކަކީ އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކަމިޝަން ފަދައިން ގާނޫނު އަސާސީން އުފައްދާފައިވާ މުއައްސަސާ ތަކެކެވެ. ސިޓީ ކައުންސިލްތަކާއި އަތޮޅު ކައުންސިލްތަކާއި ރަށު ކައުންސިލް ތަކުގެ މެންބަރުންނަކީ ރައްޔިތުން އިންތިހާބުކޮށް ގާނޫނީ ހުވައެއް ކޮށްގެން ތިބޭ ބައެކެވެ. އެހެން ކަމުން ކައުންސިލް ތަކުގެ އިތުބާރު ގެއްލޭ ގޮތަށް ދައުލަތުގެ އެއްވެސް މުއައްސަސާއަކުން ކުޑަވެސް ކަމެއް ކުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ. 

ކައުންސިލް ތަކުން ދޫކޮށްފައިވާ ރަސްމީ ލިޔުމަކީ ގައިރު ގާނޫނީ އެއްޗެއް ކަމަށް ކަނޑައެޅޭނީ ޝަރުއީ ކޯޓަކުންނެވެ. އެހެން ބަޔަކަށް އެބާރު ލިބިގެނެއް ނުވެއެވެ. އަމްދުން ކައުންސިލަކުން ދޫކުރާ ލިޔުމެއް ބަލައިނުގަނެގެން އެއްވެސް ރައްޔިތެއްގެ ހައްގަކަށް އުނިކަމެއް އަންނަ ނަމަ އެކަމެއް ޝަރީއަތުން ނޫނީ ނުނިންމޭނެއެވެ. 

ރަށްރަށުގެ ރަޖިސްޓްރީގައި ހިމެނޭ މިހުން ދިރިއުޅޭތަން އެންމެ ރަނގަޅަށް އެގެނީ އެ ސިޓީއެއް ނުވަތަ އެރަށެއްގެ ކައުންސިލަށެވެ. އެމީހުންގެ ހާލަތާއި ދިރިއުޅުމަށް އަންނަ ބަދަލުތައް ހޯދާ ދެނެގަނެވޭނެ އެންމެ ފަސޭހަ ކުރުމަގަކީވެސް ލޯކަލް ކައުންސިލެވެ. ގެދޮރުވެރިޔާ ސްކީމްގެ ދަށުން މީހެއްގެ ދިރިއުޅުމުގެ މައުލޫމާތު އެންމެ އިތުބާރާއި ސައްހަކަމާއެކު ހޯދޭނީ އެމީހަކު ނިސްބަތްވާ ސިޓީ ނުވަތަ ރަށު ކައުންސިލަކުންނެވެ. 

ކައުންސިލަކުން ދޫކޮށްފައިވާ ލިޔުމެއްގައި އޮތް މައުލޫމަތެއްގެ ސައްހަކަމާ މެދު ސުވާލު އުފެދިއްޖެނަމަ އެ މައްސަލައެއް ވަކިން ތަހުގީގުކޮށް އެކަމާމެދު އަޅަންޖެހޭ ގާނޫނީ ފިޔަވަޅެއް އެޅުމަކީ އެއްވެސް މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. ގޯސްކޮށް ކަމެއް ހިނގާފައިވާކަން ސާބިތުވުމުން ރެކަމަންޑޭޝަން ތަކެއް ދީފައި ދޫކޮށްލުމަކުން ވަޖިބު އަދާ ކުރެވުނީ ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ. ވަކި ކައުން ސިލަކުން ކޮސްފައިވަ ވަކި ކަމެއް ނުބުނެ ހުރިހާ ކައުންސިލަކުން ދޫކޮށްފައިވާ ހުރިހާ މައުލޫމާތުގެ ސައްހަ ކަމާމެދު ޝައްކުއުފައްދާ ކައުންސިލްތަކުގެ އިތުބާރު ކަނޑުވާލުމަކީ އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކަމިޝަނަށް އޮތް ހައްގެއް ނޫނެވެ. އެންޓިކޮރަޕްޝަން ކަމިޝަންގެ ގައިރު ޒިންމާދާރު ކަމުގެ މައްސަލަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ބަލާ ފިޔަވަޅު އަޅަން ޖެހެއެވެ.

އާދޭހެވެ. ވަރަށް ބޮޑު ތެދުފުޅެކެވެ. ރައީސް މުއިއްޒު ދެކެ މީހުން އިހުލާސްތެރި ލޯބި ނުވަނީ ގަދަބަސް ވިދާޅުވާތީއެވެ. ރައީސް މުއިއްޒު ވަރުގެ ބޭފުޅަކު ދުނިޔޭގައި ނެތްކަމަށް އަމިއްލައަށް ދެކިވަޑައިގެން ކުރައްވާ ކަންކަމުންނެވެ. ރައްޔިތުންނަށް މުއިއްޒު ކުރައްވާ ގަދަ ފަދަ އަމުރު ތަކުންނެވެ.

ތެދުފުޅެކެވެ. ރައީސް މުއިއްޒަކީ މަޑުމައިތިރިކަމާ ލޯތްބާއެކު ރައްޔިތުންނާއި މުހާތަބު ކުރައްވަން ދެނިވަޑައިގަންނަވާ ބޭފުޅެއް ނޫނެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ ދޫފުޅަކީ ދޮގާއި އޮޅުވާލުމުގައި ވަރަށް ވިހަގަދަ ތޫނު ހަތިޔާރެކެވެ. މޫނުފުޅަށް ރުލެއްވެސް އަރުއްވާ ނުލައްވާ ބުހުތާން ދޮގު ހެއްދެވުމުގައި ލާމަސީލު މިސާލެކެވެ. ގައްސާނުގެ ވާހަކަފުޅު ތަކުން ރައްޔިތުންނަށް ސާބިތު ކޮށްދެއްވެވީ ރައީސް މުއިއްޒުގެ ބަސްފުޅުގެ ދޮގުކަމެވެ. ރައީސް މުއިއްޒު ވެވަޑައިގަންނަވާ ވައުދުތަކާއި ހިލާފުވެ ވަޑައިގަންނަވާ ކަމާއި އުނބަށް ޖެއްސެވުމުގައި ރައީސް މުއިއްޒަކީ ދެވަނައެއް ނެތް ބޭފުޅެއް ކަމެވެ.

ނިމިދިޔަ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ރައީސް މުއިއްޒަށް އެއްރަށަކުން އެންމެ ގިނަ ވޯޓު ލިބިވަޑައިގެން ތ. ގުރައިދޫ ރައްޔިތުން ރައީސް މުއިއްޒަށް ވޯޓިދިން މައިގަނޑު ސަބަބަކީ ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރުމެވެ. ގުރައިދޫ ރައްޔިތުންގެ ކުރިމަތީގައި މަތިމައްޗަށް މުއިއްޒު ވެވަޑައިގެން ވައުދަކީ ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރެއްވުމެވެ. ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރައްވަން ވެވަޑައިގެން ބުހުތާން ވައުދު ނުފުއްދަވާކަން ގުރައިދޫ ރައްޔިތުންނަށް އެނގެއެވެ. ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަންވެ ވަޑައިގަތަ ނުދެއްވަން ކުރެއްވެން އޮތްހާކަމެއް ރައީސް މުއިއްޒު ކުރައްވާނެކަން އެންމެނަށް އެނގެއެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ ބުރަ މަސައްކަތުން ގައުމުގެ އޮއިވަރު ބަދަލު ކުރިނަމަވެސް ގައުމުގެ ދުވެލި ތަރައްގީގެ މިސްރާބާ ދިމާލަށް ބަދަލުނުވާކަން ގައްސާނަށް ވިސްނިވަޑައިގަނެއެވެ. ފުރުސަތުގެ ބޭނުން ރައްޔިތުން ހިފާ ރައީސް މުއިއްޒު ދޫކޮށްލުމަށް ގުރައިދޫ ރައްޔިތުންނަށް ގައްސާނު މެސެޖް ދެވީއެވެ. ރައީސް މުއިއްޒުގެ ކުރިފުޅުމަތީ ހުންނަވައިގެންނެވެ.

ވާނީވެސ އެހެންތާއެވެ. ރައީސް މުއިއްޒުގެ އިއްޒަތާއި އިތުބާރާއި ހައިބަތު މީހުންގެ ކުރިމަތީގައި އުފުލެމުން ނުދާކަން ގައްސާނަށް އެނގިވަޑައިގަންނަވައެވެ. ހަތުރުން ފާރަވެރި ކަޅިއަކުން ހިތްހަމަނުޖެހި ފިލާތިބެ ކަންކަން ބަލަމުންދާ ކަމަށް ގައްސާން މައުމޫނު ވިދާޅުވީ އެހެން ވެގެންނެވެ. 

ގައްސާނު އެވިދާޅުވާ ފިލާތިބެ ރައީސް މުއިއްޒު ކަންކަން ބަލަމުންދާ ހަތުރުންނަކީ އިދިކޮޅު އެމްޑީޕީއެއް ނޫނެވެ. އެހެނީ އެމްޑީޕީން ރައީސް މުއިއްޒުގެ ކަންކަމަށް ފާރަވެރިވަނީ ފިސާރި ފާޅުކަން ބޮޑުކޮށެވެ. އެކަމަކު ފިލާތިބެ ރައީސް މުއިއްޒަށް ފާރަވެރިވާ ހަތުރުންނަކީ ރައީސް ޔާމީނާއި އެމަނިކުފާނުގެ ބައިވެރިންނެވެ. ރައީސް ޔާމީނުގެ ވަފާތެރިން ގިނަ ތ. ގުރައިދޫގައި މުއިއްޒު ކުރިފުޅުމަތީ ހުންނަވާ ގައްސާނު ކުރެއްވީ ރައީސް މުއިއްޒަށް މަލާމާތާ ފުރައްސާރައެވެ. 

ރަށްރަށުން މާލެއައިސް މާލޭގައި ދިރިއުޅޭހާ މީހުންނަކީ ތަންތާ ވަޒީފާގައި އަބަދު އުޅޭ ބައެއްއް ނޫނެވެ. ބައެއް މީހުން ވަޒީފާ އަދާކުރި ކުންފުނިތަކާއި އޮފީސްތަކާއި ކިޔެވި ސުކޫލްތައް ވުޖޫދުގައި މިހާރަކު ނެތެވެ. އެތަން ތަނުން ލިޔުން ހޯދައިގެން ކުރަންވާ ކަމެއް އެފަދަ މީހުން ތިބެން ޖެހެނީ ނުކޮށެވެ. 

މަލޭގައި އެންމެނަކު އުޅުނީކީ ފެށުނީއްސުރެ އެއްގެއަކު ނޫނެވެ. އެއް ވަޒީފާއެއްގައި އެއް ތަނެއްގައެއް ނޫނެވެ. ދިހަބާރަ ގޭގައި ދިރިއުޅުނު އާއިލާތައް މަދެއް ނުވާނެއެވެ. އެހުރިހާ ތަންތަނުން ލިޔުން ހޯދުމަކީ ފަސޭހަ ރަހުމަތެއްގައި ވެވޭކަށް އޮންނަ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެހެން ނޫނަސް ދިރިއުޅުނު ގެއެއްގެ ވެރިފަރާތުންދޭ ލިޔުމަކީވެސް ބަލައިގެން ވާން އޮތް އެއްޗަކަށް ނުވެއެވެ.

މާލޭގައި ދިރިއުޅުނުކަން ދަންނަ ހެކިންދޭ ހެކިބަހަކީވެސް ބަލައިގަނެވޭ އެއްޗަކަށް ވަނީއެއް ނޫނެވެ. އިސްލާމީ ޝަރީއަތުގައި ކުށް ސާބިތު ކުރަން ހެކިބަސް ބަލައި ގަނެވުނަސް ފްލެޓް ހައްގުވުމަށް ޕޮއިންޓް ލިބުމުގައި ހެކި ބަހަކީވެސް ބުރަދަނެއް އޮތް އެއްޗެއް ކަމަކަށް ނުވެއެވެ. 

މިކަހަލަ އެތައް ސަބަބުތަކަށްޓަކައި އެމީހަކު ނިސްބަތްވާ ރަށެއްގެ ރަށު ކައުންސިލު ނުވަތަ ސިޓީ ކައުންސިލުން ދޭލިޔުން ބަލައިނުގަނެވޭ ވަރަށް ގޮތް ބޮޑުވީމާ ފްލެޓް ހައްގުވާ ކަމަށް ކަނޑައެޅިފައިވަ 400 މީހުންގެ %60 ޕަސެންޓް ކިއްކުރަން ހެއްޔެވެ. ސަތޭކަ ޕަސެންޓް މީހުންނަށް ވެސް ފްލެޓް ހައްގެއް ނުވާނެއެވެ. 

ކައުންސިލު ތަކާއި ގޭގޭވެރިން ދޮގު މައުލޫމާތު ދީގެން ޝަރުތު ހަމަކުރުވިއްޔޭ ކިޔައިގެން އޮޅުވާލަން ނުހަދާށެވެ. ފްލެޓަށް ޝަރުތު ހަމަވީ އެންމެ 4000 މީހުނެއް ނޫނެވެ. 15000 މީހުންނަށްވުރެ ގިނަ ބަޔަކަށް ޝަރުތު ހަމަވެއެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުން އިއުލާނުކުރީ ފުރަތަމަ ނިމޭ 4000 ފްލެޓަށް ހޮވޭ މީހުންނެވެ. ފުރަތަމަ 4000 މީހުން ހޮވީ މާރކްސް ލިބިފަހުރި ތަރުތީބުން މަތިން ތިރިއަށެވެ. އޭގެ މާނައަކީ ދެންތިބި މީހުން ޝަރުތު ހަމަ ނުވުމެއް ނޫނެވެ.

މުޅި މަފްހޫމް އޮޅުވާލައިގެން ފްލެޓް ހައްގުވާ ކަމަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ބައެއްގެ ތެރޭން އެތައް ބަޔަކަށް ޝަރުތު ހަމަނުވާ ކަމަށްބުނެ އެމީހުން އެ ހައްގުން މަހުރޫމުކޮށް އެހެން ބަޔަކަށް ފްލެޓް ދީގެން ފަރަކު ނުޖެއްސޭނެއެވެ. %60 މީހުން ފްލެޓް ޝަރުތު ފުރިހަމަ ކޮށްފައިވަނީ  ދޮގު މައުލޫމާތު ދީގެންކަން ޝަރީއަތަށް ސާބިތުނުކޮށް މުއައްސަސާއަކުން ނިންމާފައި އޮތް ނިންމުމެއް ބަދަލުކޮށް ބައެއްގެ ހައްގެއް ނިގުޅައެއް ނުގަނެވޭނެ. 

ރަށު ކައުންސިލްތަކާއި ހެކިންނަށް އިތުބާރު ނުކުރާނަމަ އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކަމިޝަނުން ކޮރަޕްޝަނެއް ނުހިންގާނެ ކަމަށް ބަލަން އެތާ ތިބެނިއްޔަކީ މަލާއިކަތުންނެއް ނޫނެވެ. ފާޑުފާޑުގެ ހަމަ އަޅުވައިގެން ޑރ. މުއިއްޒު ބޭނުންވާ ބަޔަކަށް ފްލެޓްތައް ބަހާލަން އޭސީސީން ޖާގަ ހަދާދިން ދިނުން ބަލައެއް ނުގަނެވެއެވެ. މަޖިލިސް އިންތިހާބަށް ޑރ. މުއިއްޒަށް އޭސީސީން ދޮންކޮށްދޭ ދޮންކެޔޮ ގަނޑަކަށް 4000 ފްލެޓް ހަދަނީ ހެއްޔެވެ.

ހަމަތެދެކެވެ. މޮޅެތީ ވާހަކަ ދައްކައިގެން ދރ. މުއިއްޒު ޖަހާ ޗައްކަރުގައި ބަޔަކު ބައްދަން އޭސީސީން ހިންގި ޖަރީމާ މާގޯހެވެ. ހައުސިންގ މިނިސްޓްރީއާއި އޭސީސީން ކޮންމެ ވާހަކަ އެއްދައްކާ ކޮންމެ ހަމައެއް އެޅުވިޔަސް ވަރިހަމައެވެ. ފްލެޓް ލިބުމުގައި ދޮގު މައުލޫމާތުގެ މައްޗަށް ޕޮއިންޓް ލިބިފައިވާކަން ސާބިތުވާ މައްސަލަތައް ވަކިވަކީން ޝަރީއަތަށް ސާބިތު ނުކޮށް އެކެއްގެ އެއްފްލެޓް ވެސް ގެއްލިގެން ނުވާނެއެވެ. 

ސިޔާސީ ކަންކަމުގައި ނަން ހިގާ ގިނަ ކަނބަލުން ފެނިފައިވަނީ އައްޔަނު ކުރެވޭ މަގާމު ތަކުންނެވެ. ހާއްސަކޮށް 2007ގައި މަލްޓިޕާޓީ ޑިމޮކްރަސީއަށް ރާއްޖެ ހުޅުވުނު ފަހުން ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ މަޝްރަހުގެ އިސް ސަފުން ފާހަގަ ކުރެވޭ ގިނަ ކަނބަލުންނަކީ އިންތިހާބީ ބައެއް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރު ކަމަށް ކަނބަލުން އިންތިހާބު ވަނީ ވަރަށް މަދުންނެވެ. ހިނގަމުންދާ 19 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައިވެސް ތިއްބެވީ އެންމެ 4 އަންހެން ބޭފުޅުންނެވެ. 

އައު ގާނޫނު އަސާސީ ތަންފީޒު ކުރަންފެށި ފަހުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް އިންތިހާބުވާ ގިނަ ކަނބަލުންނަށް އެއް ދައުރަށްވުރެ އިތުރަށް މަޖިލިހުން ޖާގައެއް ނުލިބއެވެ. އެއް ދައުރަށްވުރެ ގިނަ ދައުރު މަޖިލީހުގައި ތަމްސީލް ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ލިބިފައިވަނީ އެންމެ ދެ ކަނބަލުންނަށެވެ. ގަލޮޅު އުތުރު ދާއިރާގެ އިއްޒަތްތެރި މެންބަރ އީވާ އަބްދުއްލާ އާއި އައްޑޫ މީދޫ ދާއިރާގެ އިއްޒަތްތެރި މެންބަރ ރޮޒައިނާ އާދަމްއެވެ. ރާއްޖޭގައި ތިބި އެންމެ ވަރުގަދަ އަންހެން ދެ ޕޮލިޓީޝަނުންނަކީ އެ ދެ މެންބަރުންނޭ ބުނެވިދާނެއެވެ. 

އެންމެ ފަހުން އެމްޑީޕީން ބޭއްވި މަޖިލިސް ޕްރައިމަރީގައި ވާދަކޮށް 30 ވޯޓުގެ ތަފާތަކުން ބަލިވެ ވަޑައިގެން ރޮޒައިނާ އާދަމަކީ ރާއްޖޭގައި މިވަގުތު ހުންނެވި އެންމެ ހަންބޯ އެންމެ ޖެހެލުން ކުޑަ އެންމެ ކާމިޔާބު އަންހެން ޕޮލިޓީޝަނޭ ބުނުމަކީ ދޮގަކަށް ނުވާނެއެވެ. އެމްޑީޕީގައި ރޮޒައިނާ ހުންނެވި މަގާމާއި ޕާޓީގެ ލީޑަރޝީޕްގައި އެކަމަނާގެ ބަސްވިކުން އޮތް މިންވަރަށް ބަލާއިރު ޕްރައިމަރީއަކަށް ދާން ކެރިވަޑައިގަތް ގަތުމަކީ އެކަމަނާގެ ސިޔާސީ ދުރު ވިސްނުމާއި ޑިމޮކްރަސީ ހަޖަމް ކުރެއްވުމުގެ ގާބިލުކަން ހުރިވަރެވެ. އަމިއްލަ ނަފްސަށްވުރެ ޕާޓީއަށް ގޮނޑި ކާމިޔާބު ކުރުވުމަށް އިސްކަން ދެއްވި މިންވަރެވެ.

2008ގައި ރައީސުލްޖުމްހުރިއްޔާގެ މެންބަރެއްގެ ގޮތުގައި މަޖިލީހަށް ވެއްނެވީއްސުރެ މިއަދާ ހަމައަށް އެހުންނެވީ މަޖިލީހުގެ މެންބަރެއްގެ ގޮތުގައެވެ. 16 ވަނަ މަޖިލީހަށް ރައީސް އައްޔަނު ކުރެއްވި މެންބަރެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން ރޮޒައިނާ ފެއްޓެވި ބަރުލަމާނީ ހަޔާތުގައި އައު ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން އުފެދުނު 17،18،19 ވަނަ މަޖިލީހުގައި ރައްޔިތުން ތަމްސީލު ކުރެއްވީ ގޮނޑި ހޫނު ކުރައްވާކަށް ނޫނެވެ. ފިސާރި ކަނބަލެއްގެ ގޮތުގައެވެ. 

ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ވާދަވެރިން ޖެހެލުންވާ ކަނބަލަކަށް ރޮޒޭވިއެވެ. އެންމެ ގިނަ ސިޔާސީ ހަމަލާތައް އަމާޒުވާ އެއްޕޮލިޓިޝަނަކަށް ރޮޒޭނާ ވިއެވެ. ރޮޒޭނާގެ ހަކަތަ ހުސްކޮށްލަން އެތެރޭންނާ ބޭރުން ހުއްޓުމެއްނެތި މަސައްކަތް ކުރިއެވެ. ބޯވައަށް ބުޅަލަށް މީދަލަށް ގޮވައިގެންވެސް ރޮޒައިނާ ސިޔާސީ މައިދާނުން އެއްފަރާތް ކުރެވޭތޯ ކުރި ބަޔަކު މަސައްކަތް ކުރީ އެމްޑީޕީ ބަލިކަށިކޮށް ލުމަށެވެ. ސިޔާސީ އާޖުފާޖު ރަނގަޅަށް އެނގޭ ދެވަނަ ރޮޒައިނާއެއް އުފެއްދުމަކީ ފަސޭހަ ކަމަކަށް ނުވާނެކަން ވާދަވެރި ސިޔާސީ ލީޑަރުންނަށް ރަނގަޅަށް އެނގެއެވެ. 16 ވަރަކަށް އަހަރުގެ ބަރުލަމާނީ ހިދުމަތަށް ފަހު ޕްރައިމަރީން މަދު ވޯޓްކޮޅަކުން ރޮޒޭ ބަލިވުމަކީ އެކަމަނާގެ ސިޔާސީ ތަރި އޮއްސުމެއް ނޫނެވެ.  

ފަލަސްތީނުގެ މުސްލިމު ރައްޔިތުންނަށް އިޒްރޭލުން ކުރާ އަނިއާއަށް ކުޑަވެސް ލުޔެއް ނުދެނީސް ކުއްލި ގޮތަކަށް ގުނޫތު ކިޔުން ހުއްޓުވާލި ސަބަބެއް ގައިރު ގާނޫނީ ވަޒީރު ހާމަކޮށެއް ނުދެއެވެ. މިހެން ބުނުމުން ހާސަރު ތަކެއް ދަމާ ނެތް ސަބަބެއް އުފަން ކުރުވާނެއެވެ.

މުސްލިމުންގެ އެންމެ ވަރުގަދަ ހަތިޔާރަކީ ދުއާކުރުން ކަމަށް ވާއިރު ގަވައިދުން ކުރެވެމުން އައިކަމެއް ހުއްޓުވާލީ އެކަމަކީ ދީން ވިއްކާ ޝަހީމަށް އަނބުރަށް ފައިސާ ގަނޑެއް ނުލިބޭ ބާއެވެ. ގުނޫތު ނާޒިލާ ކިޔުމަކީވެސް ފައިސާ ލިބޭ ކަމަކަށް ބަދަލުކޮށްގެން ކިޔާ ގުނޫތަކަށް ހަދަނީ ހެއްޔެވެ. 

ފައިސާއަށް ދީން ވިއްކާ ވަޒީރު ފައިސާ ނުލިބޭ ގޮތަކަށް ދީނުގެ އެއްވެސް ކަމެއް ނުކުރެވޭ ގޮތަށް އިންތިޒާމް ކުރަނީ ނޫންބާވައެވެ. ފަލަސްތީނަށް އެހީތެރިވުމުގެ ނަމުގައި ގުނޫތުގައި ބައިވެރި ވުމަށް ކޮންމެ މީހަކު ވަކި ޗަންދާއެއް ދައްކާ ގޮތަށް ހަމަ ޖެއްސުމަކީ ވެސް ދުރުކަމެއް ނޫންތާއެވެ. 

ފަލަސްތީނަށް ނަސްރު ދެއްވުން އެދި ރާއްޖޭގައި ގުނޫތު ކިޔާކަން އެނގިގެން އެކަން ހުއްޓުވުމަށް ސީނުން އަމުރުކުރީ ނޫން ކަމެއްވެސް ނޭގެއެވެ. ޔޫގޫރު މުސްލިމް މުޖުތަމައަށް ރޯދައަށް ތިބުން މަނާކުރާ ބަޔެއްގެ އުނގަށް ވެއްޓިގަތީމާ އެ ވަރުކަމެއް ހުއްޓުވުމަކީ ވެސް ވެދާނެ ކަމެކެވެ. 

ރޮހިންޔާ މައްސަލަައިގައި ދުނިޔޭގެ ކޯޓުގައި ހިންގި މައްސަލައަށް ކުރީ ސަރުކާރުން ތަދައްހުލު ވެފައި އޮތަތީ އިޒްރޭލާ ދެކޮޅަށް ސައުތު އެފްރިކާއިން ދުނިޔޭގެ ކޯޓުގައި ހިންގާ މައްސަލައިގެ ތެރެއަށް ރާއްޖޭން ތަދައްހުލު ނުވެ އޮތީ ކީއްވެތޯ މި ނޫހުައި ލިޔުނީމާ އޭގެ ދެ ދުވަސްފަހުން އެ މައްސަލައަށް ރާއްޖޭން ތަދައްހުލު ވެއްޖެއެވެ. 

އިޒްރޭލު ޕާސްޕޯޓް މަނާ ކުރަން ނުކެރި ފަހައްތު ފަޔަށް ބަރުވެ އެކި ބަހަނާ ދައްކަނިކޮށް އިޒްރޭލުން ރާއްޖެ ބޮއިކޮޓް ކުރީއެވެ. އިޒްރޭލުގެ މަސްލަހަތު ހުރި ހުރިހާ ވިޔަފާރި ބާރަށް ރާއްޖޭގައި ހިންގުވާ އިޒްރޭލަށް ފައިސާ ޖަހާދޭ މެޝިނަކަށް ރާއްޖެ ހަދައިގެން ހިރުވާތަން ކަހާވެސް ނުލާ އެބަތިބެއެވެ.

އެހެން ކަމުން ކިޔަމުން އައި ގުނޫތު ނާޒިލާ ހުއްޓާލުމުން ވެސް އެނގެނީ ފަލަސްތީނު މައްސަލައިގައި ކޯޓުގައިވީ ތަދައްހުލަކީ އައސީޖޭގައި ވަކަލާތުކުރުމުގެ ނަމުގައި ބައި އަޅާގެން ދައުލަތުން ލާރި ގަނޑެއް ދަވާލަން ކުރިކަމެއް ކަމެވެ. މި ދާވަރުން ދަންޏާ ނަމާދަށް މިސްކިތަށް އަރާ މީހުން އަތުންވެސް ޝަހީމު ޗަންދާ ނަގާނެއެވެ. 

މަހިބަދޫ ދާއިރާގެ ޕީޕީއެމް މެމްބަރު އަހުމަދު ތޯރިގް (ޓޮމް) މިއަދު ކުރެއްވި އެކްސްއެއްގައި ގޮވާލައްވައިފައި ވަނީ، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ ކުރީގެ ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދުގެ މައްޗަށް އިތުބާރު ނެތް ކަމުގެ މައްސަލައެއް މަޖިލިހަށް ވެއްދުމާ އެކުގައި، ނަޝީދު ވެސް ރިޔާސަތުން ދުރަށް ޖެހިވަޑައިގެންނެވި ކަމަށާއި، މާދަމާގެ މަޖިލިހުގެ ރިޔާސަތު ރައީސް އަސްލަމާއި ނައިބު ރައީސް ސަލީމްގެ ބަދަލުގައި ރިޔާސަތު ބަލަހައްޓަވާ ފަސް މެމްބަރުންނާ ހަވާލުކޮށް ދެއްވުމަށެވެ. 

ސަރުކާރަށް ތާއީދުކުރާ 23 މެންބަރުން ސޮއިކުރައްވާ މަޖިލީހުގެ ރައީސް މުހައްމަދު އަސްލަމާއި ނައިބުރައީސް އަހުމަދު ސަލީމުގެ އިތުބާރު ނެތްކަމަށް މަޖިލީހުގެ އިދާރާއަށް ވަނީ ހުށަހަޅާފައެވެ. އެކަމުގެ ނޯޓިސް އެބޭފުޅުންނަށް ފޮނުވާފައި ވަނީ މިއަދުގެ ވަގުތެއްގައެވެ. 

މަޖިލީހުގެ ރައީސާއި ނައިބު ރައީސްގެ އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ ހުށަހެޅުމެއް އޮތް ކަމުގައި ވިޔަސް އެ ބޭފުޅެއްގެ އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ ވޯޓުނެގުމުގެ ޖަލްސާ ނޫން އެއްވެސް ޖަލްސާއެއްގެ ރިޔާސަތު ރައީސާއި ނައިބު ރައީސް ބެލެހެއްޓެވުމަށް ގާނޫނީ އެއްވެސް ހުރަހެއް ނެތް ކަމަށް މެންބަރު ހުސައިން ޝަހީމް (އަދުން ހުސައިން) ވިދާޅުވެއެވެ. ތުޅާދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރު އަލްއުސްތާޒާ ހިސާން ހުސައިން ވެސް ވިދާޅުވަނީ މާދަމާގެ ޖަލްސާގެ ރިޔާސަތު ރައީސް އަސްލަމު ބެލެހެއްޓެވުމަށް ގާނޫނީ އެއްވެސް ހުރަހެއް ނެތްކަމަށެވެ. 

އުސްތާޒާ ހިސާން ވިދާޅުވި ގޮތުގައި މަޖިލީހުގެ ކުރީގެ ރައީސް، ރައީސް ނަޝީދުގެ މައްޗަށް އިތުބާރު ނެތް ކަމަށް ހުށަހެޅުމުން ދުވަސް ކޮޅަކަށް ރިޔާސަތުން ތަނާޒުލްވެ ވަޑައިގަތުމަށް ފަހުވެސް އިތުބާރުނެތް ކަމުގެ ގަރާރު މަޖިލީހުގައި އޮއްވާ، އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ ވޯޓު ނެގުމުގެ ކުރިން ރައީސް ނަޝީދު ވެސް މަޖިލީހުގެ ރިޔާސަތު ބަލަހައްޓަވާފައިވެއެވެ.

މެންބަރު ހުސައިން ޝަހީމް ވިދާޅުވީ މަހިބަދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރު އަހުމަދު ތޯރިގު (ޓޮމް) ފާޅު އެ ކުރައްވަނީ އެ މަނިކުފާނުގެ އަމިއްލަފުޅު ރައުޔު ކަމަށެވެ. ޓޮމްގެ އެ ވާހަކަފުޅަކީ މަޖިލީހުގެ ގަވައިދާއި އެއްވެސް އިޖުރާތަކާ ގުޅުމެއް ނެތް ވާހަކަފުޅެއް ކަމަށް ހުސައިން ވިދާޅުވިއެވެ.

ކުރިއަށް އޮތް މަޖިލިސް އިންތިހާބުގައި އެމްޑީޕީގެ ޓިކެޓް ހޯއްދެވުމަށް ޕްރައިމަރީގައި ވާދަކުރެއްވި ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން ޕާޓީ ޓިކެޓް ލިބިވަޑައިގަންނަވާނެ ކަމަށް އެމްޑީޕީ ޕްރައިމަރީ އޮތް 40 ދާއިރާގެ ވަގުތީ ނަތީޖާ ދައްކާ ބޭފުޅުންނަކީ:

1. ބާރަށު ދާއިރާ: އަލީ އަސްގަރު
2. ކެލާ ދާއިރާ: އަހުމަދު ގާލިބު
3. ހަނިމާދޫ ދާއިރާ: އަބްދުލްޣަފޫރު މޫސާ
4. ނޮޅިވަރަމް ދާއިރާ: އަލީ އަބްދުލް ރަހުމާން
5. ކުޅުދުއްފުށި ދެކުނު ދާއިރާ: އަލީ ވަހީދު
6. ކޮމަންޑޫ ދާއިރާ: މުހައްމަދު ސިނާން
7. ކެނދިކުޅުދޫ ދާއިރާ: އަބްދުﷲ ޝަހީދު
8. މަނަދޫ ދާއިރާ: އަހުމަދު ހާރޫނު
9. ވެލިދޫ ދާއިރާ: މުހައްމަދު އަބްދުﷲ ޝަފީގު
10. އަލިފުށި ދާއިރާ: މުހައްމަދު ރަޝީދު ހުސައިން
11. އުނގޫފާރު ދާއިރާ: އިބްރާހީމް ޝިޔާމް
12. މަޑުއްވަރީ ދާއިރާ: ނަސްރުﷲ ހުސައިން
13. ހިތާދޫ ދާއިރާ: އާޔަތުﷲ ހުސައިން
14. ކެންދޫ ދާއިރާ: މައުރޫފް ޒާކިރު
15. ނައިފަރު ދާއިރާ: އަހުމަދު ޔާސިރު
16. ކާށިދޫ ދާއިރާ: އަބްދުﷲ ޖާބިރު
17. މަހިބަދޫ ދާއިރާ: އަހުމަދު މުއާޒު އަބްދުﷲ ޖާބިރު
18. ކެޔޮދޫ ދާއިރާ: މުހައްމަދު ނިއުޝާދު
19. ބިލެތްދޫ ދާއިރާ: އަހުމަދު ހަލީމު
20. ކުޑަހުވަދޫ ދާއިރާ: ހަމްޒަތު ދޮން މަނިކު
21. ވިލުފުށި ދާއިރާ: އާދަމް މުހައްމަދު
22. ކިނބިދޫ ދާއިރާ: މުހައްމަދު ނާޝިޒު
23. އިސްދޫ ދާއިރާ: އަހުމަދު ޝުހާދު
24. މާވަށު ދާއިރާ: އަހުމަދު ޝާކިރު
25. ވިލިނގިލި ދާއިރާ: ސައުދު ހުސައިން
26. ތިނަދޫ ދެކުނު ދާއިރާ: ޒިފްލީން ހަސަން
27. މަޑަވެލި ދާއިރާ: އިބްރާހީމް ނާފިޒު
28. ފުވައްމުލައް ދެކުނު ދާއިރާ: ނަޒްރާ ނަސީމް
29. ހުޅުދޫ ދާއިރާ: ސާމިއު އަންވަރު
30. މަރަދޫ ދާއިރާ: އަހުމަދު ދީދީ
31. ހިތަދޫ މެދު ދާއިރާ: މުހައްމަދު ޝުއާއު
32. މީދޫ ދާއިރާ: މުހައްމަދު ޞަބްރީ
33. ފޭދޫ އުތުރު ދާއިރާ: އަހުމަދު ޝަރީފް
34. މަތިވެރި ދާއިރާ: އަހުމަދު އަސްލަމް
35. ތޮއްޑޫ ދާއިރާ: ހުސައިން ސަމީރު
36. ހުޅުމާލެ ދެކުނު ދާއިރާ: އަހުމަދު ޝަމްހީދު
37. ވިލިމާލެ ދާއިރާ: އަބްދުލް މަޖީދު މުޝައްރަފް އަބްދުލް ރައްޒާގު
38. ހެންވޭރު ހުޅަނގު ދާއިރާ: އަހުމަދު ސަލީމް
39. ހުޅުމާލެ މެދު ދާއިރާ: ސަފާތު އަހުމަދު ޒާހިރު
40. ހުޅުމާލެ އުތުރު ދާއިރާ: މޫސާ އަލި މަނިކު

އިސްވެ ބުނެވިދިޔަ 40 ދާއިރާ ނޫން އެހެން ދާއިރާތަކުގައި އެމްޑީޕީގެ ޓިކެޓްގައި ވާދަކުރައްވާނެ ބޭފުޅުންވަނީ ޕްރައިމަރީއަކާ ނުލާ ޓިކެޓް ކާމިޔާބު ކުރައްވާފައެވެ.  ޕްރައިމަރީގައި ވާދަކުރައްވާ ޓިކެޓް ކާމިޔާބު ނުކުރެއްވުނު ބޭފުޅުންގެ ތެރޭގައި މިހާރުގެ އިއްޒަތްތެރި މެންބަރުން ކަމުގައިވާ ކެލާ ދާއިރާގެ މެންބަރު އިބްރާހީމް ޝަރީފާއި ކެޔޮދޫ ދައިރާގެ އިއްޒަތްތެރި މެންބަރ ހުސައިން ގާސިމާއި މީދޫ ދާއިރާގެ އިއްޒަތްތެރި މެންބަރ ރޮޒައިނާ އާދަމް ހިމެނި ވަޑައި ގަންނަވައެވެ. އެމްޑީޕީ މަޖލިސް ޕްރައިމަރީގައި ވޯޓު ލާފައިވަނީ 16،048 މީހުންނެވެ.

މިހާރުމިއީ ދުނިޔޭގެ ބޮޑު ދެބާރު ކަމުގައިވާ އަވަށްޓެރި އިންޑިއާ އާއި މާދުރުގައި އޮތް ޗައިނާގެ ވާދައިގެ އަލިފާނަށް ދަރުއަޅައިދޭ ގައުމެވެ.

މިހިނދުން މިހިނދަށް ހިނގާ ކަމަކީ ރާއްޖޭގެ އިރުމައްޗާ ހުޅަނގުގެ އިގްތިޞޯދީ އިިމުގައި ޗައިނާގެ ޖާސޫސީ މަނަވަރު ފަހަރުން އަތްފުނާ އަޅަމުން ކުރާ ކަމެއް ކުރަނީއެވެ. އަނެއްކޮޅުން ރާއްޖޭގެ އުތުރުން ގޮވާލީމާ އަޑު އިވޭ ހިސާބު ކައިރީގައި އޮތް އިންޑިއާގެ ސަރަހައްދު ބަލަހައްޓާ މަނަވަރު ފަހަރުން ހަތިޔާރާއެކު ދިވެހި މަސްދޯނި ފަހަރަށް އަރާ ބަލާފާސް ކުރަނީއެވެ. 

އަމިއްލަ ސަރަހައްދު ބެލެހެއްޓޭވަރުގެ ގާބިލްކަން ނެތް ވާހަކަ ރާއްޖޭގެ އަސްކަރިއްޔާގެ ޖެނެރަލުން ތަކުރާރުކޮށް ބުނެބުނެ އޮއްވާ ވެރިކަމުގެ އެދުމުގައި އުޅެގަތް ގޮތުން ދިވެހިރާއްޖެ މިވަނީ ދުނިޔޭގެ ބޮޑު ދެބާރެއްގެ ވާދަވެރި ކަމުގެ ޝިކާރައަކަށްވެ، އެދެމެދުގައި ތާށިވެފައެވެ.

ބެދިފައިހުރި މަޅި ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ބާރުވެ ދިވެހިންނަށް ނޭވާ ނުލެވުނަސް ތިމާމެންނަށް ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ލިބެނިކޮށް ހެޔޮވެފައެވެ.

ޒަމާނުއްސުރެ ދިވެހިރާއްޖެއަކީ ސުލްޙައަށް ލޯބި ކުރިގައުމެކެވެ. އެންމެނާ އެކުވެރި އެންމެންގެ ރުހުން ލިބިފައިއޮތް ފަޚްރުވެރި މިނިވަން މުސްތަގިއްލު ގައުމެކެވެ.  ނަމަވެސް ވެރިކަމުގެ އެދުމުގައި ނެތް މައްސަލަތައް އުފައްދާ ބޮޑުކޮށް، ފިތުނަވެރި ނަފްރަތުގެ ބަސްތައް ތިމާމެންނާ އަރާ އަރަފޯދިގެންނުވާ ބޮޑެތި ގައުމުތަކާ އެގައުމުތަކުގެ ސަރުކާރަށް އަމާޒުކުރީ ލައްކައެކޭ ހީވެގެން ތިބެއެވެ.

އެއްބަޔަކަށް ވިކި ހުސްވެގެން އަނެއް ބަޔަކާ ދިމާކުރީމާ އެއީ ކޮން ގައުމިއްޔަތަކާ، ކޮން މިނިވަންކަމަކާ އިސްތިގުލާލަކާ ސިޔާދަތެއް ހެއްޔެވެ؟

ދީނާ ގައުމުދެކެ ލޯބިވާކަން ދައްކަނީ ވެރިކަމުގެ އެދުމުގައި، ހަމައެކަނި ބޭރު ފުށަށެވެ. މިހެން ކިޔައިގެން ނުކުމެ އުޅެނީ އެހެން ދިވެހިންގެ ނެތް ލޯތްބަކާ ހުރުމަތެއް ދީނާ ގައުމަށް ހުރެގެން ކަމެއް ދެނަހުރި މީހަކު ނެތެވެ. ރާއްޖެ ކުޑަވީމާ މިއުޅޭ އެންމެންނަކީ ދެންތިބި މީހުންވެސް ދެކެފަރިތަ ދަންނަ، އެމީހުންގެ މާޒީއާ އުޅުމާ ގުޅުންތައް އެނގޭ މީހުންނެވެ. 

ފައިސާ ފޮއްޗެއް އަތުޖެހެން އޮތިއްޔާ އެދިރުވާ ނުލާ ލޮލުފިޔަ ނުޖެހުނު މީހުން ވެރިކަން ބޭނުންވީމާ ގައުމުދެކެ ލޯބިން ދެފައިގާތް ނުވާ އަމާނާތްތެރިން ކަމުގައި ހެދިގަނެއެވެ. ލާާހެއްދެވިހާ ގޮތަކަށް އުޅެމުން، ދޮގެއް ހެދެން އޮއްވާ ތެދެއް ނުބުނެ، އަނބުރައިގަނެގެން ވެސް ހުޅަނގަށް ބޯއޮންނަ ގޮތަށް ނުވެއްޓި އުމުރުހުސް ކުރާ އިރު، ވެރިކަމާ ޖެހުމުން އިސްލާމް ދީން ދެކެ އެހެރަވާ ކަމަށް ދައްކާ ގިރިޓީ ލޯތްބެކެވެ.

ބުނަން ހެއްޔެވެ؟ މާދީނީ އަދި ގައުމީ ވެގެން ތިޔަ އުޅޭ އެކަކީ ވެސް އެތެރޭގައި އޭގެ ކަންފުޅެއްވެސް ނެތި ކުއްލިއަކަށް ދެހަން ދޭތެރެއަށް ގައުމިއްޔަތު ވަދެގެން ތުރުތުރު އަޅާ މީހުންނެވެ. ތިޔައީ ހަމަ އެހެންވެސް މިއުޅޭ ދިވެހިން ފަދަ މީހުންނެވެ. ގައުމިއްޔަތުގައި ޖެހިގެން އަނގައިން ފޮނުއަރުވާ އަތްފައި ބަޅާބުޅި އަރުވަނީ ހަމަ އެންމެ ބޭނުމަކުއެވެ. އެއީ ވެރިކަން ހޯދައިގެން ޖީބު ބޮޑުކުރުމުގެ ބޭނުމުގައި އެކަންޏެވެ.

ހައްދުފަހަނަ އެޅި ގައުމިއްޔަތު އަމިއްލަ އެދުމަށްޓަކާ ކުރިއަށް ނެރެގެން ވަޖިދުވުމުން ގައުމަށް ވަމުންދާ ގެއްލުން ދެކޭށެވެ. ދުނިޔޭގެ ކުރިމަތީގައި އޮތް ސުލްހަވެރި އެކުވެރި ދިވެހިރާއްޖެ މިއޮތީ ތަޅާފޮޅާ ޒުވާބު ކުރަން މަގުމަތީގައި އުޅޭހެން އިންޑިއާ ކަނޑުގައި އުޅޭ ޕާޓޭ އަކަށް ވެފައެވެ.

ހުރިހާ ގެއްލުމެއް އޮތީ ރައްޔިތުންނަށެވެ. ގައުމުގެ އިރާ ހުޅަނގުގެ އިގްތިޞޯދީ އިމުގައި ޗައިނާގެ މަނަވަރުތައް ޖާސޫސް ކުރަނީއެވެ. އުތުރުން މަހަށް ނުކުންނަ ދޯނި ފަހަރަށް އިންޑިއާގެ ބޯޑަރު ސިފައިން ހަތިޔާރާ އެކު އަރާ ފާސްކުރަނީއެވެ.

ދިވެހިންގެ ރާއްޖެއޭ ކިޔަމުން ވެރިކަމަށް އަރާ ގައުމު މިއޮތީ ކާޅަށްދީފައެވެ. މިއަށްވުރެ ބޮޑު އަނިޔާއެއް، ޚިޔާނާތެއް ދިވެހިންގެ ބަޔަކު މިގައުމަކާ ކުރިމައްޗެއް ނުކުރެއެވެ.

ފިނދުކިބައިގައި ކާށިފޮއްޗަކާ ލައިގެން ކާލާނެ މަސްކޮޅެއް ނެތް މީހުން މާބޮޑަށް ފުއްޕަން ފެށީމާ ވާގޮތް މާ ތާހިރެއް ނުވާނެއެވެ. ނުފޯރާ ފޮތިން ފޫގެޅީމާ ފެންނާނީ ބަރަހަނާއެވެ. 

މާރޗް 10ގެ ކުރިން ބާލަންޏާ އިންޑިއާ ސިފައިން ބާާލާނީ މަތިމަހެވެ. މިހާރުވެސް އެއީ އަކީ ބާލާކަށް ޔުނިފޯމް އަޅައިގެން ހަތިޔާރު ހިފައިގެން އުޅޭ ބައެއް ނޫނެވެ.

ރައީސް ޑރ. މުއިއްޒެވެ. ތިޔަހާ ވަރަށް ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވާލައްވަން ނުހައްދަވާށެވެ. ކުރިއްސުރެ ވެސް މިއަންނަނީ ބުނަމުންނެވެ. އިންޑިއާގެ ޑޯނިއަރއެއް ހެލިކޮޕްޓަރެއް އެތަކެތި އޮޕަރޭޓް ކުރަން ތިބި އިންޑިއާ ސިފައިންނެއް ރާއްޖެއަކުން ނުބޭލޭނެއެވެ. ނުވެސް ބާލާނެއެވެ. ބާލާކަށް ނުވެސް އުޅެއެވެ. ބޭލުމުގެ ބޭނުމެއްވެސް ނެތެވެ. ބާލައިގެންވާ ގެއްލުމަށްވުރެ ތިބެގެން ލިބޭ ފައިދާ ބޮޑުވާނެއެވެ. 

ރާއްޖޭގައި އިންޑިއާއިން އޮޕަރޭޓް ކުރާ ޑޯނިއަރ އާއި ހެލިކޮޕްޓަރު ތަކަކީ މިލިޓަރީ ތަކެއްޗެވެ. މިލިޓަރީ އުޅަނދު ފަހަރު އޮޕަރޭޓްކޮށް ބަލަހައްޓާނީ އެކަމަށް ހާއްސަ ތަމްރީނުތަކެއް ލިބިގެން ތިބޭ މިލިޓަރީ މީހުންނެވެ. މިލިޓަރީ އެއްވެސް އުޅަދެއް އަދި މިލިޓަރީ އާލާތެއް ބަލަހައްޓާ އޮޕަރޭޓް ކުރަނީ ސިވިލިއަނުންނެއް ނޫނެވެ. 

އިންޑީއާގެ އަޝްކަރީ ވައިގެ އުޅަދު ތަކެއް ކަމަށްވާ ޑޯނިއަރ އާއި ހެލިކޮޕްޓަރ ރާއްޖޭގައި އޮންނަހާ ދުވަހަކު އެތަކެތި ދުއްވާ ބަލަހައްޓަން ތިބޭނީ އަޝްކަރީންނެވެ. އެ ބޭނުމަށް އިންޑިއާގެ އަޝްކަރީ ބަޔަކު ތިބުމަކީވެސް އެއްވެސް މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. ސަރުކާރަކީ ނަށާމާގަނޑަކަށް ނުވެ އެވާހަކަ ސާފުކޮށް ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުން ފިލުވާދީ ބަލާށެވެ. 

ކޮންމެ ކަމެއް ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވަލައިގެން ނޫޅުނެއް ކަމަކު ރީތިކޮށް ކަން އޮތް ގޮތަށް ވާހަކަ ދެއްކިއްޔާ މުއިއްޒު ގައިން ތަންގަނޑެއް އުނިވަނީ ހެއްޔެވެ. ރައީސް ސޯލިހު ވެރިކަމުގައި އެ ސަރުކާރުން އަބަދުވެސް ބުނަމުން އައީ ހަތިޔާރުއެޅި އިންޑިއާ ސިފައިންގެ އެކަކުވެސް ރާއްޖޭގައި ނެތް ކަމަށެވެ. ބޯޑަރ ބެލެހެއްޓުމާއި ރެސްކިއު އޮޕަރޭޝަންތަކާއި އިމަރޖެންސީ އެހީތެރިކަން ދިނުމަށް ޑޯނިއަރ އާއި ހެލިކޮޕްޓަރުތައް އޮޕަރޭޓް ކުރަން އިންޑިއާ ސިފައިން ރާއްޖެގައި ނެތެކޭ އެ ސަރުކާރަކުން ނުބުނެއެވެ. 

ޑޯނިއަރ އާއި ހެލިކޮޕްޓަރުތައް އޮޕަރޭޓް ކުރަން އިންޑިއާ ސިފައިން ރާއްޖެގައި ތިބުމުން ފައިދާ ބޮޑީ ރާއްޖެއަށެވެ. ރެއާއި ދުވާލު ތައްޔާރީ ހާލަތުގައި ބާއްވައިގެން ޑޯނިއަރ އާއި ހެލިކޮޕްޓަރުތައް އޮޕަރޭޓް ކުރުމުގެ މާލީ ފުދުންތެރި ކަމެއް އަދި ރާއްޖެއަކު ނެތެވެ. އިންޑިއާ އެކަންވާނީ އެތާނގެ ނިސްބަތުގައި ދާދި ކުޑަކުޑަ ކަމަކަށެވެ. ދެ ގައުމުގެ މަސްލަހަތު އޮތް އެކަމުގައި މުޅި އޮޕަރޭޝަން ދިވެހި ސިފައިންނާގުޅިގެން އިންޑިއާއިން ހިންގުމަކީ ހުރިހާ ގޮތަކުންވެސް ރާއްޖެއަށް އެންމެ ހަރަދުކުޑަ ފައިދަ ބޮޑުގޮތެވެ. 

ސިޔާސީ ބޭނުމުގައި ރައީސް ޔާމީނު ދެންމެވި ގުއިރޯނެއްގައި ރައީސް މުއިއްޒު ޖެހިވަޑައިގެން އުޅުއްވަން ހަދައިގެން ދެގައުމުގެ ގުޅުން ގޯސްވީއެވެ. ކުރިން ކުރިމަތިލާން ނުޖެހޭ އެތައް ނުރައްކަލަކާ ރާއްޖެއާއި ދިވެހި ރައްޔިތުން ކުރިމަތިލާން ދަނީ ޖެހެމުންނެވެ.

ރައީސް ޔާމީނު ޖެއްސެވި އިންޑިއާ އައުޓްގެ ހަގީގަތް ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުން ފިލުއްވާ ދެއްވާ ރާއްޖެއާއި އިންޑިއާގެ ގުޅުން އިތުރަށް ގޯސްވިޔަ ނުދެއްވާ މަވެތިކަން ރައީސް މުއިއްޒު ދޫކޮށް ލައްވާކަށް ނުވޭތޯއެވެ. ވެރިކަން ލިބުމުން އިދިކޮޅުގައި އުޅުނުހެން އުޅުން ހުއްޓާލަން ޖެހެއެވެ.

ބަޔަކު ކިޔާފާނެ އެއްޗަކުން ނެއްޓެން މާބޮޑަށް އަމިއްލަ އީގޯ ބޮޑުވެ ގޮތްދޫ ނުރުމަކީ މޮޅުކަމެއް ގަދަކަމެއް ނޫނެވެ. ގޮތްދޫކޮށް މާފަށް އެދެންޖެހޭ ބައެއްގެ ކައިރިން މާފަށް އެދި ކަން އޮތްގޮތް ތެދުބަހުން ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުން ފިލުވާ ދިނުމުން ވާރަނގަޅު މާ ބޮޑުވާނެއެވެ. ރައީސް ޔާމީނު ޖެއްސެވި މަޅީގައި ބެނދެވިގެން ދޮގުމައްޗަށް ދޮގުހަދަމުން ރާއްޖެ ދޮށި އޮތް ބަޅަށް ދަމާހެން ދެމިއަކަސް އެންމެންނަކީ ގަމާރުންނެއް ނޫނެވެ. 

އަސްކަރީ އުޅަނދު ތަކެއް ކަމަށްވާ ޑޯނިއަރ އާއި ހެލިކޮޕްޓަރުތައް ބަހައްޓައިގެން އެތަކެތި އޮޕަރޭޓް ކުރަން ތިބެނީ ސިވިލއަނުންނޭ ކިޔައިގެން ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވާނުލާށެވެ. ރާއްޖޭގައި ޑޯނިއަރ އާއި ހެލިކޮޕްޓަރުތައް އޮޕަރޭޓް ކުރަން ތިބި އިންޑިއާ ސިފައިންގެ ޔުނީފޯމް ބާލުވާ މަތިމަސް ބާލުވާފައި ބޭތިއްބިޔަސް ސިފައިންވާނީ ސިފައިންނަށެވެ. ޔުނީފޯމް ބާލުވާ މަތިމަސް ބޭލުވުމަކުން ސިފައިން ބޭލުނު ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ.    

މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އަންނަން އުޅުނު އިރު ދެއްކި ބޮޑު އެއް ވާހަކައަކީ ކަނޑު ވިއްކާލި ވާހަކައެވެ. ވިއްކާލި ކަނޑު ހޯދަން ޕެޓިޝަން ހަދާ، ހެދި ޕެޓިޝަނަށް ހެޔޮވަރުގެ އަދަދަކަށް ސޮއި ނުލިބިގެން ޕެޓިޝަން އޮޅާލާ ޖެހިތާކަށް ޖަހާ އެ އެއްޗެއްގެ ކުލަވެސް ފަހަކުން ނުފެނެއެވެ. ދެން ކިޔަންފެށީ ކަނޑުވިއްކާލި ސިޓީއެއްގެ ވާހަކައެވެ. މޮރިޝަސްއަށް ފޮނުވި ސިޓީއަކުން ކަނޑު ވިއްކާލާފައި ވާކަމަށެވެ.

ރާއްޖެއާއި މޮރިޝަސްއާ ދެގައުމުގެ އެންމެ އިސްވެރިންގެ މެދުގައި ބަދަލު ކުރެވިފައިވާ އެ ސިޓީއެއް ހާމަ ނުކޮށްގެން ހީވީ ބައެއްގެ ފަޔަށް ހިނި އަރައިގެން ތެޅި ފޮޅުނުހެނެވެ. ސިޓީއަކުން ކަނޑު ވިއްކާލިކަން ޝައްކެއް ނެތް މިންވަރަށް ޔަގީން ވެގެން އުޅުނު އިރު ހީވީ އެހެން ކަމެއް ވެގެން އުޅުނު ހެންނެވެ. ވެރިކަމަށް އަރާގޮތަށް އިޓްލޮސްގެ ނިންމުން އިސްތިއުނާފް ކުރާނެކަމަށް ބުނެ ވައުދުވިއެވެ. 

ވެރިކަމަށް އެރިގޮތަށް އަރާ އެއްކަލަ ސިޓީ ބަލާލިއިރު ކަމަކު ދާކަށް ނެތެވެ. އެބުނާ ސިޓީއެއްގައި ކަނޑު ވިއްކުމާ ބެހޭ އެއްވެސް ވާހަކައެއް ނެތެވެ. އެކަމާ ގަތްލަދުން ހާމަކުރަން ބުނި އެއްކަލަ ސިޓީ ހާމަނުކުރާން މުއިއްޒު ގަދަފައި ވިއްދިއެވެ. ޕްރެޝަރ ބޮޑުވެ އެހެން ގޮތެއް ނެތިގެން އެއްކަލަ ސިޓީ ޖެހުނީ ހާމަކުރާށެވެ. އެ ސިޓީގެ ހަގީގަތް ހާމަވެ ބުޅާ ގޯނިން ބޭރުވެ މުއިއްޒުގެ ކައްޒާބުކަން ރައްޔިތުންނަށް އިތުރަށް ހާމަވިއެވެ.

ކަނޑުގެ ގާނޫނާއި ބައިނަލްއަގުވާމީ ވައްޓަފާޅި ނުދަންނަ ބައެއްގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ ކުރިން ބުނި ކޮމެޓީން ކުރަން ޖެއްސި މަސައްކަތަކީ އިޓްލޮސްއިން ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދީ ސަރަހައްދުގެ އިމުގެ ފުށުއެރުން ހައްލުކުރުމުގައި ގޯހެއް ހަދާފާ އޮތްތޯ ބެލުމެވެ. ވިއްކާލިކަން ޝައްކެތް ނެތް މިންވަރަށް ޔަގީން ވެގެން ކަނޑު ހޯދަދޭން ވެރިކަމަށް އައި ބަޔަކު އިތުރަށް ހޯދަން އޮންނާނީ ހަދާފައި އޮތް ކޮން ގޯހެއް ހެއްޔެވެ. ގޯހެއް ހަދާފައި އޮތްތޯ ބަލަން ޖެހޭނީ ހެދި ގޯހެއް ފެންނަން ނެތީމައެވެ. ހަގީގަތުގައި ކަމަކީ ގައިރު ގާނޫނީ ބަންޑާރަ ނައިބު ލައްވާ މުއިއްޒު ހިންގުވާ ބޮޑު ސްކޭމެކެވެ.  

ކަނޑު ވިއްކާލި ކަމަށް ދެއްކި ބުހުތާން ދޮގު ހަލާލު ކުރުމަށާއި ދައުލަތް ދަވާލަން އަތްގުޅި ނުކާވަރުގެ ބޮޑު އަގެއްގައި ބޭރު ބަޔަކު ލައްވާ ކަނޑު ހޯދުމުގެ ނަމުގައި ކުރާކަމަކީ މިލިޔަން މިލިޔަނުން ދައުލަތުގެ ފައިސާ ބައި އަޅައިގެން ކައި ހުސްކުރުމެވެ. އިޓްލޮސްގެ އެއްވެސް ނިންމުމެއް އިސްތުނާފް ނުކުރެވޭނެ ކަން އެނގިތިބެ ދައުލަތުން ފައިސާ އިސްރާފު ކުރަނީ އެހެންވެއެވެ. އިސްތިއުނާފް ކުރެވެން ނެތް ކަމެއްގައި މައްސަލަ ރިވިއުކުރުމުގެ ނަމުގައި ބޭރު ބަޔަކަށް ބޮޑެތި އަދަދުތަކުން ފައިސާ ދީގެން ޖަހަން އުޅޭ މަރުސަކަރާތުގެ ކޮޅެއް މެދެއް ނޭނގެއެވެ. ކާމިޔާބުވުމުގެ ކުޑަވެސް ފުރުސަތެއް އޮތް ކަމަށް ނުބެލެވޭ ކަމަކަށް އެތައް މިލިޔަން ޑޮލަރެއް ހަރަދު ކުރުމަކީ ދައުލަތް ދަވާލުމުގެ އުކުޅެކެވެ. 

އެހެން ނޫނަސް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުންނެއް އުޝާމު ބަންޑާރަ ނައިބުގެ ހައިސިއްޔަތުން ކުރާ އެއްވެސް ކަމަކީ ގާނޫނީ ސައްހަކަން އޮތް ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުންނެއް އުޝާމު ބަންޑާރަ ނައިބުގެ ނަމުގައި ކުރާ އެއްވެސް ކަމަކަށް ދައުލަތުން ޒިންމާ ވުމަކީ ހިންގާ ގާނޫނީ ހައިސިއްޔަތު ނެތް ބޮޑުވެގެންވާ ސްކޭމެކެވެ.

ކުރީގެ ޕީޖީ އަލްއުސްތާޒު މުހުތާޒް މުހްސިނަކީ ގާނޫނީ އިލްމުގައި ކުޅަދާނަ ގާބިލް ހެތްވެކެވެ. ރައީސް ޔާމީންގެ ވެރިކަމުގައި އެމަނިކުފާނު މާގަޔާވެގެން އެދައުރުގައި ޕްރޮސެކިއުޓަރ ޖެނެރަލްކަން މުހުތާޒަށް ދެއްވިއެވެ. ވީގަޔާވުން ފޫއްސަށް ބަދަލުވުމާއެކު ހަމަ އެދައުރުގެ ފަހުބައިގާ އެވެރިކަން ނިމެންދެން މުހުތާޒު އޮންނެވީ ޖަލުގައެވެ.

ރައީސް  ސޯލިހުގެ ވެރިކަން ފެށި އެފަދަ ހުރިހާ ބޭފުޅުންނާއެކު މުހުތާޒް މިނިވަން ވިޔަސް ރައީސް ޔާމީނާ މުހުތާޒަކީ ފަހުން މިތުރުންނެއް ނޫނެވެ.

ރަައީސް ޑރ މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ވަޑައިގަތް ތަޅުދަނޑިއަކީ ރައީސް ޔާމީނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ރައިސްކަން ލިބިވަޑައިގަތް ފަހުން މުއިއްޒުގެ އަރިހުން ޖާގަ ތަނަވަސްވާ އެއް ބަޔަކީ ރައީސް ޔާމީނާ ހިތްހަލާލު ނޫން ކަހަލަ ބޭފުުޅުންނެވެ. 

ރައީސް ޔާމީންގެ ޖަލުހުކުމް އޮތްތާ އޮއްވާ ޒާތެއްގެ ކަމެއް ހިނގައިފިއެވެ. އެއީ ރައީސް މުއިއްޒުގެ ކްރިމިނަލް ޖަސްޓިސް އެޑްވައިޒަރކަން ކުރީގެ ޕީޖީ އަލްއުސްތާޒު މުހުތާޒު މުހުސިނަށް ދެއްވުމާ އެކު އެކީ މިހާރުގެ ޕީޖީ އަލްއުސްތާޒު ހުސެން ޝަމީމަށް މަރުތޭލަކުން މަގުމަތިން ހަމަލާ ދިނީއެވެ.

ކަންހިނގި ގޮތަކީ މިއީއެވެ. އަދި މިކަމާ ގުޅިގެން ކުރީގެ ރައީސް އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހު ސިފަކުރެއްވީ ޕީޖީ ޝަމީމަށްދިން ހަމަލާއަކީ ސިޔާސީ ކަމެއްގެ ގޮތުގައެވެ.

ރައީސް ސޯލިޙް އެވިދާޅުވި ވިދާޅުވުމަށް ހަގީގީ ބާރު ލިބިދެނީ އެ މަނިކުފާނު އެހެން ވިދާޅުވުމާ އެކު ސަރުކާރު ހީވީ ކަރަންޓްގައި ޖެހުނު ހެންނެވެ.

މައްސަލައިގެ ބޮޑުކަމާ ސީރިއަސް ކަމާ ކުރަން އޮތް ތަހުގީގުގެ ޕްރޮފެޝަނަލް ވެލިއު ދޫކޮށް ރައީސް ސޯލިހު ވިދާޅުވި އެއްޗެއް ތަހުގީގު ކުރަން ހޯމް މިނިސްޓަރ ތެޅިގަތީމާ ޕީޖީ ޝަހީމަށް ދިން ހަމަލާގެ ސިޔާސީ ބައި ބަރަހަނާވާ ގޮތް ވެއްޖެއެވެ. 

ކޮންމެ ގޮތެއްވިޔަސް ޑިމޮކްރެޓިކް ނިޒާމެއްގައި ސަރުކާރު ޖަވާބުދާރީ ކުރުމަށްޓަކާ ނިކަން ޒީލަ ގަދަ ޖޯރު ހުރި އިދިކޮޅު ހަރަކާތް ހިނގަން ޖެހެއެވެ. މިކަމަށްޓަކާ ނެގިމަޑުވެ، ގިއަރު ކަނޑާލައިގެން އޮތް އެމްޑީޕީ ގިއަރަށް އަރާން ޖެހެއެވެ.

ކޮންމެ ފާޑަކަށް ވެސް ރައީސް ސޯލިހުގެ ތަހުގީގެއް ފަށާ ނުވިތާކަށް އެމަނިކުފާނު ހައްޔަރެއް ކޮށްލުމަކީ އެމްޑީޕީ ބަބުރަށް އަރަން ލިބޭނެ ރަނުގެ ފުރްސަތެކެވެ.

އަހުރެންނަކީ ހިސާބަކަށް ހީރަސް ނޫސް ކިޔާ މީހަކަށް ވާތީ ހީރަސް ނޫސް އަނުބުރާ އަޕްކުރުމުން މިއީ ކިހިނެއްވީ ކަމެއްތޯ ފުރަތަމަ ނޫސް ހާވާލިއިރު ކަމަކު ދާކަށް ނެތެވެ. ހީރަސް ހެކްކުރުން މާލަސްވެއްޖެއެވެ. 

ރައީސް މުއިއްޒު ހުވާކުރެއްވި ފަހުން މެދަށް އެއްދުވަސް ދޫކޮށް ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ރައީސް މުއިއްޒު ވެރިކަމުން ބާލަންޖެހޭ  ވާހަކަ 19 ނޮވެމްބަރ ގައި ހީރަހުގައި ލިޔެފައި އެބަ އޮތެވެ. ސުރުޚީ އަކީ "އިންޑިއާ ސިފައިން ނުބޭލިގެން، މުއިއްޒު ބާލަން ނުޖައްސާތި!" މިއެވެ.

އަނެއްކާ އޭގެ ހަތަރު ފަސްދުވަސް ފަހުން ނޮވެމްބަރ 25ގައި ވެސް ހީރަސް ނޫހުގައި އަޒުލްގެ ވާހަކަ ލިޔެފައި އެބައޮތެވެ. އަޒުލްގެ މައުޟޫގައި ހީރަހުގައިވާ ދެވަނަ ސުރުޚީއަކީ "ޢަޒުލް ކުރެވޭ ފުރަތަމަ ރައީސަކަށް މުޢިއްޒު؟" މިއެވެ.

ނޮވެމްބަރު މަސް ނިމި ޑިސެމްބަރ ފެށުނުތަނާހެން އަޒުލާ ގުޅޭ 3ވަނަ އާޓިކަލް ހީރަހުގައި ލިއުނެވެ. އެއީ ޑިސެމްބަރ 4އެވެ. އޭގައިވާ ސުރުޚީ އަކީ " ހޮވާދިން މީހުން މުއިއްޒު ވައްޓާލަން ފޫގަޅައިފި" މިހެންނެވެ. އަނެއްކާ ޖެހިގެންއައި ޑިސެމްބަރ 5ގައި ވެސް އެމައުޟޫ ރިޕޯރޓް ކޮށްފައިވަނީ " ސަރުކާރު ވައްޓާލަން މަޖިލީހުގައި ގޮވާލައިފި" މި ސުރުޚީގެ ދަށުންނެވެ. ޑިސެމްބަރ 4 އަދި 5 ނިމި 6 ވަނަ ދުވަހުވެސް އަޒުލްގެ މައުޟޫ ހީރަހުން ގެނެސްފައި އެބަވެއެވެ. އެ ސުރުޚީގައި ވަނީ " މުޢިއްޒު ޢަޒުލް ކުރަންޖެހޭވަރުގެ އިޢުތިރާފެއް!" މިހެންނެވެ. ރައީސް މުޢިއްޒު ހުވާ ކުރައްވާ 3 ހަފްތާވީ އިރު 6 ފަހަރެއްގެ މަތިން ހީރަހުގައި ޢަޒުލްގެ ވާހަކަ ގެނެސްދީފައި ވެއެވެ.

ވެރިކަމަށް މަހެއް ފުރެން ދިޔަ ހަފްތާގައި ޢަޒުލް ކުރުމާގުޅޭ 7 ވަނަ ސުރުޚީ ވަނީ ގެނެސްދީފައެވެ. އޭގައިވަނީ " މުއިއްޒުގެ ވެރިކަން ނިންމުމުގެ ބަރުގޮނުގެ އަޑުއައްސަވާ!" މިހެންނެވެ. އެއީ ޑިސެމްބަރ 11 ވަނަ ދުވަހެވެ.

ހުވާކުރިތާ 1 މަސް ފުރުމުގެ 2 ދުވަސް ކުރިން ޑިސެމްބަރ 15 ވަނަ ދުވަހުވެސް އަޒުލްގެ 8 ވަނަ ސުރުޚީ ހީރަހުން ގެނެސްފައި އެބައޮތެވެ. އެއީ " އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުމުގެ ކުރިން ބާލަންޖެހޭނީ މުއިއްޒު " ކަމަށް ލިޔެފައިވާ ލިއުމެކެވެ. އެއީ އަޒުލާ ގުޅޭ 9 ވަނަ ލިއުމެވެ. ވެރިކަމަށް 1 މަސް ފުރުނުއިރު އަޒުލް ކުރުމާ ގުޅޭ ވާހަކަ 10 ވަނަ ފަހަރަށް ހީރަސް ނޫހުން ދައްކާފައި އެބަވެއެވެ. 17 ޑިސެމްބަރގައި ލިޔެފައިވަނީ " މުއިއްޒު ވެރިކަމުން ބޭލުމަށްވުރެ މުހިންމު އެހެން ކަމެއްނެތް" ކަމުގައެވެ.

މިހިސާބަށް އައިއިރު އަޒުލް ކުރާ ވާހަކަ ވައިގާ ހިފާ އެކި ޕްލެޓްފޯމް ތަކުގައި އެކި ރާގަށް ތަފާތު ގޮތްގޮތުން އެވާހަަކަ ދެކެވޭ އަޑު ގަދަވިއެވެ. މިއަޑުތަކާއެކު ސަރުކާރުގެ ރިއެކްޝަން ހުރީ މާބޮޑަށް ވެސް މިއީ ދީނީ ސަރުކާރެއް ކަމުގައި ރައްޔިތުންނަށް ދެއްކުމަށެވެ. އެހެން ކަމުން ވެރިކަމަށް އެއް މަހާ އެއްދުވަސް ފުރުނު ޑިސެމްބަރ 18 ވަނަ ދުވަހު އަޒުލާ ގުޅޭ 11 ވަނަ ލިއުން ހީރަހުގައި ލިޔެފައި އެބަވެއެވެ. އެދުވަހުގެ ސުރުޚީގައި ބުނެފައިވަނީ " ޢަޒުލްކުރާ ވާހަކަ ތަކާއެކު ސަރުކާރު ދީންވެރިވެއްޖެ "  ކަމަށެވެ. ހަމަ އެ ދުވަހު އަނެއްކާ ވެސް ޢަޒުލްގެ ވާހަކަ ލިޔެފައިވަނީ " އެމްޑީޕީއަށް މުޢިއްޒު ޢަޒުލް ކުރެވޭނެ " ކަމަށް ބުނެއެވެ. އެއީ އަޒުލްގެ ވާހަަކަ ހީރަސް ނޫހުން ދެއްކި 12 ވަނަ ފަހަރެވެ. 

އޭގެ ދެދުވަހެއް ފަހުން ޑިސެމްބަރ 20 ގައި އަޒުލާ ގުޅޭ ގޮތުން 13 ވަނަ ފަހަރަށް ލިޔެފައިވާ ސުރުޚީއަކީ " އިތުރަށް ބަރަހަނާ ނުވެ ދެންވެސް އަވަހަށް ފައިބާ " މިހެން އޮތް ސުރުޚީ އެކެވެ.

23 ޑިސެމްބަރޭ ބުނުމުން އެއްބަޔަކު ހަނދާން ވާނީ ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެރިކަން މަގުމަތިން ވައްޓާލި އިއްތިހާދުގެ މަތިންނެވެ. އެއީ 2011 ވަނަ އަހަރެވެ. 23 ޑިސެމްބަރ 2023ގައި ހީރަސް ނޫހުގައި ރައީސް މުއިއްޒު ގާނޫނީ ހަމަތަުގެ މަތިން އަޒުލް ކުރުމާގުޅޭ ގޮތުން 14 ވަނަ ފަހަރަށް ލިޔެފައިވާ ލިއުމުގެ ސުރުޚީގައި ވަނީ " ޖުޑިޝަރީގެ ޙުރުމަތް ކެނޑި މުޢިއްޒު ބާލަންޖެހޭ" މިހެންނެވެ.

23 ޑިސެމްބަރގެ 3 ދުވަސް ފަހުން 26 ޑިސެމްބަރގައި ލިޔެފައިވަނީ ޢަޒުލް ކުރުމާގުޅޭ 15 ވަނަ ލިއުމެވެ. އޭގެ ސުރުޚީ އަކީ " ޢަޒުލް ކުރިއަސް ނުކުރިއަސް! ކޭޕާކް މަންޑޭއާ މުއިއްޒުގެ ތަފާތެއް ހުރިތޯ މިިކިޔާލާ " މިހެންނެވެ.

އޭގެ 2 ދުވަސް ފަހުން އަޒުލް ކުރުމާ ގުޅޭ 16 ވަނަ ލިއުމުގެ ސުރުޚީ އޮތީ މާސާފު ސީދާ ބަހުންނެވެ. އެ ލިއުމުގެ ސުރުޚީގައި ވަނީ " މުޢިޢްޒު ޢަޒުލް ކުރަންޖެހޭ ސަބަބުތަށް މިއޮތީ" ކަމަށް ބުނެފައެވެ.

އަޒުލް ކުރުމާގުޅޭ 17 ވަނަ ލިއުމާ ހަމައަށް އައިއިރު އޭގެ ރާގާ ލަހުޖާ ބަދަލުވެ، ބެރުގައި ފުނަޖެހެން ފަށައިފިހެން ހީވާހާ ވެއެވެ. 2023 ނިމެން ގާތްވެ އާއަހަރަށް ދޮންވަމުން ދިޔައިރު 28 ޑިސެމްބަރުގައި ލިޔެފައިވަނީ ތަފާތު ސުރުޚީ އެކެވެ. އޭގައިވަނީ " ވެރިކަން ނިންމުމުގެ ކައުންޓްޑައުން ފެށުން " މިހެންނެވެ.

އެބުނާ ކައުންޓްޑައުން ފެށުނަސް ނުފެށުނަސް، އާއަހަރު ފެށި، ހަވާ އަރުވާ ކުލަބޮކިން އަވަދިވެގެން ޖެނުއަރީ 8 ގައި އަނެއްކާ ވެސް ޢަޒުލްގެ ވާހަކަ 18 ވަނަ ފަހަރަށް ހީރަސް ނޫހުގައި ގެނެސްދީފައިވާ ސުރުޚީގައި ވަނީ " މުއިއްޒު ވެރިކަމުގައި ބަހައްޓައިގެން ރައްކާތެރިކަމެއްނެތް" ކަމަށް ބުނަމުންނެވެ. އެއީ ސަރުސާރުގެ އޮފިޝަލުންތަކެއް އިންޑިއާ ސަރުކާރާ މޯދީއަށް ފުރައްސާރަ ކުރުމުން ފެށުނު ބޮއިކޮޓް މޯލްޑިވްސްގެ ހޫނުގަނޑު އެރި ދުވަސްކޮޅެވެ.

މިހިސާބަށް އައިއިރު އަޒުލްގެ ވާހަކަ މާބޮޑަށްވެސް ވައިގަހިފާ އެހެން މީހުން އެ ވާހަކަ ދައްކާން ފެށުމުން ހީރަސް ނޫހުން އެ ވާހަކަ ދެއްކުން މަދުކޮށްލިކަން ފާހަގަ ވެއެވެ. އަޒުލަށް ބިރުން އެމްޑީޕީގެ 13 މަޖިލިސް މެމްބަރަކު ވެރިކަންކުރާ ޕާޓީއަށް ސޮއިކުރުވީމާ އަޒުލަކީ ފިސާރި ކަމަކަށްވެ، އެވާހަކަ ގެނެސްދިނުން ހީރަސް ނޫހުން ދޫޖައްސާލާފައި ވާކަން ފާހަގަވެއެވެ.  ނަމަވެސް އިންޑިއާ އުޅަނދު ފަހަރު ބޭނުން ނުކުރުމުން އައްޑޫ ކުއްޖަކު ކަނޑުވެ ގެއްލި، ގއ. ވިލިނގިލީ ކުޑަކުއްޖަކު ނިޔާވުމުން 19 ވަނަ ފަހަރު ޢަޒުލްގެ ވާހަކަ ދައްކާފައި ވަނީ 20 ޖެނުއަރީގައި ހޫނު ސުރުޚީއެއްގައެވެ. އޭގައި ވަނީ " ޖައްބާރުވެރިކަމުން ކަޅިވެފައިވާ މުޢިއްޒާ ދެކޮޅަށް ތެދުވަންޖެހޭ" ކަމުގައެވެ.  

20 ވަނައަށް މުޢިއްޒުގެ ވެރިކަން ވެއްޓޭ ވާހަކަ ހީރަހުގައި ލިޔެފައި ވަނީ ޖެނުއަރީ 29 ވަނަ ދުވަހު ވަޒީރުންގެ އިތުބާރާ ގުޅޭ ވޯޓް މަޖިލިހުގައި ނެގި ދުވަހުއެވެ.  

އޭގެ 1 ދުވަސް ފަހުން ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުޢިއްޒު ގާނޫނީ ހަމަތަކުގެ މަތިން މަގާމުން ޢަޒުލް ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ފެށިވާހަކަ އެމްޑީޕީގެ ޕާލަމެންޓްރީ ގްރޫޕުން ރަސްމީކޮށް އިޢުލާން ކުރުމާއެކު ޖެނުއަރީ މަހުގެ 30 ވަނަ ދުވަހު ސައިބަރ ޙަމަލާ ތަކެއްދީގެން ހީރަސް ނޫހުގެ ވެބްސައިޓް ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ޑައުންކޮށްލިއެވެ. 

ރާއްޖޭން ބޭރުގައި ދިރިއުޅުއްވާ ރަޙުމަތްތެރިއަކު އާދައިގެ މަތިން ފޯނުން ގުޅާލެއްވި ފަހަރެއްގައި ހީރަސް ނޫހުގެ ވެބްސައިޓް ހެކްކުރި ވާހަކަ ބުނުމުން ބާރު ހިނިގަނޑެއް ޖައްސަވާ ވިދާޅުވީ، ތިޔަ ނޫހުގެ އިންވެސްޓްމެންޓް ތިޔަ އޮތީ ކަވަރުވެފައި ކަމުގައެވެ.

ބަރަހަނާ ހާލުގައި މަޖީދީމަގު މެދުގައި އަނބިފިރި ކަމުގެ ގުޅުން ނުހިންގޭނެ ކަމަކަށް ގާނޫނަކު ނެތެވެ. އެއްވެސް ގާނޫނަކުން މަނާކަމެއް ނޫނޭ ބުނެ އެކަން އެގޮތަށް ކުރަންވީހެއްޔެވެ. ގާނޫނު ތަކުން ކަންކަން ބަޔާން ކުރެވިފައި ހުންނަނީ އެކަމެއްގެ މުޅި މަފްހޫމް ވަށާޖެހޭ ގޮތަށެވެ. ބަޔަކު ބޭނުން ވީމާ ބޭނުންވާހާ ގޮތަކަށް ކަންކަން ކުރާކަށް ނޫނެވެ. 

ޝަރުއީ ހުކުމެއްގެ ދަށުން ބަންދުގައި ހުރި މީހަކަށް ސިޔާސީ ކަންކަމުގައި ހަރަކާތްތެރި ވުމަކީ ހުއްދަކަމެއް ނޫނެވެ. ބަންދުގައި ހުރި މީހެއްގެ އަޑާއި ވީޑިއޯއާއި ފޮޓޯ ބޭނުން ކޮށްގެން ސިޔާސީ ކެންޕޭން ނުކުރެވޭނެ ކަމަށް ގާނޫނުގައި ނެތުމުން ތާއީދު ހޯދުމަށް ބަންދުގައި ހުރި މީހެއްގެ ފޮޓޯ ބޭނުން ކޮށްގެން ކެންޕޭން ކުރުން އޮތީ ހަލާލުކޮށްފައެވެ.

ހުސްގޮނޑިއެއް ދައްކައިގެން ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވާލައިގެން ވޯޓު ނުހޯދޭނެ ކަމަކަށް ވެސް ގާނޫނަކު ނެތެވެ. ވަޒީރުންގެ މައްޗަށް ވަޒީރުން އިސްކޮށްގެން ވެރިކަން ނުކުރެވޭނެ ކަމަކަށް ވެސް ގާނޫނަކު ނެތެވެ. ޝަރުއީކޯޓަކުން ކުރާ ހުކުމަކީ ހަރާން ހުކުމެއް ކަމަށް ބުނެ އަޑުއުފުލާ ޝަރުއީ ނިޒާމްގެ ހުރުމަތް ކަނޑާގެން ކެންޕޭނު ނުކުރެވޭނެ ކަމަކަށް ވެސް ގާނޫނަކު ނެތެވެ. މަޖިލީހުން ރުހުން ނުދޭ ވަޒީރުން އަލުން ހަމަ އެ މަގާމަށް އައްޔަނު ނުކުރެވޭނެ ކަމަކަށް ވެސް ގާނޫނަކު ނެތެވެ.

ކިހާ ފައްކާ ހެއްޔެވެ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އައީ ޝަރުއީ ހުކުމް ހަރާންކޮށް ހަރާން ހުކުން ވިއްކައިގެން ދައުލަތުގެ އެއްބާރު ކަމުގައިވާ ޖުޑިޝަރީގެ ހުރުމަތް ކަނޑާ ބާރު ކަނޑުވާލައިގެންނެވެ. ވެރިކަމަށް އެރުމަށް ފަހު ދައުލަތުގެ އަނެއް ބާރު ކަމުގައިވާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ބާރު ކަނޑުވާލީއެވެ. ރައްޔިތުން އިންތިހާބުކޮށްފައި ތިބި ބަޔަކު ރިޝްވަތުދީގެން އެމީހުން ހޮވި ރައްޔިތުންގެ މޫނުގައި މުއިއްޒު ކޮޅުފައި ޖަހާ މަޖިލިސް ގަނޑުކޮށް ހަރާބުކޮށްލާ މަޖިލީހުގެ އިތުބާރު ކަނޑުވާލީއެވެ. ރައްޔުތުންގެ މަޖިލީހުން ރުހުން ނުދިން ތިން މީހުން ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހަށް އައްޔަނުކޮށް މަޖިލީހުގެ ހުރުމަތާއި ބާރު ކަނޑުވާލީއެވެ. 

ޖުޑިޝަރީގެ ހުރުމަތް ކަނޑާ، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ނިންމުމަށް ޗެލެންޖުކޮށް މަޖިލީހުގެ ބާރު ކަނޑުވާލުމަކީ ގާނޫނު އަސާސީގެ ބާރު ކަނޑުވާލުމެވެ. ގާނޫނު އަސާސީއާއި ގާނޫނަށް ހުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތަން މާތްކަލާނގެ ގަންދީ ކޮށްގެން ހުރި ހުވަޔާ ޑރ، މުއިއްޒު ހިލާފު ވެއްޖެއެވެ. މުއިއްޒުގެ މައްޗަށް ހުވަޔާ ހިލާފުވުމުގެ ދައުވާކޮށް ރައީސް ކަމުގެ މަގާމުން އަޒުލު ކުރަން މަޖުބޫރެވެ.     

ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ކަމުގެ މަގާމުގައި ހުރިމީހަކު ގާނޫނީ ހަމަތަކުގެ މަތިން  އަޒަލު ކުރާން އުޅެން ފެށީމާ ގާސިމަށް ތިޔަހުރެ ވާވަރެއް ދޮތައެވެ. ޑރ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އަރާހުރީ ރައްޔިތުންގެ ފުރިހަމަ ބޮޑު އަގުލަބިއްޔަތާއި ޑިމޮކްރަސީގެ ހަމަތަކުގެ ތެރެއިން ކަމަށް ގާސިމަށް މި ދުވަސްކޮޅު އެބަ ފެނެއެވެ. ގާސިމަށް ފެންނަ ގޮތް ބަދަލުވާނީ އަމިއްލަ އަންބޮޑިއަށް ލާންއުޅޭ އެއްޗެއް ނުލެވޭގޮތް ވުމުންނެވެ. ރައީސް ނަޝީދާއި ރައީސް ޔާމީނު ވެރިކަމަށް ހޮވުނީމާ ވެސް އެފާޑަށް މާޑިމޮކްރެޓިކް ވެގެން ރައްޔިތުންގެ ނިންމުންވެގެން ގާސިމު އުޅެގަތެވެ. އެކަމަކު ރައީސް ނަޝީދު ވެރިކަމުން ވައްޓާލަން ނިކުތްއިރު ގާސިމު އެ ބުނާ ރައްޔިތުންގެ ފުރިހަމަ ބޮޑު އަގުލަބިއްޔަތާއި ޑިމޮކްރަސީގެ ހަމަ އޮތީ ދެއަތަށް އެނބުރޭ ބޯނެއް ބުރުމާއެއްގެ ސިފައިގައެވެ. 

ވެރިކަމުން މީހަކު އަޒުލު ކުރެވޭނީ ވެރިކަމަށް އަރާތާ ކިހާ ދުވަހެއް ވީމާ ކަމަކަށް ގާސިމުމެން ހެދި ގާނޫނު އަސާސީގައި ލިޔެފައެއް ނެތެވެ. ފަސް އަހަރަށް ރައްޔިތުން ރައީސަކު އިންތިހާބު ކުރުމަކީ އެ މީހަކު ހަދާނެ އެއްޗެއް ހަދަން 5 އަހަރަށްދޭ ލައިސަންސެއް ކަމަކަށް ގާނޫނު އަސާސީއަކު ނެތެވެ. މުއިއްޒު ވެރިކަމާ ހަވާލުވިތާ އަދި މިވީ އެންމެ ދެ މަސްދުވަހޭ ކިޔައިގެން މާ ހަމްދަރުދީ ވެގެން ގާސިމެއް ކަމަކު އުޅޭނެ ކަމެއް ނެތެވެ. 

މުއިއްޒުގެ ވެރިކަމުގެ ތެރެއިން ގާސިމު ކަޅާކޮށްލަން ބޭނުން ބައިވަރު ގަނޑު ކަޅާކޮށް ނުލެވެނީސް ވެރިކަން ވެއްޓިގެނެއް ކަމަކު ނުދާނެތާއެވެ. މުއިއްޒު ގާނޫނާ ހިލާފަށް ކަމެއްކުރާ ކަމަކަށް އަދިއެއް ގާސިމަކަށް ނުވާނެއެވެ. ގާސިމަކީ އަންނަ ކޮންމެ ވެރިކަމެއް އަންނަތާ ކުރީކޮޅު އެވެރި ކަމަކާ ބައިވެރިވެގެން ދައުލަތް ނޮޅާލަން ވައިޖަހާގެން ދައުލަތް އިރާލައިގެން ކާމީހެއްކަން ނޭނގޭ އެކަކު ނެތެވެ. ގާސިމު ބޭނުންވާ ގޮތަށް ހަމަ އެންމެ ކަމެއްވެސް ނުވާއިރަށް މޮޔަގެރިއެއްހެން ދުއްވައިގަންނަނީ ވެރިކަން ވައްޓާލަންކަން މީހުންނަކަށް ނޯޅެއެވެ. 

ރައީސް އަޒުލު ކުރުމަކީ ނިމެމުންދާ މަޖިލީހަކުން ނުކުރެވޭނެ ކަމެކޭ އޮތީ ގާނޫނު އަސާސީގެ ކޮންތާކުހެއްޔެވެ. ގާނޫނު އަސާސީގެ ބަފަޔަށް ހެދިގެން މާ ޑިމޮކްރެޓިކް ވެގެން ގާސިމެއް ކަމަކު އުޅެން ނުހަދާށެވެ. ރައީސް މައުމޫނުގެ ވެރިކަމާ ދެކޮޅަށް ގައުމުގެ ހީރަސް ކަނޑުވާލާ، ރައީސް ނަޝީދު ބަގާވާތަކުން ވައްޓާލާ، ރައީސް ޔާމީނު ބޮލަށް ފިތާލަން ރިޝްވަތު ދީގެން ފަނޑިޔާރުގެއަށް ދަނޑި ބާނައިގެން އުޅުނު ހަދާން ނެތުނީ ހެއްޔެވެ. ގާނޫނޭ ޑިމޮކްރަސީއޭ ރައްޔިތުންގެ ނިންމުމޭ ކިޔައިގެން ކޯތަޅުވަން ގާސިމު ތާހިރެއް ނޫނެވެ.

ނިމިދިޔަ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ގާސިމުގެ ސައިޒް ރައްޔިތުން ވަނީ ގާސިމަށް ދައްކާ ލާފައެވެ. އަދިވެސް ހިފިނުހުރެގެން ދައުލަތް އިރާކާން މުއިއްޒުވެގެން އުޅެން ގާސިމަށް ފުރުސަތު ދެވޭކަށް ނެތެވެ. ގާސިމަށް ބައިއަޅައިގެން ދައުލަތް ހަފާކާން ފަސް އަހަރު ދުވަސް މުއިއްޒަށް ދެވޭކަށް ނެތެވެ.

ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހަކީ މުތުލަގަށް ރައީސަށް ފެންނަހާ ބަޔަކު ލައިގެން އެކުލަވާލެވިފައި އޮންނަތަނަކަށް ނުވާގޮތަށް ގާނޫނު އަސާސީގައި ކަނޑައަޅާފައި އޮންނަނީ ސަމާސާއަކަށް ނޫނެވެ. ރައީސަކަށް އަންނަ މީހެއްގެ ގޮތުން މުޅި ސަރުކާރުގެ ހަމަ ލަމަ ގެއްލި ދައުލަތް ބޮލަފޮށާ އެޅުމުން ސަލާމަތް ކުރުމަށްޓަކައެވެ. ރައީސްގެ ކުޅޭކުޅޭ ބުދުތަކަކަށް ވަޒީރުންވެ އެޅިހާ ބަތަކަށް ރިހަވެގެން ދައުލަތް އޮޔާ ދުއްވަލިޔަ ނުދިނުމަށްޓަކައެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހައްގުތައް ހިމާޔަތްކޮށް ހޮދުމުހުތާރު ގޮށްމުށުގެ ވެރިކަމެއް ހިންގިޔަ ނުދިނުމަށްޓަކައެވެ. 

ރާއްޖޭގެ މިހާރުގެ ރައީސަކީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ކޮލިޓީގެ މީހެއްނޫނެވެ. ހުސްގޮނޑިއަކާއި އެހެން މީހެއްގެ ފޮޓޯއެއް ދައްކައިގެން މަކަރާ ހީލަތުން ވެރިކަން ހޯދައިގެން ހުރި މީހެކެވެ. އޭނާ ވެރިކަން ދިފާއުކުރުމަށްޓަކާ ފާޅުގައި ދިވެހި ރާއްޖެ ނުރައްކަލުގެ ތެރެއަށް ވައްޓާލަމުން އެދަނީ އެޔެއް މިޔެއް ނުބަލައެވެ. ރިޝްވަތު ދިނުމުގައި މޫނެއް ކަނދުރާއެއް ރެޔެއް ދުވާލެއް ނުބަލައެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ތާރީހުގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން އެއްފަހަރާ އެންމެ ގިނަ މެންބަރުން ރިޝްވަތު ދީގެން ގަނެލުމުގެ ރެކޯޑް އޭނާ ހަދައިފިއެވެ. އުޑެއް ބުޑެއް ނޭނގޭ އެތައް ބަޔަކު ވަޒިރުނަށް ހަދައިގެން ދައުލަތުގެ ފައިސާ އިސްރާފް ކުރަނީއެވެ. ހައްދެއް ނެތްވަރަށް ސިޔާސީ މަގާމު އުފައްދައިގެން މުސާރަދީގެން އަޅުންގެ އަޅުން އުފެއްދުމުގައި އެއްރަށެއް އެއްއާއިލާއެއް ނުބަލައެވެ. އެހިނދަކަށް ހާސިލު ކުރަން ބޭނުން ކަމެއް ކުރުމުގައި ބިރެއް ކަމެއް ނުގަނެއެވެ. 

ގޭންގްތަކާއި ހަރުކަށި ހައްދުފަހަނަ އެޅުން ބާރުވެރި ކުރުވާ ދީނާއި ގައުމިއްޔަތަކީ ވެރިކަން ދަމަހައްޓަން ގެންގުޅޭ ހަތިޔާރަށް ހަދައިފިއެވެ. ދުނިޔޭގެ އާޖުފާޖު ނޭނގި ބަވަނަވެތި ދުނިޔޭގެ އޮއިވަރުގައި ކޮޅުނަގައިގެން ގައުމު ނުރައްކަލަށް ވައްޓާލައިފިއެވެ. ވެރިކަމަށް ގެނެސްދިން މައިޕާޓީގެ ބާރު ކަނޑުވާލާ ޕީޕީއެމް އަޅުވެތިކޮށްފިއެވެ. 

ހަޑިމުޑުދާރުކަމާއި ގޮތްކުޑަކަން ހައްދު ފަހަނައަޅާ އެންމެ ފަހުން ދައުލަތުގެ ތިން ބާރުން އެއްބާރުގެ ވާގިނައްތާލަން ދިމާކުރީއެވެ. ވަޒީރުންގެ މަޖީލީހުގެ އެންމެންނަށް ރުހުން މަޖިލީހުން ނުދޭނެ ކަމަށް ބުނުމުންނެވެ. އެންމެ ހަތަރު ވަޒީރުންނަށް ރުހުން ނުލިބިގެން ސަރުކާރު ހުއްޓޭވަރު އާރެއް ބާރެއް ނެތް ސަރުކާރަކަށް ވީމާ އަނިޔާވެރިކަން އިސްކޮށްގެން ނޫނީ ކެތެއް ނުވާނެއެވެ. ދުންމާރި ފުމެން ކުދިންކޮޅެއް ގަނެގެން މަޖިލީހުގެ އެތެރޭގައާއި ބޭރުގައި ދުންމާރި ފުމުނަކަސް މޭކަރައިގެން އިދިކޮޅުން މުއިއްޒު ކުރިމަތީގައި ކުޑަކަކޫ ނުޖަހާނެއެވެ. އެންމެ ފަހުން އިތުބާރުނެތް ރައީސެއްގެ ގޮތުގައި ވެރިކަމުން ވެއްޓޭ ރައީސަކަށް ހޮޅި މުއިއްޒު ވެގެން ދަނީއެވެ.    

އެންމެ ހަތަރު ވަޒީރަކަށް ރުހުން ނުދޭނެ ކަމަށް އިދިކޮޅުން ބުނުމުން މުޅި ސަރުކާރު ކުޑަކަކޫ މައްޗަށް ތިރިވީއެވެ. ކަމަކަށް ވާކަހަލަ ކަމެން ޖެހިއްޖެއްޔާ ކިހާވަރަކުން ދާނެބާވައެވެ. މިކަހަލަ ސިޔާސީ ހަސްނެތް ގަމާރަކަށް މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ކޮންޓްރޯލު ލިބިއްޖެނަމަ ގައުމު ހަފާ ކާނެއެވެ.

އަގަށް ދުންމާރި ފުމެން ބޭންޕާޓީއެއް ހޯދައިގެން މަޖިލީހުގައި ދުންމާރި ފުމެން ފެށީއެވެ. ހަށި ވިއްކާ މެންބަރުން ކޮޅު ނެރެގެން މުއިއްޒުގެ ގުރުބާން ކަންބަޅި ތަކަކަށް ހަދައިގެން މަޖިލިސް ހުއްޓުވަން ގައިވީދަން ފެށީއެވެ.

ސަރުކާރު ހުއްޓުވާ ކަމުގެ ބަހަނާގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްގެ ވާޖިބަށް މުއިއްޒު ހުރަސް ގާނޫނީ އަސާސީގެ ބާރު ކަނޑުވާލުމެވެ. އެހެނީ ވަޒީރުން ޢައްޔަނު ކުރުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތަކީ ހަމައެކަނި، ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާއަށް ދޫކޮށްލެވިފައި އޮތް ދުސްތޫރީބާރެއް ނޫނެވެ.

ރައްޔިތުން މަޖިލިހުގެ ރުހުން ހޯދާން ޖެހޭ ގޮތަށް ގާނޫނުއަސާސީގައި ލިޔެ ފާސްކޮށްފައި އެ އޮތީ ކަމެއް ވެގެންނެވެ. ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ރިޔާސީ ކެމްޕޭނަށް ފައިސާދޭ މާފިއާ ޑޮނުންނާއި ބޭނުންހާ ވަގުންނާއި ގުންޑާއިން ޕަބްލިކް އޮފީސް ތަކަށް ނުވައްދަން ވެގެންނެވެ. އަނިޔާވެރިނާއި ޕާޓޭގޭންގު ތަކުގެ އަތްމައްޗަށް ދައުލަތް ހިންގުމުގެ ބާރުތައް ދޫކޮށް ނުލާން ވެގެންނެވެ.

ރާއްޖޭގެ ރައީސްކަމަށް މިފަހަރު އެރުވިފައި ހުރީ ގޭންގް ސްޓާރެކޭ ނުބުނާ ވަރެއް ނޫނެވެ. ވަޒީރުންގެ ތެރެއިން ބަޔަކަށް ރުހުން ނުދޭނެކަމަށް އިދިކޮޅުން ބުނުމުން މަރުގެ އިންޒާރު ދިނުމާއި މަގުމަތިން މެންބަރުންނަށް ހަމަލާ ދިނުމަކީ ގޭންގްތަކުން ކޮންޓްރޯލުކުރާ ސަރުކާރެއް ކަންކަށަވަރުވެގެން ދިޔަކަމެކެވެ.

މަޖިލީހުގައި މެންބަރުން ދޭވޯޓު ވަކިގޮތަކަށް ދިނުމަށް މަޖުބޫރު ކުރުވަން މުއިއްޒު ސިޔާސީ މަގާމުދީފައި ތިބި ގިނަބަޔަކު ނެރުވައިގެން މުއިއްޒު ޓެރެރިޒަމް ހިންގުވުމަކީ މުއިއްޒާ ދެކޮޅަށް ގާނޫނީ ފިޔަވަޅު އަޅަން މަޖުބޫރު ކަމެކެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނު ވެސް މެންބަރުން ފާރުމަތިން އުކާލާ ކޯޓުން ޓިނުނަގައިގެން ފަނޑިޔާރުން ބޭރުކޮށްލީ ވެރިކަމުގެ ފަހު އަހަރެވެ. މުއިއްޒަށް ދެމަސްވީއިރު ގާނޫނީގޮތުން ހުއްދަ އިދިކޮޅު ހަރަކާތަށް ކެތެއް  ނުވިއެވެ. ވަޒީރުންގެ ތެރެއިން ބަޔަކަށް ރުހުން ނުދޭނެކަން އެނގުނީމާ މަޖިލީސް ހުއްޓުވަން މުއިއްޒު ހިޔާރުކުރީ ނުބައި ނުލަފާކަން ދެއްކުމެވެ. މުއިއްޒުގެ ނުބައި ނުލަފާކަން ދެއްކުމަށް ބޭނުންކުރަނީ ހަށިވިއްކި ގުރުބާން ކަންބަޅިތަކާއި ސިޔާސީ މަގާމު ދީގެން އުޅޭ އަޅުންގެ އަޅުންނެވެ. 

މަޖިލީހުން ރުހުން ދޭނެ މީހަކާއި ދޭން ނުޖެހޭ މީހުން ވެސް އެގެން ޖެހެނީ މުއިއްޒަށެވެ. މުއިއްޒު ކުރާހާކަމަކަށާއި ފޮނުވާހާ މީހަކަށް ރުހުން ދޭނީ މުއިއްޒު ގަނެގެން ގެންގޮސްފައިތިބި އަޅުކުދިންކޮޅެވެ. އިންތިހާބުވާން ފުރުސަތު ދިން ޕާޓީއާއި ވޯޓުދިން މީހުންގެ މޫނުގައި ކޮޅުފައިން ޖަހާފައި ދިޔަ ބަތާ ހަރާމީންގެ ކުރިމަތީައި މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ކުޑަކަކޫ ޖަހާކަށް ނުޖެހެއެވެ.  

ދައުރުން ބޭރުން މިއަދު މަޖިލިސްގެ ޖަލްސާއެއް ބޭއްވީ ވަޒީރުންނަށް ރުހުން ނުދިނުމުގެ މައްސަލައަށް ގޮތެއް ނިންމުމަށެވެ. ރުހުންދޭނެ ވަޒީރުނާއި ނުދޭނެ ވަޒީރުން އެނގޭނީ މަޖިލިސް މެންބަރުންނަށެވެ. ގިނަ މެންބަރުންނަށް ރުހުން ދޭން ފެންނަ ވަޒީރަކަށް ރުހުން ލިބޭނެއެވެ. މެޖޯރިޓީ ރުހުންނެތް ވަޒީރަކަށް ރުހުމެއް ނުލިބޭނެއެވެ. މަޖިލީހުގައި އެހެން ކަންކަންވެސް ނިންމަނީ އެގޮތަށެވެ. އެއީ ޑިމޮކްރަސީގެ މައިގަޑު ހަމައެވެ. 

މަޖިލީހަކީ ސަރުކާރުން ހުށަހަޅާހާ ކަމެއް ނުވަތަ ހުށަހަޅާ ނަމެއް އެގޮތަށް ފާސްކޮށްދޭން އޮންނަ ސަރުކާރުގެ ރަބަރުތައްގަޑެއް ނޫނެވެ. ސަރުކާރުން ފޮނުވާހާ ވަޒީރަކަށް ރުހުން ނުދިނުމަކީ ރައްޔިތުންނަށް ދެވޭ އަނިޔާއެއް ކަމަށް ގާސިމަށް މިއަދުވީ އަންނަ މަޖިލީސް އިންތިހާބުގައި މާމިގިލީ ދާއިރާގެ ގޮނޑިއަށް ޕީއެންސީން މީހަކު ނުނެރޭން ނިންމާ ގާސިމަށް ޓިކެޓް ވެދުން ކުރީމާކަން އޮޅެގެން އުޅޭ މީހަކު ނޫޅެއެވެ.

ރައީސްގެ ކެބިނެޓަށް ރުހުން ނުދިނުމަކީ ދިވެހި ގައުމަށް އެއްވެސް ހާލެއްގައި ރަނގަޅު ކަމެއް ނޫންކަމަށް ބުނާއިރު ދިވެހި ގައުމަށް ރަނގަޅުގޮތް ގާސިމަށް ނޭނގޭނެކަން މިދިޔަ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ރައްޔިތުން ވަނީ ބުނެދީފައެވެ. ރައްޔިތުންނަށް އެންމެ ބޮޑު އަނިޔާއެއް އަބަދުވެސް ދެނީ ގާސިމުކަމަށް ރައްޔިތުން އޮތީ ބުނެފައެވެ. ރައްޔިތުންނޭ ކިޔައިގެން ގާސިމު މިހާރު އަނގަ ހުޅުވާނީ ވަރަށް ލަދެއް ހަޔާތެއް ނެތީމައެވެ.  ކުރިން އަމަލުކުރި ގޮތާއި ހިލާފަށް މަޖިލީހުން ކަމެއް ކުރުމާ ނުކުރުން ކަނޑައަޅަނީ މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީންނެވެ. ގާސިމެއް ނޫނެވެ. މެންބަރަކަށް ވީތީ ގާސިމަށް ފެންނަ ގޮތަކަށް ގާސިމު އަމަލު ކުރުމަކަށް ހުރަހެއް ނެތެވެ. 

މިއަދު ގައުމު އޮތް ހާލަތަށް ރިޔާއަތްކުރާ ވާހަކަ ގާސިމު ނުދައްކާށެވެ. ރައީސް ސޯލިހު ވެރިކަމުގެ ގޮއްރާޅަކީވެސް ގާސިމެވެ. ކޮވިޑްގެ ހިތްދަތި ހާލަތުގައި ގެންގުޅުނު މުއައްޒަފުންތައް ކަނޑާފާ ފޮނުވާލީ ގެއަށެވެ. ތިބި މަދު މުއައްޒަފުންނަށް ދިނީ އެންމެ ރުފިޔާ ހާހެކެވެ. ހަތަރެސް ފަޔަށް އަންގިލައްވައިގެން ބޮނދާ އޮތީ ސަންއައިލެންޑްގައެވެ. މަޖިލީހުގެ އެންމެ ޖަލްސާއަކަށް ހާޒިރެއް ނުވެއެވެ.

ކޮވިޑް ފެސިލިޓީ ހަދައިގެން ބަންދުކުރި ރިސޯތުތައް ދައްކައިގެން ކޮވިޑް ތެރޭގައި ދައުލަތުން ދެމީ ފައިސާއެވެ. ކޮވިޑް ރެކަވަރީ ގޮތުގައި ގައުމަށް ލިބުނުހާ ފައިސާގެ ބޮޑުބައި މަކަރާ ހީލަތުން ދިރުވާލީ ފެން ފޮދަކާވެސް ނުލައެވެ. ކޮންމެ ސަރުކާރެއް އަންނައިރަށް ހީލަތް ތެރި ގޮތްގޮތަށް އެގްރީމަންޓްތައް ހަދައިގެން އެއަރޕޯޓްތަކާއި ފަޅުތަކާ ރަށްތައް ނަގައިގެން އެއްވެސް ކަމެއް ނުކޮށް ބާއްވާ ސަރުކާރު ބަދަލުވުމުން ގެއްލުމުގެ ބަދަލުގެ ގޮތުގައި ދައުލަތް ދަވާލުމަކީ ބުރުމާގެ ތޮބީއަތެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ޕޮލިޓިކަލް މަސްރަހު ބަދަލުވެގެން ދާތަނާއި ދާގޮތް މިކަލޭގެ އަކަށް ނުފެނެއެވެ. ރާއްޖެއަށް އެއްވެސް މީހަކު އެހީތެރި ނުވާނީ ކާކު ކިހިނެތް ކަންތައް ކުރާތީކަންވެސް ނުފެންނަ ވަރަށް ކަނުވީމާ މީހުންގެ ތެރެއަށް ނިކުމެ އުޅޭކަށް ރަނގަޅެއް ނުވާނެއެވެ. ގައުމު ނިކަމެތިވެ އަނދަވަޅަކަށް ވެއްޓިގެންދާނީ ގާސިމުގެ ސަބަބުންނެވެ. އެހެން ބައެއްގެ ސަބަބަކުން ނޫނެވެ. މިވަރުގެ ގޮތްފޮތް ނެތް މީހަކު ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައޭ ކިޔައިގެން އެބަ އަނގަ ދިޔާކުރެއެވެ. ޖީޓީ ދިޔަ މަގުން ނުގޮސް ސަލާމަތް ވިއްޔާ ރަނގަޅެވެ.

ދެފައި ވަށްކޮށްގެން ރިޔާސަތު ގޮނޑިއަށް މަކުނެއްހެން ކަނޑިތީމު ޝަހީމު އަރާ އިނަކަސް އެމްޑީޕީން ޑަރުވެސް ހީނުވާނެއެވެ. ރައީސް މުއިއްޒަށް މާވަފާތެރި މީހަކަށް ހެދެން ވެގެން ޗަރުކޭސް ކުޅުނަކަސް ގޮނޑި ވިއްކި މެންބަރުންނަކީ ތުންފުހި ތަކެއް ނޫން ކަމަކަށް މުއިއްޒެއް ވެސް ނުދެކޭނެއެވެ.

ޕީއެންސީ ޕްރައިމަރީގައި ވާދަކުރުމުގެ ފުރުސަތު ބަންދުކޮށްފައި އެ ބައިގަނޑު ގަނެލައިގެން ގެންދިޔައީ ހިނދުކޮޅެއްގެ ބޭނުމަށެވެ. މިއަދު އެ ތިބީ ފުޅަނތްގަށް ވެފައެވެ. އަޑިން ދިޔަސް މަތިން ދިޔަސް ސަލާމަތެއް ނެތެވެ.

ގޮނޑި ވިއްކާލި މެންބަރުން ކިތަންމެ ފޮނެއް މަޖިލީހުގެ ތަޅުމުގައި އެރުވިޔަސް އެމްޑީޕީއާއި ދަ ޑިމޮކްރެޓްސްގެ ރުހުން ނެތް ވަޒީރަކަށް ވަޒީރު ކަމަކު ނުހުރެވޭނެއެވެ. ވަޒީރުންނަށް ރުހުން ހޯދަން ބޭނުމިއްޔާ ޖެހޭނީ އެމްޑީޕީއާއި ދަ ޑިމޮކްރެޓްސް ރުއްސާށެވެ. ވައްވަށް ޖަަހައިގެން ވަގުތު ނަގާލައިގެން ވާނެ މޮޅެއް ނުއޮންނާނެއެވެ.

މުއިއްޒު އަޒަލު ކުރާނެ ކަމުގެ ބިރު ދައްކައިގެން ގޮނޑި ވިއްކާލިޔަސް އެމްޑީޕީއެއް ނުސިހޭނެއެވެ. އެމްޑީޕީއަކީ ގަދަފަދަ މައުމޫނިޒަމްގެ ތެރޭއިން ނިކުމެ މައުމޫނިޒަމް ފުޑާލި ފަހުރުވެރި ޕާޓީއެވެ. އަސްލު އެމްޑީޕީއަކީ ރުފިޔާ ފައިސާގެ އަވާގައި ޖެހިގެން އަންނަ ވައި ކުޅަނދުރުތައް ހަތާ ދޫކޮށް ދިޔަސް ލުހިގެން ބިމަށް ޖެހޭނެ ޕާޓީއެއް ނޫނެވެ. 

އިބްރާއާއި މުނައްވަރާއި ވަހީދާއި އަންނި ނެތުމުންވެސް އެމްޑީޕީ އޮތީ ގަދަކޮށެވެ. އަރައަރާފައި އޮއްސޭނީ އެ ބައިބައި ގަނޑެވެ. ހަގީގަތުގައިވެސް އެމްޑީޕީ އޮޑިއެއް ނުފެތޭނެއެވެ. ފައްތައެއްވެސް ނުލެވޭނެއެވެ. އެމްޑީޕއަކީ ވެއްޓޭ ކުރިއަކަށް ދެކުރި ފަޅާ ހެދި ބޮޑުވަމުންދާ ރާއްޖޭގެ ޑިމޮކްރަސީ ގަހެވެ. މުއިއްޒު އެއުޅޭ ފާޑަށް ކުރިންވސް ބަޔަކު އެމްޑީޕީ ޖަނާޒާ އަރުވަން އުޅުނެވެ. ޖަނާޒާ ވެގެން ދިޔައީ އެމީހުންނެވެ. 

އެމްޑީޕީ ނޫން ގޮތެއް ހޯދަން ނިކުތް މީހުނަށް ދެމަސް ދުވަސްނުވެ މުއިއްޒު ނޫން ގޮތެއް ޖެހިއްޖެއެވެ. ރަން އިލޮށިން ކަދުރު ކާން އުޅެގަތީމާ ރާކަނިމަސް ކެވިގެން ވެރިކަމުގައި ތިބެ ބާރުކެނޑިގެން ތިޖެހެނީ މަކުނު ހެދިގެން ރިޔާސަތަށް އަރާ އަތަށް ބޯޑުދީފައި މަގުމައްޗަށް ވަޒީރުން ނެރޭށެވެ. 

ރައީސް މައުމޫނުގެ މުއްޕަތުން ނެތްމޮޅު ހޯދައިގެން މަހުޖަނަކަށްވެ ހިފީ މައުމޫނު ކަރުގައެވެ. ކަޅުއޮށު ބަނޑު ދަށުގައި ހުރެ ބޮޑުވާ ކޮރައްޔެކޭ ބުރުމާ ގާސިމެކޭ ތަފާތެއް ނެތެވެ. މައުމޫނުގެ ބާރުން ބާރާއި މުއްސަދިކަން ހޯދައިގެން މައުމޫނުގެ ދުވަސް ދުއްވާލީއެވެ. މައުމޫނުގެ 30 އަހަރުގެ ވެރިކަން ވައްޓާލަން ހިންގި ހުރިހާ ހަރަކާތެއް ހިންގުމުގެ ފަހަތުގައި ހުރީ ގާސިމު ނޫން ދެވަނަ މީހެއް ނޫނެވެ.

އެމްޑީޕީގެ ފުރަތަމަ ސަރުކާރު ގެންނަން ކުރިހާ ކަންކަމާ އެސަރުކާރު މަގުމަތިން ވައްޓާލީ ގޮތް ދިގު ކުރާކަށް ކިޔާނެ ކަމެއް ނެތްތާއެވެ. ވަހީދުގެ ބަގަވީ ސަރުކާރުގެ ތެރެއިން ނެގިހާ މަންފާގެ ވާހަކަވެސް ދައްކާކަށް ނެތީމެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނު ވެރިކަމަށް ގެންނަން މަސައްކަތްކޮށް އެސަރުކާރުގެ ތެރެއިން ނެތްމޮޅު ހޯދަން އުޅުމުން ޔާމީނު ދިންކެހި ހިތައް އެރިޔަސް އަންނަނީ ހިންޏެވެ. ކޯޓުތަކަށް ދަނޑިބާނައިގެން ނެރުވި ފެބުރުއަރީ 1ގެ އަމުރުގެ މަޅީގައިޖެހި ބޮލުރޮދި ކެނޑިގެން ވީގޮތް އެންމެނަށްމެ ފެނުނެވެ. 

ދެވަނަ ފަހަރަށް އެމްޑީޕީ ވެރިކަމަށް އައުމަށް އުފެދުނު ބޮޑުކޯލިޝަނަށް ސަވާރުވެގެން އެމްޑީޕީގެ ލީޑަރޝިޕްގައި ރެދުލައްވާ ސަރުކާރުގެ މައްއޗަށް ވެރިވެ ގަނެ މަސްލަހަތު ހުރި ހުރިހާ ވުޒާރާއެއް ހިސޯރުކޮށްގެން ހުރީ ގާސިމެވެ. ކޯލިޝަން ބޭނުން ކޮށްގެން އަމިއްލަ އަނބިމީހާ ވަޒީރުކަމުގައި ހުރި އެ ސަރުކާރު ފޭލިކޮށްލަން ގާސިމު ނުކުރަނީ ކީއްހެއްޔެވެ. 

ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ޗޮކުން ގޮސް ހައެއްކަ ހާސް ވޯޓު ނުހޯދި ބަލި ބުޅާ ގަނޑަކަށްވެ ހަސް ނެތުނީމާ މުއިއްޒު އުނގަށް ފުއްމާލައިގެން އަނެއްކާ ދިމާކުރީ ދައުލަތް ދަވާލުމަށްކަން އޮޅިގެން އުޅެނީ ކާކަށް ހެއްޔެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ ބޮޑު މެޖޯރިޓިއަކުން ހޮވާފައިވާ ސަރުކާރެކޭ ވަޒީރުންނޭ ރުހުމޭ ކިޔަން ގާސިމަކީ ކާކު ހެއްޔެވެ. ރައްޔިތުން ނުކުމެ ވެރިކަން ބަދަލުކުރީ ސުޕަމެޖޯރިޓީ އޮވެމެ, ވެރިންނަށް ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރު ގެއްލުމުނޭ އެމްޑިޕީއާ ދިމާލަށް ކިޔަން އެންމެ ތާހިރީ ގާސިމެވެ.

ކޯލިޝަނުގެ ދުއްޕާނުގައި އެމްޑީޕީގެ ލީޑަރޝީޕް ބައިބައިކޮށް ކޯލީޝަނުގައި އޮވެ ދަ ޑިމޮކްރެޓްސް ބޭރުކުރުވައިގެން ކަރާކަރުޖައްސާ ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަން ވައްޓާލަން ނިކުމެ ހަރާން ކޯރުވީ ބުރުމާ ގާސިމެވެ. އަމިއްލަ ގަޔަށް ވަޅިޖަހަނީ ދަ ޑިމޮކްރެޓްސްއެއް އެމްޑީޕީއެއް ނޫނެވެ. އަމިއްލަ ގަޔަށް ވަޅިޖެހީ ކޯލިޝަންގައި އޮވެ އަބިމީހާ ވަޒީރުކަމުގައި ބަހައްޓައިގެން އިބޫ ސަރުކާރުގެ ސިޔާސީ އެތައް މަގާމެއް ހިސޯރުކޮށް ބޮޑު ފައިދާނަގާ ހަރާން ކޯރުވި ބުރުމާ ގާސިމެވެ. 

ހަތް ހުވާކޮށް ދޮގުމަތީ އެޅި ސާލު ހިއްލާލަން ކެރޭ 

ލައްކަ ހަތިޔާރާ އެކީ ތިބިހާ ސިފައިންތައް އިންޑިއާ 

ގެއްލި ދިޔަތަން ނޭނގުމުން ގަންނާކުރައްވާ ގަތްބިރޭ 

ދެއްކި ހުސްގޮނޑި ވީތަނެއް ނޭނގޭތި އިރުކޮޅަކާރޮވޭ

ހެއްލި އެބަހަށް ލެވުނު ވޯޓުގެ ހިތިކަމުން ބެދެނީއަރޭ 

ދީނަށާ ގައުމިއްޔަތަށް އޮތް ލޯބި ގެރި ލޯތްބަށް ހަދާ 

ހީނުވާހާ ހީލަތާ  ހެދި ދޮގު ތަކުން އަދު ލޯ ފުރޭ 

ބައްޔަކީ މީއޭ މަގޭ ފަރުވާ އަކީ ޅެންވެރި ކަމޭ

ވިއްޔެ ޅެންފަރުވާ ކުރަން ނޫނީ މަވާނީ ދެންމަރޭ 

ކެންދޫ ދާއިރާގެ ޕީއެންސީ ޓިކެޓަށް ބޭއްވޭ ޕްރައިމަރީގައި 3 މީހަކު ވާދަކުރެއެވެ. ޓިކެޓަށް ވާދަކުރަނީ ކެންދޫ އަބޫބަކުރު (އަބޫ)އާއި ކެންދޫ ޖިހާދު (ޖިއްކޮ) އާއި ކަމަދޫ އަހުމަދު ރިޒާ އެވެ. ކެންދޫ ދާއރާއަކީ ފަސް ރަށް ހިމެނޭ ދާއިރާއެކެވެ. އެރަށްރަށަކީ ކެންދޫ، ކުޑަރިކިލު، ކަމަދޫ، ކިހާދޫ، ދޮންފަނެވެ.

ކެންދޫ ދާއިރާއިން ޕީއެންސީ ޓިކެޓް ވަކި މީހަކަށް ދިނުމަށްޓަކާ ބޮޑެތި އޮޅުވާލުންތަކާއި ބާރުގެ ބޭނުން ނަހަމަ ގޮތުގައި ވަރަށް ބޮޑަށް ހިފަމުން ދާކަމަށް މައުލޫމާތު ލިބިއެވެ.

ބ. ކުޑަރިކިލު ޖަމްއިއްޔާގޭގައި ބަހައްޓާފައިވާ ޕީއެންސީ ޕްރައިމަރީ ވޯޓް ފޮއްޓަށް ވޯޓު ކަރުދާސް އެޅެމުން ދަނީ ވަރަށް އާދަޔާ ހިލާފު ގޮތަކަށެވެ. ވޯޓް ދޭމީހާއަށް ވޯޓް ފޮއްޓައް ވޯޓް ކަރުދާސް ކޮޅު ވައްޓާލެވެނީ ފާހަގަ ޖެހި ވޯޓު ކަރުދާސްކޮޅު، ވޯޓްފޮށި ބަލަހައްޓަން އިންނަ މީހާ އަތުލާ ވޯޓް ކަރުދާސް ކޮޅުގެ ފުރަގަހުގައި ވޯޓްލާ މީހާގެ ނަން ޖަހުމަށް ފަހުގައެވެ. ބޭނުމަކީ ރައީސް މުއިއްޒު ޓިކެޓް ދޭން ބޭނުންވާ މީހާއާއި ދެކޮޅަށް ވޯޓުދޭ މީހާ ދެނެގަތުމެވެ.   

މިގެނެސް ދިނީ ހަމަ އެންމެ ރަށެއްގައި ކަންކުރެވެމުންދާ މުޑުދާރު ގޮތެވެ. ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ހިސާބެއްގައި ވެސް ރޭވިގެން ވޯޓު އޮޅުވާލުމުގެ ކުޅިގަނޑު ވަރަށް ބޮޑަށް ހިގަމުން އެބަދާކަމަށް މިނޫހަށް އަންނަނީ ގިނަ އަދަދަކަށް މައުލޫމާތު ލިބެމުންނެވެ. ކަންކަން ހުރި ހިސާބު ހަމައެކަނި މި ޓްވީޓުން ސާފެވެ. ހުޅުފަޅައިގެން ދާވަރު ހަވީރު ފަހެއްގެ ފަހުން ބަލަން ތިބެމާ ހިގާށެވެ. 

މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އެރިއިރު އިސްލަމިކް މިނިސްޓްރީގައި އޮތް 27 މިލިއަން ރުފިޔާގެ ދަރަނި އަދާކުރެވޭނެ މަގު ދެ މަސް ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ރައީސް މުއިއްޒު ހަމަޖައްސާ ދިނީ ކޮންތާކުން ފައިސާ ނެރެގެން ހެއްޔެވެ. ކޮން އިރަކު ހޯދާފައި ހުރި ފައިސާ އަކުން ހެއްޔެވެ. މުއިއްޒުގެ ވެރިކަމުގެ ފުރަތަމަ ދެމަހު މިރާއްޖެއަށް ޓްރިލިއަނުން ފައިސާ ފެންމަތި ވީހެއްޔެވެ.

އެހިޔަސް ނޭހިޔަސް ޕަބްލިކް ފޯރަމް ބާއްވައިގެން ތިޔަކުޅެނީ ކޮން ޑްރާމާއެއްކަން އެންމެނަށް އެނގެއެވެ. މިހާ ކުރީކޮޅު ގިނަ ގިނައިން އަވަސް އަވަހަށް ފޯރަމްތައް ބާއްވައިގެން ކެނޑުނުހާ ފޮންޏެއް ކަނޑާށެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީސްގެ އިންތިހާބު ނިމެންދެން ތިޔަ ގަނޑު ހުއްޓާނުލާ ވާނީ ގަންނާށެވެ. ތިޔަ ޑްރާމާތަކުގައި ސީޒަންމެން ކަހަލަ ސްޓާރުން ބައިވެރި ނުކޮށެއް ކަމަކު ނުދާނެއެވެ. 

ޝަހީމޫއެވެ. މުއިއްޒު ކެބިނެޓްގައި ހުރެގެން މުއިއްޒަކީ މާކަންވާ މީހެކޭ ނުކިޔާ ތިޔަ މަގާމަކު ނުހުރެވޭނެއެވެ. ކެބިނެޓް ވަޒީރަކު ރައީސް މުއިއްޒަށް ކުރާ ތައުރީފަކީ ހަގީގަތެއް ނޫންކަން އެންމެނަށްވެސް އެނގޭނެއެވެ. މާ ކަންވާ ބައެއްކަމަށް ހެދެން ވެގެން ކުރީ ސަރުކާރުން ކުރަމުން އައި ކަންކަން ވެރިކަމާ ހަވާލުވިއިރު ހުރީ ހުއްޓިފައި ކަމަށާއި އެކަންކަން ވަރަށް އަވަހަށް ފަށާނެ ކަމަށް ކޮންމެ މީހަކު އަނގަފުރާފައި އެބަބުނެއެވެ.

ޓެކްނިކަލް ބައެއް ކަންކަމާ ހުރެ މަދު ކަމެއް މަޑު ޖެހިލާފައި އޮތަސް ކުރީގެ ވެރިކަމުން އެވޯޑްކޮށްގެން ބަޔަކު ލައްވާ މަސައްކަތްފަށާ ހިނގަމުން ދަނިކޮށް ވެރިކަން ބަދަލުވުމުން ގިނަ މަސައްކަތްތައް ހުއްޓުވީ މުއިއްޒު ސަރުކާރުންކަން ބަޔަކަށް އޮޅެގެނެއް ނޫޅެއެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުން ކަމެއް ކުރަން ނުފަށާ އޮތްނަމަ ހުއްޓިފައި އެއްވެސް ކަމެއް ނުއޮތީހެވެ. އެކަމުންވެސް ތިޔަ ޕްރޫފް ކޮށްދެނީ ކުރީ ސަރުކާރުން ހުއްޓާނުލާ ގިނަގުނަ ކަންތައްތަކެއް ކޮށްދެމުން އައިސްފައިވާކަމެވެ. ކުރިން ކުރަމުން އައި ކަންކަން މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އެރިގޮތަށް ހުއްޓުވާލައިގެން ހުރިކަމެވެ. ތިޔަ ކުޅޭ ކުރީ ސަރުކާރު ފިލްމަކީ މާކުރީން ކުޅެ ނިމިފައިވާ ފިލްމެކެވެ.

އާނއެކެވެ. ކެބިނެޓް މެންބަރުންގެ ހައިސިއްޔަތުން ޝަހީމުމެން ބުނަންޖެހޭނީ މުއިއްޒުގެ ހިދުމަތަކީ ރަން އަކުރުން ލިޔަން ޖެހޭ ހިދުމަތް ތަކެއް ކަމަށެވެ. އެހެން ނޫނީ ތިޔަ މަގާމަކު ނުތިބެވޭނެއެވެ. ހައްޖު އުމުރާގެ ފައިސާއާއި ޒަކާތު ފައިސާއާއި ވަގުފު ހިލާލުމުގައި އަމިއްލަ ވިޔަފާރި ޕާޓްނަރަށް ބާރުދީގެން ދީން ވިއްކައިގެން ފައިސާ ބައްކުރާކަށް ނުހުރެވޭނެއެވެ.

ކޮންމެ ގައުމެއްގައި ވެސް އެ ގައުމެއްގެ އެންމެ މަތިވެރިއާއަށް ހާއްސަވެފައި ކަންކަމާއި ތަކެއްޗާއި ތަންތަން ހުރެއެވެ. މި ރާއްޖޭގައި ރިޔާސީ ގަނޑުވަރުގެ އިތުރަށް ލޯންޗު ކޮޅުތަކާއި އާރަށް އޮވެއެވެ. އެތަން ތަނަކީ ސަލާމަތީ ގޮތުން ވަރަށް ހާއްސަ ބެލެހެއްޓުންތެރި ކަމެއް އޮންނަ ތަންތަނާއި ތަކެއްޗެވެ.

ތިރީސް އަހަރުގެ ފަސްޓްލޭޑީ މެޑަމް ނަސްރީނާ އާރަށަށް ވަޑައިގަތީ ކިތައް ފަހަރުކަން މިހާރުވެސް ހަދާނުގައި ހުންނަހާ ވަރަށް ތިރީސް އަހަރު ތެރޭގައި އެކަމަނާ އާރަށަށް ވަޑައިގެން އަދަދު މަދުވާނެއެވެ. މެޑަމް ލައިލާ އާރަށަށް ވަޑައިގަތީ މުޅިއަކު ދެ ފަހަރުއެވެ. މެޑަމް އިލްހާމު ރައީސް ވަހީދާ ވަކީން އާރަށަކަށް ވަޑައެއް ނުގަންނަވައެވެ. އާރަށަށް ވަޑައިގެން އުޅުއްވުމަކީ މެޑަމް ފާތުންވެސް ހިތްޕުޅާވެގެން ކުރައްވާ އުޅުއްވި ކަމެއް ނޫނެވެ. މެޑަމް ފަޒުނާވެސް އާރަށަށް ވަޑައިގެން ނޫޅުއްވައެވެ. 

ކުރީގެ ފަސްޓްލޭޑީންނަކީ ފަސްޓްލޭޑީ ހެދިވަޑައިގެން ދެއްކުންތެރިކަން ކުރިއަށް ނެރުއްވައިގެން އުޅުއްވި ބޭފުޅުންނެއް ނޫނެވެ. ކުރީގެ ފަސްޓްލޭޑީއަކު އާރަށަށް ވަޑައިގަތަސް ވަޑައި ގަންނަވަނީ ތުއްޕުޅު ބޭފުޅުންނާއެކުގައެވެ. މަދު ގަހުރަމާނަކު ގެންދެވިޔަސް ރައްޓެހިންނާއި ރައްޓެހިންގެ ރައްޓެހިން ގެންދަވައިގެން އުޅުއްވާފައެއް ނެތެވެ. 

އާރަށަކީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޒާތީ ދިރިއުޅުއްވުމަށް ރަސްމީ ގަނޑުވަރުން ބޭރުގައި ހާއްސަވެފައި އޮންނަ ރަށެއްކަން ކުރީގެ ފަސްޓްލޭޑީންނަށް އެނގިވަޑައިގަނެއެވެ. ސަލާމަތީ ސަބަބުތަކަށްޓަކާއި އެރަށަކީ ކޮންމެ ކޮންމެ މީހަކަށް އަރާ ފޭބުން މަނާ ތަނެއްގެ ގޮތުގައި އޮންނަ ރަށެއްކަން ކުރީގެ ފަސްޓްލޭޑީންނަށް އެނގިވަޑައިގަނެއެވެ. ވަކި ކަހަލަ ސެކިއުރިޓީ ޕްރޮޓޮކޯލް ތަކެއް އޮންނަ ތަނެއްކަން ކުރީގެ ފަސްޓްލޭޑީންނަށް ވިސްނި ވަޑައިގަނެއެވެ.

ސަލާމަތީ ބާރާއި ހަށިފާރަވެރިންގެ ލޯތައް ކޮންމެ މީހަކަށް ވަކިވަކިން ހުއްޓިފައި އޮންނަ ތަނެއްކަން ކުރީގެ ފަސްޓްލޭޑީންނަށް އެނގި ވަޑައިގަންނަވައެވެ. އެހެން ކަމުން ރައްޓެހިންނާއި ރައްޓެހިންގެ ރައްޓެހިން އާރަށަށް އަރުވައިގެން އުޅުއްވުމަކީ ރައްކާތެރި ކަމެއް ނޫންކަމާއި އެކަމުގެ ސަބަބުން ސަލާމަތީ ހިދުމަތުގައި ތިބޭ ބަޔަކަށް ޖެއްސޭ ބޮޑުތަކުލީފަކަށް އެކަން ވާނެކަން މީހަކު ނުބުންޏަސް ކުރީގެ ފަސްޓް ލޭޑީންނަށް އެނގިވަޑައިގަންނަވައެވެ. 

އޭރު އެކަން އެހެން އޮތަސް ފަސްޓްލޭޑީ ސާޖީ ވަރަށް ތަފާތެވެ. ރައީސް މުއިއްޒުގެ ވެރިކަމަށް މިވީ ދެމަހެއްހާ ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ފަސްޓްލޭޑީ މެޑަމް ސާޖީ އާރަށަށް ވަޑައިގެން އަދަދު އެކަމަނާއަށް ވެސް އެނގި ވަޑައި ނުގަންނަވާނެއެވެ.

އެއްބަހެވެ. ތިންއިރު ކާ ބޭހެއްހެން ފަސްޓްލޭޑީ މެޑަމް ސާޖީ އާރަށަށް ވަޑައިގަތިއްޔާ ބަޔަކާ ކީކީހެއްޔެވެ. އެކަމަނާ ކިތަންމެ ވަރަކަށް އާރަށަށް ވަޑައިގަތަސް ވަރިހަމަތާއެވެ. އާރަށަކީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޒާތީ ދިރިއުޅުއްވުމަށް ހާއްސަ ވެފައި އޮންނަ ރަށެކެވެ. ފަސްޓްލޭޑީއަކީ ރައީސްގެ ޒާތީ ދިރިއުޅުއްވުމެވެ. ރައީސް އަރިހުގައި ވަޑައިގަތަސް ތުއްޕުޅު ބޭފުޅުންނާއެކު ވަޑައިގަތަސް ގިނިކަންޏާ އާރަށަށް މެޑަމް ސާޖިދާ ވަޑައިގަތުމަކީ އެއްވެސް މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. 

މައްސަލައަކަށް ވަނީ އާއިލާ މީހުންނާއި ދުރުތާ ތިމާގެ މީހުންނާއި ރައްޓެހިންނާއި ރައްޓެހިންގެ ރައްޓެހިންގެ ބޮޑު ފައުޖަތަކާއެކުގައި ނޫނީ މެޑަމް ސާޖީ އާރަށަށް ވަޑައިނުގަތުމެވެ. ކުއްލި ކުއްލިއަށް ކުރިން އެނގުމަކާނުލާ ބޮޑެތި ބައިބައިގަނޑު އާރަށަށް އަރުވާ އެރުވުމެވެ. ގުއިނުދެކޭ ކާޅަށް ގުއިފެނިގެން އުޅޭހެން އުޅުއްވުމަކީ ސިފައިންނަށް ވެސް ފޮރުއްޕާ ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ. 

ސަލާމަތީ ގޮތުން ބެއްޔަސް އެއްޔަކީ ރައްކާތެރި ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ. ޓީވީން ލައިވް ކުރެވެމުން ދަނިކޮށް އާއްމުންގެ ތެރޭގައި ހިންގަވާ ވަޑައިގަންނަވަމުން މެޑަމް ސާޖީގެ މޫނު ފުއްސެވި ޓިސޫ ކޮޅުން ރައީސްގެ މޫނު ފުއްސެވުން ކަމަކަށް ނުވިޔަސް އާރަށަކީ އާއްމުން ދަތުރު ދާން އޮތްތަނެއް ނޫންކަން މެޑަމް ސާޖީއަށް އެނގިވަޑައި ގަންނަވަން ޖެހެއެވެ. ޗައިނާ ގަނޑުވަރުތަކުގެ ސިޑިތަކުގެ ރޭލިންގެ މިލަ މެޑަމްގެ އަތްޕުޅުން ކައްސަވާ އެތަން ތާނގެ ތަނބު ތަކުގައި އުނގުޅުއްވާހެން އާރަށަށް ވަޑައިގަތުން ވެސް ސެކިއުރިޓީއަށް ނުފޮރުއްޕާނަކަށް ވާވަރު ކޮށްނުލެއްވިޔަސް ފަސްޓްލޭޑީގެ ހައިބަތަށް ލިބޭ އުނިކަމެއް ނުއޮންނާނެއެވެ.

ރަސްމީ އިހުތިފާލް ތަކާއި އާއްމު ތަންތާ މެޑަމް ސާޖީ އުޅުއްވާ ގޮތްގޮތުން މީހުންގެ މަލާމާތާއި ފުރައްސާރަ ރައްދުވެއެވެ. އާރަށް ފަދަ ގައުމުގެ އެންމެ މަތީ މަސްލަހަތާ ގުޅިފައި އޮންނަ ތަންތަނަކީ ރައްޓެހިންނާއި ރައްޓެހިންގެ ރައްޓެހިން ގޮވައިގެން މަޖާ ނަގާ ތަނަކަށް ހެދުމަކީ ގައުމީ ސަލާމަތީން ކަންބޮޑުވާނެ ކަންކަމެވެ. ކަމެއް ގޯހުން ގޯހަށް ދިޔުމުގެ ކުރީން ފަސްޓްލޭޑީއަށް ޕްރެޒިޑެންޝަލް ޕްރޮޓޮކޯލް ކިޔަވާ ވިދާޅުވާން އެބަޖެހެއެވެ. 

ރާއްޖޭން ބޭރުގައި ކިޔަވާ ކުދިންނަށް ނައްތާލަ ދޭނެކަމަށް ރައީސް މުއިއްޒު ބުނި ޑޮލަރުގެ ލިމިޓް ވެސް ވެގެން ދިޔައީ އާދައިގައި މުއިއްޒު ޖަހާ ކަހަލަ އުބަށް ޖެހުމަކަށެވެ. މުޅިން ނައްތާލާނެ ކަމަށް ބުނި ޑޮލަރުގެ ލިމިޓް، ކޮންމެ މަހެއްގެ މައްޗަށް 1200 ޑޮލަރު ނެގޭ ގޮތަށް ލިމިޓް ކުރަން ނިންމީއެވެ. އެހުމެއް ކެހުމެއްނެތި ބޭރުގައި ތިބޭ ކިޔަވާ ކުދިންނަށް ފެބްރުއަރީ މަހުން ފެށިގެން ނެގޭ ޑޮލަރުގެ ލިމިޓަކީ 1200 ކަމަށް ހަމަޖައްސާ އިއުލާނު ކުރީ ކަމުގެ ނާޒުކްކަން ކުޑަކޮށްވެސް އިހުސާސްކޮށްލުމެއް ނެތިއެވެ.

ކުރެވޭ ނުކުރެވޭ ކަމެއް ނޭނގި އިގްތިސާދަށް ލޮޅުން އަރާ ޒާތުގެ ބޮޑެތި ނިންމުން މުއިއްޒު ނިންމަނީ އެހަކަތަ ހުރިތޯ ކަމާގުޅޭ ދާއިރާގައި އަހާލުމެއް ކަހާލުމެއް ނެތިއެވެ. ޑރ. މުއިއްޒު  ސަރުކާރުން ނިންމާފައިވާ ގޮތަށް ފެބްރުއަރީން ފެށިގެން 1200 ޑޮލަރަށް ލިމިޓު އުފުލާލީ އެކަން އެގޮތަށް ކުރެވިދާނެ ކަމާ މެދު ވަރަށް ބޮޑަށް ކަން ބޮޑުވުން އުފެދިފައިވާ ދަނޑިވަޅެއްގައެވެ. 

މުއިއްޒު މި ނިންމި ނިންމުގެ ތަކުލީފް އުފުލަން ޖެހޭނީ ރާއްޖޭގެ ގައުމީ ބޭންކުންނެވެ. ބޭންކުގައި އެކަށީގެންވާ ވަރަށް ޑޮލަރު ނެތުމުން ބޭރުން މުދާ އެތެރެކުރާ ވިޔަފާރިވެރިންނަށް މުދާގަތުމަށް ބޭނުންވާ ޑޮލަރު ފޯރުވާ ނުދެވިގެން ބޭންކް އޮފް މޯލްޑިވްސް ކޮށިއަރާފައިވާ ދަނޑިވަޅެއްގައި ބޭރުފައިސާ އާއި ގުޅޭ އެވަރުގެ ބޮޑު ނިންމުމެއް ނިންމީމާ ވެރިޔާ ވިދާޅުވިޔަސް ބޭންކް އޮފް މޯލްޑިވްސްއަށް ކޮށްދެވޭނެ ކަމެއް ނުއޮންނާނެކަން ފައިސާ ހިނގާ މަގު އެނގޭ ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް އެނގޭނެއެވެ.

އެހެނެކޭ ކިޔާ ބޭންކްގެ ޗެއަރމަނާއި ޑިރެކްޓަރުން ބޯޑު މެންބަރުން ތަކެއް ކަނޑާއުކާލިޔަސް ކުރާނީ ކީއް ހެއްޔެވެ. ބޭންކް ތަޅާލިޔަސް ބީއެމްއެލްގައި ނެތް ޑޮލަރެއް ނުނެރެވޭނެއެވެ. 

ޕީޕީއެމާއި ޕީއެންސީއަކީ ގާނޫނީ ދެ ޝަހުސެވެ. ކޯލިޝަނެއް ހަދައިގެން އުޅުމަކީ ސިޔާސީ ޕާޓީއަކަށް ގާނޫނީ ގޮތުން އޮންނަ ރުކުންތައް ހަމަނުކޮށް އޮތުމަށް އޮތް ލައިސަންސެއް ނޫނެވެ. ކޮންމެ ޕާޓީއަކަށްމެ އޮންނަ ހައްގުތަކުގައި މަރުތަޅު އެޅެން ޖެހޭ ކަމެއްނޫނެވެ. 

2023 ވަނަ އަހަރު ނިމުނުއިރު ޕީޕީއެމްގައި 36223 މެންބަރުން އެބަތިއްބެވެ. ސިޔާސީ ގޮތުން އެ 36223 މީހުންނަށް ލިބިދޭ ގާނޫނީ ހައްގުތަކެއް ވެއެވެ. ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން ޕާޓީތަކަށް ފައިސާ ދޫކުރަނީ ޕާޓީގައި މެންބަރުން ތިބޭ އަދަދަށް ބަލައިގަނެގެނެވެ. ވަކި މަދު ބައެއްގެ ބާރުވެރި ކަމަށްޓަކައި 36000 މީހުންގެ ގާނޫނީ ހައްގެއް ނުހިފެހެއްޓޭނެއެވެ. 

ޕީޕީއެމްއަކީ ރާއްޖޭގައި ވެރިކަން ކުރާޕާޓީއެއް ނޫނެވެ. ވެރިކަން ކުރާ ޕާޓީއަކީ ޕީއެންސީއެވެ. ރާއްޖޭގެ ރިޔާސަތުގައި ޕީޕީއެމްގެ ދައުރެއް ނެތެވެ. ރާއްޖޭގެ ރައީސްއާއި ނައިބު ރައީސްއަކީ ޕީޕީއެމްގެ މެންބަރުންނެއް ނޫނެވެ. ވަޒީރު ކަމުގައި ޕީޕީއެމްގެ ދެ ނައިބު ރައީސުން ތިބުމަކީ ކޯލިޝަން މައިޕާޓިގެ ނިސްބަތުގައި ޕީޕީއެމަށް ހައްގު މިންވަރެއް ނޫނެވެ. 

ޕީޕީއެމްގަ ރައީސް ނެތް ދަނޑިވަޅެއްގައި އާއްމު މެންބަރުގެ ބާރުކެނޑޭ ގޮތަށް ޕީޕީއެމްގެ ދެނައިބު ރައީސުން ވެގެން ގާނޫނާ ހިލާފަށް ޕީޕއެމްގެ 36 ހާސް މެންބަރުންގެ ހައްގުތައް އެ ތިބެނީ ފޭރިގަނެގެންނެވެ. ކުޑަ ޕާޓީއަކުން ބޮޑު ޕާޓީގެ މައްޗަށް ވެރިވެގަނެ ބޮޑު ޕާޓީގެ ވާގި އެ އޮތީ ނައްތާ ލާފައެވެ. 

ޕްރޮގްރަސިވް ކޯލިޝަނުގެ ނަމުގައި ކޯލިޝަނެއް ހަދާ ހިންގީ އިސް ޕާޓީގެ ގޮތުގައި ޕީޕީއެމް އޮވެ އެ ކޯލިޝަނަށް ވެރިކަން ހޯދާ ވެރިކަން ހިންގާށެވެ. ކޯލިޝަން ޕާޓްނަރުން ނަށްވުމަކީ ޕާޓީގެ އާއްމު ހުރިހާ ހައްގުތަކެއް ހިފެހެއްޓުމަށް އޮތް ބާރެއް ނޫނެވެ.

ކޯލިޝަން ޕާޓްނަރުން ނުހިމެނޭ ގޮތަށް ހަމައެކަނި ޕީޕީއެމްގެ ސެނެޓަރުން ހިމެނޭ ސެނެޓް ޖަލްސާއެއް ބޭއްވުމުގެ ބާރެއް މިހާރަކު ޕީޕީއެމަކު ނެތެވެ. ޕީޕީއެމް މެންބަރުންގެ އަދަދަށް ނިސްބަތްކޮށް ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން ޕީޕީއެމަށް ދޫކުރާ ފައިސާ ބޭނުން ކުރުމުގެ ގޮތް ކަނޑައެޅުމުގެ ބާރެއް ޕީޕީއެމަކަށް ނެތެވެ. ޕީޕީއެމްގެ ނަމުގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ވާދަކުރުމުގެ ފުރުސަތެއް ވެސް ޕީޕީއެމް މެންބަރުންނަކަށް ނެތެވެ. ހުރިހާ ކަމެއް ނިންމަނީ ޕީއެންސީއަށް ފަހިވާހެން ކޯލީޝަން ސެނެޓުންނެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ދެވަނައަށް އެންމެ ބޮޑު ސިޔާސީ ޕާޓީ ޕީޕީއެމް ޕެރެލައިޒް ކޮށްލާފާ ބާއްވައިގެން ޕީޕީއެމުގެ ފައިދާ ޕީއެންސީން ނަގަމުން ދާއިރު ގާނޫނީ މުއައްސަސާތައް އޮތީ ނިދާފައެވެ. ޕީޕީއެމް ޓިކެޓްގައި އިންތިހާބު ތަކުގައި ވާދަ ކުރުމުގެ ހައްގުން ޕީޕީއެމް މަހުރޫމް ކޮށްފިއެވެ. ސިޔާސީ ޕާޓީތަކުގެ މެންބަރުންނަށް އޮންނަ އެންމެ ބޮޑު ސިޔާސީ ހައްގަކީ ޕާޓީ ޓިކެޓްގައި އިންތިހާބުތަކުގައި ވާދަކުރުމުގެ ހައްގާއި ޕާޓީ ޓިކެޓަށް ވޯޓު ދިނުމުގެ ހައްގެވެ.

ކުރިއަށް އޮތް ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ޕީޕީއެމް ޓިކެޓްގައި ވާދަ ކުރުމުގެ ހައްގުވެސް ވަނީ ޕީޕީއެމަށް ގެއްލުވާލާފައެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ކުރިއަށް އޮތް ފަސް އަހަރު ޕީޕިއެމްގެ މެންބަރަކު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ނުއިންނާނެއެވެ. އިންތިހާބުގައި ވާދަކުރަން ފުރުސަތު ނުދިނުމުން 20 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް ނިމިގެން ދާނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ޕީޕީއެމްގެ އެންމެ މެންބަރަކުވެސް ނެތިއެވެ. ރާއްޖޭގައި ދެވަނައަށް އެންމެ ބޮޑު ސިޔާސީ ޕާޓީގެ ބާރު ކަނޑުވާ ލެވޭނީ އެހާކަށް ވަރަށެވެ. 

މިހިނގާ ރިޔާސީ ދައުރަކީ ޕީޕީއެމް ސިޔާސީ ގޮތުން ބާރު ކަނޑުވާލުމުގެ ފަސް އަހަރު ކަމުގައި ވިޔަ ނުދިނުމަށް ޕާޓީ މިނިވަން ކުރަން ނިކުތުމުގެ ވަގުތު ޖެހިއްޖެއެވެ. 36 ހާސް މެންބަރުންނަށް ބަޖެޓުން ދިން ފައިސާއަކީ އެހެން ކުޑަ ޕާޓީއެއް ބާރުވެރި ކުރުމަށް ހޭދަކުރެވޭ އެއްޗަކަށް ވިޔަނުދޭން ތެދުވަން ޖެހިއްޖެއެވެ.   

ރައްޔިތުންގެ ގިނަ ބައެއްގެ ނިކަމެތި ކަމުގެ ފައިދާ ނަގައިގެން ދައުލަތުގެ މުއްސަދިކަން ފޭރިގަނެގެން އުޅޭ މަދު ބައެއްގެ އުދަގޫ ނުފޯރާ ވެރިކަމެއް ރާއްޖެއަކަށް ނާދެއެވެ. ވަރަށް ބޮޑަށް ރޭވިގެން ހުރިހާ ސިޔާސީ ޕާޓީތަކެއް ވެސް އޮންނަނީ މަހުޖަނުން ހިސޯރުކޮށްފައެވެ. މަހުޖަނުންގެ އަތުން މަހު އެއްޗެތިކޮޅު ލިބޭ ވަޒީރު ބޭފުޅުން ސަރުކާރުތަކުގައި އަބަދުވެސް ތިބެއެވެ.

މަހުޖަނުން އަތުން ދައުލަތަށް ލީބޭ އެއްޗަކަށްވުރެ މާބޮޑު އެއްޗެއް މަހުޖަނުންނަށް ނުލިބޭ ގޮތަކަށް އުސޫލެއް ގަވައިދެއް ގާނޫނެއް ނޯވެއެވެ. ދައުލަތަށް ދައްކަން ޖެހޭ ކުއްޔާއި އެނޫންވެސް އެއްޗެތި ގަވައިދުން ދެއްކުމަކީ މަހުޖަނުންނަށް އޮންނަ ކަމެއް ނޫނެވެ. ދައްކަން ޖެހޭ އެއްޗެއް ދުވަސް ގަނޑެއް ވަންދެން ނުދައްކާ ބޭއްވުމަށް ފަހު އެ އެއްޗެއް ނުދައްކާ މާފު ކުރުވުމަކީ އާއްމު ކަމެކެވެ.

ދިވެހިންނަށް ރަނގަޅު ވަޒީފާއެއް ދީގެން އުޅެވޭވަރުގެ ބަޔަކަށް މަހުޖަނުން ވާކަމަކަށް ނުވެއެވެ. ރަނގަޅު އިނާޔަތަކާއި މުސާރައެއް ދިވެއްސަކަށް ދިނުމަކީ މުޅި ވިޔަފާރި ފުނޑި ބަގުރޫޓްވާ ކަމެއް ކަމަށް އެމީހުން ދެކެއެވެ. ކުޑަކުޑަ މުސާރައަކަށް ލޭބަރުން ގެނެސްގެން އެމީހުން ގާނައިގެން މަސައްކަތް ކުރުވުމަކީ މަހުޖަނުންގެ ސިފައެވެ. ބޭރުން ގެންނަ ލޭބަރުންނަކީ އިންސާނީ ކަރާމާތެއް ނެތް އަޅުން ތަކެކޭ އެއްވެސް ތަފާތެއް ގިނަ ތަންތާ ނުހުރެއެވެ. ކުޑަކުޑަ މުސާރައެއް ދީގެން ގުދަނެއްގައި މަތިމައްޗަށް ނިންދަވައިގެން ގުލާނު މަސައްކަތް ކުރެވެނިކޮށް މަހުޖަނުންނަށް ނިމުނީއެވެ.

ގޮތެއް ފޮތެއް ނެތް މިޒާތުގެ މަހުޖަނުންނަށް ރަނގަޅު ވާނީ ވަޒީފާދީގެން ގެންގުޅޭ މީހުންގެ %70 ޕަސެންޓް ކީއްކުރަން ހެއްޔެވެ. %90 ބޭރު މީހުނަށް ގެންގުޅޭ މުއައްޒަފުން ހެދުނިއްޔާއެވެ. ދިވެހީންނަކީ ކަންނެތް މަސައްކަތުގެ އަހުލާގު ނެތް ބައެއް ކަމަށް ދައްކައިގެން ވަޒީފާތަކަށް ބޭރު މީހުން ގެނެސްގެން ބޮޑު ފައިދާ ނެގެނިކޮށް އެމީހުނަށް ނިމުނީއެވެ.

ދިވެހި ސަގަފީ ކުޅިވަރުތައް ކުޅުމަށް ރިސޯޓް ތަކަށް ގެންނަންވެސް އެމީހުނަށް ރަނގަޅީ ބިދޭސީންނެވެ. ވޯކް ވިސާ ޖަހައި ދީގެން ގެނެސްފައި ރިސޯޓް ތަކުގައި ބައިތިއްބަން ކަމުދަނީވެސް ބިދޭސީ މިއުޒިޝަނުންނެވެ. ދިވެއްސަކަށް އެއްޗެއް ލިބިގެން ކަމަކު ނުދާނެއެވެ.

ރާއްޖޭގެ ކަންކަން މި ބީދައަށް ބައްޓަން ކޮށްގެން މުޅި ގައުމުގައި ހުރިހާ ކަމެއްގައި ބިދޭސީން ރުކުރުވާލައިގެން ތިބެ މިކިޔަނީ ރާއްޖޭގައި ދައުރުވާ ބޭރު ފައިސާ މިލިއަން މިލއަނުން ކޮންމެ ދުވަހަކުވެސް ބޭރުވާ ވާހަކައެވެ. ޑޮލަރު އަގުބޮޑުވާ ވާހަކައެވެ. ވިޔަފާރި ވެރިން މުދާގަތުމަށް ބޭނުންވާ ބޭރު ފައިސާ ބެންކްތަކުން ލިބެން ނުހުންނަވާހަކައެވެ. 

ވިޔަފާރި ވެރިންނާއެކު ނަގޫގޮށް ޖެހިފައި އޮންނަ އެއްވެސް ސަރުކާރަކަށް އާދައިގެ ރައްޔިތުން ބާރުވެރި ކުރެވޭ ކަމަކަށް ނުވާނެވެ. ދުނިޔޭގެ އެންމެ މަތީ ފެންވަރު ގިނަ ރިސޯޓްތަކެއް ރާއްޖޭގައި ހުއްޓަސް އާއްމު ރައްޔިތުންގެ ގިނަބަޔަކަށް ލިބޭ އުފަލެއް އެކަމަކުންނެތެވެ. މަސައްކަތްތެރިންގެ ޔުނިއަން ހިގައިގަތުމުގެ ކުރީން ދިވެހި މަސައްކަތްތެރިން މަދުކޮށްލުމުގެ ހިޔަޅު ބުއްދި މަހުޖަނުން ކުރިލެއް ކިހާ މޮޅު ހެއްޔެވެ.

ކޮންމެ ސަރުކާރެއް އިންތިހާބުން ބަދަލުވަނީ ރައްޔިތުންގެ ގިނަ ބަޔަކު ބޭނުންވީމާ އެގޮތަކަށެވެ. ވަގާ ދޮގާ މަކަރާ ހީލަތް ހަދައިގެންވެސް ގިނަ ރައްޔިތުންނަށް ގަބޫލުކުރެވޭ ގޮތަކަށް ސަރުކާރު ބަދަލު ކުރަނީއެވެ. ކޮންމެ ސަރުކާރެއް ބަދަލު ކުރަނީ ކުރިއަށްވުރެ ރަނގަޅަށް ކަންތައް ކުރުމަށެވެ. 

މިދިޔަ ނޮވެމްބަރު މަހު ޑރ. މުއިއްޒު ވެރިކަމާ ހަވާލުވީއިރު 119 ބިލިޔަން ދަރަނި އޮތްކަމަށް މުއިއްޒު ހުވާކޮށްފައި ރައްޔިތުން ކުރި މައްޗަށް ހުއްޓިހުރެ ބުންޏެވެ. އޭގެ މާނައަކީ މުޅި ދިވެހި ދައުލަތުން އެދުވަހާ ހަމަޔަށް ދައްކަން ޖެހޭ އެއްޗެއްގެ ގޮތުގައި އޮތީ 119 ބިލިޔަން ރުފިޔާއެވެ. ލޯނެއް ވިޔަސް ދައްކަންޖެހޭ ބިލެއް ވިޔަސް އޭގެ ތެރޭގައި ހިމެނިފައި އޮންނާނެއެވެ. ވެރިކަމާ ހަވާލުވީ އެފައިސާ އަދާކޮށް ކުރިއަށްވުރެ ފަހި ދިރިއުޅުމެއް ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް ހޯދާ ދޭނަމޭ ކިޔައިގެންނެވެ.

ވެރިކަން ލިބުނީމާ ފަހަރަކު ވަޒީރަކު ނިކުމެ ކުރީ ސާރުކާރުން މިވެނި ވަރެއް ނުދައްކާ އެބައޮތެކޭ މިވެނިކަމެން މިވެހނިހެން ކޮށްފައި އެބައޮތެކޭ ގޮވާނެކަމެއް މިހާރަކު ނެތެވެ. ރައްޔިތުން ކުރިމަތީގައި ކެނޑި ސަޅިބައިސާ ގަބޫލުކޮށް ތިޔަ ތިބީ ވެރިކަން ދީފައެވެ. ހަސްނެތަސް އަދިވެސް ތިޔަދަނީ އަތްގުޅި ނުކާވަރު ބައިސާ ހުއްޓާނުލާ ކަނޑަމުންނެވެ. ހުރިހާ ދިވެހިން ހަނދަށް ނުގެން ގޮސް މިތިބީ ހަމަ ކިރިޔަކިރިޔާއެވެ.

އެކަމަކު މިހާރު ގިނަ ރައްޔިތުން ތިބީ ތިޔަހެން ދައްކާ ވާހަކަތައް އަޑުއަހާ ގޮތަކަށް ނޫނެވެ. ކުރީ ސަރުކާރު ތަކުން ފުރަތަމަ ދެމަސް ދުވަސް ކީއްކުރަން ހެއްޔެވެ. މުޅި ދައުރުގައި އާމްދަނީ ހޯދަން ކަމެއް ނުކުރިޔަސް ވެރިކަމުގައި ތިބެ ކުރީ ސަރުކާރުން މިވެނި ކަމެއް ނުކުރެއޭ އެވެނިކަމެއް ނުކުރެއޭ ކިޔައިގެން ހަމަ އަޅުވަން ނޫޅޭށެވެ. 

ފަސް އަހަރު ވަންދެން ރައީސް ޔާމީނު ސަރުކާރުގައި އިކޮނޮމިކް މިނިސްޓަރުކަން ކުރި މިހާރުގެ އިކޮނޮމިކް މިނިސްޓަރ ތުރާކުނު ސައީދެއް ކަމަކު ކުރީ ސަރުކާރޭ ކިޔައިގެން އަނގަދިޔާ ކުރާކަށް ރީއްޗެއް ނޫނެވެ. ކުރިން އިކޮނޮމިކް ވަޒީރުކަން ސައީދު ކުރި ފަސް އަހަރު ދިވެހި ދައުލަތް އޮތީ ޓްރިލިއަން ޑޮލަރުން އަރަނިވެރި ކޮށްފައެއް ނޫނެވެ. އޭރުވެސް ރޯމާ ދުވާލު ސައީދުމެން ދައުލަތް ދަވާލީއެވެ. ދިވެހި ދައުލަތް އަދިވެސް އޮތީ އެކަމުން އަރައި ނުގަނެވިފައެވެ. 

ވަޒީރު ސައީދޫއެވެ. ވާހަކައެއް ބުނަން ހެއްޔެވެ. ކުރީ ސަރުކާރޭ ކިޔައިގެން އަނގަފުޅާ ކުރާއިރު ތިމަން މެނަށް ވާނެއޭ ކިޔައިގެން ސަރުކާރާ ހަވާލުވީ ކީއްކުރަން ހެއްޔެވެ. ތިޔަބުނާ ކުރީ ސަރުކާރަކުން ދަރަނިވެރި ވެގެން ސަރުކާރު ހިންގޭކަށް ނެތޭ ސަރުކާރާ ހަވާލުވެ ދޭށޭ ބުނީ ހެއްޔެވެ. ނުބުނޭ ނޫން ހެއްޔެވެ. އެ ސަރުކާރުން އަބަދުވެސް ބުނަމުން އައީ ކަންކަން ހަމަޔަށް އަޅުވާ، ފަށާފައި ހުރި ކަންކަން ނިންމާ އުފާވެރި އަމާން ރާއްޖެއަކަށް ރައްޔިތުން ގެންދަން ކުރިއަށް އޮތް ދައުރު ދޭށޭ ނޫން ހެއްޔެވެ. ބޭރުގައި ތިބެެން ސައީދުމެން ލީހަޅޭކުގައި ހީވީ ގައުމު ބަނޑަށް ޖެހިގެން ފުރާނަ އަރުއްވައިގަނެގެން ދާހެނެވެ. އޭރަކު އެސަރުކާރުން ލާރިނެތިގެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް ނުކުރެވިގެން ކުރީ ސަރުކާރެކޭ އާދަމުގެފާނޭ ފަޅޮލެކޭ ނުކިޔައެވެ. ނެގިނެގިފައި ޖެހުނީ ސައީދު މެންނެވެ. 

ސައީދުމެންގެ ބަހުން އޭރު އޮތީ ދަރާވިކި ހިރިނުލެވިފައި އޮތް ސަރުކާރެކެވެ. އެވަރުގެ ސަރުކާރަކާ ހަވާލު ނުވެވިގެން ތެޅިބޭލީ ސައީދުމެންނެވެ. ހެއްދެވިހާ ދޮގު ހަދައިގެން ޖަލުގައި އޮތް މީހެއްގެ ފޮޓޯ ގަނޑު ދައްކައިގެން ރައްޔިތުންނަށް ވަގާ ދޮގާ މަކަރު ހަދައިގެން ހުސްގޮނޑިއަކަށް ވެރިކަން ހޯދާފާ ހޮޅި ސަރުކާރެއް ހިންގަން ސައީދުމެން ހަވާލުވެފައި ދުފާތައްޓަށް ފައިން އެރުނީމާ ހަތަރެކޭ ނުކިޔާ އިސްތިއުފާ ދީފާ ގެއަށް ކަނޑާލާށެވެ. 

އަޖައިބެއް ނުވާނެ ހެއްޔެވެ. ޒަމީރެއް ކަމަކު ތަންކޮޅެއް ތާހިރު އެއްޗެއް ބުނިނަމަ މީހުން ގަބޫލުކޮށް ފާނެއެވެ. ހަމަ ތެދެކެވެ. އިންޑޮނޭޝިއާ ބޭރުގައި އޮތް ކަނޑު ދިރާސާކުރާ ޗައިނާގެ އުޅަނދެއް ރާއްޖެ އަންނަނީ ކުރޫއިން ބަދަލު ކުރުމާއި ސްޓޮކް އައުކުރާކަށް ނޫނެވެ. ދިރާސާކުރާ ޗައިނާ އުޅަދު ރާއްޖެ އަންނަނީ މުއިއްޒު ފައިހިއްޕައިދޭނޭ މީހަކު ނެތިގެން މުއިއްޒު ފައިހިއްޕައި ދޭށޭ ބުންޏަސް މާ ތާހިރުވާނެއެވެ.

ވާނުވާ ނޭނގިގެނެއް އެކަކުވެސް ނޫޅެއެވެ. ހަގީގަތަކީ މުއިއްޒަށް ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ލިބުނީއްސުރެ ކަނޑު ދިރާސާކުރާ ޗައިނާގެ އުޅަނދު ރާއްޖެއަށް އޮތީ މިސްރާބު ޖަހާފައެވެ. ރާއްޖެއަށް އެއުޅަނދު ނުވަދެ މަޑުކުރަމުން ދިޔައީ އެކަމުގެ ވަގުތު ޖެހެންދެނެވެ. މިހާރު މިއޮތީ އެވަގުތު ޖެހިފައެވެ. ވަގުތު ޖެހުމުން އެ އަންނަނީއެވެ. 

ގަބޫލު ކުރަން ޖެހޭ ހަގީގަތަކީ އިންޑިއާ ކަނޑުގެ ބާރުވެރިކަން ހޯދުމަށް އިންޑިއާ އާއި ޗައިނާއަކީ ޒަމާނުއްސުރެ ވާދަވެރި ދެގައުމު ކަމެވެ. އިންޑިއާ ކަނޑާ އައްސޭރި ފަށުން ގުޅިފައިވާ ކޮންމެ ގައުމަކީވެސް އެ ދެގައުމަށް ވަރަށް މުހިންމު ގައުމެކެވެ. އިންޑިއާ ކަނޑު ހިއްސާކުރާ ގައުމު ތަކުގެ ކޮންޓްރޯލު ވެވުނު ގޮތަކުން ނެގޭތޯ ވީހާވެސް ބޮޑަކަށް މަސައްކަތް ކުރުމަކީ ޗައިނާއާއި އިންޑިއާ އަބަދުވެސް ކުރަމުންދާ ކަމެކެވެ. 

އިންޑިއާ ކަނޑުގައި ރާއްޖެ އޮތް ތަނުގެ ގޮތުން ރާއްޖެއަށް އިންޑިއާއި ޗައިނާގެ ކަޅި އަބަދުވެސް އޮންނަނީ ހުއްޓިފައެވެ. އަވައްޓެރިކަމާއި ގާތްކަމުގެ ގޮތުން އެވޭލާ ޒަމާނުއްސުރެ ރާއްޖެއާއި އިންޑިއާ އޮންނަނީ ގުޅިލާމެހިފައެވެ. އެގޮތުން އަބަދުވެސް ރާއްޖޭގެ އެންމެ ބޮޑު މަދަދު ގާރެއްގެ ގޮތުގައި އޮންނަނީ އިންޑިއާއެވެ. އެހެނެކޭ ކިޔާފައި ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަން ނިގުޅައިގަތުމަށް އެއްވެސް އިރެއްގައި އިންޑިއާ މަސައްކަތް ކޮށްފައެއް ނެތެވެ. ކުރަން އުޅުނުނަމަ އެއީ އެމީހުނަށް ނުވާވަރުގެ ކަމެއް ނޫންކަމަށް ބެލެވެއެވެ. އިންޑިއާ އާއިއެކު ރާއްޖެ ކިތަންމެ ގާތް ގުޅުމެއް އޮތަސް ޗައިނާއާއި ރާއްޖެއާއި ދެމެދުވެސް ރަނގަޅު އެހީތެރި ގުޅުމެއް އަބަދުވެސް އޮވެއެވެ. 

އެހެން އެކަން އޮތް އިރު ރާއްޖޭގެ މުޅި ތާރީހުގައި ވެސް ޑރ. މުއިއްޒުގެ ވެރިކަމުގައި ނޫނީ އިންޑިއާ އާއި ރާއްޖޭގެ ގުޅުން ހީނަރުވީ ޒަމާނެއް ނާދެއެވެ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އެރިގޮތަށް އަރާ އެންމެ ފުރަތަމަ ކުރި އެއްކަމަކީ އިއްޑިއާ އާއި ރާއްޖެ ދެމެދު ވެފައިވާ ހައިޑްރޯގްރަފީ އެއްބަސްވުން އައުނުކުރާން ނިންމުމެވެ. ކަނޑު ދިރާސާ ކުރުމުގެ އެއްބަސްވުން އައު ނުކުރާން ނިންމީ ގައުމީ ސަލާމަތަށް ހުރި ނުރައްކަލެއް ކަމަށް ބުނެއެވެ. 

އިންޑިއާ އާއި އެކުވެފައިވާ ހައިޑްރޯގްރަފީ އެއްބަސްވުން އައުނުކުރާން ރާއްޖޭން ނިންމުމާއެކު ދެން ފެނުނީ ޗައިނާގެ ދައުވަތަކަށް ދިވެހި ދައުލަތް އެއްކޮށް ޗައިނާއަށް ދިޔަތަނެވެ. ފުލުފުލުގައި ވިހިތިރީސް އެއްބަސްވުމުގައި ޗައިނާ އާއި އެކު ރާއްޖޭން ސޮއިކުރި ތަނެވެ. ޗައިނާއާއި ރާއްޖެއާއި ދެމެދު ވެވުނު އެތައް އެއްބަސް ވުމެއްގެ މައުލޫމާތު ދެ ސަރުކާރުން ވެސް ވަނީ ސިއްރު ކޮށްފައެވެ. ފޮރުވިފައި ފަހަތުގައިވަނީ ކޮންކަމެއް ކަމެއް ނޭގެއެވެ.

ޗައިނާއަށް ދިވެހި ވެރިން ކުރި ދަތުރުގައި ރާއްޖޭގެ ދިފާއީ ވަޒީރު ގައްސާނު މައުމޫނު ވެސް އެއްބަސް ވުންތަކެއްގައި ސޮއިކުރެއްވިކަން އެގެއެވެ. ދިފާއީ ވަޒީރު ސޮއި ކުރައްވާނީ ދިފާއާއި ގުޅުންހުރި ކަންތައް ތަކެއްގެ މައްޗަށް ވެވޭ އެއްބަސްވުމެއްގައިކަން ނެނގޭނެ މީހަކު ނުހުންނާނެއެވެ. 

އިންޑިއާއަށް ޗައިނައިން ފާރަވެރިވުމަށް ހދ. މަކުނުދޫގައި ޗައިނާގެ ޖަސޫސީ އަޝްކަރީ މަރުކަޒެއް ބިނާ ކުރުމުގެ އެއްބަސްވުމަކާއި ހައިޑްރޯގްރަޕީ ދިރާސާ ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ޗައިނާއިން ކުރުމުގެ އެއްބަސްވުމެއްގައި ރާއްޖެއާއި ޗައިނާއިން ސޮއިކޮށްފައިވާ ކަމަށް އިތުބާރު ހުރި މަސްދަރުތަކުން މައުލޫމާތު ލިބެއެވެ. މިހެން ބުނުމުން އެކަން ދިވެހި ސަރުކާރުން ދޮގުކުރާނެއެވެ.  

ރާއްޖޭން އިންޑިއާ އާއި އެކުވެފައިވާ ހައިޑްރަގްރަފީ އެއްބަސް ވުމުގެ މުއްދަތު އިތުރު ނުކުރުމާއި، ޗައިނާއާއި އެކު ރާއްޖޭގެ ދިފާއީ ވަޒީރު އެއްބަސްވުން ތަކެއްގައި ސޮއިކުރުމާއި، ދިފާއީ އެއްބަސްވުން ތަކެއްގައި ރާއްޖޭން ޗައިނާއާއި އެކު ސޮއިކުރި ފަހުން ހުއްދަ ނުލިބިގެން ރާއްޖެ ނުވަދެ މަޑުކޮށްފައި އޮތް ޗައިނާގެ ހައިޑްރޯގްރަފިކް ދިރާސާކުރާ އުޅަނދު ރާއްޖެ ވަނުމަށް ކުއްލިޔަކަށް ހުއްދަ ދިނުމާ މިހުރިއްޔަކީ އިއްތިފާގެއް ނޫނެވެ. 

ކަނޑު ދިރާސާކުރާ ޗައިނާ އުޅަދެއް ރާއްޖެ އަންނަނީ ކުރޫއިން ބަދަލުކުރުމާއި ސްޓޮކް އައުކުރުމަށް ކަމަށޭ ފޮރިން މިނިސްޓްރީން ބުންޏަސް އެ ވާހަކަ ގަބޫލު ކުރާހާ މީހުން މޮޔައެއް ނޫނެވެ. ގައުމީ ސަލާމަތަށް ނުރައްކަލަކަށް ވެގެން އިންޑިއާ އާއި އެކު ވެފައިވާ އެއްބަސްވުން އައުނުކޮށް ޗައިނާއަށް ހައިޑްރޯގްރަފީގެ މަސައްކަތް ހަވާލު ކުރުމުން ގައުމީ ސަލާމަތް ކޯދުލާ އަރާނީ ލަންކާގެ ހަންބަން ޓޯޓާ ދަށުލީ ގޮތަށް ނޫން ކަމެއް ނޭނގެއެވެ. 

ދޮގުހެދުމަކީ ވޯޓުން މަޖިލިސް ގޮނޑިތައް ވެސް ކަހާލެވޭނެ ކަމަކީ ތާއެވެ. ބަޔަކު މޮޔައެއް ނުވާނެ ހެެއްޔެވެ؟ ހުވާ ކުރާގޮތަށް މިނިވަން ކުރަން ވައުދުވި ރައީސް ޔާމީނު ބަންދުގައެވެ. ވެރިކަމަށް އަރާ ގޮތަށް ބާލަން ބުނި ހަތިޔާރު އެޅި 2 ހާސް އިންޑިއާ ސިފައިން ވީތަނެއް ނޭނގެއެވެ. ރޯދައަށް ހެޔޮއަގުގައި މުދާކޮޅެއް ގަންނަން ވިޔަފާރި ވެރިޔަކަށް އަދި ބޭރުގައި ހުރި ކިޔަވާ ކުއްޖަކަށް ފޮނުވަން ފަސޭހަ ރަހުމަތަކުން ގަނެވޭނެ ޑޮލަރެއް ބޭންކުގައި ހުރީއެއް ނޫނެވެ. ކަޅު ބާޒާރުގައި ޑޮލަރުގެ އަގު ފަތުއަޑު ކިޔާފައި އުފުލެނީއެވެ.

ފެންފޮދެއް ވެހިލައިފިއްޔާ ރަށުއެންމެން އުނަގަނޑުތާ ފެނުގައެވެ. ފެން ހިނދިއްޖެއްޔާ މަގުތަކުގައި ބުޅާ ގުޔެވެ. ބާނާ މަސް ކިރުވައެވެ. ދޭނެ ލާރިއެއްނެތި މަސްވެރިންނަށް ސަރުކާރު ދަރައެވެ. މުސާރަ ނުދެވިގެން ކުންފުނިތަކުގައި ތިބި ނިކަމެތި މުވައްޒަފުން ކަނޑާ މަގުމަތި ކުރަނީއެވެ. ބޮޑުބައްޔެއް ވެގެން ފަރުވާއަށް  މާލެ ގެންނަން ޖެހިއްޖެ ނަމަ ފުރާނަ އާ މާތްރަސްކަލާނގެއާ ވަކީލެވެ. ރަށްރަށުގައި ހިންގި މަޝްރޫއުތައް ހުއްޓިފައެވެ. 

އެކަމަކު ފުންކަމާ ގަދައޮޔާ މޫސުމީ ސިންގާތަކެއް ފަދަ ބިޔަ ރާޅުނަގާ ވާދޫ ކަނޑު އަޑިން ބިއްލޫރި ޓަނަލެއް ދަމާ މާލެއާ ބިޔާދޫ އަތޮޅު ކަނޑު އަޑިން ގުޅާލަން ރައީސް މުއިއްޒު އެއޮއް ވަޢުދުވީއެވެ. ވައިސަރީއެވެ.

މިހިރައިވޭ ފޮނިބައިސާ ތަކާއި ދޮގު ހުސް ހޮޅި ވައުދު ތަކުގައި ދިވެހިން އޮޔާލާ ގެއްލި ހަލާކުވާން ކުރިމަތީގައި ދެން އޮތީ މިއަވާގައި ޖެހިގެން މަޖިލިސް ވޯޓު ސަރުކާރުން ދައްކާ ކެންޑިޑޭޓުންނަށް ދިނުމެވެ.

ހަމަ މިހެން ކެއްކި ހިޔާލީ ފޮލައާއި ބުއި ބޮނޑިން ތަލިފިހި އެދިލައިގާ އަނގަ ހުޅުވިފައި ތިއްބާ، އަނެއް އިންތިހާބަށް އަނެއް ތެލިވަރުތައް ކައްކަން ފެށީއެވެ.

ކުށުގެ ރެކޯރޑްގެ ކެންޑިޑޭޓުން ގިނަވެ ފިތުނަ ފަސާދަ ބޮޑުވެ، އިހުލާސްތެރިކަން ކުޑައޭ ބުނެ ވާދަކުރުން މަނާކުރި މީހުން ނުކުރާ ކުށަށް ރައީސްގެ ހެޔޮފުޅު ކަމުން މެންދުރުފަހު މާފު ދިނީމާ ހާދަހާވާ ރަނގަޅެވެ. ކިޔޭ ނުކިޔޭ އެއް، ހެދޭ ނުހެދޭއެއް އެބަ އެނގޭ ހެއްޔެވެ؟ 

ރިޔާސީ އިންތިހާބުން މޮޅުވާން ހެދި ދޮގުގިނަވެފައި ބިޔަ ކަމުން މަޖިލިސް އިންތިހާބަށް ހަދާ ތެދުވެސް ދޮގަށްވެ މީހުންތައް ސަރުކާރު ދެކެ ފޫހިވަމުން ދަނީ އަމަށަކު ވަރަކަށް ނޫނެވެ. 

އެންމެ މޮޅުގޮތެއް ކަމަށް ފެންނަނީ ކެމްޕޭނު ނުކޮށް އަރާމުގައި ތިބެ މިހާރު ތިޔަ ހަދާ ގޮތަށް ހޮވުނީމާ ހޮވޭ މީހާ ގަންނާނީއެވެ. އޭރުން ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތް ކުޑަވެ ހައްޓަށް ލުއިވެ ހިނގާ ހަރަދު ވެސް ކުޑަވާނެއެވެ.

ސިޓީ ކައުންސިލް މޭޔަރަކަށް ހުރިއިރު އެއްވެސް ކަމެއް ކުރީގެ ސަރުކާރުން ކުރިޔަ ނުދިން ކަމަށް މުއިއްޒު ނިކަން ބާރަށް ބުނެއެވެ. ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމް ވަރަށް ރަނގަޅަށް ހިނގަން ޖެހޭނެ ކަމަށް ވެސް އޭނާ ބުނެއެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ހީވާގި ކަމާއެކު ހިދުމަތް ކުރީމާ ރައްޔިތުން ވަރަށް ލޯބިވާނެ ކަމަށް ވެސް ބުނެއެވެ.

މުއިއްޒު މޭޔަރަކަށް ހުރިއިރު މާލޭ މާރުކޭޓާއި ޕާރކިން ރޭމްޕްތައް އެޅުމާއި މަގުތަކުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅު ކުރަން އެެއްވެސް ކަމެއް ސިޓީ ކައުންސިލުން އޭރު ކުރިޔަ ނުދިން ކަމަށް އަޑަށް ބާރުލާފައި މުއިއްޒު ބުންޏެވެ. ސިޓީ ކައުންސިލުން އަމީނީ މަގު ހަދަން އުޅުނީމާ އެކަން ކުރިޔަ ނުދީ އާރުޑީސީއަށް ހަވާލުކުރި ކަމަށްވެސް ބުންޏެވެ. މުއިއްޒު މޭޔަރު ކަމުގައި މާލޭ މަޖީދީމަގު ހެދިލެއް ރަނގަޅުކަމުން މަތިމަތިން ކެރިކޮޅެއް ބުރުއްސާލިޔަސް މުޅި މަގު އޮންނަނީ ސްވިމިންގ ޕޫލަކަށް ވެފައެވެ. ރަސްފަންނު އަބަދު އޮންނަނީ މުއިއްޒުވެފައެވެ. މާލޭ ދެކުނު ފަރާތުން ހެދި މުއިއްޒު ނެރުވީ އުޅަނދު ފަހަރު ފުޑާ މެޝިނަކަށެވެ. އާސަހަރާ އޮތީ ކެންޕޭނު ފައިސާ ބޮކިޖަހާ އަރާ ސިހުރު ބިމަކަށް ހަދާފައެވެ.

އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާ ހޭދަކޮށްގެން ބައި އަޅައިގެން ކަދުރު ރުއްތަކެއް އެތެރެކޮށް މާލޭ ރިންގ ރޯޑް އަރިމަތީ އިންދައިގެން ބިޔަވެގެންވާ ކޮރަޕްޝަނެއް ހިންގާލީއެވެ. އިންދިހާ ޖާދޫގެ ކަދުރު ރުއްތަކަށް ލޮނުއަރައިގެން މަރުވާތީ ކިޔެވެލި ފެންޖެހީ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ނަތީޖާ ލިބެންދެނެވެ. އެމްޓީސީސީން ބަހުގެ ހިދުމަތް ދޭންފެށުމުން ވިލިގިލީގައި ބަހުގެ ހިދުމަތްދޭނީ ސިޓީ ކައުންސިލުންނޭ ބުނެފައި އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާ ބައި އަޅައިގެން ހަރަދުކޮށް ބަސްތަކެއް އެތެރެކޮށް ހަމަސްދުވަސް ނުވެ އެހުރިހާ ބަހެއް ބާދަގަނޑަށް ހަދާލީއެވެ.

މިއީ އަދި ކުޑަ މިންވަރެކެވެ. މިހުރިއްޔަކީ ނުބަލާ ދޫކޮށްލާ ވަރުގެ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. ރަނގަޅަށް ބަލައިފިއްޔާ އަތްކަނޑާ ވަރުގެ ބޮޑެތި ވައްކަމެވެ. ހިޔާނާތެވެ. މާލޭ މޭޔަރުކަމުގައި މުއިއްޒު ހުރެ ކުރިހާވެސް ކަމަކީ ވެރިކަން ހޯދަން ސިހުރު ހެދުމެވެ. މަގާމުގައި ހުރެ މާލޭ ރައްޔިތުންނަށް ހިދުމަތް ކުރީ އަމާކީތީ ފަރަށް ދާހެނެވެ.  

މޭޔަރު ކަމުން ރައީސް ކަމަށް ބަދަލުވެ މާލޭ ރައްޔިތުން އައު މޭޔަރަކު ހޮވާ އޭނާ ހުވާ ނުކުރަނީސް މާލެ ސިޓީގެ ބޮޑެތި ހުރިހާ ކަމެއް މުއިއްޒު އަންބޮނޑިއަށް ޖަހާލައިފިއެވެ. މޭޔަރުކަމުގައި ހުރި އިރު ސިޓީ ކައުންސިލަށް ނުދީގެން އުޅުނު ހުރިހާ ބާރުތަކެއް ކައުންސިލުން ނަގާ ރައީސް މުއިއްޒު އަތަށް ކަހާލީއެވެ. އެއްކަލަ މާލޭ މާރުކޭޓަކީ މީހާރަކު ސިޓީ ކައުންސިލާ ބެހުމެއް އޮތް ތަނަކަށް ނުވެއެވެ. ޕާކިން ރޭމްޕް ތަކުގެ މަސައްކަތަކީ ވެސް ސިޓީ ކައުންސިލުން ކުރަންޖެހޭ ކަމަކަށް މިހާރަކު ނުވެއެވެ. ސިޓީކައުންސިލަށް އޮތީ ބުޅާ ބެލެހެއްޓުމާއި މަގުތަކުގައި ފެން ބޮޑުވިޔަ ނުދިނުމާއި ވިހާ މަރުވާ ބެލެހެއްޓުމެވެ. ލާމަރުކަޒީ ބާރުތައް މުއިއްޒު މާލެ ސިޓީ ކައުންސިލަށް ދޫކޮށްލާ ގޮތް ކިހާ ސަޅިހެއްޔެވެ. 

ހުޅުމާލޭގެ ހުރިހާ ބާރުތަކެއް ސިޓީ ކައުންސިލަށް ދޭންބުނެ އުވާލަންބުނި އާބަންކޯ ނަން ބަދަލުކޮށް އެޗްޑީސީ އަލުން އުފަންކޮށް އެތަން ހިންގަން މިނިސްޓަރ ފެންވަރުގައި އެމްޑީ އައްޔަނުކޮށްގެން އިހުނަށްވުރެ ހުޅުމާލޭގެ މައްޗަށް ގަދަވެގަތީ މަގުކުނިކެހުން ސިޓީ ކައުންސިލާ ހަވާލުކޮށްފައެވެ. ސިޓީކައުންސިލަށް ހުޅުމާލެ ދިނީ މޮހަނަށް ދޯނި ދޭހެނެވެ. 

މާލޭ ރައްޔިތުންނަށް ބޯހިޔާވަހިކަން ދޭނެ ގޮތަކާ ދޭނެ ތަނެއް އެނގެނީވެސް މުއިއްޒަށެވެ. ކުޑަ މިނުން ހިޔާވަހިކަން ނުލިބި ބިކަވެފާ ތިބި މީހުން ބޭނުން ވަނީ ކޮންގޮތެއްތޯ ވެސް ބަލާނުލައެވެ. އެއަށްވުރެ މުއިއްޒަށް މާ އެނގެއެވެ. ހިޔާވަހި ކަމުގެ މަޝްރޫއުތައް މަޑުނުޖެހި ހިނގާ ކަމަށް ބުނެ ބުހުތާން ދޮގު ރީތި ރާގު ރާގަށް ހައްދަނީ ގުރުއާން ހިތުދަސް އެޔެއް މިޔެއް ނޭނގޭ ވަލުބުޑު ނުކެނޑޭ ޅަ ދަރިއަކުލައްވައެވެ. އެ ސޮރު ދޮގެއް ނުހަދާނެއެވެ. ދެންވީ އެންމެން ބާރަށް އަތްޖަހާށެވެ.  

މުއިއްޒުގެ ގޮށްމުށުގެ ވެރިކަން ހިންގުމަށްޓަކާ މާލެ ސިޓީ ކައުންސިލް އޮތީ ހިސޯރު ކޮށްފައެވެ. މިނިސްޓްރީއެއް ހަދައިގެން އެލްޖީއޭއާއި ކައުންސިލްތަކުގެ ގާނޫނީ ބާރު ކަނޑުވާލާ މުޅި ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމް މުއިއްޒުގެ ގޮނޑި ކޮއްކޮއަކަށް ބަދަލުކޮށްފިއެވެ. ދަތްދޮޅި ވަޒީރު ތުބުން ވެއްޓޭ ބަތްފުކެއް ނޫނީ ކައުންސިލަރުންނަށް ނުލިބޭ ވަރަށް ކައުންސިލަރުން ބަނދެލައިފިއެވެ. އަމްދުން ލަދުހަޔާތުގެ ކަންފުޅެއް ހުރި ނަމަވެސް އެހެން ޕާޓީ އެއްގެ ޓިކެޓްގައި ހޮވިގެން ހުވާކޮށް ގޮނޑީގައި ނީށީދެވެނީސް ރިޝްވަތު ދީގެން ބައިބޮޑު ކުރާކަށް ކައުންސިލަރަކު ނުގަންނާނެއެވެ.

ދުނިޔޭގައި އަންޑަރ ވޯޓަރ ޓަނަލެއް އެންމެ ފުރަތަމަ ބިނާކުރީ 19 ވަނަ ގަރުނުގެ ފަހު ކޮޅުގައެވެ. 1825 އާއި 1843 އާ ދެމެދުގައެވެ. ދުނިޔޭގައި ބިނާކުރި ފުރަތަމަ އަންޑަރވޯޓަރ ޓަނަލަކީ ތޭމްސް ޓަނަލެވެ. ތޭމްސް ޓަނަލް ބިނާ ކުރެވުނީ ލަންޑަނުގެ އިރުމަތިފަރާތުގެ ނިމޭހިސާބުގައި އޮންނަ ރޮތަރހައިތު އާއި ވަޕިންގް އާއި ދޭތެރޭގައި އޮންނަ ތޭމްސް ކޯރުގައެވެ. 

ތޭމްސް ޓަނަލް

ތޭމްސް ޓަނަލުގެ ފަހުން ދުނިޔޭގެ އެތަން މިތާ 200އަށް ވުރެ ގިނަ އަންޑަރވޯޓަރ ޓަނަލްތައް ބިނާކޮށްފައިވެއެވެ. ދުނިޔޭގައި އޮތް އެންމެ ދިގު އަންޑަރ ވޯޓަރ ޓަނަލަކީ ޖަޕާނުގެ ސެއިކަން ޓަނަލެވެ. އެ ޓަނަލް އޮންނަނީ ޖަޕާނުގެ ހޮންޝޫ އިންފެށިގެން ހޮކައިޑޯގެ އެންމެ އުތުރު ރަށަށެވެ. ސެއިކަން ޓެނަލްގައި 53.85 ކިލޯ މީޓަރ ހުރެއެވެ. އެއީ 33.46 މޭލެވެ. ސެއިކަން ޓަނަލަކީ ދުނިޔޭގައި ދެވަނައަށް އެންމެ އަޑިގައި ބިނާކުރެވިފައިވާ ޓަނަލެވެ. 1988 ވަނައަހަރު ހުޅުވި ސެއިކަން ޓަނަލްގެ އަގަކީ 7 ބިލިޔަން އެމެރިކާ ޑޮލަރެވެ. ދިވެހި ރުފިޔާއން ނަމަ އެއީ 107.94 ބިލިއަން ދިވެހި ރުފިޔާއެވެ.

ޖަޕާނުގެ ސެއިކަން ޓަނަލް

ދުނިޔޭގައި އޮތް އެންމެކުރު އަންޑަރވޯޓަރ ޓަނަލަކީ 2002 ވަނަ އަހަރު ނެދަރލޭންޑްގައި ހުޅުވި ވެލުމީރު އެކޯޑަކްޓް ޓަނަލެވެ. ވެލުމީރު އެކޯޑަކްޓް ޓަނަލްގެ ދިގުމިނަކީ އެންމެ 78 ފޫޓެވެ. ވެލުމީރު އެކޯޑަކްޓް ޓަނަލް ގާއިމުކޮށްފައި ވަނީ ވެލުމީރު ކޯރު ހުރަސްކުރާ ބުރިޖުގެ އެއްފަރާތުން އަނެއް ފަރާތަށް ކޯރުން ދަތުރުކުރާ ލޯންޗް ފަހަރު ދުއްވޭގޮތަށް ފެނުއަޑިން ބުރިޖުގެ ދެބައި ގުޅުވާ ލުމަށެވެ. ވެލުމީރު އެކޯޑަކްޓް ޓަނަލްގެ އަގަކީ 45 މިލިއަން ޕައުންޑެވެ. 882.45 މިލިއަން ދިވެހި ރުފިޔާއެވެ.

ވެލުމީރު އެކޯޑަކްޓް ޓަނަލް

ދުނިޔޭގެ އެކި ގައުމުތަކުގައި 200 ވަރަކަށް އަންޑަރވޯޓަރ ޓަނަލް އޮތްއިރު ޓްރިލިއަނުން ގައުމީ ރިޒާވް ނުގުނާ އެއްވެސް ގައުމެއްގައި އަންޑަރވޯޓަރ ޓަނަލެއް ބިނާކޮށްފައެއް ނެތެވެ. ޖަޕާނާއި އިނގިރޭސި ވިލާތާއި ނޯވޭއާއި ނެދަރލޭންޑް ފަދަ ގައުމު ތަކުގައި ކުރާހާ ކަމެއް އާބާދީގައި ބައި މިލިޔަން ނޫޅޭ ދިވެހި ރާއްޖޭން ކުރަން އުޅުމަކީ ވެރިމީހާ ބޮލަށް ފިތިފައި ހުރިވަރު ރަމްޒު ކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. 

ދުނިޔޭގައި އަންޑަވޯޓަރ ޓަނަލްތައް އަޅާފައި ހުރީ ސަމާސާ ގައުމު ތަކަކު ނޫނެވެ. 2023 ވަނަ އަހަރު އިންޑިއާގެ މުމްބާއީގައިވެސް އަންޑަރވޯޓަރ ޓަނަލެއް ހުޅުވާފައި އެބަ އޮތެވެ. އިންޑިއާގައި އޮތް އެއްޗަކަށް އެއްޗެއް ރާއްޖޭގައިވެސް އޮންނަންވާނެއެވެ. އިނޑިއާގައި އޮތް އަންޑަރ ވޯޓަރ ޓެނަލްގެ ދިގުމިނަކީ 10.8 ކިލޯ މީޓަރެވެ. އެޓެނަލް ބިނާ ކުރުމަށްވެސް 120 ކްރޯޑް އިންޑިއާ ރުޕީސް ހަރަދުވިއެވެ. 

މުންބާއީ ޓަނަލް

ދުނިޔޭގައި އަޅާފައިވާ ގިނަ ޓަނަލްތައް އަޅާފައިވަނީ ކޯރުތަކުގައެވެ. ކަނޑު ހުރަސްކޮށް އަޅާފައިވަނީ ނިސްބަތުން މަދު ޓަނަލެކެވެ. ކަނޑު ހުރަސްކޮށް އަޅާފައިވާ އެންމެ މަޝްހޫރު ޓަލަކީ ޔޫރަޕް ބައްރާއި އިނގިރޭސި ވިލާތް ގުޅާލާ ޗެނަލް ޓަނަލްއެވެ. ކަނޑު އަޑިން ޗެނަލް ޓަނަލް އަޅާފައިވަނީ އިންގްލިޝް ޗެނަލް ހުރަސް ކޮށެވެ. ޗެނަލް ޓަނަލްގެ ދިގުމިނުގައި 50.46 ކިލޯ މީޓަރ ހުރެއެވެ. 1988ގައި ފެށި މަސައްކތް ނިންމުނީ 1994ގައެވެ. ޗެނަލް ޓަނަލަށް 21.8 ބިލިޔަން ޕައުންޑާ އެއްވަރު އަދަދެއް ހަރަދުވެފައިވެއެވެ. ދިވެހި ރުފިޔާގެ ނިސްބަތުން އެއީ 421.4 ބިލިއަން ރުފިޔާއެވެ.

ޗެނަލް ޓަނަލް

ދުނިޔޭގެ އެންމެ ދިގު ޓަނަލް އޮތީ ޖަޕާނުގައެވެ. ޓެކްނޮލޮޖީއާއި ހުނަރާއި މަސައްކަތުގެ ގޮތުން އެންމެ ކުރިއަރާފައިވާ ޖަޕާނުގައި 53.85 ކިލޯ މީޓަރުގެ ޓަނަލެއް ބިނާކުރަން 7 ބިލިޔަން އެމެރިކާ ޑޮލަރު 1988 ވަނަ އަހަރު ހޭދަކުރިއެވެ. އިގިރޭސި ވިލާތާއި މުޅި ޔޫރަޕްހެން ގުޅިގެން ބިނާކުރި ޗެނަލް ޓަނަލަށް 421 ބިލިއަނަށް ވުރެ ބޮޑު ހޭދައެއް ހިގާފައިވާއިރު ފުށިދިއްގަރުފަޅާއި މާލެއާއި ދޭތެޜޭ މާ ކަނޑުގައި 14 ކިލޯ މީޓަރުގެ ޓަނަލެއް އަޅަން 100 ބިލިއަން ރުފިޔާއަށް ވުރެ އެންމެ ސެންޓެއްވެސް އަގު ހެވެއް ނުވާނެއެވެ. ޓެކްނޮލޮޖީއެއް ފަންނީ ހުނަރެއް ވަސީލަތެއް މޭންޕަވަރއެއް ނެތް ރާއްޖެ ކަހަލަ ގައުމަކަށް ފުން ކަނޑުގައި 14 ކިލޯ މީޓަރުގެ ޓަނަލެއް އަޅަން މި ޒަމާނުގައި 7 ބިލިޔަން ޑޮލަރ ހަރަދުނުކޮށް ސަލާމަތް ވިއްޔާ މުޅި ހުވަދޫ ކަނޑުގައި ބޯފޮޅި އަޅާނަމެވެ.

ގިރާވަރުފަޅާއި އުުތުރުތިލަފަޅާއި ގުޅީފަޅާއި ހުޅުމާލޭ ފޭސް ތިނެއް އަވަހަށް ނިންމާ އެތަންތާ މާލޭ މީހުން އަވަހަށް އާބާދު ކުރަން މޭޔަރ އާޒިމް އުޅޭވަރުން އެކަން ނުކުރުމުގެ ހުއްޖަތެއްގެ ގޮތުން އަންޑަވޯޓަރ ޓަނަލުގެ ވާހަކަ މުއިއްޒު އުފަން ކުރީއެވެ.

މޫނަށް ރުލެއްވެސް އަރުވާނުލާ މުއިއްޒު ދައްކާލި މޮޅުވާހަކަ ނިކަން ދެކިބަލާށެވެ. "މުޅި ދުނިޔޭގައި ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ގާއިމް ކުރެވޭ އަންޑަރ ވޯޓާ ޓަނަލް މާލެ އިން ރަސްމާލެއިން ގުޅުވާލުމުގެ މަސައްކަތް، އެ ޓަނަލް ވެގެން ދާނީ، އެ ޓަނަލްގައި ޓްރެއިންގައި ދާއިރުގައި ކަނޑު އަޑީގެ ރީތި މަންޒަރުތައްވެސް ފެންނަ ޓަނަލްއަކަށް،" ވާހަކަ ކިހާ މޮޅުހެއްޔެވެ.

ރަސްމާލޭ ޓަނަލް ވާނީ ކަނޑު ހިނގާ މަސްމަހާ މެއްސާއި ހަނގާ ކުރަމުން ފެނުޕަރީންނާއި ހިތާވަމުން ކަނޑު ރަސްގެފާނުގެ ދަރުބާރުގައި ރަންނަމާރީން ޅަނބާޅަ ގުރުބާނީތައް ކުރެވޭ މަންޒަރު ލޮލުންދެކެ އަތުން ހިފާލަން ލިބޭ ބޮޑު ނިއުމަތަކަށެވެ. އަންޑަރވޯޓަރ ޓަނަލް އެޅެންދެން މާލޭ މީހުން ގޯތީގެ ވާހަކަ ނުދައްކާ އަތްޖަހަން ތިބޭށެވެ. ކޮން ގުޅިފަޅެއް ގިރާވަރުފަޅެއްގެ ވާހަކައެއް ހެއްޔެވެ. ބުރިޖަކަށްވުރެ އަންޑަރވޯޓަރ ޓަނަލަކުން ދެވޭލެއް މާފުރިހަމަ ވާނެއެވެ.

އަންޑަރވޯޓަރ ޓަނަލުން ދަތުރު ކުރާ ހިތުން ޓަނަލް އެޅެންދެން މާލޭ މީހުން ގޯތީގެ ވާހަކަ ނުދައްކާ ތިބެންވީއެވެ. އަންޑަރވޯޓަރ ޓަލަކުން ރަސްމާލެ ގުޅެގުޅެ އޮއްވާ ބްރިޖަކުން ގުޅައިގެން ގިރާވަރުފަޅާއި އުތުރުތިލަފަޅާއި ގުޅީފަޅާއި ހުޅުމާލޭ ފޭސް 3 ގައި ދިރިއުޅެން ދާނީ ކާކުހެއްޔެވެ.

މާލޭ މީހުނަށް ދީފައިވާ ގޯތިތައް ނުދޭން މުއިއްޒު ޖެހި ޗައްކަރު ކިހާމޮޅު ހެއްޔެވެ. މިހާވަރުން ދަންޏާ ހުރިހާ ދިވެހިނަށް މާރސްގައި ދިރިއުޅެވޭ ގޮތްވެސް މުއިއްޒު ހަދާދީފާނެއެވެ. މަރުނެތް ގުޅިން ދިވެހިންނަށް މުއިއްޒު ފެން ނުދީފިއްޔާ ކިތަންމެ ހާވެސް ރަގަޅެވެ. 

މުއުޖިޒާތެއް ފަދައިން އަހަރު ނިމުނު ޕްރޮގްރަސިވް ކޯލިޝަނުގައި 64000 މެންބަރުން ހަމަކޮށްލައިފިއެވެ. މެންބަރުން ވަގަށް ނެގީ ކޮންތާކުން ކިހިނެއް ކަމެއް ނޭނގެއެވެ. އެނގޭހާވެސް އެއްޗަކީ މުއިއްޒުގެ ވެރިކަމާ ރުހިގެން އެވެރިކަން ނަގަހައްޓަން ބޭނުންވާ މަދުބަޔަކު ނޫނީ ރާއްޖޭގައި ނެތްކަމެވެ.

ކުރިއަށް އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބަށްޓަކައި ވެރިކަން ކުރާ ޕާޓީގެ ޓިކެޓަށް ދަހި ލަވައިގެން ދާއިރާތަކުން މެންބަރުން ތަކެއް ވަގަށް ވައްދައިގެން ޓިކެޓާ ހިފާތަން އެބަ ފެނޭ ނޫން ހެއްޔެވެ. މެންބަރުން ކޯނި ކޯންޏަށް ކެކިއަރަނީ އެހެން ވެގެން ނޫން ހެއްޔެވެ.

އަނެއްކާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް އިންތިހާބާ ދިމާކޮށް ބަޖެޓުން ފައިސާތައް މުއިއްޒު އުނގަށް އޮއްސާމިލީ އެއްވެސް ބެލުމެއް ކަމެއް ނެތިއެވެ. މީގެ ކުރީން ބަޖެޓުން ޕާޓީތަކަށް ލިބެންޖެހޭ ފައިސާ ޕާޓީތަކަށް ލިބެނީ މަރަށް ފުރާނައަށް ޕާޓީތަކުން އެތައް މަސައްކަތް ކޮށްގެންނެވެ. އަހަރު ނިމޭއިރުވެސް ފައިސާކޮޅު ދެވޭ ކަމަކަށް އިލެކްޝަނަކުން ނުހަދައެވެ. އެކަމަކު މިފަހަރު ނިކަން ބަލައިބަލާށެވެ. ފައިސާ ދޫކުރަން އިލެކްޝަން ކިހާ ފަރިތަ ހެއްޔެވެ.

ޕީއެންސީއަށް 28000 މެންބަރުން ކުއްލިއަކަށް އިތުރުވެގެން ދިޔަ ގޮތެއް ބަލާލުމެއް ނެތި އިލެކްޝަނުން ބޭނުންވީ މުއިއްޒު ބޭނުންވާ ގޮތަށް އަންނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް މުއިއްޒަށް ހޯދާ ދިނުމަށެވެ. އެކަމުގެ ސާފު ހެކި ފެނިގެން މިދިޔައީ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން 18 މިލިޔަން ރުފިޔާ އެއްވެސް ބެލުމެއް ނެތި މުއިއްޒަށް ދޫކޮށް ދިނީމައެވެ.

މަޖިލިސް އިންތިހާބު މުއިއްޒަށް ހޯދާ ދިނުމަށް އިލެކްޝަނުން ފައިސާ ހޯދާދީފިއެވެ. މުއިއްޒު ބޭނުންވާ ދުވަހަށް އިންތިހާބު ބާއްވާ ދިނުމަށް ނިންމައިފިއެވެ. ބަރަކާތްތެރި ރޯދަމަހު އިންތިހާބު ނުބާއްވާ ވާނެ އެއްގޮތެއްވެސް އިލެކްޝަނަށް ފެނުނު ކަމަކަށް ނުވެއެވެ. ވާދަވެރިންނަށް ކެންޕޭނު ނުކުރެވުނަސް ވޯޓަރސް ޓާރން އައުޓް ކިތަންމެ ދަށްވިޔަސް ފަރުވާލެއް ނެތްތާއެވެ. ގާނޫނުގެ ބޮލުގައި ރޯދަ އިންތިހާބު އަޅުވާފައި މުއިއްޒު ފައިސާ އަޅާދޭ ކުދިންކޮޅު ނެރެގެން ވޯޓު ލައްވާ ގޮނޑިތައް މުއިއްޒު ކިހިލި ޖަހާލެވޭނެ ގޮތް ހަދާދެވެނިކޮން އީސީއަށް ނިމުނީތާއެވެ.

ވޯޓުފޮށިތައް ބަލަހައްޓަން ސަމަންތަރު ހެޔޮ ޕީއެންސީ ކުދިން ހޯދާ ތަމްރީނުކޮށްފައި ބޭތިއްބުމުގެ މަސައްކަތް ބާރަށް ކުރިޔަށް އެބަގެންދެވޭ ނޫން ހެއްޔެވެ. ޕީޕީއެމް- ޕީއެންސީގެ ދަފުތަރުގައި ނަން ނެތެނިކޮށް ނިމުނީތާއެވެ. ނަން އޮތަސް އެކްޓިވްކޮށް އުޅޭކަމަށް ނުހެދީމާ ނިމުނީއެވެ. ކަން ހިނގަނީ މިނޫން އެހެން ގޮތަކަށް ނޫނެވެ. ގަނޫނީ ހަމައެއް އަޅުވާލައިގެން އިލެކްޝަނުން ކަން ހަލާލު ކުރާނެއެވެ. 

ޕާޓީ ތަކުގެ ގާނޫނީ ބެލެނިވެރިޔާ މުއިއްޒާ ޖެހުމުން އޮންނަނީ ނިދާފައެވެ. ޕީއެންސީގެ ޕްރައިމަރީގެ ކަންކަން ދަނީ ދާނެ ގޮތަކަށެވެ. ޕަޓީ ޓިކެޓް ދިނުމުގައިވެސް ހަމަލަމައެއް މުއިއްޒުގެ ނެތެވެ. ކޮއްކޮއަށް ފްރީޓިކެޓެވެ. ދެބެންގެ ދެދަރި ބޭބެއަށް ފްރީޓިކެޓެވެ. އަދުރޭއަށް ބިލާދަރު މައިޓިކެޓެވެ. ފައިސާވެރިންނަށް ދާއިރާ ޓިކެޓްތައް ދައްކައިގެން ފައިސާ ނަގަފައި ޕްރައިމަރީގައި ވާދަކުރަން ހުށަހެޅި އެތައް ބަޔަކަށް ޕްރައިމަރީގައި ބައިވެރިއެއް ނުވޭ ގޮތަށް ނިންމީއެވެ. ވަކި ބަޔަކަށް ޕްރައިމަރީން ކެންޑިޑެންސީ ނުދީފާ އެމީހުންގެ ނަމުގައި ބަޖެޓުން ފައިސާ ނަގަން މުއުއްޒަށް އޯކޭވިއެވެ. އެންމެ ފަހުން ކަންކަން ގޯހުން ގޯހަށް ގޮސް ޕްރައިމަރީން ފުރުސަތު ނުދޭން ނިންމި މީހުނަށް ފުރުސަތު ދޭން ނިންމާ ޕްރައިމަރީ ދިނުމުގައިވެސް މުއިއްޒު އުނބަށް ޖެހީއެވެ.

އަޖައިބެއް ކަހަލަ ކަމެކެވެ. މުއިއްޒަށް ފޭރި ނުގަނެ އެއްކަމެއްވެސް ނުވެއެވެ. ރިޔާސީ ޓިކެޓް ފޭރިގަތީއެވެ. ދޮގާ ވަގާ މަކަރުން ވެރިކަން ފޭރިގަތީއެވެ. ޕާޓީ ބޮޑުކުރަން އާއްމު މެންބަރުންވެސް ފޭރިގަނެ ވަގަށް ނެގީއެވެ. މަޖިލިސް މެންބަރުން ތަކެއްވެސް ފޭރިގަތީއެވެ. ބަޖެޓުން ސިޔާސީ ޕާޓިތަކަށް ދޭ ފައިސާއިން 18 މިލިޔަން ފޭރިގަތީއެވެ. މިހާރު އެއުޅެނީ 20ވަނަ މަޖިލިސް ފޭރިގަންނާށެވެ. އާނއެކެވެ. ރައިސް ޔާމީނު ވިދާޅުވާ ޒާތުގެ މިނިކާ ބާޒެއް ވީމާ ނުފޭރޭނެ އެއްޗެއް ނުއޮންނާނެ ތާއެވެ.

މުއިއްޒު ސަރުކަރުން ބައެއްގެ ޖީބަށް ފައިސާ އޮހޭނެ އަނެއް ކަމެއް ފެށީއެވެ. ރާއްޖޭގެ އެކި ހިސާބުގައި އާބަން ސެންޓަރުތަކެއް ހެދުމަށް ދިރާސާ ކުރާނަމުގައެވެ. އާބަން އޭރިއާތައް ތަރައްގީ ކުރުމަކީ ރަނގަޅު ކަމެކެވެ. ކުރަންޖެހޭވެސް ކަމެކެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މިއްޔަކީ އެވަގުތެއް ނޫނެވެ. އެކަމަށް ވުރެކުރިން ކުރަންޖެހޭ މާ މުހިންމު ކަންކަން ހުއްޓާ އެކަންކަން ނުކޮށް އާބަންސެންޓަރު ހަދަ ވާހަކަ ދައްކަނީ ދައުލަތުގެ ފައިސާ ކައްވާށެވެ. ދައުލަތުން އިސްރާފް ކުރާށެވެ.

ދުރު މުސްތަގުބަލަށް އާބަން އޭރިއާތައް ތަރައްގީ ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ފެށުމުގެ ކުރީން ފަށާފައިވާ އަސާސީ މަސައްކަތްތައް ނިންމާލުމުން ވާރަނގަޅު މާ ބޮޑުވާނެއެވެ. ބައިމަދު ތަންތާ މީހުން ދިރިއުޅުވުމުގެ ވިސްނުން ނެތަސް އެތަންތާ މީހުން ދިރިއުޅޭހާ ދުވަހަކު އެމީހުނަށް ބޭނުންވާ އަސާސީ ހިދުމަތްތައް ފޯރުކޮށްދެވިފައި އޮންނަން ޖެހެއެވެ. އެހެން ނޫނަސް ދައުލަތުގެ ފައިސާ ހަރަދުކޮށްގެން ފަށާފައި ހުންނަ މަސައްކަތް ހުއްޓާލާ ނުކޮށް ދޫކޮށް ލުމަކީ ދައުލަތަށް ދެވޭ ބޮޑު ގެއްލުމެކެވެ. ފަށާފައި ހުރިކަމެއް ލަސްކޮށް ފަސްކުރުމަކީވެސް އިންތިހާ ދަރަޖައަށް ގެއްލުން ހުރި ކަމެކެވެ. ވެވޭ ހިޔާނާތެކެވެ. ވެރިކަން ބަދަލުވުމަކީ އެއްވެރިކަމުން އަނެއްވެރިކަމަށް ވާރުތަކުރާ ކަންކަން ނުކޮށް ދޫކޮށްލުމަށް އޮތް ހުއްޖަތެއް ނޫނެވެ.  

ކުރީގެވެރިކަމުން މިހިނގާ ވެރިކަމަށް ވާރުތަކުރި އެންމެ މުހިންމު އެއްކަމަކީ މާލޭގެ ރައްޔިތުނަށް ގޯތި ދިނުމެވެ. ކުރީގެ ވެރިކަން ނިމުނީ މާލޭގެ ރައްޔިތުންގެ ބޯހިޔާވަކި ކަމަށް ހައްލެއް ހޯދާދެމުން ދަނިކޮށެވެ. އާނއެކެވެ. މާލޭގައި ދިރިއުޅޭ މީހުނަށް އެންމެ އަވަހަށް ބޭނުމީ ފަސޭހަ ކަމާއެކު ބޯހިޔާވަހިކަން ލިބުމެވެ. އާބަން ސެންޓަރުތައް ހެދިގެން އެތަންތަނަށް ބަދަލުވުމަށް އަނެއް ވިހި ތިރީސް އަހަރު ދަތި ހާލުގައި އުމުރު ހެދަކުރާކަށް މާލޭ ގިނަ މީހުން ބޭނުމެއް ނޫނެވެ. އެއީ އެކަން ވާނެ ގޮތެއްވެސް ނޫނެވެ.

ގިރާވަޅުފަޅާއި ގުޅީފަޅާއި ހުޅުމާލެއިން ގޯތި ދީފައިވާ މީހުނަށް ބޭނުންވާ ގޯތި ކެނޑޭ ވަރަށް ހިއްކަން ބޭނުންވާ ބިމުގެ ބޮޑުބައި އޮތީ ހިއްކާ ނިމިފައެވެ. އެތަންތާ ދިރިއުޅެން ފަށައިގަތުމަށް ބޭނުންވާ އަސާސީ ހިދުމަތްތައް ގާއިމުކުރުމަށާއި ގޯތިތަކަށް ބޭނުންވާ ބިމުގެ ގޮތުގައި އެއިން ކޮންމެ ތަކުން ހިއްކާން އޮތީ ކުޑަ ނިސްބަތެކެވެ.

ދީފައިވާ ގޯތިތަކުގައި ދިރިއުޅެން ފަށައިގަތުމަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ ވަސީލަތްތައް ގާއިމުކުރެވޭ ވަރަށް ބިން ހިއްކާ ނިންމާ އެތަންތާ ހުންނަން ޖެހޭ އަސާސީ ހިދުމަތްތައް ގާއިމުކޮށް ދިރިއުޅެވޭވަރު ކޮށްދިނުން ފުރަތަމަ ކަމަކަށް ސަރުކާރުން ހަދަން ޖެހެއެވެ. މުޅިފަޅުން ހިއްކެން އޮތް ހުރިހާތަނެއް ހިއްކާ ނިންމައިގެން އެތަންތާ ދިރިއުޅެވޭ ގޮތް ހަދާ ދޭން ވެއްޖެނަމަ އެތަން ނިންމައިގެން މީން ޒަމާނަކު ބަޔަކު އެތަންތާ އާބާދެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. 

ރައްޔިތުންނަށް ހެވެއް އެދިގެން ކަމެއް ކޮށްދިނުމުގެ ވިސްނުން ހުރިނަމަ ހިއްކަންޖެހޭ މުޅިބިން ހިއްކާ ނިމެންދެން މަޑެއް ނުކުރާނެއެވެ. ހޯދާނީ އަވަސް ކުރުމަގެވެ. މާލޭގައި ގިނަ މީހުން ދިރިއުޅެނީ ޒަމާން ތަކަކަށް އުންމީދު ބޮލަށްލައިގެން ތިބެވޭ ވަރަށް ވުރެ ދަތިހާލުގައެވެ. ބޭނުންވަނީ މާލޭގެ ބޯހިޔާވަހިކަމަށް އަވަސް ހައްލެވެ. ބޮޑެތި އާބަން ސެންޓަރުތައް އެކި ހިސާބުގައި ހަދަން އުޅުމުގެ ކުރިން ދަތިހާލުގައި އުޅޭ ރައްޔިތުންނަށް ފުރަތަމަ ގޮތް ހޯދާދޭށެވެ.

1997 ގައި ހިއްކަންފެށި ހުޅުމާލެ އަދިވެސް ހިއްކަ ނުނިމެއެވެ. ހުޅުމާލެ ހިއްކަ ނިމިގެން ބަޔަކު އާބާދުކުރަން ތިބި ނަމަ އަދިވެސް ހުޅުމާލޭގައި ބަޔަކު ނޫޅުނީހެވެ. ބައިބަޔަށް ފޭސްފޭހަށް ހިއްކާ އާބާދުކުރަމުން ދިޔަކަމުން ހުޅުމަލެއަކީ ރާއްޖޭގައި އޮތް އެންމެ އެންމެ ވަރުގަދަ އާބަން ސެންޓަރަށް ބަދަލުވަމުން ދާތަން ލޮލަށް އެބަ ފެނޭނޫން ހެއްޔެވެ. 

ކޮންފަދަ ބޮޑު މުސީބާތެއް ހެއްޔެވެ. އެއް ވުޒާރާއަކީ ފަންނިއްޔާތު މިނިސްޓްރީއެވެ. އަނެއް ވުޒާރާއަކީ ފަންނު މިނިސްޓްރީއެވެ. ހުނަރު މިނިސްޓްރީއެއް ވެސް އެބަހުއްޓެވެ. މިދައްކަނީ އެބަހެއް ބުނުމުން ދުނިޔޭގެ ނިސްބަތުގައި ވަކި ކަހަލަ މަފްހޫމު ތަކެއް ހިމެނޭ ބްރޭންޑް ނަން ތަކެއް ބަދަލު ކޮށްގެން ވަކި މާނަ ތަކެއް ނެރެން އުޅުމުން ދިވެހި ބަސް ބަދަލު ވެގެން ދަނީ ކާޅު ހިނގުމަށެވެ. އެޔަކަށް ނުވެ މިޔަކަށް ނުވެއެވެ. 

ބަސް ކުރިއެރުވުމަކީ އެއްޔަކީ ނޫނެވެ. ފޮރިން މިނިސްޓްރީ ނުކިޔާން ޚާރިޖީ ވުޒާރާ ކީމާ މިވަނީ ވަކި ކޮން އެއްޗަކަށް ހެއްޔެވެ. ހޯމް މިނިސްޓްރީ ނުކިޔާން ދާޚިލީ ވުޒާރާ ކީމާ މިވީ ވަކި ކޮން އެއްޗެއް ހެއްޔެވެ. ކޮންމެހެން މިނިސްޓްރީ ތަކަށް ދިވެހިން ކިޔާނެ ވަކި ގޮތެއް ކަނޑައަޅާފައި އެއްބޯޑެއްގައި އެއްތާކަށް ކިޔާ ދެނަމެއް ބޭއްވުމަކީ ތާކުންތާކު ޖެހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. އިގިރޭސީން ލިޔެފައި އޮތަސް އަރަބިން ލިޔެފަ އޮތަސް ތާނައިން ލިޔެފައި އޮތަސް އާދަން ނަސީރު އިބުރާހިން ވާނީ އާދަމް ނަޞީރު އިބްރާހީމް އަށެވެ. ޑރ. މުއިއްޒު ވާނީ ޑރ. މުއިއްޒަށެވެ. 

މިނިސްޓްރީ ތަކުގެ ނަންބޯޑް ދިވެހި ބަހަށް ތަރުޖަމާ ކޮށްގެން އެ ހިނދަކަށް އެކަން ކުރި ބަޔަކަށް ދޭހަވާ މާނައިން ނަންބޯޑުގައި ތަރުޖަމާ ނަމެއް ޖެއްސަސް އަދި އެއްޔަކީ ގައުމިއްޔަތު ދިރުވުމެއް ނޫނެވެ. ދިވެހި ބަހަށް އިސްކަން ދިނުމެއްވެސް ނޫނެވެ. 

ދިވެހި ގައުމިއްޔަތު ދިރުވާ ދިވެހި ބަސް ކުރިއަރުވަން އައި މީހުން ނަންބޯޑުގައި ތަރުޖަމާ ދިވެހިނަން ޖަހާފަ އެތެރޭގައި ކުރާ ކަންތައްް ފަރަންޖީ ބަހުން ކުރީމާ ނިކަން ރަނގަޅަށް ގައުމިއްޔަތު ދިރޭނެއެވެ. 

ދިވެހި ރާއްޖޭގައި ދިވެހިންނާ ގުޅުން އޮތް ކަމެއް އެ ކަމުގައި ބޭރު ބައެއްގެ އެއްވެސް ސާމިލު ވުމެއް ނެތަސް ސަރުކާރުގެ ރަސްމީ އިދާރާ ތަކުން ނެރޭ ލިޔުން އިނގިރޭސި ބަހުން ނެރެނީ ކިހާ ގައުމިއްޔަތު ބޮޑުވީމާ ހެއްޔެވެ. ސަރުކާރުން ނެރޭ ނޫސް ބަޔާންތަކާއި މީޑިއާ ސްޓޭޓްމަންޓްތައް އިނގިރޭސި ބަހުން ނެރެނީ ކޮންކަމެއް ކާކަށް ދައްކަން ހެއްޔެވެ. އެހެން އެކަން ކުރަނީ ފިސާރި އިލްމުވެރި ކިޔަވައިގެން ތިބި ބަޔަކު ކުރާކަމެއް ކަމަށް ދައްކަން ހެއްޔެވެ. ނޫނީ މީހުނަށް ކަންކަން އޮޅުވާލަން ހެއްޔެވެ. ހަމަ ގައިމުވެސް އެހެން ނެރޭ އާއްމު ލިޔުމަކުން މިބުނި ދެ ކަންތަކުން އެއް ކަމެއްވެސް ހާސިލެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ.

ގއ. ވިލިގިލިން ކުއްލި ފަރުވާއަށް މާލެ ނުގެނެވި ލަސްވެގެން މަރުވެ ދިޔަ ކުއްޖާގެ ކަންތަކުގައި އާސަންދަ ކޮންޕެނީގެ ޒިންމާދާރުކަން ރައްޔިތުނަށް ދައްކަން ނެރުނު ޕްރެސް ސްޓޭޓްމަންޓް އިނގިރޭސި ބަހުން ނެރުނީ ހަރުކަށި ގައުމީ ފިކުރުގެ ކިތައްވަނަ ދަރަޖައިންތޯ އަހާލާ ހިތްވެއެވެ. މުއިއްޒު ދިވެހި ބަސް ދިރުވާލަން މިއުޅެނީ ގޮހޮރު ފުލަށޭ ހާދަ އެބަހީވެއެވެ. ގެރިހަން ލައިގެން އޮތް މިނިކާ ވަގެއް މިސާލުގައި ނޫނީ އެއްވެސް ކަމެއް ޑރ. މުއިއްޒު ނުކުރެއެވެ.

އާސަންދަ ކޮންޕެނީ ވަކިން ވާނީ ކޮން ގޮތެއް ހެއްޔެވެ. ހޮދު ރައީސް މުއިއްޒު ދިވެހިންނަށް އަމާޒުކޮށް ކުރާ ޓްވީޓްތައް ކުރަނީވެސް އިނގިރޭސި ބަހުންނެވެ. މުއިއްޒު ދިވެހި ބަސް ދެކެވާ ލޯތްބާއި ގައުމިއްޔަތު ދިރުވުން ގަނޑުވެސް މިހުންނަނީ އަމާކީތީ ފަރަށް ދާހެނެވެ. 

ކަރާފަޅައިގެން އޮއްބުރުވާ ވަޒީރުގެ ރިސާޗް ސެންޓަރު ހަދައިގެން ތަހުލީލުކޮށް ނިމޭއިރު ދީނީއްޔާތާއި އަދަބިއްޔާތާއި ގޮތަށް ހުރިހާ ދިވެހި ލަފުޒަކާއި ބޭރު ލަފުޒެއްގެ ފަހަތަށް ޔާތެއް އިތުރިވެފައިވާ ގައުމިއްޔާތެއް އޮންނާނީ އައިސްފައެވެ. ޢޭރުން އޮންނާނީ ފަންނިއްޔާތާއި ހުނަރިއްޔާތާއި ހޮސްޕީޓަލިއްޔާތާއި ފަތުރިއްޔާތާއި އެތެރިއްޔާތާއި ބޭރިއްޔާތަށް ހުރިހާ ލަފުޒެއް ބަދަލުވެފައެވެ. ދިވެހިބަހަށް އިސްކަން ދިން ދިނީނުން ބަސް ދިރިގެން ގޮހޮރުފުލުން ނަޖިހަށް ވެފައެވެ. 

ދިވެހީންނަށް ޔާމީނުގެ އުނދަގޫ ބޮޑުވެ ޔާމީނު ގެ ގަދަފަދަ އަނިޔަވެރި ވެރިކަން ރައްޔިތުން ނިންމާލީ %65 އަށް ވުރެ މަތީ އަގުލަބިއްޔަތަކުންނެވެ. މުޅި ރާއްޖެހެން ޔާމީނާ ދެކޮޅަށް ތެދުވެ 2018ގައި ރައްޔިތުން ވެރިކަން ފޮރޮޅާލީ އެމްޑީޕީ ލީޑްކުރާ ކޯލިޝަނެއްގެ އަތް މައްޗަށެވެ. 

އެހެން އެކަންވެ އެމްޑީޕީ ކޯލިޝަނުން އަމާން އޮމާން ބަދަލު ހިފުމެއްނެތް ވެރިކަމެއް ކުރަން ފެށިތަނާ ކޮވިޑްގެ އާލަމީ ވަބާ ކުރިމަތިވެ ދުނިޔެ ހުއްޓުނީއެވެ. ފަތުރުވެރިކަމަށް ބަރޯސާ ވެފައިވާ ރާއްޖެއަށް އެކީ އެކައްޗަކަށް އާމްދަނީ ހުއްޓުނެވެ. ބޯޑަރތައް ބަންދުވެ ދަތުރުފަތުރު ހުއްޓިފައި އޮތުމުން ބާނާ މަސްކޮޅު ބޭރުކޮށްގެން އާމްދަނީ ހޯދޭނެ ގޮތެއް ވެސް އޭރަކު ނެތެވެ.

ކޮވިޑްގެ ހާލަތުގައި ސަރުކާރުތަކުން އިސްކަންދިނީ ރައްޔިތުންގެ ފުރާނަ ސަލާމަތް ކުރުމަށެވެ. ގިނަ ގައުމުތައް އެކަމުގައި ފޭލިވެ ސަރުކާރުތައް ހޫނު ފެނަށް ވެއްޓުނެވެ. ނަމަވެސް ރާއްޖޭގެ ސަރުކާރުން އެޅި ހަރުދަނާ ފިޔަވަޅުތަކުން ސަރުކާރުގެ މުއައްޒަފުންގެ މުސާރައިން ބައިސެންޓް ވެސް އުނިނުކޮށް މުއައްޒަފަކު ނުކަނޑާ ގައުމު ބަނޑަށް ނުޖެހި ކޮވިޑުން އަރައިގަތީ މުޅި ދުނިޔޭގެ ތައުރީފް ހޯދަމުންނެވެ. 

ކާންބޯން ނުލިބިގެން ރައްޔިތުން ހާލުގައިޖެހި ރައްޔިތުން މަގުމައްޗަށް ނިކުމެ ސަރުކާރު ވައްޓާލާނެ ކަމަށް ޔާމީނު ކުރި އުންމީދު ދިޔައީ ތޮޅިއަށެވެ. ޔާމީނު އުންމީދު ކޮށްގެން ހުރީ ކޮވިޑާއެކު ސަރުކާރު ވެއްޓިގެން ދާނެކަމަށެވެ. މިންވަރުފުޅުން އެކަމެއް އެހެނެއް ނުވިއެވެ.

އެކަން އެހެން ނުވީ އަވައްޓެރި އިންޑިއާއިން ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަށް ހިފެއްހެއްޓުމެއް ނެތި ވީއެހީތެރިކަމުގެ ސަބަބުންކަން ޔާމީނު ގަބޫލު ކުރިއެވެ. އިންޑިއާގެ އެހީތެރިކަން ހުއްޓުވައިގެން ނޫނީ ސަރުކާރު ބަލި ނުކުރެވޭނެކަމަށް ދެކިގެން އިންޑިއާ އައުޓް ކެންޕޭން ޔާމީނު ޖެއްސީއެވެ. އެކަން އޭނާ ކުރީ ނެތް ހާލަތެއް އުފައްދައިގެންނެވެ. 

ޔާމީނު ވެރިކަމުގައި އިންޑިއާ ލައްވާ އަޅަންފެށި ޕޮލިސް އެކަޑަމީއަކީ އިންޑިއާގެ މިލިޓަރީ ބޭހެއް ކަމަށް އިންޑިއާ އައުޓް ކެންޕޭނުގައި އަޑު އެރުވިއެވެ. ޔާމީނުގެ ވެރިކަމުގައި އުތުރު ތިލަފަޅުގައި އަޅަން އެއްބަސްވެ ނިންމަފައިވާ މިލިޓަރީ ޑޮކްޔާޑަކީ އިންޑިއާގެ މިލިޓަރީ ބޭހެއް ކަމަށް ރައްޔިތުންނަށް ދެއްކިއެވެ.

ކައްދޫ އެއަރޕޯޓަކީ މިލިޓަރީ އެއަރޕޯޓަކަށް ބަދަލު ކުރުމުގެ ޕްލޭން ރާވާ އެތަން ތަރައްގީކުރަން އިންޑިއާ އާއި ވާހަކަ ދެއްކާ ހެދީ ހޮދު ޔާމީނެވެ. ހަނިމާދޫ އެއަރޕޯޓާއި އައްޑޫ ގަމުގައި ސަރަހައްދު ބަލަހައްޓާ ފާރަވެރިވުމަށް ވައގެ އޮޕަރޭޝަންތައް އިންޑިއާ އަޝްކަރިއްޔާ ލައްވާ ހިންގުމުގެ ހުރިހާ ކަމެއް އިންތިޒާމުކުރީ ވެސް ޔާމީނެވެ. މުއިއްޒުގެ އެޓޮލްސް މިނިސްޓަރ އާދަމް ޝަރީފު އުމަރާއި މުއިއްޒުގެ ކޯލިޝަން ޕާޓްނަރ ކާނަލް ނާޒިމާއި ދެމީހުން ދިފާއީ ވަޒީރުކަމުގައި ތިބެއެވެ.

ހުސް ގޮނޑި ބަހައްޓައިގެން ޔާމީނު ފޮޓޯ ގަނޑުގެ ނިވަލުގައި ކެންޕޭނުކުރި މުއިއްޒަށްވެސް މަޖުބޫރުވީ ވެރިކަން ހޯދުމަށްޓަކާ އިންޑިއާ އައުޓް ވިއްކާށެވެ. ކިތަންމެ ބާރަށް ކެންޕޭނުގައި އެވާހަކަ ދެއްކިޔަސް ކަމަކީ ކިތަންމެހާ ވެސް ތަކުލީފު ބޮޑު އުނދަގޫ އެހާމެ ހައްސާސް ކަމަކަށް ވާނެކަން މުއިއްޒަށް ރަނގަޅަށް އެނގެއެވެ. މިނިކާ ބާޒެއްހެން ޔާމީނުގެ ރިޔާސީ ޓިކެޓެއް ޖަހައިގަނެގެން ނިކުމެވުނީމާ ޔާމީނު ދެއްކި ވާހަކަ ނުދައްކާ އެންމެ ވޯޓެއްވެސް ލިބެން ނެތްކަން މުއިއްޒަށް އެނގޭތީ މަޖުބޫރު ވެގެން އިންޑިއާ އައުޓް ޖެއްސި ޖެއްސީނުން ވެރިކަން ހޯދީއެވެ. 

ވެރިކަމަށް އަރާ ލޯހުޅުވާ ބަލައިލިއިރު ކަމަކު ދާކަށްނެތެވެ. އިންޑިއާ އައުޓް މިއޮތީ މަލިކުލަވައަށް ވެފައެވެ. އިންޑިއާ އައުޓް ނުކޮށް ވާކަށްނެތެވެ. އިންޑިއާ އައުޓް ކުރެވޭކަށް ވެސް ނެތެވެ. އޮޅެފައި އޮތް ދިހަބޮޅު ކަންވާރަކޭ އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުމެކޭ މުއިއްޒަށް ތަފާތެއް ނެތެވެ. ނިއުޅަށް ދެމިވަރަކަށް އޮޅި ގޮއްޖެހެނީއެވެ. ޔާމީނު މާޔޫސްވެ ދޮޅި އެޅެނީއެވެ. ޔާމީނު ޖެހި ދަންމަޅީގައި މުއިއްޒު ބެދި ހަނާވަނީއެވެ. އިންޑިއާ އައުޓުކުރަން ފެށި ހަރަކާތް ނިމޭއިރު ޗައިނާގެ އުނގަށް ވެއްޓި ލަންކާއަށް ވީވަރު ނުވެ ސަލާމަތް ވެއްޖެއްޔާ ކިތަންމެހާ ވެސް ނަސީބެވެ.

ހައްދަވާ ގެންގުޅުއްވާ އިލާހު ގަންދީ ހުވާ ކޮށްގެން ރައީސް މުއިއްޒު ހުރީ ރައްޔިތުންގެ ހައްގުތައް ރައްކާތެރި ކޮށްދިނުމަށެވެ. ރައްޔިތެއްގެ އެންމެ މަތިވެރި ހައްގަކީ ދިރިހުރުމުގެ ހައްގެވެ. އެކަމަށް ގަސްދުގައި އިހުމާލުވެއްޖެ ރައީސަކު އެހުރީ ކަލާނގެ ގަންދީ ކުރި ހުވަޔާ ހިލާފު ވެގެންނެވެ. 

ދިވެހި ސަރުކާރުގައި ދުވަހުން ދުވަހަށް ހިންގަންޖެހޭ ސަރޗް އެންޑް ރެސްކިއު އޮޕަރޭޝަން ހިންގެން ނެތުމުން ގާބިލުކަން ހުރި ބައެއްގެ އެހީތެރިކަން ހޯދައިގެން ވެސް އެކަން ކުރުމަކީ ރައީސްގެ ޒިންމާއެކެވެ. ރައްޔިތެއްގެ ފުރާނައަށް ނުރައްކާވާ ކޮންމެ ހާލަތެއްގައި ފުރާނަ ސަލާމަތްކޮށް ދިނުމަށް ދުރާލާ ތައްޔާރުވެ ހުރުމަކީ ރައީސަށް ލާޒިމު ކަމެކެވެ. 

2010 ވަނަ އަހަރުއްސުރެ ރާއްޖޭގައި ސަރޗް އެންޑް ރެސްކިއު އޮޕަރޭޝަންތައް ހިންގަނީ އަވައްޓެރި އިންޑިއާގެ އެހީތެރި ކަމާއެކުގައެވެ. ކުއްލި ފަރުވާއަށް ގެންނަން ޖެހޭ ފަރުވާ ދެވޭވަރު ހޮސްޕިޓާތަކާ ހަމައަށް ބަލިމީހުން އުފުލާދެނީ އިންޑިއާ އަސްކަރިއްޔާއިން ރާއްޖޭގައި ގެނެސްގެން އޮޕަރޭޓް ކުރާ ޑޯނިއާ ބޯޓާއި ދެ ހެލިކޮޕްޓަރ ގައެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބުން އެތައް ބައެއްގެ ފުރާނަ ސަލާމަތް ކުރެވިގެން ގޮސްފައި އެބަހުއްޓެވެ. 

މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އައުމާއެކު ކަންކަން ވަމުން ދާގޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ހެންވޭރު ދެކުނު ދާއިރާގެ އިއްޒަތްތެރި މެންބަރު ހުސައިން ޝަހީމު (އަދުން ހުސައިން) ކުރިޔާލާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައިވަނީ ވިދާޅުވެ ދެއްވާފައެވެ. އެއްޗެއް ވިސްނޭނީ ކަމެއް ދިމާވީމައެވެ. މިއަދު މިއޮތީ އެހާލަތު ރައްޔިތުން ތަހައްމަލު ކުރަން ޖެހިފައެވެ. މުއިއްޒާ ދެކޮޅަށް ތެދުވަން ޖެހިފައެވެ، 

ރައީސް މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އެރީ ފޯރާ ދިގުވެފައި ހުރެއެވެ. ވެރިކަމަށް އެރީ ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް ނުލާހިކު މަދަދުވެރި ދެހެލިކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއާ ބޯޓާއި އެތަކެތި އޮޕަރޭޓްކުރަން ތިބި އިންޑިއާ މީހުން އައުޓު ކުރުމަށެވެ. ޖައްބާރުވެރި ކަމުގެ ގައުމިއްޔަތު ކޮނޑު އަޅައިގެންނެވެ.

އިންޑިއާ އައުޓް ކުރަން ވެރިކަމަށް މުއިއްޒު އިސްވިތަނާ ފުރަތަމަ ދިމާވިކަމަކީ އައްޑު އަތޮޅުގައި މަސްހިފަން ދިޔަ ނޫކަށި ފުރައިގެ ޒުވާނަކު ކަނޑުވެ ގެއްލުމެވެ. އެ ޒުވާނާ ހޯދުމަށް އިންޑިއާގެ ޑޯނިޔާ ބޯޓާއި ހެލްކޮޕްޓަރތައް ބޭނުން ކުރާކަށް ރައީސް މުއިއްޒު ބޭނުމެއް ނުވިއެވެ. ގާބިލު މީހުންނާއި ފަންނީ އާލާތް ހުއްޓާ ރައީސް މުއިއްޒު އިހުތިޔާރު ކުރީ ނާގާބިލު ކަމެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އައްޑޫ މަރަދޫގެ ޒުވާނާ ގެއްލި ދިޔައީއެވެ.

ކިތަންމެ ރަގަޅަށް ކަންތައް ކުރިޔަސް ފުރާނައެއް ވަކިވެދާނެއެވެ. އެހެނަސް ރަނގަޅު ވަގުތުގައި ރަނގަޅު ފިޔަވަޅު އަލާކުރެވެން އޮތް ހުރިހާ ކަމެއް ކުރުމުން މީހެއްގެ ފުރާނަ ދިޔުމުގެ ފުރުސަތު ވަރަށް ކުޑަވާނެއެވެ.

ގިނަ ދުވަހެއް ނުވެ ދިމާވީ ޢޭގެ އަނެއް ހަދިސާއެވެ. ގއ. ވިލިގިލިން ކުޑަ ކުއްޖަކު ފިޓްޖެހި ގޮތް ހުސްވެގެން މާލެ ނުގެނެވި ދިގުލައިގެން ދިޔުމެވެ. އެކުޑަ ކުއްޖާފުޅަށް ފަރުވާއެއް ދެވޭވަރުވީ ފިޓް ޖެހުނުތާ 16 ގަޑިއިރު ފަހުންނެވެ. ގަޑިއެއް ދެގަޑިއެއް ހާއިރުގެ ތެރޭގައި އެ ކުއްޖާ މާލެ ގެނެވޭނެ ގޮތް އޮވެމެ އެކަން ނުވެގެން ދިޔައީ ރައީސް މުއިއްޒުގެ ގޮތް ދޫނުކުރުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. އިންޑިއާގެ މަތިންދާ ޑޯނިއާ ބޯޓައި ހެލްކޮޕިޓަރތައް ހުއްޓައެވެ. ގަސްދުގައި ބޭނުން ނުކޮށްގެނެވެ.

ދިވެހި ދަރިއެއްގެ ފުރާނަ ސަލާމަތް ކުރުމަށްވުރެ މުއިއްޒަށް މުހިންމުވީ ހަސަދައާއި ގޮތް ދޫނުކުރުމެވެ. ބޮޑާކަމާ މަވެތިކަމެވެ. ކާރިސާގެ ވަގުތުގައާއި މީހެއްގެ ފުރާނަ ސަލާތް ކުރުމުގެ ވަގުތުގައި ވަކިމީހެއްގެ ދަރިއެއް، ވަކި ގައުމެއްގެ މީހެއް، ވަކި ގައުމެއްގެ އެއްޗެއް ބެލުމަކީ އެއްވެސް ތަނެއްގައި އެއްވެސް ބަޔަކު ކުރާކަމެއް ނޫނެވެ. ފުރަތަމަ ކަމަކަށް އޮންނަނީ ފުރާނަ ސަލާމަތް ކުރުމެވެ. 

އެހެން ނަމަވެސް މުއިއްޒު އިސްކުރީ ބޮޑަކަމާ ގޮތް ދޫނުކުރުމެވެ. އެ ކުޑަކުއްޖާފުޅު މާލެ ގެނައުމަށް އިންޑިއާގެ ޑޯނިއާ ބޯޓާއި ހެލްކޮޕްޓަރު ބޭނުން ކުރަން މުއިއްޒު ހުއްދައެއް ނުދިނެވެ. އާހިރުގައި މުއިއްޒުގެ ބޮޑާކަމާއި ގޮތް ދޫނުކުރުމާ އިހުމާލުން އެ ކުޑަ ކުއްޖާގެ ފުރާނަ އުދުހިގެން ދިޔައީއެވެ. މި ދެމަރުގެ ޒިންމާ އުފުލަންޖެހެނީ ރައީސް މުއިއްޒުނޫން މީހެއް ނޫނެވެ. އިތުރު މިކަހަލަ އެހެން ހާދިސާއެއް ހިނގުމުގެ ކުރީން މުއިއްޒު ސައިޒްކުރަން ނިކުންނަން ޖެހެއެވެ.

ރިޔާސީ އިންތިހާބު

2023 ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބަށް ރައީސް މުއިއްޒު ދިވެހިންނަށް ދެއްކި ކަސޯޓީގެ ތަފާތު ޑްރާމާ ތަކުން ބެލުންތެރިންގެ ތާއީދާ ޝައުގުވެރިކަން ބޮޑުވި ހާއްސަ އެޕިސޯޑްތައް ހަނދާން ނެތޭހާ ދުވަހެއް އަދި ނުވެއެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް ހާއްސަ ހުސްގޮނޑިއާ އެ މަނިކުފާނު މިނިވަން ކުރައްވާ ޑްރާމާއެވެ. އެތައް ހާސް އިންޑިއާ ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ހަތިޔާރު އަޅައިގެން ތިބި ޑްރާމާއެވެ. އެއްވެސް މީހަކު ވަޒީފާއިން ވަކި ނުކުރުމުގެ ޑްރާމާއެވެ. މާދީނީ ގައުމީކަން ދައްކައިގެން ރައްޔިތުންނަށާއި އެންމެ ގާތް ބައިވެރިންނަށް ވެސް ދެއްކި ޑްރާމާއެވެ. ހުވާ ކުރެއްވާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ މުއިއްޒަށް ބަދަލުވެ އެފިލްމު ނިމި ކުލަބަރި އެރިފަހުން އެނގިހާމަވީ ރިޔާސީ ކެމްޕޭނުގައި ދެއްކީ ޑްރާމާ ކަމެވެ.

މަޖިލިސް  އިންތިހާބް 

ކުރިއަށް އޮތީ 20 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ އިންތިހާބު ކަމުގައި ވާތީ އިތުރު މުޅިން އެހެން އާޑްރާމާތައް ޝޫޓް ކުރަން ފަށައިފިއެވެ.

ޖެނުއަރީގައި ވައުދުވީ ގޮތަށް ބޮޑު ނުކުރެވުނު ސިފައިންނާ ފުލުހުންގެ މުސާރަ ބޮޑު ކުރުން މަޖިލިސް އިންތިހާބާ ކައިރިކުރި ޑްރާމާ ޝޫޓް ކޮށްފިއެވެ. ޑޭޝް އެއިޓް ދޯނީގައި ބެންކޮކާ ދުބާއީން އާސަންދަ ދީ ކޮންމެ ގެއަކަށް 10 ކިލޯ ކާޑެވެ.

ކޮންމެ މަސްއޮޑިއަކަށް ރެސްކިއު ޑައިވަރެކެވެ. އުތުރުތިލަ ފަޅުގައި ދަނޑުވެރިކަން ކޮށްފައި މާލޭ މީހުން ފުށިދިއްގަރުފަޅަށެވެ.

މިރެއަކީ ބޮޑު ރެއެކެވެ. ބިންވެރިޔާ ސްކީމާ ގުޅޭ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ހާއްސަ މެސެޖެކޯ އެބަ ކިޔައެވެ. މަޖިލިސް އިންތިހާބް ކައިރިވަމުން އަންނަ އިރު މެސެޖްތައް ގިނަވާނެއެވެ.

ރިޔާސީ އިންތިހާބްގައި ވިދާޅުވި ބަސްފުޅު ތަކުގެ އަޑާ ވީޑިއޯ އާއި އޭގައި ހުރި ދިމާނުވުން ބޭޒާރުވާ ވަރުން މަޖިލިސް އިންތިހާބަށް ބޮލުގެ އެއްޗެއް ހައްދަވަނީ އެހެން މީހުން ލައްވާ މެސެޖް ދެއްވައިގެން ހެއްޔެވެ؟

މަޖިލިސް އިންތިހާބްގައި ރައީސްގެ ފަރާތުން އެހެން މީހުން ލައްވަ މެސެޖް ދެއްވުން ބުއްދިވެރިއެވެ. އޭރުން އެހުރިހާ މެސެޖަކީ ފަހުން ދޮގު ކަމަށް ވީމާ ބުނެވޭނެ ވާހަކައެއް އޮންނާނެއެވެ. އޭރުން ބުނާނީ ތިޔައީ ރައީސް ވިދާޅުވި އެއްޗެއް ނޫނެވެ. ރައީސް އެހެން ވިދާޅުވި އޭގެ އޯޑިއޯއެއް ވީޑިއޯ އެއްވެސް ނުހުންނާނެއެވެ. ތިޔައީ  އެހެން  ބޭފުޅަކު  ދެއްކި  ވާހަކަ  ތަކެކެވެ. 

ދިވެހިންނަށް ދައްކަވާފަ މިއޮތީވާ ފިސާރި ދުވަހެކެވެ.

ރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދު ތަކާ ބެހޭ ގާނޫނުގައި ވާގޮތުން ރާއްޖޭގެ އާޕިލަޖިކަލް ބޭސްލައިން ދަމާލެވިފައި ވަނީ ރާއްޖޭގެ ގުދުރަތީ އަތޮޅު ތަކުގެ އެންމެ ބޭރު ދުނިން ވަށާޖެހޭ ގޮތަށެވެ. ރާއްޖޭގެ އާޕިލަޖިކަލް ބޭސްލައިން ކަމަށް ގާނޫނުގައި ބުނާ ރޮނގު ދަމާލެވިފައި އޮންނަނީ ތިލަދުންމަތީގެ އެންމެ އުތުރު ކޮޅުން ފޮއްތެލުގެ އެންމެ އިރުން އައްޑޫގެ އެންމެ ދެކުނުން މަކުނުދޫގެ އެންމެ ހުޅަގުން ތިލަދުންމަތީގެ އެންމެ އުތުރަށް ނިމޭގޮތަށެވެ. އެހެން ކަމުން ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ ސަރަހައްދަކީ މިދެންނެވި ބޭސް ލައިނުން ފެށިގެން 12 ނޯޓިކަލް މޭލުގެ އެތެރެއެވެ. މަލިކެއް ފޯޅަވައްސެއް އެ ބޭސް ލައިނުގެ ތެރެއަކު ނުހިމެނެއެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ކަނޑުތަކުގެ ސަރަހައްދުތަކާ ބެހޭ ގާނޫނު ބުނާ ގޮތުން ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދީ ސަރަހައްދަކީ އެހެން ގައުމަކާ ފުށުނާރާ ނަަމަ ބޭސްލައިނުން ފެށިގެން 200 ނޯޓިކަލް މޭލުގެ އެތެރޭގައިވާ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދެވެ. 200 ނޯޓިކަލް މޭލުގެ އެތެރޭގައި ހިމެނޭ ސަރަހައްދުން ބައެއް އެއްވެސް އެހެން ގައުމަކާ ފުށުއަރާ ނަމަ ފުށުއަރާ  ގައުމަކާއި އެއްބަސްވެވޭ ގޮތެއްގެ މައްޗަށް ފުށުއަރާ ސަރަަހައްދު ބައި ކުރެވިދާނެ ކަމަށް ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުތަކާ ބެހޭ ގާނޫނު ބުނެއެވެ. 

ރާއްޖޭގެ އެންމެ އުތުރުން އިންޑިއާ އާއި ސްރީލަންކާ އާއި ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދީ ސަރަހައްދު ފުށުއަރާތީ މި ތިން ގައުމުގެ މެދުގައި ވެވުނު އެއްބަސްވުމަކާއި އެއްގޮތަށް ސަރަހައްދު ބައިކޮށްގެން ތިބޭތާ 40 އަހަރަށް ވުރެ ގިނަ ދުވަސް ވެއްޖެއެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ދެކުނުން މޮރިޝަސްއާއި ރާއްޖެއާ ދެމެދު އިގްތިސާދީ ސަރަހައްދު ފުށުއަރާ ކަމަށް ބުނެ ދުނިޔޭގެ ކަނޑުތަކުގެ އިމުގެ މައްސަލަތައް ހަމަޖައްސާ ބައިނަލް އަގުވާމީ ކޯޓް ( އިޓްލޮސް) ގައި މޮރިޝަސްއިން އުފުލި ދައުވާ ފައިސަލާ ކުރެވުނީ އުތުރުން އިންޑިއާ އާއި ސްރީލަންކާ އާއި ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދީ ސަރަހައްދު ފުށުއެރުން ހައްލުކުރި އަސާސްގެ މަތީގައި ބައިނަލް އަގުވާމީ ގާނޫނު ތަކާއެއް ގޮތަށެވެ. ރާއްޖެއަށް ފުށުއަރާ ތަނުން ބޮޑުބައި ލިބޭ ގޮތަށެވެ، 

މޮރިޝަސްއާއި ރާއްޖެއާއި އިގްތިސާދީ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދު ފުށުއަރާ ކަމަށް އިޓްލޮސްގައި މޮރިޝަސްއިން ދައުވާކުރުމުން މޮރިޝަސްއާއި ރާއްޖެއާއި ދެމެދު ކަނޑުގެ ފުށު އެރުމެއް ނެތްކަމަށް ބުނެ ރައީސް ސޯލިހު ސަރުކާރުން އިޓްލޮސްއަށް ހުށަހެޅި މައްސަލަ ހުއްޓުވިއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ޗާގޯސްގެ ސިޔާދަތީ ބާރު މޮރިޝަސްއަށް ލިބިގެންވާ ކަމަށް ދުނިޔޭގެ ކޯޓް (އައިސީޖޭ)ން ނެރުނު އިސްތިރާޝީ ލަފައާއި އދ ގެ ޖެނެރަލް އެސެމްބުލީން ޗާގޯސްގެ ސިޔާދަތީ ބާރު މޮރިޝަސްއަށް ލިބިގެންވާ ކަމަށް ފާސްކުރި ފާސްކުރުމުން މޮރިޝަސްއިން ރާއްޖެއާއި ދެކޮޅަށް އިޓްލޮސްއަށް ހުށަހަޅަފައިވާ އިގްތިސާދީ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުގެ ފުށުއެރުމުގެ މައްސަލަ ބެލޭނެކަމަށް އެ ޓްރައިބިއުނަލުން ނިންމާ އެކަން ބަލާ ފައިސަލާކޮށް ނިންމީއެވެ. 

ކަނޑުތަކުގެ އިމާ ގުޅޭން މައްސަލަތައް ހަމަޖައްސާ އދގެ ޓްރައިބިއުނަލުން ބައިނަލް އަގުވާމީ ގާނޫނާއި ރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުގެ ގާނޫނާ އެއްގޮތަށް ހަމަޖައްސާ ނިންމާފައިވާ މައްސަލައެއް ފުށުން ޖަހާލުމަކީ ކުރެވޭނެ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. ގާނޫނީ މާހިރުންގެ ބަޔަކު ހަޔަރކޮށްގެން އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާއެއް މައްސަލަ ދިރާސާ ކޮށްލަން ވެސް ރާއްޖޭން ހަރަދު ކުރަން ޖެހޭނެއެވެ. މައްސަލަ އިސްތިއުނާފް ކުރެވެން އޮތް ނެތް ކަނޑައެޅުމަށާއި އިސްތުއުނާފް ކުރެވޭ ގޮތްވެއްޖެ ނަމަ ކާމިޔާބު ވުމުގެ ފުރުސަތު ނެތް ކަމަކަށް ދިވެހި ދައުލަތުން އެތައް މިލިޔަން ޑޮލަރެއް އިސްރާފުކޮށްލަން މުއިއްޒު އެއުޅެނީ ވެރިކަމަށް އައުމަށްޓަކާ ދެއްކި ބުހުތާނު ދޮގެއް ތެދުކުރުމަށްޓަކައެވެ. 

ކަނޑުގެ އިމުގެ ފުށު އެރުން ހަމަޖެއްސުމުގައި ގޯހެއް ހަދާފައި އޮތްތޯ ބެލުމަށާއި ކަމާގުޅޭ ދިރާސީ ރިޕޯޓް ހަދަން ހަރަދުވަނީ ކިހާ ފައިސާއެއް ކަމެއް މަސައްކަތް ހަވާލުކުރީ ބައިނަލްއަގުވާމީ ކޮން އެކްސްޕާޓަކާ ކަމެއް ނުވަތަ ކޮން ލޯފާމަކާކަން ހާމަކުރުމަކީ ވަރަށް ހައްސާސް ކަމަކަށް ސަރުކާރަށް ވެއްޖެއެވެ. ގަޔަށް ބާރެއް ނުކޮށް ދައުލަތް ދަވާލަށް ބަޔަކަށް ލިބޭނީ މިހާކަށް ވަރުގެ ފުރުސަތެކެވެ. 

ގެއްލުނު ކަނޑު ހޯދުމުގެ ނަމުގައި މިއޮތީ ދަނޑިމަތި އަނބުރާއިގެން މުއިއްޒާއި ޒަމީރާއި އުޝާމަށް ދައުލަތް ދަވާލަން ލިބިފައިއޮތް ރަނުގެ ފުރުސަތެކެވެ. ފަސް އަހަރު ވަންދެން މުއިއްޒުމެން ކިރުފެލަން އޮތް ގެރިއަކަށް ގެއްލުނު ކަނޑު ހޯދުން ހަދަފައި ބާއްވާނެއެވެ.   

މަގުތަކަށް ފަރިތަ، އިހުތިޖާޖަށް މޮޅު، ސީދާ ހަރަކާތަށް ކުޅަދާނަ އެމްޑީޕީގެ ތެރޭންވެސް ނަންހުރި ފާޅުކަން ބޮޑު އަލިގަދަ އެމްޑީޕީގެ އުޖާލާވި ރަންތަރިއަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މާފަންނު އުތުރު ދާއިރާގެ މެމްބަރ އަލްއުސްތާޒް އިމްތިޔާޒު ފަހުމީއެވެ.

އިންތިއަކީ އެމްޑީޕިސްޓުންގެ މެދުގައި ގޮތްއެނގި ގޮތުގައި ހުންނަވާ ކަމަށް ނަން އަރާފައިވާ އެޕާޓީގެ ވަރުގަދަ އެސެޓެކެވެ. ބަލާގާތްތެރިކަމާއި ފަސާހަތްތެރި ކަމުގެ ތޫނު ހަމަލާ ތަކުން ވެރިކަމުގައި އޮތް ޕީޕީއެމް ސަރުކާރު ފޮތިވެ ކުދިކުރަމުން ދިޔަ އެއް ފަހުލަވާނެވެ. 

އެތެރޭގައި ލީ ފުޅާ ރެނދުގައި އެމްޑީޕީ އިރިގެން ދިޔައިރު އިންތި ސޮއްސާލީ، ފޭވެގެން ދުރަށް ވެއްޓުނު ފަޅި ކަމަށްވާ ދަޑިމޮކްރެޓްސްގެ ފެންފިލާ މައްޗަށެވެ. އޭގެ ފަހުން އެމްޑީޕީގެ ފެންފިލާ މަތީގައި އޭރުގެ ސަރުކާރު ސައިޒް ކުރުމަށް އިންތި ދޮށި އެޅި ގޮތަށް ޑިމޮކްރެޓްސްގެ އޮޑީގައި އިންތި ދޮށިއަޅާ ތަނެއް ނުފެނެއެވެ. އެެހެން ނަމަވެސް އިންތިގެ ކިބައިން އިންތިކަން ކެނޑިއްޖެ ކަމަށް ބުނާކަށް ނުކެރޭނެއެވެ.

ރައީސް ޔާމީން ސަރުކާރު ހިންގެވި އިރު އެމްޑީޕީގެ މައިކް އިންތި އަތަށް ހެޔޮވަރު ކޮށްލާ ގޮތް ހަނދާން ކޮށްލީމާ އިންތިގެ ބައެއް ހާއްސަ ބަސްތަކެއް މިއަދުވެސް ހަނދާން ވާނެއެވެ. އެއީ "އެކޮޅުކޮޅުން، ބަޅުކޮށް، އިދިކީލިކޮށް" އޭރުގެ ސަރުކާރު ހިނގާ ވާހަކައެވެ. އޭރު އިންތި އެވިދާޅުވި ސިފަ އޭގެ ފަހުން ފެންނަން މިފެށީ އަދި މާސާފު ކޮންނެވެ.

މާލެ ސިޓީކައުންސިލްގެ ލޯގޯގައި ކުރިން އިންނަނީ މާލޭގެ ހުކުރު މިސްކިތު މުންނާރެވެ. އިސްލާމް ދީނާ ތާރީހާއި ސަގާފަތާއި ގައުމިއްޔަތާއި މާލެ އެއަށްވުރެ ރަނގަޅަށް ރަމްޒުވާ ލޯގޯއެއް މަދުވާނެއެވެ. 

ޕީޕީއެމަށް ވެރިކަން ގެއްލި އެމްޑީޕީ ވެރިކަމަށް އަރާ އޮއްވާ ޕާޓީ ތެރޭގައި ޖެހި ހަޅައިގާ ދެވިލާގަނޑު ދޭތެރެެއިން މާލޭގެ މޭޔަރުކަމަށް ވަޑައިގަތީ މިހާރުގެ ރައީސް ޑރ. މުއިއްޒެވެ. މަގާމު ލިބިވަޑައިގަތުމާ އެކު އިންތިގެ "ދުލުވިހައިން" ކަމެއް ނޭނގެއެވެ. މޭޔަރު އެކޮޅުކޮޅުން ބަޅުކޮށް އިދިކީލިކޮށް ނިންމެވީ މާލެ ސިޓީ ކައުންސިލްގެ ލޯގޯ ބަދަލު ކުރައްވާށެވެ. 

މިހާރުގެ ގައުމިއްޔަތު މިނިސްޓަރ އާދަމް ނަޞީރަށް ކޮންސަލްޓެންޓް ކަމުގައި ހުރެ އެކަމުގައި މުއިއްޒަށް ދެއްވުނު ލަފައެއް އިރުޝާދެއް ނެތެވެ. މުއިއްޒު ނިންމެވީ ލޯގޯގައި އިން މުންނާރު ތަޅާލާ، ތާރީހާއި ސަގާފަތު އެކޮޅުކޮޅުން ޖަހާ، މާނައެއް މަތުލަބެއް ގައުމިއްޔަތެއް ދީނެއް ރަމްޒު ނުވާ އެކި ކުލައިގެ ރޮނގު ނުވަތަ މަގުތަކަކަށް މާލެ ސިޓީގެ މިހާރުގެ ހުތުރު ލޯގޯ ބަދަލު ކުރާށެވެ. 

މުއިއްޒު ގައުމިއްޔަތު އުވާލި ވާހަކަ އޭރު ބަޔަކު ނުދެއްކީ މިހާރު ފަދައިން ގައުމިއްޔަތުގެ ދަވާދު ލައިގެން އޭރުގެ މޭޔަރު އުޅުއްވާތަން ނުފެންނާތީ ކަމަށް ވެދާނެއެވެ. އަލަށް ހެދި ލޯގޯ މަގުތަކެއްހެން ސިފަކުރެވުނު ފަހުން އިވެންފެށި އަޑަކީ މާލޭގެ މަގުތައް ވިއްކާ ވާހަކައެވެ. 

ކޮންމެ އަކަސް މާލެ ސިޓީ ކައުންސިލްގެ ގައުމިއްޔަތުގެ ލޯގޯގެ ކަންތައް އެކޮޅުކޮޅުން، ބަޅުކޮށް އިދިކީލިކޮށް ނިމިދިޔަ ގޮތަކީ މިއީއެވެ.

ގައުމިއްޔަތާ ދީނާ ހުއްބުލް ވަތަނާ ދިވެހި ދިދައިން ކަޅިވެގެން ވެރިކަމަށް ވަޑައިގަތުމަށް ފަހު ގިނަ ކަންތައް ތަކެއް މެންޑޭޓް ކުރެވުނު އާބަންކޯގެ ނަމާ ލޯގޯ ވެސް ކުރީގެ  ގޮތަށް ހަމައެކަނި ގެދޮރުވެރިކަން ތަމްސީލުވާ ކުރީގެ ފުރާޅު ފެންނަ އެޗްޑީސީގެ ލޯގޯއަށް ދުއްވާލީ އިންތި ވިދާޅުވާހެން އެކޮޅުކޮޅުން ބަޅުކޮށް އިދިކީލި ގޮތަށެވެ. 

ފަތުރުވެރިކަމުގެ މަސައްކަތުގައި އަނބި ދަރިންނާ ވަކިން މުޅިއަހަރު އުޅެންޖެހޭ ރިސޯޓްތަކުގެ މުއައްޒަފުންނަށް އެންމެ ބުރަ ދުވަސް ވަރަކީ ޑިސެމްބަރު މަހާއި ޖެނުއަރީ މަހެވެ. ކްރިސް މަހާއި ނިއުޔިއަރއަށް އަންނަ ފަތުރުވެރިންނަށްޓަކާ އެދުވަސްވަރު ރިސޯޓުތައް ހާއްސަވެގެން ދާތީ މުއައްޒަފުންނަށް ޗުއްޓީއަކީ ލިބޭ އެއްޗެއް ނޫނެވެ.

ސްކޫލްތަކުގެ ބޮޑު ޗުއްޓީ ޑިސެމްބަރާ ދިމާވާތީ ރިސޯޓްތަކުގައި މަސައްކަތްކުރާ ގިނަ އަދަދެއްގެ މީހުނަށް ދަރިންގެ ޗުއްޓީގައި ދަރިންނާއެކު މުޅި އުމުރުގައިވެސް ޗުއްޓީ ހޭދަކޮށްލާނެ ފުރުސަތެއް ނުލިބުމުގެ ކަންބޮޑުވުން ހައްލުކޮށް ސްކޫލު ބޮޑު ޗުއްޓީ ޑިސެމްބަރުން އަހަރުގެ މެދުތެރެއަށް ބަދަލު ކުރީ ވަރުގަދަ ދިރާސާއަކަށް ފަހު ކުރީގެ ސަރުކާރުންނެވެ. ވެރިކަމަށް އެރުއްވުމާއެކު ތަނެއް ދޮރެއް ބައްލަވާ ލެއްވުމެއްނެތި ސްކޫލު ބޮޑުޗުއްޓީ ވެސް އެކޮޅުކޮޅުން ބަޅުކޮށް އިދިކީލި ކޮށް ބަދަލުކޮށް ނިންމަވާ ލެއްވީއެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަކީ ދައުލަތުގެ 3 ބާރުން އެއްބާރެވެ. ކޮންމެ އަހަރަކަށް އެމަޖިލިސް ހުޅުވާ ދުވަހަކީ ބަންދު ދުވަހެއްގެ ގޮތުގައި އެއިރެއްގައި ހުންނަވާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަކު ކަނޑައެޅުއްވުމަކީ ރާއްޖޭގެ އަންދުވަހު އާދައެވެ.

ސަރުކާރު ބަންދުކޮށް ހުޅުވުމުގެ ބާރު އަބަދުވެސް އޮންނަނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އަތްޕުޅުގައެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހަށް ހައްގު ގަދަރާއި އިހުތިރާމަށްޓަކާ މީގެ ކުރިން ހުންނެވި ކޮންމެ ވެރިޔަކު މަޖިލިސް ހުޅުވާ ދުވަހަކީ ބަންދު ދުވަހެއްގެ ގޮތުގައި ކަނޑައެޅުއްވިއެވެ.

މަޖިލިހުގައި ތަޅުއަޅުވާ، ނުވިތާކަށް މެމްބަރުން ފާރުމަތިން އުކާލި ވެރިކަމުގައި ވެސް މަޖިލިސް ހުޅުވާ ދުވަސް ބަންދު ދުވަހަކަށް ހެއްދެވިއެވެ. މަޖިލިހުގެ މުހިންމުކަން އެކޮޅުކޮޅުން ބަޅުކޮށް އިދިކީލި ކޮށް ޖަހާލާ، މަޖިލިސް ހުޅުވާ ދުވަހަކީ މާބޮޑު ދުވަހެއް ނޫންކަމަށް ނިންމި ވެރިޔަކު ދިވެހިން މިއޮތީ ހޯދައިފައެވެ. އެއީ މިހާރުގެ ރައީސް ޑރ. މުއިއްޒެވެ. 

ކަންކަން އެކޮޅުކޮޅުން ބަޅުކޮށް އިދިކީލިކޮށް މިހާރު ހިންގާލަނީ އިންތިގެ މަތިން ހަނދާން ނުވާ ވަރަކަށް ނޫނެވެ.

ރައީސް ޔާމީނު ފަކީރު އަދިވެސް އެހުންނެވީ ބަންދުގައެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިންނޭ ކިޔައިގެން ހެދީ ރޯ ބުހުތާން ދޮގެވެ. ކުރީގެ ރައީސް ސޯލިހު މޮރިޝަސްއަށް ފޮނުވި ސިޓީއަކުން ކަނޑުވިއްކާލި ކަމަށް ބުނި ސިޓީ މުއިއްޒު ސަރުކާރުން އާއްމު ކުރިއިރު އޭގައި ހައްބަ ހަލާުލު މުކައްބަވެސް ނެތެވެ.

ރާއްޖޭގެ ކަންކަން ކޮންމެހެނެއް އޮތަސް ވަރިހަމަތާއެވެ. ދުނިޔޭގައި ބަޔަކު ކުރަންޏާ ކުރާހާ ކަމެއް ވާނީ ކުރަންތާއެވެ. ފޫކޮޅުގައި ކާށިފޮއްޗަކާ ލައިގެން ކާނެ މަސް ފޮއްޗެއް ނެތަސް ވަރިހަމަތާއެވެ. 

ރާއްޖޭން ޑްރޯން އަރުވައިގެން ސަރަހައްދު ބަލަހައްޓަން މުއިއްޒު ސަރުކާރުން ނިންމައިފިއެވެ. އާނއެކެވެ. ސަރަހައްދު ބަލަހައްޓަން ޑްރޯން ބޭނުން ކުރުމަކީ ދުނިޔޭގައި އައުކަމެއް ނޫނެވެ. ކިތަންމެ ބަޔަކު ކޮށްއުޅޭކަމެކެވެ.

އެހެނެއް ކަމަކު އެވަރުގެ ވަރުގަދަ އޮޕަރޭޝަނެއް މެދުނުކެނޑި ހިންގާލެވޭ ވަރުގެ ފޯރުންތެރި ކަމެއް ދިވެހި ދައުލަތަކު ނުހުންނާނެއެވެ. އާއްމު ރައްޔިތުންނަށް އަތްފޯރާފަށަށް ކާބޯތަކެއްޗާއި ބޭސް ފަރުވާއާއި އަސާސީ ހިދުމަތްތައް ފޯރުވާ ނުދެވިގެން އުޅޭއިރު ތިޔަ ޖަހަން އުޅެނީ ކޮން މަރު ސަކަރާތެއް ހެއްޔެވެ.

ބަޔަކު ސެޓެލައިޓް ޖައްވަށް ފޮނުވާ ރޮކެޓް އަރުވާ ހެއްޖަކަސް އެކަކުންޏެއް ހަރުކޮންނާނީ އެކަކުންޏެއްގެ ވަރުންނެވެ. ގައުމީ އާގު ބޯޓު ކުންފުންޏަށް ކަތީބަކު ލައިގެން އާގު ބޯޓު ދުއްވަން އުޅޭހެން ކަންކަމެއް ނުވާނެއެވެ.

ކުރީ ސަރުކާރުން ދިންގޮތަށް އެއްވެސް ބަދަލެއް ނުގެނަސް ހަވާލުކުރަން ބުނި މާލޭ މީހުންގެ ގޯތިތަކާ ފުލެޓްތައް ދޭކަށް ނޫޅެއެވެ. އެކަމާ ކަންބޮޑުވެގެން އުޅޭ މީހުން ފުލުހުން ފޮނުވައިގެން ތަޅާ ރޯނާ ގަންނަވާލިޔަކަސް ވައުދުވީ ގޮތަށް ކަންކުރެވޭ ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ.

ކެންޕޭނަށް ގޮސް އުޅުނު އިރު ކަންފަތް ދޮށުގައި ސިއްރު ސިއްރުން މީހުން އެދުނީ ވަޒީފާއިން ވަކި ނުކޮށް ބައިތިއްބާ ދޭށޭ ގައިމު ބުންޏެވެ. އެކަމަށްޓަކައި ވަކި ނުކުރާން ބުނި ވަޒީފާ ތަކުން މީހުން ކަނޑަނީ ދޮންކަޅު އަންގާ ނުލައެވެ. ވަޒީފާއިން ވަކިނުކުރާނެ ކަމަށް ބުނި ފެނަކަ މުއައްޒަފުން ކަނޑާލުމުން ނިކުމެ އެތިބީ މަގުމަތީ މުޒާހަރާގައެވެ. ދޭން ބުނި ގޯތިތަކާ ފްލެޓްތައް ހަވާލުނު ކޮށްގެން އެއްވާނަކަށް އެތިބަ ޖެހެނީއެވެ.

އެކަމަކު އަތްގުޅިނުކާ މުސާރަގައި މީހުންތައް ސިޔާސީ މަގާމުތަކަށްލާ މަތި ބަރުކުރަނީއެވެ. ކުށުގެ ރެކޯޑެއް ތަނެއް ދޮރެއް ބަލަނީއެއް ނޫނެވެ. މެންބަރުން ގަތުމާ މުއައްސަސާތަކާ ކުންފުނިތައް އުފައްދަނީ އަޑު ކިޔާލާފައެވެ.

ސިޓީ ކައުންސިލް ބާރުވެރިކޮށް އެޗްޑީސީ އުވާލާ ސިޓީ ކައުންސިލާ ހަވާލުކުރަން ބުނި ހުޅުމާލެ ވެސް ސަރުކާރުން ބައްކުރަނީއެވެ. ވަޒީރުން ފޮނުވައިގެން މާލެ ސިޓީ ކައުންސިލް ކޮށާ ކުދިކޮށް ވިހާ މަރުވާ ބަލަހައްޓާ ތަނަކަށް ބަދަލުކޮށްލަނީއެވެ.

އިންޑިއާއަށް ގޮތްދޫ ނުކުރާން އަތު އޮތް ޑޯނިއަރ މަތިން ދާބޯޓް ބޭނުން ނުކުރުމުން އައްޑޫން ޒުވާނަކު ކަނޑުވެ ގެއްލި ދިއައީއެވެ. ހެލްކޮޕްޓަރ ހުރެމެ އެ ބޭނުން ނުކުރާން ބޮޑާވެ ގަތުމުން ގއ. ވިލިގިލިން ބަލިމީހަކު ހާލުބޮޑުވެ މާލެ ގެެނެވޭ ގޮތްނުވެގެން ރައްޔިތުން މަގަށް ނިކުމެ ހޮސްޕިޓަލްގެ ނަން ހެލްތު ޕޯސްޓަށް ބަދަލު ކުރީއެވެ.

މުއިއްޒެވެ. އަދިވެސް ހޭއަރާކަށް ނުވޭ ހެއްޔެވެ. ތިޔަ ހުރި ބޮޑަކަމާއި ގޮތް ދޫނުކުރުން ދޫކޮށް ހަމަ ބިމަށް ފައިބާކަށް ނުވޭހެއްޔެވެ. ހަމަ ތެދެކެވެ. ކުރީގެ ވެރިކަން ތަކުގައި ހެދިގޯސް ނުހަދާ ހެޔޮވެރިކަމެއް ކުރަން ލިބުނު ފުރުސަތުގައި ގައުމު ތިޔަ ވައްޓާލަނީ ކުރިއަށް ވުރެވެސް މާ ބޮޑު އަނދަ ވަޅަކަށެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމަށް އެރިފަހުން އަދި މިވީ އެންމެ ދެމަހެވެ. ރާއްޖޭގެ ހާލަތާ މެދު ކުޑަކޮށްވެސް ވިސްނާލީމު ހެއްޔެވެ. ރައްޔިތުންގެ އިހުސާސާއި ވިންދު ހުރިގޮތް އެއްވެސް ވަރަކަށް އެނގޭ ހެއްޔެވެ. ސްމާޓް ފޯނު ހިފައިގެން ރީތި ހެދުން ލައިގެން މީހުން އުޅޭތީ ފޯރާފަ އިތުރު ވެގެން އުޅެނީއޭ ހީވަނީ ހެއްޔެވެ. މިލިޔަނުން ޑޮލަރުވަންނަ ރިސޯޓްތައް ރާއްޖޭގައި ހުންނާތީ ރައްޔިތުން ތިބެނީ ވަރަށް ފުދިގެންނޭ ހީވަނީ ހެއްޔެވެ. 

ހަމަ ތެދެކެވެ. ފަސް އިރު ރަނގަޅަށް ކައިބޮއެ އުޅެވެނީ އިނގިލިން ގުނާލެވޭހާ މަދު ބަޔަކަށެވެ. ކަރަންޓް ބިލު ދައްކައިފިއްޔާ އެމަހު ހައިހޫނު ކަން ފިލާވަރަށް ނުކައި ތިބޭ އާއިލާތައް ރާއްޖޭގެ ކަންކޮޅު ތަކުގައި އިންތިހާއެވެ. މަހުން މަހަށް މުސާރައެއް ގަވައިދުން ލިބޭ މީހަކު ވިއްޔާ ހުރީ ދަރަނީގެ ދަންތުރައިގައެވެ. އާޒިމާ ޝުކޫރުމެން މިލިޔަން މިލިޔަނުން ދަރާ ފައިސާ ނުދެއްކިފައި ތިބޭއިރު އާދައިގެ މީހާ ހުންނާނީ ކޮން ހާލެއްގައި ހެއްޔެވެ. މިހެން ކިޔާފަ ނުކިޔާނެ ވަކި ކަމެއް ނެތެވެ.

ކިތަންމެ ބޭނުން ވިޔަސް މަތިހަށި ނަގާފައި ނެތްވަރު ދައްކަން އުޅޭކަށް ނުވާނެއެވެ. ނުވާވަރުން ކަންކަން ކުރަން އުޅެން ހެޔޮނުވާނެއެވެ. މުޅި ދައުލަތް ވެލްފެއަރ ސްޓޭޓަކަށް ބަދަލުކޮށްގެން ނުފޯރާ ފޮތިން ފޫގަޅަން ހަދައިގެން އެކީ އެކައްޗަކަށް ދައުލަތް އޮތީ މިހާރުވެސް ބަރަހަނާ ވެފައެވެ.

ނުވާވަރުން ކުރަންއުޅޭ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ސަރުކާރުންދޭ އާސަންދަޔަށް އެކަނި ވިސްނާލިޔަސް ހީބިހި ނަގައެވެ. ރާއްޖޭގެ ހޮސްޕިޓަލްތަކާއި ކްލިނިކް ތަކާއި ބޭސް ފިހާރަތަކަށް ދައުލަތުން ދައްކަން އޮތް ފައިސާގެ ގިނަ ކަމުން އެތަންތަން ހިންގޭކަށް ނެތެވެ. އާސަންދައިން ފައިސާ ނުލިބިގެން އެތަންތާ ތަޅުއަޅުވަން ޖެހޭނީ މިއަދު ނޫނީ މާދަމާ ނޫންކަމެއް ނޭގެއެވެ.

އަވައްޓެރި ލަންކާއާއި އިންޑިއާގެ ހޮސްޕީޓަލްތަކާއި ލެބޯޓަރީ ތަކާއި ބޭސް ފިހާރަތަކަށް ދަންކަން ފައިސާ އޮތީ މަދެއް ސުމާރެއްކޮށް ނޫނެވެ. އާސަންދައިން ބޭސް ފަރުވާއަށް ފުރަންޖެހި ނުފުރިފައި ތިބީވެސް އެތައް ސަތޭކަ ބައެކެވެ. ވާނީވެސް އެހެންތާއެވެ. ހިދުމަތް ދިނުމުގައި ރާއްޖޭގެ ހޮސްޕިޓަލެކޭ ހެލްތު ޕޯސްޓެކޭ ތަފާތެއް ނެތުމުން އެންމެންވެސް ފުރަފުރައިގެން ބޭހަށް ދާންޖެހެނީ ބޭރަށެވެ.

އާސަންދައިގެ ހާލު އެހެން އޮއްވާ ވެރިކަމަށް އެރިގޮތަށް އަރާ އާސަންދައިން ހަރަދު ކުރާނެ އައު ކަންތައް ތަކެއް އިތުރުކޮށް އާސަންދައިގެ ބުރަ އިހުނަށްވުރެ ވެސް ބޮޑުކޮށްލީއެވެ. ބޯން މެރޯއާއި މެޑިކަލް ޗެކަޕާއި ދަރިމައި ކުރުވުމަށް ދާންދެން އާސަންދައަށް މަހާލީއެވެ. ގިނަކަންކަން ރާއްޖޭން ކުރެވެން ނެތްއިރު އެންމެ ކައިރިން އެންމެ ހަރަދު ކުޑަކޮށް ކުރެވެން އޮތީ އިންޑިއާ އިންނެވެ.

އެހެނެއް ކަމަކު އިންޑިއާއަށް ވުރެ ދެރަނުވާށާއި ބަހުގަ ނުޖެހޭން ބެންކޮކާއި ދުބާއިން އާސަންދައިން ބޭސް ފަރުވާކުރަން ހަމަ ޖެއްސާއިރު އަމިއްލަ ހާލެއް ނޭނގެއެވެ. ކިތަންމެ ވާކަން ދެއްކުމަށް ބޭނުން ވިޔަސް ހިފަން އުޅެންވާނީ ހިފޭ ވަރުންނެވެ. ދުބާއީއާއި ބެންކޮކްގެ ބޭސްފަރުވާ ކިތަންމެހާވެސް ރަނގަޅު ވާނެކަން ނޭނގެނީ ކާކަށް ހެއްޔެވެ. މިހާތަނަށް އެކަން ނުކުރެވި އޮތީ ކުރިން ކުރަން އުޅުނު ބަޔަކަށް އެކަން ނޭގިގެނެއް ނޫނެވެ. ދާމޫގަނޑުގައި އެވަރު ނެތިގެންނެވެ.

ކުއްލި ހާލަތުގައި ބަލިމީހުން ބެންކޮކަށް ކީއްކުރަން ހެއްޔެވެ. އެމެރިކާއަށްވެސް ގެންދެވޭ ވަރުގެ ގޮތްތައް ދުނިޔޭގެ ތަންތާ އެބަހުއްޓެވެ. އެކަމަކު ބަޔަކު ކުރާހާ ކަމެއް އަހަރެމެން ކުރާނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ. ޑޭޝް8 ބޯޓުގައި ބަލިމީހުން ބެންކޮކަށް ގެންގޮސްދޭން ބުނެފައި އެހެން ނުބުނާ ކަމަށް ހަދަން ސައިޓަށް އެވާހަކަ ލާލާފައި ނެގިޔަސް ކުރެވޭނީ ކުރެވޭ ވަރުގެ ކަންކަމެވެ. ބަޔަކަށް ޖެއްސުމަށް ވެސް ކަމެއް ފަށަން ވާނީ ބަރުމަރުކާ އަޑިއަށް ނުދާވަރު ބަލައިގެނެވެ. މިހާވަރުން ދަންޏާ އާސަންދައަކީ މުއިއްޒު ސަރުކާރުގެ ކެންސަރަށް ނުވެއެއް ނުދާނެއެވެ،

ވެރިކަމަށް އެރީ މަތި ލުއި ގާބިލު ސަރުކާރެއް ހިންގާށެވެ. އެކަމަކު ސިޔާސީ މަގާމު ދިނުމުގައި އެމީހެއް މިމީހެއް ކުށުގެ ރެކޯޑެއް ދަރަންޏެއް އަރަންޏެއް ނުބަލައެވެ. މީހަކަށް މަހަކު 66000.00 ރުފިޔާ ދޭ 45 ވަޒީރުން ލައިފިއެވެ. މަހަކު 42000.00 ރުފިޔާ ލިބޭ އަށްޑިހަ އެތައް ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރުން އެބަތިއްބެވެ. މީހަކަށް 32000.00 ރުފިޔާ މަހަކުދޭ 160އަށްވުރެ ގިނަ ޑެޕިއުޓީ މިނިސްޓަރުން ވެސް ލައިފިއެވެ. އަދިވެސް ލަމުން ލަމުން ދަނީއެވެ.

ރައީސް އޮފީހާއި ރިޔާސީ ގަނޑުވަރާއި ނައިބު ރައީސް ގަނޑުވަރުގައި އެކި ފެންވަރުގެ 400އެއްހާ ސިޔާސީ މުއައްޒަފުން އެބަތިއްބެވެ. ކޮންމެ މިނިސްޓްރީއެއްގައި ސިނިއަރ ޕޮލިޓިކަލް ޑިރެކްޓަރުންނާއި ޕޮލިޓިކަލް ޑިރެކްޓަރުން ތިބީ ހައްދެއް ނެތް މިންވަރަށެވެ. އަތޮޅުތަކުގައި އެކި ނަންނަމުގައި ތިބިހާ ސިޔާސީ މުއައްޒަފުން އިންތިހާއެވެ. އެ މީހުންގެ މުސާރައާއި އިނާޔަތް ތަކަށް މަަހަކު ވިއްސަކަށް މިލިޔަން ރުފިޔާ އެބަ ހޭދަކުރެއެވެ. ދުވަހަކު އެބުނާ 700 ސިޔާސީ މަގާމް ހަމަވާ ކަމަކަށް ނުހަދައެވެ. އުޑެއް ބުޑެއް ނޭނގޭ އެތައް ބަޔަކަށް ސިޔާސީ މަގާމު ދީގެން މުސާރަ ދިނުމަށް ދައުލަތުގެ ފައިސާ ހޭދަކުރުމުގައި ހައްދެއް ނެތެވެ. 

ޕާޓީއަށް މަޖިލީހުން މެންބަރުން ގަންނަން ފަންސާސް އެތައް މިލިޔަނެއް ހަރަދުކޮށްފިއެވެ. އެންމެ ހަތަރު މަސް ދުވަހުގެ މުހުލަތަށެވެ. ވެރިކަމުގައި ބަގުޑި ބައްދަން މަޖިލީހުގެ ގިނަ ގޮނޑިތަކެއް ނުހޯދައެއް ނުވާނެތާއެވެ.

އަންނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ގޮނޑިތައް މުއިއްޒު ހޯދަން ބޮޑެތި ފައިސާ ވެރިންނަށް ޕާޓީ ސްލޮޓް ދައްކައިގެން އެތައް ބިލިޔަން ރުފިޔާއެއް ކަޅާކޮށްލައިފިއެވެ. މާލެ ސިޓީ މޭޔަރު ކަމުގައި ހުރިއިރު މާލޭގެ އެތަން މިތަނުން އެއް ޕާކިން ސްލޮޓް އެތައް ބަޔަކަށް ވިއްކިހެން، ޕީއެންސީ މަޖިލިސް ސްލޮޓް ތަކުން ވަކި ސްލޮޓްތަކެއް ވަކި ބަޔަކަށް ހާއްސަ ކުރުމަށް ފަހު ދެން ހުރި ކޮންމެ ސްލޮޓެއް އެތައް ބަޔަކަށް ވިއްކައިފިއެވެ.

ފުނަދޫ ދާއިރާގެ ސްލޮޓް އަދުރޭއަށް މިލްކުކޮށް ދިން އިރު މުއިއްޒުގެ ކޮއްކޯފުޅު ސައުދާއަށް ފ. ނިލަންދޫ ދައިރާގެ ސްލޮޓް ހާއްސަކުރީ ވާދަކޮށްފާނެހެން ހީވާ ކޮންމެ މީހަކަށް ނުއެކަށޭނަ ބޮޑު ސިޔާސީ މަގާމް ދީގެންނެވެ. މުއިއްޒުގެ ދެބެންގެ ދެދަރި ބޭބޭފުޅު ނަމިރާ ނާޒިމަށް ދިއްގަރު ދާއިރާ ދިނީ ހިބައިންނެވެ. ރެޑްވޭވް ސަލީމަށް އޭދަފުށީ ދާއިރާގެ ސްލޮޓް ދިނީ ހިތަކަށެވެ. 

ދާއިރާ ތަކުގައި ކުރިއްސުރެ ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަންގެ ރޫހު ދިރުވާ އާލާކޮށް ޖާނާ މާލުން ގުރުބާންވި މީހުންނަށް އެއްވެސް އިހުތިރާމެއް އިސްކަމެއް މުއިއްޒު ނުދިނެވެ. ކޮންމެ ދާއރާއަކަށް އެދާއިރާގެ މީހުން ދުވަހަކު ލޯނުދެކޭ ބަޔަކު މުއިއްޒުގެ ކެންޑިޑޭޓުން ގޮތުގައި ނެރެގެން ފައިސާއަޅާ ދާއިރާތައް ގަރަނބު ކޮށްލައިފިއެވެ. ރިޝްވަތާ ފަސާދައިގެ ތެރެއަށް ދާއިރާތައް ވައްޓާލީއެވެ.

އިހަށް ކުރަން ވާކަމެއް ފަހަށް ކުރަންވާ ކަމެއް ނޭނގި ކަންނުކޮށް ނަންވުމަށް ބިލިޔަން ހަރަދު ކުރަނީއެވެ. މުއިއްޒުގެ ކަމަކީ އަމިއްލަ މަގުބޫލުކަން މީހުންގެ ތެރޭގައި ނެތުމުން ސެލްފް ޕްރަމޯޝަނަށް ހަރަދު ކުރުމެވެ. ދައުލަތުން ކުރާނެހާ ކަމެއް ކުރަމުން ދައުލަތް ދަރަނިވެރިވެފައި ވާހަކަ ދައްކަނީ ރައްޔިތުންގެ ހަމްދަރުދީ ހޯދުމަށެވެ.

އެއްޗެއް ނުފޮރުވާން ހުވާކޮށްގެން ވެރިކަން ހޯދި މުއިއްޒަށް ހައްސާސްކަން ބޮޑުވެ ހާމަކުރެވޭ އެއްޗެއް ނެތެވެ. ފެނަކައިން މުއައްޒަފުން ވަކި ނުކުރާން ވަދުވެގެން ވޯޓު ހޯދި މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އެރިގޮތަށް ކަނޑަނީ ފެނަކައިގެ މުއައްޒަފުންނެވެ. ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރުމާއި އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުމާއި ގެއްލުނު ކަނޑުވީ ހިޔާލީ ފޮލާއަކަށެވެ. މާމުއި ހަނދުގެ މޫސުން ނިމިދާ ގޮތުން މުއިއްޒު ބޮލާފޮށާ އެޅޭތަން އެބަފެނެއެވެ. 

މާލޭ ސިޓީކައުންސިލަށްް ރައްޔިތުން މޭޔަރަކު އިންތިހާބުކޮށް އެ މޭޔަރު މަގާމާއި ހަވާލުވާން ވަނީ ތައްޔާރުވެފައެވެ. އައު މޭޔަރ މަގާމާ ހަވާލު ވުމުގެ ކުރީން މާލޭ ސިޓީ ކައުންސިލުން ކައުންސިލްގެ ވާގި އަމިއްލައަށް ނައްތާލާތަން ދަނީ ފެންނަމުންނެވެ.

މާލެސިޓީ ކައުންސިލުން ހިންގަމުންއައި 100 މިލިއަން ރުފިޔާއަށް ވުރެ އަގު ބޮޑު މަޝްރޫއު ތަކެއް ސަރުކާރާ ހަވާލު ކުރަން ނިންމީ ކައުންސިލުގެ ބާރު އަމިއްލައަށް ކަނޑުވާލުމަށެވެ. އެވަރުގެ ނިންމުމެއް ނިންމާނީ ކިހާ އިހުލާސްތެރި ކައުންސިލެއް ވީމާ ހެއްޔެވެ. އަވަސް އަރުވާލައިގެން  ކައުންސިލުން އެ ނިންމުން ނިންމުމުގެ ފަހަތުގައި ނުފޫޒެއް ނެތޭ ބުނީމާ ގަބޫލު ކުރާނީ ކާކު ހެއްޔެވެ. 

މާލޭ ސިޓީ ކައުންސިލްގެ އިހުތިސާސްގައި ހިމެނޭ ކަންތައް ތަކެއް ކައުންސިލުން ނުކުރާން ނިންމާ އެހެން ބަޔަކާ އެކަން ކުރަން ހަވާލު ކުރާނީ ކިހާ ޒިންމާދާރުކަން ކުޑަވީމަ ހެއްޔެވެ.

މާލެ ސިޓީގެ ކަންކަން ކުރިއަށް ގެންދާންވީ ގޮތް ރައްޔިތުން ސާފުކޮށް ބުނެފައިވަނިކޮށް ޑެޕިއުޓީ މޭޔަރު ނަރީސް އިސްވެހުރެ ސިޓީ ކައުންސިލްގެ ވާގިނައްތާލަން ނޫޅެ، ކަން ނުވަންޏާ އިސްތިއުފާ ދީފާ ވާ ބަޔަކާ ގާނޫނީ ޒިންމާ ހަވާލު ކުރާށެވެ. 

ގާނޫނުއަސާސީގެ 8 ވަނަ ބާބާއި ލާމަރުކަޒީ ގާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ގޮތާއި ހިލާފަށް ރައީސް އޮފީހުން ވަޒީރުން ފޮނުވައިގެން ސިޓީ ކައުންސިލްގެ އަތް ބަންނަން މުއިއްޒެއް ކަމަކު އުޅޭނެކަމެއް ނެތެވެ. މޭޔަރަކަށް އާޒިމާ ނުހޮވުމުގެ އުގޫބާތް މާލޭ ރައްޔިތުންނަށް ދޭން ނުހަދާށެވެ. 

އާދަމް އާޒިމުގެ މޭޔަރު ކަމުގައި މާލޭ ރައްޔިތުން އެދޭ ހެޔޮ ބަދަލު ލިބުނަ ނުދިނުމަށް މުއިއްޒާ ގުޅިގެން ނަރީޝްމެން އުޅުމުގެ މާނައެއް ނެތެވެ. ރައީސް ޔާމީނު ވަރެއް ނެތިގެން ކުރިން އުޅުނު އެންމެންގަނޑު މުއިއްޒު ފަހަތުގައި ރުކުރުވާ ލައިގެން ތިޔަ ތިބިއްޔަކީ އިހުލާސްތެރި ކަމަކުން ނޫނެވެ.

އަމްދުން ރައީސް މުއިއްޒަށް އެއްބާރުލުން ދިނަސް ނުދިނަސް ސިޓީ ކައުންސިލުގެ ކައުންސިލަރުންނަށް ގެއްލޭނެ އެއްޗެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. އައު މޭޔަރާ ގުޅިގެން މާލޭއަކީ ރައްކާތެރި އަމާން، މީހުން އުޅޭ ހިތްވާ ކަހަލަ ސިޓީއަކަށް ހެދުމަށްވުރެ ބޮޑު ކާމިޔާބެއް ކައުންސިލަރުންނަކަށް ނުއޮންނާނެއެވެ. 

ގައުމާއި އަމިއްލަ ސިޓީއަށް ހިދުމަތް ކުރުމަށް ލިބުނު ފުރުސަތުގައި ރައީސް ބޭނުންވާހާ ގޮތް ގޮތަށް ކަންފަހިކޮށް ދޭން އުޅުމަށްވުރެ ކައުންސިލް ބޭނުންވާ ގޮތަށް ރައީސް ލައްވާ ކަންކަން ކުރަން އުޅުން މާ ބުއްދިވެރި ވާނެއެވެ. ކައުންސިލްގައި އޮންނަ ބާރުތައް ސަރުކާރަށް ދީގެން ސަރުކާރުން ބޭނުން ވީމާ ދިދަފަތި ދަމަން ތިބޭ ބަޔަކަށް ކައުންސިލަރުން ނުވުމަށް ނަރީޝް މެން ވިސްނާން އެބަ ޖެހެއެވެ. 

130 މިލިއަން ޑޮލަރުގެ ހިލޭ އެހީއަށް އަމިއްލަ މުސްތަގިއްލުކަން ޗައިނާއަށް ވިއްކާލުމަށް ފަހު ދިވެހިން ލޮލުގައި ރިޔާސީ އިންތިޚާބުގައި އެޅުވި ފަދަ ދޮގު އަނދުން އަޅުވަން އަނެއްކާ މިފެށީ ކުރިއަށް އޮތް މަޖިލިސް އިންތިޚާބުގައި ރައްޔިތުން އަނެއްކާ އަނެއް އަވާގައި ޖައްސައިގެން ވޯޓު ހޯދުން ނޫން ބޭނުމަކު ނޫނެވެ.

ޑޭޝް8 މަތިންދާ ބޯޓްގައި ރައްޔިތުން ބޭހަށް ފޮނުވާނީ ދުބާއީ އަށާއި ބެންކޮކަށޭ ވިދާޅުވީ މޫނަށް ރުލެއްވެސް އަރުވާނުލައެވެ. މިއިރު ކުޑަކުއްޖަކު ގޫގުލް ކޮށްލިޔަސް ޑޭޝް8 އަކުން ބޭހަށްދާ ބަޔަކު ތެޔޮ ހުސްވަންދެން އުދުހުނަސް ބޯޓު ޖައްސަން ޖެހޭނީ ބެންކޮކާ މާލެއާ ދެމެދު ދެބައި ކަނޑަށްކަން އެނގޭނެއެވެ.

މިހާރު އަރުވާ އަޑަކީ ބެންކޮކާ ދުބާއީއަށް ބޭހަށް ފޮނުވުމުގެ އިންތިޒާމް ފެށި ވާހަކައެވެ. ރާގު ރާގަށް އެ ހަބަރު ކިޔާ ސުރުހީތައް އެތިބަ ހަދަނީއެވެ. 

ރަނގަޅެވެ. މަޖިލިސް އިންތިޚާބު އަންނަންދެން ބަޔަކު ފޮނުވައިގެން ބެންކޮކް ނޫނީ ދުބާއީން ބޭސް ކުރުވާފަ އެފިލްމު ދައްކާ އެ މީހުންގެ އިންޓަރވިއު ވެސް ގެންނަންވާނެއެވެ. ވޯޓް ނިމުނީމާ ރައީސް ޔާމީނުގެ ހުސްގޮނޑި ގެއްލުވާލި ގޮތަށް ބެންކޮކް ގެއްލުވާލާ ބަހަނާ ތަކެއް ދައްކާނީއެވެ.

މަޖިލިސް އިންތިހާބުގެ ކުރިން އަދި ޖައްސަން ރަނގަޅު ޑްރާމާ އެއް ބުނަންހެއްޔެވެ. މާލޭގެ ކޮންމެވެސް ތަނެއްގައި ބޮޑު ވަޅުގަނޑެއް ކޮނެ ކޮންކްރީޓް ބުޑެއް އަޅާށެވެ. ހަބަރުގައި ކިޔަންވާނީ ރައީސްގެ ތަސައްވަރަކީ މިތަނުގައި ޖައްވަށް އެރޭނެ ބޮޑު ލިފްޓެއް ބަހައްޓާ ކޮންމެ ރައްޔިތަކަށް 10 ތަރީގެ މަގުން ތަރިބާލައިދީ 10 ކިލޯ ކާޑާ އެކު ތަރިތައްވެސް ހަވާލު ކުރުން ކަމަށެވެ. 

ރޯމާ ދުވާލު ދޮގާ މަކަރު ހަދައިގެން ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ވޯޓް ހޯދިގޮތަށް ކުރިއަށް މަޖިލިސް އިންތިހާބަށް ފިސާރި ޗަރުކޭސް ދައްކާލަން ވާނެއެވެ. ދީނާ ގައުމިއްޔަތު އޮލަވެގެން އޮބި ނޯންނަ ސަރުކާރެއް މިއޮތީ ދިވެހިން ހޯދާފައެވެ.

މި މީހުންނަށް ނޭނގޭ ކަމަކީ ދޮގާ އޮޅުވާލުމާ މަކަރާ ހީލަތަކީ ދީނާ ގައުމިއްޔަތުގައި އޮންނަ ކަންކަމެއް ނޫން ކަމެވެ.

ކުރިއްސުރެ ވެސް ރާއްޖެއަކީ ޗައިނާއިން ގެންގުޅޭ ވަން ޗައިނާ ސިޔާސަތާ ދެކޮޅު ބައެއް ނޫނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އަޅުވެތިކަމާ އަބަދުވެސް ދެކޮޅު ބައެކެވެ. ޓައިވާންގެ ސިޔާދަތު ވަކި ގޮތަކަށް ބޭއްވުމަށް ރާއްޖޭން އެއް އިރެއްގައިވެސް ބާރެއް ނާޅައެވެ. ރާއްޖޭން ދެކެމުން އައީ ޓައިވާނު އޮންނަން ޖެހޭ ގޮތްކަނޑައަޅާނީ ޓައިވާނުން ކަމަށެވެ. އޭގެ މާނައަކީ ޗައިނާއިން ގެންގުޅޭ ވަން ޗައިނާ ސިޔާސަތާ ރާއްޖެ ދެކޮޅުވުމެއް ނޫނެވެ.

ޒަމާނުއްސުރެ ރާއްޖޭން ގެންގުޅުނު މެދުމިނުގެ ސިޔާސަތު ދޫކޮށް ބައިނަލްއަގުވާމީ ގޮތުން ވަކި ފަރާތަކަށް ފާޅުގައި ޖެހޭ ގައުމަކަށް ޑރ. މުއިއްޒު ރާއްޖެ ހަދައިފިއެވެ. ވެރިކަމަށް އެރީއްސުރެ އިންޑިއާއަކީ ރާއްޖޭން އެންމެ ބޮޑަށް ނަފުރަތު ކުރާ ގައުމަށް ހަދައިފިއެވެ. ޗައިނާއާއި އިންޑިއާ އާއި އެކުގައި ދަމަހައްޓަމުން އައި ބަދަހި އަހުވަންތަ ގުޅުން އެކު އެކީގައި ދެމެހެއްޓޭ ވަރުގެ ވެރިއަކަށް މުއިއްޒު ނުވިއެވެ. 

ޑިޕޮލަމެސީގެ ކަންފުޅެއްވެސް މުއިއްޒުގެ ކިބާގައި ނެތެވެ. ޗައިނާއަށް ގެންގޮސް ރަތްދޫލައިގައި އިއްޒަތްދީގެން ދެތިން ދުވަހު ގެންގުޅެލާ ވިއްސަކަށް އެއްބަސްވުމުގައި ޗައިނާއާއި އެކު ސޮއި ކޮށްލެވުމުން މުއިއްޒަށް ހިޖުރަ އޮޅިއްޖެއެވެ. މުއިއްޒުގެ ދުނިޔެ ރަންވެއްޖެއެވެ.

ޑރ. މުއިއްޒަކީ އިންޑިއާގެ ހުއްދަނެތި އިން ގޮނޑިން ތެދުވެ އަނެއް ގޮނޑިއަށް ނުދެވޭ ވަރަށް ކުރީގެ ސަރުކާރު ދަށުވެފައިވާ ކަމަށް ބުނަމުން ވެރިކަމަށް އައި މީހެކެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު ވެރިކަމަށް ދެމަސް ދުވަސް ނުވަނީސް މުއިއްޒު ވަނީ ޗައިނާގެ އަޅަކަށް ބަދަލުވެފައި ކަމަށް ނުބުނާ ވަރެއް ނޫނެވެ. ޓައިވާނާއެކު އެއްވެސް ފެންވަރެއްގެ ގުޅުމެއް ރާއްޖޭން ނުބާއްވަން ނިންމި ނިންމުމުން އެކަނިވެސް އެކަން ސާބިތުވެއެވެ. 

ޓައިވާނާ ހުރިހާ ގުޅުމެއް ރާއްޖޭން ކަނޑާލިއިރު އިޒްރޭލު ޕާސްޕޯޓް ބޭން ކުރާކަށް މުއިއްޒަކަށް ނުކެރުނެވެ. ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުން އިންތިހާ ދަރަޖައަށް ބޭނުންވެގެން އެތައް ބަޔަކު ޕެޓިޝަނެއްގައި ސޮއިކޮށް އިޒްރޭލު ޕާސްޕޯޓު ބޭން ކުރަން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅިއެވެ. އެކަމަށް އިހުތިރާމްކޮށް މަޖިލީހުގެ ގަރާރަކުން އިޒްރޭލުގެ ޕާސްޕޯޓު ބޭން ކުރަން ރައީސް މުއިއްޒަށް ރަސްމީކޮށް ވަނީ ދަންނަވާފައެވެ. ގާނޫނީ ހުރަސްތަކެއް ހުރިކަމަށް ބުނެ އިޒްރޭލު ޕާސްޕޯޓް ބޭން ނުކޮށް މުއިއްޒު ވަނީ ގަރާރު ޑަސްބިނަށް ލާފައެވެ. 

ފަލަސްތީނުގެ މުސްލިމު ރައްޔިތުންގެ ނަސްލު ނައްތާލަން އިޒުރޭލުން ހިންގާ އަނިޔާވެރި ރަހުމުކުޑަ އަމަލަުތަކަށް ފާޅުގައި ނޫނެކޭ ބުނެ އިޒުރޭލު މީހުނަށް ރާއްޖެ ބަންދު ކުރަން ކެރޭ ވެރިއަކަށް މުއިއްޒަކަށް ނުވެވުނެވެ.  ޗައިނާގެ ބައިމަދު ޔުބްޣޫރު މުސްލިމުންގެ ނަސްލު ނައްތާލަން އަނިޔާވެރިކަން ދައްކާ ޗައިނާ ސަރުކާރުން ބުނުމުން ޓައިވާނާ ގުޅުން ކަނޑާލުމުގެ ގާނޫނީ ހަމަ މުއިއްޒަށް ފެނިއްޖެއެވެ.

ޑރ. މުއިއްޒާއި މުއިއްޒު ސަރުކާރަށް ޖެހިގެން އުޅެނީވެސް އެ ދަތުރެވެ. މުއިއްޒަށް ވެރިކަން ލިބުމެކޭ ބޮކަށް ރަންފުއް މައްޗަށް އެރުމެކޭ ތަފާތެއް ނެތެވެ. އަމްދުން މުއިއްޒު ސަރުކާރުގެ ސިޔާސީ މަގާމުތައް ލިބިގެން އުޅޭ ގިނަ މީހުން އުޅޭ ފާޑުން ހީވަނީ ގުއި ނުދެކޭ ކާޅަށް ގުއިފެނިގެން އުޅޭ ހެންނެވެ.

މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އިންތިހާބު ވުމާއެކު އިންތިހާބީ ރައީސް އޮފީހުން ހިނގަ ހިނގާ އޮތް ސަރުކާރަށް އަމުރުތައް އަންނަންފެށީ ތިޔަހެންނަކުން ނޫނެވެ. އިންތިހާބުވެ ހުވާ ނުކުރަނީސް ޔޫއޭއީ މަހުޖަނަކު ޖެޓެއް ފޮނުވައިގެން ޔޫއޭއީއަށް މުއިއްޒު ގެންގޮސް ރިޝްވަތު ދީގެން ވެރިކަމުގެ ފެށުން ހަރާބު ކޮށްލުމަކީ ވެސް އެވަރެއް ނެތް މޮޅުކަމެއް ކަމަށް ދެއްކިއެވެ. ހުޅުލޭ އެއަރޕޯޓް އަޕްގްރޭޑް ކުރުމަށް ޔޫއޭއީން ސިލްސިލާކޮށް ރާއްޖެއަށް ދެމުން އައި އެހީން ބައެއް އެ މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި ދޫކުރި ދޫކުރުމަކީ ވެސް މުއިއްޒުގެ މޮޅުކަމުން ކުރިކަމަކަށް ހަދައިގެން އަޑު އެރުވިއެވެ. 

އެނދުން ވައްޓާތީ އޮބިނޯވެގެން ތުރުކީ ޑްރާމާ ސީރީޒެއްގެ ސްޓާރުންނާ ބައްދަލު ކުރަން ސަރުކާރުގެ ހަރަދުގައި ތުރުކީއަށް ކުރި ދަތުރަކީ އުރުދުގާނަށް ރޭނިދި ނުނިދިގެން ދެފައިތަޅާ ރޯވަރުން ކުރި ދަތުރަކަށް ހަދައިގެން އުޅުނެވެ. ފުރަމާނަ ދަތުރެއް ރާއްޖޭގެ ރައީސަކު ކުރިން ކޮށްފައިވެސް ނެތް ކަހަލައެވެ. 

ކޮޕް ސަމިޓްގެ ހަވާސާއިން އިގިރޭސި ރަސްގެފާނު ކިންގް ޗާލްސްއާއި ދިމާކޮށް ސަލާން ކޮށްލެވުނީތީ ކިންގް ޗާލްސް މުއިއްޒަށް ބޭނުންވާ ހުރިހާ ކަމެއް ބޮލުން ނަގުލަށް ކޮށްދޭން އެއްބަސްވާން ނެގީ އެންމެ ތިރީސް ސިކުންތެވެ. އެ ދުވަހު އެވެރިންގެ ވާހަކަ ހުރީ އެހެންނެވެ.

ކެރެލާއަށް ބޭހަށްދާ މީހުންގެ އަތުން ލިބޭ ފައިސާއާއި ރާއްޖޭގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ މީހުންގެ މުސާރަ ނުލިބޭ ނަމަ އިންޑިއާ ބަނޑަށްޖެހި ސަލާންޖަހަން ޖެހޭނެތީ ކޮޕްސަމިޓްގެ ހަވާސާގައި ފަހަތުން ހިނގާ އާދޭސްކޮށްގެން މުއިއްޒު ފައިބުޑަށް ވެއްޓި މޯދީ ސަލާންޖެހިއެވެ. ރާއްޖެއަށް އިންޑިއާގެ މުހިންމު ކަމެއް ނެތަސް ރާއްޖެއާ ވަކިން އިންޑިއާއަށް އެންމެ ދުވަހަކު ވެސް ކެތެއް ނުވާނެއެވެ. އިންޑިއާ ބަޔަކު ރާއްޖެއާ ދެކޮޅަށް ބޮއިކޮޓް ޖެއްސިއްޔާ މުއިއްޒަށް ވާނީ ކޮން ދެރައެއް ހެއްޔެވެ. މުއިއްޒު ސަރުކާރުގެ ސިޔާސީވެރިން ފާޅުގައި އިންޑިއާގެ އިސްވެރިންނަށާއި މޯދީއަށް ފުރައްސާރަ ކުރަނީ ކުރެވެން އޮވެގެންނެވެ. 

ސަތޭކައެއްހާ މީހުން ގޮވައިގެން ޗައިނާއަށް ރަސްމީ ދަތުރެއް ކޮށްލެވުނީމާ ވެރިކަމުގެ ހުރި ފޮނި މީރުކަން މުއިއްޒަށާއި އޭނާގެ އަޅުންގެ އަޅުންނަށް އިހުސާސް ވެއްޖެއެވެ. ޗައިނާ ދަތުރާ ޖެހުމުން ތުރުކީ ދަތުރު ފުރަމާނައެއް ނުވިއެވެ. ގެންދިޔަހާ މީހުން ކާޅު ބައެއްހެން ފަހަތުން ބޯޓުން ފޭބިޔަސް ހެޔޮތާއެވެ. ސިޑިތަކުގެ ރޭލިންގގެ އޮފު ކެނޑެންދެން އަތް ކާއްތަމުން ތަނބު ތަކުގައި ބޮސްދެމުން ކާޅު ހިނގާހެން ފުމެމުން ފަސްޓް ލޭޑީ ސިޑިން ފޭބިޔަސް ހެޔޮތާއެވެ. ޓޫރިޒަމް މިނިސްޓަރު އާނގަމަވެ ހީގަނެގެން ދިމަދިމާލަށް އެނބުރި ކޮސްވެ ދެމިޔަކަނުން ސޮނިވެއްޓެފައި އިނަސް ވަރިހަމަތާއެވެ. ބޮޑުފާރުގެ ހަނދާނީ ފޮތުގައި ރޯނުބައިކޮށް ލިޔުނަސް ހެޔޮތާއެވެ. 

ޗައިނާއިން ނިކަން ރަނގަޅަށް ކޯޑި ހައްދާލައިގެން މުއިއްޒު ގެންގުޅެލައިފިއެވެ. ކޮށްދޭން ނުބުނާ ކަމެއް، ދޭން ނުބުނާ އެއްޗެއް ނެތެވެ. އެއްބަސްވެ ސޮއި ނުކުރާ އެގްރިމެންޓެއް ނެތެވެ. އެއްބަސްވެ ދޭން ބުނާހާ އެއްޗެއް އެއްވެސް އިރަކު އެއްވެސް ގައުމަކަށް ދެވިފައި ނުއޮންނަކަން ކިނދު ނުފިލާ ވިހޭގެތެރޭ ތުއްތު ކުދިންނަށް ފަހަރުގައި ނޭނގިދާނެއެވެ. 

މުއިއްޒުގެ އެންމެ ދަތުރަކުން ނިކަން ރަގަޅަށް ޗައިނާގެ އުނގަށް ރާއްޖެ ވައްޓާލައިފިއެވެ. ދަތުރު ނިންމާފައި އައިގޮތަށް ވަށިވަށިން ދިނީ އިންޑިއާއަށެވެ. އިންޑިއާ ނޫން ގޮތަކީ ޗައިނާ ކަމަށް ހަދާ އިންޑިއާ އާއި ވަތްކަނޑާލަނީއެވެ. ޗައިނާގެ އުނގަށް ވަދެ އާސަންދައިން ދިވެހިން ދެން ބޭސްކުރާނީ ބެންކޮކާއި ދުބާއީންނެވެ. ކާބޯތަކެތި ގެންނަނީ ތުރުކީންނެވެ. ޓޫރިސްޓުންނާއި ސިފައިން ގެންނާނީ ޗައިނާއިންނެވެ. ހަނގުރާމަ ކުރަންވިޔަސް މުއިއްޒު ރެޑީއެވެ. 

17 ނޮވެންބަރު 2023 ދުވަހު ކުރުކޮށް ސާފުކޮށް އެ ވިދާޅުވެ ދެއްވީ އެ އޮތް ވަޅުގަނޑެއްގެ ސަބަބުން ރައްޔިތުންގެ އުންމީދުތައް މުއިއްޒު ސަރުކާރަށް ހާސިލު ކޮށްދެއްވެން ނެތް ވާހަކައެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ އިޤުތިޞާދު އެ ދުވަހު ވެއްޓިފައި އޮތް ފުން އަނދަވަޅުން އަރައިގަނެގެން ރައްޔިތުންނަށް ހިދުމަތެއް ކޮށްދެވޭނެ ވަރު ނުވާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވީ މުޅި ދުނިޔެއަށް އިވޭ ވަރަށެވެ. މުއިއްޒު ދިވެހި ދައުލަތާ ހަވާލުވެ ވަޑައިގެން އިރު 119 ބިލިއަން ރުފިޔާއަށް ދިވެހި ދައުލަތުގެ ދަރަނި އަރާފައި އޮތްކަމަށް އަސަރާއެކު ވިދާޅުވިއެވެ. ރާއްޖޭގެ މުޅި މާލީ ޙަޔާތުގައި ވެސް ދިވެހި ތާރީހު ދުށް އެންމެ ބޮޑު ދަރަންޏަކީ އެއީ ކަމަށް ރައީސް މުއިއްޒު އެ ދުވަހު ވިދާޅުވިއެވެ. 

އަސަރާއެކީ ރައީސް ދެއްކެވި ވާހަކަފުޅު ތަކުން ރައީސް އަރިހުން އެއްވެސް ކަމަކަށް އުންމީދު ނުކުރެވޭ ވަރަށް އެ ދުވަހު ރައްޔިތުން މާޔޫސް ކޮށްލެއްވިއެވެ. ދަރަނި އަދާކުރުން ނޫން އެއްވެސް ކަމެއް ސަރުކާރުން ކުރަން އޮވެދާނެ ކަމަކަށް ރައްޔިތުންނަށް ގަބޫލެއް ނުކުރެވެއެވެ. 

އާމްދަނީ ހޯދަން ކުރަން މަޖުބޫރު ކަމެއް ނޫނީ ސަރުކާރުން ނުކުރާނެ ކަމަށް ގަބޫލު ކުރެވުނެވެ. އިސްރާފް ކުޑަކޮށް ކުރިއަށްވުރެ ބޮޑުތަނުން ދައުލަތުގެ ހަރަދު ކުޑަކުރާނެ ކަމަށް ބެލެވުނެވެ. ވަޒީރުންނާއި ސިޔާސީ މަގާމުތައް މަދުކޮށް އާމްދަނީ އިތުރު ކުރެވެން ހުރި ކަންކަމަށް ނޫނީ ލޯލާރިއެއް ވެސް ހަރަދު ނުކުރާނެ ކަމަށް ޔަގީން ކުރެވުނެވެ. ސަރުކާރު ކުޑަކޮށް ކޮމެޓީތަކާއި ބޯޑްތައް މަދުކޮށް ކުންފުނިތައް މާރޖުކޮށް ގަވަރނަންސް ވަރުގަދަ ކުރާނެ ކަމަށް ބެލެވުނެވެ. އިސް ސަފަށް ގާބިލު މަދު ބަޔަކު ލައިގެން އެފެސެންޓް ކުޑަ ސަރުކާރެއް އޮންނާނެ ކަމަށް އުންމީދު ކުރެވުނެވެ.

މަނިކާ ރޯއްޖާއެވެ.! ކަން ކުރަނިއްޔަކީ އެހެންނަކުން ނޫނެވެ. ބައި ބޮޑު ކުރަން ނުކުރާ އެއްކަމެއް ނެތެވެ. ގިނަވެގެން ދިހަވަރަކަށް ވަޒީރުން ލައިގެން އެކުލަވާލެވެން އޮތް ސަރުކާރެއް އެކުލަވާލީ 22 ވަޒީރުން ލައިގެންނެވެ. ވަޒީރުންނަށް ވުރެ މަތީން ސީނިއަރ މިނިސްޓަރެކެވެ. ވަޒީރުން ފެންވަރުގައި ތިރީހަކަށް މީހުންނެވެ. ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރުން ސަތޭކައާއި ކައިރި ކުރަނީއެވެ. ވަޒީރުންގެ ނައިބުން ދުއިސައްތައަށް އަރަނީ އޭ ބުންޏަށް ދޮގަކަށް ނުވާނެއެވެ. ރަސްމީ ދަފްތަރަށް ނާރާ ސީނިއަރ ޕޮލިޓިކަލް ޑިރެކްޓަރުންނާއި ޕޮލިޓިކަލް ޑިރެކްޓަރުންގެ ހިސާބެއް އަދަދެއް ނޭގެއެވެ. ރަށްރަށުގައި ހުރި ސަރުކާރުގެ އިދާރާތަކަށް އައްޔަނު ކުރާ ސިޔާސީ މަގާމް ތަކުގެ އަދަދެއް އަމްދުން ނޭނގެއެވެ. 

ދެން އޮތީ ކުންފުނިތަކެވެ. ކުރިއްސުރެވެސް އޮތްހާ ދިރުން ނެތް ކުންފުނިތައް ބާއްވައިގެން ކުންފުނިން ކުންފުނި އުފައްދަނީއެވެ. ކޮންމެ މިނިސްޓްރީއަކާއި މުއައްސަސާއަކުން ކޮލެޖު ތަކާއި އެކަޑަމީ ތަކާއި ރިސަރޗް ސެންޓަރ އުފައްދަނީ ފަތުއަޑު ކިޔާފައެވެ. ހައްޖު ކޯޕަރޭޝަނާއި ޒަކާތު ހައުސްއާއި ނަން ހުސްކޮށް މުއައްސަސާތަކާއި ބޯޑްތަކާއި ކޮމެޓީތަކާއި ކުންފުނި އުފެއްދުން ނޫން ކަމެއް މުއިއްޒުގެ ނެތެވެ. ހައްތަހާ ވެސް ދައުލަތުގެ ފައިސާ އިސްރާފް ކުރާނެހާ ގޮތް ގޮތެވެ. 

މައްއސަލައެއް ނެތްތާއެވެ. ދިވެހިން ދެން އުޅޭނީ ސިންގަޕޫރާއި މެލޭޝިޔާއާއި ބެންކޮކުން ބޭސް ފަރުވާ ކޮށްގެންނެވެ. ތުރުކީއާއި އައުސްޓްރޭލިއާއި ދެކުނު އެފްރިކާއިން ކާބޯތަކެތި އެތެރެ ކޮށްގެންނެވެ. ލަންޑަނާއި އެމެރިކާއިން މުނިފޫހި ފިލުވައިގެންނެވެ. ފެންތައްޓެއް ބޯލާހާ ލުއިކޮށް ހައްޖު އުމްރާ ވެގެންނެވެ. އުންމީދުތައް ހާސިލުވެ ދިވެހިން ލަވަކިޔާލާފައި އުޅޭ މަންޒަރު ފެންނަން ފެށީމާ އުފަލުން ރޮވެއެވެ. މިވަރު ބަޔަކަށް އޮންނާނީ ކޮން އިންޑިއާ ހެއްޔެވެ.

އެއަށް ވުރެވެސް އަދި މާ ބޮޑު ކަމެކެވެ. ގައުމީ ދިފާއީ ބާރު ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގެ ބާރަކަށް ހަދަން އަޝްކަރީ މަތިންދާ ބޯޓާއި ހެލްކޮޕްޓަރާއި އެންމެ ފަހުގެ ސަވައިލެންސް އާލާތް ރާއްޖެއަށް ހޯދަނީއެވެ. މަނަވަރާއި ސަބް މެރިންނާއި ނިއުކުލިއަރ ހަކަތައަށް ދާންދެން ނެތިއެއް ނުވާނެއެވެ. އެންމެ ޒަމާނީ ހަތިޔާރާއި ދުރާއި ކުރު ރާސްތާ މިސައިލާއި ކްލާސްޓަރ ބޮމާއި ބޮން އަޅާ ބޯޓް ފަހަރާ ވެސް ނުހޯދައެއް ނުވާނެއެވެ.  

ދިވެހިން ފިކުރެއް ހިޔާލެއް ކުރާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. ރައީސް މުއިއްޒު ހުވާކުރެއްވި އިރު އޮތް ފުން އަނދަވަޅު "ގަނޑު" ފަސްއަޅާ ފޮރުވާ ލައްވާ ބިމާ ހަމަކޮށް ލެއްވިލެއް ކިހާ އަވަސް ހެއްޔެވެ. ވެރިކަމަށް ދެމަސް ފުރޭއިރު ދިވެހިންގެ ހުރިހާ އުންމީދެއް ލާފުރާ ފުރުހަމަ ވަނީއެވެ. ރަނގަޅު ނޫނީ މިވެނި ކަމެކޭ ނުބުނެޥޭ ވަރަށެވެ. އެކަމަކު ކުރާނީ ކީއް ހެއްޔެވެ. ހުވާ ކުރެއް ވުމަށްފަހު އޮތްކަމަށް ވިދާޅުވި އެއްކަލަ 116 ބިލިއަންގެ ދަރަނިން ހަތަރުއަނާއެއްގެ މިންވަރުވެސް ނުދެއްކެއެވެ. ދެއްކޭނެ ގޮތެއްވެސް ނެތެވެ. އަދިވެސް އެންމެން ބާރަށް މޭގައި އެއް އަތް އަޅާށެވެ. 

ރަށް ރަށުގައި ބޮޑެތި މަސައްކަތްތައް ކުރެވޭއިރު އެ ރަށެއްގެ ރައްޔިތުންނަށް އެކަމުގެ އެއްވެސް މަންފާއެއް ނުކުރެއެވެ. ކޮންޓްރެކްޓް ނަގައިގެން އަރަނީ ރަށުން ބޭރު ކުންފުނި ތަކެވެ. މަސައްކަތް ނަގައިގެން އުޅޭ އަމިއްލަ ކުންފުނި ތަކުގެ މަސައްކަތުގައި ގެންގުޅެނީ އަގު ހެޔޮ ބިދޭސީންނެވެ. ބިދޭސީ ގިނަ އަދަދެއްގެ މުއައްޒަފުން ރަށް ރަށުގައި އުޅެން ފެށުމުން އެރަށަކަށް ވަންނަން ޖެހޭ އެހެން ގިނަ ފައިސާ ވެސް ވަދެގެން ދަނީ ބޭރު މީހުންގެ ޖީބަށެވެ. ރަށު މީހާ ހުންނަން ޖެހެނީ މަސައްކަތެއް ނެތި، ރަށުގައި ހުރެގެން އާމްދަނީ ހޯދޭނެ ގޮތެއް ނެތި ބިކަވެފައެވެ. 

ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގައި އެންމެ ބޮޑަށް އަމާޒު ހިފާފައި ހުރީ އެ ރަށެއްގައި ކުރެވޭ ސަރުކާރު މަސައްކަތެއްގެ މަންފާ ވީހާވެސް ބޮޑަކަށް އެރަށެއްގެ ރައްޔިތުންނަށް ލިބޭނެ ގޮތަކަށް ސަރުކާރުގެ މަސައްކަތްތައް ކުރުވުމަށެވެ. ރަށްރަށުގައި ހިންގާ މަސައްކަތްތައް އައުޓުސޯސް ކުރުމުގެ ބަދަލުގައި އެ ރަށްރަށުން މުއައްޒަފުން ނަގައިގެން އެ މީހުން ލައްވާ ކުރުވުމަށެވެ. ރަށް ރަށުގައި އަނބި ދަރިންނާއި އާއިލާއާއި އެކު ތިބެގެން ވަޒީފާ އަދާކޮށްގެން ގިނަ ބަޔަކަށް އާމްދަނީ ލިބޭނެ ގޮތަށް މަސައްކަތްތައް ކުރުމަށް ވަރަށް ބޮޑު އިސްކަމެއް އޭރު ދެވެމުން ދިޔައެވެ.

ރަށް ރަށުގައި އަސާސީ ހިދުމަތްދޭ ކުންފުނި ތަކަށް ފަންނީ ގާބިލު މީހުން ލައިގެން އެ މީހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށުން ކުންފުނީގެ މުއައްޒަފުން ލައްވާ މަސައްކަތް ކުރުވުމަކީ އެއް ގޮތަށްވުރެ ގިނަ ގޮތުން ފައިދާ ހުރި ކަމެކެވެ. ސަރުކާރު ކުންފުނި ތަކުގެ މޭންޕަވަރ ވަރުގަދަވެ މަސައްކަތްތެރި ވައްޓަފާޅި ހުރި ގިނަ ދިވެހިން ތަކެއް އުފެއްދޭނެއެވެ.

ކުންފުނީގެ މުއައްޒަފުން ލައްވާ މަސައްކަތް ކުރުވުމުން އެއްފަހަރާ ގަނޑުކޮށް ކުންފުނިން ފައިސާ ތަކެއް ކޮންޓްރެކްޓަރަށް ދޭކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ. އެއްފަހަރާ ގަނޑުކޮށް ކޮންޓްރެކްޓަރަށް ގިނަ އަދަދަކަށް ފައިސާ ދިނުމުން އެވަގުތައް ކުންފުނީގެ ކޭޝްފްލޯއަށް އަންނަ ކުއްލި ހީނަރުކަން ނައިސް ކޭޝްފްލޯ މެނޭޖު ކުރެވޭނެއެވެ. ކޮންޓްރެކްޓަރަށް ފައިސާ ނުދެވިގެން މަސައްކަތް ހުއްޓާލަން ޖެހުމުގެ ބިރެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. 

ކުންފުނީގެ މާލީ ފުދުން ތެރިކަން ހުންނަ ވަރަކުން މުއައްޒަފުންގެ ކަންކަން މެނޭޖުކޮށްގެން ކުންފުނިން ހިންގާ އެހެން މަސައްކަތް ތަކުގައި މުއައްޒަފުން ޖާމިނު ކުރެވޭނެއެވެ. ސަރުކާރު ކުންފުނި ތަކުން ހިންގާ މަޝްރޫއު ތަކުން މަދު ވަކިވަކި މީހުނަށް ބޮޑެތި އަދަދުން ފައިސާ ލިބުމަށްވުރެ ރަށް ރަށުގައި ތިބި ގިނަ ބަޔަކަށް މުސާރަ އާއި އިނާޔަތުގެ ގޮތުގައި ލިބޭ ފައިސައިން އެތައް ބައެއްގެ ދިރިއުޅުން ފާގަތިވެ އުފާވެރި ހަމަޖެހޭ ދިރިއުޅުމެއް އުޅޭ އާއިލާތައް އިތުރުވެގެން ދާނެއެވެ.

ދެކޮޅު ޖެއްސުމުގެ ނަމުގައި ކުންފުނި ތަކުން މުއައްޒަފުން ކަނޑާ އެ ކުންފުނި ތަކުގެ މަސައްކަތް ކޮންޓްރެކްޓަށް ދީގެން ބަންގާޅިންނަށް މުސާރަ ދީގެން ރާއްޖޭގެ އިގުތިސާދުގައި ދައުރުވާން އޮތް ފައިސާ ތަކެއް ޑޮލަރަށް ހަދައިގެން ބޭރު ކުރުމަށް ފޫގަޅާލައިގެން މިއުޅެނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ. ސަރުކާރު ކުންފުނި ތަކުގައި ދިވެހި މުއައްޒަފުން ގިނަވެގެން އެމީހުން ކަނޑާ އަޅަނީ ތަޅުލެވިފައިވާ ސިނކުޑިއަކުން ވިސްނާތީއެވެ. ސަރުކާރެއް އޮންނަނީ ރައްޔިތުންގެ އެކަކުވެސް މަގުމަތިކޮށް އާއިލާތައް ބިކަ ކުރާކަށް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުންގެ ބަޔަކު މަގުމަތިކުރާ ފެނަކައެއް ސްޓެލްކޯއެއް ދިވެހި ރައްޔިތުންނަކަށް ބޭނުމެއް ނުވާނެއެވެ.  

މިޔަންމަރ އާއި ދެކޮޅަށް އުފުލުނު ދައުވާ ސާބިތުކޮށް ދިނުމުގެ ގޮތުން ދުނިޔޭގެ ބައެއް ގައުމުތަކުން އެ ދައުވާގެ ތެރެއަށް ތަދައްހުލުވިއެވެ. ދައުވާއަށް ތަދައްހުލުވީ ގައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި ދުނިޔޭގައި ނަން ހިނގާ ބޮޑެތި އެތައް ގައުމެއް ހިމެނުނެވެ. ކެނެޑާއާއި ޑެންމަރކާއި ފްރާންސާއި ޖަރމަނީއެވެ. ނެދަރލޭންޑްސްއާއި އިނގިރޭސި ވިލާތުން ވެސް ތަދައްހުލު ވިއެވެ. 

އިގްތިސާދީ ގޮތުންނާއި އަޝްކަރީ ގޮތުން ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި ބާރެއް ނެތަސް އިންސާނީ ކަރާމާތާއި މުސްލިމް ރޮހިންޔާ ނަސްލުގެ ހައްގުގައި ދިވެހިރާއްޖެއިން ވެސް އައިސީޖޭ ގައި މިޔަންމަރއާއި ދެކޮޅަށް ގެމްބިއާއިން ކޮށްފައިވާ ދައުވާއަށް ތަދައްހުލުވިއެވެ. ދިވެހި ރައްޔިތުން ތިބީ ރޮހިންޔާ މުސްލިމުންނާއެކުގައި އެމީހުންގެ ހައްގުތައް ދިފާއު ކުރުމުގައިކަން ދުނިޔެއަށް ދިވެހީން ވަނީ ސާބިތުކޮށް ދީފައެވެ. 

ފަލަސްތީނުގެ މުސްލިމު އަހުންނާއި އުހުތުންނާ ދެކޮޅަށް އިޒްރޭލުން ހިނގަމުންދާ ނަސްލު ނައްތާލުމުގެ އަނިޔާވެރި އަމަލު މުޅި ދުނިޔެއިން އެދަނީ ކުށްވެރި ކުރަމުންނެވެ. އެއްވެސް ރަހުމެއް ކުލުނެއް އިންސާނިއްޔަތު ކަމެއް ނެތި އިޒުރޭލުން ހިންގަމުންދާ ނަސްލު ނައްތާލުމުގެ ލާއިންސާނީ ޖަރީމާ ހުއްޓުވުމަށް މުޅި ދުނިޔޭގައި ދަނީ އަޑު އުފުލަމުންނެވެ. އެބަޔަކަށް ލިބުނު އެއްޗެއް އިންސާނީ އެހީގެ ގޮތުގައި ދަނީ ފޯރުވާދެމުންނެވެ. 

ބައެއް ތަންތާނގައި އިޒްރޭލުގެ މަސްލަހަތު ހުރި ވިޔަފާރިތައް ބޮއިކޮޓް ކުރަނީއެވެ. ގިނަ ގައުމުތަކަކުން އިޒްރޭލު މީހުން އައިސް ގޮސް އުޅުން މަނާކޮށް އިޒްރޭލު ޕާސްޕޯޓް ބޭން ކުރަނީއެވެ.

ސައްތައިން ސައްތަ އިސްލާމީ ދިވެހި ރާއްޖެއަށް އެއިން ކަމެއް ކުރުމުގެ ހިތްވަރެއް ދިވެހި ސަރުކާރުގައި ނެތެވެ. ރައްޔިތުން މަޖިލީހުގެ ގަރާރަކުން އިޒްރޭލުގެ ޕާސްޕޯޓުގައި ރާއްޖެއަށް މީހުން އެތެރެވުން މަނާ ކުރުމަށް ރައީސް އަރިހުގައި އެދުމުންވެސް އެކަން ކުރުމުގެ ހިއްވަރެއް މުއިއްޒުގެ ދިވެހި ސަރުކާރުގައި ނެތެވެ. ރާއްޖޭން އިޒްރޭލް ބޮއިކޮޓް ނުކުރަނީސް އިޒްރޭލުން ވަނީ ރާއްޖެ ބޮއިކޮޓް ކޮށްފައެވެ.

އިސްލާމް ދީނަށް ނަސްރުދީ އިސްލާމީ ޝަހުސިއްޔަތު ނަގަހެއްޓުމަށް އައި ސަރުކާރަށް އިޒްރޭލް ބޮއިކޮޓް ކުރުމުގެ ހިތްވަރެއް ނެތެވެ. ދިވެހި ރައްޔިތުން ބޭނުން ވަނީ އެކީ އެކައްޗަކަށް ރާއްޖެއިން އިޒްރޭލު ބޮއިކޮޓް ކުރުމަށެވެ. އިޒްރޭލުގެ އެކަކުވެސް ރާއްޖެ އައުމަކަށް ދިވެހިން ނޭދެއެވެ. ގާނޫނީ ހުރަސް ތަކެއް ހުރިކަމަށް ބުނެ ދިވެހި ސަރުކާރުން ވަނީ އިޒްރޭލް ޕާސްޕޯޓް މަނާ ކުރުމަށް ފަސްޖެހިފައެވެ. އިޒްރޭލުގެ މަސްލަހަތު ހުރި ވިޔަފާރިތައް ރާއްޖޭގައި ކުރުން ހުއްޓުވުމަށް މަސައްކަތްކުރާ މީހުން ކުށްވެރިކޮށް ފިޔަވަޅު އެޅުން ދިވެހި ސަރުކާރުން ވަނީ އިސްކޮށްފައެވެ.

އިޒްރޭލުން ގާޒާގައި ހިންގާ ނަސްލު ނައްތާލުމުގެ ހަނގުރާމަ އާއި ދެކޮޅަށް އިންޓަނޭޝަނަލް ކޯޓް އޮފް ޖަސްޓިސް (އައިސީޖޭ)ގައި ދެކުނު އެފްރިކާއިން މިހާރު ދައުވާ އުފުލިތާ ކިތަންމެ ދުވަހެކެވެ. އަވަށްޓެރި ބަނގްލަދޭޝް ވެސް އެ މައްސަލައަށް މިހާރުވަނީ ތަދައްހުލު ވެފައެވެ. ރޮހިންޔާ މައްސަލައަށް ދިވެހި ރާއްޖެއިން އޭރުވަނަސް، ފަލަސްތީނު މުސްލިމު ރައްޔިތުންގެ ހައްގުގައި އެ މައްސަލައިގެ ތެރެއަށް ތަދައްހުލު ވާކަށް މިއަދު މިއޮތް ދިވެހި ސަރުކާރު ބޭނުމެއް ނުވެއެވެ.   

ނިމިފައި ބޭނުން ނުކޮށް ބަހައްޓާފައި ހުރިކަމަށް ހަދައިގެންވެސް ކުރީގެ ސަރުކާރު ބަދުނާމު ކުރެވޭތޯ ވާނީ ބަލާށެވެ. ވަހަކަ ބޮޑުކޮށްގެން އެވާހަކަ ދައްކަން އެންމެ ތާހިރު މީހަކީ ރައީސް ސޯލިހު ސަރުކާރުގައި ކަސްޓަުމުގެ ވެރިކަމުގައި ހުރެފައި ކުލަ ބަދަލުކޮށްގެން މުއިއްޒު ސަރުކާރަށް ވަދެ ވީއައިއޭގެ އެމްޑީކަން ކުރާ ޝަރީފެވެ. މީހެއްގައި ލަދު ހަޔަތުގެ ކަންފުޅެއް ވެސް ނެތިއްޖެއްޔާ ކުރާކަށް ނުކުރާކަށް ކަމެއް ނުއޮންނަނެއެވެ. 

އާނއެކެވެ. ވީއައިއޭގެ އާ ކާގޯ ޓާމިނަލް އިމާރާތް ޓެކްނިކަލީ 2022 ގައި ވަނީ ނިމިފައެވެ. އާ ކާގޯ ޓާމިނަލަކީ 2018 ވަނަ އަހަރު ވީއައިއޭ ބޮޑު ކުރުމަށް ހިންގަންފެށި މަޝްރޫއުގެ ތެރޭން އިމާރާތް ކުރަން ފެށި ތަނެކެވެ. ތަން ބޭނުން ކުރުމަށް ނުފަށާ ހުރީ އެކަމަށް އިސް ކަން ނުދެވިގެނެއް ނޫނެވެ. ހަމަގައިމުވެސް މިއަދު ހުޅުވި އާ ކާގޯ ޓާމިނަލަކީ މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އައިސް ހޭދަވާ ދެމަސް ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ފުއްޓަތްކެއް ޖަހާލައިގެން ބިނާކޮށް ރިބަން ކަނޑަން ލިބުނު ތަނެއް ނޫނެވެ.   

ކުރީގެ ޓާމިނަލަށްވުރެ ކާގޯ ހޭންޑްލިންގެ މަސައްކަތް ތިންގުނަ އިތުރަށް ކުރެވޭ ވަރުގެ ޓާމިނަލަކަށް އެތަންހެދީ މުއިއްޒެއް ޝަރީފެއް ނޫނެވެ. އަހަރަކު 50،000 ޓަނުގެ ކާގޯގެ ހިދުމަތްދެވެމުން އައި ޓާމިނަލުގެ ބަދަލުގައި 120،000 ޓަނުގެ ކާގޯގެ ހިދުމަތް އަހަރަކު ދެވޭނެ ގާބިލުކަން އުފެއްދީ ރައީސް ސޯލިހެވެ.

ޒަމާނީ ވަސީލަތްތަކާ އެކުގައި ގާއިމު ކުރެވިފައިވާ އައު ޓާމިނަލަކީ ކުރީގެ ޓާމިނަލަށްވުރެ ގިނަ ވަސީލަތްތައް ގާއިމުކޮށްފައިވާ ތަނެކެވެ. އާ ޓާމިނަލުގައި ބޭނުން ކުރާނީ ތިމާވެއްޓާ ރަހުމަތްތެރި އުޅަނދު ފަހަރެވެ. ތިން ބުރިއަށް އިމާރާތްކޮށްފައިވާ އޮފީސް އިމާރާތުގައި އެއާލައިންތަކާއި ބްރޯކަރުންނަށް 55 އޮފީހުގެ ޖާގަ ހުރެއެވެ. ކާގޯ އާ ޓާމިނަލުން ހިދުމަތްދޭނީ އެންމެ ޒަމާނީ ފެންވަރަށެވެ. 

އަތްފުޅާކޮށްފައި ގޮސް ރިބަން ކަނޑާ ތަނުގެ މޮޅު ވާހަކަ ދައްކާއިރު ކުޑަމިނުން ދުލުކުރިން ޝުކުރު އަދާކޮށްލަން ވެސް މިބައި ގަނޑަށް ނޭގެއެވެ. އެއްވެރިކަމުން އަނެއް ވެރިކަމަށް ނަގުލުވާ ކަންކަން ހުންނާނެއެވެ. ރާއްޖޭގައި އޮތީވެސް ހިނގަ ހިނގާ އޮތް ދައުލަތެކެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުން ފެންނަ އުނި ކަންކަމުގެ ވާހަކަ އަޑަށް ބާރުލާފައި ދައްކާހެން ރަނގަޅަށް ކުރެވިފައި ހުންނަ ރަނގަޅު ކަންކަމުގެ ވާހަކަ ދެއްކޭ ވަރަށް ހަންބޯ ނޫންނަމަ މެޑެލް ޖަހަން އުޅޭނޭ ކަމެއް ނެތެވެ. ކިތަންމެ ފޮނެއް އެރުވިޔަސް ވީއައިއޭގެ އާ ކާގޯ ޓަރިމިނަލް ބިނާ ކުރީ ރައީސް ސޯލިހު ނޫން ކަމަކަށް ނުހެދޭނެއެވެ. ޝުކުރިއްޔާ ރައީސްއެވެ.

ދުނިޔޭގެ ކަންކޮޅު ތަކުގައި ރާއްޖެއަށް ތައުރީފްގެ ބަހެއް ނޫނި މީގެ ކުރިއަކުން ނުބުނެއެވެ. މީހުންގެ ހިތްހެޔޮކަމާއި އަމާންކަމާއި ސުލްހަވެރިކަމާއި ރީތިކަމުގެ ވާހަކަ ނޫނީ މީހަކު ނުދައްކައެވެ. ލަންކާ އިންޑިއާއިން ފެށިގެން އެމޭޒަން ޖަންގައްޔަށް ދާންދެން ރާއްޖެއަށް އޮހެނީ ތާރީފެވެ. ދުނިޔޭގެ އެތައް މިލިޔަން މީހުންގެ ހުވަފެނީ މަންޒިލަކީ ރާއްޖެއެވެ. މަރުވުމުގެ ކުރިން އެންމެ ފަހަރަކު ނަމަވެސް ރާއްޖެއަށް އައިސްލުމަކީ އެތައް ބައެއްގެ އުންމީދެކެވެ.

ދުނިޔޭގެ ކޮންމެ ގައުމަކުން ވެސް ރާއްޖެއަށް އެހީތެރިވުމުގައި ތިބެނީ މަށަށް މަށަށް ކިޔާލަ ކިޔާލައެވެ. ޔޫރަޕެއް އެމެރިކާއެއް ޖަޕާނެއް އެކަމުގައި ތަފާތެއް ނެތެވެ. ރަޝިޔާއެއް އަރަބީންނެއް ކިޔާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. ރާއްޖެއަށް އެހީތެރި ވުމުގައި ޕާކިސްތާނެއް ޗައިނާއެއް އިންޑިއާއެއް ފަރަގެއް ނުވެއެވެ. އަމްދުން އިންޑިއާއަކީ ހުރިހާ ގޮތަކުން ރާއްޖެއަށް ޒަމާނުއްސުރެ އެންމެ އެހީތެރި ގައުމެވެ. އެހެނެކޭ ކިޔާ ޗައިނާއާއި ޕާކިސްތާނު ފަދަ ގައުމަކުން ވެސް ރާއްޖެއާއި މެދު ނުނިޔަތް ލައިގެން ކުޑަވެސް ކަމެއް ނުކުރެއެވެ. 

ކޮވިޑްގެ އާލަމީ ވަބާ ކުރިމަތިވެ ދުނިޔެ ހުއްޓި ގައުމު ތަކުގެ މައިގޭޓްތައް ތަޅުލެވުނެވެ. ކޮންމެ ގައުމަކުން ވެސް އުޅުނީ އެބަޔަކު އެބަޔަކާ ވެގެންނެވެ. އެއްބަޔަކު އަނެއްބައެއްގެ ހާލު ބެލޭ ވަރަށްވުރެ ގައުމުތަކުގެ ހާލަތުވަނީ ދަށްވެ ގޯހުންގޯސް ވެފައެވެ. ކޮވިޑްގެ ހިތްދަތި ދަނޑިވަޅަކީ ފަތުރުވެރިކަން ހުއްޓި ރާއްޖޭގެ އާމްދަނީ ބަންދުވެ ރައްޔިތުން ބަނޑަށް ޖެހޭ ފަދަ ނާޒުކު ދަނޑިވަޅެކެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ އަތުގައިހިފީ ދިވެހިންގެ ޒަމާންވީ މިތުރު އިންޑިއާއެވެ. 

އިންޑިއާއިން ރާއްޖޭގެ އަތުގައި ހިފުންވީ ކޮވިޑްގެ ވަބާގައި ދިވެހިންގެ ގިނަ ބައެއްގެ ފުރާނަ ސަލާމަތް ކުރެވުނު ސަބަބަކަށެވެ. ދިވެހިން ބަނޑަށް ނުޖެހި ސަލާމަތް ވުމުގެ ސަބަބަށެވެ. ދިވެހި ދައުލަތް ބަނގުރޫޓު ނުވެ މިންޖުވީ ސަބަބަށެވެ. އެކަމަކީ ރައީސް ސޯލިހުގެ ސަރުކާރާ އިދިކޮޅު ޕީޕީއެމް ކޯލިޝަންގެ ވެރިންނަށް ހަޖަމު ކުރެވުނު ކަމަކަށް ނުވިއެވެ.

ރައީސް ޔާމީނު އިސްވެހުރި ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަނުގެ މަގުސަދަކީ ގައުމު ބަނގުރޫޓް ކޮށްލައިގެން ވިޔަސް ރައްޔިތުން ބަނޑަށްޖައްސައިގެން ވިޔަސް އިބޫގެ ވެރިކަން ފޭލިކޮށްލާ ވެރިކަން ވައްޓާލުމެވެ. އިންޑިއާގެ އެހީތެރިކަން ރާއްޖެއަށް ލިބެހާ ހިނދަކު ގައުމު ބަނގުރޫޓް ކޮށްނުލެވޭނެކަން އެމީހުނަށް އެނގެއެވެ. އެހެން ކަމުން އެމީހުން ދިމާކުރީ އިއްޑިއާގެ އެއްބާރުލުން ސަރުކާރަށް ލިބުނަ ނުދިނުމަށެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނު އިސްވެހުރެ ޕީޕީއެމުން އިންޑިއާ އައުޓް ކެންޕޭން ޖެއްސީ އެހެން ވެގެންނެވެ. ބޭނުންވާ ފެންވަރުގައި ކެންޕޭނު ވައިގާ ނުހިފުމުން އިންޑިއާ މިލިޓަރީ އައުޓް ކެންޕޭން ޖެއްސީ އިންޑިއާއިން ރާއްޖެ އަޅުވެތިކުރާ ކަމުގެ ބުހުތާން ދޮގު ފަތުރައިގެންނެވެ. އެތައް ހާސް އިންޑިއާ ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ތިބިކަމަށް ސިފަކޮށްދީގެން އިންޑިއާގެ އަޝްކަރީ ބޭސްތައް ރާއްޖޭގެ އެކި ހިސާބުގައި ހުރިކަމަށް ބުނެ ރައްޔިތުން ބިރުގަންނަވައިގެން ވެރިކަން ބަދަލު ކުރެވިއްޖެއެވެ. 

މުއިއްޒު އިންޑިއާ އައުޓް ޖެހި ރަތް ޓީޝާޓްލައިގެން ދޮގާއި ފިތުނައިގެ ދޮލަނގު ވިއްކައިގެން ވެރިކަން ހޯދައިފިއެވެ. ރައީސް ޔާމީނު ޖެހި މަޅީގައި ބެދި މުއިއްޒު ހުރީ ރަނގަޅަށް ފުޅަނތްގަށް ވެފައެވެ. އެއްގޮނޑިން ތެދުވެ އަނެއް ގޮނޑިއަށް އަމިއްލަ އިހުތިޔާރުގައި ނުދެވޭ ވަރަށް ބަނދެވިފައި ހުރީ މުއިއްޒެވެ. އެތައް ބިލިޔަން ރައްޔިތުން ހިމެނޭ އިންޑިއާ މީހުނާ ރާއްޖެ ޖައްސައިގެން ދުނިޔޭގެ ފިއްތުންތަކަށް ރާއްޖެ ވައްޓަލީ މުއިއްޒެވެ. ދުނިޔޭގެ ބޮޑުބާރެއް ކަމުގައިވާ އަވައްޓެރި އިންޑިއާ އާއި ޖެހިގަތީ ހައްގުން ކަމަކާ ނުލައެވެ. ހަނގުރާމަ ވެރި ހާލަތަށް ރާއްޖެ ވައްޓާލުމުގެ ޒިންމާ މުއިއްޒު އުފުލަންޖެހޭނެއެވެ. ރާއްޖެ ހަނގުރާމައިގެ ހާލަތަކަށް ވައްޓާލި މުއިއްޒަކީ އިންޑިއާ ކަނޑުގެ ޒެލެންސްކީ ކަމަށް ބުނާ މީހުން ލައްކަ ގިނައެވެ.

ވަގަށް ހަތިޔާރާއި ޑްރަގާއި ތެޔޮވިއްކުމާއި ކަނޑުފޭރުމުގެ ކާރޫބާރު އެންމެ ގަދަޔަށް ހިގާ އެއް ސަރަހައްދަކީ އިންޑިއާކަނޑެވެ. އިންޑިއާ ކަނޑުގައި ހިންގާ ގައިރު ގާނޫނީ ކަންކަން ހުއްޓުވުމަށް އިންޑިއާ ކަނޑު ހިއްސާ ކުރާ ގައުމުތައް ގުޅިގެން ބައިނަލް އަގުވާމީ ގުޅުމުގެ ތެރެއިން ފަހަކަށް އައިސް ގިނަގުނަ މަސައްކަތް ތަކެއް ކުރެވެއެވެ. އިންޑިއާ ކަނޑު ހިއްސާކުރާ ގައުމު ތަކުގެ ތެރެއިން ހުރިހާ ގޮތަކުން އިންޑިއާގެ ގާބިލުކަން އެހެން ހުރިހާ ގައުމަކަށް ވުރެ ބޮޑެވެ. އެހެންކަމުން އިންޑިއާ ކަނޑުގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރި ކަމުގެ މަސައްކަތުގައި އިސް ދައުރު އަދާކުރަނީ އިންޑިއާއެވެ. 

އިންޑިއާ ކަނޑުގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރި ކަމަށްޓަކާ ކުރަންޖެހޭ ކަންކަން ކުރުމުގެ ގާބިލުކަން ކުޑަ ގައުމުތަކަށް ބޭނުންވާ ވަސީލަތްތައް ގާއިމުކޮށްދީ ދުވަހުން ދުވަހަށް ހިންގަންޖެހޭ ހަރަކާތްތައް އިންޑިއާއިން ހިންގާދެއެވެ. އެގޮތުން ރާއްޖޭގައި ދެހެލިކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއަރ ބޯޓެއް ބާއްވައިގެން އެ އޮޕަރޭޝަން ރާއްޖެއަށް އިންޑިއާއިން ހިންގާދެނީ އެހެން ވެގެންނެވެ. އެވަރުގެ އޮޕަރޭޝަނެއް ހިންގުމަށް މާލީ ބޮޑު ހޭދައެއް ކުރުމަށްވުރެ އެހެން ކަންކަމަށް ރައްޖޭން ކުރަންޖެހޭ ހަރަދު ގިނަވެފައި ބޮޑެވެ. އެހެން ކަމުން އިންޑިއާއިން އެ ޒިންމާ އަދާކޮށް ދިނުމަކީ ރާއްޖެއަށް ހުރިހާ ގޮތަކުންވެސް ލުއި ހަރަދު ކުޑަ ފައިދާ ބޮޑު ކަމެކެވެ. އަނެއްކޮޅުން ސާރޗް އެންޑް ރެސްކިއު އޮޕެރޭޝަނަށް ބޮޑު ހަރަދެއް ނުކޮށް އިންޑިއާއި އެ ހިދުމަތް ލިބުމަކީ ރާއްޖެއަށް ލިބޭ ވަރަށް ބޮޑު ފައިދާއެކެވެ. އެތައް ބައެއްގެ މުދަލާއި ފުރާނަ ސަލާމަތް ކޮށްދޭ ކަމެކެވެ.

އިންޑިއާ ކަނޑުގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރި ކަމަށްޓަކައި ސަރަހައްދު ބެލެހެއްޓުމުގެ އޮޕަރޭޝަނުގައި ރާއްޖެ އޮތް ތަނުގެ ގޮތުން ރާއްޖެއަކީ ވަރަށް މުހިންމު ތަނެކެވެ. އެހެން ކަމުން ރާއްޖޭގައި އެ އޮޕަރޭޝަން ހިންގުން އިންޑިއާއަށް މުހިންމުވަނީއެވެ. އެނޫން ބޭނުމެއް އިންޑިއާއަކަށް ރާއްޖޭގައި ނެތެވެ. ބުނެވުނު އެއްޗެއް ވީމާ ބަސް ގަދަކުރަން ގައުމު ނުރައްކަލަށް ވައްޓާލައިގެންވެސް މުއިއްޒު ބޭނުން ވަނީ ނަމެއްގައި އިންޑިއާ އައުޓް ކުރާށެވެ.

މުއިއްޒެއް ކަމަކު ދިވެހި ރައްޔިތުންނާ ބަތް ކައްކާ ކުޅެން ނޫޅޭށެވެ. ގައުމުގެ މިނިވަންކަން ގެއްލޭތީ ތެޅިފޮޅުނު މުއިއްޒަށް އިންޑިއާގެ ޑޯނިއަރ ފްލައިޓާއި ދެ ހެލްކޮޕްޓަރުން ހިންގާ އޮޕަރޭޝަން ހިންގަން އިންޑިއާ ބަޔަކު ތިއްބަސް މިހާރު އޯކޭއެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިންގެ ޔުނީފޯމް ލައިގެން ބަޔަކު ނުތިބެނިކޮށް އިންޑިއާ ސިފައިން އައުޓް ވީކަމަށް މުއިއްޒަށް ވީއެވެ. 

ޕޯޑިއަމަކަށް ހުއްޓެވުނީމާ ރާއްޖެއަކީ މިނިވަން ގައުމެކޭ އެއްގައުމަކަށް ބަރޯސާއެއް ނުވާނަމޭ ސިޔާދަތޭ ރަތްރޮނގޭ ކިޔާއިރު ހުންނަނީ އޮށްދާހިއްލާ މޭގަނޑު އަނގަޔަށް އަންނަ ވަރަށް ބިރުގެންފައެވެ. އެވާގޮތެއް ނޭނގެއެވެ. އެކަމަކު ގޯހެއް ނޫނެވެ. މުއިއްޒުގެ ހަމައިން ރައީސް ޔާމީނު ވެސް މިނިވަންކޮށްފިއެވެ. މިހަރު އިންޑިއާ ސިފައިން ބާލާ ނިންމަނީއެވެ. އާނއެކެވެ. ޔުނީފޯމް އަޅައިގެން ނޫޅެންޏާ ސިފައިންނަކަށް ނުވާނެތާއެވެ.

މުއިއްޒުގެ ހަމައިން ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރިޔަސް ބަންދުގައި ހުންނަވާހެން އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުންވެސް ޖެހެނީ އެއްތާނގައެވެ. މުއިއްޒު ބަލާ ގޮތަށް އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލީމާ އިންޑިއާގެ ޑޯނިއަރ ފްލައިޓާއި ދެ ހެލްކޮޕްޓަރުން ހޯދާ އެއްކޮށް ފޮނުވަމުންދާ މައުލޫމާތު ބަރާބަރަށް އިންޑިއާއަށް ލިބިލިބި ހުންނާނެއެވެ. ތިބި އިންޑިއާސިފައިން ޔުނީފޯމް އެޅުން ހުއްޓުވާފާ އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުނު ކަމަށް ބުނެ ހަވާ އެރުވީމާ ހުންނަނީ އިންޑިއާ ސިފައިން ރަނގަޅަށް ބޭލިފައެވެ. 

ދުވަހަކު ނެތް ވަރަށް ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރުންނާ ނައިބު ވަޒީރުން ލާން މަޖުބޫރުވީ މިލިއަނުން، ބައި މިލިއަނުން ރުފިޔާ ނަގައިގެން ކަމަށް އަޑުއެރުމުގައި ސަބަބު ތަކެއް ވާނެއެވެ. 

އެއީ ކާކު މިއީ ކާކު އަދި އެގަހުކޭލެއް މިގަހު ކޭލެއް ވަކިނުވާ ވަަރަށް އެ ބައިވަރު އޮތީ ކޭސް ހުރިގޮތަށާ ޑަޒަނުންނެވެ. މި ސަރުކާރުގެ ސިޔާސީ މަގާމު ތަކަކީ ގުދަން ކުރެވޭ ވަރަށް އަދަދުންމަތި މުދަލެކޭ އެއްފަދައެވެ. ލީދުވަހު ނޫން އަނެއް ދުވަހު ފީވެގެން ޑަސްބިން ކުރަން ޖެހެނީ އަވަސް އަރުވާލައިގެން ބަލާ ނުލާ ލާރިކޮޅު ނަގަން ހަދައިގެން ކަމަށްވުން ގާތެވެ. 

މިއީ މުޅިން އަލަށް މިރާއްޖޭގެ ސަރުކާރަކުން ފެންނަ ކަމެކެވެ. ގައުމިއްޔަތު ބޮޑުވީމާ ދޮގާ މަކަރު ގިނަވެފައި ސިޔާސީ މަގާމު ތަކުން އިންސާނީ ވަގުފާރި މުޅިން އާޒާތަކަށް ހިނގަނީ ތޯއްޗެކެވެ.؟

ސަރުކާރުން ދުރަށް ޖެހިލާއިރު އަންނަ މަޖިލިސް އިންތިޚާބަށް ޕީޕީއެމް ޕީއެންސީގެ ޓިކެޓް ދިނުންވެސް އޮތީ ބައެއްގެ ޖީބަށް ބޮޑުވާ ގޮތަށް ކަމަށް އެވެރިންގެ ތެރޭގައި ކުދިކިއުން ގިނަވެއްޖެއެވެ.

ޕާޓީއަށް ޚިދުމަތްތެރި ޒަމާންވީ ލޯޔަލިސްޓަށްވުރެ ޕްރައިމަރީގައި ވާދަކުރަން ދުރުންއައި ލޯނުދެކޭ މީހާ މާމޮޅުވެފައި މަތިފަޑީގައި ދަނޑި އަނބުރަނީ ކަމެއް ވީމައެވެ. ދާއިރާގެ ވަޒީފާތަކާ ކަންފަހި ކަމާ، ސަރުކާރުން ދާއިރާ ލޯނުދެކޭ މީހާ ކުރާ ކަންކަން ހިނގަނީ ދުރުން އައި މީހާ ބޭނުންވާ ގޮތަށެވެ. ރަނގަޅަށް ބަލާއިރު އޭނާ އުޅެނީ ޕްރައިމަރީ ގަންނަން ބޭފުޅެއްގެ ޖީބަށް ބޮނޑިވަރެއް ލައިދީގެން ނޯލައެވެ. ދެންވާ ގޮތަކީ އަސްލު މީހާގެ ކެމްޕޭނުގައި އުޅޭތީ ފޭކް މީހާ ދަންނަވާލާ އިރަށް ވަޒީފާއިން ވަކިކޮށް، އަނެއް ބަޔަކަށް ވަޒީފާދީ ވެސް ހަދާ ކަމަށް ވެއެވެ.

ބައެއް މީހުން ބުނަނީ މިއީ ރައީސް މުއިއްޒަށް ވަގަށް ސަރުކާރު ތެރޭގައި ތިިބި ބޮޑުންގެ އެހެން ބަޔަކު ކުރާ ކަމެއް ކަމަށެވެ. އަނެއް ބަޔަކު ގަބޫލު ކުރަނީ ހުރިހާ ކަޓަކާ  ދޮގާ މަކަރާ ހީލަތް ހަދަނީ މުއިއްޒު ވިދާޅުވެގެން ވިދާޅުވާ ގޮތަށް ކަމުގައެވެ. 

ރައީސް ޑރ މުއިއްޒަކީ އެބުނާހާ ތެދުވެރި ނިޔަނެތި އަމުދުން އިތުރުފުޅު ނުހައްދަވާ ބޭފުޅެއްތޯ ނޫންތޯ ކިޔާ މީހުންގެ ވިސްނުމަށް ދޫކޮށްލަމެވެ

މާލެ ސިޓީ މޭޔަރުކަމުގެ ބައި-އިލެކްޝަނަށް ޕީއެންސީ ނިކުތީ އާޒިމާ ޝުކޫރަށް މޭޔަރުކަން ދީގެންނެވެ. ސަންގު ބަހުސް ވެސް ހީވަނީ މޭޔަރުކަން އާޒިމާއަށް ލިބިގެން އުޅޭހެންނެވެ. ސަންގުފުމޭ މީހާއަކީ ވަޒީރަކަށް ވިޔަކަސް ނެތް މީހެއްގެ ކަށިހަފާ ކޭއިރު ހީވަނީ އާޒިމާ މަގާމާ ހަވާލުވުމުގެ ރަސްމިއްޔާތުގައި ތިބިހެންނެވެ. ވާދަވެރި ކެންޑިޑޭޓުން އަނގަ ނޯވެގެން ބަހުސްގެ މޮޑަރޭޓަރ، މޮޑަރޭޓްކުރާ ވަރު ވެގެން ދިޔައީ ގައިމު ވަރެއް ކޮށްލެވުނީމަތާއެވެ. 

ބަހުސުގެ ސްޓޭޖު މަތީގައި އާޒިމާގެ ކަންފަތް ދޮށުގައި ޗުކްޗުކް އަޅުވާ ހިސާބަށް އެމްޑީޕީ ކޮށިއަރުވާލަން ދަ ޑިމޮކްރޭޓްސް ވެސް ތުންގުޅައިގެން ތިބިކަން ބޭޒާރުވިއެވެ. އެމްޑީޕީ ޓިކެޓްގައި ސިޓީ ކައުންސިލަށް ހޮވިގެންހުރެ ޕާޓީ ބަދަލުކޮށްގެން ޕީއެންސީއަށް ވާގިދީ އެމްޑީޕީ ފޭލިކޮށްލަން ކުރި މަސައްކަތް ޗޮކުން ދުއްވާލީ މާލޭ މީހުނަށް ސައިފްމެންގެ އިހުލާސްތެރިކަމެއް ނެތްކަން އެނގޭތީއެވެ. 

މާލޭ މޭޔަރަކަށް ދަރަނި ބޮލެއް ހޮވައިގެން ޖެހޭނެ ދަތުރު މާލޭ މީހުނަށް އެނގެއެވެ. ގަލޮޅު އުތުރު މީހުންގެ ހައްގުގައި ސައިފަށް ކޮށްދެވުނު ކަމެއް ނެތްކަން މާލޭ ރައްޔިތުންނަށް ނޭނގޭހާ އެ މީހުން ގަމާރެއް ނޫނެވެ. އެމްޑީޕީ ރޫޅާލަން ޑިމޮކްރެޓުން ޕީއެންސީއާއި ގުޅިގެން ކުރާ ނާކާމިޔާބު މަސައްކަތުން ރޫޅި ހަސްނެތި އިތުބާރު ކެނޑެނީ ޑިމޮކްރެޓްސްގެއެވެ.

އެމްޑީޕީއަށް ރައްޔިތުން އިތުބާރު ކުރެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް އެންމެ ބޮޑަށް މަސައްކަތް ކުރާ ޕާޓީއަކީ އެމްޑީޕީކަން މާލޭ މީހުންނަކަށް ނޯޅެއެވެ. އަމްދުން އާޒިމަކީ މާލޭ މީހުން ބޭނުން ވެގެން ހޯދާ ޒާތުގެ ލީޑަރެކެވެ. އާދަމް އާޒިމަށް ވާނެ ކަމާއި ކުރާނެކަން ހުރިހާ ދިވެހިންނަށް ވެސް އެނގެއެވެ. މާލެ ސިޓީ މޭޔަރަކަށް ދަރަނިން ބޯހިކެން ނެތް ބަނގުރޫޓް ލޯޔަރެއް ހޮވައިގެން އޭނާގެ ބަރަހަނާ ނިވާކޮށްދޭން އުޅެވެން ނެތްކަން މާލޭ މީހުން ސާބިތުކޮށް ދީފިއެވެ.

އެހެން ނޫނަސް ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ސިޓީއެއްގެ މޭޔަރުންނަކީ އެމްޑީޕީ މޭޔަރުން ކަމުގައިވުމަކީ ސަމާސާ ކަމެއް ނޫނެވެ. ދިވެހި ރައްޔިތުން އެމްޑީޕީއާއި މެދު ކުރާ ފާގަތި އުންމީދު ތަކެއް އޮތްކަން އެކަމުން ސާފެވެ. އެމްޑީޕީއަށް ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރު އޮތްވަރު އެކަމުން ސާބިތުވެއެވެ. ވެރިކަން ހިންގުމުގެ މުޅި ނިޒާމުގެ އިތުބާރު ގެއްލިފައި އޮތަސް އެމްޑީޕީއަށް ރައްޔިތުން ކުރާ އިތުބާރު ރާއްޖޭގެ ސިޓީތަކުގެ މޭޔަރުކަމުން އެއޮތީ ފެންނާށެވެ.  

އެންމެ ރަނގަޅެވެ. ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް ބޭނުންވާ ބޭސްފަރުވާ ކުރުމަށް އިންޑިއާއަށް ކުރާ ހޭދައަށްވުރެ ބޮޑު ހޭދައެއް ނުކޮށް ބެންކޮކުންނާއި ދުބާއީންނާއި މެލޭސިޔާއިންނާއި ސިންގަޕޫރުންނާއި ޗައިނާއިން ބޭސްފަރުވާ ކުރެވޭނެ ހެއްޔެވެ.  އިންޑިއާގެ ހޮސްޕީޓަލް ތަކުން ހެޔޮ އަގުގައި ދިވެހީން ހޯދި ހިދުމަތަށް އާސަންދައިން ދައްކަންޖެހި ނުދެއްކި ހުރި އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާއެއް މިހާރުވެސް އެބަ އޮތެވެ. އެ ހާލުގައި އޮތް ދިވެހި ދައުލަތަށް ބެންކޮކް ފަދަ ގައުމު ތަކުން ރައްޔިތުންނަށް ބޭސްފަރުވާކޮށް ދިނުމުގެ ގާބިލުކަން އެބަހުރި ހެއްޔެވެ. ކުޑަ މިނުން ފްލައިޓް ޓިކެޓަށް ބެއްޔަސް އިންޑިއާ އަށް ކުރާ ދަތުރަކަށް ވުރެ ދެގުނަ ތިންގުނަ ބޮޑުކޮށް ހޭދަނުކޮށް އެއިން އެންމެ ދަތުރެއް ވެސް ފަރުޖެއްސޭނެ ހެއްޔެވެ. ނުވާނެއެވެ.

ދައުލަތުގެ އިސްމަގާމުތަކުގައި ތިބެގެން ރައްޔިތުން ހައްދަން ކޮންމެ އެއްޗެކޭވެސް ކިޔެދާނެއެވެ. އެ މީހުނަށް އާއްމު ދެރަވަރު މީހާގެ ހާލަތު ވަޒަން ނުކުރެވޭ ތާނގައި ދައުލަތު އާމްދަނީ ހަރަދު ކުޑަކޮށްވެސް ވަޒަންކޮށްލެވޭ ނަމަ އަމިއްލަ ހާލަށް ހަމްދަރުދީ ވާނެއެވެ. އިންޑިއާއަށް އާސަންދަ ހަމަ ނުޖެހިގެން އެތައް ސަތޭކަ ބަޔަކު ކޮންމެ ދުވަހަކު އެބައުޅެއެވެ. ހަމަޖެހޭ އާސަންދައިގެ ހަރަދު ނުލިބިގެން މީހުންގަނޑު ތެޅެފޮޅޭކަން ނޭނގޭ ބަޔަކަށް ނޭގުނަސް މިހާރުވެސް އެއްޔަކީ ދައުލަތަށް އޮތް ކުޑަ ބުރައެއް ނޫނެވެ. އާސަންދައާއި އެންސްޕައިން މިލިޔަނުން ފައިސާ ނުލިބިގެން ބަނގުރޫޓުވާ ހިސާބުގައި ރާއްޖޭގެ އެތައް ބޭސްފިހާރައަކާއި ކުލިނިކެއް އެބަހުއްޓެވެ. އިންޑިއާގެ އެތައް ހޮސްޕިޓަލަކުން ހިދުމަތް ހޯދާ ފައިސާ ނުދެއްކިފައި އެތައް މިލިޔަން ޑޮލަރެއް އާސަންދައިގެ ދަރަނީގެ ގޮތުގައި އެބައޮތެވެ. މިވަރު ގައުމަކުން ބެންކޮކާއި ސިންގަޕޫރާއި މެލޭސިޔާއާއި ދުބާއީން ރައްޔިތުންނަށް ބޭސްކޮށްދޭ ވާހަކަ އެބަ ދައްކައެވެ. 

އަދިވެސް އެހެން ވާހަކައެކެވެ. އަވަހަށް ހަލާކުވާ ޒާތުގެ ކާބޯތަކެތި އިންޑިއާ ނޫން ގައުމަކުން ގެންނަން ހޭދަ ކުރަންޖެހޭ ވަގުތާ ފައިސާއަށް ބެއްޔަސް އެތައް ގުނައެއް އިތުރުވާނެއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ކާބޯ ތަކެތީގެ އަސާސީ ބާވަތްތައް އަތްފޯރާ އަގެއްގައި ބާޒާރުން ލިބޭކަށް ނުހުންނާނެއެވެ. ސަރުކާރުން ސަބްސިޑީ ދީގެން އަތްފޯރާ ފަށަށް ތަކެތީގެ އަގު ތިރިކުރުމުގެ ފުދުންތެރިކަން ދިވެހި ސަރުކާރުގައި މިހާރުން މިހާރަށް އެބަހުރި ހެއްޔެވެ. ނެތެވެ. ފަސޭހައަކުން ގޮތެއް ނުވެސް ހޯދޭނެއެވެ. ޗައިނާގެ އުގަށް ވެއްޓިގަތަސް ވާނީ ވާން އޮތްވަރެކެވެ. ބޭނުންހާ ކަމެއް ނުވާނެއެވެ.

ދާއިމީ ގޮތެއްގައި ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތަކަށް ނުކުރެވޭ ކަންކަން ޖަޒްބާތުގައި ޖެހިގެން އާނދޮގޭ ކިޔާފައި ފޮރޮޅާލުމުގެ ގެއްލުން ދިވެހި ރައްޔިތުން ލަހެއްނުވެ ތަހައްމަލު ކުރަންނުޖެހިއެއް ނުދާނެއެވެ. ވަރުނުބަލާ ޖަހާ ބޮޑު އިހާ ގޮނޑިން ލުހިގެން ފަނުފުލުން ޖެހެނީ ބިންމައްޗަށްކަން ނޭނގުމަކީ ގަމާރުކަމެވެ.

ސިޔާސީ ވާދަވެރިކަމުގައި ރައިސް ޔާމީނު އިސްވެ ހުންނަވާ ފެއްޓެވި އިންޑިއާ އައުޓް ކެންޕޭން ވީ ރައީސް މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ބޭނުން ކުރެއްވި އެންމެ ތޫނު ހަތިޔާރަށެވެ. އިންޑިއާއިން ރާއްޖެ އަޅުވެތި ކުރަމުން ދާކަމަށް ރައްޔިތުންނަށް އޭނާ ވިސްނާދިނެވެ. އެހެން ކަމުން ރައީސް މުއިއްޒުވެރި ކަމަށް އިސްކުރީ އިންޑިއާ އައުޓް ކުރުމަށެވެ. ކަމުގެ ހައްސާސްކަން އެއްވެސް ވަރަކަށް ވަޒަންކޮށެއް ނުލައެވެ. 

އިންޑިއާ އައުޓު ޖައްސައިގެން އިދިކޮޅުގައި ތިބިއިރު އިންޑިއާއިން އެކަމަކާ އަޅައެއް ނުލައެވެ. އިންޑިއާއިން އިސްކަންދިނީ ދެގައުމުގެ ދެމެދުގައި އޮތް ޒަމާންވީ ރަހުމަތްތެރި އަހުވަންތަ ގުޅުމަށެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު ވެރިކަމަށް އައުމަށް ފަހުވެސް ރައީސް މުއިއްޒު އިންޑިއާ ދުށީ ރާއްޖޭގެ ހަތުރެއް ގޮތަށެވެ. ސިޔާސީ ވެރިންލައްވާ މުޅި އިންޑިއާއަށް ކުޑައިމީސްކޮށް އިންޑިއާއަކީ ގޮތެއް ފޮތެއް ނެތް ބައެއް ކަމަށް ސިފަކޮށް މަލާމާތާ ފުރައްސާރަ ކުރުން އިހުނަށްވުރެ ވެސް ބޮޑު ކޮށްލީއެވެ.

ދެނަކާ ދެނެއް ނެތެވެ. މުޅި އިންޑިއާގައި ރާއްޖެއާ ދެކޮޅުވެރިކަމުގެ ބާންޏެއް ފެތުރި ރާއްޖެ ބޮއިކޮޓް ކުރުމުގެ އަޑު ހިއްޕާލިއެވެ. ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދުގެ މައިތަނބު ކަމުގައިވާ ޓޫރިޒަމްގެ އެންމެ ބޮޑު ހިއްސާއެއް ކުރާ އިންޑިއާގައި ރާއްޖެ ބޮއިކޮޓް ކުރުމުގެ އަޑު ގުގުމާލުމަކީ ރާއްޖެއަށް ކުއްލިއަކަށް ލިބުނު ބޮޑު ގެއްލުމެކެވެ. ދަތްކޮއްޓާ އިލޮށިކޮޅެއްގެ މިންވަރުގެ އުފެއްދުންތެރި ކަމެއް ނެތް ފަތުރުވެރި ކަމަށް ބަރޯސާވާ ރާއްޖެއަށް އެއްވެސް ފައިދާއެއް ރަނގަޅެއް އޮތްކަމަކަށް އިންޑިއާ އާއި އެކު އޮތް ގުޅުން ހީނަރުވުން ނުވާނެއެވެ. 

ބައެއްގެ އުނގުން ނިކުތް ކަމަށް ބުނެ އަނެއް ބައެއްގެ އުނގަށް ވެއްޓިގަތުމަކީ ބައެއްގެ ބެކްޔާޑަށް ދިޔުން ނޫން ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ. ރާއްޖެއާއި އިންޑިއާ އާއި ދެމެދު އޮތް ގުޅުން ގޯސްވީ ދަނޑިވަޅު ބަލާފައި ޗައިނާއިން ރާއްޖޭގެ އަތުގައި ހިފުމުގެ ފަހަތުގައި އަޅުވެތި ކުރުން ނޫން އޮންނާނީ ވަކީން ކޮންކަމެއް ހެއްޔެވެ. އިންޑިއާ ކަނޑުގައި ޗައިނާގެ ހަން ފެތުރުމަށް ޗައިނާގެ ގޮނޑިކޮއްކޮ އަކަށް ރާއްޖެ ނުހަދާ ފަރުޖައްސާނެ ހެއްޔެވެ.

ދޭ ހިލޭ އެހީއާއި ވެވޭ އަޑިނޭނގޭ އެއްބަސްވުން ތަކުން ގެއްލެން އޮތީ ކޮން އެއްޗެއް ކަމެއް ނޭނގެއެވެ. ޗައިނާ އާއި އެކު ހަދާ އެއްބަސްވުމަކުން ނުގެއްލޭ އެއްޗެއް އިންޑިއާ އާއިއެކު ހެދި އެއްބަސްވުމަކުން ނުގެއްލޭނެއެވެ. ރާއްޖޭގެ އެއްވެސް ތާކަށް އިންޑިއާއިން ވެރިވެގަނެ އެ މީހުންގެ ބާރުގެ ދަށަށް ގެންގޮސްގެން އުޅޭ ތަން ނުފެނުނަސް ހަމަ ގައިމުވެސް ލަންކާގެ ހަންބަން ޓޯޓާއަށް ޗައިނާއިން ވެރިވެގަނެގެން އުޅޭތަން ފެންނަން އެބައޮތެވެ.  

ސައިޒް ނޭނގި މަތިހަށި ނަގައިގެން ތެޅެގަތީމާ ފައިދަތިވެސް އަޅުވާނެއެވެ. އެކެއްގެ އުނގުން ފުންމާލައިގެން އަނެކެއްގެ އުނގަށް ވެއްޓި ގަތުމަކީ މިނިވަން ކަމެއް ނޫނެވެ. މިނިވަން ކަމަކީ ކާންދޭ އަތުގައި ދަތް އެޅުމުގެ ލައިސަނެއް ނޫނެވެ.

މަލްޓިޕާޓީ ޑިމޮކްރަސީ ތައާރަފް ވުމާއެކު ކުޑަކާފު ބޮޑުކާފު ޒަމާން މާޒީއަށްވެ ވޯޓުފޮށި ދޮށުން ވަގުތުން ނަތީޖާ ލިބެންފެށިއެވެ. ރައްޔިތުން ބޭނުންވާ މީހާ ހޮވުމުގައި އިތުބާރާ ޔަގީންކަން ބޮޑުވެ ރައްޔިތުންގެ ގިނަ މީހުން ބޭނުންވާ މީހާ އިންތިހާބު ކުރެވޭކަން ޔަގީން ކުރެވުނެވެ. ފޯރި ގަދަ ކެންޕޭނުތައް ހިންގައިގެން ޕާޓީ މީހާ މަގާމަށް ގެންނަން ރޭނިދި ނުނިދާ އުޅެގެން ކައުންސިލްތަކާއި މަޖިލީހާއި ރައީސް ކަމަށް  މީހުން އިންތިހާބު ކުރެއެވެ. 

މަގާމުތަކަށް ރައްޔިތުން މީހުން އިންތިހާބު ކުރަނީ ބަޔަކަށް ބޮޑު މުސާރައާއި ބާރު ހޯދާދޭކަށް ނޫނެވެ. ގައުމު ހަމަ މަގުގައި ހިފަހައްޓާ ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް މަސައްކަތް ކުރުމަށެވެ. ކޮންމެ ޕާޓީއަކުން ވެސް ގަބޫލުކުރާ ފަލްސަފާ ތަކާއި އުސޫލު ތަކުގެ ތެރެއިން ރައްޔިތުންނަށް މޮޅާއި ރަނގަޅު ހޯދުމަށެވެ.

އިންތިހާބު ވުމަށްޓަކައި ރައްޔިތުންގެ ތެރޭގައި ވިއްކާ ފިކުރާއި ހިޔާލާއި ވައުދުތައް ގަބޫލުކޮށް މީހުން އިންތިހާބު ކުރަނީ ކަށީގެ މަދަށް ބަޔަކު މަސައްކަތް ކޮށްގެންނެވެ. މުހުތާދު ޖެހިފައި ތިބޭ ރައްޔިތުންގެ ނިކަމެތި ކަމުގެ ފައިދާ ނަގައިގެން ވެސް މަގާމަކަށް މީހަކު އިންތިހާބު ވަނީ ރައްޔިތުންގެ މޮޅާއި ލާބައަށްޓަކައެވެ.

އަމިއްލަ ނަފުސަށް ކަމެއް ވިޔަސް ނުވިޔަސް ޕާޓީ ޓިކެޓްގައި ނިކުންނަ މީހާއަށް ވޯޓު ދީގެން ޕާޓީ ބާރުވެރި ކުރުވުމަކީ ގިނަ ބަޔަކު މަގާމަކަށް މީހަކު އިންތިހާބު ކުރާ ސަބަބެވެ. ރާއްޖޭގައި ބޭއްވުނު ހުރިހާ އިންތިހާބަކުން ވެސް ފެންނަން އޮތީ ޕާޓީ ބާރުވެރި ކުރުވުމެވެ. އެހެނަސް ޕާޓީ ބާރުވެރި ކުރުމަށް ވޯޓު ހޯދައިގެން އިންތިހާބު ވުމަށް ފަހު ރައްޔިތުން އިންތިހާބު ކުރި ހައިސިއްޔަތު ބަދަލު ކުރުމަކީ އާދައިގެ ކަމެއް ކަމަށް ވެއްޖެއެވެ. 

އިންތިހާބީ މަގާމުތަކުގައި ތިބޭ މީހުން ޕާޓީ ބަދަލު ކުރުމަކީ ގިނަ ރައްޔިތުން އެދޭ ގޮތެއްނޫނެވެ. ކައުންސިލަރުންނާއި މަޖިލިސް މެންބަރުން ޕާޓީ ބަދަލު ކުރުމަކީ ވޯޓުދީގެން މަގާމުތަކަށް މީހުން އިންތިހާބު ކުރުމަށް ރައްޔިތުން ފޫހިވުމުގެ އެންމެ ބޮޑު އެއް ސަބަބެވެ. އިންތިހާބުވާ ހައިސިއްޔަތު ދޫކޮށް އެނޫން ގޮތެއް ހިޔާރު ކުރުމުގައި ހައްދު ފަހަނައަޅާ ދިޔުމުން މުޅި ނިޒާމު ބޮޑު ފަކުރަކަށް ވެއްޖެއެވެ. 

މަގާމަކަށް ރައްޔިތުން އިންތިހާބު ކުރުމުން ގޮނޑި ވިއްކާލައިގެން އަމިއްލަ ބޮޑި ބޮޑުކުރަން ރައްޔިތުންދޭ ވޯޓަށް ހަރާންކޯރުވުން އިންތިހާއަށް ބޮޑުވުމުން ވޯޓު ދީގެން ކަންކަމަށް މީހުން ހޮވާކަށް ގިނަ ބަޔަކު ބޭނުމެއް ނުވެއެވެ. ރިޝްވަތުގެ ހަރާން ފައިސާގައި ހިފައިގެން ޕާޓީ ބަދަލުކޮށްފައި ކަން ހަލާލު ކުރަން ބުނެ އުޅެނީ ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް ކުރިކަމެއް ކަމަށެވެ. ކިތަންމެ މޮޅު ވާހަކައެއް ދެއްކިޔަސް ހަގީގަތަކީ ކޮބައިކަން އާއްމު ރައްޔިތުންނަށް އެނގެއެވެ. 

އިންތިހާބު ތަކުގައި ވޯޓުލުމަށް ރައްޔިތުން ފޫހިވީ އެހެން ސަބަބުތައް ވެސް ބައިވަރެވެ. އޭގެތެރެއިން ދޮގުވައުދު ވެގެން ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވާލައިގެން މަގާމު ހޯދުމަކީ ކުޑަކަމެއް ނޫނެވެ. މަތި މައްޗަށް ބުހުތާން ދޮގު ހަދައިގެން މަގާމު ހޯދައިގެން ބާރުތައް އަންބޮޑިއަށް ޖަހާތަން ދިމާލަން ފެންނަން ފެށީމާ އިންތިހާބު ތަކުގައި ވޯޓު ދިނުމުގެ ބޭނުން ކެނޑިއްޖެކަމަށް ރައްޔިތުން ގަބޫލުކޮށްފިއެވެ. 

އިއްޔެ ނިމިދިޔަ މާލޭސިޓީ ކައުންސިލްގެ ބައި އިލެކްޝަނުން ފެނިގެން އެދިޔައީ އެ ހަގީގަތެވެ. އިންތިހާބު ކުރާ މީހުންނާމެދު ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރު ގެއްލިފައި ވާވަރެވެ. މާލޭ ރައްޔިތުންގެ 70 އިންސައްތަ މީހުން ވޯޓުލާން ނުނިކުތް ނުނިކުތުމަކީ ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމަށް ރައްޔިތުން އިތުބާރު ނުކުރާކަން ދައްކާދިން ދިނުމެކެވެ.

ރައީސް ޔާމީންގެ ވެރިކަމުގައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީހުގެ ގާނޫނީ ބޮޑުތެލިން ކެއްކި ހުރިހާ އެއްޗެއް ރޯފިލުވީ ޢާޒިމާގެ ލީގަލް މިނިސްޓަރ ކަމުގެ ބޮޑު މަގާމުގައެވެ.

ކޮންމެ އަކަސް ރައީސް ޔާމީނަށް ވެރިކަން ނެތި ޖަލު ހުކުމެއްގައި ހުންނެވި އިރު އެމަނިކުފާނުގެ ހައްގުގައި އާޒިމާގެ އަޑެއް ބަޑެއްނެތި ދައުރެއް ނިމިދިޔައެވެ.

ތިމަން ކަމަނާ ސިޔާސީއެއް ނޫންކަން ދައްކަވަމުން ގޮސް ރައީސް މުއިއްޒަށް ވެރިކަން ލިބިވަޑައިގަތުމާ އެކު ހެދިކާ ހެއްދެވި ޢާޒިމާ ކުއްލި އަކަށް ސިޔާސީ ޢާޒިމާގެ ގޮތުގައި ފާޅުވީއެވެ. 

މިހިސާބުން އެނގެން އޮތް ކަމަކީ މީހެއްގެ ވެރިކަން ނެތޭ އިރަށް ޢާޒިމާ އެ މީހަކު ދޫކޮށްލާ ވެރިކަން އޮތް މީހާއާ އެއްކޮޅަށް އަރާ ކަމެވެ. މިހާރު އެހުންނެވީ މުއިއްޒުގެ ރައީސް ކަމުގައި އެރޮނގުން ތަށި މިލްކު ކުރައްވައިގެންނެވެ.

ބަލިކަލޯ ބޮލަށް ތުޅާ ޖެހުމަށް ފަހު އަބަދު މޮޅު ހޯދަން އުޅޭ މީހަކާ މެދު ރައްޔިތުންގެ ގިނަ މީހުން ގަޔަކާ ނުވާނެއެވެ. އެކަން މިއޮތީ މޭޔަރު އިންތިޚާބުން ހާމަވާށެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒަށް އާޒިމާ އެނގިވަޑައި ނުގަތަސް މާލޭ ގިނަ މީހުންނަކަށް ޢާޒިމާއެއް ނުއޮޅެއެވެ. ވޯޓެއް ލައިގެން ހޮވަންޏާ ސްކޫލް ޕީޓީއޭއަށް ވެސް ނުހޮވޭ ޒާތުގެ މީހަކު މި މުހިންމު އިންތިޚާބުގައި ޕީއެންސީން މާލޭގެ މޭޔަރު ކަމަށް ނެރުނީ ރައީސް މުއިއްޒުގެ ވިސްނުމަށް ނަމަ އެ މަނިކުފާނުގެ ވިސްނުން ކޮއްޓެވެ. ނުވަަަތަ މާލޭގެ މޭޔަރު ކަމަށް ޢާޒިމާ ނެރުނީ ޕީއެންސީގެ މީހެއް ނުވަތަ ބައެއްގެ ލަފަޔަށް ނަމަ އެއީ ކަނޑައެޅިގެން އެނގި ތިބެ ރައީސް މުއިއްޒަށް ލަނޑެއް ދޭން ކުރިކަމަކަށް ވެދާނެއެވެ.

މިކަން މިހެން ވުމުގައި އޮތުން ގާތީ 2 ސަބަބެކެވެ. ފުރަތަމަ ސަބަބަކީ މިކަން މިމަގުން ހިންގާފައި މިވަނީ 7 ވަލު ކޮޅުން ނަމަވެސް ރައީސް ޔާމީނަށް ވަފާތެރި ބަޔަކު މާސްކް އަޅައިގެން މުއިއްޒު އަރިހުގައި ތިބީއެވެ.

ނޫނީ ކުށުގެ ރެކޯރޑް ހުރި މީހުންނާ އެގޮތް މިގޮތުން އެކަށީގެން ނުވާ މީހުންނަށް ސިޔާސީ މަގާމު ވިއްކާހެން ރައީސްއަށް ދޮންކަޅު އަންގާ ނުލާ މުއިއްޒުގެ އަރިސް ބަޔަކު އާޒިމާއަށް ޓިކެޓް ވިއްކާލީއެވެ.

އަޑުތައް ހުރި ގޮތުން ވެރިކަން ކުރާ ޕާޓީން މަޖިލިހަށް ނުކުންނަން ތިބި މިބުނި ފަދަ އެކަށީގެންނުވާ އެތައް ބަޔަކަށް ވެސް ޕްރައިމަރީގައި ވާދަ ކުރުމާ މަޖިލިސް ޓިކެޓް ވިއްކުމުގެ ކަންކަން އެތަނުގައި ދަނީ ހިނގަމުންނެވެ.  

ރައީސް ޑރ މުއިއްޒު ވާނުވާގައި ހުންނަވައިފި ނަމަ ހޭވެރިކަން ވާނީ  ފެތެމުން ގޮސް ނޭފަތާ ހަމައަށް ފެންއަރާ ނޭވާ ނުލެވެން ފެށީމައެވެ. 

ވެރިކަމަށް ދެމަސް ނުވަނީސް ކެޕިޓަލް ސިޓީގެ ވޯޓުން ރައީސް މުއިއްޒު ބަލިވީމާ އެއީ ލައްކަ ބޮޑަށް ބަލިވީއެވެ.

ދަންނާށެވެ. ވެރިކަން ފެށުމަށްފަހު ހިނގާ ކޮންމެ ދުވަހަކީ އެކަކުގެ ރުހުން ލިބުނިއްޔާ 3 މީހުންގެ ނުރުހުން އެވެރިޔަކަށް ލިބޭނެ ދުވަހެކެވެ. މިހާ ކުރީކޮޅު މޭޔަރު އިންތިޚާބުން މިލިބުނު މިންގަނޑުން ހިސާބު ހަދާނަމަ ޑރ މުއިއްޒުގެ ވެރިކަމުގެ މުއްދަތު ލައްކަ ކުރޭ މިހާރު ހީވާން ފަށައިފިއެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒު ޗައިނާގައި ހުންނަވާ ވެސް ކޯޗް ބުނާ ގޮތަށް ނުފަރިތަ ކަމާއެކު ޕޯޒްވެ އަތާ އަތް ޖޯޑު ކުރައްވާ އިނގިލި ފުޅުތައް ދެއަތް ދެއަތަށް ހިމުން ކުރައްވަމުން ނިކަން ރައީސީ ގޮތަކަށް ރައްޔިތުންނަށް ނުސީދާ އިންޒާރު ދެއްވާ އެމްޑީޕީއަށް އެންޓިކެމްޕޭންގެ ވީޑިއޯއެއް ރިލީޒް ކުރެއްވިއެވެ. އެއީ ވޯޓުގެ އެއްދުވަސް ކުރިއެވެ.

ޗައިނާއިން މާލެ ވަޑައިގަތް އިރު މާލޭގެ މޭޔަރު ހޮވަން ވޯޓްލަމުން ދާތީ އެ ވަގުތު ކޮޅުވެސް ލައްކަ ކެމްޕޭން ކުރެއްވިއެވެ.

ރޯދައަންނަން 2 މަސް އޮއްވާ ކޮންމެ ގޭބިސީ އަކަށް 10 ކިލޯ ކާޑު ދޭނަމޭ ވިދާޅުވުމަކުން ވެސް މާލޭގެ ރައްޔިތުން ނުހެއްލި ބޯކޮށް ވޯޓް އަޅައިގެން މާލޭގެ މޭޔަރު ކަމަށް ހޮވީ އެމްޑީޕީގެ ކެންޑިޑޭޓް އާދަމް އާޒިމެވެ.

ކާޑާ ޕާން ކިލޯއިން ދީގެން ރައްޔިތުން ގިއްގަޅުވާފައި ވެރިން އުދުހި އުދުހި ތިބުމަކީ ކޮމިއުނިސްޓް ފަލްސަފާއެވެ. ޗައިނާއަކީ ކޮމިއުނިސްޓް ގައުމެއް ކަމާ 10 ކިލޯ ހަނޑުލޭ ވިދާޅުވީ ޗައިނާއިން ވަޑައިގެން ނުހިކޭ ދޮންވެލި ފަޔާ އެކު ހުންނަވާ ކަން ދިވެހިން ދަނެއެވެ.

ބައިނަލް އަގްވާމީ ޖިއޯޕޮލިކަލް ތަރުތީބާ ޑިޕްލޮމެޓިކް ކުޅި ހިނގާ މަގު އެނގި ވަޑައިނުގެން ސީދާ ބަހުންނާ ނުސީދާކޮށް އަވަށްޓެރި އިންޑިއާއަށް ބަހުގެ ހަމަލާ ތަކެއް ދެއްވާފައި އެނބުރިލި އިރު އަސްތާ ކަމަކު ދާކަށް ނެތެވެ. މުއިއްޒު ދެއްކެވި ވާހަކަ ތަކަށް ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރެއް ރުހުމެއް ނެތްކަން ވޯޓުން ބުނެ އަންގައިފިއެވެ. 

އަމުދުން މިހާރު ވާ އެއްގޮތަކީ ރައީސް މުއިއްޒު ކިތަންމެ ބޮޑު ތެދެއް ހެއްދެވިޔަސް އެއީ އިތުރުފުޅޭ ހީވާ ވަރަށް ރިޔާސީ އިންތިޚާބުގައި ދޮގު ވާހަކަ ދެއްކުނީ ކަމަށްވުން ގާތެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ވަޑައިގެން ފަހުން ބޭއްވޭ އެންމެ ވާދަވެރި އިންތިހާބުގައި މާލޭ ރައްޔިތުން ޑރ. މުއިއްްޒަށް ނޫނެކޭ ބުނެފިއެވެ. މާލޭ މޭޔަރުކަން ޕީއެންސީއަށް ނުލިބުމަކީ ޑރ. މުއިއްޒުގެ ސަރުކާރަށް ކުރިމަތިވާނެ ބޮޑު ގޮންޖެހުމެކެވެ. 

މާލޭ މޭޔަރުކަން އެމްޑީޕީއަށް ކާމިޔާބު ކުރެވުމަކީ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ނާކާމިޔާބަށް ފަހު އެމްޑީޕީއަށް ހަމަޖެހުމުގެ ނޭވާއެއް ލުމަށް ލިބުނު ވަރަށް ބޮޑު ހިތްވަރެކެވެ. އަދިވެސް ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރު އެމްޑީޕީއަށް އޮތްކަން ރަމްޒުކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. 

މާލޭ ސިޓީ މޭޔަރ އިންތިހާބުގައި އާދަމް އާޒިމު ހޯއްދަވަމުން ގެންދަވާ ކާމިޔާބީއަށް ހީރަސް ނިއުސް ޓީމުގެ ފަރާތުން މަރުހަބާ އާއި ތަހުނިޔާ ދަންނަވަމެވެ.

ޅަނބާޅަކަން ގެއްލި އަސްރުން ތިރިވީމާ އާނދޮގޭއޭ ކިޔާ މޭ ފުއްޕިޔަކަސް މީހަކަށް ޑަރުވެސް ހީނުވެއެވެ. ތިޔަ މޭ ފުއްޕުންގަނޑު އެންމެންނަށް ވެސް ނިކަން ރަނގަޅަށް އެނގެއެވެ. ތިޔަ ފުއްޕުންގަނޑު ދެކިދެކި ބާވެއްޖެއެވެ. 

މައުމޫނު އަތުން ކައިގެން ކާންދިން އަތުގައި ދަތްއަޅާ ވަހީދުގެ ތޮއްވަރިއަށް ވަދެ 300 މިލިޔަން ޑޮލަރުގެ ބަދަލެއް ގައުމުން ދޭން ޖެއްސިކަން މީހުން ހަނދާނެއް ނުނެތެއެވެ. ޖީއެމްއާރު ބޭރުކޮށްލީ ތިމަންނައޭ ބުނެ ބައިސާ ކަނޑާއިރު ގައުމަށް ޖެއްސި ބޮޑު ތަކުލީފާ ދިން ބޮޑު ގެއްލުމުން އަދިވެސް އުޅެނީ އަރައި ނުގަނެގެންނެވެ. 

ޔާމީނުގެ ހުރިހާ ވެސް ހަލާކަކަށް ވީވެސް އާޒިމާގެ ގޮތް ދޫނުކުރުމާއި ބަދަލު ހިފުމުގެ ތޮބީއަތެވެ. ޔާމީނު ޖަލުގައި އޮންނަން ޖެހުނު ސަބަބު މެދުވެރި ކުރުވީ އާޒިމާއެވެ. ޔާމީނަކީ އަނިޔާވެރި ވެރިކަމެއް ކުރި މީހަކަށް ހެދީ އާޒިމާ ދިން ގާނޫނީ ނުލަފައެވެ. 

ތިބާގެ ބޮޑާކަމާއި މަވެތިކަމުން އުފާވެރި ޒަވާޖީ ހަޔާތެއް ނުހޯދުމުން އެ ކަމުގެ އުގޫބަތް ހުރިހާ ކަނބަލުންނަށް ދޭން ނޫޅޭށެވެ. ހައްގުގެ ނަމުގައި މަވެތިކަން ބޮލަށް ވައްދައިގެން ހުރިހާ ކަނބަލުންނަކީ އެކަނިވެރި މައިންނަށް ހަދަން ނޫޅޭށެވެ.

ކާމިޔާބު މީހުންނަކީ ދަރަނި ނުދެއްކުމުގެ ނިޔަތުގައި މަކަރާ ހީލަތުން ދަރަނި ނަގައިގެން ދަރަނި އަދާ ނުކޮށް ހުއްޖަތް ދައްކައިގެން ދަރަނިން ބަރީއަ ވާން އުޅޭ ބައެއް ނޫނެވެ. އެއްބަސްވުމާއެއް ގޮތަށް ދަރަނި ނުދައްކައިގެން 4.2 މިލިއަން ރުފިޔާ ނުދައްކައިގެން ކޯޓަކުން ދަރަނި ސާބިތު ކުރާނީ ކިހާ ގޮތެއް ނެތުނީމާ ހެއްޔެވެ. ނުވިތާކަށް ލޯނު ހޯދަން އަމިއްލަ ކުންފުންޏަކުން ނެގި މިލިޔަނަކަށް ވުރެ ގިނަ ރުފިޔާ ލޯނު ލިބުމުން އަދާނުކޮށް އަހަރު ތަކެއް ވޭތުކޮށްލާނީ ކިހާ ގޮތެއް ނެތީމާ ހެއްޔެވެ. 

ރައީސް މުއިއްޒު ބޮލަށް ޗިޕް ޖަހައިގެން މާލޭ މޭޔަރު ކަމަށް ކުރިމަތި ލައިގެން އުޅެނީ ދަރަނި އަދާކުރުވުން ނޫން ބޭނުމެއްގައެއް ނޫނެވެ. ފަރާތް ފަރާތުން ތީރު އުކަނީ އުކެން އޮތީމައެވެ. ބޯހަރުކަން ދެއްކޭނީ އަނގައިންނެވެ. ޝަރީއަތުގެ މަޖިލީހުގެ ކޮށިގަނޑަށް އަރާލަން ޖެހުނީމާ ވީވަރު ލޮލުން ދުށީމެވެ.

އަތްފައިން ވާގި ދޫވެ އަޑުން އަޑުނަގާ ރޮއިހޭރި އެޅިކަރުނުން ކަކޫތާފެން ހެދުނޭ ބުންޏަސްް ދޮގަކަށް ނުވާނެއެވެ. ޕޯޑިއަމެއް ލިބުނީމާ އަނގައެއް އޮތީމާ އަނގަ ދިޔާ ކުރެވިދާނެއެވެ. 

ދަރަނިތައް އޮތްތާ އޮއްވާ ކްރިމިނަލް ކޯޓުގައި ހިނގަ ހިނގާ އޮތް ކުށުގެ މައްސަލަތައް އަދި ކޮބައިހެއްޔެވެ. ރަސްމީ އިދާރާއަކަށް ދޮގު މައުލޫމަތު ދިނުމުގެ ކުށުގެ ދައުވާ ނުހިނގާ ހުއްޓިފައި އޮތުމަކީ މައްސަލައެއް ނެތުމެއް ނޫނެވެ. މިހުރިއްޔަކީ ޔޯލަޔޯލަ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. 

އަޒިމާގެ ދަރަނިވެރިކަމާއި ކުށުވެރިކަމުގެ އަގު އަދާކުރަން މާލޭ ރައްޔިތުންނަށް ނުޖައްސާށެވެ. ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީގައި އާޒިމާއަށްވުރެ މާލޭ މޭޔަރު ކަމަށް އެކަށޭނަ މީހަކު ހަމަ ނެތީ ހެއްޔެވެ. ލަދުގެ ކަންފުޅެއް ވެސް ހުރިނަމަ އޮފުކޮށްގެން މާލޭ ރައްޔިތުންގެ ކުރިމައްޗަށް އާޒިމާއެއް ނުނެރޭނެއެވެ. ކިތަންމެ ފޮއްޗެއް ދަމާ ކިތަންމެ ލަވައެއް ކިޔަސް އާޒިމާއަކީ މާލޭ މީހުންގެ ޗޮއިސަކަށް ނުވާނެއެވެ.

އާނއެކެވެ. ޗައިނާ ސަރުކާރާ އެކީގައި ކުރެވޭނެ މަސައްކަތްތައް ޔަގީނުން ވެސް ހުންނާނެއެވެ. ޝިޔާމް ނުބުންޏަސް އެންމެނަށްވެސް އެކަން އެނގޭނެއެވެ. ފުޖިއާން ޕްރޮވިންސްގެ މޭޔަރާ ބައްދަލުކޮށް މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތުގައި ހުރި ގޮންޖެހުންތައް ހައްލު ކުރުމަށް ކުރީ ކޮން މަޝްވަރާތަކެއް ކަމެއް ނުބުނެވެނީ ވަކިކަމެއް ވަކިގޮތަކަށް ކުރަން އެއްބަސް ނުވެވޭތީކަން ޔަގީނެވެ. 

ރާއްޖޭގެ މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތުގައި މިވަގުތު ހުރި މައްސަލަތައް ހައްލުވާ ތަން ޝިޔާމަށް ފެންނަން ފެށީ ރައީސްގެ ޗައިނާ ދަތުރުފުޅާ ގުޅިގެން ކަމަށްވާނަމަ ކުރިން ޝިޔާމް އެދެއްކީ ކޮން ވާހަކަ ތަކެއް ހެއްޔެވެ. ރާއްޖޭގެ މަސްވެރިކަމަށް ހުރި ދަތިތައް ހައްލުނުވެގެން އުޅެނީ ޓެކްނޮލޮޖީ އާއި އެކްސްޕަޓީޒް ނެތިގެނެއް ނޫނެވެ. ކިރިމަހަށް ފައިސާ ނުދެވިގެން އުޅެނީ ކޮން ޓެކްނޮލޮޖީ އަކާއި އެކްސްޕަޓީޒްއެއް ނެތިގެން ހެއްޔެވެ. ރަށްރަށުގައި ހުރި އައިސް ޕްލާންޓްތައް ހިންގައިގެން މަސްވެރިންނަށް އައިސް ނުދެވެނީ ކޮން އެކްސްޕަޓީޒްއެއް ނެތިގެންހެއްޔެވެ. 

ޗައިނާގައި ހުރި އެންމެ ބޮޑު މަސްވެރިކަމުގެ ކޯޕަރޭޝަނަށް ހޮންދޮން ފިޝަރީޒް ކޯޕަރޭޝަންއަށް ވަދެލެވުނީމާ އާސޯހުވެ ސޮނިވެއްޓި އާގަމަ ވާނެއެވެ. އެތަނުގެ އުފެއްދުންތަކާއި އެތަން ދުނިޔޭގެ އެހެން ގައުމުތަކަށް ފުޅާވެފައި އޮތް މިންވަރު އެނގި ސިއްސައިގެން ދާނެއެވެ. ދުނިޔޭގައި އެންމެ ބާރަށް ކުރިއަރަމުން އަންނަ ޗައިނާގައި ކަންކުރާގޮތަށް ރާއްޖޭގައި ކަންކަން ކުރެވޭނެ ކަމަށް ހީކޮށް ރާއްޖޭގައި އޮތް ކަޅުބިލަމަހާއި ކަންނެލީ މަސްވެރިކަން ނޫން އެހެން ގޮތެއް ހޯދަން އުޅެގެން ރާއްޖޭގެ މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތު ފުޑާލަން ކޮންމެސް ނޫޅެއްޗެވެ. 

ތިޔަހެން ކޮށްލާ ދަތުރަކުން ފެންނަ ތަނަކުން ޒަމާނުއްސުރެ ދިވެހިން ކުރަމުންއައި ކަޅުބިލަ މަހާއި ކަންނެލީގެ މަސްވެރިކަން ދޫކޮށް އެހެން ގޮތަކަށް ރާއްޖޭގެ މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތު ފުރޮޅާލަން ނުވިސްނައްޗެވެ. ޝިޔާމް މެންނަށްވުރެ ކުރިން ރާއްޖޭގައި ވެރިކަން ކުރި މީހުންވެސް ތިޔަ ތަންތަން ދުއްޓެވެ. ބަޔަކު ކަމެއް ކުރިޔަސް އެންމެނަކަށް ބަޔަކު ކުރާހާ ކަމެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. 

ޗައިނާއަކީ މު ޅިދުނިޔޭގައި އޮތް އެންމެ ވަރުގަދަ އެއް އިގްތިސާދެވެ. މީގެ ހައެއްކަ އަހަރު ކުރިން ދުނިޔޭގެ އެންމެ ބޮޑު އާބާދީއެވެ. ސައިންސާ ޓެކްނޮލޮޖީގެ ގޮތުން އެންމެ ކުރީގައި އޮތް އެއްގައުމެވެ. އެމީހުން ކުރިއަރާ ދިޔައީ އެއް ދުވަހަކުން ދެދުވަހަކުން ނޫނެވެ. އެމީހުން ކުރާހާކަމެއް ރާއްޖެއަކަށް ނުކުރެވޭނެއެވެ. އެ ވަސީލަތެއް އެ ހަކަތައެއް އެ ކުޅަދާނަކަމެއް ރާއްޖެއަކު ނެތެވެ. 

މީގެ މާނައަކީ އައު ފުރުސަތުތައް ހޯދާ އައުގޮތައް ތަޖުރިބާ ކުރަން މަސައްކަތް ނުކޮށް ހުއްޓި ތިބޭ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. ނެތްވަރުން ބަޔަކު ކުރާހާ ކަމެއް ކުރަން ނޫޅޭ ވާހަކައެވެ. ރާއްޖެ އޮތީ ވަރަށް ބޮޑަށް ކަޅުބިލަމަހާއި ކަންނެއްޔަށް ލިމިޓްވެފައި ކަމަށް ދެކިގެން އެކަން ހުއްޓާލަން ކޮންމެސް ނޫޅެއްޗެވެ. ހޮންދޮން ފިޝަރީޒް ކޯޕަރޭޝަނުން އެ ކުރާ ޒާތުގެ މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ޝައުގުވެރިކަން އެބަހުއްޓޭ ކިޔާފާ އެފާޑަށް އުޅެ ނުގަންނައްޗެވެ. 

މަސްވެރިންނަށް މިވަގުތު ދިމާވެފައި ހުރި ދަތިތަކުގެ ތެރެއިން އައިސް ލިބުމުގެ ދައްޗާއި ދޯނި ފަހަރުގައި މަސް މެނޭޖް ކުރުމަށްޓަކައި ހުރި ދަތިތައް ހައްލުކުރަން ކުރެވެން އޮތްކަމެއް ކުރާށެވެ. ކިރާ މަހަށް އަވަހަށް ފައިސާ ދެވޭނެ ގޮތެއް ހޯދާށެވެ. ސްޓޯރޭޖްގެ އިތުރުކޮށް ފަސޭހައިން އައިސް ލިބޭނެ ގޮތް ވޭތޯ ބަލާދޭށެވެ. ބައިހަދާފައި ފޮޓޯނަގާ ސޯސަލް މީޑީއާގައި ސްނެޕްކޮށް ކައިބޮއެ މަޖާކޮށް ހަދަން ގޮސްއުޅޭ ކާނިވަލަކަށް ނުހަދާށެވެ.   

އަވަށްޓެރި އިންޑިއާ އާއި ރާއްޖޭގެ ގުޅުން ގޯސްވެފައިވާ މިދަނޑިވަޅުގައި ދިވެހީންގެ ސަރުކާރުން ފާޅުކުރަނީ ބޮޑާކަމާ ގަދަކަމެވެ. ޑެޕިއުޓީ މިނިސްޓަރުންގެ 3 މީހަކު އިންޑިއާގެ ބޮޑުވަޒީރަށާއި އިންޑިއާއަށް ފުރައްސާރަ ކުރީ އެ މީހުން ޖަޒްބާތުގައި ޖެހުނު ޖެހުމަކުން ކަމަކަށް މިހާރަކު ނުބެލެވެ.

އެ ތިން މީހުންގެ ބަސްމަގު ހުރިގޮތުން ރާއްޖެއާ ދެކޮޅަށް މުޅި އިންޑިއާ ކެކި އަރާއިރު ދިވެހީންގެ ސަރުކާރުން އަޅާ ކަހާނުލައެވެ. ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދު ފުޑުފުޑުވެ ދިވެހި ރައްޔިތުން ނުރައްކަލަށް ވެއްޓުނަސް ދިވެހީންގެ ސަރުކާރަށް ވަރިހަމައެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ބޮޑެތި ވިޔަފާރި ވެރިންނާއި މޯލްޑިވްސް އެސޯސިއޭޝަން ފޯރ ޓޫރިޒަމް އިންޑަސްޓްރީ (މަޓީ) ފަދަ ޖަމާއަތްތަކުން ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކޮށް މަޝްރަހު ފިނިކުރަން ހެސްކިޔާފައި މަސައްކަތް ކުރާއިރު ދިވެހީންގެ ރާއްޖޭގެ ރައީސަށް ކަހެރުވަކެކޭ ވެސް ހީނުވެއެވެ. ޕީއެންސީގެ އިސް ގިނަ މެންބަރުންނާއި އެތައް ސަޕޯޓަރުންގެ ފަރާތުން ފެންނަނީ މުޅިން އެހެން މަންޒަރެކެވެ.

ދިވެހީންގެ ރައީސް މުއިއްޒު ކުރުމަށްފަހު ޑިލީޓްކުރި ޓްވީޓެއް

ހަމަ ދެއްކުމާ ޖަދަލުކުރުމެވެ. ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި އިންޑިއާގައި ހިންގާ #ބޮއިކޮޓްމޯލްޑިވްސް ކެންޕޭނަކީ ކަން ބޮޑުވުމެއް އޮތް ކަމަކަށް ދިވެހީންގެ ސަރުކާރަކުން ނުދެކެއެވެ. އެމީހުން ތިބީ މާބަޑަށް ފުދިފައެވެ. އެކްސްގައި 46.4 މިލިޔަން ފޮލޯކުރާ އަކްޝޭ ކުމާރާއި 45.5 މިލިޔަން ފްލޯކުރާ ސަލްމާން ޚާންއާއި 48.7 މިލިޔަން ފޮލޯކުރާ އަމީތާބް ބަޗަން ފަދަ އެތައް ބަޔަކު އެއް ފަހަރާ #ބޮއިކޮޓްމޯލްޑިވްސް ޖެއްސުމަކީ ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމަށް ލޮޅުން އަރާވަރުގެ ކަމެއްކަމަށް ނުދެކެއެވެ. 

ޕީޕީއެމް ސެނެޓް މެންބަރެއްގެ ޗެލެންޖެއް

ކުރެވުނު ކަންތައް ހަލާލުކުރަން ވާހަކަ ދައްކާ މީހުން ދެކޭގޮތުގައި އިންޑިއާއިން ބިހާއި އަލުއްވާއި ފިޔާ ގެންނަނީ ފައިސާދީފައެވެ. ފައިސާ ދިނީމާ އެހެން ގައުމުތަކުން ވެސް އެތަކެތި ލިބޭނެއެވެ. އެއީ ވަރަށް ބޮޑުތެދެކެވެ. އެހެނަސް އެހެން ބުނާ މީހުނަށް ނޭނގޭ ކަމަކީ ކުރުމުއްދަތުގައި ހަލާކުވާ އެބާވަތުގެ ތަކެތި ދުރު ހިސާބު ހިސާބުން ގަނެގެން ގެނަސް ރާއްޖޭގައި އަތްފޯރާ އަގެއްގައި ވިއްކުމަކީ ކުރެވޭ ވަރުގެ ކަމަކަށް ނުވާނެކަމެވެ. އިންޑިއާއިން ބޭސް ނުކޮށް ސިންގަޕޫރާއި ތައިލެންޑާއި މެލޭސިއާ ފަދަ ގައުމުތަކުން ބޭސްފަރުވާ ކުރުމުގެ ފޯރުންތެރިކަން ދިވެހީންގެ ގިނަ ބައެއްގެ ކިބާގައި ނެތްކަމެވެ. 

އާނއެކެވެ ޝުޖާއެވެ. ރިޒްގު ދެއްވަނީ މާތް ރަސްކަލާނގެއެވެ. އަޅުތަކުންނަށް އޮތީ ސަބަބު ތަކުގައި ހިފައިގެން މަސައްކަތް ކޮށް ރިޒްގު ހޯދުމެވެ. ހައްގުން ކަމަކާ ނުލާ ނެތް ހާލަތެއް އުފައްދައިގެން ބަޔަކާ ޖެހިގަނެގެން އުޅުމަކަށް އަމުރެއް ނުކުރައްވައެވެ. ސަބަބުތައް ދޫކޮށް ބޮޑާވެ ގަތުމަކީ ނިއުމަތަށް ފުރަގަސް ދިނުމެވެ. ސިޔާސީ ބޭނުމުގައި ކުރާނެހާ ކަމެއް ކުރަމުން މުސްލިމުންގެ ގޮތޭ ބުނެ ދީން އައްޑަނައަކަށް ހަދައިގެން ވާހަކަ ދައްކާ މީހުންގެ ދީންވެރިކަން ހުރީ ކިހާ މިންވަރެއްގައިތޯ އަމިއްލަ ނަފްސާ ސުވާލުކޮށް ބަލާށެވެ.   

އިންޑިއާއަކީ މިހާރު ދުނިޔޭގެ އެންމެ ބޮޑު އާބާދީއެވެ. އިންޑިއާގައި 20 ކްރޯޑް މުސްލިމުން އެބަތިއްބެވެ. މުސްލިމުންނަކީ އިންޑިއާގެ %14.2 އެވެ. އިންޑިއާގައި ދެވަނައަށް އެންމެ ބޮޑު އާބާދީއަކީ މުސްލިމުންނެވެ. އިންޑިއާގެ ޑިމޮކްރެޓިކް ދައުލަތުގައި މުސްލިމު ވަޒީރުންނާއި މުސްލިމް އެމްޕީން ތިބެއެވެ.

މުސްލިމުންނަށް ނަސްރުދޭކަމަށް ދައުވާކުރާ ދިވެހިންގެ ސަރުކާރުން 20 ކްރޯޑް މުސްލިމުން ހިމެނޭ އިންޑިއާއަށް ފުރައްސާރަކޮށް އޮތް އެކުވެރިކަމާ އަހުވަންތަކަން ދޫކޮށް އިސްލާމް ދީނަށް ނަސްރުދޭން ގުޅުން ބަދަހި ކުރަނީ ކޮމިނިސްޓް ޗައިނާއާއެވެ. ޗައިނާއަކީ އެތާނގެ އާބާދީގައި އެންމެ 1.5 އިންސައްތަ މުސްލިމުން  ހިމެނޭ ދައުލަތެކެވެ. މުސްލިމުން ތިބެނީ ނިހާޔަތަށް އެކަހެރި ކޮށްފައެވެ. 

ދިވެހީންގެ ރާއްޖޭގެ ސަރުކާރުން އިސްލާމް ދީނަށް ނަސްރުދޭ ގޮތަކީ ދީނުގެ ރީތި އުސޫލުތައް މުގުރުމެވެ. ޣީބަ ބުނުމާއި އަވަށްޓެރިންނަށް ކަމޭ ނުހިތުމެވެ. ހެޔޮ ފޯރުވާދޭ ފަރާތަށް ޝުކުރުވެރި ނުވުމެވެ. އަހުވަންތަ ކަމުގެ ޒަމާންވީ އިހުތިރާމް ގެއްލުވާ ލުމެވެ. ބޮޑާކަމާ ކިބުރުވެރި ކަމުގައި އިންޑިއާ ފަދަ ބޮޑު ގައުމަކާ ޖެހިގަތުމެވެ. ހުރިހާ ގޮތަކުން ގައުމު ނުރައްކަލަށް ވައްޓާލުމެވެ.  

ޗައިނާ އަކީ ބައިނަލް އަގްވާމީ ޒުވާބާ ހަނގުރާމަ ތަކުން ދުރުގައި އޮތުމަށް އާދަވެފައިވާ ގައުމެކެވެ. ދުނިޔޭގެ އެހެން ބޮޑެތި ގައުމުތަކުން ގަދަބާރު ދައްކާ ކަންކަމާ ދުރުގައި ޗައިނާ އޮތުމަކީ އެ މީހުންގެ ސިޔާސަތެވެ. ޗައިނާ އަކީ ދުރަށް ވިސްނައިގެން އެ މީހުންގެ މަންޒިލަށް ދަތުރުކުރާ ސްލޯ ޖަޔަންޓެވެ. ހަނގުރާމަވެރި ރޫޙެއްގައި އަލިފާން ދަނޑިއެއްހާ މިންވަރުގެ ބަޑިބޭސް ކޮޅެއްވެސް ޗައިނާއިން އިސްރާފެއް ނުކުރެއެވެ. 

ކޮންމެ ބޮޑު ގައުމަކުން ވެސް އެ ގައުމަކާ އަރާ އަރަފޯދިގެންވާ ގައުމުތަކާ އެކު އޮންނަ ވާދަވެރިކަން އޮތަސް އެފަދަ ގައުމު ތަކުގައި ހިނގާ ބޮޑެތި ވިޔަފާރިތައް ހުރީ ކުދި ގައުމު ތަކަށްޓަކާ ގުރްބާންކުރާ ވަރަށްވުރެ މާމަތީގައެވެ.

އާސްމާނަށް ހިތް އަރައިގެން ސައިޒު އޮޅިގެން މުއިއްޒު ސަރުކާރުން ނޫޅޭށެވެ. ޗައިނާއަށް ފުރަންކައިރި ވީމާ އިންޑިއާ އާ ލެޑިގަތީ ޗައިނާއިން ލައްކަ މޮޅުތަކެއް ހޯދާނަމޭ ހިތާދޯއެވެ. ފުރަމުން ތިޔަ ކުރި ކަންތަކުން ވާންއޮތް ރަނގަޅުން ވެސް ބޮޑުބައެއް އުނިވުން ނޫން ކަމެއް ނުވާނެއެވެ.

ފަހަތުގައި އޮވެގެން އިންޑިއާ އާ މައްލަވަކޮށް އެ ގައުމުގެ ވެރިންނަށާ ހައިބަތަށް ފުރައްސާރަ ކުރުވަނީ ޗައިނާއިން ކަން ދުނިޔެއަށް ދެއްކޭކަށް ޗައިނާ ބޭނުމެއް ނުވާނެއެވެ.

ހަދައިގެން ތިޔަ ދިޔަ ކުރެހުން ތަކާ ޕްރޮޖެކްޓް ތަކުގެ އެނިމޭޝަން ތަކަކީ ހުވަފެނީ ދަޅަކަމާ، އެއީ އިންވެސްޓަރުން އަތުން ފައިސާ ހޯދަން ރާޖޫމެން ޖަހާ ޗައްކަރުކަން ޗައިނާ ހިތުދަސްވާނެއެވެ.

މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އައީ ނަފްރަތާއި ދެކޮޅުވެރިކަން ވިއްކައިގެންނެވެ. އިންޑިއާ އާއި ދެކޮޅަށް ރައްޔިތުންގެ ތެރޭގައި ނަފްރަތު އުފައްދާ ދެކޮޅުވެރިކަން އަށަގަންނަވައި ގެންނެވެ. ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ މެޖޯރިޓީ އިންޑިއާއަށް ނަފްރަތު ކުރުވައިގެންނެވެ.

ގަބޫލު ކުރަން ބޭނުން ނޫނަސް ދިވެހި ރާއްޖޭގެ މެޖޯރިޓީ އިންޑިއާާ ދެކޮޅުކަމަށް އިންޑިއާއިން މިހާރު ގަބޫލުކުރެއެވެ. އިންޑިއާގެ ނޫސްތައް ބުނާ ގޮތުން ރާއްޖޭގެ މެޖޯރިޓީ މީހުން އިންޑިއާ އަށް ނަފްރަތު ނުކުރާނަމަ އިންޑިއާ އައުޓް ކުރަން ގޮވާލާ ފުޅާކެންޕޭނެއް ހިންގި ބަޔަކު ވެރިކަމަކަށް ނައިހެވެ.

އިންޑިއާއަށް ފުރައްސާރަ ކުރި ދެތިން ޑެޕިއުޓި މިނިސްޓަރުންގެ ބޮލަށް އެކަން ކަނޑާލައިގެން މަޝްރަހު ފިނި ކުރެވޭކަށް ނެތެވެ. އެމީހުން އެކަންކުރާނީ ސަރުކާރުގެ ވިސްނުމަށް ވާތީކަމަށް އިންޑިއާގެ ގިނަ ބަޔަކު ދެކެއެވެ. 

ކަމަކީ ކުރިޔާލާ ރާވައިގެން ދިވެހި ސަރުކާރުން ހިންގި ޖަރީމާއެއް ކަމަށް އިންޑިއާ މީހުން ސިފަކުރެއެވެ. ކުޅަނދުރު ހަތަޔަށް އޮއްގާ ލީމާ ކުޅަދުރުތައް ބުރައި ނުގަނެ ހިމޭނަކުން ނުތިބޭނެއެވެ. 

އިންޑިއާގެ އެންމެ މަތިން ތިރިއަށް "ބޮއިކޮޓް މޯލްޑިވްސް" އެއޮތީ ޖެހިފައެވެ. ރަސްމީކޮށް އިއުލާން ނުކޮށް ރާއްޖެއަށް ދަތިކުރުމުގެ ފިޔަވަޅުތައް އަޅަން ފަށައިފިއެވެ. 

މަޝްރަހު ފިނި ކުރަން ކޮށްލާ ޓްވީޓަކުން ހައްލުވާ ވަރަށްވުރެ މައްސަލަ ހޫނުވެ ގުޅުން ގޯސް ވެއްޖެއެވެ. ޑރ. މުއިއްޒުގެ ޕީއެންސީ ސަރުކާރަށް އިންޑިއާގެ ފިއްތުން ތަކުން އަރައި ގަތުމަކީ ވުމަށްވުރެ ނުވުން ކައިރި ކަމެކެވެ. 

މުއައްޒު ވެރިކަމުގައި ބަހައްޓައިގެން ރާއްޖެއަށް ރައްކާތެރިކަމެއް ނެތެވެ. ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމް ފުނޑުފުނޑުވެ ކާބޯތަކެއްޗަށް ޖެހި ބަނގުރޫޓް ވުމުގެ ކުރިން ގައުމު ސަލާމަތް ކުރަން ނިކުންނަން ޖެހެވެ. މުއިއްޒު ވެރިކަމުގައި ބެހެއްޓުމަށް ވުރެ ގައުމު ސަލާމަތް ކުރުން ރައްޔިތުންނަށް މިއަދު މުހިންމެވެ.

ރައްޔިތުންގެ ގިނަ ބަޔަކަށް ފެންނަނީ މޭޔަރަކަށް ސަރުކާރުގެ ޕަޕެޓެއް ބަހައްޓަން ކަމަށް ވާނަމަ ރައްޔިތުން މޭޔަރަކަށް ހޮވާނީ ޕަޕެޓެކެވެ. ސަރުކާރުގެ ކުޅޭކުޅޭ ބުދެއް ހޮވަން ބޭނުން ނުވަންޏާ ރައްޔިތުން ހޮވާނީ ސަރުކާރުން ކިޔާހާ ލަވަޔަކަށް ނުނަށާނެ މޭޔަރެކެވެ.

ސަރުކާރުން ކުރާހާ ކަމަކީ ރައްޔިތުންނަށް އެންމެ ފައިދާ ހުރި ރަނގަޅު ކަންކަމަށް ނުވެދާނެއެވެ. އެހެންކަމުން ސަރުކާރުގެ ޕަޕެޓެއް މޭޔަރަކަށް ހޮވައިގެން ރައްޔިތުން އެދޭ މޮޅާ ރަނގަޅު ނުވުން ކައިރިއެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް މަސައްކަތް ކުރާނަމަ މޭޔަރަކީ އެއްކޮޅު ނުވަތަ ދެކޮޅު ޕާޓީއެއްގެ މީހަކަށް ވުމަކުން ރައްޔިތުންނަށް ލިބޭނެ ދެރައެއް ނެތެވެ.

ހަމަ ރަނގަޅަށެވެ. މާލޭގެ މޭޔަރަކަށް ބޭނުންވަނީ އުފެދުމުގައިވެސް ބާތިލު ގާނޫނީ ލަފާދީގެން ދައުލަތުން އެތައްސަތޭކަ މިލިޔަން ޑޮލަރެއް ނަގާލާފައިވާ އަދި އިތުބާރު ގެއްލިގެން މަގާމު ގެއްލި އޮފު ކެނޑިފައިހުރި ބަންޑާރަ ނައިބެއް ނޫނެވެ. މާލޭގެ މޭޔަރަކަށް ބޭނުންވަނީ މާލޭ މީހުނަށް މާލެ ސަރަހައްދުން ގޯތިދޭތީ ދެފައިކައިރި ނުވެގެން ޓްވިޓަރގައި އަޑު އުފުލި ބޭނޭ ނާޅިއެއް ނޫނެވެ. މާލޭގެ މޭޔަރަކަށް ބޭނުންވަނީ ފައިލު ބޮޑި ބަނޑުދަށު ލައިގެން ކޯޓަށް ހިގާނެ ލޯޔަރެއް ވެސް ނޫނެވެ. މާލޭގެ މޭޔަރަކަށް ބޭނުންވަނީ އެއްޕާޓީން އަނެއް ޕާޓީއަށް ދުވެ އެތޯހެވީ މިތޯހެވީ ބަލާ އޮއެ ކަނދެއް ވެސް ނޫނެވެ.

މާލޭގެ މޭޔަރަކަށް ބޭނުންވަނީ މީހަކާ ގުޅިގެން އުފާވެރި ހަޔާތެއް ހޯދަން ނޭނގިފައިހުރި މަވެތި އެކަނިވެރި މައެއްވެސް ނޫނެވެ. މާލޭގެ މޭޔަރަކަށް ބޭނުންވަނީ އުމުރުގެ ބޮޑުބައިގާ ގައުމުގެ ސިޔާސަތު ކަނޑައަޅާ ހިސާބުގައި ހުރެ އަންހެނުން ބާރުވެރި ކުރުވުމުގައި ފޭލިވެފައި ހުރި ކަނބަލެއް ވެސްނޫނެވެ. މާލޭގެ މޭޔަރަކަށް ބޭނުންވަނީ ލަގްޒަރީ ދިރިއުޅުމަށްޓަކާ ދަރަނިވެރިވެ ދަރަނިން ބޯހިކެންނެތް ދަރަނި ބޮލެއްވެސް ނޫނެވެ.

ވިސްނާ ފިކުރު ކުރާށެވެ. އަމިއްލަ ދިރިއުޅުމުގައި ފެއިލްވެ ބަނގުރޫޓުވެފައިވާ މީހަކަށް މާލެ ސޓީގެ ރައްޔިތުންގެ ލާބަޔާ މަންފާއަށް ކޮށްދެވޭނީ ވަކިން ކޮން ކަމެއް ހެއްޔެވެ. ދެފޮޅުވަތް ދޭތެރެއިން ގާނޫނީ ބައުބައު ގަނޑު ހޯދައިގެން ފަސްކޮށް ލަސްކޮށް ދިގުދެންމުން ނޫން ކަމެއް ބަނގުރޫޓް ލޯޔަރަކަށް ނުކުރެވޭނެއެވެ. އާހިރުގައި ސަރުކާރަށް ވެސް އެކަހަލަ މޭޔަރަކު ވާނީ އަޅާފައި އޮތް ކަނޑު މައްޗަކަށެވެ.

މުއިއްޒު އަމިއްލަފުޅަށް ކުރައްވާ އެ ސުވާލު ތަކާއެކު މިދަންނަވާ ސުވާލު ތަކަށް ވެސް ޖަވާބު ހޯއްދަވާލަ ދެއްވާށެވެ. ދަރަނީގެ ދަންތުރައެއްގައި ބެނދެވިފައިވާ މީހަކަށް ދަރަނި އަދާނުކޮށް ފުއްޕާފައި އުޅެވޭނީ ކިހާ ދުވަހަކުތޯއެވެ. މާލެ ސިޓީ މޭޔަރު ކަމަކީ ދަރަނި އަދާކުރުމަށް އަޅާ ފާލަމަކަށް ނުވެ ހިނގައިދާނެތޯއެވެ. ބޯ ހިނކެން ނެތް ދަރަނީގެ ބުރަޔާއެކު ރައްޔިތުންގެ ހައްގުތައް ހޯދާ ދެވޭވަރުގެ ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަން ސަރުކާރުގެ ކެންޑިޑޭޓްގެ އެބަހުރި ތޯއެވެ. ސަރުކާރުގެ ކެންޑިޑޭޓްގެ އޮރިޔާން ނިވައި ކޮށްދޭން ބޯހިކެން ނެތް ދަރަންޏާ ސަރުކާރުން ޖާމިނު ވާނީތޯއެވެ. 

މާލޭ މޭޔަރު ކަމަށް އާޒިމާ ޝަކޫރު ހޮވުމުގެ އެދުން އޮތްލެއް ބޮޑު ކަމުން ސަރުކާރުން ބުނާހާ ގޮތެއް ނުހަދާ ގޮނޑި ކޮއްކޮއެއް ނޫނީ މާލޭ މޭޔަރު ކަމަށް ހޮވައިގެން ނުވާނެ ކަމަށް މުއިއްޒު ވިދާޅުވެއެވެ. އދިކޮޅު ކެންޑިޑޭޓުންނަށް ޕާޓީލައިނާ ދެކޮޅަށް ކަމެއްކުރަން ކެރޭނެތޯ މުއިއްޒު އައްސަވާއިރު ޕީއެންސީގެ ކެންޑިޑޭޓަކީ ވެސް ޕާޓީއެއްގެ ޓިކެޓްގައި ވާދަކުރައްވާ ކެންޑިޑޭޓެއް ކަން ހަނދުމަފުޅެއް މުއިއްޒު ނެތެވެ. ރާއްޖޭގައި އުފެދިފައިވާ ޕާޓީތަކަކީ ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް މަސައްކަތް ކުރަން އުފެދިފައިވާ ޕާޓީ ތަކެކެވެ. ވެރިކަމުގައި އޮތުމާ ނެތުމަކީ އެހެން ކަމެކެވެ. 

އެންމެ ފަހުން މާލެ ސިޓީގެ މޭޔަރު ކަމުގައި ހުންނެވީ ރައީސް މުއިއްޒެވެ. މުއިއްޒު މޭޔަރަކަށް ރައްޔިތުން ހޮވީ އޭރު އޮތް ސަރުކާރުން ކެންޑިޑޭޓަކު ނެރެފައިވަނިކޮށް ސަރުކާރާ ދެކޮޅަށެވެ. ދެން ކަންތައް ކުރެއްވީ ރަނގަޅަށް ނޫންކަމަށް ކުރިން ކުރެވުނީ ޝައްކެކެވެ. ވަރަށް މޮޅު ވާހަކައެކޭ ހީކުރައްވާ މުއިއްޒަށް ދެއްކެވުނު ވާހަކަ އަކުން މުއިއްޒު ކަންކުރެއްވީ ރަނގަޅަށް ނޫންކަން ކަށަވަރުވެއްޖެއެވެ. އެހެން ކަމުން މުއިއްޒުގެ އަސްލު ސިފަ މިކަމުގައިވެސް އިތުރަށް ފާޅުވީއެވެ. 

އޭރުގެ އިދިކޮޅު ޕާޓީގެ ޓިކެޓްގައި ހޮވި ވަޑައިގެން މުއިއްޒު މޭޔަރު ކަމުގައި ހުންނަވައިގެން ކުރެއްވީ ސަރުކާރަށް ޖެއްސުން ކަމަށް އަމިއްލަފުޅަށް ވިދާޅު ވެވުނީއެވެ. ރައްޔިތުން ވޯޓު ދީގެން މުއިއްޒު މޭޔަރު ކަމަށް ހޮވީ ސަރުކާރާ ދެކޮޅު ވާކަށް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް ކުރެވެން އޮތް ހުރިހާ ކަމެއް ކުރުމަށެވެ.

އެހެނެއް ކަމަކު މުއިއްޒު މަސައްކަތް ކުރެއްވީ އެގޮތަށް ނޫން ކަމަށް ރައްޔިތުން ގާތުގައި އެ ވިދާޅުވީއެވެ. މުއިއްޒުގެ މޭޔަރ ކަމުގައި ހުންނަވައިގެން ސަރުކާރާ ދެކޮޅުވެރިވުމަށް ޕީޕީއެމުން އެންގި ހުރިހާ އެންގުމަކަށް ބޯ ލަނބާ ކިޔަމަން ގަތްކަމަށް އިއުތިރާފް ވެވުނީއެވެ. މިއަދަކު އެހެން މީހުން ސަރުކާރަށް އެއްބާރުލުމުގެ ވާހަކަ ދެން މުއިއްޒު ނުދައްކަވާށެވެ.   

ކޮންމެ މީހަކު ނޫސްވެރިޔަކަށް ނުވަތަ ސިޔާސީ މުދައްބިރަކަށް ވުމަކީ ގައުމަށް ކިހާވަރެއްގެ ބިރެއްކަން އެނގޭނީ އެކަމެއް ލައިގަތީމައެވެ.

އިއްޔެ މެންދުރު ތެޔޮ ދަމަން އުޅެފައި މިއަދު މަޖިލިސް މެމްބަރަކަށް ވަނީ ރައްޔިތުން ވޯޓް ދިނީމައެވެ. ބަރަހަނާ ހާލުގައި ބެލްކަނިން މަގުމައްޗަށް ވެއްޓި ލޮންދައިގެން ގޮސް ބިމުގައި ބޯޖެހޭނީ މީހާގެ އުޅުމާއި އަޚުލާގުގައި ފިސާރި ގޮތްގަނޑެއް ހުރީމައެވެ. އެފަދަ މީހެއްގެ ބޯ ބާރަށް ޖެހުމަކީ ކުޑަ ގެއްލުމެއް ނޫންކަން ދިރިތިބި ބަޔަކަށް ފެންނާނެއެވެ.

ޕްރޮފައިލްގައި ޝަހާދަތުގެ ދެކަލިމަ ލިޔެ ކަޅު ހެދުން ލައިގެން އުޅޭ މީހާގެ ބަހުރުވަ ހުރީ ބުރުގާ އަޅަން ޖެހިފައެވެ. ލޭ އޮހޮރުމަށް ގޮވާލައިގެން އެކްސްއިން އޭނާ އުމުރަށް ސަސްޕެންޑް ކުރީމާ އަނެއްކާ އެހެން އެކައުންޓެއް ހަދައިގެން ވެސް ކުރަނީ އެއް ކަމެކެވެ.

ގައުމާ ވަތަނާ ރައީސް ޔާމީނު ދެކެ ލޯބިން ކަމަށް ދެފައިގާތް ނުވެ އުޅުނު މީހުން އެ މަނިކުފާނަށް ހަރާންކޯރުވެ މުއިއްޒުގެ ތޮއްވަރިން މަގާމު ހޯދައިގެން އުޅެގަތް ގޮތުން އޭގެ ދެރައާ ހުތުރު ނަން ލިބެނީ ހުރިހާ ދިވެހިންނަށެވެ.

ސަސްޕެންޑް ކުރިޔަސް ވީގެއްލުން ވެއްޖެއެވެ. ހިތްކަޅުވެ މިތުރުކަން ކެނޑިއްޖެއެވެ. އިންޑިއާ އާއި އެގައުމުގެ ވެރިންނާ ދިމާ އާ ލާހެއްދެވިހާ އެއްޗެއް ގޮވާތާ ކިތަންމެ ދުވަހެކެވެ. އެންމެ އަވަށްޓެރި އެންމެ އެހީތެރި ދުނިޔޭގެ ބޮޑު ބާރެއްގެ ގޮތުގައި އޮތް އިންޑިއާ އާއި ވިއްދައިގަތްއިރު ހީވަނީ މިއީ ދުނިޔޭގައި އޮތް އެންމެ ގަދަ ސަރުކާރު ހެންނެވެ.

ފަތުރުވެރި ކަމަށް ބަރޯސާ ވެގެން ދިރިއުޅޭ އިރު އެންމެ ގިނަ ފަތުރުވެރިން އަންނަ ގައުމަކީ ވެސް އިންޑިއާއެވެ.

ކުންފުނި ތަކާއި މިނިސްޓްރީ ތަކުން ލިބުނު މަގާމު ތަކަށް އަރާ ކާޅު ބައެއްހެން އިންޑިއާއަށް ކުޑައިމީސް ކުރަންފެށި މުއިއްޒު ސަރުކާރަށް ފޫނާއްޓެއްގެ ލޮލުން ދުނިޔެ ފެންނަ ގޮތް ބަލަން ތިބޭށެވެ.

މިހިރަ ކަންކަމާ ހުރެ އެތަކެއް މިލިއަނުން ފޮލޯވަރުން ތިބި ބޮލީވުޑްގެ ފަންނާނުން ބުނީމާ ހާހުން އެހެރަ ދަނީ ބުކިންތައް ކެންސަލް ކުރަމުންނެވެ.

ވެރިކަމަށް ގެންނަން ލާރި އޮއްސާފައި އެޑްވައިޒަރުކަން ނަގައިގެން ތިބި ފަތުރުވެރިކަމުގެ ވިޔަފާރިވެރިންނާއި ރިސޯރޓް އޯނަރުން ލަދުގެން ބަލާށެވެ. ރަނގަޅަށް ވެސް ތިޔަ ތިބެވުނީ މޮޔައެއްގެ އަތަށް ކަނޑިއެއް ދީގެންނޭ ވިސްނޭނީ ކިހާ ދުވަހަކުން ހެއްޔެވެ؟ އާޒިމާ މޭޔަރަކަށް ހޮވަން ވެސް ކަލޭމެން ނުކުންނަން ވާނެއެވެ.

ވެރިކަމަށް ޕީއެންސީ - ޕީޕީއެމް އައުމަށް ފަހުވެސް އިންޑިއާއަށް ފުރައްސާރަ ކުރުމެއް އެމީހުން ނުހުއްޓައެވެ. ރައީސް ޑރ. މުއިއްޒު ސަރުކާރުގެ އިސް މަގާމުތަކުގައި ތިބި ގިނަ ބަޔަކު ހުއްޓާނުލާ ކޮންމެ ދުވަހަކު އިންޑިއާއަށް ފުރައްސާރަ ކުރާ ކުރުން ސީރިއަސް މައްސަލައެއް ގޮތުގައި އިންޑިއާއިން ނަގައިފިއެވެ. ރައީސް މުއިއްޒުގެ ވަޒީރުންގެ ނައިބުންނާއި ވެރިކަން ހިންގާ ޕާޓީގެ އިސްސަފުގައި އުޅޭ އެތައް ބަޔަކު އިންޑިއާއާއި ދެކޮޅަށް އުފުލަމުންދާ އަޑަކީ ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ސިޔާސަތު ނޫން ކަމަކަށް މިހާރަކު އިންޑިއާއަކުން ނުދެކެއެވެ. 

ވެރިކަމުގެ ހުވާކުރި ފަހުން ރައީސް މުއިއްޒު ވެސް އިންޑިއާ އާއި ދެކޮޅަށް އެކި ފަހަރު ދައްކަވާފައިހުރި ވާހަކަ ތަކުން ދިވެހި ރާއްޖެއާއި މެދު އިންޑިއާގެ ހިތް ހެވެއް ނޫނެވެ. ދެގައުމުގެ ދެމެދުގައި އުފެދިފައިވާ ނުތަނަވަސްކަން އިންޑިއާގެ އާއްމު ރައްޔިތުންނާ ހަމައަށް ތިލަވެ އެއް ރޫހެއްގައި ރާއްޖެ ބޮއިކޮޓް ކުރުމުގެ ކެންޕޭނަކަށް ތައްޔާރު ވަމުން ދާކަމުގެ ކޮޅުމަތި ފެންނަން ފަށައިފިއެވެ. 

އިންޑިއާގައި ދިރިއުޅޭ ދިވެހި ޢާއިލާތަކަށް ދަތިކޮށް އިންޑިއިން ބޭރުވާވަރު ކޮށްލުމުގެ އަމާޒު ހިފައިގެން މަސައްކަތްތަކެއް ކުރުމަށް ރޭވެމުންދާ ކަމަށްވެއެވެ. ބޭސްފަރުވާ ކުރުމަށް އިންޑިއާއަށް ދާ ދިވެހިންނަށް ދަތިކުރުމާއި ކުރިން ދިވެހިންނަށް އިންޑިއާގައި އޮންނަ ލުއިތައް މުޅިން ކަޑާލުމަށް ވިސްނަމުން ދާކަމަށް ވެއެވެ. 

ރާއްޖެ އަންނަ އިންޑިއާ ޓުރިސްޓުންނަށް ލަކުޑިދީބުގެ ގޮނޑުދޮށްތައް ހާއްސަކޮށް، ހާއްސަ ޓޫރިޒަމް ޒޯނަކަށް ލަކުޑިދީބު ތަރައްގީ ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ފަށައިފިއެވެ. ރާއްޖެއަށް އިންޑިއާ އިން ގެންނަ އަސާސީ މުދާ ލިބުމުގައި ދީފައި އޮންނަ ހުރިހާ ލުއިތަކެއް ދިނުން ހުއްޓާލާ ރަސްމީކޮށް އިއުލާނު ނުކޮށް ދަތިކުރުމުގެ ފިޔަވަޅު ތަކެއް އެޅުމަށް ވިސްނަމުން ދާކަމަށް ވެއެވެ.

ރާއްޖެއަކީ ބަޖެޓް ސަޕޯޓްގެ ގޮތުގައާއި އެހެނިހެން ގޮތްގޮތުން ހިލޭ އެހީއާއި ލޯނު އެހީ ދެމުން އަންނަ އެންމެ އެކުވެރި ގައުމެވެ. ލޯނުތައް ރިސްޓްރަކްޗަރ ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ސަރުކާރުން މިހާރު ވެސް ދަނީ ކުރެވޭތޯ ބަލަމުންނެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު ސަރުކާރުގެ އަމަލުތައް ހުރި ގޮތުން އެކަމަކީވެސް އެހާ ފަސޭހައިން މިހާރަކު ކޮށްދެވެން އޮތް ކަމަކަށް ނުވެއެވެ. 

ރާއްޖެއަށް ދިމާވި ދަތި އުނދަގޫ ހުރިހާ ވަގުތެއްގައި އެންމެ އަވަހަށް އެންމެ ރަނގަޅަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދެމުން އައިސްފައި ވަނީވެސް އިންޑިއާއިންނެވެ. 88 ނޮވެމްބަރ 3 ގެ އުދުވާނާއި ސްނާމީ އާއި މާލެ ފެނަށް ޖެހުމުންނާއި ކޮވިޑްގެ ހާލަތުގައި އިންޑިއާއިން ވެދިން އެހީތެރިކަމަކީ ދިވެހިން ބަލައިގަތް ކަންކަން ކަމަކަށް މިއަދަކު އިންޑިއާ އަކުން ނުދެކެއެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ސަރުކާރާއި ސަރުކާރަށް ތާއީދުކުރާ ފަރާތްތަކުން އަމަލުކުރާ ގޮތުން ރާއްޖޭގެ ބޯމައްޗަށް ނަގާ ވިލާގަނޑުގެ ބޮޑުކަމާއެވެ. ސޯޝަލް މީޑިއާގައި އިންޑިއާ އައުޓް ކެންޕޭން ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ހިންގަނީ މިދުއަމް ސައުދު ކިޔާ ދިވެއްސެއް ކަމަށް މައުލޫމާތު ލިބެއެވެ. މިދުއަމް ސައުދަކީ ޗައިނާ-މޯލްޑިވްސް ޕްރެންޑްޝިޕް ޖަމުއިއްޔާގެ އިސް މަސްއޫލު ވެރިއެއް ކަމަށްވެއެވެ. އޭނާ އިންޑިއާ އާއި ދެކޮޅަށް ކުރާ ކެންޕޭނަކީ ޗައިނާގެ މަސްލަހަތުގައި ކުރާ ކަމެއްކަމަށް ބުނެއުޅެއެވެ. ކޮންމެ ހެނެއް ވިޔަސް ކަމަކީ އެކަމުގެ ނުރައްކާތެރިކަން ރާއްޖެއަށް އިންތިހާއަށް ބޮޑުކަމެކެވެ.

ދުނިޔޭގެ މުއްސަދިން ރާއްޖެ އައިސް ނުފުރިގެން ރާއްޖޭގައި ތާށިވެފައި ތިބޭކަށް ބޭނުމެއް ނުވާނެއެވެ. ކަމަކީ ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމަށް ވަރަށް ނުރަނގަޅު އަސަރުތަކެއް ކުރާނެކަމެކެވެ. އެކަމުގެ ކަންބޮޑުވުން ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމްގެ ދާއިރާގައި މަސައްކަތްކުރައްވާ މުހައްމަދު ފިރާގު ފަދަ ބޭފުޅުން ވެސް ދަނީ ފާޅުކުރައްވަމުންނެވެ.

ޕްރައިވެޓް ޖެޓްގައި އަންނަނީ ބޭނުން އިރަކު ފުރައިގެންދާން ބޭނުންވާ ބޮޑެތި ފައިސާވެރިންނެވެ. އެ މީހުނަށް ގެއްލޭ ކޮންމެ މިނިޓަކީ މިލިޔަން ޑޮލަރުގެ ގެއްލުމެކެވެ. މާފަރު އެއަރޕޯޓްގައި ތެޔޮ ނެތުމަކީ ވަގުތުން ފުރައިގެން ދާން ބޭނުންވާ ޖެޓް ތަކުގައި ރާއްޖެއައި ފަތުރުވެރިޔާ ތަހައްމަލު ކުރަން ޖެހޭނެ އުނދަގުލެއް ނޫނެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބުން ގެއްލިގެން ދަނީ ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމަށް ދުނިޔޭގައި އޮތް އިތުބާރެވެ. މަދުވާނީ ރާއްޖެއަށް އަންނަ ފަތުރުވެރިންނާ ލިބޭ ފައިސާއެވެ.

ސަރުކާރުގެ ޒިންމާދާރު މަގާމުތަކުގައި ތިބި މީހުން މިއިން އެއްވެސް ކަމަކާމެދު ކުޑައިކޮށް ވެސް ނުވިސްނައެވެ. އޭގެ ގިނަ މީހުންގެ ކަމަކީ ސޯޝަލް މީޑިއާގެ އޮޅިތަކުގައި ރާގު ރާގަށް ޕޯސްޓު ކުރުމެވެ. އެއްބަޔަކު ރައީސް މުއިއްޒު ޕްރަމޯޓް ކުރަނީއެވެ. ވާދަވެރިންނަށް ރައްދު ދިނުމާ ނަފުރަތު އުފެއްދުމުގައި ހޭބޯ ނާރައެވެ. އަނެއް ބަޔަކު މާލޭ މޭޔަރު ހޮވުމުގެ ކެންޕޭނު ކުރުމުގައެވެ. އަނެއް ބަޔަކު އިންޑިއާއަށް ފުރައްސާރަ ކުރުމުގައެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ފަތުރުވެރިކަން ފުޑުނަސް ހެޔޮތާއެވެ. އިންޑިއާގެ ޓޫރިޒަމް ފުޅާކުރުމަށް އެގައުމުން ކުރާކަން ތަކަށް ފާޑުކިޔާ އެ މީހުން ރުޅިއެރުވުން ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމްގެ ކުރިއެރުވުމަށް ކުރަން ހުރި ކަންކަން ކުރުމަށް ވުރެ އެމީހުންނަށް މުހިންމެވެ. އެއަރޕޯޓަކުން ތެޔޮ ހުސްވިޔަސް ނުފުރިފާ ޕްރައިވެޓް ޖެޓް ތަކެއް އޮތަސް ވަރިހަމަތާއެވެ. ވަޒީފާގެ ޒިންމާ އަދާކުރުމަކީ އެމީހުން ކުރާނެ އެހެންކަމެއް ނެތިގެން ކުރާކަމަކަށް އޮންނަނީ ހަދާފައެވެ. 

ދިވެހި ތަހުތަށް މުއިއްޒު އިންތިހާބު ވުމާއެކު ކުއްލިއަކަށް ޖެޓެއް ފޮނުވައިގެން މުއިއްޒު ގެންދިޔަ ގެންދިއުމަކީ ސަމާސާ ކަމެއް ނޫނެވެ. ހުޅުވިފައިވާ ސިނކުޑިއަކުން ވިސްނާލުމުން ތިލަވަމުން އަންނަ ބޮޑު މަންޒަރު ސާފުވާނެއެވެ. 

ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުމުގައި ސްރީލަންކާގެ ސީއެމްސީސީ ކުންފުނި ކުރި މައްޗަށް ނެރެގެން ބާޓާ އުސޫލުން 70 ހެކްޓަރުގެ ބިން ދިނުމުގެ ވަގު ޑީލްގެ އަސްލު ސޫރަ ސަރުކާރުން ވަނީ ސިއްރުކޮށްފައެވެ. 116 ބިލިއަނަށް ދަރަނިވެރިވެފައިވާ ސަރުކާރަކާ ހަވާލުވެ ރަނގަޅަށް ފައި ނުއިނދެނީސް ނެތް ފައިސާއިން މެގަ ޕްރޮޖެކްޓްތައް ހިންގަން ފެށުމުގެ ފަހަތުގައި ގޮތް ނޭގޭ ބާރުތަކެއް ނެތި ނުދާނެކަން ވިސްނާލި ކޮންމެ މީހަކަށް ސާފުވާނެއެވެ. 

ވެރިކަމަށް ސާޅިސް ނުވަނީސް ރަސްމާލެ ހިއްކަންފެށުމާއެކު ހުޅުމާލެ ތިންވަނަ ފޭހުގެ މަސައްކަތް ވެސް ހިންގަން ފަށައިފިއެވެ. ނުތަކާ ވަރަށް ސިޔާސީ މަގާމު އުފައްދައިގެން މީހުނަށް އަތްގުޅި ނުކާވަރުގެ ބޮޑެތި މުސާރަ ދީގެން ކުރިއަށް އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ހޯދަން ނުކުރާ ކަމެއްނެތެވެ. އެތައް މިލިޔަނެއް ހޭދަކޮށްގެން މަޖިލީހުގެ 13 މެންބަރުން ގަނެ ވެރިކަން ކަށަވަރު އެބަކުރެއެވެ. ފަސްޓްލޭޑީ ސާޖިދާ ސިވިލް ސާވިސްގައި ދަމަހައްޓަން ކުރެވެން އޮތް ހުރިހާ ކަމެއް ދަނީ ކުރަމުންނެވެ. މިހުރިހާ ކަމަކީވެސް ގުޅިލާމެހިފައިވާ އެއްކަމެކެވެ. 

މުއިއްޒުގެ ވެރިކަން ބާރުވެރިކުރުމާ ގުޅިފައިވަނީ ޔޫއޭއީގައި އޮޕަރޭޓްކުރާ މިސަރަހައްދުގެ މެޑިކަލް މާފިޔާ ގޭންގާއެވެ. ރާއްޖޭގައި އޮޕަރޭޓްކުރާ ކޮވިޑް ލެބްތަކާއި މެޑިކަލް އާލާތްތަކާއި ބޭސް އެތެރކޮށް ވިއްކުމުގައި ޔޫއޭއީގައި އޮންނަ މެޑިކަލް މާފިޔާ އޮތީ ރާއްޖޭގައި ވަކި ހިއްޕާލާފައެވެ. ސިޔާސަތު ކަނޑައަޅާ ހިސާބުން ފެށިގެން މުޅި ސިއްހީ ދާއިރާގައި މެޑިކަލް މާފިޔާ އޮތީ މޫލާފައެވެ. 

ކޮވިޑަކީ ޕްރޮފިޝަނަލުންގެ ގޮތުގައި ނިޒާމުގެތެރެއަށް ގަދަވެ ގަންނަން މެޑިކަލް މާފިޔާ ގޭންގަށް ލިބުނު ރަނުގެ ފުރުސަތެވެ. ވެންޓިލޭޓަރ ގަތުމުގެ ހިޔާނާތް ޑިޒައިންކޮށް ހިންގީ ޔޫއޭއީގައި އޮންނަ މެޑިކަލް މާފިޔާ ގޭންގުންނެވެ. ރާއްޖޭގައި ތިބި އެމީހުންގެ އެޖެންޓުން ލައްވައެވެ. ރާއްޖޭގެ ހެލްތު ޕްރޮފިޝަނަލުންގެ އެތައް ބަޔަކު ތިބީ މެޑިކަލް މާފިޔާގެ އެޖެންޓުންނަށް ހަދާފައެވެ. ރާއްޖޭގެ އެތަންމިތާ ކޮވިޑް ލެބްތައް ހަދައިގެންނާއި ބޭހާއި މެޑިކަލް އިކްއިޕްމަންޓް އެތެރެކޮށް ވިއްކުމުގައި އެމީހުން އެތިބީ ލަވަކިޔާލާފައެވެ.

ރާއްޖޭގައި ހަރަކާތްތެރިވާ މެޑިކަލް މާފިޔާ ހުރިހާ އެޖެންޓުންހެން ތިބީ މުއިއްޒާ ބައިއަތު ހިފައިގެންނެވެ. މުއިއްޒުގެ ވެރިކަން ދަމަހައްޓަން ކުރަންޖެހޭ ކޮންމެ ކަމެއް ކުރުމުގައެވެ. މަޖިލީހުން ގޮނޑި ގަތުމަށާއި މަޖިލީހަށް މެންބަރުން ހޮވާދޭން މުއިއްޒަށް ފައިސާ އަޅާދޭ ހޮޅިއަކީ މެޑިކަލް މާފިޔާ ގޭންގެވެ. ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުމަށް ހަރަދު ކުރަނީވެސް މެޑިކަލް މާފިއާ ގޭންގުން ކަމަށްވެއެވެ.

މުއިއްޒުގެ ނައިބު ރައީސް ސެމްބެއާއި ޑިފެންސް މިނިސްޓަރ ގައްސާނު މައުމޫނަކީ ރާއްޖެއަށް ބޭސް އެތެރެކުރުމުގެ ވިޔަފާރީގައި އުޅެމުން އައި ބަޔެކެވެ. އެ މީހުންނާ ގުޅުން ހުރި ކުންފުނިތަކާ އެކުންފުނިތަކުން ކުރާ ވިޔަފާރިއާއި ލޯހުޅުވައިގެން ބެލީމާ ފެންނާނެއެވެ.   

މެޑިކަލް މާފިޔާއާއި ވަރަށް ކުރިއްސުރެ ޑރ. މުއިއްޒާ ގުޅި އޮތީ ގޮއްޖެހިފައެވެ. މެޑިކަލް މާފިޔާ ގޭންގަށް މުއިއްޒު މުހިންމު ވަނީ ރާއްޖޭގެ ފުޑް އެންޑް ޑްރަގް އޮތޯރިޓީ މުއިއްޒުގެ މުށުތެރޭގައި އޮތުމުންނެވެ. ފުޑް އެންޑް ޑްރަގް އޮތޯރިޓީގެ ސީނިއަރ ސައިންޓިފިކް އޮފިސަރގެ ގޮތުގައި ސާޖިދާ ހުރެގެން މެޑިކަލް މާފިޔާ އެދޭހާ ގޮތަކަށް ބޭސް އެޕްރޫވް ކުރުމަކީ އިއްޔެއަކު މިއަދަކު ހިނގާ ކަމެއްނޫނެވެ. އެވަރުގެ އެހެން މީހަކު ރާއްޖޭގައި ނެތް ކަމަށް ދެއްކިގެން ސާޖިދާ ޑްރަގް އޮތޯރިޓީގެ މައްޗަށް ވެރިވެ ގަނެގެން ހުންނަނީ އެހެން ބޭނުމެއްގައެއް ނޫނެވެ. 

ފަސްޓް ލޭޑީއަށް ވުމުންވެސް އެތަނުން ނުނިކުމެ ހުންނަން ސާޖިދާ މަސައްކަތް ކުރަނީ މެޑިކަލް މާފިއާގެ ބޭނުމުގައެވެ. މުއިއްޒާ މެޑިކަލް މާފިޔާއާއި ގުޅުވާދޭ ބުރިޖަކީ ސާޖިދާއަށް ވާތީ ޑްރަގް އޮތޯރިޓީގައި ސާޖިދާ ހުރުމަކީ މުއިއްޒަށްވެސް މެޑިކަލް މާފިޔާ ގޭންގަށް ވެސް މުހިންމު ކަމެކެވެ. މެޑަމް ސާޖީއަކީ މެޑިކަލް މާފިޔާގެ ރާއްޖޭގެ މިހާރުގެ ބޮސްކަމަށް ބުނެއުޅެއެވެ. 

މާތްވެގެންވާ އިސްލާމު ދީނުގައި ދަރަނި ހުއްދަވަނީ ނުފޯރާ ފޮތިން ފޫގަޅާކަށް ނޫނެވެ. ދޭ ދަރަންޏަށް ގުނަގުނައަށް އިންޓްރަސްޓްގެ ނަމުގައި ރިބާގެ ގޮތުގައި ޓެކޭކަށްވެސް ނޫނެވެ. ދިވެހި އިސްލާމީ ދައުލަތުގެ މުޅި މާލީ ނިޒާމް ތަތްތެޅެފައި ވަނީ ކުޑައެއް ބޮޑެއްނެތި ދަރަންޏާ ރިބާއިންނެވެ. މިހެން އޮތް މުޖުތަމައެއްގައި ކާކަށް އަދާކޮށްދެވޭނީ ކާކުގެ ކޮން ދަރަންޏެއް ހެއްޔެވެ. 

އަންތަރީހެއް ނުވާނެހެއްޔެވެ. ހައި ހޫނު ހާލުގައި ޖެހިގެން މީހަކު ދަރަނިވެރި ވެދާނެއެވެ. ބޯހިޔާވަހިކަން ލިބޭނެ އެއްވެސް ގޮތެއް ނެތިގެން މީހަކު ދަރަނި ވެރިވެދާނެއެވެ. ބަލިހާލު ބޮޑުވެ ފުރާނަ ސަލާމަތް ކުރުމަށް އެހެން ގޮތެއް ނެތިގެން މީހަކު ދަރަނިވެރި ވެދާނެއެވެ. ދިމާވާ ކުއްލި ނުރައްކަލެއްގެ ސަބަބުން މީހަކު ދަރަނި ވެރިވެދާނެއެވެ. ބަނގުރޫޓު ވުމަކުން ސަލާމަތް ވުމަށް ދަރަނިވެރިވާން ޖެހޭ ހާލަތެއް އަތުވެދާނެއެވެ. އިސްލާމް ދީން ބާރުއަޅަނީ އެފަދަ ޒަރޫރަތްތެރިންގެ ދަރަނިތައް ފިލުވާ ދިނުމަށެވެ. ޒަކާތުންނާއި ޞަދަޤާތުން އަދާކޮށްދޭން ޝަރުއުވެފައިވަނީ އެފަދަ ދަރަނިވެރިންގެ ދަރަންޏެވެ. 

ހުސްވި ހަފްތާއަކީ ދަރަނީގެ އަޑު ރާއްޖޭގައި ފިސާރި ގަދަވި ހަފްތާއެކެވެ. މިއަދުގެ ހުކުރު ހުތުބާ ދަރަނި އަދާކޮށް ދިނުމުގެ މައްޗަށް ހާއްސަވީ އެހެން ވެގެން ކަމަށްވުން ގާތެވެ. އެހެނަސް ހުސްވި ހަފްތާގައި ގަދަވި ދަރނީގެ އަޑަކީ ސަމާސާ މީހެއްގެ ދަރަނީގެ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. 

ރާއްޖޭގައި ތިން ފަހަރަށް ބަންޑާރަ ނައިބުކަން ކޮށްފައިވާ ކަނބަލެއްގެ މައްޗަށް ސާބިތުވީ 4 މިލިއަން ރުފިޔާގެ ދަރަންޏެއްގެ ވާހަކައެވެ. ޕަބްލިކް އޮފީހަކަށް ނިކުތުމަށް ރައްޔިތުންގެ ކުރިމައްޗަށް ނިކުމެގެން އުޅޭ ފުންނާބު އުސް ގާނޫނީ މާހިރެއްގެ މައްޗަށް ސާބިތުވި ދަރަންޏެއްގެ ވާހަކައެވެ. ލަގްޒަރީ ދިރިއުޅުމަކަށްޓަކާ އަގުބޮޑު ފްލެޓެއް ގަތުމަށް ނެގި ދަރަންޏެއް އަދާނުކޮށްގެން ސާބިތުވީ ދަރަންޏެއްގެ ވާހަކައެވެ.

އެ ހަބަރު ބޮޑު ހަބަރަކަށްވީ ރައްޔިތުންގެ ޒިންމާދާރު މަގާމަކަށް ވާދަކުރާ މީހެއްގެ މައްޗަށް އެވަރުގެ ދަރަންޏެއް ސާބިތުވުމެވެ. އެއްބަސްވުމާ އެއްގޮތަށް އަމަލުނުކޮށްގެން ކޯޓަށް ދިޔުމުން ކޯޓަށް އެކަން ސާބިތުވުމަކީ ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރު ގެއްލޭނެ ކަމެކެވެ. ވެވޭ އެއްބަސްވުމަށް އިހުތިރާމް ނުކުރާ މީހަކަށް ރައްޔިތުން އިތުބާރު ކުރަންޖެހޭ ސަބަބެއް ނެތެވެ. 

މިދައްކަނީ އާޒިމާ ޝުކޫރު ވާހަކައެވެ. ރާއްޖޭގެ ބަންޑާރަ ނައިބުކަން ކޮށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ލީގަލް މިނިސްޓަރ ކަން ކޮށްފައިވާ މީހަކު ވެވޭ އެއްބަސްވުމަށް އަމަލު ނުކުރީމާ އިތުބާރުކުރަންވީ ކާކަށް ހެއްޔެވެ. މ. އާސްތަނާ އަކީ ބުރިބުރިއަށް ނަގާފައިވާ އާޒިމާގެ މައިފުނަ ގެއެވެ. އެގެއިން އާޒިމާއަށް ބޯހިޔާވަހިކަން ލިބެން ނެތިއެއް ނުދާނެއެވެ. ޕްލެޓެނިއަމް ފްލެޓަކީ ބޯހިޔާވަހިކަން ލިބެން ނެތިގެން އާއިލާއަކުން ހޯދާވަރަށްވުރެ ލަގްޒަރީ ތަނެކެވެ. މަގާމާ ހައިބަތާ ގުޅޭވަރުގެ އަގުބޮޑު ތަނެއްގައި އުޅެން ޕްލެޓޭނިއަމް އެޕަރޓްމެންޓެއް ހޯދުމަކީ އެއްވެސް މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. މައްސަލައަކީ އެޕާޓްމަންޓް ގަތުމަށް ނެގި ދަރަނި އެއްބަސްވުމާ އެއްގޮތަށް ނުދެއްކުމެވެ. 

އެންމެ ބޮޑު ގޯހަކީ މާސިންގާ ދަރަންޏެއް ގަވައިދުން އަދާނުކޮށް ހުރެ ދައުލަތުގެ ޒިންމާދާރު މަގާމަކަށް ކުރިމަތިލައިގެން ވާދަކުރަން އުޅުމެވެ. ސަރުކާރު ހިންގާ ޕާޓީގެ ޓިކެޓްގައި އާންމު އިންތިހާބަކަށް އާޒިމާ ނިކުތީ މޭޔަރުކަމުގެ ޓިކެޓް ދިން ޕީއެންސީން އަޒިމާގެ މައްޗަށް ސާބިތުވެފައިވާ ދަރަނި އަދާކުރުވަން ޖެހި ޗައްކަރެކޭ ނުބުނާ ވަރެއް ނޫނެވެ. އެންމެ ފަހުން ހުކުރު ހުތުބާގައިވެސް އެ ދެއްކީ ދަރަނި އަދާކޮށް ދިނުމުން ހުރި ސަވާބާ ދަރުމައިގެ ވާހަކައެވެ. 

ސަވާބާ ދަރުމައަށްޓަކާ ޒަކާތު ފަންޑުން ވިޔަސް އާޒިމާގެ ދަރަނި އަދާކޮށްނުދިއެއް ނުވާނެތާއެވެ. ފައިސާވެރިންނާއި ނިކަމެތިންވެސް ގިޔާމަތް މަހުޝަރަށްޓަކައި އާޒިމާގެ ދަރަނި އަދާކޮށް ދިނުމަށްވުރެ އެހެން ހެޔޮކަމެއް ނެތޭ ހުތުބާވެސް ބުނާ ކަހަލައެވެ. 

އޮނަރަބަލް ޝާހިދު އެހެން ވިދާޅުވީ މާލޭގެ މޭޔަރުކަމަށް އެމްޑީޕީން ވާދަކުރައްވާ އާދަމް އާޒިމްގެ ކެމްޕޭންގައި ރޭ މާލޭގައި ބޭއްވި ދަނޑިކޮށީ ހަރުގެ ޖަލްސާގައެވެ.

ޝާހިދު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ނިމުނު ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ކެމްޕެއިން ތެރޭގައި ޕީޕީއެމް/ޕީއެންސީން ބޮލަށް ލައިގެން ހިނގި ފިތުނައިގެ ދޮލަނގުގައި ހުރިއްޔާ ހުރި އެއްޗެއް ކުނިވެ ހަރާބުވެ ފަނި އަޅައި ފަނިފަކުސާއަށް ވެގެން ހިނގެއްޖެ ކަމަށެވެ.

ޝާހިދު ވިދާޅުވީ އިންޑިއާ ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ހަތިޔާރާއެކު ތިބި ކަމަށް ބުނެ ފެތުރި ވާހަކަތަކާއި ރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުން ބައެއް ވިއްކާލި ކަމަށް ބުނެ ކުރި ތުހުމަތު ތަކުގައި ވެސް އެއްވެސް އަސްލެއް ނެތްކަން މިހާރު ހާމަވެފައިވާ ކަމަށެވެ.

" ބޮލަށް ލައިގެން ހިނގި ފިތުނައިގެ ދޮލަނގުގައި ހުރީއްޔާ ހުރި އެއްޗެއް 52 ދުވަސް ނުވަނީސް ކުނިވެއްޖެ. އެއިން ދުވާ ނުބައި ވަހުން ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަށް، މާލޭގެ ރައްޔިތުންނަށް ނޯއް ދަމާލަން ނުކެރޭ" ކަމަށް ޝާހިދު ވިދާޅުވިއެވެ.

މާލެއާއި ބުރިޖަކުން ގުޅުވާލެވެން ނެތް ރަށަކަށް މާލޭގެ ރައްޔިތުން ބޯހިޔަވަހިކަން ހޯދަން ދާންޖެހޭނެ ކަމަކަށް އާދަމް އާޒިމް ގަބޫލެއް ނުކުރައްވައެވެ. މާލޭގެ ބޯހިޔާވަހިކަމާއި ޓްރެފިކް މައްސަލަތައް ހައްލުކުރުމަށް މާލެ ސަހަރައްދުގައި މިހާރު ހިއްކަން ފަށާފައިވާ ތަންތަން ތަރައްގީ ކުރުން މާ ބޮޑަށް މުހިންމު ކަމަށް އާދަމް އާޒިމް ދެކިވަޑައިގަންނަވައެވެ. 

މާލޭގެ ރައްޔިތުންގެ ބޯހިޔާވަހިކަން ހައްލުކުރެވޭނެ ބިން މާލެ އާއި ހުޅުމާލެ އާއި ގުޅިފަޅާއި އުތުރު ތިލަފަޅާއި ގިރާވަރު ފަޅުން ލިބޭއިރު އެނަމުގައި ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުމަކީ ވަރަށް ބޮޑު އިސްރާފެއް ކަމަށް އާޒިމު ދެކެ ވަޑައި ގަންނަވައެވެ. އެތަން ތަނަކީ މާލެއާއި ބުރިޖުން ގުޅާލެވެން އޮތް ތަންތަނެވެ. 

ތެދުފުޅެކެވެ. މާލެއާއި ޖެހިގެން އޮތް ހުޅުމާލެއަށް ދިރުން ލިބުނީ ހުޅުމާލެއާއި މާލެ ބުރިޖަކުން ގުޅާލުމުންނެވެ. އޭގެކުރިން ކަނޑު ހުރަސްކޮށް ވިހި މިނިޓްގެ ދަތުރެއް ކޮށްގެން ހުޅުމާލޭގައި ދިރިއުޅުނީ މާލޭގައި އެއްވެސް ގޮތަކަށް އުޅެވޭނެ ގޮތް ނެތިފައި ތިބި ބައެކެވެ. 

ރަސްމާލެ ކިޔަސް ފުށިދިއްގަރުފަޅުގައި ހިއްކާ ރަށެއް ރަނގަޅަށް އާބަދުވެ ހިނގައި ގަންނަން 30 އަހަރު ނަގާނެއެވެ. އަސާސީ ހިދުމަތްތައް ގާއިމުކޮށް ބަޔަކު ދިރިއުޅެން ކަމުދާވަރުގެ ތަނަކަށް އެތަންވާނީ ތިރީހަކަށް އަހަރުންނެވެ. ސަރުކާރުގެ އެންމެ ބޮޑު ބޯހިޔާވަހި ކަމުގެ ޕްރޮޖެކްޓްގެ ގޮތުގައި ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުމަކީ ވަރަށް ބޮޑު އިސްރާފެއް ކަމަށް އާޒިމްވެސް ދެކެވަޑައިގަނެއެވެ. 

މާލޭގެ ރައްޔިތުންގެ ބޯހިޔާވަހިކަން ހައްލުކުރެވޭ ވަރަށް ބިން މާލެ އާއި ހުޅުމާލެ އާއި ގުޅިފަޅާއި އުތުރު ތިލަފަޅާއި ގިރާވަރު ފަޅުން ލިބޭއިރު އެކަމަށް އިސްކަން ދިނުމުގެ ބަދަލުގައި ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުމަކީ އޭގެ ފަހަތުގައި ވަނީ އަޑިނޭނގޭ ފަސާދައިގެ ކަންތައް ގަނޑެއްކަމަށް ތުހުމަތު ކުރާ މީހުން ވަރަށް ގިނައެވެ. 

މާލޭ ރައްޔިތުން ބޭނުންވަނީ ބޯހިޔާވަހިކަމަށް އަވަސް ހައްލެވެ. 30 އަހަރަށް މަޑުކުރެވޭކަށް މަލޭ ރައްޔިތުންނަކަށް ނެތެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ހެވެއް އެދޭ ބަޔަކު ނަމަ އެތަންތަނުން ހިއްކަން ޖެހޭ ތަންތަން ހިއްކާ ގޯތި ދީފައިވާ ތަންތަނުގައި ރައްޔިތުންނަށް އުޅެވޭނެ މާހައުލަކަށް އެތަންތަން ހަދާ ދޭނީއެވެ. އެތަންތާ މަގުތައްހަދާ އަސާސީ ހިދުމަތް ގާއިމުކޮށް ދޭނީއެވެ. ބޯހިޔާވަހިކަން ދިނުމުގެ ނަމުގައި ބުރިޖުން ގުޅުވާލެވެން ނެތް ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކަން ފަށާނީކީ ނޫނެވެ. 

ފުށިއްގަރުފަޅަށް ދޯންޏަކަށް އަރައިގެން މާލޭގެ ރައްޔިތުން ދާންޖެހޭނެ ކަމަކަށެއް އާޒިމު ވެސް ގަބޫލެއް ނުކުރައްވައެވެ. އާޒިމް ގަބޫލު ކުރައްވަނީ މާލޭގެ ރައްޔިތުން ދާންޖެހޭނީ ބްރިޖަކުން ގުޅިފައިވާ އަވަށްތަކަށް ކަމަށެވެ. ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުމަށްވުރެ މާލޭގެ ބޯހިޔާވަހިކަމާއި ޓްރެފިކް މައްސަލަތައް ހައްލުކުރަން މާލެ ސަހަރައްދުގައި މިހާރު ހިއްކަން ފަށާފައިވާ ތަންތަން ތަރައްގީ ކުރުން މާ ބޮޑަށް މުހިންމު ކަމަށް އާދަމް އާޒިމު ދެކިވަޑައިގަނެއެވެ.

އާޒިމާގެ ބަންޑާރަ ނައިބު ކަމުގައި ދިވެހި ދައުލަތަށް އޭނާގެ ފަރާތުން ވީ ރަނގަޅަށްވުރެ ލިބުނު ގެއްލުން މާ ބޮޑެވެ. ޖެހުނު ދުއްތުރާ މާގިނައެވެ. އާޒިމާގެ ބަންޑާރަ ނައިބު ކަމާއި ރައީސް އޮފީހުގެ ލީގަލް މިނިސްޓަރުކަމުގައި ހުރިއިރު ކޮށްފައިވާ އެންމެން ދަންނަ ނޭއްގާނި ބައެއް ކަންކަން ހަނދާނަށް އައުދެއެވެ. 

އެއަރ މޯލްޑިވްސް ބަނގުރޫޓުވި މައްސަލާގައި ސިންގަޕޫރު އާބިޓްރޭޝަންގައި މެލޭސިއަން ހެލްކޮޕްޓަރސް ( ނަލޫރީ ބަރުހާދު )އާއި ދެކޮޅަށް އާޒިމާ ދައުވާ ކޮށްގެން ރާއްޖެއަށް ބައިސެންޓް ވެސް ހޯދާ ނުދެވުނެވެ. ދައުވާ ކުރުމަށްޓަކާ ދައުލަތުން މިލިޔަން ޑޮލަރު ހަރަދު ވެގެން ދިޔުން ނޫން ކަމެއް ނުވިއެވެ. އެތައް ދުވަހަކަށް ފަހު އެއަރމޯލްޑިވސްގެ މައްސަލަ ނިމިގެން ދިޔައީ ދައުލަތަށް ލިބުނު ބޮޑު ގެއްލުމަށް ހަތަރުއަނާ އެއްހާ ހިސާބު ވެސް ދައުލަތަށް ނުލިބިއެވެ.

އައު ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން ވެރިކަން ނުކުރާ މީހަކަށް ހަދައިގެން މައުމޫނަށް ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ވާދަކުރެވޭނެ ކަމަށް ސްޕްރީމް ކޯޓުން ނިންމީ އާޒިމާގެ މޮޅު ގާނޫނީ ހުއްޖަތުންނެވެ. އެކަމަކު އައު ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން ދެދައުރު ވެރިކަން ނުކުރާތީ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ވާދަކުރެވުނު މައުމޫނަށް އައު ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން ވެރިކަން ކުރިމީހަކަށްދޭ އިނާޔަތް މަރުދުވަހަށް ލިބޭގޮތަށް ހުއްޖަތް ގާއިމުކުރީ އާޒިމާއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އައު ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން ވެރިކަން ކުރާ ރައީސުންނެކޭ ތަފާތެއް ނެތި މައުމޫނުގެ ބަލަދުވެރިކަން ދައުލަތަށް ޖެއްސީ އާޒިމާއެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބުން އެތައް ލައްކަ ރުފިޔާއެއް ކޮންމެ މަހަކު ދައުލަތުން މައުމޫނަށް އިނާޔަތް ދޭން އިސްރާފު ވެގެން ދެއެވެ. 

އައު ގާނޫނު އަސާސީގެ ކުރިން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އައްޔަނުކޮށްފައި ތިބޭ އަށް މެންބަރުން އައު ގާނޫނު އަސާސީ ތަސްދީގު ކުރުމަށް ފަހުވެސް އައު މަޖިލިސް ހޮވެންދެން މެންބަރުންގެ ގޮތުގައި ބައިތިއްބައިގެން ދައުލަތުން އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާއެއް ހޭދަކުރުވީ އާޒިމާގެ މޮޅު ގާނޫނީ ހަމައިންނެވެ.

އައު ގާނޫނު އަސާސީ ތަސްދީގުކޮށް އައު ގާނޫނު އަސާސީއަށް ހިޖުރަ ކުރުމުގައި ގާނޫނު ތަކަށް ގެންނަންޖެހޭ ބަދަލުތައް ދެނެގަނެ ހަދަންޖެހޭ ގާނޫނުތައް ޑްރާފްޓްކޮށް މަޖިލީހަށް ހުށަނާޅާ އޮތުމުގެ ޒިންމާ ބޮޑުތަނުން އުފުލަން ޖެހޭ މީހަކީ އާޒިމާއެވެ. އަދި އަދަށްވެސް ގާނޫނީ ދާއިރާއިން އާޒިމާވީ އެ އިހުމާލުގެ ތަކުލީފްތައް ފިލާނުދެއެވެ. 

ޗާގޯސްގެ ސިޔާދަތީ ބާރު ހޯދަން މޮރިޝަސްއިން ލޮބީކޮށް ވަކާލާތު ކުރަމުން ދިޔައިރު މޮރިޝަސްއަށް އެބާރު ލިބިއްޖެނަމަ ރާއްޖޭގެ ދެކުނުން އިގްތިސޯދީ ސަރަހައްދު ބައިކުރަން ޖެހޭނެ ކަން އެނގިހުރެ އަޅާނުލާ ބަންޑަރަ ނައިބުކަމުގައި ހުރީ ތިޔަ އާޒިމާ ޝުކޫރެވެ. ޗާގޯސްގެ ސިޔާދަތީ ބާރު ހޯދުމުގެ ކަންކަން އދ މަޖިލީހުގެ ތެރޭގައި ހިނގަމުން ދިޔައީ އާޒިމާ ދައުލަތަށް ގާނޫނީ ލަފާ ދޭން ހުއްޓައެވެ.

ވާނެ ހައެއްޗެއްވެ އިޓްލޮސް އިން ކަނޑު ބައި ކުރީމާ މަހާނަ މައްޗަށް މަޑިއަށް ޖެހިގަނެ ސިޔާސީ ޗަރުކޭހަކަށް ކަނޑުގެ ސަރަހައްދު ހެދީވެސް އާޒިމާ އިސްވެ ހުރެއެވެ. ކަނޑުތަކުގެ އިމާބެހޭ ބައިނަލް އަގުވާމީ ޓްރައިބިނަލްގެ އެތައް ފަނޑިއާރުންގެ ނިންމުމެއް ފޮރޮޅާލާށޭ ކިޔައިގެން ދިވެހި ދައުލަތުން އެތައް މިލިއަން ޑޮލަރެއް ބޭކާރު ކޮށްލުމުގެ މަސައްކަތް މިހާރު ސަރުކާރުން ކުރަން އެ އުޅެނީ އާޒިމާގެ ރައުޔަށެވެ. އާހިރުގައި މިލިޔަން މިލިއަނުން ދައުލަތުން ގެއްލި ދިޔުން ނޫންކަމެއް އެކަމުންވެސް ނުވާނެއެވެ. 

މައިދޮރާއްޓޭ ދަށްގޮހޮރޭ ކިޔައިގެން އާޒިމާގެ ލަފަޔަށް ޖީއެމްއާރު ބޭރު ކުރުމުން ވީގޮތްވެސް އެއޮތީ ފެންނާށެވެ. އުފެދުމުގައި ވެސް ބާތިލު އެގްރިމެންޓެކޭ ބުނެ ޖީއެމްއާރާއެކު 25 އަހަރަށް ހެދި އެއްބަސްވުމެއް ބާތިލުކޮށް ޖީއެމްއާރު ބޭރު ކުރުމުން 300 މިލިޔަން ޑޮލަރގެ ބަދަލެއް ދައުލަތުން ދޭންޖެހުން ނޫންކަމެއް އާޒިމާގެ ފުށުން އެކަމުގައިވެސް ނުވިއެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނުގެ ވެރިކަމުގައި އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ ބޮޑު ހިޔާނާތަށް މަގުފަހިކޮށް ދިނީ އާޒިމާ ދިން ގާނޫނީ ލަފައެވެ. ދައުލަތަށް ލިބޭ އާމްދަނީ ފައިސާއަކީ މީރާއަށް ވަންނަން ޖެހޭގޮތަށް އޮތް އޮތުން ބަދަލުކޮށް ރިސޯޓްތައް ހެދުމަށް ދޫކުރާ ރަށްރަށާއި ފަޅުފަޅާ ބިންބިމުގެ އިކްއިޒިޝަންއާއި ކުއްޔާއި އެނޫންވެސް ރިސޯޓް ތަކުން ދައުލަތަށް ދައްކަންޖެހޭ ހުރިހާ ފައިސާއެއް އެމްއެމްޕީއާރުސީއަށް ދައްކާ ގޮތަށް ގާނޫނީ ނިޒާމް ބަދަލު ކޮށްލުމުގެ މޭސްތިރިއަކީ އާޒިމާއެވެ. މުޅި އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ ބޮޑު ހިޔާނާތުގެ މަންމައަކީ އާޒިމާއެވެ. އެ ބޮޑު ހިޔާނާތުން ބައި އަޅައިގެން މަނީލޯންޑަރ ކުރުމުގެ މުގުލުގައި ހުރީ އާޒިމާއެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނުގެ ވެރިކަމުގައި ނެތް ކުއްލި ހާލަތު އިއުލާނު ކުރުވައިގެން ސްޕްރީމް ކޯޓުން ޓިނުނަގުވާ ސިފައިން ސްޕްރީމް ކޯޓަށް ވައްދާ ފަނޑިޔާރުން ހައްޔަރުކޮށް ޖައްލަށްލާ މަގާމު ގެއްލުވާލިއެވެ.

ފުރަ މެންދަމު ދޮރުވައްޓާލައިގެން ވަދެ ރައީސް މައުމޫނު މުސްކުޅި ހާލުކޮޅުގައި އެ މަނިކުފާނު ޖަލަށް ލައިގެން ދިންހާ އަނިޔާއެއް ދިނީ އާޒިމާ އަށެވެ. ރައީސް މައުމޫނުގެ ދަރިކަލުން ފާރިސް މައުމޫނާއި ދަނބިދަރިކަލުން ނަދީމާއި މައުމޫނުގެ އާއިލީ ޑްރައިވަރާއި ސެކެރެޓަރީއަށް ދަންދެން ހައްގަކާ ނުލާ ޖަލަށް ލައިގެން އަނިޔާ ކުރުވީ އާޒިމާއެވެ.

ގާސިމް އިބްރާހީމާއި ސިޔާދު ގާސިމަށް ޖެއްސި އަހުވައާއި ކާނަލް ނާޒިމު ފުރޭމް ކޮށްގެން ހައްޔަރުކޮށް އަނިޔާވެރި ވުމުގައި ގާނޫނީ ހަމަ އަޅުވާދިނީ އާޒިމާއެވެ. މޭޑޭ މުޒާހަރާގެ ބައިވެރިންނަށް ދިން އަނިޔާއާއި ދައުވާކޮށް ޖަލަށްލައިގެން ގ. ކީމަ އަބްދުއްލާ ރަޝީދު މަރުވުމުގެ ޒިންމާ އުފުލަންޖެހޭ އެކަކީ އާޒިމާއެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ތަޅުމަށް ސިފައިން ވައްދާ މެންބަރުން ފާރުމަތިން އުކާލާ 12 މެންބަރެއްގެ ގޮނޑި ގެއްލުވާލުމުގެ ގާނޫނީ ނުބައި ލަފާ ދިނީ އާޒިމާއެވެ. ގައުމީ ނުރައްކަލުގެ ހާލަތުގައި ކެރުން ކަމަށް އާޒިމާ އެބުނާ ކެރުމަކީ އަނިޔާވެރިވުމަށް ގާނޫނީ ސިފަގެނައުމެވެ. ރައީސް ޔާމީނުގެ ވެރިކަމުގެ ފަހުކޮޅު ސިޔާސީ ގޮތުން މީހުން ފްރޭމްކޮށް އަނިޔާކޮށް ބަންދުކޮށް އެތައްބަޔަކު ޖަލަށްލާ މުޅި ގައުމު ހަމައިން ނައްޓުވާލުމުގައި އިސްވެހުރި އެކަކީ އާޒިމާއެވެ. މިހެން ކިޔާފައި ނުކިޔާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. 

އާޒިމާ ގެ އެ ކެރުމާއި އެ ނުބައިކަން އެއީ ގައުމަށް ޖެހުނު މުސީބާތް ތަކެކެވެ. އާޒިމާގެ ބަންޑާރަ ނައިބު ކަމާއި ގާނޫނީ އުސް ފުންނާބުން ދިވެހި ދައުލަތަށް ދީފައިވަނީ އިޔާދަ ނުކުރެވޭ ވަރުގެ ބޮޑެތިބޮޑެތި ގެއްލުމެވެ. ހަލާކެވެ. އެހެން ކަމުން މާލޭ މޭޔަރަކަށް އާޒިމާ ހޮވުމަކީ އެނގި ތިބެ ބަޔަކު ހަދާނެ އެންމެ ބޮޑު ގޯހެވެ. މާލޭގެ ރައްޔިތުންނަށް މާލެ ސަރަހައްދުން ގޯތި ދޭތީ އެކަމާ ދެކޮޅު ހަދާ އަޑުއުފުލީ މީހަކަށް މާލޭ ރައްޔިތުން ވޯޓު ދޭންޖެހޭ ސަބަބެއް ނެތެވެ. ބުނެވި ދިޔަ ކަންކަމަށް އެކަނި ބަލާލިޔަސް އާޒިމާއަށް މާލޭ މޭޔަރުކަން ދިނުން ހެޔޮނުވާނެއެވެ.  

އާނއެކެވެ އަދަދެއް މުހިންމެއް ނޫނެވެ. ތިބިއްޔާ ތިބި އިންޑިއާސިފައިންނެއް އަވަހަށް ބާލާށެވެ. ވެރިކަން ބަދަލުކުރީ އިންޑިއާ ސިފައިން ބާލާށެވެ. ވެރިކަން ލިބިއްޖެއެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިންގެ އެންމެ މީހަކުވެސް އަދި ނުބޭލެއެވެ. 

އަޖައިބެއް ނުވާނެ ހެއްޔެވެ. އިންޑިއާސިފައިން ބާލަން ތިޔަ ތިބެނީ ކުރިން ބުނި 2000 އިންޑިއާ ސިފައިން ފެންނަން ދެނޭ ހާދަ ހީވެއެވެ. ކިތަންމެ ނެގި ނެގިފައި ޖެހުނަސް ތިޔަބުނާ 89 އަށްވުރެ މިރާއްޖޭގައި ތިބި އިންޑިއާ ސިފައިންގެ އަދަދެއް މައްޗެއް ނުވާނެއެވެ. އެއަދަދު އެއަށް ވުރެ މަތިކުރަންޏާ އިންޑިއާއިން ޖެހޭނީ 1900އަށް ވުރެ ގިނައި ސިފައިން ގެންނާށެވެ. މިހާރު ތިޔަ ކުރަނީ އެ މަސައްކަތޭ ހާދަ ހީވެއެވެ. 

އެހެންޏާ ފަހެ! އިންޑިއާ ސިފައިން ތިބެގެން މިނިވަންކަން ގެއްލޭތީ މިނިވަންކަމުގެ ފަލަރޮގު ދަމަމުން ވެރިކަމަށް އެރީ އެމީހުން ބާލާށެވެ. ހުވާކޮށްފައި ވެސް ބުނީ އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުމަކީ ވާހަކަ ދައްކައިގެން ހައްލު ކުރަން އޮތް މައްސަލައެއް ނޫން ކަމަށެވެ. ޝަރުތެއް ނެތި އިންޑިއާ ސިފައިންގެ ބޫޓު ޖޯޑެއްވެސް ނުބަހައްޓާ ބާލާ ހުސްކޮށްލާނެ ކަމަށެވެ. 

ވެރިކަމަށް ސާޅިސް ވެގެން ދިޔައީއެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުން ވެވަށް ވެއްޓު ގެރިއަށް ވެއްޖެއެވެ. އެއިން މީހެއްގެ ގައިން އިސްތައްޓެއްވެސް ނުބޭލެއެވެ. މުއިއްޒު ވެރިކަން ހޯދީކީ ވީއިރަކުން ކުރާކަށް ނޫނެވެ. ޕޮލިސީ މިނިސްޓަރ ނާޒިމު ނިކުމެ ނޫސްވެރިން ގާތުގައި ވީހާވެސް އަވަހަށް އިންޑިއާ ސިފައިން ފޮނުވާލުމުގެ މަސައްކަތް ކުރާކަމަށް ބުންޏަކަސް އިންޑިއާ ސިފައި ބަލަންވީ ވައުދު ފުދުނު ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ. 

ހިތްވަރެއް ހުރިއްޔާ ކުރީން ބުނިހެން ނަން ނެގޯޝިބަލް ކަމެއްގެ ގޮތުގައި އިންޑިއާ ސިފައިން ބަލާ ހުސްކޮށްލަ ބަލާށެވެ. ރާއްޖެއަކީ މިނިވަން މުސްތަގިއްލު ނިކަންފަލަ ސިޔާދަތީ ރޮގެއް ދަމައިގެން ތިބި ބަޔަކު ވެރިކަމުގައި ތިިބި ގައުމެއް ނޫން ހެއްޔެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިނަށްވުރެ ދިވެހި ސިފައިން ވެސް ގިނަވާނެއެވެ. މާ ހުދުފަށަށް ބޮޑުނުކޮށް އިންޑިއާ ސިފައިން ތަޅާ ބުރުއްސާލަން ނުކެރިފައި ތިޔަ ތިބެނީ ކީއްވެފައި ހެއްޔެވެ. ވެރިކަމަށް އަރަން ވެގެން ވާހަކަ ދެއްކިއިރު ތިޔަދަތުރު ޖެހޭނެކަން ރަނގަޅަށް އެނގޭނެއެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިން ބާލަން އެރި މީހުނަށް އިންޑިއާ ސިފައިން ނުބޭލުނީމާ ދެން ޖެހޭނީ ބާލަން އެރި މީހުން ބާލާށެވެ.  

މުއިއްޒު ސަރުކާރުގައި ރައްޔިތުންނަށް ދަރާފައި ނުބާއްވާނެ ކަމަށް ބުނެ އެންމެ އަޑުގަދަކުރާ އެކަކީ މަސްވެރިކަމުގެ ވަޒީރު ނައިފަރު ޝިޔާމެވެ. ޝިޔާމަށް އެނގެނީ މަޖިލީހުގައި ވަދު އަޅައިގެން ރިޝްވަތު ކަންނެލި ބާނާށެވެ. މެންބަރުން ގަންނަން އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާއެއް މިސަރުކާރުން ހަރަދުކުރިއިރު މަސްވެރިން ތިބީ ބޭނި މަސްކޮޅަށް އަގުނުލިބިގެން އަނގަޔާ އަތާ ދިމާނުވެ ނިހާއީ ބިކަހާލުގައެވެ. 

ނައިފަރަށް ނިސްބަތްވާ މީހަކު މަސްވެރި ވަޒީރުކަމުގައި ހުރެ ނައިފަރު މަސްވެރިންނަށް އަގު ނުދެވޭ ސަރުކާރަކުން ރާއްޖޭގެ އެހެން މަސްވެރިންނަށް އަގުދޭނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ. މިނިސްޓަރަށް ގުޅޭ ނަމްބަރާއި ގުޅާނެ ގޮތް އެނގޭ ގުޅާ މެސެޖްކޮށް އުދަނގޫކުރާ ނައިފަރު މީހުނަށް ހޯދާ ނުދެވޭ ފައިސާއެއް ޝީޔަމަށް އެހެން ބަޔަކަށް ހޯދައެއް ނުދެވޭނެކަން ގައިމެވެ. 

ހައްގު ތެދެކެވެ. ނައިފަރު މަސް ދޯންޏަކުން މި ސަރުކާރަށް ގަތް މަހަށް ފައިސާ ނުދޭ 16 ބިލު އެބައޮތެވެ. ފައިސާ ލިބެންޖެހޭ 16 ބިލަށް ސަރުކާރުން ދައްކަންޖެހޭ ރުފިޔާގެ މިންވަރު 2 މިލިއަނަށް ވުރެގިނައެވެ.

ނައިފަރު އޮޑިވެރިޔަކު މައުލޫމަތު ދިން ގޮތުގައި އެންމެ ފަހުން އޭނާގެ ދޯނީގެ މަސް ބިލަކަށް ސަރުކާރުން ފައިސާ ދީފައިވަނީ ހުސްވި ޑިސެމްބަރ މަހު ނުވައެއް ގައެވެ. ޑިސެނމްބަރު މަހު ނުވައެއްގައި އެދިން ފައިސާއަކީ ނޮވެންބަރ 11 ވަނަ ދުވަހު ކިރި މަސް ބިލަށްވާ 179000.00 ރުފިޔާއެވެ. އޭގެ ފަހުން 16 ބިލުގެ ފައިސާ އެއޮތީ ނުދައްކައެވެ. މަސްކިރާތާ 48ގަޑި އިރު ތެރޭގައި މި ސަރުކާރުން ފައިސާ ދޭގޮތް ކިހާ ތާހިރުހެއްޔެވެ.

ކިރާ މަހަށް ފައިސާ ނުލިބިގެން މަސްވެރި އާއިލާތައް ތިބީ ގޮތް ހުސްވެފައެވެ. މަސްކިރާތާ 48 ގަޑިއިރުން ދޭން ބުނި ފައިސާ ނުލިބި އޮޑި ދޯނިފަހަރު މަހަށް ފުރުވޭކަށް ނެތެވެ. މަސްވެރި އާއިލާތަކު އަނގަޔާ އަތަކާ ދިމައެއް ނުވެއެވެ. ހަލާލު މަސައްކަތުން ލޯބޯ ފިއްސައިގެން ބާނާ މަސްކޮޅު ބައްކޮށްލައިގެން ފައިސާ ނުދީ ތިބޭކަށް ނައިފަރު ޝިޔާމުމެން ލަދެއް ހަޔާތެއް ނެތެވެ. ނައިފަރުގެ އެންމެ ދޯންޏަކަށް މިސަރުކާރުން މިހާލު ޖައްސާލާފައިވާއިރު އެހާލުގައި އުޅެނީ ކިތަކަށް މަސްވެރި އާއިލާ ހެއްޔެވެ. 

ހުންނަ ގޮތަށް ހުރުމާ އިހުލާސްތެރިކަމާއި ވަފާތެރި ކަމުގައި ރައީސް މައުމޫނަށް އާސްތާނާ ޝުކޫރު ދެއްކި މިސާލުން އާޒިމާއަށް ނަމޫނާއެއް ނުނަނގައެވެ. މައުމޫނުގެ މޯހިރުން ކައިބޮއި ކިޔާ ބޮޑެތިވި އެއް އާއިލާއަކީ އާސްތާނާއަށް ނިސްބަތްވާ އާއިލާއެވެ. އާޒިމާއަކީ އޭގެން އެކެކެވެ.  

މައުމޫނު އާޒިމާއަށް ކޮށްނުދެނީ ކީއްހެއްޔެވެ. ނުދެނީ ކޮން ބާރެއް ހެއްޔެވެ. މައުމޫނުގެ ވެރިކަން ނެތުމުން މައުމޫނު މޭގައި އެންމެ ފުރަތަމަ ކޮޅުފައިން ޖެހި އެކަކީ އާޒިމާއެވެ. މައުމޫނުގެ ވެރިކަމުގެ ފަހު ދުވަސްކޮޅު ބަންޑާރަ ނައިބު ކަމުގައި ހުރެ ކުރިހާ ކަންކަމުން މައުމޫނުގެ ވެރިކަން މުލުން ލުހެވުމުގެ އެއް ސަބަބަކަށް އާޒިމާ ވިއެވެ. 

މައުމޫނު ވެއްޓުމުން ސިޔާސީ ބާރުވެރިކަން ގެއްލިގެން ބަގާވާތަކުން ގާނޫނީ ވެރިކަމެއް ވައްޓަލާ ޑރ. ވަހީދުގެ ބަނޑުވާ ހެދިގެން އާޒިމާ އުޅުނީ ވަކި މީހަކާއެކު ހުންނަ ގޮތަށް ހުރެވޭތީ ހެއްޔެވެ. އުފެދުމުގައިވެސް ބާތިލޭ ބުނެ ޖީއެމްއާރު ބޭރުކޮށް 300 މިލިޔަން ޑޮލަރުގެ ބަދަލެއް ދިވެހި ދައުލަތަށް ދޭން ޖެއްސީ ތިޔަ ބުނާ ހުންނަ ގޮތަށް ހުރެގެންނެވެ. 

ފުންނާބު އުސްކަމުން އޮބި ނޯވެގެން އިތުބާރު ނެތް ވޯޓަކުން ބަންޑާރަ ނައިބު ކަމުން އާޒިމާ ބޭރުވާން ޖެހުނީ ހުންނަ ގޮތަށް ހުރެގެންނެވެ. އިތުބާރު ނެތިގެން ކެބިނެޓް ވަޒީރު ކަމަށް ކުފޫ ހަމަ ނުވާތީ ރައީސް އޮފީހުގެ ލީގަލް މިނިސްޓަރަށް ހުރެ ޔާމީނުގެ ވެރިކަން ހަރާބު ކޮށްލުމުގެ މުގުލުގައި ހުރިގޮތަށް ހުރީ އާޒިމާއެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ސިފައިން ވައްދާ މެންބަރުން ފާރުމަތިން އުކާލާ އެ މީހުންގެ ގޮނޑި ގެއްލުވާލުމުގެ ހީލަތްތެރި ރޭވުމުގެ އަޑީ ބަތާނައަކީ އާޒިމާއެވެ. އެމްއެމްޕީއާރުސީ ފައިސާ މީރާއަށް ޖަމާނުކޮށް އެމްއެމްޕީއާރުސީއަށް ޖަމާކުރުމުގެ އުސޫލު އެކުލަވާލާ އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ ބޮޑު ހިޔާނާތަށް މަގުދެއްކީ އާޒިމާއެވެ. އެމްއެމްޕީއާރުސީ ހިޔާނާތުގައި ރަގަޅަށް ބައިވެރިވެ މަނީ ލޯންޑަރ ކުރުމުގެ ގާނޫނީ ނުލަފާ ދީގެން ހިޔާނާތުގައި ބައިވެރިވެ ބޮޑު ހިޔާނާތް ހިންގުވީ ހުރިގޮތަކަށް އާޒިމާ ހުރެގެންނެވެ.

ނެތް ކުއްލިނުރައްކަލުގެ ހާލަތެއް ޔާމީނު ލައްވާ އިއުލާނު ކުރުވައިގެން ސްޕްރީމް ކޯޓުން ޓިނު ނަގުވާ ސްޕްރީމް ފަނޑިޔާރުން ބަނޑު ބިންމަތީ ޖައްސާ ޖަލުގެ ކުޑަ ގޮޅިއަށްލައި މަގާމު ގެއްލުވަލީ އާޒިމާގެ ލަފައިންނެވެ. އެތައް ޕޮލިސް ކޮމިޝަނަރުން މަގާމުން ވަކިކޮށް ޖުޑިޝަލް އެޑްމިނިސްޓްރޭޓަރ ޖަލުގެ ތޭރިތަކުގެ ފަހަތަށް ފޮނުވާލީ އާޒިމާ ނޫން އެހެން މީހެއް ނޫނެވެ. 

އާޒިމާއަކީ ކާންދިން އަތުގައި ދަތް އެޅުމުގެ ލާމަސީލެވެ. ދަންވަރު ދޮރު ވައްޓާލައިގެން ފުލުހުން ވައްދާ އިންތިހާ އަނިޔާވެރިކޮށް ދިވެހި ދައުލަތުގެ އެންމެ ގަދަރުވެރި ސްޓޭޓްމަން ހައްޔަރުކުރީ ހައްގުން ކަމަކާނުލައެވެ. ރައީސް މައުމޫނު މުސްކުޅި ހާލުކޮޅުގައި ޖަލުގައި ހައްޔަރުކޮށް އެމަނިކުފާނަށް ދިންހާ އަނިޔާއެއްގައި ޒިންމާވާން ޖެހޭ އެންމެ އިސް އެކަކީ ސީދާ އާޒިމާ ޝުކޫރެވެ. އާޒިމާ ޝުކޫރު ހަމަހުރީ އާޒިމާ ޝުކޫރު ގޮތުގައެވެ.

ކާނަލް ނާޒިމު ފްރޭމްކޮށް އަނިޔާ ކުރުމުގައި އާޒިމާގެ ދައުރު ބޮޑެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު އެންމެ ފަހުން ގޮސް ހުރީ ކާނަލް ނާޒިމުގެ ތޮއްވަރިއަށް ވަދެ ނާޒިމަށް ގާނޫނީ ލަފާދޭށެވެ. ރިޔާސީ އިންތިހާބު ކައިރިވުމުން ހުރި މީހެއްކަން އަންގާ ސަމާލުކަން ހޯދަން އަތްގުޅި ނުކާވަރުގެ ގާނޫނީ ވާހަކަ އާއްމު ތަންތާ ދައްކަން ފަށައެވެ. މި ފަހަރު އުޅުނީ ކަނޑެއް ގެއްލިގެންނެވެ. ބޭނުމަކީ އަގު އެރުވުމެވެ. އެއީ އާޒިމާ ޝުކޫރެވެ.

މުއިއްޒަށް ވެރިކަން ލިބުމުން މުއިއްޒުގެ ބަނޑުވާ ހެދިގެން ޕްރައިމަރީއަކާ ނުލާ ޕީއެންސީ މޭޔަރ ޓިކެޓް ފޭރިގަތީއެވެ. އާޒިމާ މޭޔަރުކަން ހޯދުމަށްވުރެ ބޮޑަށް އެ ޓިކެޓް ބޭނުން ކޮށްގެން ކުރަން އުޅޭކަމަކީ މުއިއްޒު ލައްވާ އެމްއައިބީއަށް ދައްކަން އޮތް ދަރަނި އަދާކުރުވުމެވެ. ވެރިކަމަށްޓަކާ އެކަން ނުކޮށްދީ މުއިއްޒަށް ވެސް ވާނެ ގޮތެއް މިހާރަކު ނެތެވެ. އާޒިމާ މިހާރު އެހުރީ އެގޮތަށެވެ. 

ވަރަށް ބޮޑު ތެދެކެވެ. އާޒިމާ ހުންނަނީ ހުންނަ ގޮތެއްގައެވެ. އާޒިމާ ހުންނަ ގޮތަކީ އެކަކަށްވެސް ވަފާތެރި ނުވުމެވެ. އާޒިމާ ގޮތަކީ އެ ވަގުތަކު ދައުލަތަށް ދެވެން އޮތް ގެއްލުމެއް ދީގެން ވެސް އަމިއްލަ ބާލީހަށް ބަންޑާރަ ކަފަ ލެއްވުމެވެ. އެކަމަށްޓަކާ ގުޅެންޖެހޭ މީހަކާ ގުޅުމެވެ. މިއަދު މުއިއްޒު ވަނީ ބޭނުން ފުދެން ދެނެވެ. އާޒިމާ ހުންނަގޮތް އޮޅިގެން އުޅޭ މީހަކު ނޫޅެއެވެ.

އާޒިމާ އިސްލާމިކް ބެންކަށް ފައިސާ ދައްކަން ޖެހިފައި އޮތީ އިއްޔެއަކު ނޫނެވެ. ނެގި ލޯނަށް ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާ ނުދައްކާ ކައި ހުސްކޮށްލާފައި ނުދެއްކުމަށް ބަހަނާއެއް އުފަން ކުރިއެވެ. 

ކުރީ ސަރުކާރުން މަސައްކަތް ކުރުމަށް ހުރަސް އަޅައިގެން މަސައްކަތް ނުކުރެވި އޮތިއްޔާ ލޯނަށް ނެގިހާ ފައިސާ ކައި ހުސްކޮށް ނަޖިހަށް ހަދާލީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ. ބަހަނާގެ މައްޗަށް ބަހަނާ ދެއްކިޔަސް ލޯނު ނެގީ ވެސް ނުދެއްކުމުގެ ނިޔަތުގައެވެ. އެހެންނޫންނަމަ މަސައްކަތްފަށާ އާމްދަނީ ލިބެން ފަށަންދެން ނެގި ލޯނުން ބައެއް ލޯނު ދައްކަން ހަރަދު ނުކޮށް ބެހެއްޓީހެއެވެ. 

މުއިއްޒަށް ވެރިކަން ލިބުމުން މިނިސްޓަރު ފެންވަރުގެ ވަޒީފާއެއް ނުހޯދާ މަޑުކުރީ މުއިއްޒު ލައްވާ ލޯނު ދެއްކުމުގެ ހިޔަޅު ބުއްދީގައެވެ. މާލޭ ސިޓީ މޭޔަރުކަމަށް މުއިއްޒު ލައްވާ އެންޑޯޒްކުރުވީ ދެވަނަ ބޭނުމަކު ނޫނެވެ. 

މުއިއްޒު އެންޑޯޒުކުރި ކެންޑިޑޭޓް ސަލާމަތް ކުރުމަކީ ކަށީގެ މަދަށް މުއިއްޒު ކުރާނެ ކަމަކަށް ވަނީ ހައްދާފައެވެ. ދަނޑިވަޅު ބަލާ ހުއްޓި ތަންހަރު ވެފައިވާ މައްސަލައަށް ސްޕީޑް ދީގެން ކޯޓު ތެރެއިން އާޒިމާގެ މައްޗަށް މިދަނޑިވަޅު ހުކުމް ކުރުވީ މުއިއްޒު ލައްވާ ފައިސާ ދައްކުވައިގެން ޕީއެންސީ ޓިކެޓް ސަލާމަތް ކުރުމަށެވެ. 

އަޒުލުގެ ބިރަށް މީހަކަށް 4 މިލިޔަން ހޭދަކޮށްގެން 13 މެންބަރުންނަށް ރިޝްވަތު ދީގެން ޕާޓީއަށް ސޮއި ކުރުވަން ކެރުނު ރައީސަކަށް މާލޭ މޭޔަރަކަށް ނެރޭ މީހަކު ސާފުކޮށްލަން ހަރަދެއް ކުރަން ވާނެ ޖެހެލުމެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. އާޒިމާ ކިހާ މޮޅު ހެއްޔެވެ.

އައު އަހަރަށް ރަސްގެފާނު ވިދާޅު ބަސްފުޅު އިއްވައިފިއެވެ. ރަސްރަނި ބަގީޗާއިން ނިކުމެ ރަސްފަންނަށް އެރި ރަސްމާލޭގައި ރަސްކަން ކުރަން ތައްޔާރުވާ ބޮޑުރަސްގެފާނުގެ ވިދާޅު ބަސްފުޅެވެ. ރައްޔިތުން ވެރީންނަށް ކިޔަމަންވުމާއި ވެރިންނަށް އެއްބާރުލުން ދޭންވީޔޯލައެވެ. ދޮގު ރަސްގެފާނުގެ ވާހަކަ އަޑު އިވުނީމާ އަންނަނީ ހިންޏެވެ. ލަވަނީ ހޮޑެވެ. ކުރަނީ މޭނުބައެވެ. އެހެން ނުވާނީ ކީއްވެހެއްޔެވެ.

ޤައުމެއްގެ ތަރައްޤީގެ ބިންގަލަކީ އަދި ކުރިބޯށްޓަކީ ރައްޔިތުންނާއި ވެރިންގެ ގުޅުން ކަން ދޮގުރަސްގެފާނަށް އެނގުނީ ވެރިކަމަށް އެރުނީމައެވެ. ދިވެހި މަސްއޮޑިއެއް ބަންނަގޮތް ވެސް އެ ފަކީރަށް އެނގުނީ ވެރިކަން ލިބުނީމައެވެ. ފަށަނުގެ ދެފަރާތަށް މަޑޫ އިންދި ދެބަނޑުފިލާ ގެތިގެން އަރާކަން އެގުނީ ވެސް ވެރިކަން ލިބުނީމައެވެ.

ވެރީން ވަޢުދަށް ކަމޭހިތަން ޖެހޭ ކަމަށް ދޮގު ރަސްގެފާނު ބުނީމާ ދެކަމު ހާޖަތަށް ނުދެވުނީތީ ގައި ނަސީބެވެ. ވެރިއެއް ކަމަކު ގޮތްފޮތް ނުތުނީމާ ނުބުނާނެ އެއްޗެއް ނެތެވެ. ވެރިކަމަށް އަރާ ފުރަތަމަ ދުވަހު ދޫކޮށްލަން ވައުދުވި ހުސްގޮނޑި މަނިއްޕުޅު އަދިވެސް އެ ހުންނެވީ ބަންދުގައެވެ. ސިޔާދަތުގެ ފަލަރޮނގު ދަމައިގެން ވެރިކަމަށް އަރާ ގޮތަށް ބާލަން ބުނި އުތުރުކަރާ ސިފައިން އަދިވެސް އެތިބީއެވެ. ގެއްލިގެން އުޅުނު ކަނޑު އޮތްތަނެއް އަދިވެސް ނޭނގެއެވެ.

ފަނޑިޔާރުގެއަށް އަތްނުބާނަމޭ ބުނީމާ ހުސްގޮނޑި މަނިއްޕުޅު މިނިވަން ކުރުމުގެ ވައުދު ފުދުނީއެވެ. ތިބި އުތުރުކަރާ ސިފައިން ބާލަން ރައްޔިތުން އެދޭކަމަށް އެކަރައިގެ ކޮޅުފިލާ ގޮނޑިއެއްގައިން ތަކުރަކު ގާތުގައި ބުނެލީމާ ސިފައިން ބޭލުމުގެ ވައުދުވެސް ފުދުނީއެވެ. ވިއްކާލި ކަމަށް ބުނި ކަނޑުގެ މައްސަލާގައި ގޯހެއް ހަދާފައި އޮތްތޯ ބަލަން ކޮމެޓީއެއް ހެދީމާ އެވައުދު ވެސް ފުދުނީއެވެ. އަޅެ ދޮގު ރަސްގެފާނުގެ ވައުދުފުއްދުން ކިހާ ފައްކާ ހެއްޔެވެ.   

ރައްޔިތުން ވެރީންނަށް ކިޔަމަންވުމާއި، ރައްޔިތުން ވެރިންނަށް އެއްބާރުލުން ދިނުމުގެ ވާހަކަ ދައްކަން ކުޑަވެސް ލަދުގެ ކަންފުޅެއްވެސް ދޮގު ރަސްގެފާނުގެ ނެތީހެއްޔެވެ. ތަނުތިބިހާ ކަތުންނަކީ ބުއްދިއެއް ފިކުރެއް ނެތް ބަޔެކޭ ދޮގުރަސްގެއަށް ހީވާ ކަހަލައެވެ. މީގެ ކުރީން އޮތީ ކަތުންގެ މާބޮޑު އަގުލަބިއްޔަތަކުން އިންތިހާބު ކޮށްފައި އޮތް ވެރިކަމެކެވެ. ދިގުރަސްގެފާނު އިސްވެހުރެ ހޭނުބަހައްޓާ އެ ވެރިކަމާ ދެކޮޅަށް ކަތުންގެ ހިތުގައި ނަފްރަތު އުފައްދަން ދޮގާ ވަގާ މަކަރާ ހެދިއިރު ތިޔަ ބުނާ ކިޔަމަން ތެރިވުމާއި އެއްބާރުލުން އޮތީ ގެންގުޅުނު ހުސްގޮނޑީ ތަންދޮށުގައި ހެއްޔެވެ. ގައުމީ ސަލާމަތެއް ބައިނަލް އަގުވާމީ ގުޅުމެއް ފަނޑިޔާރުގޭގެ ހުރުމަތެއް އެ ދުވަހަކު ނެތެވެ.    

ސަބަބަކީ ވެރިކަމަށް އަރަން ކުރި ކެމްޕޭނަކީ މާސިންގާ ހީލަތްތެރި ހަގީގަތެއް ނެތް ދޮގުކަން ހުވާކުރި ވަގުތުން ފެށިގެން ދަނީ ސާބިތުވެ ހާމަ ވަމުންނެވެ. ހާހުން ތިބި ކަމަށް ބުނި އިންޑިއާ ސިފައިންގެ ވާހަކައަކީ ދޮގެކެވެ. ހުވާ ކުރުމާ އެކު މިނިވަން ކުރާނެ ކަމަށް ކަރުން ނާރުނަގާފައި ގޮވި ރައީސް ޔާމީނާ ހުސްގޮނޑިކޮޅު ބިލާހަކަށް ހަދައިފިއެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް މަރުދޭ ސަޕޯޓަރު އަހަންމަދު ބުނީ ކުރިން ވެސް ރައީސް ޔާމީން މިނިވަންވިޔަ ނުދޭނެ ހުރިހާ ގޭމެއް ކުޅުނީ މިހާރު ވެރިކަމުގައި ތިބި މީހުން ކަމަށް އޭނާއަށް ގަބޫލު ކުރެވޭ ކަމެވެ. ގެއްލުނު ކަނޑާ ޗާގޯސް ސިޓީގައި އެއްވެސް ގޯހެއް ނެތި އެވެސް ވެފައި މިވަނީ ވެރިކަމަށް އެރި ކެމްޕޭންގެ ބޮޑު ދޮގަކަށެވެ.

ވެރިކަމަށް އެރި ކެމްޕޭނަކީ ހުވާ ކުރިތަނާ ބޮޑު ދޮގުތަކެއްކަން ރައްޔިތުންނަށް އެނގިއްޖެއެވެ. އެހެން ކަމުން މިހާރު މުއިއްޒު ކުރަމުން އެގެންދަނީ ވެރިކަމުގައި ހުންނަ ކެމްޕޭނެވެ.

ދީނީ ތާކިހަލުގައި ސަރުކާރުން އާ އަހަރަށް ރޭވި ލާދިނިއްޔަތު ފެނަށްވެ މާލެ ފްލަޑްވީމާ ވަގުތުން ފެށީ ވެރިކަމުގައި ހުންނަ ކެމްޕޭނެވެ. ދެރަވަރު ގެތަކަށް ވަންނަންވީމާ އިހަށް އެގެއަށް ވައްދަނީ ކެމެރާ ތަކާއި ނޫސްވެރިންގެ ފައުޖެކެވެ.

މިހާާރު މުއިއްޒު ކުރާ ކެމްޕޭންގައި މާބޮޑަށް ރޯނުފިލާ ރޯނުއެދުރުން ބުނާ ގޮތް ހަދައިގެން މާ ނިޔަނެތި ގޮތަކަށް ރައްޔިތުން ކުރިމަތީ ހުއްޓިހުންނަ ގިނަ ފޮޓޯ ތަކުން މީ އަސްލެއް ނެތި ޗާބީ ޖަހައިގެން ކުރާ ހަރަކާތް ތަކެއްކަން އެނގެއެވެ. ހުއްޓި ހުންނަ ކޮންމެ ތާކުހެން ހުންނަނީ ދެއަތުގެ 2 ބޮޑުވައި އިންގިލީގެ ކޮޅާ ދެއަތުގެ ޝަހާދަތް އިންގިލީގެ ކޮޅު ޖައްސައިގެންނެވެ. އެއީ ވެސް މީހުން ކުޑަ ހިނދު ކޮޅަކަށް ގެންނަ ހަރަކާތެކެވެ. ބުނެދިން މީހާ ބުނެދިން ގޮތުން މުއިއްޒަށް އަބަދުހެން ހުރެވެނީ އެ 4 އިނގިލި ޖައްސައިގެން މެދުގައި ހުހަށް އޮންނަ ތަން އެއީ އިންސާނެއްގެ ލަދުވެތި ގުނަވަނެއްގެ ބައްޓަމަށް ރައްޔިތުންނަށް ދިއްކޮށްގެންނެވެ.

އެނގިގެން މިދަނީ އެއްވެސް ހަގީގަތެއް ހޭޑިއެއް ފޭޑިއެއް ނޭނގޭ މީހަކު ވަށާ ތިބި ރޯނު އެދުރުންނާ ހެދި އަލުން ފެށި ކެމްޕޭން ވެސް އިރުކޮޅަކާ އަތަށް ގޮވަމުންދާ ކަމެވެ.

ތިބާގެ ކިބައިގައި ހުރި ވެއްޓުނީމާ ތެދުވެ ހިންދަމާލުމުގެ ހަކަތަ މިހާރު ކޮބާހެއްޔެވެ. ޒިންމާދާރު ވާދަވެރި ހަކަތަ ނެތުނީ ހެއްޔެވެ. އާރެއް ބާރެއްނެތް ކޮންމަސްބުރި އަކަށް ބަދަލުވީ ހެއްޔެވެ. ޑީއާރުޕީ ދިޔަމަގުން ދާން ދޫކޮށްލީ ހެއްޔެވެ. ނޫނީ އެމްޑީޕީ ނޭވާ ހޮޅިއަށް އެޅެނީ ހެއްޔެވެ.

ވެރިކަމުގައި އޮތުމާއި ނެތުމަކީ ކުރިއަކުން އެމްޑީޕީއަކަށް މުހިންމު ކަމެއް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހައްގުތައް ހޯދާކަށަވަރުކޮށް ދިނުމަށް އެމްޑީޕީން ކުރިކަމެއްކުރީ ވެރިކަމުގައި އޮވެގެނެއް އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. 18 އަހަރަށް ވޯޓުލުމުގެ ހައްގާއި ހިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ ހައްގު ހޯދީ ވެރިކަމުގައި އޮވެގެނެއް ނޫނެވެ. ޕާޓީ ނިޒާމަށް ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ފުރޮޅާލީ ވެރިކަމުގައި އޮވެގެނެއް ނޫނެވެ. ފޮތް ލިސްޓާއި ޖިސީއީ ފައިސާއަށް ސަލާން ޖެހުން ހުއްޓުވީ ވެރިކަމުގައި އޮވެގެނެއް ނޫނެވެ. ޕާޓީގެ މެންބަރޝިޕް ބޮޑުވެގެން ގޮސް ރާއްޖޭގެ އެންމެ ބޮޑު ސިޔާސީ ޕާޓީއަށްވީ ވެރިކަމުގައި އޮވެގެނެއް ނޫނެވެ. އެ ހަކަތަ މިއަދު ކޮބައި ހެއްޔެވެ. 

ބައިބަޔަށް ކޯނި ކޯންޏަށް ޕާޓީން މެންބަރުން ކެނޑެމުން އެބަދެއެވެ. މަޖިލީހުގައި ލިބި އޮތް ސްޕަރ މެޖޯރިޓީ ތޭރައިން ތޭރައިން ކެނޑި މެޖޯރިޓީ އޮތީ ކިރިޔަ ކިރިޔާއެވެ. ތިޔަ ބަލަނީ އެއީވެސް ކާމިޔާބެއް ކަމަށް ހެއްޔެވެ. އިއްޔެއާއި ޖެހެންދެން ކިރިޔަކިރިޔާ ތިންހާސް ހަމަވާ ނުވާގައި އޮތް ޕާޓީއެއްގެ މެންބަރުޝިޕް އެމްޑީޕީއާއި އަރާ ހަމަކުރަނީއެވެ. އަދިވެސް ތިޔަ އޮތީ ހަނެވެ. 

އެމްޑީޕީގެ ޓިކެޓްގައި މަޖިލީހަށް ހޮވޭ މެންބަރުން މީގެ ކުރިން ޕާޓީ ބަދަލުނުކޮށް ތިބެނީކީ ޕާޓީ ބަދަލު ކުރުން މަނާ ކުރާ ގާނޫނެއް އޮވެގެނެއް ނޫނެވެ. ޕާޓީގެ ޓިކެޓްގައި ހޮވޭ މެންބަރަކު ޕާޓީ ބަދަލުކޮށްފިނަމަ އެމްޑީޕީން އެ މެންބަރަކު ސައިޒް ކޮށްލާތީއެވެ. އަޑުއުފުލާ މުޒާހަރަކޮށް އެ މީހަކަށް މީހުންގެ ތެރޭގައި އިސްއުފުލާ ނުލެވޭވަރު ކޮށްލާތީއެވެ. ޕާޓީގެ ހައްގު ކަށަވަރު ކުރަން ޕާޓީން ކެރިގެން ނިކުންނާތީއެވެ.   

ދޮގާ ވަގާ މަކަރުން ވެރިކަމަށް އަރާހުރީ ކައިރީގައި މަޖިލިސް މެންބަރަކު ނެތް ސިޔާސީ ގޮތުން ހޮޅި ގިނިކަންޏާ ހުރި މީހެކެވެ. އެމްޑީޕީ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ބަލިވިއެއްކަމަކު އެއްލައްކަ ނުވަހާހަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން އެމްޑީޕީއަށް އިތުބާރުކޮށް ވޯޓު ދިނެވެ. އަދަދުން ބަލާއިރު އެއީ ކުޑަ އަދަދެއް ނޫނެވެ. ވެރިކަން ހޯދި މީހުން ފިޔަވާ އެހެން އެއްވެސް ސިޔާސީ ޕާޓީއަކަށް އެމްޑީޕީއަށް ލިބުނު ވަރާ ގާތަށްވެސް ވޯޓެއް ނުލިބެއެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު ހިތްވަރުގެ ބަހެއްގެ މިންވަރުވެސް އަދިއަދަށް ވެސް އެމްޑީޕީން ބުނެ ނުލެވެއެވެ. ލިބިއޮތް ތާއީދު ހިފެހެއްޓުމަށް ކުރެވުނު ކަމެއްނެތެވެ. 

ކިތަންމެ ކުޑަޔަސް އިންތިހާބަކުން ފޭލިވުމަކީ ބޮޑު ބައްޔެކެވެ. އެންމެ ފަހުން ބޭއްވި ލޯކަލް ކައުންސިލް އިންތިހާބު ތަކާއި ޑަބްލިޔުޑީސީ ބައިލެކްޝަންތަކުންވެސް އެންމެ ގޮނޑިއެއްވެސް އެމްޑީޕީއަށް ނުހޯދުނެވެ. ދެން ކުރިމަތީގައި އޮތީ ބޮޑު ދެއިންތިހާބެވެ. މާލެ ސިޓީ ބައި އިލެކްޝަނާއި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބެވެ.

މާލެސިޓީ މޭޔަރު ކަމަށް އެމްޑީޕީ ނިކުމެ ހުންނެވީ ހަކަތަހުރި ނަތީޖާ ނެރެދީފައިވާ އިތުބާރުހުރި ކެންޑިޑޭޓެކެވެ. އެހެނެކޭ ކިޔާ ފުކެއްވެސް ދޫކޮށް ލެވިއްޖެނަމަ ރައީސް ސޯލިހު ކުރެއްވި ތަޖުރިބާ އެމްޑީޕީ ކުރަންޖެހިދާނެއެވެ. އެމްޑީޕީގެ މުޅި ރީނދޫ ލަޝްކަރު ނިކުމެ އެއްވާނަކަށް މަސައްކަތް ނުކޮށްފިނަމަ ކަންޒު ކަހަނބާ މުސަޅުގެ ރޭހަށް ވެދާނެތީ ބިރު ގަނެއެވެ.  

މާފަންނުކޮޅު ވަކީން ހާލު ބޮޑެވެ. މައިހޮސްޕިޓަލް ހުންނަ  މަގުގައި ކަކޫތާފެނެވެ. ބައެއް ގޭގޭގެ ގްރައުންޑް ފްލޯރގައި ދިރިއުޅޭ މީހުނަށް ކައްކާ ކެވޭވަރެއް ނޫނެވެ. ހިފާ ގެންގުޅޭ އާލާތާއި އިލެކްޓްރިކް އަދި އިލެކްޓްރޯނިކު ގެވެހި ކަންވާރާއި މެޝިނަރީ ބޭނުން ކުރެވޭވަރެއް ނުވެއެވެ. 

2023 ވަނަ އަހަރު ނިންމާލީ މާލޭގައި ދިރިއުޅޭ އެތައް ބަޔަކު އިންތިހާ ދަރަޖައިގެ އުދަނގުލާ ތުރާލުގައެވެ. ކާރިސާގެ ހާލަތްތަކުގައާއި ކުއްލި ނުރައްކަލުގެ ކޮންމެ ހާލަތެއްގައިވެސް އެއިރަކު ތިބި ވެރި ބަޔަކު ދަތި އުދަގޫ ހާލު ތަހައްމަލުކުރާ އާއްމު ރައްޔިތުންނާ ހަމައަށް ގޮސް ހާލު އަހުވާލު ބެލުމަކީ އަންދުހު އާދަ މަގުން ކޮށްއުޅޭ ކަމެކެވެ. އެވަގުތަކަށް ވެދެވެން އޮތް ހުރިހާ އެހީތެރިކަމެއް ފޯރުކޮށް ދިނުމަކީ އައުކަމެއް ނޫނެވެ. އެއްޔަކީ މާ ހިތްތިރި މައިތިރި އޯގާތެރި ކަމަކުންކުރާ ކަމެއްވެސް ނޫނެވެ. އެމީހުންގެ ވާޖިބެކެވެ. ޒިންމާއެކެވެ. 

ބޮޑުރާޅު އެރުމާއި ސްނާމީއާއި އަލިފާން ރޯވުމާއި ފެންބޮޑުވުމާއި ފެނަށްޖެހުން ފަދަ އެތައް ހަދިސާއެއް ދިވެހިންވަނީ ތަޖުރިބާ ކޮށްފައެވެ. އެއިން ކޮންމެ ފަހަރަކު ވެސް އެއިރަކު ހުރި ވެރިއަކު އެކަމެއްގައި ނިކަން ރަނގަޅަށް އިޖާބީ ގޮތެއްގައި ބައިވެރިވެފައި ވެއެވެ. ރައީސް މައުމޫނެއް ނަޝީދެއް ވަހީދެއް ޔާމީނެއް ސޯލިހެއް ތަފާތެއް ނެތެވެ. 

ބޯކޮށް ވާރޭ ވެހުމުގެ ސަބަބުން މާލޭގައި ފެންބޮޑުވެ 140 އަށްވުރެ ގިނަ ތަންތަނަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންވެ 11 ގެއަކުން މީހުން ބަދަލު ކުރަން ޖެހުމަކީ ކުޑަކަމެއް ނޫނެވެ. އިއުލާނު ނުކުރިޔަސް އެއީ ކުއްލި ނުރައްކަލުގެ ހާލަތެކެވެ. ރައްޔިތުންގެ ތެރެއިން ބަޔަކަށް ކުރިމަތިވި ހިތްދަތި ހިތާމައިގެ މި ދަނޑިވަޅަކީ ރައީސް މުއިއްޒުގެ އޯގާތެރިކަން އިސްތިހާރު ކުރަން އޮތް ހާލަތެއް ނޫނެވެ. ގެއްލުން ލިބުނު ރައްޔިތުންގެ ހާލުބަލާ ސަރުކާރަށް ކޮށްދެވެން އޮތް ހުރިހާ ކަމެއް އެންމެ އަވަހަށް އެންމެ ރަނގަޅަށް ކުރުމަކީ ދައުލަތުގެ އެންމެ މަތީވެރިޔާގެ ޒިންމާއެކެވެ. ވާޖިބެކެވެ. އެކަމަކީ ވެރިއެއްގެ އޯގާތެރިކަމުން ކުރާ ކަމެއް ނޫނެވެ. 

މާލޭގެ ފެންބޮޑުވުމުގެ ހާދިސާއަކީ ވެސް މުއިއްޒުގެ ސޯޝަލް މީޑިއާ ބޮޓުންނަށްވީ މުއިއްޒު ޕްރަމޯޓް ކުރަން ލިބުނު ރަނުގެ ފުރުސަތަކަށެވެ. ރައީސް އޮފީހުގެ މީޑިއާއިން ފެށިގެން މުއިއްޒަށް ތާއީދުކުރާ ނޫސްތަކާއި މުއިއްޒުގެ ސޯޝަލް މީޑިއާ ބޮޓުންނަށް ހިނގައިގެން އުޅޭ ހާދިސާއަށްވުރެ ބޮޑުވީ މުއިއްޒު އެތަންތަނަށް ދިޔަ ދިޔުމެވެ. ހީވަނީ އެހެން ވެރިއަކު ދުވަހަކު ނުކުރާ ކަމެއް ކުރެވިގެން އުޅޭހެންނެވެ. 

ކިތަންމެ ހައްސާސް ހިތާމަވެރި ކަމެއް ކަމަށްވިޔަސް ސިޔާސީ ކޮށްގެން މުއިއްޒަކީ މާ އޯގަތެރި އެހީތެރި މީހެއްކަމަށް ދައްކަން ޖެހެނީ އެސިފަ ހަގީގަތުގައި ނެތީމައެވެ. ނަމާދަށް މިސްކިތަށް އެރުމާއި ކުޑަކުއްޖެއްގެ ގައިގާ ލޯބިން ފިރުމާލުމާއި ހާލުގައި ޖެހިފައިވާ ބައެއްގެ ހާލުބަލައިލުމަކީ އިސްތިހާރުކޮށް ކަންދައްކަން ޖެހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެހާވަރަކުން އިސްތިހާރުކޮށް ވަކި ސިފައެއް ހުރިކަން ދައްކަން ޖެހެނީ އަސްލުގައި އެސިފައެއް ނެތުމާއި އެސިފައެއް ހުރިކަން ބަޔަކު ގަބޫލު ނުކުރާތީއެވެ.

އަޅުވެތިކަމާއި ތަވާޟުޢުވެރިކަން ހުންނަ މީހަކު ފަތިސްނަމާދު ޖަމާއަތުގައި ކުރާ ވާހަކައެއް ނުދައްކުވާނެއެވެ. ބަޔަކު ދެއްކިޔަސް ހުއްޓުވާނެއެވެ. ނިކަމެތިންނާއި ކުޑަކުދިންގެ ގައިގައި ފިރުމާލާ އެހީތެރިކަމެއް ފޯރުކޮށްލާ ކޮންމެ ފަހަރަކު ހިތްތިރިކަމާއި އޯގާތެރިކަން ސޭލެއް ނާޅުވާނެއެވެ. ހުވާކޮށްގެން ހުރި ގާނޫނީ ޒިންމާއެއް އަދާކުރުމަކީ ހެޔޮކަމުން ކުރާ ކަމަކަށް ހަދައިގެން އެވާހަކައެއް ނުފަތުރާނެއެވެ.

ކަންވީގޮތް: 

ޖަލުހުކުމުގައި ޓިނުގޮޅީގައި އޮންނަށް މިޖެހެނީ ރިހާކުރުފުޅި ވަގަންނެގި ނިކަމެތި މީހާއެވެ. ބޮޑުން ޖަލުހުކުމުން ރަށުބަންދަށް މިނިވަންކަމާއެކު ދޫކޮށްލާފައެވެ. ކުށްވެރިންގެ ދަރަޖަމިނާ މިންގަނޑު އޮތީ ވަކިމީހަކަށް ހެޔޮވަރު ހެދުމެއްހެންނެވެ. އަޑުގަދަވާ މީހާ ރުއް ގިނަވާ އުޞޫލުންނެވެ. އިންސާފުގެ ހަމަހަމަކަން ނެތި މޮޅުމީހާއަށް ރަށުބަންދުގެ ނަންދީފައި ކުށްވެރިއެއްގެ ލަނގަބު އިއްޒަތްތެރި ކޮށްފައެވެ. އަދި ގާނޫނު ހިންގަނީ ވެސް ނިކަމެތި މީހާގެ މައްޗަށެވެ.

ހަޤީޤަތަކީ: 

ލޯކުރިމަތިން ފެންނަމުން މިދަނީ ދައުލަތް ހިންގަން ތިބި ވެރިންގެ ކުފޫ ހަމަނުވާ ތަނެވެ. އަދި ގާނޫނުގެ ދިގުއަތް ފޯރަނީ ވަކި ހިސާބަކަށެވެ. ކުށްވެރިވުމާއި ކޯޓުން ކުރާ ހުކުމް ތަންފީޒު ކުރުން މީއީ އަރަތަކަށް ވެއްޖެއެވެ. ގާނޫނު ތަންފީޒު ކުރަން ތިބޭ މުއައްސަސާ ތަކުން ބަތްކައްކާ ކުޅޭތަން ދަނީ ފެންނަމުންނެވެ. ނާޤަބިލް ވެރިންގެ ސަބަބުން  ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރު މުއައްސަސާ ތަކަށް ދަނީ ގެއްލެމުންނެވެ. 

ބާރުވެރިކަން:

ގާނޫނަކީ ފޮތުގައި ލިޔެފައި ނަމެއްގައި އޮތް އެއްޗެއްތޯއެވެ. ރައްޔިތުންގެ ޚައްޤުތައް ދިފާޢު ކުރުމަށް ދެމިއޮތީ ދައުލަތުގެ ކޮން މުއައްސަސާއެއްތޯ ވެސް މިހާރު ސުވާލު އުފެދިއްްޖެއެވެ. ފެންނަނީ ހަމަހަމަ ކަމާއި އިންސާފު ނުލިބޭ ތަނެވެ. ވެެރިންގެ މަޤާމަކީ ޝަރަފެއްނޫނެވެ. އެއީ  ޒިންމާއެކެވެ.

ނަތީޖާދެއްކިގޮތް: 

ހެޔޮވެރިކަމަށް ދިންވޯޓު ހިތި ހަބަރަށް ވެއްޖެއެވެ. ދެއްކި ދޮގުވާހަކަ ތަކަށް ލިބުނު ވޯޓުގެ ހިތިކަން މިދަނީ ފެންނަމުންނެވެ. އޮތީ ފުރާޅުން ބާޓިނު ބަދަލުކުރާ މޫސުމެވެ. ވާރުތަ މުދާހެން މުއައްސަސާ ތަކުގެ ނަން އިތުރުކޮށް ކުރަނީ އެއްކަމެކެވެ. ސިޔާސި ބުރަދަނެއް ނެތް ޤައުމީ ވިސްނުމާއި ދުރު، ހިތް ނުތަނަވަސްކަން ދަނީ އިތުރުވަމުންނެވެ. ނެތް އެއްޗެއް ހުރިކަމަށް ދައްކައިގެން މޮޅެއް ހޯދުމަށް އުޅުމުން މިދަނީ އިތުބާރު ގެެއްލެމުންނެވެ. ޅެމާއި ރައިވަރުން ރަސްކަން ދިރުވުން ހަ ގުނަ ކުރީގައެވެ. ގައުމިއްޔަތުގެ ނިވައިފަތްގަނޑުގައި ތުއްތު ޅަދަރީން ސިޔާސީ ކުރުމުގައެވެ.

އިތުރަށް ބުނަންއޮތީ:

މިނިވަން ޚިޔާލުފާޅު ކުރުމަށް ދޮރު ބަންދު ކޮށްފިއެވެ. ނަމަވެސް ޒަމާނީ ވަޞީލަތް ތަކުގެ ފުރުޞަތު ބަންދެއް ދެނެއް ނުކުރެވޭނެެއެވެ. މިޤައުމަކީ ދިވެހި ކޮންމެ ރައްޔިތަކުމެ ޤައުމުގެ މިނިވަންކަން ދެމެހެއްޓުމަށް ޒިންމާ އުފުލަން ޖެހޭނެ ޤައުމެކެވެ. 

2023ގައި އެންމެ މަގުބޫލީ ކޮންބައެއްތޯ ބެލުމަށް ބެލީ ފަސް އަސާސެއްގެ މައްޗަށެވެ. އެގޮތުން ބެލުނު ކަންކަމަކީ:

1. މާސް މީޑިއާގެ ސުރުހީތައް: މާސްމީޑިއާ ސުރުހީ ތަކަށް ބަލަން ކަނޑައެޅީ ޕަބްލިސިޓީއަށް އެންމެ ބޮޑު ނުފޫޒެއް ފޯރުވަނީ ނޫސްތަކުގެ ސުރުހީން ދޭ މެސެޖަކުން ކަމަށް ބެލެވޭތީ ސުރުހީތައް އަމާޒުކޮށްފައި ހުންނަނީ އާއްމުންގެ މަގުބޫލު ކަމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް އަމާޒުކޮށް ކަމަށްވާތީއެވެ.

2. މާސް މީޑިއާގެ ހަބަރުތަކުގެ ތަފްސީލް: މީޑިއާގެ ސުރުހީއަކުން އެކަނި ހަބަރެއްގެ ހަގީގީ މަންޒަރު ސިފަ ނުވާނެތީ ހަބަރުތަކާ މައުލޫމާތުތައް ގެނެސްދީފައިވާ ގޮތާއި ތަފްސީލްތަކުން ކާކަކީ ކާކުކަން ދެނެގަތުމަށް މަގުފަހިވިއެވެ.

3. އާއްމު އެއްވުންތަކުގައި ތާއީދު އޮތްގޮތް:މުޅި އަހަރުތެރޭގައި ބޭއްވިފައިވާ އެއްވުންތަކުން މީޑއާ ކަވަރޭޖް ލިބިފައިވާ އެއްވުންތަކާއި އެ އެއްވުންތަކުގެ ރޫހު ހުރިގޮތް ދެނެގަތީމެވެ.

4. ސޯސަލް މީޑިއާގައި ތާއީދު އޮތްގޮތް: 2023 ވަނައަހަރު ސޯޝަލް މީޑިއާގެ އެކި ވަސީލަތް ތަކުގައި އެންމެ ގިނައިން ތާއީދުކޮށް ނަންކިޔެފައި ހުރީ ކޮންކޮން ބައެއްގެތޯ ބަލައިގެންވެސް ވަޒަން ކުރީމެވެ. އެގޮތުން ޓްވިޓަރ، އެފްބީ، އިންސްޓަގްރާމް ފަދަ ޕްލެޓްފޯމްތައް ދިރާސާ ކުރެވުނެވެ.

5. ރެންޑަމް ސާވޭ: މުޅި ރާއްޖޭގެ އެކި ހިސާބުން ތަފާތު އުމުރުގެ 5000 މީހުންގެ ރައުޔު މި ހިގާ ޑިސެމްބަރ މަހުގެ ތެރޭގައި ހޯދީމެވެ. 

ބަޔާންވެ ދިޔަ އަސާސްތަކުގެ މަތީގައި ކުރެވުނު މަސައްކަތުން 2023 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖޭގައި އެންމެ މަގުބޫ ހަތަރު ބޭފުޅަކު ވަނީ ފާހަގަ ކުރެވިފައެވެ. އެގޮތުން ދެ ބޭފުޅަކު ތިން ވަނައަށް އެންމެ މަގުބޫލުކަން ހޯއްދަވާފައިވެއެވެ.

• 2023 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖޭގައި ތިން ވަނައަށް އެންމެ މަގުބޫލު ދެ ބޭފުޅުންނަނީ ކުރީގެ ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދާއި މިހާރުގެ ރައީސް ޑރ. މުޙައްމަދު މުއިއްޒެވެ. 
• 2023 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖޭގައި 2 ވަނައަށް އެންމެ މަގުބޫލު ބޭފުޅަކީ ކުރީގެ ރައީސް އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހެވެ. 
• 2023 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖޭގައި އެންމެ މަގުބޫލު ބޭފުޅަކީ ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުއްލާ ޔާމީނު އަބްދުލް ގައްޔޫމެވެ.

2023 ގައި ރާއްޖޭގައި އެންމެ މަގުބޫލު ބޭފުޅުން:

1- ރައީސް ޔާމީނު   %32.2

2- ރައީސް ސޯލިހު  %29.2

3. ރައީސް ނަޝީދު   %12

3. ރައީސް މުއިއްޒު   %12 

2023 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖޭގައި އެންމެ މަގުބޫލީ ކޮންބައެއްތޯ ބެލި ބެލުމުން ނިކުތް ނަތީޖާ ވަރަށް ސާފެވެ. އިންސާފުވެރި ލޮލަކުން ބަލާލުމުން މުޅި އަހަރު ތެރޭގައި އެންމެ މަގުބޫލީ ކޮންބައެއްކަން އެނގިގެން ދެއެވެ.

• މާސް މީޑިއާގެ ސުރުހީތައް: ފަލަސުރުހީ ހޯއްދަވާފައިވާ ތިން ބޭފުޅުންނަކީ މިއޮތީއެވެ.

• ރައީސް އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހު %33
• ރައީސް އަބްދުއްލާ ޔާމީނު އަބްދުލް ގައްޔޫމް %28
• ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދު %25

• މާސް މީޑިއާގެ ސުރުހީހަބަރުތަކުގެ ތަފްސީލްތައް: މާސް މީޑިއާ އެންމެ ބޮޑު ކަވަރޭޖެއް ހޯއްދަވާފައިވާ ތިން ބޭފުޅުންނަކީ މި ތިއްބެވީއެވެ.

• ރައީސް އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހު %33
• ރައީސް އަބްދުއްލާ ޔާމީނު އަބްދުލް ގައްޔޫމް %25
• ރައީސް މުހައްމަދު މުއިއްޒު %15

• އާއްމު އެއްވުންތަކުގައި ތާއީދު އޮތްގޮތް: އާންމު އެއްވުންތަކުގައި އެންމެ ބޮޑު ތާއީދެއް އޮތް ތިން ބޭފުޅުންނަކީ މިދަންނަވަނީއެވެ.

• ރައީސް އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހު %35
• ރައީސް އަބްދުއްލާ ޔާމީނު އަބްދުލް ގައްޔޫމް %33
• ރައީސް މުހައްމަދު މުއިއްޒު %25 

• ސޯސަލް މީޑިއާގައި ތާއީދު އޮތްގޮތް: ސޯޝަލް މީޑިއާގައި އެންމެ ބޮޑަށް ހިނގީ މިދަންނަވާ ތިން ބޭފުޅުންނެވެ. 

• ރައީސް އަބްދުއްލާ ޔާމީނު އަބްދުލް ގައްޔޫމް %40
• ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދު %35
•  ރައީސް އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހު %15

• ރެންޑަމް ސާވޭ: އާންމުންގެ ތެރޭގައި އެންމެ މަގުބޫލު ތިން ބޭފުޅުން ވެސް ބައްލަވާ ލައްވާށެވެ. 

• ރައީސް ޔާމީން %35
• ރައީސް ސޯލިހު %30
• ރައީސް މުހައްމަދު މުއިއްޒު 20%  

ވެރިކަން ވައްޓާލަން ވިއްޔޭ މީހަކު ގޮވާލާ އިރަށް މުއިއްޒު މިހިރަ ގަންނަ ބިރެކެވެ. އައިން އައިނަށް ސިޔާސީ މަގާމުތައް ބަހަމުން މިދަނީވެސް އެކަމަކާހުރެއެވެ. މަޖިލީހުގެ ގަވައިދަކަށް ބަދަލެއް ގެނަޔަސް މުއިއްްޒަށް މި ހީވަނީ ވެރިކަން ވެއްޓެން އުޅޭ ހެންނެވެ. ހުންއައިސް ބިރުން ތުރުތުރު އަޅައެވެ، ބޮޑު ވިޔަފާރި ވެރިއަކު ނުނިޔަތް ލާފާނެތީވެސް ހުންނަނީ ބޮލުން ދުން އަރަ އަރައެވެ. އަލީ ރަމީޒު ޓްވީޓެއް ކޮށްލިޔަސް ގައިން ވާގި ދޫވެއެވެ. ރައީސް ޔާމީނު ބަސްފުޅެއް ވިދާޅުވާ އަޑު މީހަކަށް އިވިދާނެތީވެސް ހުންނަނީ ނޭވާ ހައްޓައް ނުފެތިފައެވެ. އަދުރޭ ފޫކަހާލާ ފާނެތީވެސް ގަންނަނީ އަމަށަކު ބިރެއްނޫނެވެ. ސާޖީ ފިއްތާލަފާނެތިވެސް ހުންނަނީ ސަހާދަތް ތަކުބީރު މަތީގައެވެ. ވާނީވެސް އެހެންތާއެވެ. 

ތިމާގައި ކަމެއް ނެތްކަން އެންމެ ރަނގަޅަށް އެނގޭނީވެސް މުއިއްޒަށްތާއެވެ. ވެރިކަމަށް އާދެވުނީ ބޮޑު ފޮޓޯއަކާއި ހުސް ގޮނޑިއެއް ދައްކައިގެންކަން އިހުސާސް ވާނެއެވެ. ރަތް ޓީޝާޓްގެ ދެފަރާތުގައި އިންޑިއާ އައުޓް ޖަހައިެން އަޑުގެކޮޅަށް ހަޅޭލަމުން ގުންފައި ޖަހަމުން ދުވިޔަސް އިންޑިއާ އައުޓް ނުކުރެވޭނެކަން އެންމެ ރަނގަޅަށް އެގޭނީ މުއިއްޒަށެވެ. ކަނޑުވިއްކައިފިޔޭ ކިޔައިގެން ކިތަންމެ ފޮނެއް އެރުވިޔަސް އެކަމުގައި ބައިނަލްއަގުވަމީ ގާނޫނުތަކާ ހިލާފު އެއްވެސް ކަމެއް ނެތްކަން އެންމެ ރަނގަޅަށް ސާފުވާނީ މުއިއްޒަށެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް ކޮށްގެން އުޅެނީ ހައްގު ހަލާލު ހުކުމެއްކަން މުއިއްޒަށް މާ ރަނގަޅަށް އެނގެއެވެ. އެކަމަކު ކުރާނެ ކަމެއް ނެތްތާއެވެ. ވޯޓް ލިބެން އޮތީ ނިތްކުރިއަށް ރުލެއްވެސް އަރުވާނުލާ ފުލުފުލުގައި އެ ބޮޑެތި ދޮގުތައް ހަދައިގެންނެވެ. 

ކެންޕޭނަށް ފައިސާ ހޯދަން ފުންމާލެވުނު ޖީބުތައް އެނގޭނީވެސް މުއިއްޒަށް ނޫން ހެއްޔެވެ. އެމީހުން ނުރުހިއްޖެއްޔާ ހަތަރެސްކަން ހަމަކޮށްލާނެކަން އެގެނޭއެވެ. އަލީ ރަމީޒުމެން ކިތަންމެ ބޭނުން ވިޔަސް ކަންދަހާރަށް ރާއްޖެ ނުހެދޭނެކަން މުއިއްޒަށް އޭރުވެސް އެނގެއެވެ. ޅިޔަނުގެ ސަލަފު ޖަމިއްޔާ ނުރުހިއްޖެއްޔާ ވެރިކަމުގެ ވަސްވެސް ނުފެންނާނެކަން މުއިއްޒު ދެނެހުއްޓެވެ. އެހެނެކޭ ކިޔާ އެލްޖީބީޓީންނާ ވެސް ވަތްކަނޑަލައިފިއްޔާ ވާނެ ގޮތް މުއިއްޒަށް އެނގެއެވެ. ވަށައިގެން ބަނދެވި ތަޅުލެވިފައިވާ ޓްރާސްޕޭރެންޓް ބިއްލޫރި ކޮއްޓެއްގައި ވަދެހުރިކަން އެންމެނަށް ނޭނގުނަސް މުއިއްޒަށް ނޭނގިއެއް ނުހުންނާނެއެވެ. 

ތަޅާފޮޅުމަކަށް ލޭއޮހޮރުވުމަކަށް ނުގޮސް މުއިއްޒު އަޒުލުކުރުމުގެ ބާރު އިދިކޮޅު އެމްޑީޕީއަށް އޮތް އޮތުމަކީ އެހެން ހުރިހާ ކަމަކަށްވުރެ މުއިއްޒު މޭބޮޑުވެ ރޭނިދި ނުނިދޭކަމެކެވެ. ގަވައިދަށް ގެނައި ބަދަލަކުން އަޒުލްކުރުމުގެ އިޖުރާތު ފަސޭހަ ވެގެން ދިޔުމަކީ މުއިއްޒު ފައި ދަށުން ބިންގަނޑު ކެހިގެން ދިޔުން ކަހަލަ ކަމަކަށް މުއިއްޒަށް ވިއެވެ. ގަވައިދަށް ބަދަލެއް ގެނަޔަސް އަޒުލު ކުރާކަށް އުޅެނީއެއް ނޫނެވެ. 

ގަތްގަތް ބިރުން ހަދާނެ ނުހަދާނެއެއް ނޭނގިގެން މަޖިސް އުވާލަން ތެޅެގަތެވެ. އެއްޔަކީ ވާކަށް އޮތް ކަމެއް ނޫންކަމުން އަވަސްވެގަތީ އެމްޑީޕީގައި އޮތް މެޖޯރިޓީ ދުއްވާލާށެވެ. އެމްޑީޕީން ދެމިގުއި ރޯނުގައި ރަނގަޅަށް މުއިއްޒު ޖެހިއްޖެކަން ޔަގީން ވުމުން ބައެއްް މެންބަރުން ތިބީ ކުރުދޮށީގައެވެ. ފަސް އަހަރުން ނުލިބުނު މޮޅު ހޯދަން މުއިއްޒު ހުޅުވާލި ޓްރާންސްފަރ މާކެޓްގައި ގޮނޑި ބިޑަށް ލިއެވެ. ގަނޑުކޮށް ބޮޑުކޮށް އެމްޑީޕީން ބޮޑު ޕޯޝަނެއް ގަނެލިއެވެ. 

އަނހާ! ސަހަރޯއެވެ. ބިޑުން 13 ގޮނޑި ގަނެގެން ގެންގޮސް އޮފުކޮށް އަތުރާލުމާއެކު އެ ލިބުނު ލަނޑެއްގެ ބޮޑުކަމާއެވެ. އަޒުލު ކުރުމުގެ ވިސްނުން އެމްޑީޕީން ނުގެންގުޅޭ ކަމަށް ބުނެ މުއިއްޒު ކުރި ބޮޑު ހޭދައަކީ އަގެއްނެތް ބޭކާރު ކަމަކަށް ހަދާލީއެވެ. ބޮޑު އަގު ދީގެން ނުވަގުތެއްގައި ދެތިން މަހަށް ދިމާ އިދިކޮޅު ފިކުރުގެ ބަޔަކު ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަންގެ އިސްސަފުގައި އަތުރާލެވުނު މޮޔަހީވެ މޭނުބައި ކުރިއެވެ. ހަގީގީ ޕީޕީއެމް ފިކުރު އޮޔާ ދުއްވާލައި އަރާއިން އޮފި އަމިއްލައަތުން ކަނޑާ ވައްޓާލީއެވެ. ޕީއެންސީ-ޕީޕީއެމް ކޯލިޝަނަކީ އެމްޑީޕީގެ ޑަސްބިނަކަށް ބަދަލުކޮށް ލެވުނީއެވެ. ހަގީގީ ޕީޕީއެމް ސަޕޯޓަރުންގެ ހިތްކަޅުވީއެވެ. ޕީޕީއެމް ފިކުރު ކަފުން ކުރެވުނީއެވެ.  

މުސާރަ ދޭންޖެހޭ މީހުންގިނަވެ ދައުލަތުގެ އެންމެ ބޮޑު ޔުޓިލިޓީ އެއްކުންފުނި ފެނަކަ ހިންގެން ނެތްކަމަށް އިހަށް ދުވަހު އެކުންފުނިން ބުނެފިއެވެ. ފެނަކައަށް އޮތް އެންމެ ބޮޑު ބުރައަކީ ސަތޭކަ އެތައް ރަށެއްގައި އެތައް ހާސް މުއައްޒަފުން ތިބުމެވެ. މާލެސިޓީއާއި މާލެއަތޮޅާއި އަރި އަތޮޅާއި ފެލިދެ އަތޮޅު ނޫން ހުރިހާ ރަށެއްގައި ކަރަންޓާއި ފެނާއި ނަރުދަމާގެ ހިދުމަތްދޭ ކުންފުންޏަކީ ފެނަކައެވެ. ފެނަކައަކީ އުފެދުނީއްސުރެ އިންތިހާއަށް ދަރަނިވެރިކަން ބޮޑު ކުންފުންޏެކެވެ. ވަކި ސަރުކާރެއް ކިޔާނެކަމެއް ނެތެވެ. 

ދަރާ ވިކިގެންވެސް ރައްޔިތުންނަށް އަސާސީ ހިދުމަތް ފޯރުކޮށް ދިނުމަކީ ސަރުކާރުގެ ޒިންމާއެކެވެ. ފެނަކަ އުފެދިފައި ވަނީ ދައުލަތަށް ފައިދާ ހޯދުމަށް ހިންގާ ވިޔާފާރި ކުންފުންޏެއް ގޮތުގައެއް ނޫނެވެ. ފެނަކައިގެ އެންމެ ބޮޑު ޒިންމާއަކީ ރައްޔިތުންނަށް އަތްފޯރާފަށުގައި ކަރަންޓާއި ފެނާއި ނަރުދަމާގެ ހިދުމަތް ފެންވަރުހުރި ގޮތެއްގައި ފޯރުކޮށް ދިނުމެވެ. ފައިދާ ހޯދުމަކީ އޭގެ ފަހުގެ ކަމެކެވެ. ދަރަނި ވެރި ވެއްޖެނަމަ ދަރަނި އަދާކުރަން ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް ކުރުމަކީ ސަރުކާރުގެ ކަމެކެވެ. ފެނަކަ ހިންގައިގެން ލިބޭ އެއްޗަކުން ދަރަނި އަދާކުރަން ޖެހެންޏާ ސައްތައިން ސައްތަ ސަރުކާރު ހިއްސާވާ ކުންފުންޏެއްގެ ގޮތުގައި ފެނަކަ އޮތުމުގެ ބޭނުމެއް ނެތެވެ.   

ސަރުކާރުން ރައްޔިތުންނަށް ފޯރުކޮށްދޭން ލާޒިމު ކަރަންޓާއި ފެނާއި ނަރުދަމާގެ ހިދުމަތް ސިވިލް ސާވިސްގެ ތެރެއިން ދިނުމުގައި ބޮޑެތި ދަތިތަކެއް ހުންނާނެތީ އެހިދުމަތްތައް ދިނުމަށް ސައްތައިން ސައްތަ ސަރުކާރު ހިއްސާވާ ކުންފުންޏަކުން ނިންމަފައި އޮންނަނީއެވެ. އެގޮތަށް ކުންފުންޏަކުން ހިދުމަތް ދެނީ ހިދުމަތް ދިނުމުގައި ހަލުވިކަމާއެކު ފެންވަރު ރަގަޅު ހިދުމަތެއް ފޯރުކޮށް ދިނުމަށެވެ. ހިދުމަތް ދިނުމަށް ގިރާކުރަންޖެހޭ ފަށަލަތައް މަދުކޮށް ނަތީޖާއަށް ވާސިލުވުން އަވަސް ކުރުމަށެވެ. ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ހިދުމަތް ދިނުމަށެވެ.

ރައީސް ސޯލިހު ސަރުކާރުން ކުޑަރަށެއް ބޮޑުރަށެއް ނުބަލާ ފެނަކައިން ކުރީ އެމަސައްކަތެވެ. އެސަރުކާރުން ވަނީ ފެނަކައިން ދެމުންދާ ކަރަންޓާއި ފެނާއި ނަރުދަމާގެ މަސައްކަތް ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ޒަމާން ތަކަކަށް ދެމިގެން ދާނޭހެން ގިނަ ރަށްތަކެއްގައި ވަސީލަތް ގާއިމުކޮށްފައެވެ. ދައުރު ހަމަކޮށް ރައީސް ސޯލިހު ވެރިކަން ނިންމަވާ ލެއްވި އިރު ފައްޓަވާ މުޅިން ނުނިމިހުރި އެތައް މަސައްކަތެއް ވެސް ހުއްޓެވެ. ފެނަކައިން އޭރު ކުރެވުނު ގިނަ މަސައްކަތުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ކެޕިޓަލް ހަރަދުގެ ގޮތުގައި ފެނަކައިން ބޮޑެތި ހަރަދު ތަކެއް ކުރިއަށް އޮތްތާ ކުރަން ޖެހޭނީ ވަރަށް މަދުންނެވެ. 

ރަށްރަށުގައި ފެނަކަ ފުޅާވެގެން ދިޔަވަރުން އެތައް ބަޔަކަށް ވަޒީފާގެ ފުރުސަތު ލިބުނެވެ. އަނބި ދަރިން ގާތުގައި ތިބެ އާމްދަނީ ހޯދާނެ މަގުފަހިވެ ރަށްރަށުގެ އިގްތިސާދު ފުޅާވެގެން ދިޔުމުގެ ބާރަކަށް ފެނަކަ ވެގެން ދިޔައެވެ. ރަށްރަށުގައި ފެނަކައިގެ ކިތަންމެ މުއައްޒަފުންނެއް ތިއްބެއް ކަމަކު ދިހަވަރަކަށް ހާހަށްވުރެ ބޮޑު މުސާރައެއް ލިބެނީ ވަރަށް މަދު މީހަކަށެވެ. ނިމިދިޔަ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ކެންޕޭނުގައި ފެނަކައިގެ މުއައްޒަފުން ޑރ. މުއިއްޒުގެ ކަންފަތް ދޮށުގައި ވަޒީފާއިން ވަކިނުކުރުމަށް އެދި އާދޭސް ކުރީ އެމީހުނަށް އެލިބޭ ކުޑަ މުސާރައަކީ ވެސް ވަރަށް އަގުބޮޑު ބޭނުންތެރި އެއްޗަކަށް ވެގެންނެވެ. 

ސައްތައިން ސައްތަ ސަރުކާރު ހިއްސާވާ ކުންފުންޏެއްގެ ގެއްލުމާއި ފައިދާ ހިއްސާކުރާނީ ސަރުކާރުންނެވެ. އެހެން ކަމުން ސަރުކާރުގެ ސިޔާސީ މުއައްޒަފުންނަށާއި ފެނަކަ މުއައްޒަފުންނަށް ވެސް ހަރަދު ހިނގާނީ ދައުލަތުގެ މަލިއްޔާއިންނެވެ. ފެނަކައިގެ މުއައްޒަފުންނަކީ ދައުލަތަށް އާމްދަނީ ހޯދާދޭ ބައެކެވެ. ސިޔާސީ މުއައްޒަފުންނަކީ އާމްދަނި ހޯދާދޭ ބައެއް ނޫނެވެ. 

އެހެނެއް ކަމަކު ޑރ. މުއިއްޒަށް ބޮޑު ހަރަދަކަށް ވީ ރަށްރަށުގައި ތިބި ފެނަކައިގެ މުއައްޒަފުންނަށް މުސާރަ ދިނުމެވެ. ފެނަކައިގެ ދިހަބާރަ މުއައްޒަފުންނަށް ދޭ މުސާރައާއި އެއްވަރުގެ މުސާރައެއް ލިބޭ އެތައް ސަތޭކަ ސިޔާސީ މުއައްޒަފުންނަށް ވަޒީފާ ދޭކަށް ބޮޑުކަމަކަށް އަދި ބޮޑު ހަރަދަކަށް ވެސް މުއިއްޒަކަށް ނުވެއެވެ. 

ޕީޕީއެމް - ޕީއެންސީން ރައީސް ޔާމީނު ދޫކޮށް ނުލާކަމަށާއި، ރައީސް ޔާމީނު ވެސް ޕީޕީއެމް - ޕީއެންސީގެ މެންބަރުން ދޫކޮށް ނުލައްވާ ކަމަށް ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަންގެ އިސް ބޭފުޅުން ގަބޫލު ކުރައްވާ ކަމަށްވެއެވެ. ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަންގެ އިސް ބޭފުޅުން ދެކިވަޑައި ގަންނަވަނީ ރައީސް ޔާމީނު އެބޭފުޅުންގެ ތެރެއަށް އަދި އެނބުރި ވަޑައިގަންނަވާނެ ކަމަށެވެ. 

ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަންގެ އިސް ސަފުގައި ތިއްބެވި ބޭފުޅުންނަށްވުރެ ރައީސް ޔާމީނު ދެކެ ލޯބިވާ ހެޔޮއެދޭ އެއްވެސް އެހެން ބަޔަކު ނުތިބޭނެ ކަމަށް ވެއެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް ހައްގު މަގާމާއި އިހުތިރާމް އަރުވާނެ އެހެން ބަޔަކު ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަން ނޫނީ ނުއޮންނާނެ ކަމަށް އެބޭފުޅުން ވިދާޅުވެއެވެ. އެހެންނަމަވެސްވާ ލޯބިން ރައީސް ޔާމީނު ވިދާޅުވިގޮތަށް ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަނުން މިއަހަރުގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބު ބޮއިކޮޓް ކުރިނަމަ އިތުރު ދިހަ އަހަރު ވަންދެން ތިބެން ޖެހުނީހީ މަގުމަތީގައި ކަމަށް އެކޯލިޝަނުން ދެކެއެވެ.

ޑރ. ޖަމީލާއި މަލީހާއި ހުސައިން ވަހީދާއި ޕަޕާއާއި އައްބާސް އާދިލް ރިޒާމެންނަކީ ރައީސް ޔާމީނުގެ ވެރިކަމުގައި އެކި ފަހަރުމަތިން އެ މަނިކުފާނަށް ބޮޑެތި ދުއްތުރާތައް ކުރައްވާފައި ތިއްބެވި ރައީސް ޔާމީނުގެ އަދާވާތްތެރިން ކަމަށް ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަނުގެ އިސް ބޭފުޅުން ސިފަކުރައްވައެވެ. އެބޭފުޅުން ދެކިވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި ކާކު ކުރީ ކޮން އިރަކު ކީއް ކަން މާބޮޑަށް ރައީސް ޔާމީނަށް އެނގި ވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ.

ރައީސް ޔާމީނުގެ ޝަރީއަތުގެ ކަންކަމުގައި ޑރ. ޖަމީލު ވަރަށް ބޮޑެތި ގޯސްތައް ހައްދަވާފައިވާ ކަމަށް ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަނުން ތުހުމަތު ކުރެއެވެ. ޝަރީއަތް ދިގުލުމާއި ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ރައީސް ޔާމީނަށް ވާދަ ނުކުރެއްވުމުގެ ޒިންމާ އުފުއްލަވަން ޖެހި ވަޑައިގަންނަވާނީ ޑރ. ޖަމީލުކަމަށް އެ ކޯލިޝަނުން ދެކެއެވެ. 

ޕީއެންއެފް އަކީ އަރިހުގައި ތިއްބެވި އަދާވާތްތެރިން ކޯނަރ ކުރައްވާ ރައީސް ޔާމީނު ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަންގެ ލީޑަރކަމަށް އެބުރި ވަޑައިގަތުމަށް ކުރައްވާ ހިކުމަތްތެރި މަސައްކަތްޕުޅެއް ކަމަށް ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަންގެ އިސް ސަފުން ދެކެއެވެ. ޕީއެންއެފް ބޮޑު ޕާޓީއެއްގެ ގޮތުގައި ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ މަޝްރަހުން ފެނުމަށްވުރެ ގާތީ ނުފެނުން ކަމަށާއި އެމްއާރުއެމް އާއި ދަ ޑިމޮކްރެޓްސް ފަދަ ނަމެއްގައި އޮތް ޕާޓީއަކަށް ޕީއެންއެފް ފަހަރުގައި ވެދާނެ ކަމަށް ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަނުން ދެކެއެވެ. ޕީއެންއެފްގެ ޓިކެޓްގައި ނިކުމެ މަޖިލީހުން ގޮނޑިއެއް ހޯއްދެވޭނެ ހަމަ އެކަނި ބޭފުޅަކީ ރައީސް ޔާމީން ކަމަށް ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީން ދެކޭ ކަމަށް ވެއެވެ.       

ދަ ޑިމޮކްރެޓސްގެ ޕީޖީ ލީޑަރ އަލީ އާޒިމު ވިދާޅުވަނީ " ތިޔައީ ހަޑި މުޑުދާރު ނާތަހުޒީބު ފެށުމެއް" ކަމަށެވެ. އާޒިމް ވިދާޅުވީ " ރައްޔިތުންނަށް ތިޔަ ބުނެދެވެނީ، ތިޔަ ހިތްވަރު ދެވެނީ ތިޔަ ޒާތުގެ ނާތަހުޒީބީ ކަންކަން ކޮށްލުމަކީ އެންމެ ރަނގަޅު ކަމެއް ކަމަަށް"ށެވެ. ވަރަށް ބޮޑު ތެދުފުޅެކެވެ. ރައްޔިތުންނަށް މުއިއްޒު ބުނެދެނީ ވޯޓުގަނެ ވިއްކުމަށެވެ.    

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުން ގަތުމަށް ޑރ. މުއިއްޒު ރިޝްވަތު ދިންކަމުގެ ހެއްކާ ގަރީނާ އެބަހުއްޓެވެ. ލަދެއް ހަޔާތެއް ނެތި މެންބަރުންނަށް ރިޝްވަތު ދީގެން އެމީހުންގެ ސިޔާސީ ހަޔާތް ކަފުން ތިޔަކުރީ އަޒުލު ކުރުމުން ސަލާމަތް ވެވިދާނެ ކަމަށް ހެއްޔެވެ. ރިޝްވަތުގެ ހަރާން ފައިސާ ދީގެން ގެންދިޔަ މީހުންނަށް އޮތީ ކޮން އިތުބާރެއް ހެއްޔެވެ. އަދި ތިޔަ ދެވުނީ މަންޒަރު ދައްކާލަން ޕާޓީ ބަދަލު ކޮށްލުމުގެ އުޖޫރައެވެ. ޕާޓީ ބަދަލު ކޮށްލުމަށް 52 މިލިޔަން ރުފިޔާ ހަރަދު ކޮށްލައިގެން ފުއްދާލެވުނަސް އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ މައްސަލައެއް ވައްދައިފިނަމަ އެ މީހުންގެ ވޯޓު މުއިއްޒަށް ހޯދަން ޖެހޭނީ އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާއެއް އިތުރަށް ދީގެންނެވެ.

ކޮޅު ބަދަލުކުރި 13 މެންބަރުންނަށް އެކަނި ދޭފައިސާއަކުން އިތުބާރު ނެތްކަމަށް ނަގާ ވޯޓަކުން އަރައެއް ނުގަނެވޭނެއެވެ. މިހާރު ތާއީދުކޮށްގެން ތިބި އެހެން ޕާޓީ ތަކުގެ އެމްޕީންނަށާއި އިނގިލި ބުރިކުރިޔަސް ވޯޓު ނުދޭން ބުނި މެންބަރުންނަށް އެ މީހުން ހިތްފުރޭ ވަރަށް ފައިސާ ނުއޮއްސާ ވާނެ އެއްވެސް ގޮތެއް ނުއޮންނާނެއެވެ.    

މުއިއްޒެވެ. ތިޔަ ޖެހެވުނީ ނިކަން ވަސް ގަދަ ގުއިރޯނެއްގައެވެ. މުއިއްޒު އިތުބާރުނެތް ކަމުން ސަލާމަތްވުމަށް ރާވާ ރޭވުމެއް ބޮލުން ނަގުލަށް ތިލަވާނެ ހުރިހާ ގޮތެއް އަމިއްލައަށް ތިޔަ ހެދީއެވެ. މުއިއްޒާ ދެކޮޅަށް ވޯޓެއް ހޯދަން މެންބަރެއްގެ އިނގިލި ބުރިކުރާ ވަރެއް ނުވާނެއެވެ. 

ތެދެއް ބުނަން ހެއްޔެވެ. ކުރިއަށް އޮތް އާންމު އިންތިހާބުގައި ޕީއެންސީގެ ޓިކެޓްގައި ވާދަ ނުކުރެވޭ ގޮތަށް އެމީހުންނަށް މަގު ބަންދުކޮށްފައި ޕާޓީ ބަދަލު ކުރުވިކަން އެމީހުނަށް އެނގެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން އަންނަ އިންތިހާބުގައި ވާދަކުރަން ބޭނުންވާ މީހުން މަޖިލީހަށް ވާދަ ނުކުރާނެއޭ ހީވަނީ ހެއްޔެވެ. ސިޔާސީ ގޮތުން އެ މީހުންނަކީ މޮޔައިންނެއް ނޫނެވެ. 

އެންމެ ރަނގަޅެވެ. މުއިއްޒަށް އިތުބާރުނެތް ކަމަށް ނެގޭ ވޯޓެއްގައި އެ މީހުން ވޯޓް ނުދީފާނެއެވެ. އެމީހުން ވޯޓް ނުދިނިއްޔާ ވާނީ ކީއްހެއްޔެވެ. އެވަރު ކަމެއް ކުރަން އުޅޭ ބަޔަކު އެކަމެއް ކުރާނީ ނަތީޖާ ނެރެވޭ ގޮތަށެވެ. ކޮންމެ ކާއްޓެއްގައިވެސް އެކާއްޓެއް އުފުލާ ލެވޭވަރުގެ ނަރެއް އޮންނަކަން ފަހަރެއްގައި މުއިއްޒަށް ނޭނގެނީ ކަމަށް ވެދާނެއެވެ. ތިޔަހާ ވަރަކަށް މޭބޮޑުވެ މިލިޔަން މިލިޔަނުން ނެތް ފައިސާ ތިޔަ ހަރަދު ކުރަނީ ވެއްޓޭތަން ހާމަޔަށް ފެންނާތީއެވެ. 

ދިވެހިންގެ ރާއްޖެ ފެށުން ނަމުގައި ތިޔަފެށީ ނިމުމުގެ ފެށުމެވެ. ރިޝްވަތުގެ ކަޅު ފައިސާއިން ފެށި ފެށުމަކީ ހަލާކުގެ ފެށުމެވެ. 13 މެންބަރުން ގެންގޮސްގެން ތިޔަފެށީ ވެރިކަން ނިންމުމުގެ ކައުންޑައުންއެވެ.   

އެމްޑީޕީ ކަފިވެގެން މެންބަރުން ކޮޅެއް ޕާޓީ ބަދަލު ކުރުމަކުން ވެސް އެމްޑީޕީއަށް މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީއެއް ނުގެއްލެއެވެ. އެހެން ކަމުން ސަރުކާރު ހިފެހެއްޓުމަށް މެންބަރުން ގަންނާކަށް އެމްޑީޕީއަކަށް ނުޖެހެއެވެ. 

ކަންދިމާކުރި ގޮތުން 2023ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބުން އެމްޑީޕީ ބަލިވި ނަމަވެސް މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ އޮތީ އެމްޑީޕީއަށެވެ. ވެރިކަން ޕްރޮގްރަސިވް ކޯލިޝަނަށް ލިބުނު އިރު އެކޯލީޝަންގެ މެންބަރުގެ ގޮތުގައި މަޖިލީހުގައި ތިބީ އެންމެ އަށެއްކަ މެންބަރުންނެވެ. އެއާއިއެކު ސަރުކާރަށް ތާއީދުކުރާ އެހެން އިތުރު މެންބަރުން ކޮޅެއްވެސް މަޖިލީހުގައި ތިބެއެވެ. އޭގެތެރެއިން ޕްރޮގްރަސިވް ކޯލިޝަންގެ 7 މެންބަރަކު ސަރުކާރުގެ ސިޔާސީ މަގާމްތަކަށް ދިޔުމުން ވެރިކަން ކުރާ ޕްރޮގްރަސިވް ކޯލިޝަންގެ އަދަދު ބޮޑުތަނުން ދަށްވިއެވެ. ސަރުކާރަށް ތާއީދުކުރާ ދިހަ މެންބަރުން މަޖިލީހުގައި ހަމައެއް ނުވެއެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ސަރުކާރަށް ބާރުދޭ މެންބަރުން އެކަށިގެންވާ އަދަދަކަށް ނެތުމަކީ ސަރުކާރަށް އޮތް ވަރަށް ބޮޑު ގޮންޖެހުމެކެވެ. އެކަށިގެންވާ އަދަދަކަށް މަޖިލީހުގައި ސަރުކާރަށް ތާއީދުކުރާ މެންބަރުން ނެތުމުގެ ކަންބޮޑުވުން އޮތަސް ސަރުކާރުން މަސައްކަތް ކުރަމުން އައީ ކުރިއަށް އޮތް 2024ގެ އިންތިހާބުގައި މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ހޯދުމަށެވެ. ހިނގަމުންދާ މަޖިލީހުގެ އުމުރު ހަމަވަމުން ދާތީއާއި ވެސް އެކުގައެވެ. 

އަންނަ މަޖިލިހަށް ސަރުކާރުގެ މުޅި ފޯކަސް ހުއްޓިފައި އޮއްވާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަޒުލު ކުރުމުގެ އިޖުރާތަށް މަޖިލީހުން ގެނައި ބަދަލު ތަކަކާއި ގުޅިގެން ސަރުކާރު ކޮށިއެރިއެވެ. ފަސޭހަ ކަމާއެކު ރައީސް އަޒުލު ކޮށްފާނެ ކަމުގެ ބިރުހީވެ މަޖިލިސް ޕެރަލައިޒް ކޮށްލެވޭނެ ގޮތެއް އޮތްތޯ ބެލިއެވެ. އެމްޑީޕީއަށް އޮތް މެޖޯރިޓީ ގެއްލުވާނުލާ ސަރުކާރު ދެމިއޮތުމުގެ ބިރު ބޮޑުވެ ގާސިމުގެ ލަފާގެ މަތިން މަޖިލިސް މެންބަރުން ސަރުކާރަށް ގަތުމުގެ މަސައްކަތް މުއިއްޒު ފެށިއެވެ. 

ކުރިއަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބު އޮތުމާއި އެމްޑީޕީ ވެރިކަމުގައި އޮތް އިރު ނުނެގުނު މާލީ މަންފާ ހޯދުމަށް އެމްޑީޕީއަށް ނިސްބަތްވާ ބައެއް މެންބަރުން ސަރުކާރުން ހުޅުވާލި ޓްރާންސްފަރ މާރކެޓްގައި ނަފްސް ވިއްކާލަން ނިންމިއެވެ. އަޒުލް ކުރުމުން ސަލާމަތް ވުމަށް މަޖިލީހުން މެންބަރުން ތަކެއް ގަތުމަކީ ރައީސް މުއިއްޒަށް ނުކޮށް ވާން އޮތް ކަމެއް ނޫނެވެ. އެކަން ކުރުމަށް ކުރަންޖެހުނު ކޮންމެ ކަމެއް ކުރުމަށް ރައީސް މުއިއްޒު ހުރީ ތައްޔާރަށެވެ.

ކިތަންމެ މެންބަރުންނެއް ޕީއެންސީއަށް މިރޭ ސޮއި ކުރިޔަސް ރިޝްވަތު ދިންކަމާ ރިޝްވަތު ހިފިކަމަށް އެއްވެސް މީހަކު އެއްބަސް ނުވާނެ ކަމީ ޝައްކެއް ނެތް ކަމެކެވެ. އެއްބަސް ކުރުވަން އުޅޭނީވެސް މޮޔައެކެވެ.

މަޖިލީހުގެ ބައެއް މެމްބަރުން ވެރިކަންކުރާ ޕީއެންސީއަށް ބަދަލު ކުރަން ރިޝްވަތު ދެމުން އަންނަ ކަމަކަށް ސަރުކާރުގެ ސްޕޯކްސް ޕާރސަނެއް ކަމަކު އެއްބަހެއް ނުވާނެ ނޫން ހެއްޔެވެ. ޕާޓީ ބަދަލުކުރާ އެއްވެސް މެންބަރަކު ރިޝްވަތު ދިންކަމަކަށް އަދި ރިޝްވަތު ހިފިކަމަކަށް ނުބުނާނެއެވެ. ނުވެސް ބުނެވޭނެއެެވެ. 

އަޖައިބެކެވެ. މެންބަރުންތައް ދަތްމައްޗަށް ތުން ނާރާވަރަށް ދަތް ދިލުވައިގެން އެ ތިބެނީ ޕިއެންސީ ދެކެވާ ލޯތްބަކުން ލޮލުފިޔަ ނުޖެހިގެންނެވެ. މެންބަރުން ގަންނަން ސަރުކާރުން ފައިސާއަޅާ ކަމަކަށް ޝަހީބެއް ކަމަކު ނުބުނާނެ ނޫން ހެއްޔެވެ. ދަރިސޮރަކު ވެސް ވަނތްތާކަށް ވަދެފާ ބުނީ ހުނި ގުރާބު ބަލާ ވަނތް ވާހަކަ ނޫން ހެއްޔެވެ. 

އެހެނެއް ކަމަކު ގާނޫނީ ހަމަތަކުގެ މަތިން ވެރިމީހާ އަޒުލް ކުރެވޭ ގޮތަށް ހަމަޖެހިފައި އޮންނަނީ އެހާލަތު މަދުން ނަމަވެސް ކުރިމަތި ވާނެތީއެވެ. ވެރިކަމެއްގެ ކިތަންމެ ޅަފަތުގައިވެސް ވެރިއަކު ވެރިކަމުން ދުރުކުރަން ޖެހިއްޖެނަމަ ކުރެވޭ ގޮތަށް އޮންނަނީ ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލަބައަށްޓަކައެވެ. ވެރިކަމަށް ރައްޔިތުން މީހަކު އިންތިހާބު ކުރުމަކީ އެމީހަކު ކުރާނެހާ ކަމެއް ކުރަންދެވޭ ލައިސަންސަކަށް ނުވާތީއެވެ. މީހަކު ވެރިކަމަށް އެރީ ދޮގާ ވަގާ މަކަރާ ހަދައިގެންކަން ފަޅާއެރުމުން އެމީހަކު ވެރިކަމުން ބޭލުމަކީ ނުކޮށް ނުވާނެ ކަމެކެވެ. ލަސްކޮށް ފަސްކުރުން ހެޔޮނުވާނެ ކަމެކެވެ.

ވެރިކަމަށް އައުމަށްޓަކާ މީސްމީހުން ވައުދުވެއެވެ. ވާހާ ވައުދަކީ އަކުރުން އަކުރަށް ފުއްދޭ ކަންކަމަށް ވެސް ނުވެދެއެވެ. އެހެނެކޭ ކިޔާ އެ މީހާއަކީ ވައުދު ނުފުއްދާ ދޮގުހަދާ މީހަކަށް ބަލައިގެން ވެރިކަމުން ބާލާކަށް އެކަކުވެސް ނޫޅޭނެއެވެ. 

ވެރިކަމަށް އައުމަށް ވާވައުދަކީ އެވައުދެއްގެ ސަބަބުން ގައުމީ ސަލާމަތަށް ހުރި ނުރައްކަލަކަށް ވެއްޖެނަމަ އެއީ ބިރުވެރި ކަމެކެވެ. އެވައުދެއްގެ ސަބަބުން ގައުމުގެ ގާނޫނުގެ ބާރު ކެނޑި ދައުލަތުގެ ހުކޫމަތަށް ބުރޫ އަރާނަމަ އެއީ ނުރައްކާތެރި ކަމެކެވެ. އެ ވައުދެއްގެ ސަބަބުން ބައިނަލް އަގުވާމީ ގާނޫނުތައް މުގުރާލެވޭ ނަމަ އެއީ ދެވޭ ގެއްލުމެކެވެ.

ޑރ. މުއިއްޒު ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމަށް އެރީ ގައުމީ ސަލާމަތަށް ނުރައްކާ އޮތް ބިރުވެރި ވައުދުތަކަކާ އެކުގައެވެ. ބައިނަލް އަގުވަމީ ހަމަތަކުގެ މަތިން އަވައްޓެރި ގައުމަކާ ރާއްޖެ އާއި ދެމެދު ވެވުނު އެއްބަސް ވުމެއްގެ ތެރެއިން ހިނގަމުން އައި ގާތް ގުޅުމަކީ އަޅުވެތި ކުރުމެއް ކަމަށް ސިފަކޮށް އެކަން ނިންމުމުގެ ވައުދު ވެގެންނެވެ. ދުނިޔޭގެ އަސްކަރީ އަދި އިގްތިސާދީ ބޮޑުބާރަކާ ހަނގުރާމަ އިއުލާނު ކުރަމުންނެވެ. ރާއްޖޭގެ އަޝްކަރިއްޔާ އާއި އިންޑިއާ އަޝްކަރިއްޔާ އާއި ދެމެދު ވެވިފައިވާ ސަރޗް އެންޑް ރެސްކިއު އޮޕަރޭޝަން އެއްބަސްވުމެއްގެ ދަށުން ރާއްޖޭގައި ތިބޭ މަދު އިންޑިއާ ސިފައިން ކޮޅަކީ ގައުމު އަޅުވެތިކޮށްގެން ތިބި ބައެއް ކަމަށް ސިފަކޮށް އެމީހުން ބާލަން ވައުދު ވެގެންނެވެ. 

ވެރިކަމަށް އެރުމާއެކު ރާގު ބަދަލުވެ އިންޑިއާ ސިފައިންނަކީ ރާއްޖޭގައި ތިބެންޖެހޭ ބައެއް ކަމަށް ވެއްޖެއެވެ. ނަން ނެގޯޝިބަލް ކަމެކޭ ބުނެ އިންޑިއާ ސިފައިން ބާލަން ވެރިކަމަށް އެރި މީހާއަށް ޖެހުނީ އިންޑިއާ އާއި އެކުގައި ނެގޯޝިއޭޓް ކުރާށެވެ. ގަދަކަން ދައްކާފައި އިންޑިއާ ސިފައިން ބާލަން ހިފާލިނަމަ ގައުމު ވެއްޓޭނީ ހަނގުރާމައިގެ ހާލަތަށް ނޫންކަމެއް ނޭގެއެވެ. އެވަރުގެ ނުރައްކަލަކަށް ގައުމުވައްޓާލީ މުއިއްޒު ވެރިކަން ހޯދުމަށް ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވާލައިގެންނެވެ. 

މުއިއްޒު ވެރިކަން ހޯދުމަށް ވީ އަނެއް ދޮގު ވައުދަކީ ރާއްޖޭގެ ކަނޑުން ބައެއް މޮރިޝަސްއަށް ވީއްކާލާފައިވާ ކަމަށް ބުނެ ކަނޑުގެ އެބައި ހޯދާ ދިނުމަށް ވީ ދޮގު ވައުދެވެ. ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ ސަރަހައްދާ އިގްތިސާދީ ސަރަހައްދު އޮޅުވާލައިގެން ގަސްތުގައި ފެތުރި ދޮގު ވާހަކަ ތަކެވެ. ޗާގޯސްގެ ރަށްތަކާއި ރާއްޖެއާއި ދެމެދު އޮންނަ ކަނޑުގައި މޮރިޝަސްގެ ހައްގު އޮތް ކަމަށް ބުނެ އިޓްލޮސްގައި ރާއްޖެއާ ދެކޮޅަށް މޮރިޝަހުން ދައުވާ ކުރުމުން ޖަވާބުދާރީވުމަށް ރާއްޖޭން ފުރަތަ ދެކޮޅުހެދުމުން އެމައްސަލަ އިޓްލޮސްގައި ނުބަލާ ހުއްޓާލާފައި އޮތްކަން ރަގަޅަށް މުއިއްޒަށް އެނގޭނެއެވެ.

ދުނިޔޭގެ ކޯޓްގެ އިސްތިޝާރީ ލަފައާއި އެކު އދގެ އާއްމު މަޖިލީހުން ޗާގޯހުގެ ސިޔާދަތީ ބާރު މޮރިޝަހަށް އޮތް ކަމަށް ނިންމުމުން އިޓްލޮސްގައި ހުއްޓިފައި އޮތް މައްސަލަ ބަލަން ނިންމާ އެކަން ރައްޖެއަށް އެންގިއެވެ. އިޓްލޮސްއިން އެންގުމުން ރާއްޖޭން ޖަވާބު ދާރީވެ ވަކާލާތުކޮށްގެން ރާއްޖެއަށް ބޮޑުބައި ހޯދިއެވެ. އެގޮތުން ބައިނަލް އަގުވާމީ ގާނޫނާ އެއްގޮތަށް ރާއްޖޭގެ ދެކުނުގެ އިގްތިޞާދީ ސަރަހައްދު އިޓްލޮސްއިން ހަމަޖެއްސި ހަމަޖެއްސުމަކީ ކަނޑު ވިއްކާލުން ކަމަށް ހަދައިގެން ކަނޑު ހޯދަން ވީ ދޮގު ވައުދަކީ ކަނޑައެޅިގެން ރައްޔިތުންނަށް މުއިއްޒު އޮޅުވާލި އޮޅުވާލުމެކެވެ. 

ވެރިކަން ހޯދުމަށްޓަކާ ރައީސް ޔާމީނުގެ ސަޕޯޓަރުންގެ ތާއީދު ހޯދުމަށް ޔާމީނުގެ ފޮޓޯފުޅަކާއި ހުސްގޮނޑިއެއް ބޭނުން ކޮށްގެން މުއިއްޒު ކެންޕޭނު ކުރިއެވެ. ކުރި ކެންޕޭނުގައި އެންމެ ބާރަށް ދެއްކީ ރައީސް ޔާމީނަށް ހަރާން ހުކުމެއް ކޮށްގެން އުޅޭ ވާހަކައެވެ. ވެރިކަން ލިބުމާއެކު ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރާނެ ކަމުގެ ދޮގު ވައުދެވެ. މިކަމުގައި ވީ ދޮގު ވައުދަށް ވުރެ ނުރައްކާތެރިކަން ބޮޑީ ރާއްޖޭގެ ޖުޑިޝަރީގެ އިތުބާރު ރައްޔިތުންނަށް ގެއްލުވާލި ގެއްލުވާލުމެވެ. ފަނޑިޔާރުންގެ ކަރާމާތް ނަގާލި ނަގާލުމެވެ. ދައުލަތުގެ އިންސާފު ގާއިމުކުރުމުގެ ބާރު އެއީ އެއްވެސް އަގެއް ނެތް ތަނެއް ކަމަށް ހެދި ހެދުމެވެ. 

ކުރަން ކިތަންމެ ބޭނުން ނޫނަސް މުއިއްޒު އަޒުލު ކުރަން ޖެހެނީ މިދެންނެވި ސަބަބުތަކަށް ޓަކައެވެ. ގައުމީ ސަލާމަތަށްޓަކައެވެ. ސަރަހައްދީ ދެބަސްވުމުން ގައުމު މިންޖު ކުރުމަށް ޓަކައެވެ. ދައުލަތުގެ އަދުލު އިންސާފު ގާއިމު ކުރުމުގެ ބާރުގެ އިތުބާރާ ހުރުމަތަށްޓަކައެވެ.

މީގެ ފަހުން މީހަކު ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމަށް އަންނަން ދުވަހަކުވެސް މިފަދަ ހައްދުފަހަނައެޅި ދޮގުހަދަން ދިވެހިން ގަބޫލު ނުވާނެކަން ގާނޫނީ ހަމަތަކުން ކަނޑައެޅުމަށްޓަކާ މުއިއްޒު އަޒުލް ކުރުން ލާޒިމެވެ. އެފަދަ އޮޅުވާލުމާ ދޮގާ މަކަރުން ވެރިކަމަށް އަރަން ދިވެހިން ފުރްޞަތު ނުދޭނެކަން އެންމެންވެސް ދަންނަން ޖެހެއެވެ.      

ރައީސް މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ހުވާ ކުރެއްވުމާއެކު ރައީސް ޔާމީނު ހުންނަވާނީ މިނިވަންވެ ވަޑައިގެންފައި ކަމަށް މުއިއްޒު ކުރިން ވަނީ އެތައް ފަހަރަކު ވިދާޅުވެފައެވެ.  ރައީސް މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ހުވާ ވެސް ކުރައްވައިފިއެވެ. މުއިއްޒުގެ ވެރިކަމަށް ސާޅީސް ވަނީއެވެ. ރައީސް ޔާމީނު ހަމަ ހުންނެވީ މުއިއްޒު ވިދާޅުވި ހަރާން ހުކުން ތަންފީޒު ވޭވެއެވެ. އެކަމަކު ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރެއްވުމުގެ ވައުދު ފުއްދެވިއްޖެ ކަމަށް ސަރުކާރުން މިއަދު ބުނެފިއެވެ. 

ކިހާ ފައްކާ ހެއްޔެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް ހަރާން ހުކުން ކުރި ކޯޓް ރައީސް މުއިއްޒަށް މިހާރު ބަރާބަރެވެ. ރައީސް ޔާމީން މިނިވަންވުން އޮތީ ޖުޑިޝަރީގެ އަތް މަތީގައި ކަމަށް ވިދާޅުވެ ޖުޑިޝަރީގެ ބޮލަށް އެކަން ކަޑުއްވާ ލެއްވީއެވެ. ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރުމަކީ ސަރުކާރާ ގުޅުމެއް އޮތްކަމެއް ނޫންކަމަށް ވެނިމިއްޖެއެވެ. 

އަޖައިބެއް ނުވާނެ ހެއްޔެވެ. ވެރިކަމަށް ވަޑައިގެން ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރައްވާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވިއިރު އެއީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށް ކުރެއްވޭނެ ކަމެއް ނޫންކަން މުއިއްޒަށް އެނގިވަޑައި ނުގަންނަވަނީތާއެވެ. ކުރީގެ ސަރުކާރުން ޝަރީއަތަށް އަތްބާނާ ނުފޫޒު ފޯރުވައިގެން ހަރާން ހުކުމެއް ކުރުވައިގެން ރައީސް ޔާމީނަށް އަނިޔާ ލިބިވަޑައިގަންނަވަމުން ދާކަން އެނގި ވަޑައިގެން ހުންނަވާ އެ އަނިޔާގައި ރައީސް ޔާމީނު ބަހައްޓަވަން ދޫކޮށްލައްވައިގެން ރައީސް މުއިއްޒު ހުންނަވަނީ ކޮން ގާނޫނީ ހަމައަކުން ހެއްޔެވެ. ސަރުކާރުން ޖުޑިޝަރީއަށް ނުފޫޒު ފޯރުވުން ނިމުނީ ކަމަށް ވިދާޅުވަނީ ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ނުކުރައްވަން ވެގެންނެވެ.

އެއްވެސް ރައްޔިތަކަށް ހައްގުނޫން އަނިޔާއެއް ލިބެމުން ދާކަން އެގިވަޑައިގެން ހުންނަވާ އެކަން ނުހުއްޓުވާ ހުންނަވަން ރައީސް މުއިއްޒަށް ގާނޫނު އަސާސީ ހުއްދައެއް ނުކުރެއެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް އަދަބު ލިބިވަޑައިގަންނަވަނީ ބޭއިންސާފުން ކަމަށްވާނަމަ އެކަން ހުއްޓުވަން ރައީސް މުއިއްޒަށް ލާޒިމެވެ. އެކަން ނުހުއްޓުވާ ޖުޑިޝަރީގެ މައްޗަށް އެކަން ދޫކޮށްލައްވައިގެން ހުންނެވުމަކީ ކުރައްވައިގެން ހުންނެވި ހުވަޔާ ހިލާފްވުމެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ނުކުރައްވާ ރައީސް މުއިއްޒު ހުންނަވާ ހުންނެވުމަކީ ރައީސް ޔާމީނަށް ތަންފީޒު ކުރެވޭ ހުކުމަކީ ހަރާން ހުކުމެއް ނޫންކަމަށް ރައީސް މުއިއްޒު ގަބޫލުކުރެއްވުމެވެ. ރައީސް ޔާމީނުގެ މައްޗަށް އިއްވާފައިވާ ހުކުމަކީ ކުރީގެ ސަރުކާރުން ޝަރީއަތަށް ނުފޫޒު ފޯރުވައިގެން އިއްވާފައިވާ ހުކުމެއް ނަމަ ނުފޫޒު ފޯރުވަން ކުރިކަމަކާއި ފޯރުވާފައިވާ ނުފޫޒެއް ސާބިތުކޮށް ނުފޫޒުފޯރުވި ބަޔަކާ މެދު ފިޔަވަޅު އެޅުމަކީވެސް ރައީސް މުއިއްޒަށް ކުރައްވަން ޖެހިވަޑައިގަންނަވާނެ ކަމެކެވެ. އެކަން ނުކުރައްވާ ވޭތުވެދާ ކޮންމެ ވަގުތަކީ ހުވަޔާ ހިލާފުވެ ވަޑައިގެން ހުންނަވާ ވަގުތެކެވެ. 

ސަރުކާރުން ޖުޑިޝަރީއަށް ނުފޫޒު ފޯރުވުން ނިމުނީ ކަމަށް ވިދާޅުވުމަކުން ރައީސްކަމުގެ ގާނޫނީ ޒިންމާ އަދާކުރެއްވުނީ ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ. ވެވަޑައިގެން ވައުދު ފުއްދުނު ކަމަކަށް ވެސް ނުވާނެއެވެ. ހަމައެކަނި ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރައްވާނެ ކަމަށް ވެވަޑައިގެން ވައުދު ނުފުއްދެވުން ވެސް ރައީސް މުއިއްޒު އަޒުލް ކުރަން ޖެހޭ ސަބަބަކަށް ފުދެއެވެ.

މުޅި ގައުމު ނުރައްކަލަށް ވައްޓާލައިގެން ވެރިކަން ހޯދުނީމާ އެއްބާރުލުން ނުލިބެގެން އުޅޭނެކަމެއް ނެތެވެ. ނިމި ދިޔަ ފަސް އަހަރު ގައުމު ފަސާދަކޮށް ރައްޔިތުންގެ ތެރޭގައި ވަގާ ދޮގާ މަކަރާ ފަތުރަމުން ދުވީ ތިޔަ މުއިއްޒު އިސްވެ ހުރެ ނޫން ހެއްޔެވެ. ސިޔާދަތޭ އިސްތިގުލާލޭ ހަރާން ހުކުމޭ ގޮވަމުން ތެޅެފޮޅުނު އިރު ތިޔަ ބުނާ އެއްބައިވަންތަކަން އޮތީ ކޮންތާކު ހެއްޔެވެ. 

އަވަށްޓެރި ގައުމަކާ ޖެހިގަނެގެން މުޅި ރާއްޖެ ބިރުވެރިކަމެއްގެ ތެރެއަށް ވައްޓާލާ ފިތުނައިގެ ދޮލަނގު ބޮލަށް ލައިގެން ދުވިއިރު ގައުމިއްޔަތާ ސިޔާދަތާ އެއްބައި ވަންތަކަން އޮތީ ކޮންތާކު ހެއްޔެވެ. ރާއްޖޭގެ ކޯޓުތަކުގެ ހުރުމަތް ކަނޑަމުން ދައުލަތުގެ ބާރުތައް ރޭޕްކުރަން ފޫގަޅައިގެން ހުސްގޮނޑި އެއް ދައްކަމުން މަތިހަށި ނަގައިގެން އުޅުނު އިރު އެއްބައިވަންތަކަން އޮތީ މުއިއްޒުގެ ކިހިލީގައެވެ. 

މުއިއްޒުގެ އަވާގައިޖެހި ބަޔަކު ތެޅި ބޭލި ވައްތަރުން އޭރު އުއްތަމަފަނޑިޔާރަކީ އަދުރޭއޭ ހީވިއެވެ. މަޖިލީހަކީ ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީއޭ ހީވެއެވެ. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަކީ މުއިއްޒޭ ހީވެއެވެ. އެކަމަކު އޭރުވެސް ރާއްޖޭގައި ގާނޫނީ ސަރުކާރެއް އޮތެވެ. އެ ސަރުކާރުގެ ރައީސަކަށް ހުންނެވީ އެއްބުރުން %65 އިންސައްތަ އަށްވުރެ މަތީ އަގުލަބިއްޔަތެއް ދީގެން ފަސް އަހަރުގެ ދައުރަކަށް ރައީސްކަމަށް އިންތިހާބު ކޮށްފައިވާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއެކެވެ. އޭރަކު ގައުމީ މަސްލަހަތެއް އެއްބައިވަންތަ ކަމެއް އޮންނަންޖެހޭ ކަމަކަށް މުއިއްޒަކަށް ނުވެއެވެ. 

ދޮގާ ވަގާ މަކަރުން އެންމެ ފަންސާސް ހަތަރު އިންސަތަ މީހުންގެ ވޯޓުން ދެވަނަ ބުރުން ރައީސްކަމަށް ހޮވެވުނީމާ ވަހުދަތާ އިއްޒަތާ ކަރާމަތާ މުޅިގައިގާ އެލުވައިގެން އެއްބައި ވަންތަ ކަމޭ ގޮވިޔަސް ވާނެ އެއް ކަމެއްވެސް ދެން ނުއޮންނާނެއެވެ. އެންމެ ފަހުން ބޭއްވި ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ވޯޓުދިން މީހުންގެ ތެރެއިން އެއްލައްކަ ނުވަހާސް މީހުން މުއިއްޒަށް ވޯޓެއް ނުދެއެވެ. ތާއީދެއް ނުކުރެއެވެ. މެޖޯރިޓީއަށް ބޯލަނބައިގެން ތިބެވޭނީ ވެސް މިނިކާ ބާޒެއްހެން ވެރިކަން ޖަހައި ނުގެންނަމަތާއެވެ. ތާއީދުކޮށް ވޯޓުދިން މީހުންވެސް އެތިބީ ވޯޓް ދެވުނު މޮޔަހީވެފައެވެ.

އެއްބައިވަންތަ ކަމޭ ގޮވަމުން ފޮނު އަރުވާއިރު ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް ކުރީގެ ސަރުކާރުން ފަށާފައި ހުރިކަންކަން މުއިއްޒު ގެންދަނީ ބަދަލު ކުރަމުން ހުއްޓަމުންނެވެ. ކުރިން ކުރަމުން އައި ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމެއް ކުރާނަމަ އެކަމެއް ކުރިކަމުގެ ނަން އަމިއްލައަށް ހޯދަމުންނެވެ. އެކަމަކު މީހުން ތިބީ ލޮލަށް މިރުސް އެޅިފައެއް ނޫނެވެ.

މާލޭ މީހުނަށް ހުޅުމާލެއާއި ގުޅީފަޅާ ގިރާވަރުފަޅާއި އުތުރު ތިލަފަޅުން ދިންހާ ގޯތި އެގޯތިތަކުގެ ވެރިންނަށް ނުދީ ވާން  އޮތްހާ ގޮތެއް ދަނީ މުއިއްޒު ހަދަމުންނެވެ. ކުރީގެ ސަރުކާރުން ރަށްރަށުގައި ކުރަމުން އައި ކަންކަމުން ނުނިމި އޮތް 17 މަޝްރޫއެއްގެ މިލްކުވެރިކަން މިހާ އަވަހަށް މުއިއްޒު ހޯދައިފިއެވެ. ކުރީގެ ސަރުކާރުން އިސްރަށްވެހިންނަށް މާލޭގައި ތައްޔާރު ކުރަމުން އައި މަރުކަޒްގެ ބާނީއަކީ މުއިއްޒު ކަމަށް ވެެގެންފިއެވެ. ކާޅު ހާލި ހެދީމާ ކޮވެލި ބިސްއަޅާ ބީދައިން ކާޅުހާއްޔަށް މުއިއްޒު ވަނީ ދަނޑިބާނާފައެވެ. ދިވެހިރާއްޖެ ފެށުނީވެސް މުއިއްޒާ ހަމައިންނޭ ހީވާކަހަލައެވެ.

ރައީސް ޔާމީނު ވިދާޅުވާ ކަހަލަ މިނިކާ ބާޒެއްކަމުގައި ނޫނީ މުއިއްޒު ނުވެއެވެ. ރައީސް ޔާމީނާއި ރައީސް ޔާމީންގެ ސަޕޯޓަރުންނަށް ދޯކާދީ ހުސްގޮނޑިއަކާއި ޔާމީނުގެ ފޮޓޯ ވިއްކައިގެން ހީލަތާ މަކަރުން ވެރިކަން ހޯދައިގެން ހުރެ މީހުންގެ އިތުބާރު ގެއްލި ގޮތް ހުސްވީމާ ބާގީ ލީޑަރުންނާ މަޝްވަރާކޮށްގެން ވެރިކަމުގައި ފައިހަރު ލައްވަން ގައުމިއްޔަތޭ އެއްބައިވަންތަކަމޭ ކިޔާ ދެފައިތަޅާ ރުޔަސް މުއިއްޒާ އެއްބައިވާނެ މީހަކު އޭގެތެރެއަކު ވެސް ނެތެވެ. ހޯދެން އޮތްގޮތަކުން ދައުލަތް އިރާލައިގެންވެސް ހޯދުން ނޫން ކަމެއް އެމީހުން ނުކުރާނެއެވެ.  

ސްނާމީގެ ހިތާމަވެރި ބިރުވެރި ހާދިސާއަށް ނަވާރަ އަހަރު ފުރުނީއެވެ. ފަޚުރުވެރިކަމާއެކު ގައުމީ އެއްބައިވަންތަކަމުގެ ވާހަކަ ދައްކާ ރާގުރާގަށް ލަވަކިޔާ ހަދާއިރު ސްނާމީ ހާދިސާއާއި ގުޅިގެން އިޔާދަ ނުކުރެވޭ ބޮޑެތި ގެއްލުންތައް ލިބުނު ބައެއް ފަރާތްތައް އަދި އަދަށް ވެސް އެގެއްލުމުން އަރައިނުގަނެވި ތިބިކަން ދެނަ ހުރި މީހަކު ނެތެވެ. އެކިނަންނަމުގައި އެކި ގޮތްގޮތަށް ގެއްލުމުގެ ބަދަލު ބައެއް ފަރާތްތަކަށް ލިބުނު ނަމަވެސް ހަތަރު އަނާއެއްގެ މިންވަރުވެސް ނުލިބޭ ފަރާތްތައް ތިބިކަން ސަރުކާރުތަކުން ދެނަހުރި ކަމަކަށް ނުހަދައެވެ. 

ސްނާމީގައި އެންމެ ބޮޑު ގެއްލުން ލިބުނު އެއްފަރާތް ކަމުގައިވާ މެރިން ކޮރަލް މޯލްޑިވްސް ޕްރައިވެޓް ލިމިޓެޑް މަތީން 2004 ވަނަ އަހަރުގެ ފަހުން ރާއްޖޭގައި އޮތްހާ ސަރުކާރުތަކުން ވަނީ ހަނދާން ނައްތާލާފައެވެ. އެކުންފުނީގެ އާދޭސް ތަކަށް ކުޑަވެސް ސަމާލުކަމެއް ނުދީ ދީފައިވަނީ ބީރު ކަންފަތެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ އިގްތިޞާދަށް ކިތަންމެ ބޮޑު މަންފާއެއް ހޯދާދީފައިވާ ކުންފުންޏެއް ކަމަށްވިޔަސް ސަރުކާރުތަކުން ކޮށްލީ ވަރިހަމައެވެ.

މެރިން ކޮރަލް މޯލްޑިވްސް ޕްރައިވެޓް ލިމިޓެޑް އޭ ބުނުމުން އެއީ ކޮންބައެއްކަން ފަހަރުގައި އާއްމުންނަށް ނޭނގިދާނެއެވެ. އެކަމަކު ރާއްޖޭގެ އިގްތިޞާދީ ދާއިރާގައި މަސައްކަތް ކުރާ ރަސްމީ އިދާރާތަކަށް އެއީ ކޮންބައެއް ކަމެއް ނޯޅޭނެއެވެ. 

ސްނާމީގެ ހާދިސާ ހިނގުމާ ހަމަޔަށް މެރިން ކޮރަލް މޯލްޑިވްސްއަކީ ރާއްޖޭގައި މަސްބަންދުކޮށް ރައްކާކޮށް އެކްސްޕޯޓް ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ކުރަމުން އައި ކުންފުޏެކެވެ. ދިވެހި މަސްވެރިންގެ މެދުގައި މަޝްހޫރު "ގާގަގަނޑު" އެއީ މިދެންނެވި ވިޔަފާރީގެ މަރުކަޒެވެ. މަސްވެރިން އަތުން މަސްގަތުމާއި މަސްވެރިންނަށް އައިސް ފޯރުކޮށް ދިނުމުގައި އެންމެ ފުޅާދާއިރާގައި ރާއްޖޭގައި އޭރު މަސައްކަތް ކުރި އަމިއްލަ ކުންފުންޏަކީ މެރިން ކޮރަލް މޯލްޑިވްސްއެވެ.

ހެޔޮވަރުގެ ތިން ރިސޯޓުން އެތެރެކުރާ ބޭރު ފައިސާއަށް ވުރެގިނައިން ބޭރު ފައިސާ ރާއްޖޭގެ އިގްތިޞާދަށް ވައްދާދެމުން ދިޔަ އަމިއްލަ ކުންފުންނޏަކީ މެރިން ކޮރަލް މޯލްޑިވްސްއެވެ. ރާއްޖޭގެ އެންމެ ވަރުގަދަ އެކްސްޕޯޓަރަކީ މެރިން ކޮރަލް ކަމުގައިވެގެން އެކުންފުންޏަށް ދިވެހި ދައުލަތުން އެތައް އަހަރަކު ގައުމީ ފެންވަރުގެ އިނާމުތައް ދީފައިވެއެވެ. 

ގާގަނޑުގައި ހިންގަމުން އައި މެރިން ކޮރަލް ކުންފުނީގެ މަސްބަންދުކޮށް ބޭރުކުރާ ފެކްޓަރީއަށް ސްނާމީ ހާދިސާގައި އިންތިހާ ދަރަޖައަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތައް ލިބުނެވެ. އިޔާދަ ނުކުރެވޭ ވަރަށެވެ. މަސްރައްކާ ކުރުމަށް އެތާގައި އިންސްޓޯލްކޮށްފައި ހުރި 40 ފޫޓްގެ ދެ ކޮންޓޭނަރު ކަނޑު ބޭރުވެ އޮޔާގޮސް ގެއްލުނެވެ. މެޝިނަރީތަކާއި އިމާރާތްތަކާއި ސްޓޮކް ކޮށްފައި ހުރި އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާގެ މަހަށް ލިބުނުގެ ގެއްލުން އެތައް މިލިޔަން ޑޮލަރަކަށް އަރައިގެން ދިޔައެވެ.

އެހެނެއް ކަމަކު ސްނާމީގައި އެކުންފުންޏަށް ލިބުނު ގެއްލުންތަކަށް އެއްވެސް ސަމާލުކަމެއް އެއްވެސް ސަރުކާރަކުން ނުދިނެވެ. ސްނާމީ ހަދިސާއާއި ގުޅިގެން މާލެ އަތޮޅު ގައުގަނޑުގައި އެކުންފުނިން ގާއިމު ކޮށްގެން ހިންގި މަސްރައްކާކުރާ ކާރުހާނާއަށް ލިބުނު ގެއްލުންތަކުގެ ދިރާސާ ރިޕޯޓެއް ސަރުކާރަށް ހުށަހަޅާ އެހީތެރިކަމަށް އެދުނު ނަމަވެސް އަޅާ ކަހާވެސް ނުލިއެވެ. ކުޑަމިނުން ލިބުނު ގެއްލުންތައް ބަލާވެސް ނުލިއެވެ.

ޒިންމާދާރުކަން މިހާވަރަށް ކުޑަ ސަރުކާރުތަކުން ކޮންމެ އަހަރަކު ސްނާމީއޭ އެއްބައިވަންތަކަމޭ ކިޔައިގެން ލަވަކިޔާ ނަށަން ލަދު ނުގަންނަކަމެވެ. ޓޫރިޒަމަށް އެކަނި ބަރޯސާނުވެ މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތު ފުޅާކުރާ ވާހަކަ ދައްކަން ސަރުކާރުތަކުން ލަދު ނުގަންނަކަމެވެ. ރާއްޖޭގެ އިގުތިޞާދުގައި އަމިއްލަ ފަރާތްތަކުން ބައިވެރިވުމުގެ ވާހަކަ ސަރުކާރު ތަކުން ދައްކަނީ ހެޔޮ ނިޔަތެއް އޮވެގެންނެއް ނޫނެވެ.      

އެއްކަމަކީ ރައީސް ޔާމީނު ސައިޒްކޮށް އެކަހެރިކޮށްފައި ބެހެއްޓުމެވެ. ދެންކުރާ އަނެއް ކަމަކީ ޕީއެންސީއަށް މެންބަރުން އިތުރުކޮށް އަންނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ޕީއެންސީއަށް ހޯދުމެވެ. ބުނެވި ދިޔަ ދެކަން ކުރެވެމުން ދިޔަނަމަވެސް މިހާރުން މިހާރަށް އެންމެ ބޮޑު އިސްކަމެއްދެނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ތެރެއިން އަޒުލުކުރިޔަ ނުދިނުމަށެވެ.

މިވަގުތު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި އަޒުލުކުރެވޭ ވަރުގެ މެޖޯރިޓީއެއް އެމްޑީޕީގައި އޮތުމަކީ މުއިއްޒުގެ އެންމެ ބޮޑުކަން ބޮޑުވުމެވެ. އެކަން ބޮޑުވުން އިތުރަށް ބޮޑުވެގެން ދިޔައީ މަޖީލީހުގެ ގަވައިދަށް ގެނައި ބަދަލަކުން އަޒުލް ކުރުމުގައި އިޖުރާއީ ފަސޭހަ ތަކެއް އިހުނަށްވުރެ ބޮޑުވެގެން ދިޔުމުންނެވެ. ރައީސް ޔާމީނު ސައިޒު ކުރެވޭނީ ވެސް އަދި މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ ހޯދޭނީވެސް ވެރިކަމުން ނުވެއްޓި ހުރެވިގެންނެވެ. 

މަޖީލީހުގެ ގަވައިދަށް ގެނައި ބަދަލުތަކުން އަޒުލް ކުރުމުގައި އިޖުރާއީ ފަސޭހަ ކޮށްލުމުން ދެނަކާ ދެނެއް ނެތެވެ. އައު މަޖިލީސް އިންތިހާބު ކުރެވެން ދެން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް ހުއްޓުވެން އޮތީ ކޮންގޮތަކަށްތޯ  މުއިއްޒު ބެލިއެވެ. ކުއްލި ނުރައްކަލުގެ ހާލަތު އިއުލާނުކޮށްގެން މަޖިލިސް ހުއްޓުވެން އޮތްތޯ ބެލިއެވެ. ކުއްލި ނުރައްކަލުގެ ހާލަތުގައިވެސް މަޖިލިސް އުވާލެވެން ނެތުމުން ކުއްލިނުރައްކަލުގެ ހާލަތަކީ މިދަނޑިވަޅަށް އެކަށީގެންވާ ކަމަކަށް ނުވިއެވެ.

އަޒުލުކުރުން ހުއްޓުވުމަށް ކުރެވެން އޮތީ ކޮންކޮން ކައްތައްތަކެއްތޯ ބެލިބެލުމުން މުއިއްޒަށް ފެނުނީ އެކަމުގައި ގާސިމް އިބްރާހީމްގެ އެހީތެރިކަން ހޯދުމަކީ އެކަމުގެ ހައްލަކަށް ވެދާނެ ކަމަށެވެ. އެވިސްނުމުގައި ގާސިމް އިބްރަހީމާ އެކަނި މަސްވަރާ ކުރުމުން މަންޒަރު ހަޑިވެ އެކުގައިތިބި އެެހެން ލީޑަރުންގެ ހިތްކަޅުވެދާނެތީ ސިޔާސީ ޕާޓީތަކުގެ ވެރިންނާ މަޝްވަރާ ކުރުމުގެ ސިލްސިލާއެއް ފެށިއެވެ. ގާސިމް އިބްރާހީމާއި ކާނަލް ނާޒިމާއި ސަންސިޔާމާއި ހަސަން ލަތީފާއެކު ވަކިވަކިން ބައްދަލުވުން ތަކެއް ބޭއްވިއެވެ. ވެރިކަން ދަމަހައްޓާދޭން އާދޭސް ކުރިއެވެ. އެމީހުން އެދުނުހާ ކަމަކަށް އެއްބަސްވިއެވެ. ފަހުން މައުމޫނާއި ވަހީދާ ބައްދަލުކުރީ ވެސް ދެވަނަ ދެކަމެއްގައެއް ނޫނެވެ.

މަޝްވަރާތަކުގެ ހަގީގީ ބޭނުމަކީ ގާސިމް އިބްރާހީމްގެ އެހީތެރިކަމާއެކު މަޖިލީހުން އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ ވޯޓު ނެގިޔަ ނުދިނުމެވެ. ބަގާވާތް ކުރުމާ މެންބަރު ގަތުމުގައި ގާސިމަކީ ރާއްޖޭގައި ދެވަނައެއް ނެތް މީހެއްކަން ކުޑަކުއްޖަކަށް ވެސް އެނގޭނެއެވެ. މަވޯޓާ ޝަރީފްމެން ފަދަ ހުސްބުޅީގައި ގަންނަ މެންބަރުން އެންމެ ރަނގަޅަށް އެނގޭނީ ގާސިމަށެވެ. 

އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ ގަރާރެއް ފާސް ނުވާވަރަށް ގާސިމް މެދުވެރިކޮށް އެމްޑީޕީ ޕީޖީ ގްރޫޕުން މެންބަރުން ތަކެއް ގަނެލައިގެން އަޒުލް ކުރުން ފޭލިކޮށް ލުމަށް މުއިއްޒު އެދަނީ ފައިސާ ހަރަދު ކުރަމުންނެވެ. އޭގެ ނަތީޖާވެސް މަޖިލީހުން އެދަނީ ފެންނަމުންނެވެ. ޖަލްސާއެއްގެ ކޯރަމް ހަމަވާ ވަރަށް ވެސް މަޖިލީހަށް މެންބަރުން ހާޒިރު ނުވުމަކީ އެކަމުގެ ސާފު ހެއްކެކެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މި ނިމޭ ފަސް އަހަރަކީ މަޖިލީހުގެ މެންބަރުނަށް ވޯޓު ވިއްކައިގެން ފައިސާ ނުހޯދުނު ފަސް އަހަރެވެ. އެމްޑީޕީ ސަރުކާރެއް އޮތުމާ އެމްޑީޕީގެ ސްޕަރ މެޖޯ ރިޓީ މަޖިލީހުގައި އޮތުމުން ސަރުކާރުން ފާސްކުރަން ބޭނުންވާ ކަންކަން މަޖިލީހުން ފާސްކުރުމަށް ވިޕްލައިނަށް ތަބަވާން ޖެހުމުން ފައިސާއަށް ޑިމާންޑް ކުރުމުގެ މަގު މުޅިން ހެން އޮތީ ބަންދުވެފައެވެ. އެހެން އެކަން އޮއްވާ ސަރުކާރު ބަދަލުވެ ރައީސްގެ އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ ގަރާރެއް ވައްދަން އުޅެލުމަކީވެސް މެންބަރުންނަށް ކޯމަހު ކުރި އައިނަކަށް އެރުން ފަދަ ކަމެކެވެ. 

ކުރިމަތީގައި އޮތީ މަޖިލިސް އިންތިހާބެވެ. އިންތިހާބު ކާމިޔާބުކުރަން ބޮޑު ޕާޓީއެއްގެ ޓިކެޓާއެކު މިލިޔަން މިލިޔަން ރުފިޔާ ބޭނުންވާނެއެވެ، މެންބަރުން ދެމި ގުއިރޯނުގައި މުއިއްޒު ރީތިކޮށް ޖެހި އެހުރީ ބަނދެވިފައެވެ. ފުޅަނގީގެ ހާލަށް ވެއްޓީފައެވެ. ނޫނީ ބަޔަކު ބޭނުން ވީމާ މުއިއްޒަށް ޖެހޭނީ ގުނބޯލެއްހެން ނަށާލަ ނަށާލަ ހުންނާށެވެ. އެވަރުން ވެސް ވެރިކަމާ ބަގުޑި ބައްދާށެވެ. 

މުއިއްޒު އަޒުލް ކޮށްފާނެތީ އެކަމާ ދެކޮޅަށް ކުރެވެންހުރި ހުރިހާ ކަމެއް ކުރާނެކަން، ވެރިކަމަށްއަންނަން ވެގެން ކުރިކަންކަމާ މެދު ވިސްނާލީމާ އިދިކޮޅު އެމްޑީޕީއަށް އެނގެންވާނެއެވެ. ކޭޕާރކް މަންޑޭއާ މުއިއްޒުގެ ހުރި ތަފާތު އަންދާޒާ ކޮށްލުމަށް ކުރިއަށް ކިޔާލާށެވެ. 

ކޮރެޔާ މަހުޖަނެއްގެ ލޮލުގައި އަނދުން އަޅުވައިގެން ފައިސާގެ ގޮތުން ނުލާހިކު "ހަންބޯ" ކުންފުންޏެއް ވާވެއްދީ މަންޑޭއެވެ. ހުޅުމާލޭގައި ހަދާ ކޭޕާރކް ރެސިޑެންސްޓްސްގެ ލަގްޒަރީ އެޕާރޓްމަންޓްތަކުގެ ކުރެހުން ތަކާ، ލޯތަރަތަރަ ޖަހައިގެންދާ ވަރުގެ ކޮމްޕިއުޓަރ އެނިމޭޝަން ދިވެހި ކަސްޓަމަރުންނަށް ދެއްކި މީހަކީ ވެސް ހަމަ އޭނާއެވެ. މަންޑޭ އެކަން ކުރީ އޭގެ ފަހަތުގައި އޭނާގެ ބޮޑު އެދުމެއް އޮތީމައެވެ.

ހަމަ އެގޮތަށް މާލޭގެ މޭޔަރު ކަމުގައި ހުންނެވި ޑރ. މުއިއްޒު ކިޔާ ބޭފުޅަކު ދިވެހިރައްޔިތުންގެ ލޮލުގައި އަނދުން އެޅުވުމަށް، ގަޔަށްބާރު ޓީޝަރޓްގައި އިންޑިއާ އައުޓް ޖެހިއެވެ. ރާއްޖެ އޮތީ އަވަށްޓެރި އިންޑިއާގެ އަޅުވެތި ކަމުގައޭ ތަކުރާރުކޮށް ރައްޔިތުން ގާތު ވިދާޅުވިއެވެ. އަދި ޕީޕީއެމްގެ ރައީސް ކުރީގެ ރައީސް ޔާމީން ހުންނެވީ ހަރާމް ހުކުމެއްގައި ޖަލުގައި ކަމަށާ، ތިމަން މަނިކުފާނު މިއުޅުއްވަނީ ރައީސް ޔާމީން މިނިވަންކޮށް ރާއްޖެ ހިފައިގެން ތިބި އެތައް ހާސް އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭރުކޮށް، "ވިއްކާލި" ކަނޑު އަނބުރާ ހޯދަން ކަމުގެ ފޮޓޯތަކާ އެނިމޭޝަންތައް ރައްޔިތުންނަށް ދެއްކިއެވެ. ނުވިތާކަށް ވެރިކަމަށް ވަޑައިގަތުމަށް ކެމްޕޭނު ކުރެއްވީ ވެސް، ރައީސް ޔާމީނަށް ޚާއްޞަ ހުސްގޮނޑި ކޮޅުވެސް އަރިހުގައި ބަހައްޓައިގެންނެވެ. މިބުނީ ތިމާ ބޭނުންވާ ކަމެއް ޙާޞިލު ކުރުމަށް ކޭޕާރކް މަންޑޭއާ ޑރ. މުއިއްޒު އަމަލު ކުރިގޮތް ނޫން ކަމަކަށް ނުހެދޭނެއެވެ. މިތަނުގައި ކުޑަވެސް ދޮގެއް އިސްވެ ހިނގާއްޖެ ހެއްޔެވެ؟

ޑރ. މުއިއްޒު ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް ދެއްކެވި މަންޒަރާ ކޭޕާރކް މަންޑޭ ކަސްޓަމަރުންނަށް ދެއްކި އެޕަރޓްމަންޓްގެ ކުރެހުންތަކާ ފޮޓޯތަކާ ތަފާތެއް ނެތެވެ. ހުރިއްޔާ ހުރި ތަފާތަކީ މަންޑޭ މަންޒަރު ދެއްކީ ކޮމްޕިއުޓަރުން އުފައްދައިގެން މަދު އަދަދެއްގެ ކަސްޓަމަރުން ތަކަކަށެވެ. މުއިއްޒު މަންޒަރު ދެއްކެވީ ހަމަލޮލަށް ހޭލާ ތިއްބާ ދިވެހިރައްޔިތުންކުރެ ވޯޓް ހައްގުވާ 2 ލައްކަ 82 ހާހަށްވުރެ ގިނަ ރައްޔިތުންނަށެވެ.

މަންޑޭ ކުރި ކަމަކާ ދެއްކިހާ ވާހަކައަކާ ދަޅަ ދެއްކީ އެޕާރޓްމަންޓްގެ އަވާގައި ބަޔަކު ޖައްސައިގެން މިލިއަން މިލިއަނުން ފައިސާ ހޯދާ ދުނިޔޭގެ އެތަން މިތަނަށް އުދުހި އެފައިސާ ތަޅާ ބުރުވާށެވެ. ފައިސާ ދިން މީހުންނަށް ލިބޭނެ އެޕަރޓްމަންޓެއް ނެތެވެ. ހެދީ ދޮގާ މަކަރާ ޙީލަތެވެ.

ދެން ހުރީ މުޢިއްޒެވެ. ދެއްކި ހުރިހާ ވާހަކަ އާއި ޑްރާމާ އާއި ބެހެއްޓި ހުސް ގޮނޑިއާއި އިންޑިއާ އައުޓް ޖެހި ޓީޝަރޓާ ޗާގޯހަކީ ބޮޑު އޮޅުވާލުމެެއް ކަމާ އަދި  އެއީ މަންޑޭ ބަޔަކަށް ކެހިދިން ފަދައިން، ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަށް މުއިއްޒުދިން ކެއްސެއްކަން އެނގިގެން ދިޔައީ މުއިއްޒު ވެރިކަމުގެ ހުވާކުރި ފަހުންނެވެ.

މަންޑޭ ފައިސާ ހޯދި ގޮތަށް މުއިއްޒު ވެރިކަން ހޯދަން ކުޅުނު ހަގީގަތެއް ނެތް ޑްރާމާ ތަކުގައި މުއިއްޒާ މަންޑޭގެ ޢަމަލު ހުރީ ހަމަ އެއްގޮތަކަށެވެ. މަންޑޭ ފައިސާ ހޯދަން ދޮގާ މަކަރު ހެދިގޮތަށް މުއިއްޒު ވެރިކަން ހޯދަންވެސް ހެދީ ހަމަ މަންޑޭ ހެދި ކަހަލަ ދޮގާ މަކަރެވެ.

މަންޑޭއާ މުއިއްޒު ކޮށްގެން ތިބީ އެއް ބާވަތެއްގެ ދެކަންތަކެވެ. އެކަކު ފައިސާ ހޯދާށެވެ. އަނެކަކު ވެރިކަން ހޯދާށެވެ. ކަން މިހެން އޮތް އިރު ބަޔަކަށް މަންޑޭ މާ ގޯސްވެފައި މުއިއްޒު މާ ރަނގަޅުވާން ޖެހޭ ސަބަބެއް ނެތެވެ. މި ދެކަންތައް ތަފާތު ކުރަންޖެހޭ އެއްވެސް ބުއްދީގެ ހަމައެއް އިންސާފެއް ދުނިޔެމައްޗަކުން ނުހޯދޭނެއެވެ. 

ކޭޕާރކް މަންޑޭއާ ޑރ. މުއިއްޒަކީ އެއް ހަމައަކުން ޢަމަލު ކުރެވެންޖެހޭ އެއް ބާވަތެއްގެ މަކަރާ އޮޅުވާލުމާ ހީލަތް ހަދައިގެން އުޅޭ 2 މީހުންނެވެ. ކުރިންވެސް ބުނިހެން އެކަކު ހޯދީ ފައިސާއެވެ. އަނެކަކު ހޯދީ ވެރިކަމެވެ.

ޑރ. މުއިއްޒާ ކޭޕާރކް މަންޑޭ ގެ ޢަމަލު ތަފާތު ކުރާނަމަ މިރާއްޖޭގެ އެއް ވެސް މުއައްސަސާ އެއްގައި ހަމައާ އިންސާފު އޮތްކަމަށް ގަބޫލު ކުރަންޖެހޭ ސަބަބެއް ނުފެނެއެވެ.

ރައީސްކަން ހޯދަން ރައްޔިތުންނަށް ކެހިދިން މީހާ އަކީ ކެހި ލިބުނު މީހުންގެ ރައީސް ކަމުގައި ވަންޏާ ފައިސާ ހޯދަން ފްލެޓް ދައްކައިގެން ބަޔަކަށް ކެހިދީގެން ފައިސާ ދިނީމާ އެޕަރޓްމަންޓް ނުލިބުނު މީހުންގެ ފައިސާއަކީ ކޭޕާރކް މަންޑޭގެ ފައިސާއަށް ވެސް ވާން ޖެހޭނެތާއެވެ.

ޕްރެޒިޑެންޝަލް ޔޫތު އެޑްވައިޒަރީ ބޯޑެއް ހަދައިގެން ދަނޑިދިގު އުނދުޅިހެދިގެން މުއިއްޒު ތިޔަ އުޅެނީ ޔޫތު މިނިސްޓަރާއި އެމިނިސްޓްރީގެ މަސައްކަތަށް އެއްވެސް އިތުބާރެއް ނެތިގެންތާއެވެ. ސްޕޯޓްސް މިނިސްޓަރާއި ފަންނިއްޔާތު މިނިސްޓަރަށް ވެސް އިތުބާރެއް ނެތީމާތާއެވެ. 

15 މެންބަރުންގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ ޔޫތު އެޑްވައިޒަރީ ބޯޑް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ޗެއަރ ކުރާނީ ފަތްކޮޅު ދީފައި ތިބި ވަޒީރުންނަށް އެ މީހުންގެ ދާއިރާތައް ރަގަޅަށް ނުހިންގޭނެތީ ނޫން ހެއްޔެވެ. ރައީސްގެ ސިޔާސަތު ތަންފީޒު ކުރުމުގައި ކެބިނެޓް ރަނގަޅަށް ފަންކްޝަން ކުރަންޏާ ޒާތްޒާތުގެ ބޯޑު ހަދައިގެން ވަގުތާ ފައިސާ ބޭކާރެއް ނުކުރާނެއެވެ.

ސަރުކާރު އެހާވަރަށް މަތިބަރުވެ ކުރެވޭ ނުކުރެވޭ ކަމެއް ނޭނގޭ ވަރަށް އޮނިގަނޑު ރޫޅާލާ ޖެހުނުހާ މީހަކަށް އަތްގުޅިނުކާވަރުގެ މަގާމްތައް ދެމުން ގެންނަނީ މުއިއްޒަށް ކާކަކީ ކާކުކަން ރަނގަޅަށް ނޭނގޭތީއެވެ. އެހެން ނޫންނަމަ އެއް އާއިލާއަކުން ތިންހަތަރު މީހުނަށް ވަޒީރު ފެންވަރުގެ މަގާމުތައް ދެވޭ އިރު މީހަކު ކިޔަފާނެ އެއްޗަކަށް ބަލައިލީހެވެ. 

ޕްރެޒިޑެންޝަލް ޔޫތު އެޑްވައިޒަރީ ބޯޑޭ ކިޔައިގެން ބޯޑެއް އުފައްދާއިރު ދިވެހި ޒުވާނުންގެ މެދުގައި އިސްލާމީ ރޫހު އިތުރު ކުރުމުގެ ކުޑަވެސް ވިސްނުމެއް މުއިއްޒުގެ ނެތްކަންވެސް އެކަމުން ފަޅާ އަރައިފިއެވެ. ޔޫތު އެޑްވައިޒަރީ ބޯޑަށް މެންބަރުން ކަނޑައަޅާ ދާއިރާތަކުގެ ތެރޭގައި އިސްލާމް ދީނުގެ ރޫހު ކުރިއެރުވުމާގުޅޭ ދާއިރާއެއް ފާޖަގަ ކޮށްފައެއް ނެތެވެ.  އެބޯޑަށް މީހުން ނެގުމުގައި އިސްލާމް ދީނަށް އިސްކަމެއް ދީފައިވާތަން ސީދާކޮށް ފެންނާކަށް ނެތެވެ. ފަންނިއްޔާތާއި ފަންނުވެރިކަމާއި ހަށިހެޔޮކަމަށް އިސްކަންދޭހެން އިސްލާމު ދީނަށް ލޯބި ޖެއްސުމުގެ ވާހަކައެއް ނެތެވެ. މިވާހަކަ މިހެން ބުނީމާ އެބޯޑަށް ދީނީ އިލްމުގެ ދާއިރާއިން މީހަކު ލާން ނިންމާފައި އޮތްކަމަށް ބުނާނެކަންވެސް އެނގެއެވެ. 

ރަންކޮޅާ މުއިއްޒެވެ. ރައީސްކަން ކުރަންޏާ ނިކަން ރަނގަޅަށް އެމީހާ މިމީހާ ދަސްކުރާށެވެ. އަނބި މީހާއަޢި އަބްދުއްރަހީމާ ގޯތި ކުދިންކޮޅު ބުނާހާ ގޮތަކަށް ގައުމު ހިންގަން އުޅެގެން ގޮވާނީ އަތަށެވެ. މާލޭ ސިޓީ ކައުންސިލަށް ކޮންސަލްޓެންޓުން ލައިގެން ވެރިކަން ހޯދިހެން ޔޫތު އެޑްވައިޒަރުން ލައިގެން 2028 ހޯދަން ނޫޅޭށެވެ. 2028 ލިބޭނީ ދެހާސް 2023 ފުރިހަމަ ވެގެންނެވެ. މުއިއްޒަށް 2023 ފުރިހަމަ ކުރެވޭތަނެއް ނުފެނެއެވެ.   

ރައީސް ސޯލިހު (އިބޫ) ބޯހިޔާވަހިކަމަށް ކުރައްވާފައިވާ ބުރަ މަސައްކަތްކަމަށް ޑރ. ޖަމީލު ސިފަ ހުޅުމާލެއާއި ގުޅީފަޅާއި ގިރާވަރު ފަލާއި އުތުރު ތިލަފަޅު ހިއްކާ އެސަރަހައްދުން ގޯއްޗާއި ފްލެޓް ދެއްވުން ރައީސް ސޯލިހު ކުރެއްވި ބުރަމަސައްކަތްޕުޅަށެވެ. ގިރާވަރާއި ގުޅީފަޅު މިއީ ބްރިޖުން ގުޅާލެވޭނެ، ތަރައްގީ ކަށަވަރު ކުރެވޭނެ ތަންތަން ކަމަށް ޖަމީލު ވިދާޅުވިއެވެ. 

މިމޭރުމުން ޑރ. ޖަމީލު ވާހަކަފުޅު ދެއްކެވީ ރައީސް މުއިއްޒުގެ ރަސްމާލެ ޕްރޮޖެކްޓަށް ފާޑުވިދާޅުވެ މިއަދު އެކްސްގައި ކުރެއްވި ޕޯސްޓެއްގައެވެ. ޖަމީލު ވިދާޅުވީ ކޮންމެ ރައީސަކުވެސް ރައްޔިތުންގެ ބޯހިޔާވަހިކަމަށް މަސައްކަތްކޮށްދެއްވި ކަމަށެވެ. އެކަމަށްޓަކައި ހުރިހާ ރައީސުންނަށް ޝުކުރު އަދާ ކުރައްވާ ކަމަށެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒަށް ފާޑުވިދާޅުވެ އެކްސްގައި ޑރ. ޖަމީލު ވިދާޅުވެފައިވަނީ ރައީސް މުއިއްޒު ހުޅުމާލެވެސް ހިމެނޭ ގޮތަށް މާލޭ ސަރަހައްދުން 70 ހެކްޓަރ ބިން ބަޔަކަށް ދިނުމަށްފަހު މާދުރުގައި އޮތް ފަޅެއް ހިއްކުމުން އެއީ ހިލޭ ވީކަމެއް ނޫންކަމަށެވެ.

ރައީސް ޔާމީނުގެ ދިފާއީ އިސްވަކީލު ޑރ. މުހައްމަދު ޖަމީލު އަހުމަދު އެކްސްގައި މިއަދު ކުރެއްވި ޕޯސްޓެއްގައި އެހެން ވިދާޅުވީ މާލޭގެ އަގު ބޮޑު ބިންދިނުމަށް ފަހު އެއީ ކުރަން ހެޔޮވާވަރުގެ ކަމެއްތޯ ސުވާލު ކުރައްވަމުންނެވެ.

ގިރާވަރާއި ގުޅީފަޅު މިއީ ބްރިޖުން ގުޅާލެވޭނެ، ތަރައްގީ ކަށަވަރު ކުރެވޭނެ ތަންތަން ކަމަށް ވިދާޅުވަމުން ޑރ. ޖަމީލު ވިދާޅުވީ "ރައީސް މުއިއްޒުގެ ފުށިދިއްގަރު ފަޅުން މޮޅު ޖާދޫއެއް އުފަންވެ، ރައްޔިތުންގެ ބޯހިޔާވަހިކަން ހައްލެއް ނުވޭ" އެވެ. މާލޭގެ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ނަމުގައި ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުމަކީ " ދެބަސްވެވެން ނެތް ބޮޑު ކޮރަޕްޝަނެއް" ކަމަށް ޖަމީލު ވިދާޅުވިއެވެ. އެކަމަކީ ހުޅުމާލޭގެ ބިން ބަޔަކަށް ދިނުމަށް ރޭވި ރޭވުމެއް ކަމަށް ޖަމީލު ތުހުމަތުކުރެއްވިއެވެ. 

ޑރ. ޖަމީލު ވިދާޅުވަނީ ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުމުގައި ގޮތް ނޭގޭ އެތަކެއް ކަމެއް ހިމެނޭކަމަށެވެ. ރަސްމާލެ މަޝްރޫއަކީ ދެކޮޅުނުޖެހޭ މަޝްރޫއެއް ކަމަށާއި ރަސްމާލެއަކީ ގުޅާލެވޭނެ ގޮތެއް ނެތް ތަނެއް ކަމަށް ޑރ. ޖަމީލު ވިދާޅުވިއެވެ.

ޕޯޓަލްގެ އެއްވެސް މައުލޫމަތަކާ ކުޅެ ބަދަލުކުރެވޭ މިންވަރަށް ގެދޮރުވެރި ޕޯޓަލަށް އެކްސަސް ލިބިފައި ނުވާކަމަށް ވެސް އެސީސީން ބުނެއެވެ. މައުލޫމާތާއި ކުޅެ ބަދަލުކުރެވޭ ވަރަށް ޕޯޓަލަށް އެކްސަސްވާން ބޭނުން ނުވާ ކަމަށްވެސް އޭސީސީން ބުންޏެވެ.

މައުލޫމާތުތައް ބަލާލެވޭ ވަރަށް ގެދޮރުވެރި ޕޯޓަލަށް އޭސީސިއަށް އެކްސަސްވެވުމުން ތަހުގީގަށް ޕޯޓަލުން ހޯދަން ބޭނުންވާ މައުލޫމާތު ލިބޭކަމަށް މިނޫހަށް އޭސީސީން މައުލޫމާތު ދީފައިވެއެވެ. އޭސީސީން ޕޯޓަލްއަށް އެކްސަސް ހޯދީ މައުލޫމާތު ބަދަލުކުރަން ނޫންކަމުން މައުލޫމާތުތައް ބަލާލެވޭވަރު ވުމުން ތަހުގީގުގެ ބޭނުން ފުރިހަމަ ވާކަމަށް އޭސީސީގެ މީޑިއާ އޮފިސަރ ވިދާޅުވިއެވެ. 

އޭސީސީއަކީ ވަކިބަޔަކަށް ފްލެޓްދޭން ކަނޑައެޅުމާއި އިސްކަންދޭ ތަރުތީބު ކަނޑައެޅުމުގެ ހައްގު އޮތް ފަރާތެއް ނޫންކަމުން ވަކިފަރާތަކަށް ފުލެޓް ދޭން އޭސީސީން ނާންގާނެ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ. އޭސީސީން ކުރާ ކަމަކީ ހުށަހެޅިފައިވާ މައްސަލަތައް އަވަހަށް ތަހުގީގްކޮށް ނިންމުން ކަމަށް އޭސީސީގެ ތަރުޖަމާނު ވިދާޅުވިއެވެ.

ގެދޮރުވެރި ސްކީމާ ގުޅިގެން އެސީސީއަށް ހުށަހަޅާފައިވާ މައްސަލަތަޢް ބަލަމުން ދާތީ މައްސަލަތައް ނިންމާލެވޭނެ ވަކި ތާރީހެއް ކަނޑައަޅާ ބުނަން އަދި ވަރަށް ދަތިކަމަށް އޭސީސީން ބުނެއެވެ. 

ގެދޮރުވެރިޔާ ޕޯޓަލްގެ އެކްސަސް އޭސީސީން ހޯދީ ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގައި ހިންގަވަން ފެއްޓެވި ގެދޮރުވެރިޔާ ސްކީމްގެ ދަށުން ފްލެޓް ލިބޭ މީހުން ކަނޑައެޅުމުގައި ކޮރަޕްޝަން ހިންގާފައިވާ ކަމަށް ތުހުމަތުކޮށް ބަޔަކު ހުށަހެޅި ޝަކުވާތަކެއް ތަހުގީގު ކުރުމަށެވެ.   

މައުމޫނުގެ ދިގު ތިޜިސް އަހަރު ނިމިގެން ދިޔައީ ނޫސްވެރިންގެ ގަލަން ދަށުވެގެންނެވެ. އޭރުވެސް ނޫސްވެރިކަމަކީ ވަކިބަޔަކަށް އެކަނި ކުރެވޭ ކަމަކަށް ހަދައިގެން އުޅޭން އުޅުނެވެ. ސަންދާނާއި ދިވެހި އޮބްޒާވަރާއި އައްޑުވަހުން ބިރެއްނެތި ޖެއްސި ޖެއްސީނުން ހިފެހެއްޓުންތައް މައުމޫނަށް ވެސް ޖެހުނީ ދޫކުރާށެވެ. 

އެކި ނަންނަމުގައި ނޫސް މަޖައްލާތައް އޭރު ނިކުންނަން ފެށީ ތިޔަހެނަކުން ނޫނެވެ. އެ ފޯރީގައި ނިކުތް ހުރިހާ ނޫހެއް މި އަދަކު ވުޖޫދަކު ނެތެވެ. ހިފަހައްޓާލެވުނު މީޑިއާތައް އަދިވެސް ދެމިއެބައޮތެވެ. ނުހިފެހެއްޓުނު މީޑިއާތައް އަމިއްލައަށް ހުއްޓާލީއެވެ. އޭރުއްސުރެ ނޫސްމަޖައްލާ ރިޖިސްޓްރީ ކުރުމަކަށް ރާއްޖޭގައި އެއްވެސް ހުރަހެއް ނެތެވެ. އަދި ވަގުތީ ގޮތުންވެސް މީޑިއާތައް ތަޖިސްޓްރީ ކުރުމަކަށް އެއްވެސް ހުރަހެއް ނެތެވެ. ސަރުކާރުން އިސްވެ އޮވެ މީޑިއާތައް ހުއްޓާކަށް މިހާ ވަރަކަށް ނޫޅެއެވެ.

ރާއްޖޭގެ އެންމެ ނަންހިގާ ނޫސްވެރިން ކަމަށް ދައުވާކުރާ ބަޔަކު ބަސްކިޔާ ސަރުކާރެއްގެ ފުށުން މި ފެންނަނީ ރައީސް ޔާމީނު ސަރުކާރަށް ވުރެވެސް ރަހުމުކުޑަކޮށް އަމަލު ކުރާތަނެވެ. ރައީސް ޔާމީނު އަދަބު ދައްކާ އުޅުނީ ވެސް އަބުރުގެ ގާނޫނު ހަދައިގެން އޭގެތެރެއިންނެވެ. މި މީހުންގެ ވެރިކަމަށް އަދިމިވީ މަހެކެވެ. ގާނޫނެއް ހަމައެއް ލަމައެއް ނެތެވެ. ރަނގަޅަށް ފެނަށް ދިރެ ލައިފިއްޔާ އަދި ކިހާވަރަކުން ދާނެ ބާވައެވެ.    

ނޫސްވެރިކަމުގައި ނަން ހިނގާ އެތައް ބަޔަކު ބަސްކިޔާ ސަރުކާރަކުން ނޫސްތައް ބޮލޮކް ކުރުމާއި އަލަށް މީޑިއާގެ ވަސީލަތްތައް ރަޖިސްޓްރީ ކުރުން ހުއްޓާލުމަކީ ސަރުކާރަށް ފާޑުކިޔުން ހުއްޓުވޭނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. ސަރުކާރުން ބޭނުންވާ ވަކި ބަޔަކަށް ނޫނީ ނޫސްވެރިކަން ނުކުރެވޭނެ ގޮތް ހެދޭނެ ކަމެއްވެސް ނޫނެވެ. 

ރާއްޖޭގައި ނޫސްވެރިކަން ރެގިއުލޭޓް ކުރާ ގާނޫނީ ދެ މުއައްސަސާ އެބައޮތެވެ. ނޫސްވެރިކަމުގެ މިންގަޑުން އެއްވެސް ނޫސްވެރިއަކު ނުވަތަ މީޑިއާއެއް ނައްޓާލައިފި ނަމަ ހަމަޔަކަށް އަޅުވާނީ އެ މުއައްސަސާ ތަކުންނެވެ. އަސްވާޑާއި ހަލީލާއި ޝަހީބެއް ނޫނެވެ. އަދި މުއިއްޒެއް ވެސް ނޫނެވެ. 

މީޑިއާއެއްގެ ކޮންޓެންޓަކީ އެ ބައެއްގެ އެޑިޓޯރިއަލް ޕޮލިސީއާއި އެއްގޮތަށް އޮންނަ އެއްޗެކެވެ. މީޑިއާ ތަކުގެ ކޮންޓެންޓަކީ ސަރުކާރު ބޭނުންވާ ގޮތަށް އޮންނަން ޖެހޭ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. ގާނޫނު އަސާސީއާއި ގާނޫނު ތަކާއި ކޯޑް އޮފް އެތިކްސް އެއޮތީއެވެ. މީޑިއާ އަކުން ގާނޫނާ ހިލާފުވިޔަސް އަދި ޝަކުވާއެއް އޮތަސް ރެގިއުލޭޓަރީ މުއައްސަސާތައް މެދުވެރިކޮށްގެން ހައްލު ހޯދޭނެއެވެ.

އެހެނެއް ކަމަކު ވައްކަމާ ދައުލަތް ދަވާލުމުގެ ވިސްނުމުގައި ވެރިކަމަށް އައިސް ތިބި ބަޔަކު ނޫސްވެރިން ދެކެ ބިރުގަންނާނެ ތާއެވެ. އެ ފާޑުގެ ސަރުކާރަކަށް ނޫސްވެރިކަން ހަޖަމެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. ބޭނުން ވާނީ ނޫސްވެރިކަމުގައި ތަޅުއަޅުވާފައި ބޭއްވުމެވެ. އަނގަ ނުހުޅުވޭ ވަރަށް ނޫސްވެރިންގެ އަނގައިގާ ޓޭޕް އަޅުވާފައި ބޭތިއްބުމެވެ.

ވަޒީރަކަށް ވުމުގެ ކުރިންވެސް އަސްވާޑުމެންނަކީ ވަކި ދެތިން މީޑިއާ ނޫން އެހެން ހުރިހާ މީޑިއެއް ނައްތާލުމުގެ ފިކުރު ބޮލުތެރޭގައި އެނބުރި އެނބުރި ހުރި މީހެކެވެ. އަލަށް ފަށާ ކޮންމެ ނޫހަކީ ފޮޅިއެއް ކަމަށް ސިފަކޮށްގެން ޒާހިރު ހުސޭނާއި އައްބާސް އިބުރާހީމްމެން އުޅުނު ފާޑަށް އުޅެން އުޅޭ މީހުންގެ ތެރެއިން އަސްވާޑަކީވެސް އެކެކެވެ. މިކަހަލަ މީހަކަށް މީޑިއާތަކާ ބެހޭ ވަޒީރު ކަންވެސް ލިބުނީމާ މީޑިއާތަކާ ބެހޭ ހިތުން ރޭނިދި ނުނިދޭނެއެވެ. އައު މީޑިއާއެއް ރަޖިސްޓްރީ ކޮށް ނުދިނުމާ ރަޖިސްޓްރީ ކޮށްފައިވާ ގިނަ މީޑިއާތަކެއް އުވާނުލާ ދެފައި ކައިރިނުވާނެކަން އެނގެއެވެ. 

އަސްވާޑަށް ހަނދާން ނެތް ކަމަކީ ތިމާ މީހާ ތިޔަހާ ހިސާބަށް ދެވުނު ގޮތެވެ. އަސްވާޑަށްވުރެ މާމޮޅު މާ ތަޖުރިބާކާރު މާ ދުވަސްވީ ނޫސްވެރިން ރާއްޖޭގައި ތިބިކަމެވެ. ކަމެއް ލިބުނެއް ކަމަކު ތިމާ ނޫސްވެރިކަން ކޮށްއުޅުނު ގޮތް ތިޔަހާ އަވަހަށް ހަދާން ނެތޭކަށް ނުވާނެއެވެ. ދުލެއް ނެތްމީހަކު ދުލެއް ގަނެގެންވެސް ތިޔަވަރު ވީމާ އެއްޗެއް ނުބުނެ ނުހުރެވޭނެއެވެ.   

ރައްޔިތުންގެ ހައްގުތައް ރައްކާތެރިކުރުމަށް ހުވާކޮށްގެން ހުރި ވެރިއެއްގެ ޒިންމާގައި ހިމެނޭ ރައްޔިތަކު ސަލާމަތް ކުރުމަށް ކުރަންޖެހޭ ކަމެއް ކުރުމަކީ އޭނާގެ ވާޖިބެކެވެ. ރައްޔިތެއްގެ ފުރާނަ ސަލާމަތް ކުރުމަށް ލިބެން އޮތް ހުރިހާ ވަސީލަތެއް ލިބެން އޮތް ގޮތަކަށް ހޯދައިގެން ނުކުރި ވެރިއަކަށްވުރެ އަނިޔާވެރި އެހެން މީހަކު ދުނިޔޭގެ ތާކުނުވެއެވެ. 

އައްޑު އަތޮޅު މަރަދޫ ޒުވާނެއް ކަމުގައިވާ ނައީޝް ގެއްލިގެން އުޅޭތާ ދުވަސް ތަކެއް ފާއިތުވަމުން ދަނީއެވެ. އެ ޒުވާނާ ހޯދުމުގައި ޑރ. މުއިއްޒު ވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް އިހުމާލުވެފައެވެ. ސާރޗް އެންޑް ރެސްކިއު އޮޕަރޭޝަން ތައް ހިންގުމުގެ ގާބިލުކަން އޮތްބައެއްގެ އެހީތެރިކަން ލިބެންއޮވެ އެކަން ވަނީ ނުކޮށް ދޫކޮށްލާފައެވެ. އެ ޒުވާނާ ހޯދުމަށްވުރެ މުއިއްޒަށް މުހިންމުވީ ސިޔާސީގޮތުން މަވެތި ކަމާ ބޮޑާކަން ދެއްކުމެވެ.

އެހެން ބައެއްގެ އެހީތެރިކަމާ ނުލާވެސް ރާއްޖޭގައި ސަރޗް އެންޑް ރެސްކިއު އޮޕަރޭޝަން ހިންގިދާނެކަން ދެއްކުން ގެއްލިގެން އުޅޭ ޒުވާނާ ހޯދުމަށްވުރެ މުއިއްޒަށް މުހިންމެވެ. ނައީޝް ގެއްލުނު ގެއްލުމަކީ މުއިއްޒު ސަރުކާރުގެ ގާބިލުކަން ދެއްކުމުގެ ސަބަބަކަށް މުއިއްޒު ވަނީ ހަދާފައެވެ. 

ރާއްޖޭގައި ތިބި ސަރޗް އެންޑް ރެސްކިއު އޮޕަރޭޝަނަށް ހާއްސަ އިންޑިއާ ސިފައިންނާ އެ މީހުން ބޭނުންކުރާ ވައިގެ އުޅަދުތައް ނާއިޝް ހޯދުމުގެ އޮޕަރޭޝަންގައި ބޭނުން ކުރުމަކީ ސިޔާސީ ގޮތުން މުއިއްޒުގެ ބަލިވުމަކަށް ވެދާނެތީ އެ ޒުވާނާ ހޯދުމުގައި އިންޑިއާ ސިފައިންގެ އެހީތެރިކަން ހޯދަން މުއިއްޒު ވަނީ ދެކޮޅު ހަދާފައެވެ. އެ މީހުން އަމިއްލައަށް އެދުމުން ވެސް އެ ފުރުސަތު ދޭކަށް ސަރުކަރުން އެއް ބަހެއްނުވިއެވެ. ސަރޗް އެންޑް ރެސްކިއު އޮޕަރޭޝަނަށް ހާއްސަ ވައިގެ އުޅަދުތައް ހުއްޓާ ސަރުކާރުން އެ އޮޕަރޭޝަނަށް ނެރުނީ އުދުހުމުގެ ތަމްރީނު ތަކުގައި ބޭނުން ކުރާ ވައިގެ އުޅަނދެވެ. އެ އުޅަނދު ފަހަރަކީ ސާރޗް އެންޑް ރެސްކިއުއަށް ރަނގަޅަށް ތައްޔާރުވެފައިވާ އުޅަނދުތަކެއް ނޫނެވެ. ހަމައެހެންމެ އެކަމުގައި މަސައްކަތް ކުރަން ތިބީވެސް އެކަމުގެ މާބޮޑު ތަޖުރިބައެއް ނެތް ބައެއްކަމަށް ވެއެވެ. 

މައްސަލައެއް ނެތްތާއެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިންނާ ނުލާވެސް އެކަން އެކުރެވެނީ  ތާއެވެ. މާ މޮޅުކަމަކަށް ވެގެން ސަރުކާރު ޕްރަމޯޓްކުރާ މީހުން ޓްވީޓް ކުރަމުން އެގެންދަނީ އިންޑިއާ ސިފައިންނާ ނުލާ ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ސަރޗް އެންޑް ރެސްކިއު އޮޕަރޭޝަނެއް މި ސަރުކާރުން ހިންގާ ވާހަކައެވެ. ގެއްލުނު ޒުވާނާ ފެނުނަސް ނުފެނުނަސް ހެޔޮތާއެވެ.  

ކެތްނުކުރެވުނީއޭ ބުނީމާ ހީވަނީ ހަމަ ތިބެފައި ނުކުމެ ވެރިކަން ބަދަލުކުރީހެން ހެެއްޔެވެ؟ ނޫނެކެވެ. އެކަން ކުރީ ހަށިތަކާ ކަށިތައް އަނިޔާވެރި ކަމުގެ ކުރިމައްޗަށް ހިލޭ ސާބަހަށް ގަސްތުގައި ކުރިމަތި ކުރާން ކެރުނު ހިތްވަރުގަދަ ދިވެހި ޒުވާނުންގެ އެޖީލު ނުކުމެ އަނިޔާ އާއި ލާ ހަފުސްވެ ހިމުން ވެގެންނެވެ. 

އެއީ، އެއްވެސް އިދިކޮޅު ސިޔާސީ ޕާޓީއެއް އޮތުން މަނާ ޒަމާނެވެ. ދެތިން ނޫސް ނިކުންނަނީ ހަމަ އެކަނި ސަރުކާރަށް ސަނާ ކިއުމަށްޓަކައެވެ. އެއިން ނޫހެއްގައި ލިޔެވޭ އެއްޗެއްގެ ދެފޮޅުވަތް ދޭތެރެއިން ވެސް ސަރުކާރާ އިދިކީލި މާނައެެއް ދޭހަވިތަ؟ އެހިސާބުން ހަތަރެސްކަން ހަމަވީއެވެ. ލިއުނު މީހާއާ ނޫހުގެ މަސްއޫލްވެރިންނާ ޗާޕްކޮށްދޭ މެޝިނަށް ދަންދެން ކުއްވެރިވެއެވެ. 

އެއީ ބުނެވޭ ބަހަކުން ނުވަތަ ކުރެވޭ އިޝާރާތަކުން ނޫނީ ބަލާލެވޭ ގޮތަކުންވެސް ސަރުކާރާމެދު ނުރުހުމެއް އޮތްކަމަށް ފާހަގަވެއްޖެނަމަ މީހާގެ ދުވަސްދިޔަ ދުވަސްވަރެވެ.

އޭރުގެ ހަގީގަތް: 

ފުރޮޅުކަހާފައި އަންނަ ފުލުސް ޖިޕަށް މީހާ ނަގާ ހޫރާލުމަށް ފަހު ޕަޕަސް ލާފައި ދޮރުތައް ޖަހާ އައިވަރަށް ވުރެ ބާރަށް ނައްޓާލައިގެން ދާއިރު އާއިލާ އާއި އަވަށްޓެރިން ތިބެން ޖެހޭނީ ޝަހާދަތުގެ މަތީގައެވެ. ޖަލުގެ އަނިޔާއިން ސަލާމަތްވެގެން އެފަކީރަށް އާދެވޭނެތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯގެ މަތީގައެވެ.

އެއީ ހިއުމަންރައިޓްސް ނުވަތަ އެނޫންވެސް މިނިވަން މުއައްސަސާއެއް އޮންނަން ޖެހޭކަން ދިވެހިން ނުވެސް ދަންނަ ދުވަސް ވަރެވެ. ދިފާޢީ ވަކީލުންނަކީ އުޅޭ ބައެއް ނޫނެވެ. އެކި ތުހުމަތުގައި ޖަލަށް ގެންދެވޭ މީހުންނަށް އޮންނަނީ ފުލުހުން ބުނާ ގޮތަށް އެެއްބަސްވާ އިއުތިރާފް ބަޔާނުގައި ސޮއިކޮށް އިނގިލީގެ ނިޝާން ޖެހުމެވެ. އޭގައި ލިޔެފައި އޮތީ އޭނާ އިންސާނަކު ރޮލާކޭ ކަމަށް ވިޔަސް ވަރިހަމައެވެ. ސޮއި ނުކުރަންޏާ އަނިޔާއާ ކުރިމަތި ލާންވީއެވެ. މީހާގެ ހަމަ ބުއްދިފިލާ ވަރަށް އަނިޔާކޮށްފައި އަތުލަފިކޮށްގެން ކޮމިޝަނަރ އާދަމް ޒާހިރުގެ ކުރިމައްޗަށް ގެނައުމުން ފުލުހުން ލިޔާނެ ގޮތަކަށް ބަޔާން ލިޔަން ހުސްގަނޑެއް ދިނަސް ސޮއިކުރަން އެއްބަސްވީ ކިތަންމެ ބަޔެކެވެ. މިއަދަކީ އާދަމް ޒާހިރު އިރުކޮޅަކާ ޢުމްރާއަށްދާ ދުވަސްވަރެވެ. އެކަމަކު އެއީ އެދުވަހު ކަންއޮތް ގޮތެވެ.

އެއްހުޅުބިޑިއާ، ކީސް ބިޑިއާ، މީހާ ލަނބާ ވާންކޮށް އަބަދު ގުދަށް އޮންނަންޖެހޭ ޗޭނުބިޑިއެވެ. ނޫނީ އަނދަގޮނޑިއެވެ. ނުވަތަ އެންގަލަށް ނެގިގެން ވައިގެ ތެރޭގައި  ވޭންދެނިވި ގޮތަކަށް އެލުވިގެން އޮތުމެވެ. ޖަލުގެ އަނިޔާގެ ރަސްމީ މެނިއުގެ ބޭރުން އިތުރު ސައިޑް ޑިޝްތައް އަދި މާ ކުޅިގަދައެވެ. 

ފުރަގަހަށް ދެއަތް ދަމާ ވާންކޮށް ރުއްރުކާލައި ބިޑިއަޅުވާފައި ނިދިޔަނުދީ ކޮޅަށް ބަހައްޓައިގެން ޑިއުޓީ އޮފިސަރުން ބޮއެފަ ބާކީ ހުންނަ ޖޫހާ ކިރުސައި ޖަގު އެމީހާ ގަޔަށް ޖެހުމެވެ. ކަނޑާއާ ހިނިއަރައިގެން ގައިގެ އެތަން މިތަނުގައި ހެފުމާ ލަވާ ހަޅޭކުން ޑިއުޓީ އޮފިސަރުން ނިދި ފިލުވާ މަޖާ ނެގުމެވެ. ފޫހިވީމާ ނިދާފައި ތިބޭ ގައިދީން ފައްޗަކަށް ބިޑިއަޅުވައިގެން ބޭރަށްނެރެ ދުވަން އެންގުމެވެ. އެދާގޮތަށް ގޮސް މެންދަމު އެންމެން މޫދަށްލުމެވެ. ފައްޗަކަށް ދުވާއިރު ވެއްޓިއްޖެ މީހަކާ ހުރެ އޭނާއާ ދެންތިބި މީހުންނަށް ލިބޭ އަނިޔާއެވެ. 

ބިޑި ފަތީގައި ހާޖަތަށް ދެވިއްޖެ ނަމަ އެންމެންގެ ތެރޭގައި ހާމައަށް ތާހިރުވާން އެންގުމާއި. މީހުންތެރޭ ބަރަހަނާކޮށް ދަށު ދަރަޖައިގެ ލަދުހުތުރު އަމަލު މަޖްބޫރު ކުރުމެވެ.

މިހާލުގައި މީހުން ޖަލުގައި އުޅެމުންދާއިރު ކުއްލިއަކަށް އެތަނުން މީހެެއްގެ ފޮޓޯ މާލޭގައި ހުންނަ ޕްރިޒްންސް ޑިވިޝަންގެ ބޭރުގައި ހުންނަ ނޯޓިސް ބޯޑަށް އަރަނީ ޖަލުން ފިލައިގެން ހޯދާ މީހެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އޭނާ އަށްވީ ގޮތަކާ ޖަލުން ފިލިކަމަށް ބުނާ ހާދިސާ ދެނެވޮޑިގެން ވާނީ މާތްރަސްކަލާނގެއެވެ. އެ މީހާވީ ކަނޑު ފައްތާފައި ކަމެއް ބިމުއަޑީގައި ކަމެއް އެނގޭމީހަކު ނޫޅެއެވެ. އެހިސާބުން އެމީހާގެ ކަންތަށްނިމި، ތަހުގީގު ކުރަމުން ދިޔަ ކޭސް ނިމުނީއެވެ.

މިހެން އޮތް ދުވަސްވަރު ފުލުހުންގެ ޖިޕްގައި ހައްޔަރަށް  ގެންދާ މީހާގެ ވާހަކަ އިސްވެ ބުނެފީމެވެ. ސަރުކާރަށް ފާޑުކިއުމަށް ހިތަށް އަރާނެ ނޫސްވެރިއަކު ލިއުންތެރިއަކު ނުވަތަ ޅެންވެރިއަކު އޭރުނެތީ ހިތުގައި އެއްޗެއް ނެތިގެންނެއް ނޫނެވެ. ގަންނާ ކުރައްވާ ބިރުންނެވެ. 

އަނިޔާ އިޔާދަވަނީ ކިހިނެތް:

މި އަނިޔާވެރި ކަމަށް ސަނާ ކިޔަން އޭރުގެ ހަވީރު ނޫހުގައި އުޅުނު ޝަހީބް މިހާރު އެހުރީ ރައީސް އޮފީހުގެ ތަރުޖަމާނަކަށެވެ. އޭރުގެ ހުންނަ ހަމައެކަނި ޓީވީ ކަމަށްވާ ޓީވީއެމްގައި އެ އަނިޔާ އޮފުދާރު ކުރަން އުޅުނު ހޭޔަންބޯ ޚަލީލު މިހާރު އެއީ ރައީސް އޮފީހުގެ މީޑިއާ މިނިސްޓަރެވެ. ކަންމިހެން އޮތްއިރު މި ސަރުކާރުން މީޑިއާއަށް ހުރަސް ނާޅާ، ނޫސްތައް ބްލޮކް ނުކުރުމަކީ އަޖައިބެކެވެ. 

ޚުދުމުޚްތާރު އަނިޔާވެރިކަން ބަލިކޮށް ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަށް ޚިޔާލުފާޅު ކުރުމާ ދުލާ ގަލަމުގެ މިނިވަންކަން ގެނައީ ފާޅުގައި ނިކުތް އެމްޑީޕީ ޖީލު ދޫނުދީ ހާމައަށް ތަހަންމަލު ކުރި އަނިޔާއިންނެވެ.

2008 ނޮވެމްބަރ 11 ގެ ފަހުން ހީކުރެވުނީ އަނިޔާވެރިކަން ނިމުމަކީ ދިވެހިން އުފާވާ ކަމެއް ކަމަށެވެ. ކަންވީ އެހެނެއް ނޫނެވެ. 2008ގައި ވޯޓުން ބަލިވިޔަސް އަނިޔާވެރިކަން އިއާދަ ކުރަން ބޭނުން ދިވެހިން ނުކުމެ ގަދަބާރުން މަގުމަތިން ވެރިކަން ވައްޓާލިއެވެ.

ދީނާ ގައުމާ ހުއްބުލްވަތަނީ ބަސްތަކަކީ އަނިޔާވެރިކަން އަނބުރާ ގެނައުމަށް އަބަދުވެސް އެ މީހުން އަތުރާ ކެހިވެރި ބަސްތަކެވެ. އެއީ ރައީސް ޔާމީނަށް ބެހެއްޓި ހުސްގޮނޑި ފަދަ ހުސްހޮޅި ވާހަަކަ ތަކެވެ. 

އޭރުވެސް މިހާރުވެސް ރާއްޖޭގައި މިހިނގާ ކަމަކީ އަނިޔާވެރިކަމަށް ދެވިހިފާފއިވާ ހިތްތަކުން އަނިޔާވެރިކަން އަނބުރާ ގެނައުމުގެ ސިލްސިލާއެވެ.

އަނިޔާއާ ގޮއްމުށުގެ ބާރަށް ހިތްޖެހިފައި ތިބޭ މީހުން އަނިޔާއާ ދެކޮޅު ވާނީ ހަމައެކަނި އެ މީހުންނަށް އަނިޔާލިބޭ ވަގުތު އެކަންޏެވެ. ކާނަލް ނާޒިމް އާއި އަބްދުއްލާ  ރިޔާޒަކީ ކުރިން ބުނި އަނިޔާވެރިކަން ހިނގިއިރު އެކަނި މުހަންމަދު ހޮޓާ ހިންގިހެން އޭރު ފުލުހުންނާ ސިފައިންގެ ތެރޭގައި އަތްއަނބުރާފައި އުުޅުނު 2 މީހުންނެވެ. އެ މީހުންނަށް އަނިޔާވެރިކަން ކަމު ނުދިޔައީ ހަމައެކަނި އެ މީހުން ޖަލުގައި ހައްޔަރު ވުމުންނެވެ. 

2018ގައި އެމްޑީޕީ ވެރިކަމަށް އައިސް އެ މީހުން މިނިވަންވުމާ އެކު އުޅުނުގޮތާއި މިހާރު ގޮސް އެތިބަ ތަން ދެކޭށެވެ. ގާސިމާއި ސަން ސިޔާމަކީ ވެސް ހަމަ އެ އަނިޔާވެރި ޒަމާން ޖަރީކޮށްގެން މުއްސަނދިވާން އުުޅުނު އަނިޔާވެރިކަމަށް ހިތްޖެހިފއި ތިބި މީހުންނެވެ. 

ހެޔަންބޯ ޚަލީލާއި ޝަހީބާ ދެމީހުން ނޫސް ތައް ބަންދުކުރަން ފޫގެޅި ގޮތަށް ގާސިމާއި ސަން ސިޔާމްގެ އަމަލު ހުންނަގޮތް ފެނެއެވެ. މިހާރު ގޮސް އެރި އެތިބީ އެމީހުންގެ އަސްލިއްޔަތާ ގުޅޭ އަސްލު ޖަމާޢަތުގެ ތެރެއަށެވެ. 

މިބާވަތުގެ އަނިޔާވެރިންނަށްވާ ވަރަކީ މިމީހުން ތާށިވީމާ، އަނިޔާވެރިކަމާ ދެކޮޅު ދިވެހިން ނުކުމެ އެމީހުން އެކަމުން މިންޖުކުރަން ތެޅިފޮޅެން ޖެހުމެވެ. ހައްގުތަކާ ނޫސްވެރިކަމާ ޚިޔާލުފާޅު ކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ހޯދަން ޖެހެނީ އެހެން ބަޔަކަށެވެ. ތިމާމެނަށް ހަމަނޭވާ ލެވި ގައުމަށް ހަމަ ޖެހުން ގެނެވި އަތްފައިގައި ވަރުޖެހުމާ އެކު އަނެއްކާ ދުއްވައިގަންނަނީ އަނިޔާވެރިކަން އިޢާދަ ކުރުމަށެވެ.

އާޚިރު ނަތީޖާ:

ރާއްޖެއަށް ވީގޮތާ ވަމުންމިދާ ގޮތުން އެނގެނީ ކުރެވޭ ސިޔާސީ ހަނގުރާމަ އަކީ އަނިޔާއާ ނިޔާއާ ދެމެދު ހިނގާ ކަމެއް ކަމެވެ. ނިޔާ ގަދަވެއްޖެ ނަމަ އަނިޔާ އެނބުރި އަންނަން ގަދަފައި ވިއްދައިގެން އެކަން ކާމިޔާބު ކުރެއެވެ. އަނިޔާއަށް ހިތްޖެހި އާދަވެފައި ތިބި އެންމެން އެއްތަންވެ އެކަމާ އުޅޭ ގޮތް ގާސިމާއި ނާޒިމާއި  ރިޔާޒާއި ސިޔާމާއި ޚަލީލާ ޝަހީބު އެއުޅޭ  ގޮތުން ސާފުކޮށް ފެނެއެވެ.

ޖީލު އާވެ އުފަންވާ ގޮތަށް ލާއިންސާނީ އަނިޔާއާ ނާއިންސާފަށް ލޯބިކުރާ މީހުންނަކީ ވެސް އުފަންވެ ހެދިބޮޑުވާ ބައެކެވެ. އަނިޔާވެރިކަމަށް ލޯބިކުރާ ޒުވާނުން މި ފެންނަނީ އެހެންވެގެންނެވެ.

ދިވެހީންގެރާއްޖެ ކިޔާ ބޮޑު ސްކޭމެއް ހިންގައިގެން އަލުން އަނބުރާ ގެނެސްފައި މިވަނީ ކުރީގެ އަނިޔާވެރި ގޮތްގަނޑުގެ އާފެށުމެކެވެ.

ބުނީމާ ގަބޫލު ކުރާށެވެ. މި ސަރުކާރަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ އަންނަ ދައުރުން ބާރެއް ލިބިއްޖެނަމަ، އެއީ ގޯހުގެ މައްޗަށް ދިވެހިން ހަދާނެ އެންމެ ބޮޑުގޯހެވެ.

ޝަރީއަތުން ކުރާ ހުކުމަކާ ހިތް ހަމަ ނުޖެހުނަސް މަގުމައްޗަށް ނިކުމެ ހަޅޭފަޅޭޖަހާ ޝަރުއީ ނިޒާމްގެ އިތުބާރު ކަނޑުވާލަން މަސައްކަތް ކުރުމަކީ ގާނޫނު އަސާސީއާއި ހިލާފަށް ކުރާ ބޮޑުކުށެކެވެ. ޝަރީއަތުން ކުރާ ހުކުމަކާ ހިތް ހަމަ ނުޖެހޭނަމަ އިސްތިއުނާފް ކޮށްގެން ހުކުން ބަދަލުކުރުވުމުގެ ޖާގަ ޝަރުއީ ނިޒާމުގައި އޮވެއެވެ. އެކި މަރުހަލާގެ ކޯޓުތައް ހުންނަނީ އެހެން ވެގެންނެވެ. 

ޝަރުއީ ނިޒާމުގައި ހުންނަ އުނިކަންކަން ރަނގަޅު ކުރެވޭނީ ގާނޫނީ އޮނިގަނޑު އިސްލާހު ކޮށްގެން ގާނޫނީ ނިޒާމްގެ ތެރެއިންނެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ހަދާ ގާނޫނު ތަކުންނެވެ. މަގުމައްޗަށް ނިކުމެ ހުކުން ހަރާން ކޮށްގެނެއްނޫނެވެ. 

ފަހުގެ ތާރީހުގައި ރާއްޖޭގެ ޖުޑިޝަރީގެ ހުރުމަތް ކެނޑުމުގެ އެންމެ ކުރީގައި ހުރި މީހަކީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ކަމުގައި މިހާރު އެހުރި ޑރ. މުއިއްޒެވެ. ވެރިކަމަށް ހުވާކުރުމަށް ފަހު އެންމެ ފުރަތަމަ ގައުމާ މުހާތަބްކޮށް ދިން ތަގުރީރުގައިވެސް ރާއްޖޭގެ ޖުޑީޝަރީގެ ހުރުމަތް އޭނާ ވަނީ ކަނޑާލާފައެވެ. ވެރިކަން ހޯދީވެސް ޖުޑިޝަރީގެ ހުރުމަތް ކަނޑައިގެންނެވެ. 

ޑރ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަކަށް ހުވާކޮށްފާ ގައުމާ މުހާތަުކޮށް ދެއްކި ވާހަކާގައި ބުނެފައިވަނީ އޭނާ ވެރިކަމަށް އެރީ ސަރުކާރުން، ޝަރުޢީ ދާއިރާއަށް ނުފޫޒު ފޯރުވުން މި ހިނދުން މި ހިނދަށް ނިންމުމަށް ކަމަށެވެ. "އެކަން މި ނިންމީ" ކަމަށް އޭނާ ބުންޏެވެ. އެވަރުގެ ބޮޑު އެހާމެ ނުރައްކާތެރި ތުހުމަތެއް ކުރީގެ ސަރުކާރު ތަކަށް އޭނާ ކުރިއިރު ކުރީ ސަރުކާރު ތަކުން ޖުޑިޝަރީއަށް ނުފޫޒު ފޯރުވިކަން އޭނާ ސާބިތު ކޮށްދީފައެއްް ނެތެވެ. އަނެއްކޮޅުން ވެރިކަމަށް އައުމަށް ފަހު އެބުނާ ނުފޫޒެއް ފޯރުވިޔަ ނުދޭން ކުރިއެއްވެސް ކަމެއް ފެންނާކަށް އަދި ނެތެވެ.  

ރާއްޖޭގެ ފަނޑިޔާރުންނާއި މުޅި ޖުޑިޝަރީ ނުފޫޒުގެ ދަށުވެފައި އޮތްކަމަށް ބުނެ އެކަން ސާބިތުކޮށް ނުދެވޭ މީހަކަށްވުރެ ބޮޑަށް ކޯޓުގެ ހުރުމަތް ކެނޑި މީހަކު ނުހުންނާނެއެވެ.

ވެރިކަމަށް އައުމަށްޓަކައި ޝަރުއީ ނިޒާމުގެ އިތުބާރު ކަނޑުވާލުމަށް މަގު މައްޗަށް މީހުން ނެރެގެން ހަރާން ހުކުމޭ ގޮއްވުމުގައި އެންމެ އިސްކޮށް ހުރި އެކަކީ މުއިއްޒެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް ހުކުމް ކުރުމާއެކު އެހުކުމަށް ހަރާން ހުކުމުގެ ނަންދިން އަދުރޭ ހުރީ ޑރ. މުއިއްޒުގެ އެންމެ އިސް މުޝީރުގެ ގޮތުގައެވެ. ވޯޓްހޯދަން ދިޔަހާ ތާކަށް ގޮސް ކުރިހާ ކެންޕޭނެއްކުރީ ވެރިކަމަށް އައުމާއެކު ޝަރުއީ ހުކުމެއްގައި ހުރި މީހަކު މިނިވަންކުރާނެ ކަމުގެ ދޮގު ވައުދު ވަމުންނެވެ. ބަންދުގައި ހުރި މީހެއްގެ ފޮޓޯ ގާނޫނާ ހިލާފަށް ބޭނުން ކޮށްގެންނެވެ.

ރައީސް ޔާމީނު ބަންދުގައި ހުންނެވީ އަނިޔާވެރި ކަމާއެކު ކުރި ހަރާން ހުކުމެއްގެ ސަބަބުން ކަމަށް މުއިއްޒު ބުނެފައިވަނީ އެއްތާކު ދެތާކު ނޫނެވެ. އެއް ޖަލްސާއަކު ދެޖަލްސާއަކު ނޫނެވެ. އެއް ފަހަރަކު ދެފަހަރަކު ނޫނޫނެވެ. އެކަކު ދެމީހަކު ގާތަކު ނޫނެވެ. ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރުމަށް އޮތް ލަހަކީ މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ހުވާކުރަންވާ ލަހެއް ކަމަށް އޭނާ ބުނަމުން ދިޔައެވެ. ވެރިކަމުގެ ހުވާ ކުރާނީ ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކޮށްގެން އެމަނިކުފާނުގެ އަތްޕުޅުގައި ހިފައިގެން ހުރެ ކަމަށްވެސް އޮތީ ބުނެފައެވެ. 

މީހަކަށް ކޯޓުތަކާއި މުޅި ޖުޑިޝަރީގެ ހުރުމަތް ކެނޑޭނީ މިހާކަށް ވަރަށެވެ. ދައުލަތުގެ އެއްބާރުގެ ހުރުމަތް ތަކުރާރުކޮށް ކަނޑާލާފައި ހުރި މީހަކު ދައުލަތުގެ އެންމެ މަތީވެރިޔާގެ ގޮތުގައި ހުރުމަކަށް ކުފޫ ހަމައެއް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުންގެ ވޯޓުން ހޮވިފަހުން ވެސް މުއިއްޒު އެހުރީ ޖުޑިޝަރީގެ ހުރުމަތް ކަނޑާ ގާނޫނު އަސާސީގެ ބާރު ކަނޑުވާލާފައެވެ. އެހެން ކަމުން އޭނާ އަޒުލު ކުރަން ޖެހެއެވެ.      

އިހުތިރާމާއި ލޯތްބާ އިއްޒަތަކީ އޮބި އަޅައިގެން ގަދަކަމުން ހޯދޭނެ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. ކަމެއް ގޯސްކޮށް ކުރީމާ އެކަމެއް ކުރިބަޔަކު ގޯސްނުވެ ގޯސްވަނީ އެ ވާހަކަ ދައްކާ މީހާއެވެ. ބުރިކުރަން އުޅެނީ އެވާހަކަ ދައްކާ ދުލެވެ. އަތުލަން އުޅެނީ އެވާހަކަ ލިޔާ ގަލަމެވެ. ބްލޮކް ކުރަން އުޅެނީ އެ ވާހަކަ ހާމަކުރާ ސައިޓެވެ. އުވާލަން އުޅެނީ އެ ވާހަކަ ދައްކާ މީޑިއާއެވެ. ގޮށްމުށުގެ ވެރިއެއްގެ ކިބައިން އެންމެ ބޮޑަށް އެންމެ އަވަހަށް ފާޅުވަނީ އެސިފައެވެ.

ތަން މިނަށް ލިބިއޮތް ހިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމުގެ ބޭނުން ނަހަމަ ގޮތުގައި ހިފައިގެން ވެރިކަން ހޯދުނީމާ ބިރު ގަންނާނެއެވެ. ހެދުނުހާ ވަގާ ދޮގާ މަކަރު ފަޅާ އަރަންޏާ ފައިތުރުތުރު އަޅާނެއެވެ. ހީލަތާ މަކަރުން ޕާޓީ ޓިކެޓް ފޭރިގަނެ ބަޔަކު މީހުންގެ ރޫހީ ލީޑަރ ބަންދުގައި ހުރުމުން ހިތްދަތި ކަމުގައި ތިބި ވަގުތުގެ ނާޖާއިޒު ފައިދާ ނަގައިގެން އެމީހުންގެ ހިތްދަތިކަމަށް ތަސައްލީ ހޯދާދިނުމުގެ ދޮގު ވައުދުން ހޯދި ބާރުގެ ހަގީގީ ސިފަ ފާޅުވާން ފެށީމާ ހަޖަމެއް ނުވާނެއެވެއެ. ހުސްގޮނޑިއާއި ހިޔަނީގައި ހުރި ބޮޑު ފޮޓޯގެ ހަދާން މީހުނަށް އައުކޮށްދޭ ވަރަކަށް ރުޅި ގަދަވާނެއެވެ.

ދޮގުރެހުން ހުއްޓާ ނުލާ ފެތުރިހާ ދޮގުގެ ޖާދޫގައި ދުނިޔެ ރަންވީ މީހުންގެ ލޮލުގައި ބަނދެވިފައިވާ ކަނު މޮހެވި ލޯހުލުވާ ލެވުނުއިރު އޮޅުކޮށްގެން ގެއަށް ލައިގެން މިތިބެވެނީ ގެރިހަން ލައިގެން އޮތް މިނިކާ ވަގެއްކަން އެނގެން ފެށީމާ ވައްވައް ޖަހާނެއެވެ. އަތުޖެހުނު މީހަކު ވީދާ ނޮޅާ ކައި ހުސްކޮށްލާނެއެވެ. އެހެން ނޫނީ މިނިކާވަގު މިނިކާ ވަގަކަށް ނުވާނެއެވެ.

މުއިއްޒު ވެރިކަން ހޯދުމަށް ފަސާދަ އުފައްދަން ބޭނުންކުރީ މީޑިއާއެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުގެ އެސްއޯއީ ތަކުން އެތަންތަން މާރކެޓް ކޮށްދޭން ފައިސާ ނަގައިގެން އެކަންނުކޮށް އޭރުއޮތް ސަރުކާރާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތްކުރި މީޑިއާތަކާ ދެކޮޅަށް އޭރުއޮތް ސަރުކާރުން އެއްވެސް ފިޔަވަޅެއް ނާޅައެވެ. އޭރު މީޑިއާ ތަކުން ކުރީ ކުރާނެ ކަމެކެވެ. ދެއްކީ ދައްކާނެ ވާހަކައެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުން އެކަން ހަޖަމު ކުރިއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ޑީލްހަދައިގެން މުއިއްޒު ކެބިނެޓްގެ ވަޒީރުކަމަށް ދަންދެން މީޑިއާ ހެޑުން އެތިބީ ހޯދައިގެނެވެ. 

މީޑިއާ އެބިއުސްކޮށްގެން ވެރިކަމަށް އެރިގޮތަށް އަރާ ދިމާކުރީ ތަފާތު ފިކުރުެ މީޑިއާ ތަކާއި ނޫސްވެރިން ފުޑާލާށެވެ. އެންމެ ފުރަތަ ހަމަލާ ދިޔައީ ޕީއެސްއެމް ނިއުސް ހެޑް އަފްސަލް އަށެވެ. އެންމެ ފަހުން Dhiyavaru.com އާއި kurusee.com އަށެވެ. ކުރިކަންތައް ހަލާލުކޮށް ދިފާއު ކުރަން ސަރުކާރުން ނިކުތީ ޗީފް ސްޕޯކްސް ޕަރސަން ޝަހީބެވެ. ވިދާޅުވީ ގަވައިދުން ރަޖިސްޓްރީ ކޮށްގެން ހިންގާ އެއްވެސް މީޑިއާ އަކަށް ފިޔަވަޅު ނާޅާ ވާހަކައެވެ.

ކިތަންމެ އޮފެއް ކޮށްގެން ހަމަޖެހޭ ހިތްތިރި ރަހުމަތްތެރި ކަމެއް ދައްކައިގެން ހުއްޓަސް ޝަހީބަކީ ބްރޮޑްކަމްގެ ރައީސަކަށް ހުރެ މީޑިއާތައް މިލިޔަނުން ލައްކައިން ޖުރުމަނާކޮށް ބަންދުކުރަން އުޅުނު މީހެއްކަން ހަނދާން ނެތޭހާ ނޫސްވެރިން ހަނދާން ބައްޔެއް ނޫނެވެ. ތިމާ ނޫން އެހެން މީހުންނަކީ ނޫސްވެރިކަމުގެ އުޑެއް ބުޑެއް ނޭނގޭ މީހުން ކަމަށް ހަދައިގެން އުޅުނު ފިސާރި މަވެތި މީހެއްކަން ނޭގޭ އެކަކު ނެތެވެ. އެފަދަ މީހެއްގެ ފަރާތުން ނޫސްވެރިކަމަށް ހެވެއް ރަނގަޅެއް ވެދާނެ ކަމަކަށް ދެކޭނެ ނޫސްވެރިއަކު ރާއްޖޭގައި ހުންނާނެއެކޭ ހިތަކަށް ނާރައެވެ. 

އެކަކުވެސް ފަހަތަށް ނުޖެހޭށެވެ. ފާޑުކިޔާށެވެ. މައުލޫމާތު ހިއްސާ ކުރާށެވެ. ފުރުސަތު ނެތިގެން ބުނަންޖެހޭ ވާހަކަ ނުބުނެ ނުހުންނާށެވެ. ބަޔަކަށް ފޮޅިއެކޭ ހީވިޔަސް ފުރުސަތުނެތް ކޮންމެ މީހަކަށް ހީރަސް ނިއުސް ގައި ޖާގަ އޮންނާނެއެވެ. އިސްލާމް ދީނުގެ އަސްލަކާ ހިލާފުނުވާ ކޮންމެ ވާހަކައެއް އިޖުތިމާއީ މިންގަޑަށް ފެތޭ ގޮތަށް މި ނޫހުން ފޯރުކޮށް ދޭނަމެވެ. މަސްދަރު ރައްކާތެރި ކޮށްދެވޭނެ ކަމުގެ ކަށަވަރުކަން ވެސް ދެމެވެ. 

ދައުލަތާއި ގުޅުންހުރި އެއްވެސް ތާކުން ފައިސާއެއް ނަގަން ނުޖެހޭ ގޮތަށް މާލޭ މީހުންގެ ބޯހިޔާވަކަމުގެ ފުރިހަމަ ހައްލޭ ބުނެ ރަސްމާލެ ހިއްކަން ފެށީ ފިސާރި ކުލަގަދަކޮށެވެ. ހަނދާނަށް އައީ ހުޅުމާލެ ހިއްކަން ފައްޓަވަން ރައީސް މައުމޫނު ބަނޑުމައްޗަށް އަރުއްވައިގެން އުޅުއްވި ގޮތެވެ. ހުޅުމާލެ ހިއްކަން ފެއްޓެވި އިރު މެޑަމް ނަސްރީނާ ވަޑައި ނުގަތަސް ފުށިދިއްގަރު ފަޅުހިއްކަން ފެށި ރަސްމިއްޔާތުގައި މޫނު ފޮއްސަވަމުން މެޑަމް ސާޖީ ބަނޑު މަތީގައި އުޅުއްވި ގޮތް މުއިއްޒު ހަދުމަފުޅެއް ނުނެތޭނެއެވެ. އާނއެކެވެ. އެތާ ތިބިހާ ސަޕޯޓަރުން ވެސް ތިބީ ދަތްމައްޗަށް ތުން ނާރާ އުފަލުން ފޮޅިފައެވެ. ދިވެހީންގެ ރައީސްގެ ހުޝިޔާރުކަމާއި މޮޅުކަމުންނެވެ.

އެކަމަކު ކަމަކު ދާކަށް ނެތެވެ. ހިނދުކޮލެއްގެ ތެރޭގައި ބުޅާ ގޯނިން ބޭރުވެއްޖެއެވެ. ކަން ހިނގަނީ ދެއްކި މަންޒަރާ އެއްގޮތަކަށް ނޫނެވެ. ރަސްމާލެ ހިއްކަންފެށީ އެމްޓީސީ ޑްރެޖަރަކުންނެވެ. މަސައްކަތް ކުރަނީ ހުޅުމާލޭ 3 ވަނަ ފިޔަވަހި ހިއްކާ މީހުންނެވެ. ދިވެހި ދައުލަތުން އެއްވެސް ހަރަދެއް ނުދެއޭ ކިޔަފައި 08 މިލިއަން އަކަފޫޓްގެ ބިން 99 އަހަރަށް ލާޖައްސާ ހިއްކާ ނިންމާދޭ މަތިން ވަގުފުކޮށް ދެނީ ހުޅުމާލެ ފޭސް 3 ހިއްކަމުން ދިޔަ ސީއެމްސީސީ އަށެވެ. 

ދިވެހި ފަސްގަޑުން އަކައިންޗިއެއް ވެސް ބޭރު ބަޔަކަށް ނުދޭން ވެރިކަމަށް އަރާ މަސް ދުވަސްނުވެ 08 މިލިޔަން އަކަފޫޓްގެ ބިން ބާޓާ ސިސްޓަމަށް ބޭރު ބަޔަކަށް ދޫކޮށްލީއެވެ. ބަޔަކު ހިއްކާދިނީމާ އެ ހިއްކިބިމުން ބައެއް އެމީހުނަށް ދިނުމަކީ ދިވެހި ފަސްގަނޑުން ބައެއް ދިނުން ކަމަކަށް ނުވަނީ ތާއެވެ.

އީއައިއޭ ހެދުމެއް ބިމުގެ އަގުކުރުމެއް ނެތި ހިއްކާ ބިމުން ބައެއް ދޫކޮށްލީއެވެ. ގައުމިއްޔަތެއް ހުއްރިއްޔަތެއް ގައުމަށް ލިބިދާނެ މާލީ ގެއްލުމަކަށް ނުބަލައެވެ. ފުށިދިއްގަރުފަޅުގައި ރަސްމާލެ ތަރައްގީ ކޮށްގެން މާލޭ މީހުނަށް ފޯރުކޮދޭން ބުނާ ހޮޅިސިޓީ ވަގު ޖަރީމާ ޖެހެނީ ވަގުތުން ހުއްޓުވާށެވެ.

އެފަހަރު ފުށިދިއްގަރު ފަޅު ނުއަގުގައި ވިއްކާލައިގެން ގިނަ އަދެއްގެ ފައިސާ މުއިއްޒުގެ ޖީބަށް ވަނީ ޖަހާލާފައެވެ. މުއިއްޒު އިސްވެހުރެ ދައުލަތަށް ދިން އެބޮޑު ގެއްލުމުން ދައުލަތް ސަލާމަތް ކޮށްދީ ފުށިދިއްގަރު ފަޅަކީ ދިވެހި ދައުލަތުގެ ފުރިހަމަ ކޮންޓްރޯލު އޮތް ތަނަކަށް ހައްދަވާ ދެއްވީ ރައީސް ސޯލިހުއެވެ. އިންތިހާ ދަރަޖައިގެ މިންނަތް މަސައްކަތްޕުޅުންނެވެ. 

ދިވެހި ދައުލަތުގެ ވިކުރާގައި ގަލަން ތުނޑުވެސް ޖައްސާލަން ނުޖެހޭ ގޮތަށް އެތައްސަތޭކަ ހެކްޓަރެއްގެ ބިން ހިއްކަން ފެށީ ފިސާރި ފަލަ ހޮޅިއަކުން ޑޮލަރު އައިސްއައިސް ހުރެގެންނެވެ. އެބޮޑުބިން ހިއްކާދޭ ބަޔަކަށް ފައިސާ ފޯރުކޮށް ދެވޭނީ ހާދަހާވާ ދީލަތި ކަނޑެއް މުއިއްޒާ ދިމާލަށް ފޫވެއްޓިފައި އޮވެގެންނެވެ. 

ދޮގާ މަކަރާ ހީލަތުން ފޮޓޯއަކާއި ހުސް ގޮނޑިއެއް ދައްކައިގެން ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ހޯދުމަށް ފަހު އަނެއްކާވެސް ޑރ. މުއިއްޒު ފުރަތަމަވެސް ދިމާކުރީ ފުށިދިއްގަރު ފަޅާއެވެ. ވެރިކަމަށް ހުވާވެސް ނުކުރެވެނީސް ސާދާގަރަކު ފޮނުވި ޖެޓެއްގައި އެކުވެރި އަރަބި އިމާރާތަށް ސިއްރު ސިއްރުން ދިޔަ ދިޔުމަކީ ފުށިދިއްގަރު ފަޅުގެ ވަގު ޑީލުގެ ފަހުގެ ފެށުމެވެ. 

ދައުލަތުން ފުށިދިއްގަރު ފަޅު ހިއްކަން ބަޖެޓް ނުލިބުން ވެގެން ދިޔައީ މުއިއްޒަށް މާރަނގަޅު ކަމަކަށެވެ. ގޮތް ދޫނުކޮށް ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކަން ފަށާނީ ގައިމު މޮޅުތަކެއް ވާން އޮތީމާތާއެވެ. ފުށިދިއްގަރު ފަޅު ހިއްކަން ޔޫއޭއިން ހޯދި އެއްވެސް ފައިސާއެއްގައި ޖެހިނުލާ އެކަން ކުރެވޭނެ ގޮތް ވީއެވެ. ހިއްކީމާ ބިން ދޭގޮތަށް ފައިސާ ނުދީ ބަޔަކުލައްވާ އެކަން ކޮށް ނިންމާ ލެވޭ ގޮތްވީއެވެ. ޔޫއޭއީން ގެނައިހާ ފައިސާ މަޖިލިސް މެންބަރުން ހޮވުމަށް ހަރަދުކުރަން ބެހެއްޓުނީއެވެ.

ރައީސް ކަމުން މުއިއްޒު އަޒުލު ކުރިޔަ ނުދިނުމަށްޓަކާ ގަންނަންޖެހޭ މެންބަރުން ގަތުމަށް އޮތް ބެކަޕަކީ ފުށިދިއްގަރުފަޅެވެ. އެކަމަށް ހޮޅިއަޅާފައި އޮތީ ޔޫއޭއީގެ މެޑިކަލް މާފިއާ ގޭންގަކުން ކަމަށްވެއެވެ. މެދުވެރިންނަކީ މުސާރަ ނުނަގާ ސްޕެސަލް އެޑްވައިޒަރަކާއި މެޑިކަލް މާފިއާ އާއި ގުޅުން ބޮޑު ފުޅާދާއިރާއެއްގައި ސިއްހީ ހިދުމަތުގެ ވިޔަފާރީގައި އުޅޭ ދިވެހި ޑޮކްޓަރެއް ކަމަށްވެއެވެ. 

ފުށިދިއްގަރުފަޅު "ރަސްމާލެ" ނަމުގައި ތަރައްގީ ކުރުމަށް ފުށިދިއްގަރު ހިއްކާ ދޭތީ ސީއެމްސީސީއަށް ދެނީ ރަސްމާލޭގެ ބިމުގެ ގޮތުގައި ހިއްކާ ބިމުގެ 10 ހެކްޓަރ ބިން ހުޅުމާލޭ ފޭސް ތިނަކުންނެވެ. ސީއެމްސީސީއަށް އެ ބިންދެނީ ހަގީގަތުގައި 99 އަހަރަށެވެ. 

ފުށިދިއްގަރުފަޅުން ހިއްކާ ބިމުން ސީއެމްސީސީއަށް ދޭން އެއްބަސްވެފައިވާ ކަމަށް ބުނާ 70 ހެކްޓަރު ބިމަކުން ސީއެމްސީސީއަށް އަކަ އިންޗިއެއްވެސް ނުލިބެއެވެ. ލިބެނީ ހުޅުމާލޭ ފޭސް ތިނަކުން ލިބޭ 10 ހެކްޓަރ އެކަންޏެވެ. ފުށިދިއްގަރުފަޅުހިއްކާފައި 70 ހެކްޓަރު ބިން ދެނީ ޔޫއޭއީ ކުންފުންޏަކަށެވެ. އެ ބިމަކީވެސް 99 އަހަރަށް ދެވޭ ބިމެކެވެ.  

ޔޫއޭއީ ކުންފުންޏަކީ ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުމަށް ކޮންޓެކްޓަރަށް ފައިސާދޭ ފަރާތެވެ. ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުމަކީ ޔޫއޭއީ ކުންފުނީ މަސްލަހަތު ވަރަށް ބޮޑަށް އޮތްކަމެއް ކަމަށް މައުލޫމާތު ލިބިފައިވެއެވެ. ރަސްމާލެ ހިއްކުމަށް ހަރަދުކުރާ ޔޫއޭއީ ކުންފުނީގެ މަސްލަހަތު އޮތް ވިޔާފާރިއެއް ރާއްޖޭގައި ހިނގާކަމަށްވެއެވެ. ބުނެވޭ ގޮތުގައި ޔޫއޭއީގެ އެކުންފުނީގެ މަސްލަހަތު އޮންނަނީ ނ. މާފަރު އިންޓަރނޭޝަނަލް އެއަރޕޯޓްގައެވެ. އެއަރޕޯޓްގެ ބޭނުމަށް މާފަރު އެކީއެކައްޗަކަށް ހުސްކޮށްލުމަކީ އެއަރޕޯޓް ހިންގާ މީހުންގެ ވަރަށް ބޮޑު އަމާޒެއް ކަމަށްވެއެވެ. 

ފުށިދިއްގަރުފަޅަކީ މާފަރު ރައްޔިތުންނަށް ހޯދާދޭ ހައްލެއް ކަމަށް މައުލޫމާތު ލިބިފައިވެއެވެ. ފުށިދިއްގަރުފަޅުގައި ޒަމާނީ ފެންވަރުގެ ހިޔާވަހިކަން ބިނާކޮށްދީ މާލެ ކައިރިއަށް މާފަރު މީހުން ބަދަލުކޮށް ދިނުމަށް ދުބާއީ ކުންފުނީން ޖާމިނު ވެފައިވާކަމަށް ވެސް މައުލޫމާތު ލިބިފައިވެއެވެ.

މިދައްކަނީ ސަމާސާ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. ދުނިޔޭގައި އެންމެ ވަރުގަދައަށް ހިނގާ އެއްކަމަކީ މެޑިކަލް މާފިއާއެވެ. އެކަމުގައި އުޅެނީ ނުފޫޒުގަދަ މެޑިކަލް ޕްރޮފިސަރުންނާއި ޑޮކްޓަރުންނެވެ. މެޑިކަލް މާފިޔާގައި ފައިސާ ހޯދުމުގެ މައިގަނޑު ވަސީލަތަކީ މީހުންގެ ސިއްހަތެވެ. ބަލިވީމާ ބޭސް ފަރުވާ ކުރުމަކީ ނުކޮށް ނުވާނެ ކަމެކެވެ. ދައުލަތްތަކުގެ އެންމެ ބޮޑު ޒިންމާއަކީ އެދައުލަތެއްގައި ހިމެނޭ މީހުންގެ ސިއްހަތު ސަލާމަތް ކުރުމެވެ. އެކަމަށްޓަކާ ކުރަންޖެހޭ ކޮންމެ ހަރަދެއް ކުރުމަކީ ދައުލަތަށާއި ކޮންމެ ފަރުދަކަށްވެސް ލާޒިމު ކަމެކެވެ. ވެރިކަން ހިންގުމުގެ ނިޒާމުގެތެރޭގައި ވަކިހިއްޕާލައިގެން ތިބެ ސިއްހީ ހިދުމަތުގެ ނާޖާއިޒު ފައިދާ ނަގައިގެން މިލިއަނަރުންނަށްވެފައި ތިބި ކިތަންމެ ބަޔަކު ދުނިޔޭގައި އެބަތިއްބެވެ. ރާއްޖޭގެ ނިޒާމުގެ ތެރޭގައިވެސް މެޑިކަލް މާފިޔާ އަށަގަނެ ބަޔަކު ފައިސާ ޖަހާ މެޝިނަކަށް ސިއްހީ ހިދުމަތް ބަދަލުވަމުން ދާތަން ވިސްނާ ބަޔަކަށް މިހާރު ފެންނާނެއެވެ. 

ދައްކަން މިއުޅެނީ އެވާހަކައެއް ނޫނެވެ. ދީނީ އަޅުކަން ކަމަކީވެސް ބަޔަކު ފައިސާ ހޯދާ ވަސީލަތެއް ކަމަށް ހަދަން ދިމާ ކޮށްފިއްޔާ އެކަމަކީވެސް މެޑިކަލް މާފިޔާ ފަދަ ބޮޑު ޖަރީމާއަކަށް ހަދާކަށް އުނދަގުލެއް ނުވާނެއެވެ. އަމިއްލަ ވިޔަފާރި ޕާޓްނަރ ނައިބަކަށް ލައިގެން ޑރ. ޝަހީމްގެ ވިސްނުން އެހުރީ ސީދާ އެ މިސްރާބަށޭ ނުބުނާ ވަރެއްނޫނެވެ. 

އިސްލަމިކް މިނިސްޓަރުކަން ލިބުމާއެކު ހުރިހާ ހައްޖު ކޯޓާއަކީ ޝަހީމް ބޭނުންވާ ގޮތަކަށް ނޫނީ ނުދެވޭ އެއްޗަކަށް އެވަނީ ހަދާފައެވެ. ހައްޖު އުމްރާއަށް މީހުން ގެންދާ ގްރޫޕްތަކުން ހައްޖު ކޮޓާ ހޯދުމަށް ޝަހީމުގެ އުނގުތެރެއަށް ފުންމާލަން ޖައްސައިފިއެވެ. ކޮންމެ ކޯޓާއަކަށް ވަކި ނިސްބަތަކުން ހައްޖު ކޯޕަރޭޝަނަށް ފައިސާ ނުދީ ހިލޭ ކޯޓާ ލިބުމުގެ ދޮރު ނިކަން ރަނގަޅަށް ބަންދެވެ. ހައްޖު ކޯޕަރޭޝަންގެ ސާރވިސް ޗާޖެއްގެ ގޮތުގައި ހެޔޮވަރުގެ އަދަދެއް ނުދައްކައެއްވެސް ނުވާނެތާއެވެ. އަނެއްކޮޅު ބިޑް އުސޫލުން އެންމެ ބޮޑު އަގެއްދޭ ބަޔަކަށް ކޯޓާ ދޭ އުސޫލެއް ހަދައިގެން ލައްކަ ލައްކައިން ފައިސާ ހޯދޭނެއެވެ. 

ހައްޖު އުމްރާއަށް ގެންދިއުމުގެ ނަމުގައި އިސްލަކް މިނިސްޓްރީން ނިކަމެތިން އަތުން އިންސްޓޯލްމަންޓައް ފައިސާނަގައިގެން ވިޔަފާރި ކުރުމަކީ ހައްޖު އުމުރާއަކީ ބައެއްގެ ވިޔަފާރި މުދާގަނޑަކަށް ހެދުންނޫން އެހެން ކޮންކަމެއް ހެއްޔެވެ. އެކަންވެސް ރާއްޖޭގައި ތައާރަފްކުރީ ޝަހީމެވެ. އެކި އެކި މީސް މީހުން މުޅި ދިރިއުޅުމަށް ކުރިހާ މަސައްކަތުން އެއްކުރިހާ ފައިސާކޮޅު ހައްޖު ކޯޕަރޭޝަނަށް ނަގައިގެން ވޭޓް ލިސްޓުގައި ބައިތިއްބައިގެން އެފައިސާއިން ހައްޖު ކޯޕަރޭޝަނުން ފަސްހަ އަހަރު ވިޔަފާރި ކޮށްކޮށް ހުއްޓާ ހައްޖަށް ނުދެވި މަރުވެފައިވަނީވެސް ކިތަންމެ ބައެކެވެ. ނަންވާނީ އަތަމާއެވެ. ހަގީގަތުގައި ވެސް ހައްޖު އުމުރާގެ ކަންކަމުގައި އިސްލަމިކް މިނިސްޓްރީ ވަނީ ވަރުގަދަ ޓުއަރ އޮޕެރޭޓަރަކަށް ބަދަލުވެފައެވެ. 

ޒަކާތު ހައުސް ހަދައިގެން ޒަކާތު ފަންޑު ހުޅުވައިގެން ޖަހަންއުޅޭ ސަކަރާތް ވަކީން ހުތުރުވާނެއެވެ. ބޭސް ފަރުވާއަށް އެހީވުމާއި ޒަރޫރީ ހާލަތް ޖެހިފައި ތިބޭ ނިކަމެތިންނަށް އެހީވުމުގެ ނަމުގައި ފައިސާ ފުނިޖަހައިގެން ކުރަން އުޅޭ ކަންތައް ބަލަން ތިބޭށެވެ. އައުގާފް ފަންޑް ހަދައިގެން ވަގުފް ބިލްޑިންގ އަޅައިގެން ފައިސާ ފުނި ޖަހާއިރު ރައްޔިތުން ޓެކުހުން އަރައި ގަނެވޭނެ ގޮތެއް ހަދައެއް ނުދޭނެއެވެ. އެހެން ކަމުން އިސްލަމިކް މިނިސްޓްރީއަކީ ވެސް ދައުލަތަށް ފައިސާ ހޯދުމަށް ރައްޔިތުންގެ ޖީބުކަނޑާ ތަނަކަށް ބަދަލުވީއެވެ. 

ޑރ. ޝަހީމް ދީން ވިއްކައިގެން ފައިސާ ހޯދަން ފަށަފައިވާ މަސައްކަތުގައި ނަމާދަށް މިސްކިތައް އަރާ މީހުން ސްކޭން ކުރެވިގެން އޮޓަމެޓިކުން ކޮންމެ މީހެއްގެ އެކައުންޓުން ވަކި އަދަދަކަށް ފައިސާ ކެނޑޭ ސިސްޓަމެއް ތައާރަފް ނުކުރާނެ ކަމެއް ވެސް ނޭގެއެވެ. މުސްލިމަކަށް ވީތީ ދީން ކުރިއެރުވުމުގެ ނަމުގައި ބޮލަކުން މަހަކު ވަކި އަދަކަށް ފައިސާ ނުނަގައި ހުންނާނެއެކޭ ހިތަކަށް ނާރައެވެ. އަގެއް ދައްކައިގެން ވަގުތީ ކައިވެންޏެއް ކޮށްދީގެން ހުއްދަ ހަށިވިއްކުމުގެ ވިޔަފާރިއެއް ނުފަށާނެ ކަމެއް ނޭނގެއެވެ. ދީން ވިއްކައިގެން ފައިސާ ހޯދަން ޝަހީމް ހަމަ މާމޮޅީއެވެ. 

- ރޮޒައިނާ އާދަމް -

އަޅުގަނޑަކީ ސިޔާސީ ދާއިރާގައި މަސައްކަތް ކުރާ މީހެއްކަމުގައި ވިޔަސް މިއަދު އަޅުގަނޑު މި އާރޓިކަލް މިލިޔަނީ އެއްވެސް ސިޔާސީ ވިސްނުމެއްގައެއް ނޫނެވެ. ޤައުމީ ނަޒަރަކުން އަޅުގަނޑުގެ ހުރި ވަރަށް ބޮޑު ކަންބޮޑުވުމެއް ހިއްސާކޮއްލާށެވެ.

ރާއްޖެއަކީ އިންޑިއާ ކަނޑުގައި އޮތް ދުނިޔޭގެ އެންމެރީތި ޖަޒީރާ ގައުމެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ މި ރައްތައް ބޭރުމީހުން ސިފަކުރަނީ ޓްރޮޕިކަލް ޕެރެޑައިޒެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ޓްރޮޕިކަލް ގައުމެއްކަން އަންގައިދޭ އަދި ދައްކައިދޭ އެންމެ މުހިންމު އެއް ރަމްޒަކީ ދިވެހި ރުކެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ގައުމީ ރުކެވެ.

ރަށަކަށް އަރާއިރު ރަށުގެ މަލަމަތިން ފެންނަން އެހުންނަ ޗާލު ދިވެހި ރުއްތަކަކީ ރާއްޖެއަށް އަންނަ ފަތުރުވެރިންނަށް އެމީހުންނަށް އެއާދެވުނީ އެއްކަލަ ޓްރޮޕިކަލް ޕެރެޑައިސަށްކަން އަންގައިދޭ އެންމެ މުހިންމު ރަމްޒެވެ. އެރުއްތައް އަރުވާލާފަ ނަގާ އިރުއަރާ މަންޒަރު އަދި އިރު އޮއްސޭ މަންޒަރުގެ ފޮޓޯއަކީ އެމީހުން އެންމެ ފަޚުރުވެރިކަމާއެކު އިންސްޓަގްރާމްގަ އަދި ފޭސްބުކްގަ ޝެއަރަ ކޮއްލާ ނުވަތަ ހިއްސާ ކޮއްލާ ފޮޓޮއެވެ. އެރުއްތަކުގެ ތެރެއިން ނަގާލާ ސާދަވިލޭރޭގެ ހަނދުގެ ފޮޓޯ، ނުވަތަ ނޫކުލައިގެ މޫދާއި ދޮންވެލިގަނޑާއެކު ފެންނަ ފެހިކުލައިގެ ދިވެހި ރުކުގެފޮޓޯ ފެނުމުން ކޮންމެ މީހަކުމެ ރާއްޖެ އައުމުގެ ހުވަފެން ދެކެންފަށައެވެ. މިފޮޓޯތަކަކީ ރާއްޖެ ޑްރީމް ޑެސްޓިނޭޝަންއަކަށް ބަދަލު ކޮއްލި ފޮޓޯތަކެވެ.

ނަމަވެސް މިއަދު މުޅިރާއްޖޭން ފެންނަން ފަށާފައި މިވަނީ ވަރަށް ހިތާމަވެރި ކަންބޮޑުވާ މަންޒަރުތަކެކެވެ. ޓްރޮޕިކަލް އައިލަންޑަކަށް ޒިޔާރަތް ކުރާ ފަތުރުވެރިން އައިސް ރަށަކަށް ގާތްކޮއްލާއިރު މަލަމަތިން މިފެންނަނީ އެއްކަލަ އެ މީހުންބަލަންއައި ދިވެހި ރުކެއްނޫނެވެ. ރަށުގެ މަލަމަތިން މިފެންނަނީ ކަދުރު ރުއްތަކެކެވެ. ހިތުގާ އުފެދޭ ސުވާލަކީ މި އާދެވުނީ ޓްރޮޕިކަލް އައިލަންޑަކަށްތޯ ނުވަތަ ޑެޒަޓަކަށްތޯއެވެ؟ ދިވެހިރާއްޖެއަށްތޯ ނުވަތަ ޑުބާއީއަށްތޯއެވެ؟

މިއީ މިއަދު ދިވެއްސެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން އަޅުގަނޑު ހަމަގައިމުވެސް ކަންބޮޑުވާކަމެކެވެ. އެންމެފަހުން އަޅުގަނޑު އައްޑޫ ސިޓީއަށް ކުރިދަތުރުގައި އައްޑޫސިޓީން ވެސް މި މަންޒަރު ފެނިގެން ދިއުމުން މިވާހަކަ ނުދައްކާ ލަސްކުރެވެން ނެތްކަން އަޅުގަނޑަށް އިހުސާސްވިއެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ މިރީތި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރައްތަކުގެ މަލަމަތިން ދިވެހިރުއްތައް ގެއްލި ކަދުރުރުކަށް ބަދަލުވެގެން ދިއުމަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މި ނަލަނަލަ ރައްތަކުގެ އަސްލުގެއްލިގެން ދާކަމެކެވެ. މިހާރު މާލޭގަހުރެ ނަގާ ސަންސެޓްފޮޓޯ ބަލާލުމުން ދިވެހިރާއްޖެއެއް ނުފެނެއެވެ. މިއީ އަޅުގަނޑުމެން ކަންބޮޑުވާންޖެހޭ ކަމެކެވެ. ރާއްޖޭގެރީތިކަމާ ގުޅުންހުރި އެންމެ ފާހަގަ ކޮއްލެވޭ 3 ކަމަކީ ރާއްޖޭގެ ރީތި މޫދާ، ދޮންވެއްޔާ، ރީތިފެހި ދިވެހި ރުއްތަކެވެ.

ދުނިޔޭގެ ތަރައްގީވެފައިވާ ގައުމުތަކުން މަސައްކަތް ކުރަނީ އެގައުމަކަށް ނިސްބަތްނުވާ ނަސްލުތަކުގެ ގަހާއި ދިރޭތަކެތި އެތަންތަނަށް ތައާރަފް ކުރުން ހުއްޓުވުމަށެވެ. އެއީ އޭގެ ސަބަބުން އެގައުމަކަށް ނިސްބަތްވާ ނަސްލުތަކުގެ ގަހާއި ދިރޭތަކެއްޗަށް މިކަމުގެ ސަބަބުން ކުރާ އަދި ކޮއްފާނެ ނޭދެވޭ އަސަރުތަކާ ހުރެއެވެ. މިއީ އަޅުގަނޑުމެންވެސް ވަރަށް ބޮޑަށް ވިސްނަންޖެހޭ ކަންކަމެވެ. އަދި ރާއްޖޭގެ ރާއްޖެވަންތަކަން ގެއްލުވާލުމުން އަޅުގަނޑުމެންގެ އެންމެބޮޑު އިންޑަސްޓްރީ ކަމަށްވާ ފަތުރުވެރިކަމަށް މީގެން ކުރާނެ އަސަރުވެސް ވަރަށްބޮޑަށް ވިސްނަންޖެހެވެ.

އަޅުގަނޑުގެ އިލްތިމާޒަކީ އަދި އަޅުގަނޑު މި އާރޓިކަލް ލިޔުމުގެ އެންމެ ބޮޑު ބޭނުމަކީވެސް، ކައުންސިލްތަކުން މިކަމާ ވިސްނާ، ރާއްޖެ ރާއްޖޭގެ ގޮތުގައި ބޭއްވުމަށް މަސައްކަތް ކޮއްދެއްވުމެވެ. ރާއްޖޭގެ މި ރީތި ރައްތަކުގެ މަލަމަތީގައި ކަދުރުރުއް ޖެހުމުގެ ބަދަލުގައި ފެހިކަންގަދަ ނަލަނަލަ ދިވެހި ރުއްތަކުން މިރީތި ރައްތަކުގެ މަލަމަތި ޖަރީކޮއްދިނުމެވެ. އަދި މިކަމަށް ދިވެހި ހުރިހާ ރައްޔިތުންވެސް ބާރުއަޅާދިނުމެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ގައުމީ ގަސް ކަމުގައިވާ ދިވެހި ރުކަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ފަޚުރެއް ކަމަށް ހައްދަވާ ދެއްވާށެވެ.

ރާއްޖޭގައި ޝަރުއީ ނިޒާމަކީ އެނިޒާމުގެ ތެރެއިން މީހަކު މެރުމަށް ކުރާ ހުކުމް ތަންފީޒު ކުރެވޭ ވަރުގެ އިތުބާރެއް އޮތް ޝަރުއީ ނިޒާމެއް ކަމަކަށް ގިނަ ބަޔަކު ނުދެކެއެވެ. ގެއްލިއްޖެ ފުރާނައަކީ އަނބުރާ ލިބޭ އެއްޗެއް ނޫން ކަމުން ޝަރުއީ ހުކުމަކުން މީހަކު މަރާލެވެން ވާނީ ހަފަރާތް ރަނގަޅަށް ބަލާ ޝައްކެއް ނެތް މިންވަރަށް ސާބިތުވުމުންނެވެ.

ރާއްޖޭގައި ކުރެވޭ ތަހުގީގުތަކާއި ކުށް ސާބިތު ކުރުމަށް ބެލެވޭ މިންގަނޑުތަކާއި ޝަރީއަތް ކުރެވޭ އުސޫލުތައް ހުރީ އެންމެ ރަނގަޅަށް ނޫން ކަމަށް މަރުގެ ހުކުމް ތަންފީޒު ކުރުމަށް ގޮވާލާ މީހާވެސް ގަބޫލު ކުރެއެވެ. ރާއްޖޭގައި އަމަލު ކުރެވޭ ގިނަ ގާނޫނު ތަކާއި ގަވައިދު ތަކަކީ ޖަޒްބާތީ ތަކެއްޗެވެ. ގިނަ ގާނޫނުތައް ހެދިފައި ހުންނަނީ ކަމެއް ދިމާވުމުން އެކަމަކަށް އެކަނި ފޯކަސް ކޮށްގެންނެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ކޮންމެ ގާނޫނަކާއި ގަވައިދެއްގައި އިންތިހާއަށް ދޫމަޅި ގިނައެވެ.

ރައީސް މައުމޫނުގެ އެކްސްއަކަށް ޝައިޚް ނިޝާންގެ ރައްދު

ރާއްޖޭގެ ކޯޓަކުން ކުރި ހުކުމެއް ހަރާންވެގެން ބަޔަކު މީހުން މަގުމައްޗަށް ނިކުމެ އަޑު އުފުލާތާވެސް ކިހާދުވަހެއް ހެއްޔެވެ. ކޯޓުން ކުރި އެ ހުކުމެއް ހަރާން ވެގެން ވެރިކަމެއް ވެސް މިއޮތީ ބަދަލުވެފައެވެ. މިވަރު ގައުމެއްގައި ތިން ކޯޓުން ކީއްކުރަން ހެއްޔެވެ. ފަސް ކޯޓުން އެއްގޮތަށް ކުރިޔަސް ހުކުމެއް ހަރާން ވެދާނެއެވެ. 

ކަމަކީ ހުކުމް ކުރަން ތިބޭ ބައެއްގެ ނާގާބިލު ކަމުން އެކަނި ވާކަން ކަމެއް ނޫނެވެ. ފަނޑިޔާރުންގެ ގާބިލުކަން ކިތަންމެ މައްޗަށް ދިޔަޔަސް ރާއްޖޭގައި އަމަލު ކުރެވޭ ގާނޫނުތައް ހުންނަ ގޮތުން ވަރަށް ގިނަ ފަހަރު އިންސާފު ކަށަވަރު ނުކުރެވިދެއެވެ. ތިން މަރުހަލާގެ ކޯޓު ތަކުން އެއް މައްސަލައެއް ބަލާ ނިންމާ ކުރެވޭ ހުކުމާ މެދު ޝައްކުގެ ނަޒަރުން ބެލެވެނީވެސް މާ ގިނައިންނެވެ. ހުކުމް ކުރެވޭ މައްސަލައާއި އެއްވެސް ގުޅުމެއް އަދި މަސްލަހަތެއް ނެތް އިލްމީ ހެޔޮވިސްނޭ މީހުނަށްވެސް ޝަރުއީ ހުކުމްތައް ޝައްކެއްނެތް މިންވަރަށް ކުރެވިފައި ހުންނަނީ ވަރަށް މަދުންނެވެ. ކަންކަން މިހެން ހުރުމުން ރާއްޖޭގައި އަދި މަރަށް މަރު ހިފުން ހެޔޮނުވާނެއޭ ބުނާ މީހާއެއީ އިސްލާމީ ޝަރީއަތަށް އިންކާރު ކުރަނީ ކަމަށް ހަދާ ލާދީނީ ސިއްކަ ޖަހަންޖެހޭ ސަބަބެއް ނޫނެވެ. 

ޝެއިޚް ނިޝާނަށް ޝެއިޚް ފަޒްލޫނުގެ ބަސް

ކަންކަން މިހާ ހިސާބުގައި އޮތް ގައުމެއްގައި މަރުގެ ހުކުމް ތަންފީޒު ކުރާ ވާހަކަ ދައްކަނީ އިސްލާމް ދީނުގެ ހައްގުގައި ކަމަށް ބުނާނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ. ރާއްޖެއަކީ މަރުގެ ހުކުމް ތަންފީޒު ކުރުންނޫން ހުރިހާ ކަމެއް އިސްލާމީ ޝަރީއަތާ މުޅިން އެއްގޮތަށް އަމަލު ކުރެވޭ ތަނަކީ ހެއްޔެވެ. 

މަރަށް މަރު ހިފަން އަޑު ހަރުކޮށް ގޮވާލެވޭއިރު ރަޖަމް ކުރުމާއި އަތްކެނޑުމާއި ހައްދު ތައުޒީރު ކުރުން ފުރި ހަމަޔަށް ހިނގަ ހިނގާ އޮތް ތަނެއް ނޫންކަން ރަނގަޅަށް އެނގޭނެއެވެ. އެތައް ފާހިޝްކަމަކާއި މުންކަރާތް ތަކުން ގަޑުބަޑުވެ މުޅި ގައުމު އޮތީ ތަތްތެޅިފައެވެ. 

ކިތަންމެ ފައިސާއަކާ މުދަލެއް އޮތަސް މުދަލު ޒަކާތަކީ ދައްކަންޖެހޭ އެއްޗަކަށް ނުވެއެވެ. ނަމާދަކީ ކުރާނެ އެހެން ކަމެއް ނެތިއްޔާ ކޮށްލަން އޮންނަ ކަމެކެވެ. ރޯދައަކީ ހިފާހިތްވާ މީހަކު ހިފަން އޮތް އެއްޗެކެވެ. ދީންވެރި ވުމަކީ އީދު ދުވަހު ގިޑިގެ ހަދާ ކުލަބޮކި ދިއްލާ ފޯރިނެގުމެވެ.

ރާބުއިމަކީ މާތް މީހުންގެ މާތްކަމެވެ. މަސްތުވާ އެއްޗެތި ބޭނުން ކުރުމަކީ ބައްޔެކެވެ. ގޭންގްތަކަކީ އިންސާފު ހޯދުމުގެ ކުރު މަގެވެ. ހިޔާނާތާއި މަކަރާ ހީލަތުން މުއްސަދިވާ މީހާއަކީ އެންމެ ސްމާޓް މީހާއެވެ. އެންމެ ގިނައިން ޒިނޭ ކުރާ މީހާއަކީ އެންމެ ކާމިޔާބު މީހާއެވެ. ޕާޓީކޮށް މަޖާކޮށް އެއް ޖިންސުން ގުޅުން ހިންގުމަކީ އިންސާނީ ހައްގެކެވެ. ކައިވެނީގެ ބޭރުން ދަރިން ހޯދުމަކީ، ގާނޫނީ ބަފައެއް ކަށަވަރުވާންޖެހޭ ތަނަކަށް ރާއްޖެ ވާން އޮތީ ފަރިކޮށްފައެވެ.

އާނއެކެވެ. ދިވެހި ރާއްޖެއަކީ ނިޒާމުގެތެރެއިން ރިބާ ހުއްދަ ގައުމެކެވެ. ނިޒާމުގެ ތެރެއިން ތަރުތީބު ވެގެން ޓެކްސްގެ ނަމުގައި ޓެކޭ ގައުމެކެވެ. ހައްޖު އުމްރާއަކީ ނަފާ ހޯދަން ކުރެވޭ ފަަތުރުވެރި ކަމުގެ ބޮޑު ވިޔަފާރިއެކެވެ. މިހެން ކިޔާފައި ނުކިޔާނެ އެއްކަމެއް ނެތެވެ. މިހުރިހާ ކަންކަން ލާމެހި މަސްހުނިވެ ތަރުތީބު ވެގެން ހިގާ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ގިޞާސްހިފާ ވާހަކަ ސަރުކާރުން ދައްކަނީ ސިޔާސީ ގޮތުން ކުޅޭ ދީނީ ކާޑުގެ އެއްކަމެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އަނެއްކޮޅުން އިސްލާމީ ޝަރީޢާ ތަންފީޒު ކުރަން އަޑުއުފުލާ މީހުންނަށް ގިޞާޞް ހިފުން ނޫން ހުރިހާ ކަމެއް ފުރިހަމަ ވެފައި ވަނީތާއެވެ.  

ރާއްޖެއަށް އެތެރެކުރާ މުދާ ކޮންޓޭނަރުތައް ކްލިއަރ ކުރުމަކީ އެބައެއްގެ ސައިޓަކަށް ގެންގޮސްގެން ކުރާ ކަމަކަށް ބަދަލު ކޮށްލަނީއެވެ. މުދާ ކްލިއަރ ކުރަން ކަސްޓަމު އޮފިސަރު ދާން ޖެހެނީ މުދަލުގެ ވެރިފަރާތުގެ ސައިޓަށެވެ. ކަސްޓަމް އޮފިސަރު މުދާ ކްލިއަރ ކުރަން މުދާހުރި ސައިޓަށް ދާން ޖެހެނީ މުދަލު ވެރިފަރާތުން މީހުނަށް ވަގުތުވެގެން އަންނަން ބުނީމައެވެ. 

އެތެރެކުރާ މުދާ ކޮންޓޭނަރުތައް އަމިއްލަ ސައިޓްތަކަށް ދޫކޮށްލުމުގެ ބަހަނާ އަކަށް ދައްކަނީ ޕޯރޓް ތަކުގައި ތަން ނެތުމެވެ. ކުލިއަރ ކުރަން ލަސްވުމާއި ޑެމަރޭޖު އެރުމުގެ ބަހަނާއެވެ. ކަމެއް ނުކުރާން ވީމާ ދައްކާނެ ބައިވަރު ހަމަ ހުންނާނެއެވެ. އެތެރެކުރާ ގޮތަށް އެ މީހަކު ޖެހުނު ތާކުން ޖެހުނު ގޮތަކަށް ގެންދަން ދޫކޮށްލީމާ ތަން ނެތުމާ ޑެމަރޭޖްގެ ބަހަނާއެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. އޭރަކުން އަދާކުރަންޖެހޭ ޒިންމާއެއް ސަރުކާރަކަށް ނުއޮންނާނެ ނޫން ހެއްޔެވެ. ދައުލަތެއް އޮތުމުގެ ބޭނުން ނެތަސް ވަރިހަމަތާއެވެ.

އެތެރެ ވުމުން ކޮންޓެއިނަރު އަމިއްލަ ސައިޓް ތަކަށް ދޫކޮށްލަނީ ކަސްޓަމުން ކޮންޓޭނަރުގައި ތަޅެއް އަޅުވާފައި ކަމަށްވެއެވެ. އެ ތަޅުގެ ޑަބަލް ތަޅުދަނޑި އޮންނާނީ ކޮންތާކު ކިހާވަރަކަށް ރައްކާތެރި ކުރެވިފައި ކަމެއް ނޭގެއެވެ. ކޮންޓޭނަރު ސައިޓަށް ގެންގޮސް އަޅާނެ އެއްޗެއް އަޅާ ނަގާނެ އެއްޗެއް ނަގާ ހެދުމަށްފަހު ރަގަޅަށް ކްލިއަރ ކޮށްލެވޭ ވަރަށް ތައްޔާރުކޮށްލާފައި ކަސްޓަމަށް ގުޅާ ކަސްޓަމު އޮފިސަރަކު ގެންގޮސްގެން ކޮންޓޭނަރ ކްލިއަރ ކޮށްލީމާ ކިހާ ހިތްގައިމު ވާނެހެއްޔެވެ. އެތެރެ ކުރުން މަނާ އެއްޗެއް އެކޮންޓޭނަރަކުން ނުފެންނާނެއެވެ. އެންމެން ނުކުރިޔަސް މިއްޔަކީ އެކަން ކަން ނުހިނގާނެ ގޮތް ގޮތެއް ނޫނެވެ.

މި އުޅެނީ އެމްޕީއެލް ސަރަހައްދުގައި އެންމެންގެ ކުރިމަތީގައި މުދާ ކްލިއަރ ކުރާއިރުވެސް ކުރާ ވައްކަމުން ތަންދޮރު ނޭނގިގެނެވެ. މަސްތުވާ ތަކެއްޗާއި ރަލާ ހުއްދަ ނޫން އެތައް ބާވަތެއް އެތެރެ ކުރާތީ އޮބި ނޯވެގެންނެވެ. އާގު ބޯޓުފަހަރަށް ފޮނުވާ ކަސްޓަމު އޮފިސަރުންނާ ގުޅިގެން ބޯޓުފަހަރުން ގަވައިދާ ހިލާފަށް މުދާ ބާލާތީ ކެތް ނުވެގެންނެވެ. ބޯޓުން ބާލައިގެން ގެންނަ ގޮތަށް ކޮންޓޭނަރު އަމިއްލަ ސައިޓް ތަކަށް ފޮނުވާފައި ފަސޭހަ ގަޑިއެއްގައި ކްލިއަރ ކޮށްލާ ގޮތަށް ހަމަ ޖެހުނީމާ އޮބި ނޯންނާނެއެވެ. ޑްރަގާ ރަލާއި ހަތިޔާރަށް ދަންދެން ހުންނަތަން ފެންނާނީ ފައްލައު ކޮށްފައެވެ. 

ވަގުވިޔަފާރީގެ ހުރިހާ ރުކުނެއް ބަރާބަރަށް އޭރުން ދިވެހީންގެރާއްޖޭގައި ހުންނާނީ ފުރިހަމަ ވެފައެވެ. ރަލާ މަސްތުވާ އެއްޗިއްސާއި ވަގު ޑޮލަރާއި ހަށިވިއްކުމުގައި އިންސާނީ ވަގުފާރީގެ ތެރެއިން ރާއްޖެއަށް އެތެރެވެގެން އުޅޭހާ ބަންގާޅީން ކުރިމައްޗަށްނެރެ ބޭތިއްބީމާ ލަވަ ކިޔާލާފައި އުޅޭނެއެވެ. ގޭންގް ސްޓަރުންނާއި މަހުޖަނުންގެ ކޮށާރުތައް ފައިސާގެ ބަންޑެލި ތަކުން ފުރެ ބާރުވާނެއެވެ. ކޮންމެ ގޭންގެއްގައި އެންމެ މިޒަމާނުގެ ހަތިޔާރު ހުންނާނެއެވެ. ހަގީގީ ދިވެހިންގެ ރާއްޖެ ދިވެހިންނަށް ލިބޭނެއެވެ.   

މުސާރަ ބޮޑުކުރާކަށް ނޭދެމޭ ބޮޑުކުރާ ބައިދޭނީ ކުޑަކުދިންގެ ހިޔާއަށޭ ބުނެ ކަންކަން ގައިންނައްޓަން ރައީސް މުއިއްޒު އުޅޭނެ ކަމެއްނެތެވެ. ވެރިކަން ލިބުނީ މާ ވެރިކަމަށް އަންނަން ނުކުޅަދާނަ ވައުދުތައް ވެ އެކަންކަން ބަޖެޓްގައި ހިމަނާފައި މަޖިލީހުން މުއިއްޒު އެދުނު ގޮތަށް ގިނަކަންކަން ފާސްކުރަން އުޅުނީމާ މަޖިލީހުގެ ބޮލަށް ކަނޑާލައިގެނެއް ނުރެކެވޭނެއެވެ. 

ފަނޑިޔާރުންގެ މުސާރަ ތިން ގުނަ ކުރާށާއި ސިފައިންނާއި ފުލުހުންގެ މުސާރަ ދެގުނަ ކުރާށާއި މިހެން ގޮސް ހެއްދެވިހާ ބައެއްގެ މުސާރަ ބޮޑުކުރަން ވައުދުވެ 2024 ގެ ބަޖެޓްގައި ހިމެނީ މުއިއްޒުގެ އިންތިގާލީ އޮފީހުންނެވެ. ބަޖެޓް ހެދީ މުއިއްޒުގެ އިންތިގާލީ އޮފީހުންކަން ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކަން 400 މިލިޔަން ރުފިޔާ ބަޖެޓްގައި ޖަހާފައި އޮތީމާ އެނގޭނެއެވެ. 

ބުނަން ހެއްޔެވެ. ތިރީގައި އެވާ އެންމެންނަށް މުސާރަ ކަނޑަ އެޅުމަކީ މަޖިލީސް ނޫން އެހެން ކޮން ބައެއްގެ ކަމެއްޔެވެ. މުސާރަ ބޮޑުކުރަން ބަޖެޓްގައި ހޭކެނޑޭ ވަރަށް އިންތިގާލީ އޮފީހުން ފައިސާ ހިމަނާފައި އޭގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް މަޖިލިޙުން މުސާރަ ކަނޑައަޅަން ޖެހޭ މީހުނަށް މުސާރަ ކަނޑައަޅާނެ ގޮތް ނިންމީމާ މަޖިލީސް ނުބައިކޮށް ފިތުނަ އުފައްދާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. 

އަތްގުޅި ނުކާވަރަށް މުސާރަތައް ބޮޑުކުރަން ވައުދުވެ އިންތިގާލީ އޮފީހުން ހެދި ބަޖެޓްގައި މުސާރަތައް ބޮޑުކުރަން ޖަހާ އެ ގޮތަށް މަޖިލީހުން ބަޖެޓް ފާސް ވީއިރު ވެސް ރައީސް މުއިއްޒު ހުރީ ގަހުގައެވެ.ދެނަހުރި ކަނޑެއް ފަޅެއް ނޫނެވެ. ތިމަންނާ މުސާރަ ބޮޑުކުރާކަށް ނޭދެމޭ މުސާރަ ބޮޑުކުރާކަށް ބޭނުމެއް ވެސް ނޫނޭ ބުނާނީ އެހެންވެތާއެވެ. ކުރެވޭ ނުކުރެވޭ ކަމެއް ކިޔޭ ނުކިޔޭ އެއްޗެއް ރައީސް ކަމުގައި ހުރި މީހާއަކަށް ނޭނގެއެވެ. މާތްކަލާކޯ މިހިރަ މުއިއްޒޫއެވެ. އެހާވަރުގެ ކަންކަން ނޭނގޭ އިރު ވެރިކަން ކުރަން ނޫޅެ އަވަހަށް އިސްތިއުފާ ދޭށެވެ. 

މުސާރަ ބޮޑުކުރަން ކަނޑައެޅީ ރައީސެވެ. ވައުދުވީ ރައީސެވެ. މުސާރަ ބޮޑުކޮށްގެން ރައީސަށް ޖެއްސުންކުރަންޏާ ކުރަނީވެސް ރައީސެވެ. މަޖިލީހެއް އެމްޑީޕީއެއް ނޫނެވެ.

ކޮންމެ ބަޔަކު ބަޖެޓް ހެއްޖަސް ބަޖެޓް ފާސް ކުރާނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުންނެވެ. މަޖިލީހުން ބަޖެޓް ފާސް ކުރަނީ ދައުލަތުގެ މުއައްސަސާތަކާ މަޝްވަރާކޮށް އެވަގުތަކަށް ގެނެވެން ހުރި ހުރިހާ ހެޔޮ ބަދަލެއް ގެނެސް ގެންނެވެ. އެގޮތުން ބައެއް ކަންކަން އިތުރުކޮށް ބައެއް ކަންކަން އުނި ކުރަންޖެހެއެވެ. ގެންނަންޖެހޭ ހުރިހާ ބަދަލެއް ގެނެސް ބަޖެޓް ފާސްކުރުމަކުން އަދި މަޖިލީހުގެ މަސައްކަތެއް ނުނިމެއެވެ. 

ދައުލަތުގެ ވަކި ހާއްސަ މަގާމުތަކަކަށް މުސާރަ ކަނޑައެޅުމަކީ މަޖިލީހުން ކުރަން ޖެހޭ ކަމެކެވެ. ބަޖެޓްގައި މުސާރަ ބޮޑުކުރަން ކަނޑައެޅިފައިވާ ދައިރާތަކާއި މުސާރަ ބޮޑު ކުރަން ފާސްކޮށްފައިވާ މިންވަރަށް ބަލައިގެން މަޖިލީހުން މުސާރަ ކަނޑައަޅަންޖެހޭ މަގާމުތަކަށް މުސާރަ ކަނޑައަޅާ ފާސްކުރުމަކީ މަޖިލީހުގެ ޒިންމާއެކެވެ. މާލިއްޔަތު ކޮމެޓީ އެކުރި މަސައްކަތަކީ މަޖިލީހުން މުސާރަ ކަނޑައަޅަންޖެހޭ މަގާމުތަކުގެ މުސާރަ މަޖިލީހުގެ ތަޅުމުން ފާސްކުރުމަށް ފެންނަ ގޮތް ކަނޑައެޅުމެވެ. ކޮންމެ ބަޔަކު މަޖިލީހުގައި ތިއްބަސް އެކަން ނުކޮށެއް ނުވާނެއެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން މުސާރަ ކަނޑައަޅަންޖެހޭ

• ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ
• ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާހެ ނައިބު
• މަޖިލިސް ރައީސް
• މަޖިލީހުގެ ނައިބު ރައީސް
• އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރު
• މަޖިލިސް މެމްބަރުން
• ވަޒީރުން
• އެމްއެމްއޭ ގަވަަރނަރ
• އެޓަނީ ޖެނެރަލް
• ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލް
• ފަނޑިޔާރުން
• ޤާޟީންނާއި މެޖިސްޓްރޭޓުން
• މޭޔަރުން
• ރަށު ކައުންސިލް ރައީސުންނާއި ނައިބު ރައީސުން
• ކައުންސިލް ތަކުގެ މެމްބަރުން
• މިނިވަން މުވައްސަސާތަކާއި ކޮމިޝަންތަކުގެ ރައީސުންނާއި އެތަންތާނގެ ނައިބުން
•  މިނިވަން މުވައްސަސާތަކާއި ކޮމިޝަންތަކުގެމެމްބަރުން
• ގާނޫނު ލާޒިމުކުރާ އިތުރު ބައެއް ފަރާތްތައް.

" ދެން މަލްސާ ތިއޮތް އުޅުއްވާގޮތެެއް، ކުރިން އެގޮތަށް އުޅެވިފައި ހުއްޓަސް ޑެޕިއުޓީ މިނިސްޓަރަކަށް ހުންނަވާއިރު އެހާބޮޑަށް ރައްޔިތުން ޑިސިވްކުރައްވަން މަސައްކަތްކުރައްވާކަށް ނުވާނެ" ކަމަށް ވިދާޅުވެ ދެއްވި ރައްދުގައި މެންބަރު ޔާސިރު ވިދާޅުވީ 2024 ވަނަ އަހަރަށް ފާސްކުރެވުނު ބަޖެޓުގައި ދައިލަތުގެ މުސާރަދޭ ފަރާތްތަކުގެ ޕޭ ހާރމަނައިޒޭޝަން ބަޖެޓު ކުރެވިފައިވާނެ ކަމަށެވެ. އެކަން އަދުގެ މާލީވަޒީރަށް އެނގިލައްވާނެ ކަމަށާއި، އޭގެ ތެރެއިން އެއްބަޔަކަށް މުސާރަތައް ކަނޑައެޅުމުގެ ޒިންމާ މަތިކުރެވިފައި އޮންނަނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް އަށް ކަމަށެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން މުސާރަ ކަނޑައަޅަން ޖެހޭ މީހުންގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަމަށް މެންބަރު ޔާސިރު ވިދާޅުވެފައިވަނީ:-

• ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ
• ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާހެ ނައިބު
• މަޖިލިސް ރައީސް
• މަޖިލީހުގެ ނައިބު ރައީސް
• އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރު
• މަޖިލިސް މެމްބަރުން
• ވަޒީރުން
• އެމްއެމްއޭ ގަވަަރނަރ
• އެޓަނީ ޖެނެރަލް
• ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލް
• ފަނޑިޔާރުން
• ޤާޟީންނާއި މެޖިސްޓްރޭޓުން
• މޭޔަރުން
• ރަށު ކައުންސިލް ރައީސުން
• ކައުންސިލް ތަކުގެ މެމްބަރުން
• މިނިވަން މުވައްސަސާތަކާއި ކޮމިޝަންތަކުގެ ރައީސުންނާއި އެތަންތާނގެ ނައިބުން
•  މިނިވަން މުވައްސަސާތަކާއި ކޮމިޝަންތަކުގެމެމްބަރުން
• ގާނޫނު ލާޒިމުކުރާ އިތުރު ބައެއް ފަރާތްތައް.

އަންނަ އަހަރު ކުރަން ކަނޑައެޅި ކަންތައް މަޖިލިސް ރިސެސްއަށް ދިއުމުގެ ކުރިން ނިންމަންޖެހޭ ކަމަށްވެސް އޭނާ ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. މާލިއްޔަތު ކޮމެޓީން ކުރިކަމަކީ އެއީކަމަށް ޔާސިރު ވިދާޅުވިއެވެ.

މަޖިލީހުން މުސާރަތައް ކަނޑައެޅުމުގައި ދައުލަތުގެ މާޤާމްތައް އެތުރިފައިވާ ގޮތަށް ރިޢާޔަތްކުރެވިފައި ވާނެ ކަމަށާއި އެކި މަޤާމްތަކަށް ކުރިއެރުން ލިބިފައިވާ % އާއި މެދު ހިޔާލް ތަފާތު ވެދާނެކަމަށާއި އެހެންވުމަކީ މައްސަލައެއް ނޫން ކަމަށް ޔާސިރުވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. އެކަމަށް ހިޔާލުވެސް ދެވޭނެ ކަމަށާއި ބަހުސް ހިންގޭނެ ކަމަށާއި ތަޅުމުގައި އިސްލާހުވެސް ހުށަހެޅޭނެ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ. ކޮމެޓީން ކޮންމެ ނިންމުމެއް ނިންމިޔަސް ވެސް ފާސްވާނީ ތަޅުމުން ފާސްކުރީމާ ކަމަށް މެންބަރު ޔާސިރު ވިދާޅުވިއެވެ. 

މަޖިލީހުގެ މާލިއްޔަތު ކޮމެޓިން ނިންމި އެ ނިންމުމަކީ އެމް.ޑީ.ޕީގެ މެމްބަރުން އަމިއްލަ އެދުން ބޮޑުވެގެން ކުރަންއުޅޭ ކަމެއް ކަމުގައި ސަރުކާރުގެ އިސްމަގާމެއްގައި ހުންނަވައިގެން ރައްޔިތުންނަށް ވިސްނަދެއްވަން އުޅުއްވުމަކީ ދެރަކަމެއް ކަމަށް ޔާސިރު ވިދާޅުވިއެވެ. " އެމް.ޑީ.ޕީގެ މެމްބަރުން މިކަން ބޭނުންވި ނަމަ މިކަން ކުރާނީ 2020 އަހަރު ނޫންތޯ. ދައުރު ނިމެން ވީމައި ނޫން ދެއްތޯ؟" ޔާސިރު ވިދާޅުވިއެވެ. ސަރުކަަރުން ޕޭހަަމަނައިޒޭޝަންގެ މަސައްކަތް ނިންމަވާ، ދައުލަތުގެ ދެން ތިއްބެވި މުވައްޒަފުންގެ މުސަަރާތަކަށް ގެނެވޭ ބަދަލުތައް އަވަހަށް ގެނެސްދެއްވުމަށް ގޮވާލަން ޔާސިރު ގޮވާލެއްވިއެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ރައީސް އަޒުލު ކުރުމަކީ އާކަމެއް ނޫނެވެ. މުޅި ދުނިޔެ ދަންނަ ދުސްތޫރީ ހަމައެކެވެ. ރައްޔިތުން އިންތިހާބުކޮށްފައި ހުރީތީ އެ މީހަކު ކުރާނެހާ ކަމެއް ކުރަން ދައުރު ހަމަކުރަން ރައީސަކު ބެހެއްޓުމަކީ ރައްޔިތުންގެ ނިންމުމަށް އިހުތިރާމް ކުރުމެއްވެސް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުން އިންތިހާބު ކޮށްފައި ހުރި ނައިބު ރައީސެއް ކަމުގައިވާ ޑރ. ޖަމީލުގެ އިތުބާރު ނެތިގެން ވަނީ އަޒުލް ކޮށްފައެވެ. އޭރު ނުވިގޯހެއް މިހާރަކު ވަކި ވެގެން އުޅޭނެ ކަމެއް ނެތެވެ.  

ރައްޔިތުން އިންތިހާބު ކޮށްފައި ހުރި ރައީސަކުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން އަޒުލް ކުރަން އުޅުމަކީ މަޖިލިސް ކުށްވެރިވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެއީ މަޖިލިސް މެންބަރުންނަށް އޮތް ހައްގެކެވެ. އެހެނެކޭ ކިޔާފައި މަޖިލިސް އުވާލުމުގެ ބާރެއް އެއްވެސް ފަރާތަކަށް ރާއްޖޭގެ ގާނޫނު އަސާސީން ލިބި ދީފައެއް ނެތެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް އުވާލަން ގޮވާލުމާއި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އެއްވެސް ހައްގަކަށް އަރައިގަންނަން އުޅުމާއި މަޖިލީހުގެ ހައްގަކަށް އަރައިގަތުމަކީ ކޮންމެ މީހަކު ކުރިޔަސް ގާނޫނީ ކުށެކެވެ. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ވިޔަސް، ސިފައިން ވިޔަސް، ފުލުހުން ވިޔަސް މަޖިލީހުގެ އެއްވެސް ހައްގަކަށް، އެއްވެސް އިމްތިޔާޒަކަށް އަރައެއް ނުގަނެވޭނެއެވެ. މަޖިލީހުގައި ތަޅެއްވެސް ނޭޅުވޭނެއެވެ. މަޖިލިސް އުވައެއްވެސް ނުލެވޭނެއެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނުގެ އިތުބާރު ނެތްކަމަށް ފާސްކުރަން މަޖިލީހުގެ މެންބަރުން ތަކެއް މަސައްކަތް ފެށިއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ރައީސް ޔާމީނުގެ އަމުރަށް ސިފައިން މަޖިލީހަށް ވައްދާ މެންބަރުން ފާރުމަތިން އުކާލާ މެންބަރުން ތަކެއްގެ ގޮނޑި ގެއްލުވާލީ މަޖިލީހުގެ ރިޔާސަތާއި މެޖޯރިޓީ މެންބަރުންގެ އެއްބާރުލުން ލިބިގެންނެވެ. މަޖިލީހާ ދެކޮޅަށް ސިފައިންލައްވާ ރައީސް ޔާމީނު ހިންގި އުދުވާނަށް ފިޔަވަޅުނާޅާ އޮތް އޮތުމަކީ އެކަން ހަލާލުވުމުގެ ސަބަބެއް ނޫނެވެ.

ކުއްލި ނުރައްކަލުގެ ހާލަތު އިއުލާނުކޮށްގެން ވެސް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަކަށް ހުންނަ މީހަކަށް މަޖިލިސް އުވައެއް ނުލެވޭނެއެވެ. މަޖިލިސް ސަސްޕެންޑެއްވެސް ނުކުރެވޭނެއެވެ. ކުއްލި ނުރައްކަލުގެ ހާލަތު އިއުލާނުކުރުމަށް ފަހު އެ ހާލަތު އިއުލާނު ކުރި ސަބަބު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ރައީސް އަންގަން ޖެހެއެވެ. ކުއްލި ނުރައްކަލުގެ ހާލަތު ދެމެހެއްޓުމަށް ހުއްދަދޭން އޮތް ތަނަކީވެސް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން އެ މީހުނަށް ގާނޫނު އަސާސީން ލިބިދޭ ބާރެއްގެ ބޭނުން ހިފާތީ އެކަމާ ދެކޮޅަށް ފިޔަވަޅެއް އެޅުމުގެ ބާރު ރައީސްއަކަށް ލިބިފައެއް ނޯވެއެވެ. ސިފައިންގެ ވެރިޔާއަށް ލިބިފައެއްވެސް ނޯވެއެވެ. ސިފައިންނާއި ފުލުހުންނަކަށް ވެސް ނޯވެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް ސަސްޕެންޑް ކުރަން ނުވަތަ އުވާލަން ކުރާ މަސައްކަތަށް އެއްބާރުލުން ދިނުމަކީ ސިފައިންނާ ފުލުހުންނަށް ކުރެވޭނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. ގައިރު ގާނޫނީ އަމުރަށް ކިޔަމަން ވުމެއް އެ މީހުންނަކަށް ނޯވެއެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ކުރެވޭ ގާނޫނީ މަސައްކަތަކާއި ގުޅިގެން މެންބަރަކަށް ނުވަތަ މެންބަރުން ތަކަކަށް ފިޔަވަޅެއް އެޅުމަކީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ކަމުގައި ހުންނަ މީހަކު ހަދާނެ އެންމެ ބޮޑު ގޯހެވެ. ގާނޫނު އަސާސީ ނަގަހައްޓާ ދަމަހައްޓަން ރައީސް ކޮށްގެން ހުރި ހުވައާއި ހިލާފުވުމެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒަށް ވެސް އޮތް ގޮތަކީ އިތުބާރުނެތް ކަމުގެ މައްސަލައެއް ހުށަހެޅިއްޖެނަމަ މަޖިލީހަށް ޖަވާބުދާރީވެ އިތުބާރު އޮތްކަން ސާބިތުކޮށް ދިނުމެވެ. މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީއާއި ދެކޮޅަށް މަޖިލީހުގެ ބާރު ކަނޑުވާލަން ނޫޅުމެވެ. ގާނޫނު އަސާސީ ނަގަހައްޓާ ދެމެހެއްޓުމެވެ.      

އޭ މިހިރަ ރައީސް މުއިއްޒޫއެވެ. އިތުރަށް ބަރަހަނާ ނުވެ ދެންވެސް އަވަހަށް ފައިބާށެވެ. މީހުންގެ ރުޅިގަނޑު ފަޅައިގެންދާން ތައްޔާރު ވެއްޖެއެވެ. އިތުރަށް އެންމެ ދުވަހަކު ވެސް ވެރިކަމުގައި ހުންނަ ވަރަށްވުރެ ތިޔައީ ދޮގުވެރިއެކެވެ. ދޮގު ހެދިއްޔަކީ އެއްކަމެއް ދެކަމެއް ގައެއް ނޫނެވެ. 

ކުރީގެ ސަރުކާރުން މަސްކަނޑު ވިއްކާލައިފިޔޭ ވެސް ކީމު ނޫން ހެއްޔެވެ. މަސް ކަނޑު ވިއްކާލިކަމަށް ބުނެ ފުމެއެރުވީ ރައީސް ސޯލިހު މޮރިޝަސް ބޮޑުވަޒީރަށް ފޮނުވި ސިޓީއަކުން ކަމަށް ގޮވާ ހެދީމު ނޫންހެއްޔެވެ. އެ ސިޓީއެއް ހާމަ ނުކޮށްގެން ހީވީ ދެންމެ ދެންމެ ބޮލަށް އުޑު ވެއްޓިދާނެތީ އުޅުނު ހެންނެވެ. އެ ސީޓީގައި އެޒާތުގެ އެއްވެސް ވާހަކައެއް ނުއޮންނާނެއޭ އޭރުގެ ސަރުކާރުން ބުނީމާ އެ އަޑެއް ނޭހީމު ނޫން ހެއްޔެވެ. 

ނުދައްކައިގެން އުޅުނު އެ ސިޓީ އެއް މިހާރު އެ އޮތީ މުއިއްޒު އަމިއްލައަށް ހާމަކޮށްފައެވެ. އެޔަކު ކަނޑު ވިއްކާލި ކަމަކަށް ނެތެވެ. ރާއްޖޭގެ ސިޔާދަތާއި މިނިވަންކަމާއި ސަރަހައްދަށް އަސަރެއް ކުރާ ޒާތުގެ އެއްވެސް ވާހަކައެއް އެސިޓީގައި ނެތްކަން އެއޮތީ ދިމާއަށް ފެންނާށެވެ.

ރައީސް ސޯލިހު މޮރިޝަސްގެ ބޮޑުވަޒީރަށް ފޮނުވި ސިޓީއާއި ގުޅުވާ މުއިއްޒު އިސްވެ ހުރެ ދެއްކި ދޮގު ވާހަކަތައް ހާމަވެ އުނަގަނޑު ރޮދި ކެނޑި ފޮށާވެއްޓި ރަނގަޅަށް މުއިއްޒު ބަރަހަނާ ވެއްޖެއެވެ. ނިވާކުރަން އަތް އެޅިޔަސް ދެން ނިވާ ވާނީ އަތްތިލައިގެ ބޮޑުމިންހާ ތަނެވެ.

ހާމަނުކޮށްގެން ކޮށިއަރައިގެން އުޅުނު ސިޓީއަކީ ބައިނަލްއަގުވާމީ ކޮންފަރެންސެއްގެ ހަވާސާގައި ރާއްޖޭގެ އޭރުގެ ރައީސާއި މޮރިޝަސްގެ ބޮޑުވަޒީރާ ދެކެވުނު ވާހަކަ ތަކަކާ ގުޅިގެން ރާއްޖޭން މޮރިޝަސްއަށް ފޮނުވި ސިޓީއެކެވެ. އެބުނާ ސިޓީއެއް އެއޮތީ ހާމަކޮށް ފެންނާށެވެ. 

ސިޓީގައި ބުނެފައި އޮތީ ޗާގޯހުގެ ސިޔާދަތީބާރު މޮރިޝަސްއަށް އޮތްކަމަށް އދ ގެ އާއްމު މަޖިލީހުން ނިންމި ނިންމުމަށް އިހުތިރާމްކުރާ ކަމަށެވެ. އަޅުވެތިކުރުމާ އަބަދުވެސް ރާއްޖެ ދެކޮޅުކަން ކަށަވަރު ކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުން ޗާގޯހުގެ ސިޔާދަތާ ގުޅިގެން އދ ގައި ދެން ވޯޓެއް ނަގާނަމަ މޮރިޝަސްއާއި އެއްކޮޅަށް ރާއްޖޭން ވޯޓުދޭން ނިންމާފައި ވާކަމަށެވެ. 

ޗާގޯހުގެ ސިޔާދަތީ ބާރު މޮރިޝަސްއަށް އޮތްކަމަށް ގަބޫލުކުރަން ނިންމިޔަސް އިޓްލޮސްގައި ހިންގަމުން ދިޔަ ކަނޑުގެ އިމުގެ މައްސަލައިގައި ރާއްޖޭގެ ސްޓޭންޑް ބަދަލު ނުކުރާ ކަމަށް ވެސް ސާފުކޮށް އެސިޓީގައި ބުނެފައިވެއެވެ. 

އަދި މޮރިޝަސްގެ ބޮޑުވަޒީރު އެދިވަޑައިގެންފައިވާ ގޮތުގެ މަތިން މޮރިޝަސްގެ ބޮޑުވަޒީރު ޗާގޯހަށް ރާއްޖެ މަގުން ވަޑައިތުމަށް ބޭނުންފުޅު ވާތީ އެކަމުގައި ރާއްޖޭން އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދެއްވާނެ ކަމަށް ވެސް އެސިޓީގައިވެއެވެ.

ނުދައްކައިގެން ފަޔަށް ހިނި އަރައިގެން އުޅުނު ސިޓީ އެއޮތީއެވެ. އެޔަކުކު ރާއްޖޭގެ ކަނޑެއް ވިއްކި ވާހަކައެއް އިޓްލޮސްގައި ކަނޑުން ބައެއް ދޫކޮށްލަން ދޫދޭނެ ވާހަކައެއް ނެތެވެ. މިހާރު ކިޔާނެ ނުކިޔާނެ އެއްޗެއް ނޭނގިގެން އެބައްދަލު ވުމުގައި ދެ ގައުމުގެ ވެރިން ދެއްކެވި ވާހަކަފުޅުތަކުގެ ލިޔެކިޔުމެއް ނެތޭކިޔައިގެން އަނެއް ބަރަހަނާއެއް ވާކަށް އުޅޭނެކަމެއް ނެތެވެ. އެކަމުގައި ހަދާފައި އޮތް ގޯހެއް ނެތުމުން އެސިޓީއާއި ގުޅިގެން ހަދައިގެން ފެތުރިހާ ދޮގުތައް ހަލާލުކުރަން ގައިވީދަން އިތުރަށް ނޫޅޭށެވެ.  ބަލާ ހޯދިވަރަކަށް ބަރަހަނާ ވާނީ މުއިއްޒެވެ. ދާނީ ދޮގަށް ދޮގެވެ. 

ދިވެހިން ގައުމީ ސަލާން ކިޔަން ފެށިފަހުން ފާއިތުވެ ދިޔަތަނުގެ މަންޒަރު ފެންނަން އޮތީ އެހެންނެވެ.

ދިވެހިން މޭމަތީގައި އަތް ބާއްވައިގެން ކޮޅަށް ތިބެނީ ހަމަ އެކަނި ނަމާދުގައެވެ. އެއަށް ގިޔާމް ވެސް އަދި ހަރަމް ބަނުން ވެސް ކިޔައެވެ. އެއީ ވާތްމަތީ ކަނާތް ބާއްވައިގެން ހުންނަ ހުރުމެވެ.

ކީރިތި ޤުރުއާނަށް ހުރުމަތްތެރި ކޮށް ހިތުމުގެ ގޮތުން އިހުގައި ޤުރުއާން އުފުލުމުގައި މޭމަތީގައި މުސްހަފު ޖައްސާލައިގެން ކީރިތި ޤުރުއާން އުފުލުމުގެ އާދައެއް ވަރަށް ފަހަކާ ޖެހެންދެން އޮތެވެ. 

ގައުމިއްޔަތައިގެން ކަމަށް ދެއްކެން ހިފިނުތިބެވޭ ބަޔަކު ސަރުކާރާ ހަވާލުވެ ގައުމީ ސަލާމުގައި މޭމަތީ ކަނާތް ބާއްވައިގެން ދެބައިކުޅައެއްބައި ހަރަމް ބަނީ މިދިޔަ ނޮވެމްބަރ 17 ގައި ޖުމްހޫރީ މައިދާނުގައި އޮތް ރައީސް މުޢިއްޒުގެ ހުވާ ރަސްމިއްޔާތުގައެވެ.

އެދުވަހު ބަން ބައި-ހަރަމް އެއީ ދިވެހިންގެ އާދަކާދަ ކަމަށް ހަދާ، މި ސަރުކާރުގެ ފަތުވާ މަޖިލިހުން އެކަން ހަލާލު ކުރީމާ އިތުރަށް ދައްކާނެ ވާހަކަ އެއް ނެތެވެ.

މުއިއްޒު ހުވާ ކުރެއްވި ދުވަހު ގައުމީ ސަލާމަށް އެންމެން ދެ ކަކުލުގައި އަތް އަޅައިގެން ބުރަކަށި ސީދާވާ ގޮތަށް ގުދަށް ނުތިބިކަން ނަސީބެވެ.

އެހެން ނަމަ ގައުމީ ސަލާމުގައި ބައި ހަރަމް ބަނުން ހުއްދަ ކުރިގޮތަށް، މި އަދަކީ ފަތުވާ މަޖިލިހުން ގައުމީ ސަލާމުގައި ފުލް ރުކޫޢުގައި ތިބުން ވެސް އާދަކާދައޭ ކިޔާ ހުއްދަކުރި ދުވަހަށް ވީސް ތޯއްޗެކެވެ.

މާއްދިއްޔަތާ އަމިއްލަ އެދުމާ މަގާމާ ޖާހަށްޓަކާ ދީނާ ގައުމާ އަގީދާ ނީލަން ކިޔާ މީހުނަށްވުރެ ވަކި ނުބައި ބަޔަކު ދުނިޔެތާކު ނުވާނެއެވެ.

ގަބޫލު ކުރަމެވެ. އެއް ގައުމަކުން އަން-ސްކިލްޑް ލޭބަރުންގެ ގޮތުގައި ރާއްޖެއަށް އެތެރެ ކުރެވޭނީ އެއްލައްކަ މީހުންނެވެ. ރާއްޖޭގައި މި ވަގުތު ތިބީ 90،624 ބަންގްލަދޭޝް މީހުން ކަމަށް ރާއްޖޭގެ ބޯޑަރ ކޮންޓްރޯލް ސިސްޓަމުން ދައްކަފާނެއެވެ. އާނއެކެވެ. 90،624 އަކީ އެއްލަކައެއް ނޫނެވެ. އެއްލައްކަ ހަމަވާން 9376 މަދެވެ. ކޮންމެ ހެނެއްވެސް އެއްލައްކަ ވާނީ ހަމަކުރާށެވެ. ރާއްޖޭގެ ހޯމް ލޭންޑް ސެކިއުރިޓީ ކަށަވަރު ކޮށްދެވޭނީ އޭރުންނެވެ. 

އަންތަރީހެއް ނުވާނެހެއްޔެވެ. ބަންގާޅީންގެ މައްސަލައަކީ ރާއްޖޭގައި ހަމަލަމަ ގެއްލިފައި އޮތް ގައުމީ މައްސަލައެއްކަން ހޯމްލޭންޑް ސެކިއުރިޓީ މިނިސްޓަރަކަށް ނޭނގެއެވެ. ރައީސް މުއިއްޒުގެ ވެރިކަމަށް ތިންހަތް ދުވަސް ވީއިރުވެސް ރަސްމީ ހިސާބު ތަކުން 136000 އަށް ވުރެ ގިނަ ބަންގާޅީން މަސައްކަތު މީހުންގެ ގޮތުގައި ތިބި ކަމަށް ރަސްމީ ހިސާބު ތަކުން ދައްކައެވެ. މީގެ 4 އަހަރު ކުރިއްސުރެ ބަންގާޅީ މަސައްކަތު މީހުން ރާއްޖެ އެތެރެކުރުމަށް ހުއްދަ ދިނުން ވަނީ ހުއްޓާލާފައެވެ. ބަންގްލާދޭޝް މަސައްކަތު މީހުން ރާއްޖެ އެތެރެކުރުމަށް ހުއްދަ ދިނުން ކުރީގެ ސަރުކާރުން ހުއްޓާލީ އެކަން އެހެން ނުކޮށް ވާން ނެތިގެންނެވެ. ގައުމީ ސަލާމަތަށްޓަކައެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ބޯޑަރ ކޮންޓްރޯލް އޮޓޮމެޓިކް ސިސްޓަމް ޒަމާނީ ފެންވަރަށް ގާއިމު ކުރެވުނީ ދާދި ފަހުންނެވެ. އޭގެ މާކުރިއްސުރެ ވެސް ބަންގާޅީ މަސައްކަތު މީހުން ފަސޭހަ ކަމާއެކު ރާއްޖެ އެތެރެވެ ބޭރުވެ އުޅެމުން ދިޔައެވެ. އެހެން ކަމުން އެ ހުރިހާ ރެކޯޑް ރަނުން ރަނަށް މިހާރު ފެންނަން ނެތިދާނެއެވެ. އެހެނެކޭ ކިޔާފައި ރާއްޖޭގެ ވިޔަފާރިވެރިންގެ ބޮލުގައި އަޅުވާފައި ބަންގާޅިން އެތެރެ ކުރަން އަލުން ހުއްދަ ދޭކަށް ނުޖެހެއެވެ. ހުއްދަ އޮތްތާކުން މީހުން ގެނެސްގެން ވިޔާފާރިވެރިން އެމީހުންގެ މަސައްކަތްތައް ކުރަމުން ދާނެއެވެ. 

ވެގެން އުޅެނީ އެހެނަކުން ނޫނެވެ. އިންސާނީ ވަގުފާރިއަކީ ފިސާރި ފައިދާ ބޮޑު ނުލާހިކު ލުއިކޮށް އަމިއްލަ ޖީބަށް ފައިސާ އަޅާލެވޭ ކަމެކެވެ. އިންސާނީ ވަގުފާރިއަށްޓަކާ ބަންގާޅު މީހުން އެތެރެ ކުރަން ހުޅުވާލުމުގެ ބޭނުމުގައި ގާނޫނީ އަދަދު ހަމަނުވާ ކަމަށް ބުނެ ވަގުފާރިއަށް ބަންދުކޮށްފައި ހުރި ދޮރުގެ ތަންޑު ނައްޓާލީއެވެ. އިންސާނީ ވަގުފާރި ހިންގުމުގެ ރެކޯޑް އޮތް މީސް މީހުންގެ އަތްމައްޗަށް ލޭބަރުން އެތެރެކުރުމުގެ ހުއްދައާއި ކޯޓާދިނުން އެރީމާ ފިސާރި ކުޅިކުޅެލާނެއެވެ. ބާރުފޯރާ ހަމަޔަށް އާދެވުނީމާ ޑާޓާ ބޭސް ބަދަލުކޮށްގެން ވެސް އުސޫލުގެ ތެރެއިން ވަގުފާރި ހިންގާލާނެއެވެ. 

ވަކިކަމެއް ހަލާލު ކުރުމަށް ޑާޓާ ބޭހަށް ބަދަލު ގެނައުމަކީ މިސަރުކާރަށް މިވީ މަހެއްހާ ދުވަހުގެ ތެރޭގައި އާއްމު ކަމެއްކަން އެނގެއެވެ. އެއް ގައުމަކުން އެންމެ ގިނަ މީހުން އެތެރެކުރެވޭނެ ކަމަށް ގާނޫނުގައި އޮތް އަދަދު ހަމަނުވާކަން ދެއްކުމަށްޓަކާ ބޯޑާރ ކޮންޓްރޯލް ޑާޓާބޭހަށް މި ސަރުކާރުން ބަދަލު ނުގެންނާނެ ކަމުގެ އެއްވެސް ޔަގީން ކަމެއްނެތެވެ. އެކޮނޮމިކް މިނިސްޓްރީގައި އޮތް ލޭބަރުންގެ ޑާޓާތައް ޑިލީޓްކުރި ބަޔަކު ބޯޑަރ ކޮންޓްރޯލްގެ ޑާޓާތައް ބަދަލުކޮށް ބޭނުންވާ ގޮތަށް ބަދަލު ނުކުރާނެ ކަމަށް ގަބޫލެއް ނުކުރެވެއެވެ.

މޭންޑޭޓް ބަދަލުވުމަކީ ކުރީގެ ނިންމުންތަކާއި އުސޫލުތަކާ ރެކޯޑްތައް ފުހެލަން ޖެހޭ ސަބަބެއް ނޫނެވެ. ކަންކުރަމުން އައި ގޮތް ބަދަލުވިޔަސް ކުރީން ކޮށްފައިވާ ކަންކަން ކޮށްފައިވާގޮތް ރެކޯޑްތަކުން ފެންނަން ހުންނަން ޖެހެއެވެ. އެއްޔަކީ ވުޖޫދުން ފުހެވިގެން ދާންޖެހޭ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ.  

ދެލޯ ސަލާމަތުން ހުރި ވަޒީރެއް ނަމަ ރާއްޖޭގައި އޮތް ބޮޑު މުސީބާތަކަށް ބަންގާޅީން ވެފައިވާކަން އެނގޭނެއެވެ. ގަވައިދުގެ ތެރެއިންނާ ގައިވައިދާ ހިލާފަށް ރާއްޖޭގެ އަބާދީގެ ބޮޑެތި މީހުންގެ އާބާދީގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބައިހާ ބަންގާޅިން އުޅޭކަން އެނގޭނެއެވެ. އުސޫލުގައި އޮތް އެންމެ ހަނިމަގު ހޯދައިގެންވެސް ބަންގާޅީން އެތެރެކުރަން އުޅޭނީ ގައިމު ކަމެއްވީމައެވެ. އިންސާނީ ވަގުފާރި ކުރަން ވެރިކަން ހިސޯރުކުރި ބައެއްވިއްޔާ އުސޫލުގެ ތެރެއިން ބަންގާޅީން އެތެރެކުރެވޭނެ ގޮތްވެސް ހަދާނެއެވެ. ހޯމް ލޭންޑް ސެކިއުރިޓީ ކަށަވަރު ކުރެވޭނީ އޭރުންތާއެވެ. އެއް ގައުމަކުން އެތެރެ ކުރެވޭނެކަމަށް ގާނޫނުގައި އެބުނާ އެއްލައްކަ ދުވަހަކުވެސް އިހުސާނަކަށް ހަމައެއް ނުވާނެއެވެ.  

ރަސްމާލެ ނަމަކަށް ކިޔައިގެން ހިއްކިޔަސް އެ ތަނަކީ މާލެއަކަށް ނުވާނެއެވެ. މާލޭގައި ދިރިއުޅޭ މީހުނެއްވެސް ފުށިދިއްގަރުފަޅަކީ މާލެ ކަމަކަށް ގަބޫލެއް ނުކުރާނެއެވެ. ވިލިމާލެ، ހުޅުމާލެ ކިޔާހެން ރަސްމާލެ ކިޔަންވީ އަރި އަތޮޅު ރަސްދު އާއި ރ. އަތޮޅު ރަސްމާދޫއަށާއި ރަސްގެތީމަށެވެ. އޭރުން އެ ރަށް ރަށަކީ މާލެއަށް ބަދަލުވީއެވެ. ކޮންމެ ތާކު އޮތަސް ވަރިހަމަތާއެވެ. 

އައްޑޫ އަތޮޅު ގަމަށް ގަންމާލެ ކިޔާފައި، ކަށްބޯހުރައަށް ކަށްމާލެ ކިޔާފައި ކޯއްޓޭއަށް  ކޯއްމާލެ ކީމާ އައްޑޫ ވެސް މާލެއަށް ވާނެއެވެ. ތުރާކުނަށް ތުރަމާލެ ކިޔާފައި އުލިގަމަށް އުލިމާލެ ކީމާ ނިމުނީއެވެ. އޭރުން އެ ހުރިހާތަނެއް އޮންނާނީ މާލެއަށް ވެފައެވެ.

އަޖައިބެއް ނުވާނެ ހެއްޔެވެ. ބުރިޖަކުން ފުރަމާލެއާއި ގުޅާ ލެވެން ނެތް ރަށެއް ހިއްކާފައި ނަމުގެ އެއްބަޔަށް މާލެ ކިޔަކަސް އެތަނެއް މާލެއަކަށް ނުވާނެއެވެ. ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކައިގެން ރަސްމާލެއޭ ކިޔައިގެން އުޅުނަކަސް މާލޭ މީހުނެއް އެއްޔަކީ މާލެ ކަމަށް ބަލައިގެން އެތަނުން ހިޔާވަހިކަން ހޯދާކަށް ނޫޅެއެވެ. މާލޭ މީހުން މާލެ ކަމަށް ބަލަނީ ކުޑަމިނުން ބުރިޖަކުން މާލެއާ ގުޅާލެވޭ ގޮތަށް އޮންނަ ތަންތަނެވެ.

ހުޅުމާލެ ހިއްކާ ފްލެޓާއި ރޯ ހައުސްއަޅާ ހެއްޖަކަސް އެތަނުގައި ބަޔަކު ހެޔޮވަރަކަށް އާބާދުވެ ކާރޫ ބާރު ހިނގައިގަތީ ބުރިޖުން މާލެއާ ގުޅާ ލުމުންނެވެ. އޭގެ ކުރިން ދިޔަބަޔަކު ގޮސް އުޅުނީ އެއްވެސް އެހެން ގޮތެއް ނެތިގެންނެވެ. ފުށިދިއްގަރުފަޅަކީ ފަސޭހަ ރަހުމަތެއްގައި ބުރިޖަކުން ގުޅާލެވޭކަށް އޮތް ތަނެއް ނޫނެވެ. މި ޒަމާނުގެ ޓެކްނޮލޮޖީއަށް ބަލާއިރު ފަހަރެއްގައި ބުރިޖެއް އަޅައިގެން ގުޅުވާ ނުލެވޭނެއެކޭ ބުނާކަށް ނެތީމެވެ. ފުށިދިއްގަރުފަޅު މާލެއާ ދޭތެރޭގައި ބުރިޖެއް އަޅަން ހިނގާ ހަރަދު ހަނދަން އަރަން ވެސް ކުރަން ނުޖެހޭނެއޭ ބުނާހާ ހަރަދު ބޮޑުވާނެއެވެ. 

އެންމެ ރަނގަޅެވެ.  މިއަދު ހިއްކަން ފެށީ ރަސްމާލެއެވެ. މާލެ ތަކުގެ ވެރިމާލެއެވެ. މާލޭ މީހުނަށް ބޯހިޔާވަހިކަން ދޭން މާލެއާއި ގުޅުވާލެވެން ނެތް ތަނެއް މާލެއާއި މާދުރުން ހިއްކާފާ ރަސްމާލެ ކީމާ އެތަނަކީ މާލެ ކަމަށް ބަލައިގެން އެތަނަށް ދިރިއުޅުން ބަދަލު ކުރަން ބޭނުންވާ ބަޔަކު މާލޭގައި ތިބިތޯ ކުޑަމިނުން ބަލާލެވުނު ހެއްޔެވެ. މާލޭ މީހުނަށް ބޯހިޔާވަހި ކަމަށް ހިއްކާ ތަނެއް ނަމަ ފަސޭހައިން އެރަށާ މާލެއާ ގުޅުވާލެވެން ނެތުމުން އެތާ ދިރިއުޅެން ތިބި މީހުންގެ ހިޔާލު ހޯދާލީހެވެ. ކުށްވެރިންތަކެއް ލާން ހަދާޖަލެއް ނަމަ ޖަލު މީހުން ރުހުނަސް ނުރުހުނަސް ކޮންމެ ތާކުވެސް ޖަލެއް އެޅިދާނެއެވެ. ބަޔަކު ދިރިއުޅެން ތަނެއް ދައްކަން ވާނީ އެބައެއްގެ ރުހުން އޮތްތާކުންނެވެ. 

ބަޖެޓްގައި އެކަމަށް ފައިސާނެތި ސަރުކާރު ކުންފުންޏެއް ޖާމިނު ކުރުވައިގެން އެހާ ހަރަދުބޮޑު އަގުބޮޑު ބިޔަ ޕްރޮޖެކްޓެއް ރައްޔިތުންގެ ބޯހިޔާވަހިކަން ހޯދާދޭށޭ ކިޔާފައި ނުފަށާނެއެވެ. ދައުލަތުގެ ދަރަނި އިންތިހާގައި އޮއްވާ ހޭޖެހޭ ބަޔަކު އެކަމެއް ނުކުރާނެއެވެ. އަމްދުން މާލެއާއި ގުޅުވާލެވެން އޮތް ފަޅުތަކެއް ހިއްކާ ގޯތިތަކެއް ދީފައިވަނިކޮށް އެކަން ހުޢްޓާލާ އަލަށް އެހެން ކަމެއް ނުފަށާނެއެވެ. އޭގެ ފަހަތުގައި އެސްއީޒެޑްގެ ނަމުގައި އަދިވެސް ކުރަންއުޅޭ ކަމަކީ ފ. އަތޮޅު ވިއްކާލުމެވެ. 

ރައީސް މުއިއްޒާއި އެ މަނިކުފާނުގެ ނައިބު ހުސައިން މުހައްމަދު ލަތީފް އަޒުލް ކުރެވިއްޖެނަމަ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޒިންމާތައް ވަގުތީގޮތުން އުފުއްލަވާނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީޙުގެ ރައީސްއެވެ. މިހާރު މަޖިލީހުގެ ރައީސް ކަމުގައި ހުންނެވީ އެމްޑީޕީގެ މެންބަރު އޮނަރަބަލް މުހައްމަދު އަސްލަމެވެ. މަޖިލީހުގެ ރައީސަށް ލާޒިމުވެގެން ވަނީ ގާނޫނު އަސާސީގައި ބުނާ މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި ރިޔާސީ އިންތިހާބެއް ބާއްވާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަކު އިންތިހާބު ކުރުވުމެވެ. އެހެން ކަމުން އަސްލަމް ރައީސިުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ކަމުގެ ޒިންމާތައް އުފުއްލަވާނީ ރައްޔިތުންގެ ވޯޓަކުން ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާ ކަމަށް މީހަކު ހޮވެންދެނެވެ.

ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ މަސްރަހުގެ އޮއިވަރު ހުރިގޮތުން ރައީސަކު އަޒުލްކޮށްފާ އެހެން މީހަކު ރައީސްކަމަށް ހޮވުމަކީ އާދައިގެ ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ. އަމްދުން ވަކި ޕާޓީއެއްގެ އާރާބާރު އޮވެގެން ވެރިކަމެއް ނިންމާލުމަށް ފަހު އެ ޕާޓީން މީހަކު ވެރިކަމަށް ގެނައުމަކީ ފަސޭހަ ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ. ސިޔާސީ ޕާޓީތަކާ މެދު ރައްޔިތުންގެ ނުތަނަވަސްކަން އިންތިހާއަށް ބޮޑު ދުވަސް ވަރެއްގައި ގައުމު ހަމަ މަގަށް އެޅުވުމަށް ވަކި ޕާޓީއަކަށް ބާރުދޭން ރައްޔިތުން އެހާ ބޭނުން ނުވެދާނެއެވެ. އެހާލަތުގައި ގިނަ ބަޔަކު ގަބޫލުކުރާ ވިސްނުމަކަށް ސިޔާސީ ޕާޓީތަކުން އާދެވޭތޯ ބެލުމުގެ މުހިންމުކަން ވަރަށް ބޮޑެވެ. 

މަލްޓި ޕާޓީ ޑިމޮކްރަސީއަށް ރާއްޖެ ނަގުލުވަމުން އައި ދުވަސްވަރު ވެސް ގިނަ ކަންކަމުގައި ހުއްޓުން ތަކެއް އެރިއެވެ. ގާނޫނު އަސާސީ އިސްލާހު ކުރަން އެއްކުރި ރައްޔިތުންގެ ހާއްސަ މަޖިލިސް ހުއްޓި ގާނޫނު އަސާސީގައި އެންމެ އަކުރެއް ނޭޅި އެތައް ދުވަހެއް ދިޔައެވެ. ގާނޫނު އަސާސީގެ މަސައްކަތް ކުރިއަށް ހިނގައިގަތީ މެދުމިނު ސިޔާސަތެއް ގަބޫލުކުރާ އެންމެނާ ވެސް ގުޅުން ބެހެއްޓޭ ގައުމު އިސްކުރާ ލީޑަރަކު މަޖިލީހުގެ ރިޔާސަތަށް ގެނެވުނު ހިސާބުންނެވެ.

ރާއްޖޭގެ ގިނަކަންކަން މަރުތަޅާ ހަމައަށްދާ ކޮންމެ ފަހަރަކު ރައްޔިތުންގެ ލީޑަރެއްގެ ގޮތުގައި އިސްވެ މަސައްކަތް ކުރައްވާތީ ފެންނަނީ އޮނަރަބަލް ގާސިމް އިބުރާހީމެވެ. ސިޔާސީ ވާދަވެރިކަމުގައި ގާސިމް އިބުރާހީމަށް ރާއްޖޭގެ ރައީސްކަމަށް އިސްވެވަޑައި ގަތުމަކަށް ފުރުސަތެއް ލިބި ވަޑައިގެންފައެއް ނެތެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ކޮންމެ ވެރިކަމެއްގައި ކިންގ މޭކަރެއްގެ ރޯލު އަދާ ކުރައްވަނީ ގާސީމް އިބުރާހީމެވެ. ވެރިކަން ލިބެނީ ގާސިމް އަރުއްވާ ފަޅިއަކަށެވެ. އެންމެ ފަހުން އޮތް ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ގާސިމް އިބްރާހީމް ފަޅިއެއް ނުނަންގަވާ ހުންނެވީ ހަނެވެ.

ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ މަސްރަހު އޮތް ގޮތުން ޑރ. މުއިއްޒަށް ރާއްޖޭގެ ރައީސްކަން ކުރެއްވުމަކީ އެހާ ފަސޭހަ ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ. ޑރ. މުއިއްޒަށް އެންމެ ރައްކާތެރި ގޮތަކީ އިސްތިއުފާ ދެއްވުމެވެ. އިސްތިއުފާ ނުދެއްވިޔަސް މުއިއްޒު އިންޕީޗް ކުރާނެ ކަމަކީ ޝައްކެއް ނެތް ކަމެކެވެ.

ޑރ. މުއިއްޒުގެ ސަރުކާރު އަޒުލްކޮށް މުއިއްޒުގެ ދައުރުގައި ބާކީ އޮތްބައި ގާސިމް އިބުރާހީމް އިސްވެ ހުންނަވާ ގައުމީ އެއްބައިވަންތަ ކަމުގެ ސަރުކާރަކުން ފުރިހަމަ ކުރުމަށްވުރެ މޮޅު އެއްވެސް ގޮތެއް ގައުމަކަށް މިހާރަކު ނެތެވެ. ހުރިހާ ސިޔާސީ ޕާޓީއެއް ތަމްސީލުކުރާ ކެބިނެޓެއް ރައްޔިތުންނަށް ހުށަހަޅައިގެން ރައީސްކަމަށް ގާސިމް އިބްރާހީމް އިންތިހާބުކޮށްގެން ސަރުކާރުގެ އޮނިގަނޑާއި ގާނޫނީ އޮނިނޑު ހަމަމަގަށް އަޅުވާ ތަރުތީބުކުރުމަށް ރައްޔިތުންނަށް ލިބޭ މިއީ ރަނުގެ ފުރުސަތެކެވެ.

ގާނޫނު އަސާސީ އިސްލާހު ކުރުމާ ގާނޫނު އުވާލުމާއި ގާނޫނަށް އިސްލާހު ގެނައުމަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް އޮންނަ ބާރެކެވެ. ޒިންމާއެކެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ގާނޫނަކަށް ނުވަތަ ގަވާއިދަކަށް އިސްލާހެއް ގެންނަން އުޅުމަކީ ގާނޫނީ ސަރުކާރަށް ލޮޅުންއަރާ ފައިހަރުނުލައިގެން ސަރުކާރު ވެއްޓެން ޖެހޭ ސަބަބެއް ނޫނެވެ.  

އެހެނެއް ކަމަކު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަޒުލް ކުރުމުގެ ގާނޫނީ އިޖުރާތަށް އިސްލާހު ތަކެއް ގެނައުމަކީ ސަރުކާރަށް ލޮޅުން އަރާ ކަމަކަށް ވެއްޖެއެވެ. ގާނޫނީ ހަމަތަކުގެ މަތީން ރައީސް އަޒުލް ކުރުމުގެ އިޖުރާތު އިސްލާހު ކުރަން އުޅުމަކީ ގާނޫނީ ސަރުކާރަކަށް ލޮޅުން އަރުވާލުން ކަމަށް ރައީސް މުއިއްޒަށް ވެއްޖެއެވެ. އެކަމަކީ ގައުމަށް ޣައްދާރުވުން ކަމަށް ރައީސް މުއިއްޒަށް ވެއްޖެއެވެ. 

ގާނޫނީ ހަމަތަކުގެ ތެރެއިން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަޒުލް ކުރުމަކީ ގާނޫނު އަސާސީން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ލިބިދީފައިވާ ހުއްދަ ހަލާލު ބާރެކެވެ. 5 އަހަރަށް ވެރިކަމަށް ހޮވާފާ ހުންނަ މީހާ ގާނޫނާއި ހިލާފަށް ވެރިކަން ކުރަންޏާ ރީތިކޮށް ވެރިކަމުން ބޭލުމަކީ މަޖިލީހަށް ލާޒިމު ކަމެކެވެ. އެހެނެކޭ ކިޔާފައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް އުވާލުމުގެ ބާރެއް ރައީސަކަށް ވެސް އެނޫން ބަޔަކަށް ވެސް ލިބިގެން ނުވެއެވެ. 

2008 ވަނަ އަހަރު އައު ގާނޫނ އަސާސީއަށް ވެރިކަން ހިންގަން ފެށީއްސުރެ އަޒުލު ކުރުމުގެ ވާހަކައަކީ ކޮންމެ ވެރިކަމެއްގައި ވެސް ތިލަވާ ވާހަކަ ތަކެކެވެ. އިދިކޮޅު ވާދަވެރިން ކުރެވޭތޯ އުޅުނު ކަމެކެވެ. ރައީސް ނަޝީދަކީ ވެސް ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ ސާފު އަގުލަބިއްޔަތުން 5 އަހަރަށް ރައީސް ކަމަށް ހޮވި މީހެކެވެ. ރައީސް ނަޝީދު އިސްތިއުފާ ދިނުމަށް މަޖުބޫރު ކުރުވީ މަގުމަތިންނެވެ. މަޖިލީހުގެ ތެރެއިން ގާނޫނީ ހަމަތަކުން އަޒުލު ކުރެވޭނެ ގޮތް ނެތިގެންނެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނު ވެރިކަމުގައި މަޖިލީހުން ބޭނުން ވުމުން ދެ ނައިބު ރައީސުން އަޒުލު ކުރިއެވެ. ގާނޫނީ ސަރުކާރަށް ލޮޅުމެއް ނާރައެވެ. އެކަމާ އުޅެ ރައްޔިތުން އިންތިހާބުކުރި ނައިބު ރައީސަކު އަޒުލްކޮށް ނިންމާލިއިރު އެމީހުން ޣައްދާރުންނަކަށް ނުވެއެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނު ވެރިކަމުން އަޒުލު ކުރުމަށް އޭރު އޮތް މަޖިލީހުގެ ތެރެއިން މަސައްކަތް ކުރިއެވެ. އެކަމާގުޅިގެން ފާރުމަތީން މެންބަރުންތައް އުކާލާ މަޖިލީހުގައި ތަޅު އެޅުވީއެވެ. 13 މެންބަރެއްގެ ގޮނޑި ގެއްލުވާލާ މަޖިލީހަށް ހާލަތުއްޒަރޫރާ ( ޑޮކްޓަރިން އޮފް ނެސެސިޓީ) އުފަން ކުރުވިއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ރައީސް ޔާމީނުގެ ދައުރު ނިމެން ވީއިރުވެސް އަޒުލު ނުކުރެވި ވެރިކަމުގެ ދައުރު ހަމަވީއެވެ. 

ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގެ ފަހު އަހަރު ރައިސް ސޯލިހު އަޒުލް ކުރުމަށް ގިނަގުނަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރިއެވެ. އެކަމުގައި އިސްވެހުރީ މިހާރު ފިޝަރީޒް މިނިސްޓަރަކަށް ހުންނެވި އޭރުގެ ނައިފަރު ދާއިރާގެ މެންބަރު އަހުމަދު ޝިޔާމެވެ. ރައިސް ސޯލިހުގެ އިތުބާރު ނެތްކަމަށް ފާސްކުރުމުގެ މަސައްކަތް ފަށާކަން މަޖިލީހުގެ ފްލޯރގައި އިއުލާނު ކުރީ މިއަހަރު (2023)ގެ ޖުލައިމަހު ނައިފަރު ދައިރާގެ މެންބަރު ޝިޔާމްއެވެ. އެޔާއެކު ރައީސް ސޯލިހުގެ އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ މައްސަލަ މަޖިލީހަށް ވެއްދުމަށް ބޭނުންވާ އަދަދަށް މެންބަރުންގެ ސޮއި ހޯދުމުގެ މަސައްކަތް ފެށިއެވެ. އުޅެއުޅެ ބައްޔަށް މައްސަލަ ވެއްދުމަށް ބޭނުންވާ އަދަދަށް ސޮއި ހަމަނުވެ މައްސަލަ ދިޔައީ ފަނު ފުލުންނެވެ. 

ރައީސް މުއިއްޒުގެ އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ މައްސަލަ ވައްދާ މުއިއްޒު އަޒުލުކުރާ ވާހަކައެއް އަދި ބަޔަކު ނުދައްކައެވެ. ސޮއި ހަމަ ނުވެގެން މައްސަލަ ނުވައްދާ ތިބޭކަށް އެމްޑީޕީ ޕީޖީ ގްރޫޕުން މިއަދަކު ނުޖެހޭނެއެވެ. ގާނޫނީ އިމުގެ ތެރެއިން މުއިއްޒު ވެރިކަމުން ބާލަން ޖެހެންޏާ ބޭލޭވަރުގެ ހަކަތަ އެމްޑީޕީގައި އެބައޮތެވެ. ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރު މުއިއްޒަށް އޮތްތޯ ނެތްތޯ ބަލައިލަން ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓަކަށް ދިޔަސް ރައްޔިތުންގެ ބޮޑު މެޖޯރިޓީ މިހާރު މުއިއްޒަށް ބުނާނީ ނޫނެކޭކަން ކަށަވަރެވެ.

ރައީސް ސޯލިހު ވެރިކަމުގައި ނައިފަރު ޝިޔާމްމެނަށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަޒަލުކުރަން އުޅުމަކީ ޣައްދާރު ވުމަށް ނުވެފައި ރައީސް މުއިއްޒު އަޒުލުކުރުމަކީ ޣައްދާރުވުން ކަމަށް ވާގޮތެއް ނޭގެއެވެ. ރައީސް ސޯލިހު ވެރިކަމަށް ރައްޔިތުން އިންތިހާބުކުރީ ރައްޔިތުންގެ %65 އަށްވުރެ މަތީ އަގުލަބިއްޔަތަކުންނެވެ. ރައީސް މުއިއްޒު އިންތިހާބު ވެފައި ވަނީ %54 ޕަސެންޓުންނެވެ. ރައްޔިތުންގެ މާބޮޑު އަގުލަބިއްޔަތަކުން އިންތިހާބު ކޮށްފައި ހުރި ރައީސަކު އަޒުލްކުރަން ނައިފަރު ޝިޔާމުމެން އުޅުނު އުޅުން ގައިރު ގާނޫނީ ނުވެފައި އެއަށްވުރެ ދަށް އަގުލަބިއްޔަތަކުން ހޮވިފައި ހުރި ރައީސަކު އަޒުލް ކުރަން އުޅުން ނައިފަރު ޝިޔާމުމެނަށް ގައިރު ގާނޫނީ ވާގޮތެއް ބުނެބަލާށެވެ. 

ގާނޫނު އަސާސީން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް އެއީ ދީފައި އޮންނަ މުތުލަގު ބާރެކެވެ. ގާނޫނު އަސާސީގައި ބަޔާން ވެގެންވާ ކަމެއް ކުރުމަކީ ބަޣާވާތް ކުރުން ނޫނީ ޣައްދާރުވުން ކަމަށް ބުނާ މީހާ ވާހަކަ އެދައްކަނީ ބަޣާވާތުގެ ބަހުރުވައިންނެވެ. ގާނޫނު އަސާސީގެ ސާފު ނައްސަކާ ދެކޮޅުވާ މީހާ ޣައްދާރަކަށް ނުވެ ގާނޫނު އަސާސީ ނަގަހައްޓާމީހާ ޣައްދާރަކަށް ވާނެ ހަމައެއް ނެތެވެ.

ސާފުކޮށް ކަނުލާ އަޑު އަހާށެވެ. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އާއި އޭނާގެ ނައިބު އަޒުލް ކުރުމަކީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހަށް އޮތް ބާރެކެވެ. ދޮގާ އޮޅުވާލުމާ މަކަރު ހަދައިގެން މީހަކު ވެރިކަމަށް އަރާފާނެކަން ގާނޫނު އަސާސީ ދަނެއެވެ. މަޖިލިހަށް އެބާރު ދީފައި އެ އޮތީ އެހެން ވެގެންނެވެ.

އެކަން ކުރެވޭ އިޖްރާއާތަށް ބަދަލެއް ގެނައުމަކީ އެކަން ކުރުމެއް ނޫނެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު އަޒުލް ގެ 3 އަކުރު އިވުމާއެކު އިސްތަށިތަށް ކޮޅަށްޖެހި ގައިން ހީބިހި ނަގާ ރޫރޫ އަޅާ މީހަކު ހުރިއްޔާ އެއީ ކިހިނެއްވާ ކަމެއްތޯ ބަލަން އެބަޖެހެއެވެ. މިސްކިތު ހުޅުޖެހި މީހާ ވެސް ބޭޒާރުވީ އަމިއްލަ އަށެވެ.

އަޒުލް ގެ އަޑު އިވެން ފެށުމާއެކު ސަރުކާރު ދީން ވެރިވެގަތީ އަމަށަކު ވަރަކަށް ނޫނެވެ. ހީވަނީ ބަރަހަނާ ސައިޓްތަކަށް ވަދެވޭތޯ ރައްޔިތުން ލައްވަ ފިތްތަކަށް އޮއްބަން ސަރުކާާރު ބޭނުންވާ ހެންނެވެ.

އަޒުލްގެ އަޑާއެކު ސަރުކާރުގެ ދީންވެރިކަން އޮހިގެންފިއެވެ. ނަމާދާއި ޒަކާތާއި ރޯދައާއި ހައްޖުގެ ވާހަކަ ދައްކައިގަތީ އަމަށަކު ވަރަކަށް ނޫނެވެ. ބުނަން ހެއްޔެވެ؟ ދީން ދެކެ ލޯބިވާ މީހުންގެ ބަހާ ޢަމަލާ ދިމާވާނެއެވެ.

ވައުދެއް ވެއްޖެއްޔާ ޚިލާފުވެ، ބަހެއް ބުނަންޏާ އޭގައި ދޮގާ މަކަރާ އޮޅުވާލުން ހިމަނާ، މުދަލެއް ފައިސާއެއް ނުވަތަ މަސްއޫލިއްޔަތަކުން ވިޔަސް އަމާނާތަކާ ހަވާލުވެ އެއަށް ޚިޔާނާތްތެރިވާ މީހާ އެއީ ދީން ދެކެ ލޯބިން އުޅޭ މީހެއް ނޫނެވެ. އެ 3 ސިފަ އެކުލެވިއްޖެ ނަމަ އެއީ ކޮން ބާވަތެއްގެ ބައެއްކަން އިސްލާމުން ދަނެއެވެ.

ގޭގޭގައި ގެންގުޅޭ ނޯކަރުން ފެށިގެން ބަންގާޅީން ނޫލޭ ދާއިރާއެއް ރާއްޖޭގައި ނެތެވެ. ކަންމަތީ ފިހާރަތަކާއި ހޮޓާ ކެފޭ ރެސްޓޯރެންޓަށް ދާންދެން ކޮންޓްރޯލު ކުރަނީ ބަންގާޅީންނެވެ. މަސްވެރިކަމާ ދަނޑުވެރިކަމާއި އިމާރާތް ކުރުމުގައި ވެސް ބަންގާޅީންނެވެ.

ހަށިވިއްކުމާއި ޑްރަގާއި އެހެނިހެން ބޮޑެތި ބޮޑެތި ޖަރީމާ ހިންގުމުގައި ބަންގާޅިން އުޅެނީ އަތް އަނބުރާލާފައެވެ. ދުވަހު ކުއްޔަށް ކޮޓަރި ދޫކުރުމާއި އެނޫންވެސް އާމްދަނީއެއް ލިބެންނާ ލިބޭހާ ކަމެއްގައި ބަންގާޅީން އުޅެނީ ލަވަ ކިޔާލާފައެވެ. ވޯކްޕާމިޓެއް ވިސާއެއް ޕާސްޕޯޓެއް އެއީ އޮންނަ އެއްޗެއް ކަމެއް އޭގެ ގިނަ މީހުންނަކަށް ނޭގެއެވެ.

ބަނގަލާދޭހުން މީހުން ރާއްޖެއަށް އެތެރެ ކުރުމަށް ކޯޓާ ދޫކުރުން 2019 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ރައިސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގައި ވަނީ ހުއްޓާލާފައެވެ. ހަމަ އެޔާއެކު ގަވައިދާ ހިލާފަށް އުޅޭ ބަންގާޅީންގެ ގިނަ ބަޔަކު ވަނީ ގަވައިދަށް ފައްތާފައެވެ. އެތައް ސަތޭކަ ބަޔަކު ވަނީ އަނބުރާ ގައުމަށްވެސް ފޮނުވާލާފައެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ރާއްޖޭގައި އުޅޭ ބަންގާޅީންގެ އަދަދު އިންތިހާއަށް ގިނައެވެ. ގަވައިދަށް ފެތިގެންވެސް ދޮޅުލައްކައެއްހާ މީހުން ރާއްޖޭގައި އުޅޭކަމަށްވެއެވެ. ގަވައިދާ ހިލާފަށް އުޅޭ މީހުންގެ އަދަދު ލައްކައަކަށްވުރެ ގިނަވާނެ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ. 

ޕާސްޕޯޓެއް ވިސާއެއް ވޯކްޕާމިޓެއް ނެތި އުޅޭ މީހުނާ މެދު ގާނޫނީ ގޮތުން ފިޔަވަޅެއްއަޅާ އެ މީހުނަށް ފާރަވެރިވެވޭ ވަރުގެ ސަރުކާރެއް ނެތެވެ. އެއްވެސް ބަޔަކަށް އެކަމަކީ ބޮޑުވެގެން އުޅޭ ކަމެއް ހެނެއްވެސް ހީނުވއެވެ.

ކޮންމެ ދުވަހަކު ރާއްޖޭގެ ބޭރު ފައިސާގެ ބާޒާރުގައި ދައުރުވާ ޑޮލަރުގެ ބޮޑުބައެއް އެމީހުން ރާއްޖޭން ބޭރުކުރެއެވެ. ކަޅުބާޒާރުގައި ޑޮލަރު ވިއްކުމަކީ އެ މީހުންގެ ފުޅާ ވިޔަފާރިއެކެވެ. ރާއްޖޭގެ ކުށުގެ ވެށީގައި ބަންގާޅުންގެ ދައުރު ފުޅަލެވެ. ކުރުކޮށް ބުނަންޏާ ބަންގާޅުންގެ ބާރު ނެތް ވަކި ދިމާލެއް ރާއްޖޭގައި ނެތެވެ. 

ރާއްޖޭގައި ސޭފްޓީ އެންޑް ރެސްކިއު އޮޕަރޭޝަންގައި އިންޑިއާގެ ސިފައިން ކޮޅެއް އެއްބަސްވުމެއްގެ ދަށުން ތިބެގެން ހިފިނުހުރެގެން ބަޔަކު ވެރިކަން ހޯދިއިރު ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ތަނެއްގައި ވަކި ހިއްޕާލާފައި ތިބި ބަންގާޅީންނާ މެދު ކަން ބޮޑެއް ނުވެއެވެ. މުއިއްޒުގެ ވެރިކަމަށް މަހެއްވީ ދުވަހު އަނެއްކާވެސް ރާއްޖެއަށް ބަންގާޅުން މީހުން އެތެރެ ކުރަން ކޯޓާ ދޫކުރަން ހުޅުވާލައިފިއެވެ. ވެރިކަމުގެ ކިހާ ބޮޑު ވައުދެއް ކަމެއް ނޭގެއެވެ. 

އެއް ގައުމަކުން އެންމެ ގިނައިން މީހުން އެތެރެ ކުރަން ކޯޓާ ދޫކުރަން ގާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ މިންވަރެއް އޮވެއެވެ. އެ މިންވަރު ފަހަނައަޅާ ގޮސް ހައްދުންނައްޓާފައި އޮތް ބަނގަލާދޭހުން މީހުން އެތެރެ ކުރަން ކޯޓާ ދޫކުރަން ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުން މިއަދު އެ ނިންމީ ފިކުރެއް ހިޔާލެއް ނެތިއެވެ. ބަނގުލާދޭހުން މީހުން އެތެރެކުރަން ހުޅުވާލުމުން ވަގުފާރިއަށް ސަރުކާރުގައި ފުރުސަތު އޮތްވަރު ކިތަންމެ ރަނގަޅަކަށް ވެސް ސާފުވެއެވެ. 

ވާނީ އެހެންތާއެވެ. ގޭންގު ތަކުން އޮޕަރޭޓްކުރާ ވެރިކަމެއްގައި ވަގުފާރިއަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމަކަށް ވާނެއެވެ. އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާ ލިބޭ ގައިރު ގާނޫނީ އެ ވިޔަފާރިއަށް އެކަހަލަ ސަރުކާރެއް ފިސާރި ފަރިތަވާނެއެވެ. ވަގުފާރި ކުރުމުގެ ރެކޯޑް އޮތް މީހެކާ ކޯޓާ ކަންކަން ކުރުން ރަސްމީގޮތުން ހަވާލު ކުރުމުން ވާނީ ކުރިން ނުވެ އޮތް ހުރިހާ ގޮތެކެވެ. އިތުރު ތަފްސީލަކަށް ނުދިޔައަސް އެހާވަރުން ކަންވާނެ ގޮތް ހިތައް އަރުވާލާށެވެ.  

މާލޭ ރައްޔިތުންނަށް މާލެ ސަރަހައްދުން ގޯތި ދޭތީ ކަންބޮޑުވެގެން އެ ވާހަކަ ދެއްކި ފުރަތަމަ މީހާގެ ފަހުރުވެރިކަމުގައި ހުރިގޮތަށް ހުރިނަމަ ނިމުނީހެވެ. މާލެ ރައްޔިތުންނަށް މާލެ ސަރަހައްދުން ގޯތި ދިނުމާ ފުރަތަމަ ދެކޮޅު ހެދިމީހާ މާލޭ މީހުން ގާތަށް ވޯޓު ހޯދަން އަންނާކަށް ލަދެއް ހަޔާތެއް ނެތެވެ. އަނެއްކާ ވޯޓު ހޯދަން މިއުޅެނީ މާލެ ސިޓީ މޭޔަރު ކަމަށެވެ. ލަދު ހަޔާތުގެ ކަންފުޅެއް ވެސް ނެތީތާއެވެ.

މީހަކާއެކު ތާހިރު ދިރިއުޅުމެއް އުޅޭ ނަމޫނާ ކަނބަލެއް ނަމަވެސް ރަނގަޅެވެ. ދިރިއުޅުމުން ވެސް ފެންނަނީ އެއްފަޅިއެވެ. އެހެން ކަމުން އާޒިމާ ޝުކޫރަކީ އުފެދުމުގައި ވެސް ބާތިލު ކަންކަން ނޫނީ ނުދަންނަ ކަނބަލެކެވެ. އާޒިމާއަކީ މާލޭ މީހުނަށް ގޯތިދޭން ދެކޮޅު ވޯޓު ހޯދަން މަރެކެވެ.     

އެއަރ މޯލްޑިވްސް މައްސަލައިގައި ދައުލަތަށް ލިބުނު ބޮޑުގެއްލުމު އެންމެ ބޮޑު އެއްޒިންމާ އުފުލަން އެކަމަނާފާނު ޖެހިވަޑައިގަންނަވައެވެ. ބަންޑާރަ ނައިބު ކަމުގައި ހުރެ އެއަރމޯލްޑިވްސް މައްސަލަ ބައިނަލް އަގްވާމީ ޓްރައިބިއުނަލަކަށް ފޮނުވާ މުޅި މައްސަލަ އެފުށް މިފުށަށް ޖަހާލާ އިޔާދަ ނުކުރެވޭ ވަރުގެ ކަންތައް ގަޑަކަށް ދައުލަތް ވައްޓާލީއެވެ.

އައު ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން މަޖިލީހުގައި ރައީސްގެ 8 މެންބަރުން ބައިތިއްބައިގެން އިންތިގާލީ މަރުހަލާ އެކުގައި ބަޔަކަށް ދައުލަތުން ހައްގު ނޫން މުސާރައެއް ހޯދާދިން ގާނޫނީ ލަފާ ދީގެން އެކަން ކުރުވިއެވެ.

އައު ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން ދެ ދައުރު ވެރިކަން ނުކުރާ މީހަކަށް މައުމޫނު ހަދާ 2008ގައި މައުމޫނަށް ވާދަކުރެވޭ ގޮތަށް ޖާގަ ހަދާދިނުމަށް އިސްވެ ހުއްޓެވެ. އައު ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން ވެރިކަން ނުކުރާ މީހަކަށް ވެގެން 2008ގައި ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ވާދަކުރެވުނު މައުމޫނަށް އައު ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން ވެރިކަން ކުރާ، ކުރީގެ ރައީސުންނަށް ދޭން ކަނޑައެޅިފައި އޮންނަ އިނާޔަތާއި ރައްކާތެރިކަން ހޯދާދީ ދައުލަތަށް މައުމޫނުގެ ބަލަދު އެރުވިއެވެ.

އައު ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން ދައުލަތް ހިންގުމުގެ ނިޒާމަށް ގެންނަންޖެހޭ ބަދަލުތައް ނުގެނެސް ގާނޫނީ އޮނިގަނޑު ނުހަދާ ގާނޫނު އަސާސީ ތަންފީޒު ކުރުވާ ދައުލަތް ފާލުން ނައްޓާލުމުގައި އިސްކޮށް ހުއްޓެވެ.

ޖީއެމްއާރު އެގްރިމެންޓަކީ އުފެދުމުގައި ވެސް ބާތިލު އެއްޗެއް ކަމަށް ބުނެ ދައުލަތަށް 300 މިލިއަން ޑޮލަރުގެ ބޮޑު ގެއްލުމެއް ދިން އަންހެނާގެ ފުށުން ދައުލަތަށް މުޅިންވެސް ވެފައި އޮތީ ގެއްލުމެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް މަނީލޯންޑް ކުރެވޭ ގޮތަށް ގާނޫނީ ލަފާ ދީގެން އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ ބޮޑު ހިޔާނާތް އުފަން ކުރުވި ބޭކެންބަކީ ކާކުކަން އެނގެއެވެ.

ހާމުންޑިކަން ފޮރުވާ ބުރުގާ އަޅައިގެން މާސާފު މީހަކަށް ހެދިގެން ރައްޔިތުންގެ ކުރި މައްޗަށް ނިކުތަސް މާޒީއަކީ ހުތުރު މުޑުދާރު މާޒީއެކެވެ. އިޔާދަ ނުކުރެވޭ ވަރަށް ގައުމަށް ދިންހާ ގެއްލުން ހަނދާން ނެތޭހާ ދުވަހެއް އަދި ނުވެއެވެ. އަންހެނުން ބާރުވެރި ކުރުން ކުރިއަށް ނެރެގެން އަންހެނުންގެ ތާއީދު ހޯދަން އާޒިމާ ޝުކޫރު ނިކުމެ އުޅޭތީ ގިނަ އަންހެނުން ވެސް ގަންނަނީ ލަދެވެ. ބާރުވެރި މަގާމު ތަކުގައި ފެށުނީއްސުރެ ހުރެގެން އަންހެނުންނަށް ލިބިދިން ބާރުވެރި ކަމެއް ނެތީމައެވެ. ޅަނބާޅަ ޅަދޮނޅު ކަމުގައި އަންހެނުންނަށް ހޯދާނުދެވުނު ބާރުވެރިކަމެއް ދެބައިން ބާވީމާ ހޯދާ ދެވޭނެ ކަމަކަށް ގަބޫލެއް ނުކުރެވެއެެވެ.    

ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީގެ ރިޔާސީ ކެންޑިޑޭޓަކީ ޔާމީނެވެ. ޕްލޭން އޭ އަކީ ޔާމީނެވެ. ޕްލޭން ބީ އަކީ ޔާމީނެވެ. ޕްލޭން ސީ އަކީވެސް ޔާމީނެވެ. މިއްޔަކީ މަށަކު ބުނި ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. ނޭވަޔަކު ދެކޮޅު ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީން ކީލަވައެވެ. އަދުރޭ ނިދާއިރު ޝަހާދަތަކަށް ކީވެސް އެހެނެވެ. ނައިފަރު ޝިޔާމަށް ދެނޭވާ ދޭތެރޭގައި ކިޔުނީ އެހެނެވެ. އަމްދުން މުއިއްޒު ހުރީ ޔާމީނު ވެރިކަމުގައި ނެތި ދުނިޔޭގައިވެސް ނުހުންނަ ހިސާބުގައެވެ. 

އެންމެ ފުރަތަ ރައީސް ޔާމީނު ހައްޔަރަށް ގެންދަން އުޅުނު ދުވަސްވަރު ހައްޔަރު ކުރުމުގެ ކުރީން ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީ މެންބަރުނަށް ވަސިއްޔަތެއް ކުރެއްވިއެވެ. ތިމަން މަނިކުފާނު ނެތަސް މިނިކާ ބާޒަކަށް ލީޑަރޝިޕް ނުދިނުމަށް ކުރެއްވި ވަސިއްޔަތެވެ. ހައްޔަރަށް ޔާމީނު ވަޑައިގަންނަވަމުން ވަލީ ހަވާލު ކުރެއްވީ ހައްދުންމަތީ އަދުރޭއާއެވެ. ހައްދުންމައްޗަށް ނުގެންދާނެ ކަމަށް ޔަގީންކޮށެވެ. 

ދުވަސްތައް އެނބުރެމުން ސެނބުރެމުން އޮވެދެއެވެ. މިނިކާ ބާޒަކަށް ކުޑަބޭރުވެސް އެރޭ ތަނެއް ނުފެނެއެވެ. ކޮވެލި ހާއްޔެއްގައި ކާޅެއް އޮވެ ބޮޑުވާތަން ފެންނަ ވަރަށްވުރެ ކަންކަން އޮތީ ހައްދުން މައްޗަށް ގޮސްފައެވެ. އެންމެން އެންމެނަށް ތިބެ ގޮވަނީ ރައީސް ޔާމީނު! ރައީސް ޔާމީނެވެ. 

ފަރުދާގެ ފުރަގަހުގައި ފެކްޝަންތައް ހެދި ބޮޑުވަމުން އަންނަ ކަމަށް ވައިއަޑުން ކިޔައެވެ. ގައްސާނާއި ސައީދާއި މުއިއްޒު ފަދަ މީހުން ބައިބޮޑުކޮށް ޓިކެޓް ޖަހައިގަންނަން ތައްޔާރުވަމުން އަންނަ ކަމުގެ އަޑުތައް ގަދަވިއެވެ. ފުލުފުލުން އެވާހަކަތައް އަދުރޭ ދޮގުކުރެއެވެ. ހަމައެހެން ގައްސާނާއި ސައީދާއި މުއިއްޒުމެން ވެސް އެވާހަކަތައް ދޮގުކުރެއެވެ. 

ސިޓީ ކައުންސިލް ތެރޭގައި ރިޔާސީ ޓިކެޓަށް މުއިއްޒު ދޮންކޮށް ފައްކާވަމުން އަންނަކަން ފަޅާއަރާ ފިޔަވަޅު އަލާ ހިސާބަށް ދިޔުމުން ވެސް މުއިއްޒު ހެދީ ދޮގެވެ. އެ ކަމަކީ ކުރާކަމަކާ ލަފާ ގާތް ވެސް ނުކުރިއެވެ. ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީގެ ރިޔާސީ ކެންޑިޑޭޓަކީ ރައީސް ޔާމީނު ކަމަށް މަތިމައްޗަށް ހަތްހުވާކޮށް ރިޔާސީ ކެންޑިޑޭޓަކަށް ވާން ބޭނުން ނޫންކަމަށް ބުނަމުން ދިޔައެވެ.  އެބޮޑު ދޮގު މުއިއްޒު ހަދާލީ އުނބަށް ޖަހަފާނެޔޭ މީހަކު ހިތަށް ނާރާހާ މޮޅަށެވެ. 

ރިޔާސީ އިންތިހާބު ބޯމަތިވަމުން އައި އައިހެން ރައީސް ޔާމީނުގެ ޖަލުނޯޓްތައް އަންނަމުން ދިޔައެވެ. ޖަލު ނޯޓްތައް ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީ ސެނެޓަށް އިއްވަނީ ވަގުތީ ލީޑަރު އަދުރޭއެވެ. އެގޮތުން ރައީސް ޔާމީނަށް ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ވާދަ ނުކުރެވޭ ގޮތް ވެއްޖެނަމަ ހަދަން ޖެހޭ ގޮތުގެ އިރުޝާދު ވެސް ޖަލު ނޯޓަކުން ރައީސް ޔާމީނު ފޮނުއްވެވިއެވެ.

ޖަލުނޯޓުން ރައީސް ޔާމީން ދެއްވި އެއް އިރުޝާދަކީ ރައީސް ޔާމީނަށް ކޮށްފައިވާ ހުކުމަކީ ހަރާން ހުކުމެއްކަމާއި ރައީސް ޔާމީނަށް ވާދަ ނުކުރެވޭތީ 2023ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބު ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީން ބޮއިކޮޓް ކުރުމަށް ސެނެޓުން ފާސް ކުރުމަށެވެ. ހީލަތްތެރިކަމާއެކު އަދުރޭ ޔާމީނުގެ ހުށައެޅުއްވުން ސެނެޓްގައި ވޯޓަށް އެހީ ދެ ހުށަހެޅުމެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް ކޮށްފައިވާ ހުކުމަކީ ހަރާން ހުކުމެއް ކަމަށް ސެނެޓްގެ އިއްތިފާގުން ފާސްކުރުވިއެވެ. އަދި އިންތިހާބު ބޮއިކޮޓް ނުކުރުމަށް ކައުންސިލުން ފާސްކުރުވީ ހުށަހެޅުން ދެ ހުށަހެޅުމެއްގެ ގޮތުގައި ވޯޓަށް އަހައިގެންނެވެ. ބޭނުމަކަށްވީ ރައީސް ޔާމީނުގެ ނަން ބޭނުންކޮށްގެން މިނިކާ ބާޒަކަށް ވެރިކަން ހޯދާ ދީގެން ދައުލަތް ދަވާލުމެވެ. ވެރިކަން ބޭނުން ނުވާކަމަށް ތަކުރާރުކޮށް މުއިއްޒު ބުނި ބުނުން އުނބަށް ޖެހުވުމެވެ.

ކޮންމެ ފަދަ ބޮޑު އޮޅުވާލުމެއް އޮޅުވާލާ ކިތަންމެ ބޮޑު ދޮގުތަކެއް ހަދައިގެން ވެސް ވެރިކަން ހޯދެނިކޮށް ޑރ. މުއިއްޒަށް ވަރިހަމައެވެ. މުޅި ގައުމުގެ ރައްޔިތުންގެ ހިތްތަކުގައި ބިރުވެރިކަން އުފައްދައިގެން ސަހުސު އޮޅުވާލައިގެން ވެރިކަން ހޯދެނިކޮށް ޑރ. މުއިއްޒަށް ވަރިހަމައެވެ. ހޯދުނު ގޮތަކުން ވެރިކަން ހޯދަން ވީމާ ރާއްޖެއާއި ރައްޔިތުންނަށް ކޮންމެ ގޮތެއް ވިޔަސް ޑރ. މުއިއްޒަށް ވަރިހަމައެވެ. 

ޑރ. މުއިއްޒަށް ވުރެ ވަކީން ބޮޑު ޣައްދާރެއް ދިވެހި ތާރީހު ނުދެކެއެވެ. އުފެދުމުއްސުރެ ޑރ. މުއިއްޒާ ގުޅިފައިވަނީ މަކަރާއި ހީލަތާއި ދޮގެވެ. ހަސަބެއް ނަސަބެއް ކިޔާނެ ކަމެއްނެތެވެ. ތަރިކައެއް މުދަލެއް ކިޔާނެ ކަމެއް ނެތެވެ.

ޣައްދާރުވުމުގައި ޑރ. މުއިއްޒަކީ ދެވަނައެއް ނެތް މީހެކެވެ. އޮޅުވާނުލާ އޮޅުވާލުމެއް ނެތްކަމެއް ނެތެވެ. މުޅި ގައުމުގައި ބިރުވެރިކަން އުފައްދާ ހަނގުރާމައެއްގެ ނުރައްކަލަށް ގައުމު ވެއްޓޭ ހިސާބަށް ގައުމީ ސަލާމަތަށް ޑރ. މުއިއްޒު ނުރައްކާކޮށްފިއެވެ. 

އާރާ ބާރުގެ ގޮތުން ގަދަފަދަ އިންޑިއާއަށް ނިސްބަތްކޮށް ޑރ. މުއިއްޒު ނުހަދާ ދޮގެއް ނެތެވެ. އިންޑިއާގެ ދެހާސް ތިންހާސް ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ހަތިޔާރާއެކު އަރާތިބެ ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަން ނަގާލާފައިވާ ކަމަށް ބުނެ ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވާލިއެވެ. ވެރިކަމަށް އަންނަނީ އިންޑިއާ ސިފައިން ބާލަން ކަމަށް ބުނެ ދޮގު ހެދިއެވެ. ވެރިކަމަށް އަރާ މަސް ދުވަސް ވީއިރު އެބުނި އިންޑިއާ ސިފައިން ތިބި ވަރެއް ތިބި ތަނެއް ބުނެއެއް ނުދެވުނެވެ. ނުވެސް ބޭލުނެވެ.

ރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުތަކާބެހޭ ގާނޫނާއި ބައިނަލްއަގުވާމީ ގާނޫނުތަކާއި އެއްގޮތަށް ދުނިޔޭގެ ކަނޑުގެ އިމުގެ މައްސަލަ ފައިސަލާ ކުރާ ކޯޓުން ކުރި ހުކުން ގަބޫލުނުކޮށް ކަނޑުން ބައެއް ވިއްކާލުމުގެ ދޮގު ތުހުމަތު ދިވެހި ސަރުކާރަށްކޮށް ނަފްރަތު އުފައްދާ ފިތުނައިގެ ހުޅު މުޅި ގައުމުގައި ޑރ. މުއިއްޒު ރޯކުރިއެވެ.

ވެރިކަމުގެ ފުރަތަ ދުވަހު ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރަން ބުނެ ރައީސް ޔާމީނުގެ ފޮޓޯއާއި ހުސްގޮނޑިއެއް ދައްކައިގެން ރައްޔިތުންގެ ގިނަބައެއްގެ ބޮލަށް ޗިޕް ޖަހައިގެން ވޯޓު ހޯދިއެވެ. ވެރިކަމަށް މަހެއް ވީއިރުވެސް ރައީސް ޔާމީނު ހުންނެވީ ހުކުމް ތަންފީޒު ކުރެއްވުމުގައެވެ. ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ނުކޮށް ވާން އޮތް ހުރިހާ ގޮތެއް ދަނީ ހަދަމުންނެވެ. ގާނޫނުތައް ހުރި ގޮތުން ރައީސް މުއިއްޒު ބޭނުން ވުމުން ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ނުކުރެވޭނެކަން މުއިއްޒަށް އެނގުނީ ވެރިކަން ލިބުމުންނެވެ. ވެރިކަމުގެ ފުރަތަމަ ދުވަހު ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރާނެ ކަމަށް ވެރިކަން ހޯދަން އުޅުނުއިރު މުއިއްޒު ބުނަމުން އައީ ގާނޫނުތައް އެހުރި ގޮތަށް ހުއްޓައެވެ. 

ވެރިކަމަށް އަންނަން ވެގެން ރާއްޖޭގެ ޖުޑިޝަރީއަކީ ރިޝްވަތާ ނުފޫޒުން ފޯވެފައިވާ ތަނެއް ކަމަށް ޑރ. މުއިއްޒު ތަކުރާރުކޮށް ބުނެ ކޯޓުތަކުގެ ހުރުމަތް ވަނީ ކަނޑާފައެވެ. ކޯޓުތަކުގެ މައްޗަށް ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރުވަނީ ނަގާލާފައެވެ. ކޯޓުތަކުން ކުރަނީ ހަރާން ހުކުންކަމަށް ރައްޔިތުންނަށް ވަނީ ވިސްނާ ދީފައެވެ. ވެރިކަމަށްޓަކައި ދައުލަތުގެ އެއްބާރު ކަމުގައިވާ އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކުރާ ބާރުގެ ހުރުމަތް ޑރ. މުއިއްޒުވަނީ ކަނޑާލާފައެވެ. 

ކެންޕޭނުގައި ރަށްރަށަށް އެރުމުން ކަންފަތް ދޮށުގައި އެންމެ ގިނައިން މީހުން އެދުނީ ދީފައިވާ ވަޒީފާ ތަކުން މީހުން ކަނޑާނުލުމަށް ކަމަށް ޑރ. މުއިއްޒު ބުންޏެވެ. ރަށްރަށުގެ ރައްޔިތުން ކުރިމަތީ އަނގަފުރާ އެތައް ފަހަރަކު އެއްވެސް ރަށެއްގެ އެއްވެސް މުއައްޒަފަކު ވަޒީފާއިން ވަކިނުކުރާނެ ކަމަށް ބުންޏެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ފުރަތަމަ ދެހަފްތާ ނުވަނީސް އެތައް ސަތޭކަ ބަޔަކު ނޯޓިސެއް ދިނުމެއް ނެތި ކަނޑާ އުކާލާ މަގުމަތި ކޮށްލައިފިއެވެ. 

މީހަކަށް ޣައްދާރުވެވޭނީ މިހާކަށް ވަރަށެވެ. ރައްޔިތުން އިންތިހާބު ކުރިޔަސް އަޒުލުކޮށް ވެރިކަމުން ބޭލުމަށް ގާނޫނު އަސާސީ ލާޒިމު ކުރަނީ މުއިއްޒު ކަހަލަ ޣައްދާރުންނެވެ. ޣައްދާރުވެގެން ވެރިކަމުން މީހަކު ބާލަންޏާ މުއިއްޒު ވެރިކަމުން ބޭލުމަށްވުރެ މުހިންމު އެހެން ކަމެއް ދިވެހީންނަކަށް ނެތެވެ.

އާއްމު ކޮމެޓީން މަޖިލީހުގެ ގަވައިދުގެ 41 ވަނަ މާއްދާއަށް ގެނައުމަށް ފާސްކުރި އިސްލާހު ތަކަކީ އަޒުލުކުރުމުގެ ގަރާރެއް ހުށަހަޅައިފި ނަމަ މައްސަލަ ނުހިންގާ ހުއްޓުވާފައި ބޭއްވިޔަ ނުދިނުމަށް ގެންނަން ފާސްކުރި އިސްލާހު ތަކެކެވެ. އެގޮތުން ކޮމިޓީން ފާސްކުރި އިސްލާހީ ބަދަލުތަކަކީ؛

• ގަރާރު ލިބޭތާ ދެ ދުވަސްތެރޭގައި ނޯޓިސް ފޮނުވުން
• ނޯޓިހުގެ ތާރީހުން ފެށިގެން 14 ދުވަސް ދިނުމަށް ފަހު މައްސަލަ ކުރިއަށް ގެންދަން ޖަލްސާއެއް ބޭއްވުން
• އެފަދަ މައްސަލައެއްގެ ބަހުސްގެ ވަގުތަކީ ތިން ގަޑިއިރު. ރައީސް ނުވަތަ ނައިބު ރައީސް އަށް ދިފާއުގައި ވާހަކަ ދައްކަވަން ލިބިވަޑައިގަންނަވާނީ 30 މިނެޓު.
• ތުހުމަތު ދިފާއުކުރެއްވުމަށްޓަކައި ގިނަވެގެން ތިން ވަކީލުން ގެންދެވޭނެ
• ގަރާރާއި މެދު މަޖިލީހުގެ ޖަލްސާގައި ބަހުސް ކުރުމަށް ފަހު ހާޒިރުވެ ވޯޓުގައި ބައިވެރިވި މެންބަރުންގެ އަގުލަބިއްޔަތުން ފާސްކޮށްފި ނަމަ މައްސަލަ ފޮނުވަން ޖެހޭނީ ކޮމިޓީއަށް
• އެ ކޮމިޓީގެ މެންބަރުންގެ އަދަދަކީ ހަތެއް

މަޖިލީހުގެ ގަވައިދަށް ބަދަލުތަކެއް ގެންނަން އާއްމު ކޮމެޓީން ނިންމީ ރައީސް އާއި ނައިބު ރައީސް މަގާމުން ވަކިކުރުމުގެ މައްސަލައަށް އަވަހަށް ގޮތެއް ނިންމުމަށް މަރުހަލާތައް ފަސޭހަ ކުރުމުގެ ގޮތުންނެވެ.

އާއްމު ކޮމެޓީން މައްސަލައަށް އަވަހަށް ގޮތެއް ނިންމުމަށް މަރުހަލާތައް ފަސޭހަ ކުރުމަށް ނިންމުމުން ބަޔަކު ފަޔަށް ހިނިއަރައިގެން ތެޅެގެންފިއެވެ. ގަވައިދަކަށް އިސްލާހެއް ގެނަޔަކަސް މޭބޮޑުވެގެން ތެޅެފޮޅެ ގަންނާކަށް އަދި ނުޖެހޭ ނޫން ހެއްޔެވެ. އަމިއްލައަށް މިސްކިތް ހުޅުޖެހިކަމަށް ތިޔަ ހެދެނީ މާ އަވަހަށެވެ. 

ގާނޫނާއި އެއްގޮތަށް ހެޔޮވެރިކަމެއް ކުރާބަޔަކު ތެޅެފޮޅޭ ހިސާބަކަށް އަދި ނުދެއެވެ. ކުޑަކުޑަ ކުއްލިއެއް ޖަހާލިޔަސް ދެންމެ ދެންމެ ވެއްޓިދާނެއޭ ހީވަނީ ތާއެވެ. ނައިފަރު ޝިޔާމްމެނަށް އެކަމަކީ ބޮޑު ކަމަކަށް ވާނެކަން އެނގެއެވެ. މަޖިލީހުގެ ގޮނޑިގެއްލި ވަޒީރުކަން ގެއްލެންޏާ އަސަރު ފަށެއް ކުރާނެއެވެ. ހޭނުބަހައްޓާ ޓްވީޓްވެސް ކުރެވޭނެއެވެ. 

ހަށި ރައްކަލަށް ހެދެން އޮތް ފަންޑިތައެއް ނުހަދައެއް ނުވާނެއެވެ. ސަހުސު އޮޅުވާލައިގެން ހީލަތާ މަކަރުން ވެރިކަމެއް ހޯދައިގެން އުޅެންޏާ ތިބޭނީ މޭ ކަރަކަރައެވެ. ތުރުތުރު އަޅައަޅައެވެ. ގުޑުގުޑު ޖެހިޖެހިއެވެ. ގުޑުގުޑު ނާޅާނީ ފުރިފާ ހުރި އެއްޗެއް ނަމަތާއެވެ. 

ރައްޔިތުން ވެރިކަމެއް ދެނީ ފަސްއަހަރު ދުވަސް ވަންދެން ހަދާނެ އެއްޗެއް ހަދާކަށް ނޫނެވެ. ކުރިން ބުނިހާ އެއްޗެއް ކެންސަލްކޮށްގެން ތިބެ މަޖިލީހުގެ ޖުމްލަ މެންބަރުންގެ އަދަދޭ، ގާނޫނު އަސާސީއާއި ހިލާފޭ، ސްޕްރީމް ކޯޓޭ މިހާރަކު ކިޔާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. ހުސް ގޮނޑިއެއް ދައްކައިގެން މީހެއްގެ ފޮޓޯގެ ނިވަލުގައި ހުރެގެން ހެއްދެވިހާ ދޮގު ހަދައިގެން ވެރިކަމަށް އަރާ ކީހާ ޅެން ފަރިއްސަށް ހަދާފާ ފަސް އަހަރޭ ރައްޔިތުންގެ ނިންމުމޭ ދެން ނުކިޔާށެވެ. ވެރިކަމުން އަޒުލު ކުރުމަކީ ގާނޫނު އަސާސީ ނިކަން ރަނގަޅަށް ދަންނަ ކަމެކެވެ. 

ދިވެހިންނަކީ ރަށުން ލިބެން ހުރި އެއްޗެތި ބޭނުންކޮށްގެން އޮޑި ދޯނިފަހަރު ބަނދެގެން ދަތުރު ފަތުރު ކުރިބައެކެވެ. ބޮޑު ހަރަދުކޮށްގެން ދަރާވިކިގެން މަތިންދާ ބޯޓާއި ހައިސްޕީޑް ލޯންޗް ފަހަރާއި އިންޖީނު އެޅި ދޯނިފަހަރުގައި ދަތުރު ފަތުރުކޮށް އުޅުނު ބަޔަކު ނޫނެވެ. ދަރާ ވިކިގެން މިހާރު މި ޖަހަނީ ކޮން ސަކަރާތެއް ހެއްޔެވެ. އިހުގައި އުޅުނުހެން ފައްޔާއި ފަންރިޔަލުގައި މިއަދުވެސް ދަތުރު ކުރެވޭނެ ނޫން ހެއްޔެވެ. އޭރަކުން ދަނގަޑާ ފައިބަރާއި ތެލަށް ހަރަދުކޮށްގެން މިޖަހާ މަރުފަލި ޖަހާކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ. ގައުމިއްޔަތު ދިރުވުމަކީ އެއީ ނޫން ހެއްޔެވެ.

ވިލަޔަށް ވާހަކަ ގޮވާވަރުގެ ކޮންހާ އުސް އިމާރާތެއް އަޅާކަށް ހެއްޔެވެ. ކުޑަކުޑަ މަސައްކަތަކުން ފަންޖިފުޑިއެއް އަޅާލައިގެން ކާޅިވައް ދިއްލައިގެން ކަށިކެޔޮފަތު ފަންކާއަކުން ވިހެލައިގެން ރޯނުފުރި އެނދެއްގައި ނިދަލައިގެން އުޅުމަކީ ކިހާ އުފާވެރިކަމެއް ހެއްޔެވެ. ގޮނޑު ދޮށާއި ހަނޑަސްބުރިއަށް ގަލޯހާޖާކޮށްގެން މިސްކިތުވަޅުން ފެންވަރާލައިގެން ނޫޅެންވީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ. މުންޑެއް އަނދެ ބޮލުގައި ފޮށައެއް އޮޅާލައިގެން އުޅޭއިރު މާ ފިރިހެން ނޫން ހެއްޔެވެ. އަންހެނުން ކަނޑިއްކާއި ދިވެހި ލިބާސް ލީމާ އެހުންނަ ބަނިޔާދަންކަން ނުހޯދާންވީ ކީއްވެހެއްޔެވެ. ދިވެހިންގެ ގައުމިއްޔަތަކީ އެއީ ނޫން ހެއްޔެވެ.

އެދުރުގެއަކަށް ގޮސް ހަތިމްކޮށްލާ އެއްކޮށް ކަނޑާ ގުނަކޮށްލަން އެނގޭވަރުވީމާ ނިމުނީ ނޫން ހެއްޔެވެ. ކޮންހާ ކޮލަޖަކާ ޔުނިވަރސިޓީއެއް ހަދައިގެން އުޅޭކަށް ހެއްޔެވެ. ދިވެހީންގެ ގައުމިއްޔަތުގައި އެދުރުގެ ވަރެއް ނޯންނާނެ ނޫން ހެއްޔެވެ. 

ފޫޅުމައިންނާއި ހަކީމުން ތިބީމާ ނިމުނީ ނޫންހެއްޔެވެ. ހޮސްޕިޓާތަކާއި ޑޮކްޓަރުންނާއި ނަރުހުން ތިބުމުގެ ބޭނުމެއް ނެތެވެ. ދިވެހީން އުޅުނީކީ އެމީހުން ތިބެގެނެއް ނޫނެވެ. 

ދޮން މީހުން ގެނެސްގެން ހޭނުބަހައްޓާ ޑޮލަރު ހޯދަން ތެޅިފޮޅުމުގެ ބޭނުމެއް އެބަ އޮތް ހެއްޔެވެ. ފަޅުގައި އޮންނަ ވެހިމަސްގަނޑަށް ދޮށި އުކާލިޔަސް ލައިގެން ކާވަރުވާނެއެވެ. ދިޔާހަކުރާ ގަބުޅިއާއި ވަޅޯމަހާ ހުރިއްޔާ ފުރާގު ލިބޭނެއެވެ. ކޮންހާ މަރު ސަކަރާތެއް ޖަހާކަށް ހެއްޔެވެ.

ކޮންޕިއުޓަރާއި މޮބައިލް ފޯނާއި އިންޓަނެޓަކީ ދިވެހީންގެ ރާއްޖެއާއި ގުޅުމެއް ހުރި އެއްޗިއްސެއް ނޫނެވެ. ދިވެހި ގައުމިއްޔަތާ އެއްވެސް ރައްޓެހިކަމެއް ހުރި އެއްޗިއްސެއް ނޫނެވެ. 

ރައީސް މުއިއްޒުގެ ދިވެހިންގެ ރާއްޖޭގެ ގައުމިއްޔަތަކީ ރަންނަމާރިއާއި ފުރާވަރުގެ އަންހެން ކުއްޖަކަށް ނުވިއްޔާ ކިތަންމެ ހާވެސް ރަގަޅެވެ.  

ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމަށް މުއިއްޒު އައީ ރާއްޖޭގެ ސިޔާދަތާއި މިނިވަންކަމަށް ނުރައްކާތެރި މިންވަރަކަށް ރާއްޖޭގައި ބޭރު ގައުމެއްގެ ސިފައިން ތިބެގެން އެ މީހުން ބޭލުމަށެވެ. ސިޔާދަތީ ބާރުގެއްލޭ ވަރަށް އިންޑީއާ ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ތިބިކަމަށް ބުނެ ރައްޔިތުން ބިރު ގަންނަވާނީ އެވަރުގެ ނުރައްކަލެއް އޮތްކަން ކަށަވަރު ވެގެންނެވެ. ރާއްޖޭގެ އެންމެ މަތީ ވެރިކަމާ ހަވާލުވާން މަސައްކަތްކުރާ މީހަކު ރާއްޖޭގެ ސިޔާދަތަށް އޮތް ނުރައްކަލުގެ ވާހަކަ ދައްކާނީ ވަރަށް ރަނގަޅަށް އެނގި ހުރެއެވެ. ރާއްޖޭގެ ސިޔާދަތަށް ނުރައްކާވާ ވަރަށް ބޭރު ގައުމެއްގެ ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ތިބީ ކޮންތާކު ކިހާވަރަކަށްކަން ޝައްކެއްނެތް މިންވަރަށް އެނގޭނެއެވެ. މިނިވަންކަމާ ސިޔާދަތާއި ގުޅުން ހުރި ވާހަކައަކީ ހީވާ ހީވުމަކަށް ދައްކާނެ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. ވެރިކަމަށް އަންނަން އުޅޭ މީހަކު އެ ޒާތުގެ ވާހަކައެއް ދައްކާނީ ޝައްކެއް ނެތް މިންވަރަށް ޔަގީން ކޮށްފައެވެ. 

ރާއްޖޭގައި ތިބިކަމަށް ބުނާ އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުމަކީ ވެރިކަމަށް އައުމަށް ފަހު ނަން-ނެގޯޝިބްލް (މަޝްވަރާކުރެވެން ނެތް) ކަމެއްކަމަށް ބުނާނީ ގައިމު ޝައްކެތްނެތް މިންވަރަށް ކަށަވަރު ކަމަކަށް ވެގެންނެވެ. ވެރިކަމަށް ހުވާކޮށް އެންމެ ފުރަތަ ދުވަހު ކުރާނެ ކަމަކީ ރާއްޖޭގައި ތިބި އިންޑިއާސިފައިން ބޭލުން ކަމަށް ބުނެ ވެރިކަން ހޯދައިގެން ވެރިކަމުގެ ހުވާ ޑރ. މުއިއްޒު އެހުރީ ކޮށްގެންނެވެ. ނަން-ނެގޯޝިބްލް (މަޝްވަރާކުރެވެން ނެތް) ކަމެކޭ ބުނި، އިންޑިއާ ސިފައިން ފޭބުމުގެ އަމުރެއް ރިޔާސީ ގަރާރެއް ވިޔަސް އެދުވަހަކު ނުނެރުއްވައެވެ. ފުރަތަމަ ދުވަހުއްސުރެ މިއަދާ ހަމައަށްވެސް އެފަދަ އަމުރެއް ނުނެރެއެވެ. އިންޑީއާ ސިފައިން ރާއްޖޭން ފައިބާކަށްވެސް އަދި ބާލާކަށްވެސް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ހައިސިއްޔަތުން ޑރ. މުއިއްޒު އަމުރެއް ކުރައްވާ ގަރާރެއް ނެރުއްވާފައެއް ނުވެއެވެ. ކުޑަ މިނުން ރާއްޖޭގައި ހުންނަ އިންޑިއަން ހައިކޮމިޝަނަރ ހާޒިރުކޮށް އިންޒާރު ކޮށްފައެއްވެސް ނުވެއެވެ. 

ގައުމީ ސަލާމަތަށް އޮތް އެންމެ ބޮޑު ނުރައްކާކަމަށް ސިފަކުރި އިންޑިއާ ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ތިބިވަރެއް ތިބިތަނެއް ސިފައިންގެ އެންމެ މަތީ ވެރިޔާއަށް އެނގިވަޑައިނުގަންނަވާ ކަމަށް ނޫސްވެރިންގާތު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަދި ސިފައިންގެ އެންމެ މަތީވެރިޔާ ޑރ. މުއިއްޒު ވަނީ ވިދާޅުވެފައެވެ. ރައީސް މުއިއްޒަށް ރާއްޖޭގައި ތިބި ބޭރު ސިފައިންގެ އަދަދު އެނގިވަޑައިނުގަންނަވާ ކަމަށް ރަސްމީ ނޫސް ކޮންފަރެންސެއްގައި ރައީސް އޮފީހުގައި ހުންނަވާ ވިދާޅުވި ވިދާޅުވުމަކީ އާދައިގެ ކަމެއްނޫނެވެ. ހައްދިހަ ހަތެކޭ އަށްޑިހަ ނުވައެކޭ، ސާފު އަދަދެއް ސާފެއްނޫނޭ އަދަދުތައްވަނީ އޮޅުވާލާފައޭ ވިދާޅުވެގެން ފަރަކުނުޖެއްސެވޭނެއެވެ. ސިފައިންގެ އެންމެ މަތީވެރިޔާއަށް ވާނުވާ ނޭނގޭ ގޮތެއްގައި ރާއްޖޭގައި ހިދުކޮޅަކަށް ވެސް އަޝްކަރީ ބަޔަކު ތިބިއްޔާ އެއީ ނުރައްކާތެރި ކަމެކެވެ. ބިރުވެރި ކަމެކެވެ. ސިފައިންގެ އެންމެ މަތީވެރިޔާއަށް އެފަދަ ހައްސާސްކަމެއް އޮޅިވަޑައިގެން ހުންނެވުމަކީ ގައުމުގެ މިނިވަންކަމާ ސިޔާދަތު ނަގަހައްޓާ ދެމެހެއްޓޭވަރުގެ ގާބިލުކަން ޑރ. މުއިއްޒުގެ ކިބައިގައި ނެތްކަން ދަލީލުކޮށްދޭކަމެވެ.

އިންޑިއާ ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ތިބެގެން ގައުމުގެ ސިޔާދަތާއި މިނިވަންކަން ގެއްލޭތީ އިންޑިއާ ސިފައިން ބާލަން ވެރިކަމަށް އައިމީހާއަށް ރާއްޖޭގައި އިންޑިއާސިފައިން ތިބިވަރާއި ތިބި ތަންތަނާ އެމީހުން ކުރާކަމެއް ސާފުކޮށް ނޭނގުމަކީ އިންޑިއާ ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ތިބުމަށްވުރެ ނުރައްކާތެރިކަން ބޮޑު ކަމެކެވެ. އޭގެން އެސާބިތުކޮށްދެނީ ޑރ. މުއިއްޒުގެ ނާގާބިލުކަމެވެ. 

ވެރިކަމަށް ނާގާބިލު މީހަކު ވެރިކަމުން ބޭލުމަށް ގާނޫނު އަސާސީ ލާޒިމުކުރެއެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުމުގެ ކުރިން ބާލަންޖެހެނީ ޑރ. މުއިއްޒެވެ. ގައުމީ ސަލާމަތަށްޓަކައެވެ.    

ރައީސް މުއިއްޒު ސަރުކާރަށް ވެގެން އުޅެނީ ވެސް އެހެންނެވެ. ފެންނަ ފެނުމަށް މަތި ކިތަންމެ ބޮޑޭ ހީވިޔަސް މަތި ބަރެއް ނުވާނެތާއެވެ. މުޅި ސަރުކާރުގައި އޮތީ ހުސް ހޮޔެވެ. އެތެރޭގައި އެއްޗެއް ނެތެވެ. އެތެރޭގައި އެއްޗެއްނެތް ހޮޅި ސަރުކާރުގައި ކިލޯ ހަމައެއް ނުވާނެތާއެވެ. ކިލޯ ހަމަވާނީ ލައްކަ އެއްޗެތި އަޅައިގެންނެވެ.

ކިތަންމެ ބޮޑަށް ފުއްޕާފައި އޮތަސް ފުއްޕާ ހަމެއްގައި ބުރަދަނެއް ނުހުންނާނެއެވެ. ފެންނަ ފެނުމަށް މުއިއްޒު ސަރުކާރު ކިތަންމެހާވެސް ބޮޑެވެ. ބިޔައެވެ. އެކަމަކު ކިލޯ ހަމައެއް ނުވެއެވެ. ކިލޯ ހަމަވާކަށް ވެސްނެތެވެ. ކިލޯ ހަމަކުރަން އެތަން މިތަނުން މީހުންގެނެސް ސަރުކާރު ބޮޑު ކުރަނީ ކިލޯ ހަމަ ނުވެގެންނެވެ. ބުރަދަނެއް ނެތިގެންނެވެ. 

އާނއެކެވެ. މުއިއްޒު ސަރުކާރަކީ ފުުއްޕާފާ ވައިގެ ތެރެއަށް އެއްލާފައި އޮތް ބޮޑު ފުއްޕާ ހަމެކެވެ. ފަޅައިގެން ދިޔުމަށް ވާލަހަކީ ކުޑަކުޑަ ކައްޓެއްވެސް ޖެހެލަންވާ ލަހެކެވެ. ކިތަންމެ ބަޔަކު ސަރުކާރަށް ވައްދާ ފުރާލިޔަސް ވާނެ މޮޅެއް ނެތެވެ. މަޖިލިސް އިންތިހާބު ކާމިޔާބު ކުރާނަމޭ ހިތާ އަތްގުޅި ނުކާވަރު މުސާރަ ލިބޭ ގޮތަށް ބޮޑެތި ނަންނަމުގައި ބަޔަކު ލިޔަސް ވާނެ އެއްކަމެއް ނެތެވެ. ޖެހޭނީ މީހަކަށްފަހު މީހަކަށް ވަޒީފާ ދޭށެވެ.

ވަރުވަރުން މީހުންގެނަސް އަޅާ ފުރިޔަސް ކުރާނީ ކީއްހެއްޔެވެ. ސަރުކާރު ވެއްޓި ފަޅައިގެން ނުގޮސް ބޭއްވުމުގެ ބާރެއް މުއިއްޒު އަތަކު ނެތެވެ.

އަރުވާފައި އޮތް ރާރާ ގުޑިއެއްގެ ފުޅިތޮށި ޖެހި ރޮއްޖެއް ޖެހެލިޔަސް ފުއްޕާހަން ފަޅައިގެން ދާނެއެވެ. ފުޅިތޮށި ޖަހައިގެން ގުޑިތަކެއް އަރުވަން ތައްޔާރު ވަމުން ދާކަން ފަހަރުގައި ނޭނގި އޮވެދާނެއެވެ. ވައި ފަހި ދުވަހެއްގައި އަރުވާ ގުޑިތަކުން ތޯޅުވާލައިގެން މުއިއްޒުގެ ހަން ފަޅައިގެން ދާތަން ފެންނާކަށް މާގިނަ ދުވަހެއް ނެތެވެ. 

ކިލޯ ހަމަ ކޮށްކޮށް ހުއްޓާ ސައިބޯނި ބޮކި ފަޅާލާނީ ތުމުން ފުމެލާ އެންމެ ފުމެލުމަކުންނެވެ. އޭރުން އަރުވާހާ ފޮނު ދާނީ ހަވަޔަށް އަރައިގެނެވެ. 

ހުވާކުރާ ދުވަހު ބާތިލް ކުރާނެކަމަށް އަޑުއަރުވާ ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވާލި މި ދެންނެވި އެއްބަސްވުން ވެސް އޭގެ މުއްދަތަށް އިންޑިއާއާއެކު ދަމަހައްޓަން މުއިއްޒު ސަރުކާރުން ނިންމައިފިއެވެ.

ކޮންމެ އެއްބަސްވުމަކީ ވެސް މުއްދަތެއް އޮންނަ އެއްޗެކެވެ. މުއްދަތު ހަމަވުމަށް ފަހު އަލުން އާ ނުކުރާ ނަމަ އެއީ ނެތް އެއްބަސްވުމެކެވެ.

މިހާރުގެ ސަރުކާރުން ނިންމާފައި ވަނީ އިންޑިއާ އާއި އެކު އޮތް އެއްބަސްވުން ބާތިލު ނުކޮށް ހަމަ އޮތް ގޮތަށް އިންޑިއާ އާއި އެކު ކުރިއަށް ގެންދާށެވެ.

ގައުމީ ސަލާމަތަށް ނުރައްކާވާ ގޮތަށް ހުރި މައްދާތައް ހައިޑްރޯގްރަފީ އެއްބަސްވުމުން އުނިކޮށްފައިވާ ކަމަށް ބުނެ ރައީސް އޮފީހުން ނޫސްވެރިން ކުރިމަތީ ދޮގު ހެއްޖަސް އެ އެއްބަސްވުމަށް އެއްވެސް ބަދަލެއް ނުގެނެއެވެ. ބަދަލެއް ނުވެސް ގެންނާނެއެވެ. 

އިންޑިއާ އާއިއެކު މުއިއްޒު ބޭނުންހާ ސަކަރާތެއް ނުޖެހޭނެކަމަށް އިންޑިއާގެ އިތުބާރު ހުރި މަސްދަރުތަކުން މައުލޫމާތު ލިބިފައިވެއެވެ. އިންޑިއާ އާއިއެކު ރާއްޖޭން ވެފައިވާ ހައިޑްރޯގްރަފީ އެއްބަސްވުމަށް ގެނައި ބަދަލެއް މި ސަރުކާރަކަށް ނުދެއްކޭނެއެވެ. 

އިންޑިއާ އާއި ރާއްޖެއާ ދެމެދު މަތީ ފެންވަރުގައި މަޝްވަރާ ކުރުމަށް އެކުލަވާލާ ކޮމެޓީ، އެކުލަވާލައި އެކޮމެޓީގެ ރަސްމީ އެއްވެސް ބައްދަލުވުމެއް ނުބޭއްވޭއިރު ހައިޑްރޯގްރަފީ އެއްބަސްވުމުން އަކުރެއްވެސް ކަނޑާލުމަކަށް ދިވެހި ސަރުކާރަށް ކެރިކުޅަދާނަ ވެގެންވާ ކަމެއްނޫނެވެ. އެއްބަސް ވުމަށް ބަދަލެއް ގެނަޔަސް ގެނެވޭނީ އިންޑިއާއިން ބޭނުން ވެގެން ގެންނަ ބަދަލެކެވެ. 

ވެރިކަމުގެ ފުރަތަމަ ދުވަހު ޔާމީނު މިނިވަން ކުރިހެން، ވެރިކަމުގެ ފުރަތަމަ ދުވަހު އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލިހެން ހައިޑްރޯގްރަފީ އެއްބަސްވުން ވެސް އެތިބީ ބާތިލުކޮށްގެންނެވެ. ހަގީގަގަތަކީ މުއިއްޒު ކުރިން ބުނި ހުރިހާ އެއްޗެއްވެސް ވެރިކަން ލިބުމުން ކެންސަލް ވުމެވެ. ހައިޑްރޯގްރަފީ އެއްބަސްވުމާ ގުޅުވައިގެން ވެސް މުއިއްޒު ސަރުކާރުން ހަދަނީ ދޮގެވެ.

މުއިއްޒު ސަރުކާރާ ގުޅުމެއް އޮތް ގެއެއްގެ ތެރެއަށް ވަދެލެވުނަސް ސަހަރޯ ހީވެއެވެ. އެކަކީ ވަޒީރެކެވެ. ވަޒީރުގެ ބައްޕައާއި ބޭބެއަކީ ވަޒީރުން ފެންވަރުގެ ބޭފުޅުންނެވެ. އަނބި މީހާއަކީ ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރެކެވެ. މަންމައާއި ދައްތައަކީ ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރ ފެންވަރުގެ ސެކެރެޓެރީންނެވެ. ކޮއްކޮއިންނަކީ ޑެޕިއުޓީ މިނިސްޓަރުންނެވެ. ޅިޔަން ފަހަރިންނަކީ ކުންފުނީތަކުގެ އެމްޑީން، ޑީ އެމްޑީންނެވެ. ދުރުތާ ތިމާގެ މީހުންނަކީ ބޯޑްތަކުގެ މެންބަރުންނެވެ. ބޭރުގައި ކިޔަވަން ތިބި ދަރިންނާއި އެދަރިންގެ ރައްޓެހިން ތިބީ އެންބަސީތަކުގެ އެކިވަރުގެ ވެރިންގެ ގޮތުގައެވެ.

ސަމާސާއެއް ގޮތުގައި މިގޮތަށް އެއް ގެއެއްގެ ތެރެ ސިފަކޮށްދިން ކަމަށް ވިޔަސް މިއްޔަކީ ސަމާސާ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. މިއަދު ގައުމުގެ ހާލަތަކީ އެއީނޫން ހެއްޔެވެ. ޑރ. މުއިއްޒު ސަރުކާރުގެ ހާލަތަކީ އެއީއޭ ބުނުމަކީ ދޮގަކަށް ނުވާނެއެވެ.

ބަޔަކަށް ކުރިއެރުން ތަކެއް ލިބިގެނެއް ކަންބޮޑެއް ނުވެއެވެ. ކަންބޮޑުވުމަކީ ދިވެހި ދައުލަތަކީ ބަޔަކަށް ލިބުނު ގަނީމާ މުދާގަނޑެއް ކަމަށް ވެގެން އުޅޭތީއެވެ. އެޔެއް މިޔެއް ނުބަލާ ގާނޫނު އަސާސީގެ 115 ވަނަ މާއްދާއިން ރައީސަށް ލިބިދޭ ބާރުން ބާރު ލިބިގެން ދައުލަތް ރޭޕް ކޮށްލާތީއެވެ.

ސަރުކާރުގެ ވުޒާރާތަކާއި، އެތަންތާނގެ އޮނިގަނޑާއި، ލެވޭނެ ސިޔާސީ ވެރިންގެ އަދަދާއި، އެ މީހުންގެ ރޭންކް ގާނޫނަކުން ކަނޑައަލާފައި ބާއްވަން ޖެހޭ ހިސާބަށް ކަންކަން މިހާރު ހިނގައްޖެއެވެ. ގާނޫނު އަސާސީ އިސްލާހުކޮށްގެން ވެސް ސިޔާސީ މަގާމު ދީގެން ދައުލަތް ރޭޕްކުރުމުގެ މަގު އެބަ ބަންދު ކުރަން ޖެހެއެވެ. 

ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާއާއި ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހާ ދެމެދަށް ކެބިނެޓް މިނިސްޓަރުންނަށް ވުރެ ބާރުގަދަ ސީނިއަރ މިނިސްޓަރަކު ޑރ. މުއިއްޒު އެވަނީ އައްޔަނުކޮށްފައެވެ. ކަނޑައެޅިގެން ގާނޫނު އަސާސީއާއި ހިލާފަށެވެ. މިހާ ވަރުން ދަންޏާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ފެންވަރުގައި އިތުރު ރައީސަކު މުއިއްޒު އައްޔަނު ނުކުރާނެ ކަމެއްވެސް ނޭނގެއެވެ.  

ހުޅުމާލެ ދެވަނަ ފިޔަވައްސަކީ ރައީސް ޔާމީން ވެރިކަމުގައި އަދީބުމެން ފ. އަތޮޅު މީހުން ހިޖުރަ ކުރުވަން އާބާދު ކުރި ތަނެއްކަމަށް ބުނެވެއެވެ. ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ ކަންކަން ނިއުޅެމުން އައިގޮތުން ހުޅުމާލޭ 2ވަނަ ފޭހަކީ މިހާރަކު ފ. އަތޮޅަށް އޮތް އޮޕްޝަނެއް ނޫނެވެ. ހުޅުމާލެއާއި ގުޅިފަޅާއި އުތުރުތިލަފަޅާއި ގިރާވަޅުފަޅަކީ ވެސް ފ. އަތޮޅު މީހުން ބަދަލު ކުރެވެން އޮތް އޮޕްޝަނަކަށް މިހާރަކު ނުވެއެވެ. މާލެއާއި ގުޅާލެވޭ ގޮތަށް އޮތް އެހުރިހާ ތަނެއް މިހާރު އެވަނީ މާލެ މީހުންނަށާއި މާލޭގައި ދިރިއުޅެމުން އަންނަ މީހުންގެ ބޯހިޔާވަހި ކަމަށް ހާއްސަ ކުރެވިފައެވެ. އެ ތަންތަނަކީ ފ. އަތޮޅު މީހުން ބަދަލު ކުރުމަށް އޮތް ހައްލަކަށް މިހާރަކު ނުވެއެވެ. 

ވިއްކާލުމަށް ފ. އަތޮޅު ހުސްކޮށްލެވެން އޮތީ އެ މީހުނަށް އެހެންތަނެއް ދައްކައިގެނެވެ. ފުށިދިއްގަރުފަޅަކީ އެކަމަށް އޮތް ހަމައެކަނި ހައްލެވެ. މާލޭ މީހުނަށް ގޯތި ދިނުމުގެ ބަހަނާގައި ފުށި ދިއްގަރުފަޅު ހިއްކަން ބޭނުންވަނީ ފާފު އަތޮޅު ހުސް ކޮށްލާށެވެ. 

މާލެއާއި ބްރިޖަކުން ގުޅުވާނުލެވޭ ހިސާބުގައި ފުން ކަނޑެއް ހުރަސްކޮށް މާލޭގެ ދެކުނުން 16 ކިލޯމީޓަރު ދުރުގައި އޮތް ބިޔަ ފަޅު ހިއްކައިގެން ގާތްގަނޑަކަށް 1،280 ހެކްޓަރުގެ ބިން އިތުރު ކުރަން އުޅެނިއްޔަކީ މާލޭ މީހުނަށް ހިޔާވަހިކަން ހޯދާދޭކަށް ނޫނެވެ. މާލެއާއި ގުޅުވާލެވެން ނެތް ރަށެއް ހިއްކައިގެން އެތަނަށް މާލޭ މީހުން ބަދަލު ކުރަން އުޅެނިއްޔަކީ މާލޭ މީހުނަށް ގޮތް ހޯދަ ދޭކަށްވެސް ނޫނެވެ. މާލޭ މީހުނަށް ގޮތް ހޯދަދޭން އުޅޭނަމަ ތަރައްގީ ކުރަން މަސައްކަތް ކުރާނީ މާލެއާއި ގުޅާލެވެން އޮތް ތަންތަނެވެ.

މާލޭ މީހުންގެ ޝައުގެއް ފުށިދިއްގަރުފަޅަކަށް ނެތެވެ. މާލޭ ގިނަ މީހުން އެމީހުންގެ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ހައްލަކީ ފުށިދިއްގަރުފަޅު ކަމަކަށް އެއްވެސް އިރަކު ނުބަލައެވެ. އެތަނަކަށް ދާން ޝައުގުވެރި ވެގެން އުޅޭ މާލޭ މީހަކުވެސް އަދި މާލޭގައި ދިރިއުޅޭ މީހަކުވެސް ވަރަށް މަދުން ނޫނީ ނުފެނެއެވެ. 

އަނެއްކޮޅުން ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިންކަން ބަޖެޓްގައި ފައިސާ ނެތެވެ. ގައުމު އޮތީ ދަރާ ވިކިފައެވެ. މާލޭ މީހުނަށް ހިޔާވަހިކަން ދޭން މާލެއާއި ގުޅުވާލެވެން އޮތް ތަންތަނުގައި މަސައްކަތް ފެށި ގޯތިތަކެއް ވަނީ ދޫކޮށްފައެވެ. އެ ގޯތިތައް މާލޭ މީހުން ނިކަން ބޭނުމެވެ. މިހެން މި ހުރިހާ ކަމެއް ހުއްޓާ ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުން ނޫން ގޮތެއް މުއިއްޒަށް އޮތްކަމަށް ނުވެގެން މިއުޅޭ އުޅުމަކީ ސަމާސާ ކަމެއްނޫނެވެ. ސީރިޔަސް ނުރައްކާތެރި ކަމެކެވެ. 

ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުމުގެ ބިޔަ ބޮޑު މަޝްރޫއު ސްރީލަންކާގެ ކެޕިޓަލް މެރިން އެންޑް ސިވިލް ކޮންސްޓަރަކްޝަން ކުންފުންޏާ ހަވާލު ކުރުމުގެ ފަހަތުގައި އޮތީ ކޮން ސިއްރެއް ހެއްޔެވެ. އާބަންކޯ އާއި ސީއެމްސީސީއާ ދެމެދު ސޮއިކުރި ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުމުގެ އެއްބަސްވުމާ ގުޅޭ ގޮތުން ސަރުކާރާއި އާބަންކޯއިން ވެސް މައުލޫމާތެއް ނުދެއެވެ. ސީއެމްސީސީއާ މަޝްރޫއު ހަވާލު ކުރަނީ ކޮން ޝަރުތު ތަކަކަށް ކޮން އަގަކަށް ކަމެއް ނޭނގެއެވެ. ޕްރޮޖެކްޓަށް ފައިސާ ހޯދަނީ ކިހިނެއް ކަމެއްވެސް ނޭނގެއެވެ. ހަމަގައިމުވެސް އެކަމަށް މިއަހަރުގެ ބަޖެޓްގައި ފައިސާއެއް ނެތެވެ.

ފ. އަތޮޅަކީ އަރަބި ފައިސާވެރިންގެ ވަރަށް ބޮޑު ޝައުގުވެރި ކަމެއް އޮތް ތަނެކެވެ. ވަގުފު ބިނައިންނާއި ޒަކާތު ހައުސް ހަދައިގެންނާއި ހައްޖު ކޯޓާއިން ވިޔާފާރިކޮށްގެން ދީނުގެ ނަމުގައި ޑރ. ޝަހީމް މެނަށް ކައްވާލަން ލިބޭ ފައިސާކޮޅަކަށްވުރެ އަރަބި ޝޭޚެއްގެ ފައިކޭޓަށް ރާއްޖޭގެ އަތޮޅެއް ޖަހާލައިގެން ލިބެން އޮތް ފައިދާ ގަނޑު މާބޮޑަށްވެސް ބޮޑުވާނެ ތާއެވެ. ފ. އަތޮޅު ހުސްކުރާށޭ ނުބުނެ މާލޭ މީހުނަށް ބޯހިޔާވަހިކަން ހޯދާ ދިނުމުގެ ބަހާނާގައި ފ. އަތޮޅު ހުސްކުރަން ޖަހާ ޗައްކަރަކީ ފުށިދިއްގަރުފަޅެވެ. 

ކެބިނެޓް މިނިސްޓަރަކަށް ލިބިވަޑައި ގަންނަވާ މުސާރައާއި އިނާޔަތާއި އިމްތިޔާޒުތައް މިނިސްޓަރ ފެންވަރުގެ ބޭފުޅުންނަށް ވެސް ލިބި ވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ. މީގައި އެންމެ މަޖާ ކަމަކީ ބައެއް މިނިސްޓްރީގައި އެއް މިނިސްޓަރަށް ވުރެ ގިނަ މިނިސްޓަރުން ތިއްބެވުމެވެ. 

ފޮރިން މިނިސްޓްރީއާއި އިސްލާމިކް މިނިސްޓްރީގައި ދެ މިނިސްޓަރުންނެވެ. ކެބިނެޓް ޕޯޓިފޯލިއޯ އޮންނަ މިނިސްޓަރަކާއި ކެބިނެޓް ޕޯޓިފޯލިއޯ ނުއޮންނަ މިނިސްޓަރެކެވެ. ފިނޭންސް މިނިސްޓްރީގައި ކެބިނެޓް މިނިސްޓަރަކާއި އިތުރު ދެ މިނިސްޓަރުން ތިއްބަވައެވެ.

މުސާރަ ނުނަންގަވާ ދެބޭފުޅަކު ވަޒީރު ފެންވަރުގައި ރައީސް އޮފީހުގައި ތިއްބެވިޔަސް ދެން ތިއްބެވި ހުރިހާ މިނިސްޓަރުންނާއި މިނިސްޓަރު ފެންވަރުގެ ހުރިހާ ބޭފުޅުންވެސް މުސާރަ ނަންގަވާމެއެވެ. 

މިނިސްޓަރުން ފެންވަރުގެ ކޮންމެ ބޭފުޅަކަށް މުސާރަ އާއި އިނާޔަތް ތަކުގެ ގޮތުގައި 66,000ރ. ލިބިވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ. އެހެން ކަމުން މި ބޭފުޅުންގެ މުސާރައަށް މަހެއްގެ މައްޗަށް 1,254,000ރ. ދައުލަތުން ހޭދަވާނެއެވެ.

ކެބިނެޓު ވަޒީރުންނާއެކު 43 މިނިސްޓަރުން މި ވަގުތު ދިވެހި ސަރުކާރުގައި އެބަ ތިއްބެވިއެވެ. ވަޒީރުންނާއި ވަޒީރު ފެންވަރުގެ ބޭފުޅުންނަށް މުސާރަ އާއި އިނާޔަތުގެ ގޮތުގައި މަހަކު 2,706,000ރ. ހޭދަވާނެއެވެ.

ސާޅީހަށްވުރެ ގިނަ ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރުންނާއި ހަތްދިހައެއްހާ ނައިބުންނާއި އެހެނިހެން ސިޔާސީ މަގާމު ތަކުގެ ވާހަކަ އެހަށް ނުދައްކަމާ ހެއްޔެވެ. މީހުނަށްޓަކާ ވަޒީފާ އުފެއްދުމުގައި މުއިއްޒު މިވަނީ ހަޔާތް ކެނޑިފައެވެ.

މުއިއްޒު ސަރުކާރަށް ބުރައަކަށް ވަނީ ކުޑަކުޑަ މުސާރައެއްގައި ރަށްރަށުގައި ވަޒީފާގައި ތިބި ދެރަވަރު ރައްޔިތުންނަށް މުސާރަ ދިނުމެވެ. ކޮންޓްރެކްޓް ހަމަވުމުގެ ބަހަނާގައި ވަޒީފައިން ވަކިކުރަނީ އަނގަޔާ އަތާ ދިމާނުވާ ނިކަމެތި ރައްޔިތުންންނެވެ. އެ މީހުންގެ އެގްރިމަންޓް އައުކޮށް ދިނުމަކީ ދައުލަތް ބަނގުރޫޓްވެ ހުއްޓޭވަރުގެ ކަމަކަށް ވަނީތާއެވެ. 

އިންޑިއާ ސަފީރާއި ރައީސް މުއިއްޒާއި ބައްދަލު ކުރައްވައިފިއެވެ. ރާއްޖޭގެ ޑިފެންސް މިނިސްޓަރ ގައްސާން މައުމޫނާއި އިންޑީއާ ސަފީރު ބައްދަލު ކުރައްވައިފިއެވެ. ހާރިޖީ ވަޒީރު މޫސާ ޒަމީރާ ވެސް ރާއްޖޭގައި ހުންނަވާ އިންޑިއާ ސަފީރު ބައްދަލު ކުރައްވައިފިއެވެ. ދާހިލީ ވަޒީރު އަލީ އިހުސާނާ ވެސް އިންޑިއާ ސަފީރު ބައްދަލުކުރައްވައިފިއެވެ.

ހަމަ ތެދެކެވެ. އެއީ ހަމަ އެ މުނޫ މަހާވަރެވެ. ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ދިފާއީ މައި މަރުކަޒަށް ދާދިފަހުން ކާރުކޮޅުގައި ވެންނެވި އިންޑިއާ ސަފީރު މުނޫ މަހާވަރެވެ. ރައީސް ސޯލިހު ވެރިކަމުގައި ރާއްޖެއަށް ހާސްހާހުން އިންޑިއާ ސިފައިން އަރުވައިގެން ރާއްޖެ އަޅުވެތިކުރަން އުޅުނުކަމަށް ތުހުމަތު ކުރި މުނޫ މަހާވަރެވެ. ރާއްޖޭގެ ނޫސްތަކަށް ފައިސާދީގެން އޮބަހައްޓައިގެން އުޅުނު ކަމަށްކީ މުނޫ މަހާވަރެވެ. އުތުރު ތިލަފަޅުގައި އިންޑިއާގެ އަސްކަރީ ބޭހެއް ގާއިމުކުރަން އުޅުނު ކަމަށް ބުނި މުނޫ މަހާވަރެވެ. އައްޑޫގައި އިންޑިއާ ސިފައިންގެ މަރުކަޒެއް ހަދާ އެތަނަކީ ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ބާރު ނުހިނގާ ތަނަކަށް ހަދައިގެން އިސްކޮށް އުޅުނު މުނޫ މަހާވަރެވެ. ކައްދޫގައި އިންޑިއާ އަޝްކަރީ ފައުޖުތައް ރުކުރުވާލި މުނޫ މަހާވަރެވެ. ތިލަދުން މަތީ ހަނިމާދޫ އިންޑިއާ ސިފައިންގެ އަޝްކަރީ ބޭހަކަށް ހަދަން އުޅުނު މުނޫ މަހާވަރެވެ. ރާއްޖޭގެ އުތުރާއި މެދާއި ދެކުނުގައި އިންޑިއާގެ އަޝްކަރީ ސިފައިންގެ ބޭސްތައް ހަދައިގެން ރާއްޖެ އަޅުވެތި ކޮށްގެން ގެންގުޅެން އުޅުނު މުނޫ މަހާވަރެވެ. 

މިއްޔަކީ މަށަކު ދައްކާ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. ރައީސް މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އައުމަށް އުޅުނު އިރު އިދިކޮޅުގައި ތިބި އިރު ދެއްކި ވާހަކައެވެ. އެ ވާހަކަ ތަކުން ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުން ބިރުގެންނެވި ވާހަކަތަކެވެ. ގައުމީ ސަލާމަތެއް ބައިނަލް އަގުވާމީ ގުޅުމެއް ވެރިކަމަށް އާދެވިއްޖެނަމަ ވެދާނެ ގޮތަކާ މެދު ފިކުރެއް ހިޔާލެއް ނެތި އިދިކޮޅުގައި ތިބެގެން މުއިއްޒުމެން ކާޅަށް ކޮށާ ކާންދިން ޑިޕްލޮމޭޓަކީ އިންޑިއާގެ ސަފީރު މުނޫ މަހާވަރެވެ. ކަމަކީ އެއީ ސިޔާސީ ކަމެކޭބުނެ ހަމަޖައްސާލެވޭ ވަރަށްވުރެ މާ ހައްސާސު ކަމެކެވެ.

ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގައި ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމާ ސިޔާދަތު ގެއްލޭ ވަރަށް އިންޑިއާއިން ރާއްޖެއަށް އަތްގަދަކޮށްފައި ވާކަމަށް ބުނަމުން ދިޔަ މީހުން މިހާރު މިޖަހަނީ ކޮން ސަކަރާތެއް ހެއްޔެވެ. މުއިއްޒުމެން އެބުނި ވަރަށް އިންޑިއާއިން ރާއްޖެއަށް އަތްގަދަކޮށްފައި އޮތުމުން، ހުވާކޮށް ފުރަތަމަ ކުރަން ޖެހޭނެ ކަމަކީ އިންޑިއާ ސަފީރު ފޮރިން މިނިސްޓްރީއަށް ހާޒުރުކޮށް ޑިޕޮލޮމެޓިކް އިމްތިޔާޒު ތަކުން ބޭރުކޮށް ސަފީރު މުނޫ މަހާވަރު އަނބުރާ ގައުމަށް ފޮނުވާލުމެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭރުކުރަން ޖެހޭނީ އޭގެ ފަހުންނެވެ. ވެރިކަމަށް އައުމުގެ ކުރީން މުއިއްޒު ވިދާޅުވިހެން އިންޑިއާ އައުޓް ކުރުމަކީ " ނަން ނެގޯޝިބްލް" ކަމެކެވެ. 

އެހެނެއް ކަމަކު ވެރިކަން ލިބުމާއެކު ކީހާޅެން ފަރިއްސަށް ވެއްޖެއެވެ. ކުރިން ބުނި އެތި ކެންސަލް ވެއްޖެއެވެ. އިންޑިއާ އައުޓަކީ ނެގޯޝިބްލް ކަމަކަށް ވެއްޖެއެވެ. ވަޒީރަކަށް ފަހު ވަޒީރެއް އިންޑިއާ ސަފީރު މުނޫ މަހާވަރާ އެކު އެއްދާން ކުރަންވެސް ކަމުހިގައްޖެއެވެ.   

ރައީސް މުއިއްޒު މާލޭ ސިޓީ މޭޔަރަކަށް އުޅުއްވިއިރު ސިޓީކައުންސިލަށް ކޮންސަލްޓެންޓުންގެ ގޮތުގައި ބަޔަކަށް ކޮންޓްރެކްޓް އުސޫލުން ބޮޑެތި އަދަދުން މުސާރަ ދެއްވަމުން ގެންދެވި ވާހަކައަކީ މަޝްހޫރު ވާހަކައެކެވެ. ކޮންސަލްޓެންޓުންގެ ގޮތުގައި ޑރ. ހައިދަރާއި މުހައްމަދު ހުސައިން ޝަރީފް (މުންދު) އާއި އާދަމް ނަސީރު އިބްރާހީމް ފަދަ ބޭފުޅުން ގެންގުޅުއްވިއެވެ. އެބޭފުޅުން ނޫނަސް އެކި ފެންވަރުގެ އެކި މީހުން ކޮންސަލްޓެންޓުންގެ ގޮތުގައި ގެންގުޅުއްވިއެވެ. 

ވެރިކަން ލިބި ވަޑައިގެންފިނަމަ ވަޒީރުކަމުން ފެށިގެން އެކިވަރުގެ ސިޔާސީ މަގާމު އެބޭބޭފުޅުންނަށް ދެއްވުމަށް މުއިއްޒު ވައުދުވެ ވަޑައިގަތެވެ. ޑރ. ހައިދަރާއި މުހައްމަދު ހުސައިން ޝަރީފް (މުންދު)އާއި އާދަމް ނަސީރު އިބްރާހީމްއަކީ އެބޭފުޅަކާ ގުޅޭ ދާއިރާއަކުން ވަޒީރުކަން ދެއްވާނެ ކަމަށް ވައުދުވެ ވަޑައިގެން ތިން ބޭފުޅުންނެވެ.

ޑރ. ހައިދަރަކީ ޕްލޭނިންގ ގެ ދާއިރާއިން ތައުލީމު ހާސިލްކުރައްވައިގެން ހުންނެވި ބޭފުޅަކަށްވާތީ ހައިދަރަށް ދެއްވީ ހައުސިންގ މިނިސްޓަރކަމެވެ. ކިތަންމެ ހާވެސް ހައިދަރާ ގުޅޭ ދާއިރާއެކެވެ.

މުންދުއަކީ ހާރިޖީދާއިރާގައި ތަޖުރިބާ ތަކެއް ލިބިވަޑައިގެން ހުންނެވި ބޭފުޅަކަށް ވާތީ މުންދަށް ދެއްވަން ނިންމެވީ ފޮރިން މިނިސްޓަރކަމެވެ. ކަންދިމާކުރި ގޮތުން އެހެނެއްް އެކަމެއް ނުވިއެވެ. ފޮރިން މިނިސްޓަރުކަން ދެއްވަން މަޖުބޫރުވެ ވަޑައިގަތީ މޫސާ ޒަމީރަށެވެ.

މޫސާ ޒަމީރަކީ ރައީސް މުއިއްޒުގެ ކެންޕޭނުގައި ވަރަށް ބޮޑު ހޭދައެއް ކުރެއްވި ބޭފުޅަކަށްވެފައި ނަމިރާ ނާޒިމުގެ މިތުރަށް ވާތީ ޒަމީރަށް ދެއްވަން މުއިއްޒު ނިންމެވީ ޓޫރިޒަމް މިނިސްޓަރުކަމެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އަދުރޭ ފޫކަހާލުމުން އަދުރޭގެ ދަރިފުޅު ފައިސަލަށް ޓޫރިޒަމް މިނިސްޓަރކަން ނުދީ ފަރަކު ނުޖެއްސުނެވެ. އެހެން ދިމާވުމުން ޓޫރިޒަމް މިނިސްޓްރީއަށްވުރެ ނަފާވެރިކަން ކުޑަ ނޫން މިނިސްޓްރީއެއް ޒަމީރަށް ދެއްވަންޖެހިވަޑައިގެން ފޮރިން މިނިސްޓަރު ކަމަށް ޒަމީރު ހަމަޖައްސަވަން މަޖުބޫރުވެ ވަޑައިގަތީއެވެ.

އެންމެފަހުން ރައީސް މުއިއްޒަށް ޖެހިވަޑައިގަތީ މިނިސްޓރު ފެންވަރުގައި ފޮރިން މިނިސްޓްރީގެ އެމްބެސެޑަރ އެޓް ލާޖް ކަމަށް މުންދު ހަމަޖައްސަވާށެވެ. އަދުރޭއާއިހެދި މުންދުއަށް އޮތް ކެބިނެޓް ޕޯޓިފޯލިއޯ ގެއްލި ވަޑައިގަތީއެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒުގެ ވައުދު ލިސްޓްގައި ވަޒީރުކަން ދެއްވަން ދެން ވިދާޅުވެވިފައި އޮތީ އާދަމް ނަސީރު އިބްރާހީމަށެވެ. ސިޔާސީ އެއްވެސް ތަޖުރިބާއެއް ލިބިވަޑައިގެން ހުންނެވި ބޭފުޅެއް ނޫނެވެ. ޕަބްލިކް އޮފީހެއް ހިންގެވުމުގައިވެސް އުޅުއްވި ބޭފުޅެއްނޫނެވެ. ދިވެހި އަދަބިއްޔާތުގެ ދާއިރާގައި ޝައުގުވެރި މަސައްކަތްޕުޅު ތަކެއް ކުރައްވާ މުދައްރިސެކެވެ. އެމަނިކުފާނަށް ވަޒީރުކަމެއް ދެއްވަންޏާ ދެއްވެން އޮތީ އެދާއިރާއިންނެވެ. އެހެންކަމުން ގައުމިއްޔަތު ދިރުވުމުގެ ނަމުގައި އާދަމް ނަސީރަށް މިނިސްޓްރީއެއް އުފައްދަވާ ދެއްވީއެވެ. 

ހަގީގަތުގައި އާދަމް ނަސީރު ކުރައްވަން އޮތީ ދިވެހި ބަހާ ތާރީހަށް ހިދުމަތްކުރާ ގައުމީ މަރުކަޒުން ކުރި މަސައްކަތްތަކެވެ. ދިވެހި ބަހުގެ އެކަޑަމީއަކާއި ގައުމީ އަރުޝީފަކާއި ގައުމީ ދާރުލް އަސާރެއް ހުއްޓާ އެ މިނިސްޓްރީން ކުރަން އޮންނާނީ ވަކީން ކޮންކަމެއް ހެއްޔެވެ. ގައުމީ ތަރިކައިގެ ކޮލެޖަކާއި ގައުމީ ތަރިކައިގެ މަރުކަޒަކާ ޗާޕްހާނާއެއް ހަދައިގެން ޖަހަން މިއުޅެނީ ކޮން ސަކަރާތެއް ހެއްޔެވެ. 

ގައުމީ ޔުނިވަރސިޓީގެ ފެކަލްޓީއެއްގެ ތެރޭން ދިވެހި އަދަބިއްޔާތާއި ތާރީހާ ސަގާފަތާއި ގައުމީ ތަރިކައާއި ބެހޭ ދިރާސާތަކާއި އެނޫންވެސް ބަހާއި ސަގާފަތާއި ތަރިކައާއި ގުޅޭ އިލްމީ މަސައްކަތްތައް ކުރެވެން އެބައޮތެވެ. ސަރުކާރުގެ ޗާޕްހާނާއެއް ނުހެއްޖަސް ގައުމީ ދާރުލް އާސާރާއި ގައުމީ އަރުޝީފާއި ބަހުގެ އެކަޑަމީގެ ތެރެއިން ވަށާނުޖެހޭ ގައުމިއްޔަތެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. ގުޅުންހުރި ކޮންމެވެސް މިނިސްޓރީއެއްގެ މޭންޑޭޓްގެ ތެރެއަށް ފައްތާލައިގެން އެކަންކަމުގެ ސިޔާސަތުތައް ކަޑައަޅާ ދެމެހެއްޓިދާނެއެވެ. ދައުލަތުގެ ހަރަދުތައް އަތްގުޅިނުކެއުން ނޫން އެހެން ކަމެއް އެ ކަމަކުން ނުވާނެއެވެ. 

ފަސް އަަހަރުގެ ދައުރަކަށް ރައްޔިތުން ވެރިކަމަށް މީހަކު ހޮވުމަކީ އެ މީހަކު ކުރާނެހާ ކަމެއް ކުރާނެހާ ގޮތަކަށް ކުރުމަށް ދެވޭ ލައިސަނެއް ނޫނެވެ. ދައުރު ހަމަނުކޮށް ވެރިކަން ބަދަލު ކުރެވޭނެ އިޖުރާތެއް ލިޔެވިފައި އޮންނަނީ ވެރިކަމުން ވެރިން އަޒުލް ކުރަން ޖެހޭނެ ތީއެވެ. ރާއްޖޭގެ ގާނޫނު އަސާސީގައި އެ ވާހަކަ ލިޔެފައި އޮތީ އޮޅުމަކުން ނޫނެވެ. އެ ވާހަކައަކީ އެހެން ތަންތާގެ ގާނޫނު ތަކުގައި ލިޔެފައި އޮންނާތީ ލިޔެފައި އޮތް އެއްޗެއްވެސް ނޫނެވެ. 

ދާދި މިދާކަށް ދުވަހު ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެރިކަމަށް މަހެއް ނުވެ ކޯލީޝަން ރޫޅި ސަރުކާރާ ދެކޮޅަށް މުޅި ރާއްޖޭގައި އިދިކޮޅު ހަރަކާތްތައް ފެށި ޕްރެޝަރ ބޮޑުވެ ދައުރު ނުނިންމާ ވެރިކަމުން އިސްތިއުފާ ދެއްވަން ރައީސް ނަޝީދަށް ޖެހިވަޑައިގަތެވެ. އޭރު ކޯޓްތަކާއި ސިފައިންނާ ފުލުހުންނާ މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީއާއި ގިނަ ސިޔާސީ ޕާޓީތަކާއި ކްލަބް ޖަމްއިއްޔާތަކަށް ދާންދެން އޮތީ ރައީސް ނަޝީދާ ދެކޮޅަށެވެ. ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެރިކަން އިންގިލާބު ކޮށްލި ކޮށްލުން ރާއްޖޭގެ އެންމެ ބޮޑު ސިޔާސީ ޕާޓީ ކަމުގައިވާ އެމްޑީޕީން އަދިވެސް ދެކެނީ ބަގާވާތެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެކަމަކު އެކަން ވެސް އެ އޮތީ ވެފައެވެ. 

ރައީސް ނަޝީދަށް ފަހު ވެރި މީހާ ބަދަލު ވަމުން އައިސްފައިވަނީ ވޯޓުންނެވެ. ވޯޓުން ރައީސަކާއި ނައިބު ރައީސަކު ހޮވާފައި ތިއްބަސް ރައީސް ބަހައްޓާފައި ނައިބު ރައީސް ވައްޓާލުމަކީ ވެސް ރާއްޖެ ކޮށްފައިވާ ތަޖުރިބާއެކެވެ. ރައީސް ޔާމީނު ވެރިކަމުގައި މަޖިލިސް ތެރެއިން ދެ ނައިބު ރައީސުން އަޒުލް ކުރިއެވެ. އެގޮތްވެސް ރައްޔިތުން އޮތީ ލޮލުން ބޮލުން ގަބޫލުކޮށްފައެވެ. ރައްޔިތުން އިންތިހާބު ކުރި ނައިބު ރައީސް އަޒުލު ކުރުމަކުން އެއީ ނުކުރެވޭނެ ކަމަކަށް ވެގެނެއް ނޫޅެއެވެ.

ދައުރު ހަމަނުކޮށް ނައިބު ރައީސް އަޒުލުކޮށްގެން ކަމުދަންޏާ ރައީސަކު ދައުރު ހަމަ ނުކުރަނީސް ވެރިކަމުން ބޭލުމަކީ މައްސަލައެއް ނޫންތާއެވެ. މަކަރާ ހީލަތުން ވެރިކަން ހޯދުމާއި ގާނޫނާ ހިލާފަށް ވެރިކަން ކުރުމަކީ ރައީސް އަޒުލު ކުރެވޭނެ ކަންކަމެވެ.

ފްލެޓް ދައްކައިގެން މަކަރާ ހީލަތުން ފައިސާ ޓަކައިގަންނަ މަންޑޭމެން ކަހަލަ މީހުން ކުށްވެރި ވަންޏާ ސަހުސު އޮޅުވާލައިގެންނާއި ގައުމީ ސަލާމަތައް ނުރައްކާވާ ޒާތުގެ ދޮގު ވާހަކަ ދައްކާ ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވާލައިގެން ވެރިކަން ޓަކައިގެންކަން ސާބިތު ވުމުން މުއިއްޒެއް ކަމަކު ވެރިކަމުގައި ބަހައްޓަން ޖެހޭ ސަބަބެއް ނެތެވެ. 

ބައިނަލްއަގުވާމީ ގާނޫނާ އެއްގޮތަށް ދުނިޔޭގެ ކޯޓަކުން ނިންމާ ނިންމުމަކަށް އިހުތިރާމްނުކޮށް ރާއްޖޭގެ ކަނޑު ކުރީ ސަރުކާރުން ވިއްކާލި ކަމަށް ބުނެ ރައްޔުތންނަށް މުއިއްޒު ވަނީ އޮޅުވާލާފައެވެ. އައްޓެރި ގައުމަކުން ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަން ފޭރިގަންނަ ވާހަކައާއި އެ ގައުމުގެ އެތައް ހާސް ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ހަތިޔާރާއެކު ތިބިކަމަށް ބުނެ ރައްޔިތުން ބިރުގެންނެވިއެވެ. އިންޑިއާއިން ރާއްޖެއާއި ދެކޮޅަށް ހަނގުރާމަ އިއުލާނު ކުރާވަރުގެ ތުހުމަތު އިންޑިއާ އާއި ދެކޮޅަށް ކުރުމުގެ ސަބަބުން ބައިނަލް އަގުވާމީ ގުޅުމަށް މުއިއްޒު ބުރޫ އެރުވިއެވެ. މުއިއްޒު ވެރިކަމުގައި ހުރެއްޖެ ނަމަ ރާއްޖެއާ ދެކޮޅަށް އިންޑިއާއިން ދަތިކުރުމުގެ ފިޔަވަޅު ނާޅާނެ ކަމުގެ އެއްވެސް ޔަގީން ކަމެއް ނެތެވެ. 

މުއިއްޒު ރާއްޖޭގެ ގައުމީ ސަލާމަތަށް ނުރައްކާވާ މިންވަރަށް ދެއްކި ވާހަކަތައް ސާބިތު ވުމުން ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުން މުއިއްޒު އަޒުލު ކުރަން މަޖުބޫރެވެ. މުއިއްޒު ރާއްޖޭގެ ރައީސް ކަމުގައި އިތުރަށް ބަހައްޓައިގެން ރާއްޖެ ހަނގުރާމައިގެ ވިލާގަނޑެއްގެ ތެރެއަށް ވަނުމުގެ ބިރު އެބަ އޮތެވެ. ރާއްޖެއަށް އިގްތިސާދީ ގޮތުން ދަތިކުރުމުގެ ފިޔަވަޅު އެޅުމުގެ ފުރުސަތުވެސް އެބައޮތެވެ. ވެރިކަން ހޯދުމަށްޓަކާ ހިތުހުރި ވާހަކައެއް ދައްކާ ހިތުހުރި ކަމެއް ކޮށްގެން ވެރިކަން ޓަކައިގަތުމުގެ ދޮރު އަބަދުގެ އަބަދަށް ބަންދު ކުރުމަކީވެސް ކުރަން ޖެހޭކަމެކެވެ. މިހާރު ގައުމާ ރައްޔިތުންނަށް އޮތް އެންމެ ހެޔޮގޮތަކީ ދައުރު ހަމަކުރަން ނުބަހައްޓާ އަވަހަށް މުއިއްޒު އަޒުލުކުރުމެވެ.

ސިވިލް ސާރވިސް މުއައްޒަފުނަށް ނޯޕޭ ލީވް ދީގެން މަސައްކަތް ކުރުވާނީ އެ އިދާރައަކުން ހިންގާ ހާއްސަ ޕްރޮޖެކްޓަކަށް އެ މުއައްޒަފެއްގެ ބޭނުން ބޮޑުކަމުންނެވެ. ރަސްމީ މަސައްކަތް ކުރަމުން ހާއްސަ ޕްރޮޖެކްޓްގެ މަސައްކަތަށް އެ މުއައްޒަފަކަށް ވަގުތު ނުދެވޭނެތީ އެ ޕްރޮޖެކްޓް ނިމެންދެން އެ ޕްރޮޖެކްޓަކަށް އެ މުއައްޒަފަކު ދޫކޮށް ދިނުމުގެ ގޮތުން ނޯޕޭ ލީވެއް ދެނީއެވެ. އެ ނޯޕޭ ލީވަކީ ޕްރޮޖެކްޓް ނިމުމުން ރަސްމީ މަސައްކަތަށް އެބުރި އަންނަ ގޮތަށް ދެވޭ ނޯޕޭ ލީވްއެކެވެ.

ފިނޭންސް މިނިސްޓްރީގައި 2018 އިން ފެށިގެން ފަސް މުވައްޒަފަކު ކޮންޓްރެކްޓް އުސޫލުން މަސައްކަތް ކޮށްފައިވަނީ އަދި އެންވަޔަރަމަންޓް މިނިސްޓްރީގައި ދެ މުވައްޒަފަކާއި ހައުސިން މިނިސްޓްރީގައި ތިން މުވައްޒަފުން މިހާރު މަސައްކަތް ކުރަމުން ދަނީ އެތަންތަނުން ހިންގާ ހާއްސަ ޕްރޮޖެކްޓް ތަކެއްގައެވެ. އެ ޕްރޮޖެކްޓް ތަކަށް އެ މީހުންގެ ބޭނުން ބޮޑުކަމުންނެވެ، ފުލްޓައިމްކޮށް ރަސްމީ މަސައްކަތުގައި އުޅެމުން ޕްރޮޖެކްޓަށް އެމީހުނަށް ވަގުތު ނުދެވޭނެތީއެވެ. ކޮމްޕްރަމައިޒް ވެގެން ސާޖިދާއަށްޓަކާ ކޮށްދެވުނު ކަންތައް ހަލާލުކުރަން ސިވިލް ސާރވިސް ކޮމިޝަނެއްކަމަކު އެކަން ހުއްޖަތަކަށް ދައްކަން ނުހަދާށެވެ.

މޯލްޑިވްސް ފުޑް އެންޑް ޑްރަގް އޮތޯރިޓީގެ ސީނިއާ ސައިންޓިފިކް އޮފިސަރު ސާޖިދާ މުހައްމަދު ނޯޕޭ ލީވަކުން ދޫކޮށްފައި އެ ހުރިއްޔަކީ ފުޑް އެންޑް ޑްރަގާއި ގުޅޭ ޕްރޮޖެކްޓެއްގެ މަސައްކަތަކަށް ނޫނެވެ. ހަމަ އެހެންމެ ރާއްޖޭގެ ސިއްހީ ދާއިރާއަށް ހާއްސަކޮށްގެން ހިންގާ ޕްރޮޖެކްޓެއްގެ ފަންނީ މަސައްކަތެއް ކުރުމަށްޓަކައި އެ ޕްރޮޖެކްޓަށް އޭނާގެ ބޭނުން ތެރިކަން ބޮޑު ކަމުންނެއްވެސް ނޫނެވެ. 

އެންމެ އަޖައިބު ކުރުވަނި ކަމަކީ މުއައްޒަފަކަށް 4 އަހަރުގެ ނޯޕޭ ލީވްއެއް ދިނުމަށްފަހު ހަމަ އެމުއައްޒަފު ލައްވާ ކޮންޓެކްޓް އުސޫލުން އޭނާ އަދާކުރާ ވަޒީފާއާއި ގުޅުންހުރި މަސައްކަތް ތަކެއް ކުރުވުމެވެ. މުއައްޒަފަކަށް ނޯޕޭ ލީވެއް ދިނުމުން އޭނާ އަދާކުރަމުން ދިޔަ ރަސްމީ މަސައްކަތްތައް ފުލްޓައިމްކޮށް ކުރާނެ އެހެން މީހަކު އޭނާ ނިކުންނަށްދެން ވަގުތީ ގޮތުން ހޯދަން ޖެހެއެވެ. ކޮންޓްރެކްޓެއް ހަދައިގެން އަގުދީގެން އެމަސައްކަތްތައް ކުރަން ނެރެން ޖެހޭނީ ނޯޕޭ ލީވްގައި ހުރި މުއައްޒަފެއް ނޫނެވެ. އޭނާ ލީވްގައި ހުއްޓާ ނެރެގެން ކުރާނެ މަސައްކަތެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. ލީވްގައި ހުރި މީހާގެ މަސައްކަތް ކުރުވާނީ ވަގުތީ ގޮތުން ނެރޭ އެހެން މީހަކު ލައްވައެވެ.  

ސަޖިދާ ނޯޕޭ ލީވަށް ދިޔުމުން އޭނާކުރި ރަސްމީ މަސައްކަތްތައް ފުލްޓައިމްކޮށް ކުރާނެ އެހެން މީހަކު ނުހޯދާ ސާޖިދާއަށް ވީއިރަކުން ކުރަން ކޮންޓްރެކްޓެއް ހަދައިގެން ފައިސާ ދޭގޮތަކަށް އޭނާގެ ވަޒީފާގެ ޒިންމާގައި ހިމެނޭ އެއްވެސް ކަމެއް ނުކުރުވޭނެއެވެ. މޯލްޑިވްސް ފުޑް އެންޑް ޑްރަގް އޮތޯރިޓީގެ ސީނިއާ ސައިންޓިފިކް އޮފިސަރުގެ މަގާމުގެ ޒިންމާތައް އަދާކުރުމަށް ޖެހޭނީ އެހެން މީހަކު ވަގުތީ ގޮތުން ހޯދާށެވެ.

ގާނޫނީ ގޮތުން ވާޖިބު އަދާކުރަންޖެހޭ މުއައްޒަފަށް މުސާރަ ނެތް ޗުއްޓީދީ މަސައްކަތުން އެއްފަރާތްކޮށްފާ ހަމަ އެމަސައްކަތް ނުވަތަ ގުޅުން ހުރި މަސައްކަތެއް ކުރުވަން ކޮންޓްރެކްޓެއް ހަދައިގެންވެސް އެ އިދާރާއަށް އެ މުއައްޒަފަކު ނުނެރެވޭނެއެވެ. އޮފީހުން ހިންގާ ޕްރޮޖެކްޓެއްގައި ނޫންގޮތަކަށް ނޯޕޭލީވްގައި ހުންނަ މުއައްޒަފަކު އޮފީހުގެ މަސައްކަތަށް ނިކުމެއްޖެ ނަމަ ދީފައިވާ ޗުއްޓީއަށް ނިމުން އަންނާނެއެވެ. ވަކި މީހަކަށްޓަކާ މުޅި ނިޒާމް ގަޑުބަޑުކޮށްލީއެވެ. ސާޖިދާ ކުރިމަތީ ސިވިލް ސާވިސް ކަމިޝަން ކުޑަކަކޫ ގޮނޑިކޮއްކޮއަކަށް ވީއެވެ.

ހަރަދު ކުޑަކޮށް ދަރަނި ތަކުން އަރައިގަންނަން އައި ސަރުކާރުން ހައްތަހާވެސް ދައްކަނީ ހަރަދު ކުރާނެ ގޮތްގޮތުގެ ވާހަކައެވެ. ބަހާ ސަގާފަތު މިނިސްޓްރީ ވަނީ ހެޔޮވަރުގެ ކޮލެޖަކަށް ބަދަލު ވެފައެވެ. މިނިސްޓަރަކީ ބަހުގެ ލެކްޗަރަރކަން ކުރުން ނޫން ކަމެއް ކުރަން ނޭނގޭ މީހަކަށް ވަންޏާ މިނިސްޓްރީ ވާނީ ކޮލަޖަކަށްތާއެވެ. އެ މިނިސްޓްރީގައި ސަރުކާރުގެ ޗާޕްހާނާއެއް ހަދަނީއެވެ. ސަގާފަތު ކޮލެޖެއް ހަދަނީއެވެ.

އިސްލަމިކް މިނިސްޓްރީގައި އޮތްކަމަކީ ހައްޖު ކުންފުނި ހިންގުމާ ޒަކާތު ހައުސް ހަދައިގެން ހިންގުމެވެ. އެތާގައިވެސް އުފައްދާ ބޮޑުކުރަން އުޅެނީ ބިޔަ ބޮޑު ލައިބްރަރީއެކެވެ. މިނިސްޓަރު ލިޔާ ފޮތްތައް މާކެޓްކުރާނެ ތަނެއް ހުންނަންވާނެ ތާއެވެ. ޒަކާތާއި ހައްޖާއި ގުޅުވައިގެން ފައިސާގެ ގޭސް ގަޑެއް އެބުރުން ނޫން އަމާޒެއް މިބައި މީހުންގެ ނެތެވެ.

ދިރިއުޅުމަށް ކުރިހާ މަސައްކަތުން ހައްޖަށް ދިއުމަށްޓަކާ ހައްޖު ކުންފުންޏަށް ފައިސާ ދައްކައިގެން އެތައް ސަތޭކަ ބަޔަކު ވެއިޓިންގ ލިސްޓްގައި އެބަތިއްބެވެ. ހައްޖަށް ދެވޭނެ ދުވަހެއްގެ އިންތިޒާރުގައެވެ، ފައިސާ ދައްކައިގެން ތިބި މީހުންގެ ތެރޭގައި ގިނައީ އުމުރުން ދޮށީ މީހުންނެވެ. ވޭޓިންގ ލިސްޓުގައި 2030އާއި ހަމައިގައި ޖެހޭވަރަށް ވެއިޓިންގައި ތިބި މީހުން އެބަތިބި ކަމަށްވެއެވެ. އެހާތަނަށް އުމުރު ދަންމަވާ ލެހެއްޓެވިއްޔާ އެއީ ބޮޑު ރަހުމަތެކެވެ. ވެއިޓް ލިސްޓް އެހާވަރަށް އޮއްވާ ސަރުކާރުން ހިލޭ އެހީގައި ކޮންމެ އަހަރަކު 50 މީހުން ގެންދަން ޖެހުމުން ލިބޭ ކޯޓާގެ ނިސްބަތުން ވެއިޓް ލިސްޓުން ކުރިއަށް ޖެހުމަށްވުރެ ފައިސާ ދައްކައިގެން ވެއިޓް ލިސްޓްގައި ތިބި މީހުން ލިސްޓުގައި ފަހަތަށް ޖެހުން ނޫން ކަމެއް ނުވާނެއެވެ.

ތެލެސީމިއާ ހޮސްޕިޓަލެއް ވެސް  އަޅަނީއެވެ. ބޯންމެރޯ ހެދުމާ އެކަމަޑޭޝަނާއެކު އެންމެ މިޒަމާނުގެ ހޮސްޕިޓަލެއް ހެދުމަކީ ވަކީން ކުޑަ ހަރަދަކަށް ނުވާނެއެވެ. ކަމަކީ މުހިންމު ކަމެކެވެ. ކުރަން ކިތަންމެހާ ވެސް ބޭނުން ކަމެކެވެ. އެކަމަކު ދާމޫ ގަނޑުގައި އެހާ ވަރު އެބަހުރިބާއެވެ.  

ރައީސް ސޯލިހު ސަރުކާރުން ދުނިޔޭގެ ގައުމުތަކުގައި އެމްބަސީތައް ހުޅުވާތީ އެކަން ކުށްވެރި ކުރަމުން ވެރިކަމަށް އައިސް ފުރަތަ ދިޔަ ގައުމުގައި މުއިއްޒު އެމްބަސީއެއް ހުޅުވަން ކަނޑައެޅީއެވެ. ރާއްޖޭގެ އެމްބަސީއެއް ނެތް ގައުމަކަށް އޮޅިގެންވެސް މުއިއްޒަށް ނޭރިއްޖެއްޔާ ކަލާކޯއެވެ. އެގައުމަކުން ފައިބާނީ އެންބަސީއެއް ހުޅުވާން ނިންމާފައެވެ. ހަމަ ގައިމުވެސް ކުރިން ހުޅުވާފައި ހުރި އެއްވެސް އެންބަސީއެއް އަދި ބަންދެއް ނުކުރެއެވެ. ހަރަދު ބޮޑު ފޮރިން ސާރވިސް ހިދުމަތުގެ ހަރަދު އިހުނަށްވުރެވެސް މުއިއްޒު މިކޮށްލީ ބޮޑެވެ. ފޮރިން މިނިސްޓްރީގައި ޑަބަލް މިނިސްޓަރުން ތިބޭހެން ފޮރިން ޕޮލިސީގައި ވެސް މުއިއްޒު މިގެންގުޅެނީ ޑަބަލް ސްޓޭންޑަރޑެވެ. 

އާސަންދައަކީ ދައުލަތަށް އޮތް އެންމެ ބޮޑު އެއް ބުރައެވެ. ކޮންމެ އަހަރަކު ސަޕްލިމެންޓްރީ ބަޖެޓެއް ހަދައިގެންނޫނީ އާސަންދައިގެ ހަރަދު ތަކަކީ ދެކޮޅު ޖެއްސޭ ކަމަކަށް ނުވެއެވެ. ދައުލަތަށް ބޮޑު ބުރައަކަށްވެ އަލުން އިންތިޒާމްކޮށް އެހެން ވިސްނުމަކަށް ދާންޖެހިފައި އޮތް އާސަންދައަށް އިންތިހާ ދަރަޖައިގެ އަގުބޮޑު ހިދުމަތްތަކެއް ތައާރަފް ކުރުމުގެ ވާހަކަ ދައްކާ ފުރިހަމަކޮށް ނުދެވޭވަރުގެ އުންމީދުތަކެއްދީ ރައްޔިތުން ޅޮސް އުދޯއްޔަށް އަރުވަން އުޅޭ އިރު ހީވަނީ އަދިވެސް އުޅެނީ ރިޔާސީ ކެންޕޭނެއްގައި ހެންނެވެ. 

ދިވެހި ދައުލަތުން ހިންގާ ގައުމީ ޔުނިވަރސިޓީ އަކާއި އިސްލާމިކް ޔުނިވަރސިޓީއެއް އެބަހުއްޓެވެ. އެ ތަންތާގެ މެންޑޭޓްގެ ތެރޭގައި ދައުލަތުގެ މުއައްސަސާ ތަކަށް ބޭނުންވާ މީހުން އުފެއްދުމުގެ މޮޑިއުލް ތަކެއް ހިމަނައިގެން މީހުން ބިނާ ކުރުމުގެ ވިސްނުން ނެތިގެން މި އުޅެނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ. ކޮންމެ މިނިސްޓްރީ އަކާއި ކޮންމެ މުއައްސަސާ އަކުން މީހުން ބިނާކޮށް ނިމިގެން ރައްޔިތުންނަށް ހިދުމަތެއްދީ ގައުމު އާރާސްތު ކުރަން އުޅެވޭނީ ކޮން އިރަކުން ހެއްޔެވެ. 

ސިފައިންނާއި ފުލުހުންގެ ހިދުމަތަކީ އެހިދުމަތަށް ވަރަށް ހާއްސަ ތަމްރީނު ތަކެއް ޖިސްމާނީ ގޮތުންނާއި ނަފްސާނީގޮތުން ލިބިގެންނޫނީ ދެވޭ ހިދުމަތެއް ނޫނެވެ. އަމްދުން ހަތިޔާރުގެން ގުޅުމާއި ހަތިޔާރު ބޭނުންކުރުން ފަދަ ކަންކަމަކީ އާއްމު ކޮލެޖެއް ގެތެރެއިން ކުރެވޭ ޒާތުގެ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. އެކަމަށްޓަކާއި ސަލާމަތީ ހިދުމަތްދޭ ތަންތާ ހާއްސަ ތަމްރީނުދޭ މަރުކަޒުތައް ހުއްޓެއްކަމަކު ދައުލަތުގެ ކޮންމެ މުއައްސަސާއެއްގައި ޔުނިވަރސިޓީތަކާއި ކޮލެޖުތަކާއި އެކަޑަމީތައް ހުންނާކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ.

އަޖައިބެއް ނުވާނެ ހެއްޔެވެ. ވަކި މެޑިކަލް ކޮލެޖެއް ހިންގޭވަރު އަދި ނުވާތީ ހެލްތު ސައިންސަސްގެ ދާއިރާއިން ކިޔަވާދެނީ ގައުމީ ޔުނިވަރސިޓީގައެވެ. ޔުނިވަރސިޓީގެ ފެކަލްޓީއަކުން ސިއްހީ ހިދުމަތްތެރިން ތަމްރީނު ކުރެވެއެވެ. ކިތަންމެ ބޮޑު ގައުމީ ޔުނިވަރސިޓީއެއް ހުއްޓަސް ސިވިލް ސާރވިސް އެކަޑަމީއެއް ހުންނަން ޖެހެއެވެ އެންޓިކޮރަޕްޝަންގެ ދާއިރާއިން މީހުން ބިނާކުރުމަށް އެންޓި ކޮޕަޕްޝަން ކަމިޝަނުން ހިންގާ އެންޓިކޮރަޕްޝަން އެކަޑަމީއެއް ނެތިއެއް ކަމަކު ނުދިޔައެވެ. ބަހާބެހޭ ކަންކަން ކުރުމަށް ބަހުގެ އެކަޑަމީއެއް ނެތިއެއް ކަމަކު ނުދެއެވެ. އަނެއްކާ އުފެދެން އެއުޅެނީ ސަގާފަތު އެކަޑަމީއެވެ.

ބޭނުމަކީ ބަޖެޓުންނާއި ބަޖެޓްގެ ބޭރުން އެކި ނަންނަމުގައި ފައިސާ އެނބުރުމެވެ. ރަނގަޅު ނިޔަތެއް ދައުލަތުގެ ހަރަދު ކުޑަކޮށް އުފެއްދުން ތެރި މުޖުތަމައެއް ބިނާކުރަން އުޅޭނަމަ ކޮންމެ ބަޔަކު ވަކިވަކި ކޮލެޖުތަކާ އެކަޑަމީ ތަކާ އުފައްދައިގެން ރަނބަ ގިރުވާކަށް ނޫޅޭނެއެވެ. 

މަސްވެރިންގެ ހަތަރެސްފައި ބުރިކުރަން ސަރުކާރުން ނިންމާފައި ހަމަ އެކަނި އެއްފައި ކަނޑާ ގޮތަށް އެނިންމުން ފަހުން ބަދަލު ކުރިޔަސް ވާނީ ސަރުކާރުން މަސްވެރިންނަށް ކޮށްދިން ވަރަށް ބޮޑު ހެޔޮކަމަކަށް ތާއެވެ.!  

20 ރުފިޔާއަށް ވުރެ އަގުދަށް ނުކުރާނެ ކަމަށް ތިޔަދޭ ޔަގީން ކަމަކީ މަސްކިލޯއަކުން 5 ރުފިޔާ ސަރުކާރުން ދަމައިގަންނާނެ ކަމުގެ ޔަގީން ކަމެވެ. ތިޔަ ދިނީ މަސް ގަންނަ އަގު ކުޑަކޮށް މަސްވެރިންނަށް ލިބޭ އާމްދަނީ މަދުކުރާނެ ކަމުގެ ޔަގީން ކަމެވެ.

ހަދާ ކޮންމެ ހީލަތަކާ މަކަރަކަށް ރީތި ނަމެއްދީގެން ރައީސް ނިންމަވައިފިއޭ، ރައީސް ޔަގީންކަން ދެއްވައިފިއޭ ކިޔަސް އާޚިރުގައި ރައްޔިތުންނަށް ތިޔަ ދެނީ ގެއްލުމެވެ. ކަންކުރަނީ ހުސްގޮނޑި ދައްކައިގެން ވެރިކަމަށް އެރި ގޮތަށެވެ.

ދިވެހިންނަކީ ވަކިކަމެއް ވަކި ވަރަކަށްވުރެ ބޮޑަށް ހައްދު ފަހަނަ އެޅީމާ ހިމޭނުން ތިބެން އުނދަގޫ ބައެކެވެ. 

ހުސްގޮނޑިކޮޅެއް ދައްކައިގެން ވެރިކަން ހޯދީކަން ރޭކާ ލުމާއެކު ސަރުކާރުގެ ބޭފުޅުން ވަޑައިގަންނަވާ ކޮންމެ ރަށަކުން ހުސްގޮނޑި ކޮޅު ނުކުމެ ވަޑައިގެން އެބަ މަރުހަބާ ވިދާޅުވިއެވެ. ދެން އޮތީ ފިޔާ ކެއުން އުމުރަށް ހުއްޓާލައިގެން ދިވެހިން ނުކުމެ ގައުމިއްޔަތު ފެންފޮދަކާނުލާ ދިރުވުމުގެ މަރުހަލާއެވެ.

އިންޑިއާ އަކީ ދުނިޔޭގެ އެންމެ މީހުން ގިނަ ގައުމެވެ. އެ މީހުން ކައިފައި ގައުމުން ބޭރަށް އެކްސްޕޯރޓް ކުރަން ބާކީ ނުވާ ފަހަރު އާދެއެވެ. އަމުދުން މޫސުމީ ގޮންޖެހުންތަކާ ގުޅޭ ދަނޑުވެރި ބާވަތްތައް ހަމަ އެކަނި އިންޑިއާގެ އެތެރޭގެ ބޭނުން ތަކަށް ފުދޭ ވަރަށް ނުހެދޭ ހާލަތު މެދުވެރިވެއެވެ. 

އެފަދަ ހާލަތުގައި މިހާރު ފިޔާއަށް ވެފައިވާ ގޮތް ހަވާދާ ގޮވާމާ ބިހާ އަލުތްވައް ވެސް ވެއެވެ. ވަކި މުއްދަތަކަށް އެ ބާވަތެއް އެކްސްޕޯރޓް ކުރުން އިންޑިއާ އިން މަނާ ކުރެއެވެ. މިހާރު މިއީ ދުވަސް ކޮޅަކަށް އެއްވެސް ގައުމަކަށް އިންޑިއާއިން ފިޔާ އެކްސްޕޯރޓް ކުރުން މަނާ ދުވަސް ކޮޅެކެވެ.

މިގޮތަށް މީގެ ކުރިން މަނާ ކުރިއަސް ރާއްޖެއަށް ބޭނުންވާ ވަރަށް އިންޑިއާ އިން ހުރިހާ ބާވަތެއް ވެސް ރާއްޖެއަށް ލިބޭ ގޮތް ހަދައިދެއެވެ.

ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެރިކަމުގައި ރާއްޖެ ގެނައި އިންޑިއާ ހެލިކޮޕްޓަރެއް އޮވެއެވެ. އަދި ފަހުން ރައީސް ޔާމީނުގެ ކެބިނެޓްގައި ރައީސް މުޢިއްޒު އިންނަވައިގެން އިންޑިއާ އިން ގެނައި އިތުރު ހެލިކޮޕްޓަރަކާއި ޑޯނިއާ މަތިންދާ ބޯޓެއް ވެސް ރާއްޖޭގައި އޮވެއެވެ.

މިތިން އުޅަނދުގެ ކަންކަމާ ގުޅޭ 77 އިންޑިއާ ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ތިބި ކަމަށް ނިމިދިޔަ ސަރުކާރުން ބުންޏެވެ. މީގެ ކުރިން އިންޑިއާ އިން ބޭރަށް އެކްސްޕޯރޓް ކުރުން މަނާ ބާވަތްތައް ވެސް އިންޑިއާ އިން ރާއްޖެ ފޮނުވަނީ މިބުނި 77 މީހުން ކާކަށް ނޫނެވެ. އެ މީހުން ރާއްޖޭގައި ތިބެގެން ކުރާ ކަމަކީ އިމަރޖެންސީ ހާލަތުތަކާ، ސަރަހައްދު ބެލެހެއްޓުމުގައި ދިވެހި ސިފައިންނަށް އެހީތެރި ވުމެވެ.

އެކަމަކީ ދުނިޔޭގައި ނެތްވަރުގެ ނުބައި ކަމަކަށް ވެގެން ރާއްޖޭގެ 54 އިންސައްތަ ރައްޔިތުން ވޯޓުދިނީ އިންޑިއާ އައުޓް ކުރާށެވެ.

އިންޑިއާ އައުޓް ކުރަން އަލަށް އައި ސަރުކާރުން ކުރީ ސަރުކާރުން ނެރުނު އިންޑިއާ އައުޓް މަނާ ކުރާ ގަރާރު އުވާލާކަށް ނުކެރުނެވެ. ނުވިތާކަށް އިތުރަށް އިންޑިއާ އާއި ގުޅުން ބަދަހި ކުރަން އަތް ދިއްކޮށްފިއެވެ. ބްރިޖްގެ މަސައްކަތް ވެސް މިހާރު އޯކޭއެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ތިބިކަމެއް ތިބިވަރެއް އަދި އަދަށް ވެސް ސާފުވި ކަމަކަށް ވެސް ނުހެދިއެވެ.

ފިޔާ ވެސް ބިސް ވެސް އަލުވި ވެސް އިންޑިއާ އިން ރާއްޖެއަށް ދޭނެއެވެ. އެކަމަކު ސަލާމަށް ދިއްކޮށްފަައި ހުރި އަތަށް މިފަހަރު ލޮލުން އަލި ދާވަރަށް ފިތާލާނެއެވެ. އިންޑިއާ ދާނީ އިންޑިއާ ދާން ބޭނުން މަގުންނެވެ. އެ މީހުން ރާއްޖެ ހިފާކަށް ނޫޅެއެވެ. ގޮތް ހުސްވާނީ ހަމަ މުއިއްޒަށެވެ. 

ގައުމިއްޔަތޭ އިސްތިގުލާލޭ ކިޔައިގެން ޖާހިލިއްޔަ ޒަމާނުގެ ގަބީލާތައް އުޅުނު ގޮތަށް، ނެތްވަރުން ފުއްޕާފައި ދިވެހިންގެ ރާއްޖޭގައި މިއުޅޭ މީހުންގެ އަނގަމައްޗަށް އިންޑިއާއިން ބިހާއި ފިޔައާއި އަލުވި ޗަސްކުރާތަން ބަލަން ތިބޭށެވެ.

މި ޒަމާނުގައި ދުނިޔެ ހިނގާ ގޮތް ނޭނގުނަސް މާއެނގޭ ހެދި، ކާށިފޮއްޗަކާ ލައިގެން ކާލާނެ މަސްކޮޅެއް ފޫކޮޅުގައި ނެތްއިރު ލައްކައެކޭ ހީވެގެން ފުއްޕީމާ ޖެހޭ ދުއްޕާން އެންމެންނާ ލައިގަނެއެވެ.

އާމިރު މަންސޫރަކީ "މޯލްޑިވިއަން ފްރެންޗައިޒް"ގެ ބައްޕައެވެ. ރާއްޖޭގެ " މޭރީ ބްރައުން" އާއި "ސިކްރެޓް ރެސިޕީ" އާއި " ޕިއްޒާ މިއާ" ގެ މިލްކުވެރިއަކީ އާމިރު މަންސޫރެވެ. " ގްރޭޕް އެކްސްޕެކްޓޭޝަން" އަކީވެސް އާމިރު މަންސޫރެވެ.

" ނެސްކެފޭ އަލްޖެރިއާ" އާއި " ޕޯޓް ކެފޭ" އާއި " ކެފޭ ވެލްކަމް" ގެ އިތުރަށް " ވައިލްޑް ލައިޓްސް"ގެ ވެރިއަކީ ވެސް އާމިރު މަންސޫރެވެ. " ސްޓޮޕް އެންޑް ޝޮޕް" ވެސް ހިމެނެނީ އާމިރު މަންސޫރުގެ މިލްކިއްޔާތުގައެވެ. އަނެއް ކޮޅުން މަޝްހޫރު "ލިލީ އިންޓަނޭޝަނަލް" އާއި " ލިލީ އެފް އެން ބީ " އާމިރު މަންސޫރުގެ ވިޔަފާރީގެ ތެރޭގައި ގުނެއެވެ.

ކާމިޔާބު ވިޔަފާރިވެރިޔާ އާމިރު މަންސޫރަކީ ވިޔަފާރީގައި ސްމާރޓް، ދުރުފެންނަ، ކުޅަދާނަ ވިޔަފާރިވެރިއެކެވެ. ރާއްޖޭގެ ޕްރައިވެޓް ސެކްޓަރގައި އާމިރު މަންސޫރު ފަދަ ތޫނުފިލި ސިކުނޑި ތަކަކީ މުހިންމު އެސެޓެކެވެ. ރާއްޖޭގެ ވިޔަފާރީގެ ވައްޓަފާޅި ބަދަލު ކޮށްލުމުގައި އާމިރު މަންސޫރު ފަދަ ވިޔަފާރިވެރިންގެ ދައުރު ބޮޑެވެ. 

އެހެނެއް ކަމަކު ދައުލަތުގެ އެންމެ ބޮޑު ވިޔަފާރި ކުންފުނީގެ ސިޔަސަތު ކަނޑައަޅަން ހުންނަ އެންމެ އިސްމީހަކީ އާމިރު މަންސޫރު ކަމަށް ވުމަކީ ބަލައިގަނެވޭނެ ކަމަކަށް ގިނަ މީހުނަކަށް ނުވެއެވެ. މަސްލަހަތު ފުށުއެރުން ބޮޑުކަމުންނެވެ. 

ސްޓޭޓް ޓްރޭޑިން އޯގަނައިޒޭޝަން (އެސްޓީއޯ)ގެ ޗެއަރމަނަކަށް އާމިރު މަންސޫރު އައްޔަނު ކުރުމަކީ އެސްޓީއޯގެ ވިޔަފާރީގެ ދައުރު ހަނިވެގެން ހިނގައިދާނެ ކަމެކެވެ. އެސްޓީއޯއަކީ ހަމައެކަނީ ކާޑާއި ތެލާއި ބޭސް ފަދަ އަސާސީ ބާވަތްތައް އަތްފޯރާފަށުގައި ބެހެއްޓުން ނޫން އެހެން ކަމެއް ނުކުރާ ތަނަކަށް ހެދުމުގެ ވިސްނުމަށް އެކުންފުނީގެ ވިޔަފާރި ނަގުލު ކޮށްފާނެ ކަމެކެވެ. އެސްޓީއޯއިން މިހާރު ކުރާ ގިނަ ވިޔާފާރި ތަކަކީ އަމިއްލަ ފަރާތްތަކުން ކުރާކަމަކަށް ހެދުމުގެ ވިސްނުން އެސްޓީއޯ ބޯޑުގައި އަށަގަންނުވާ އެމަގަށް އެސްޓީއޯގެ މިސްރާބު ބަދަލު ކުރުމުގެ ފުރުސަތު އޮތް ކަމެކެވެ. ނަތީޖާއަކީ ދައުލަތުން ސަބްސިޑީ ދީގެން ހިންގަންޖެހޭ ކުންފުންޏަކަށް އެސޓީއޯ ބަދަލު ވުމެވެ. 

އަމިއްލަ ފަރާތްތައް ބާރުވެރިކުރުވުމުގެ ނަމުގައި އަމިއްލަ ފަރާތްތަކަށް ދޫކޮށްލާން ރާވާ ކޮންމެ ވިޔަފާރިއެއް އަމިއްލަ ކުންފުންޏަށް ފުރޮޅާލަން އާމިރު މަންސޫރަށް ތަންމިނަށް ފުރުސަތު އޮންނާނެއެވެ. އެސްޓީއޯ ކުޑަކޮށްލާ އެސްޓީއޯގެ ވިޔަފާރީގެ ތެރެއިން ބޮޑު ބައެއް އަމިއްލަ މަސްލަހަތު އޮތް ކުންފުނިތަކަށް ޑައިވާޓް ކޮށްލުމަކީ ނުކުރުމަށްވުރެ ކުރުން ކައިރި ކަމެއް ކަމަށްވުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑެވެ. މީހުންގެ ކަން ބޮޑުވުން ހުރީ އެކަމާ ހެދިއެވެ. އާމިރު މަންސޫރުގެ ގާބިލުކަމާ މެދު ޝައްކެއް އޮވެގެނެއް ނޫނެވެ. 

އަމިއްލަ މަސްލަހަތު ދޫކޮށް ވިޔަފާރީގައި ހުރި ކުޅަދާނަކަން ގައުމީ މަސްލަހަތުގައި އެސްޓީއޯއަށް ހުސްކޮށްލައިފިނަމަ ކޮޅުނެތް ކޮޅަށް ނަސީބެވެ. ވިޔާފާރީގެ ސިޔާސަތު އެކަށައަޅާ މަގުދައްކަން އާމިރު މަންސޫރަކީ ދެވަނައެއް ނެތް ފަދަ ޗެއަރމަނެކެވެ. އާމިރު މަންސޫރުގެ ލީޑަރޝިޕްގައި އެސްޓީއޯ އައު އުސްމިން ތަކަކަށް ދާނެއެވެ.

އަމްދުން ދައުލަތުގެ ވެރިއަކަށް ހުންނަ މީހަކަށް އޭނާގެ ކިބައިން ސަލާމަތް ވެވޭ ކަމަކަށް ނުވެއެވެ. ވެރިކަމެއް ދެމިއޮންނަނީ އޭނާގެ ރުހުން އޮވެގެންނެވެ. ވެރިކަމެއް ވެއްޓެނީ އޭނާގެ ރުހުން ނެތުމުންނެވެ.

ރައީސް މައުމޫނުގެ ވެރިކަން ނިމުނީ އޭނާއެކަން ނިންމީމައެވެ. ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެރިކަން ނިންމުމުގެ ފަހަތުގައި ގޭމް ޕްލޭން ރާވާ ހިންގީ އޭނާކަމަށް ދުރު ވިސްނާ މީހުން ގަބޫލުކުރެއެވެ. ރައީސް ޔާމީނު ވެރިކަމަށް ގެނައުމުގެ އާރުކާޓީއަކީވެސް އޭނާއެވެ. ރައީސް ޔާމީނުގެ ވެރިކަން ނިންމާ ރައީސް ސޯލިހު ވެރިކަމަށް ގެނައުމުގެ އެންމެ މުގުލުގައި ހުރީވެސް އޭނާއެވެ. ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަން ނިންމާ ޑރ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ގެނައުމުގެ ކުރިއާއި ފަހަތުގައި ހުރީވެސް އޭނާކަން ކަށަވަރެވެ. 

ފަނޑިޔާރުގެއަށް ކުރެވުނު އިތުބާރެއްގެ ތެރެއިން ލިބުނު އަނިޔާއަށް ރައީސް ޔާމީނުގެ ކިބައިން ބަދަލު ހިފުމަށް ކުރިމައްޗަށް ނެރުނު މީހަކީ މުއިއްޒެވެ. އެމްޑީއޭގައި މުއިއްޒު ހުއްޓާ ޕީޕީއެމަށް މުއިއްޒު ބަދަލުވެ ސިޓީކައުންސިލްގެ މޭޔަރުކަމަށް މުއިއްޒު އައީ މުއިއްޒުގެ ސްމާޓް ކަމަކުން ނޫނެވެ. ޕީޕީއެމްގެ ކޮންޓްރޯލު މުއިއްޒު ނެގުމުގެ ހިޔަޅު ބުއްދިލައިދީ ސިޓީ ކައުންސިލްތެރޭގައި މުއިއްޒު ލައްވާ ހިންގުވި ހުރިހާ ކަންކަމުގެ ހަގީގީ މީހަކީ އޭނާއެވެ. ރައީސް ޔާމީނުގެ ކިބައިން ބަދަލު ހިފާ ރައީސް ޔާމީނު އެއްފަރާތް ކުރުމުގެ މުޅި ރޭވުން ރާވާ ހިންގީ އެންމެ ސިނކުޑިއަކުންނެވެ. 

ފަނޑިޔާރުގޭ ތެރެއިން ރައީސް ޔާމީނު ރަނގަޅަށް ތާށިކޮށް ވެރިކަމަށް ނިކުމެވޭނެ ހުރިހާ ދޮރެއް ބަންދުކުރީ އެންމެ ތަޅުދަނޑިއަކުންނެވެ. ފަހު ވަގުތު ޕީއެންސީއަށް މުއިއްޒި ބަދަލުކޮށް ކޯލިޝަން ޓިކެޓް ޔަގީން ކުރުމުގެ ހުރިހާ ކަމެއް ރާވާ ހިންގީވެސް ހަމަ އެމީހެކެވެ. ޔާމީނު އަތުގައި އޮތް ރިޔާސީ ޓިކެޓް މުއިއްޒަށް ފޮރޮޅާލާ މާކެޓިން ޓޫލަކަށް ރައީސް ޔާމީނު ބޭނުންކޮށްގެން މުޅި އިންތިހާބު މުއިއްޒުގެ މައްޗަށް އަނބުރާލީ އޭނާއެވެ. 

މުޅި ގޭމްގެ ހުރިހާ ކަމެއް ހިނގަމުން ދިޔައިރު އޭނާ ހުރީ އެހެން ޕްލެޓްފޯމެއްގައި މާގަދަކޮށް ހުރިކަމަށް ދައްކައިގެންނެވެ. ބޭނުމަކީ އެމްޑީޕީގެ ރިޔާސީ ކެންޑިޑޭޓާއެކު ކިންގްމޭކަރ ބައިއަތު ހިފިޔަ ނުދިނުމެވެ. އެކަންވެސް ކާމިޔާބުކޮށް މުއިއްޒަށް ވެރިކަން ފޮރޮޅާލަދިނެވެ. އެހިސާބުން ނިމުނީއެއް ނޫނެވެ. ވެރިކަމުގެ މޭގަ ފެންނަ ހިސާބަށްވެސް ރައީސް ޔާމީނަށް ނާދެވޭ ވަރަށް ރައީސް ޔާމީނާ ވެރިކަމާ ދުރުކޮށްލީއެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނުގެ ޝަރީއަތްތައް ލަސްވެ ބުރަކިޖެހި އެގޮތް މިގޮތް ވަމުން ދަނީކީ ރައީސް ސޯލިހާއި އެމްޑީޕީން ކުރާކަމަކުން ނޫނެވެ. ރައީސް ޔާމީނުގެ ޝަރީއަތަށް ދަނޑި ދިގު އުނދުޅި ބާނައިގެން ހަލުވަނީވެސް ހަމަ އެންމެ މީހެކެވެ. އިހުލާސްތެރިކަމާ ރައްޓެހި ރަހުމަތްތެރި ކަމުގެ އަގު 25 އަހަރުގެ ޖަލުހުކުމަކުން ދެއްކީމާ ރައީސް ޔާމީނެއް ކަމަކު ރީތިޅެމެއް ފޮނުވާލައިގެން ހިތުން ފުހެލެވޭކަށް ނުއޮންނާނެތާއެވެ. 

ދަނޑިމަތި ރަނގަޅަށް އަނބުރާލެވޭ ގޮތަށް އެއް ލޭ ހިނގާ ކޮއްކޮއަށް ވެރިކަން ހޯދާދިގެން ދޮށީއަތްބަށް ވަޒީރުކަމެއް ދީގެން ފުއްދައެއް ނުލެވޭނެތާއެވެ. ދޭ މަގާމު ކޮޅަކުން އަދުރޭމެނަށް ކުރި މަސައްކަތުގެ އަގު ދިނެއްކަމަކު މުޅި ދައުލަތް މުށުތެރެއަށް ލައިގެން އަނބުރާލަން ލިބުނީމާ ހަތަރެއްޗަކަށް ބަލާނެކަމެއް ނެތްތާއެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް ވެރިކަމާ ކުޑަ ބޭރުވެސް އަރާނުލެވޭނެއެވެ.

ސަރުކާރު ކިތަންމެ ދޯހަޅިކޮށް ފެނުނަސް ވަރިހަމަތާއެވެ. ކަމަކީ ސަމާސާ ކަމެއް ކަމެއް ނޫނެވެ. މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބަށް ފަހު ސަރުކާރުގެ ރޫފަޖެހިލާ ހަމަ އިސްކޮޅަށް ދެމިލާއިރު އޮއިކުނިތައް ބުރަބުރައިގެން ގޮސް ހަމަޔަކަށް އެޅި ސަރުކާރު އޮންނާނީ ވަކިމީހެއްގެ މުށުތެރޭގައެވެ. ރައީސް މުއިއްޒަކީ ހަމަ ކުރިމައްޗަށް ދައްކަން ނެރެފައި ހުރި ބޮލެކެވެ. މުއިއްޒުގެ ރިމޯޓް އޮތީ ނަމިރާ ނާޒިމް އަތުގައެވެ. 

މީގެ ކުރިންވެސް އިންޑިއާއިން ފިޔާ ލިބުން ދަތިވެލާ އިރަށް ރާއްޖޭގެ ބާޒާރުގައި ފިޔާ އަގު ބޮޑުވަނީ ރާއްޖެއަށް ފިޔާ އެތެރެ ކުރުމަށް ދައްޗެއް އޮވެގެނެއް ނޫނެވެ. ބާޒާރުގައި ފިޔާ އަގު ބޮޑުވަނީ އިންޑިއާއިން ފިޔާ ލިބުން ދަތިވެގެންނެވެ. އެކަމަކު މިނިސްޓަރު ވިދާޅުވަނީ ދަތިނުވާނެ ކަމަށެވެ. ރާއްޖެއަށް ފިޔާ، އަލުވި، ބިސް ފަދަ އަސާސީ ބާވަތްތައް އެތެރެކޮށް އުޅެނީ އިންޑިއާއިންނެވެ. އިންޑިއާއިން އެތަކެތި ގެންނަނީ ދުނިޔޭގެ އެހެން ތަންތާ އެތަކެތި ނެތިގެނެއް ނޫނެވެ. 

އިންޑިއާ ނޫން އަވައްޓެރި އެހެން ގައުމަކުން ރާއްޖެއަށް ބޭނުންވާ ވަރަށް އެތަކެތި މެދުނުކެނޑި ލިބެން ނެތުމަކީ އިންޑިއާއިން އެފަދަ ތަކެތި އެތެރެކުރަން ޖެހޭ މައިގަނޑު އެއް ސަބަބެވެ. ބިހާއި ފިޔައާއި އަލުއްވަކީ އުމުރުކުރު ހަލާކުވުން އަވަސް ގުދަންކޮށްގެން ބަލަހައްޓަން އުނދަގޫ ބާވަތް ތަކެވެ. ދުރު ކަރަކަރައިން އެތަކެތި ހޯދާ ބަރުކޮށްގެން ގެނެސް ރާއްޖޭގެ ބާޒާރަށް ނެރެވިއްކުމަކީ ހަރަދު ބޮޑު ގެއްލުން ބޮޑު ކަމެކެވެ. 

އާއްމުންނަށް އަތްފޯރާ އަގެއްގައި ފިޔައާއި އަލުއްވާއި ބިސް ވިއްކެނީ ދަތިކަމެއްނެތި އިންޑިއާއިން ލިބޭތީއެވެ. އިންޑިއާއިން ފިޔާ ބޭރުކުރުން ހުއްޓާލުމަކީ ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަށް އުފުލަން ޖެހުނު ބޮޑުތަކުލީފެކެވެ. އިގްތިސާދީ މިނިސްޓަރު ކިތަންމެ އޮމާންކޮށް ވިދާޅުވިޔަސް އިންޑިއާއިން ފިޔާ ނުލިބުމުގެ އެންމެ ބޮޑު ވޭނެއް ތަހައްމަލު ކުރަން ޖެހޭ އެއްބަޔަކަށް ދިވެހިން ނުވެ ނުދާނެއެވެ. 

އެކުވެރި ގައުމުތަކުން ރާއްޖެއަށް ކިތަންމެ ބޮޑު އިސްކަމެއް ދިނަސް ރާއްޖޭގެ ބާޒާރުން ފިޔާ ލިބުން ފަސޭހައެއް ނުވާނެއެވެ. ލިބެން ހުއްޓަސް އަތްފޯރާފަށުގައި އަގުތަކެއް ނުހުންނާނެއެވެ.

އިންޑިއާއިން ފިޔާ އެކްސްޕޯޓު ކުރުން މަނާ ކުރިޔަސް ރާއްޖެއަށް އެކަމުން ދަތިނުވާނެ ކަމަށް އިކޮނޮމިކް މިނިސްޓަރު މުހައްމަދު ސައީދު ވިދާޅުވެ ކުރައްވާ "އެކްސް" އަކުން ފިޔާ ލިބުމަށް އޮތް ހުރަހެއް ނައްތައެއް ނުލެވޭނެއެވެ. އަތްފޯރާ އަގުގައި ދަތިނުވެ ރާއްޖޭގެ ބާޒާރުން ފިޔާ ލިބެން ހުންނާނެ ގޮތެއް މިނިސްޓަރ ވިދާޅުވެ ދެއްވާ އެގޮތަކަށް އެކަމެއް ހަމަޖައްސާ ދެއްވަން ޖެހެއެވެ. 

އިންޑިއާ އައުޓު ކުރަން ނިކުމެ އިންޑިއާ އާއި ދެކޮޅަށް މަސައްކަތްކުރި މީހުންނަށް ފުރަތަމަވެސް މިޖެހުނީ ފިޔާ އާވީގައެވެ. ރަނގަޅު ބަދަހި ގުޅުމެއް އޮތްނަމަ ކިތަންމެ ވަރުގަދަ އެކްސްޕޯޓް ސިޔާސަތެއް އިންޑިއާއިން ތަންފީޒު ކުރިޔަސް ރާއްޖެއަށް ހާއްސަ އިސްތިސްނާއެއް ދޭނެއެވެ. ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަށް ދަތިކަމެއް ނެތި ފިޔާ ލިބޭނެ ގޮތް ހަދާދޭނެއެވެ. 

އިންޑިއާ އާއި ދެކޮޅަށް ފުއްޕާ ރަތްރޮނގު ދަމަން އުޅުނު މީހުނަށް ފިޔާކިލޯއަކަށްޓަކާ މޯދީގެ ފައިތިލައިގައި ދޫލާން ނުޖެހިއްޖެއްޔާ ގައިނަސީބެވެ. ސިފައިން ބޭލުމާއި ލޯންތައް ރިސްޓްރަކްޗަރ ކުރުމުގެ މަޝްވަރާތަކުގެ އެޖެންޑާއަށް ފިޔާ އިތުރު ކުރަން މިއޮތީ ޖެހިފައެވެ. ދަތިކަމެއްވާ ނެތެވެ.

ނަތީޖާ ނެރުމަށް ދެއްކީ ހުސްގޮނޑިއެކެވެ. ހުސްގޮނޑީގެ އަގު މިނެލެވުނީ ވިސްނުންކޮށި ބަޔައެއްގެ މެދުގައި ޖަޒުބާތުގައި ޖައްސާށެވެ. ރަށްވަށާ ފޮޓޯގަނޑެއް ދައްކަމުން، އިތުރު ހަމްދަރުދީގެ ރޫހެއް އުފެއްދީ ޖަލުހުކުމް ނިންމާދޭނެކަމުގެ ހުވަފެން ދައްކާއިގެންނެވެ. އެއީ އޭރުގެ ހާލަތެވެ. ދޮގެއްގެ ފަހަތަށް މޮޅެއްގެ ބޭނުމުގައެވެ.

ވެރިކަމުގެ ބާރު ލިބުން ނޫން ގޮތަކަށް އެއްވެސް ކަމެއްގެ ހައްލެއް ނެތްކަމަށް ރައްޔިތުންނަށް ވިސްނާދެމުން ގެންދިޔައެވެ. ޖަލްސާތަކުންނާއި މަގުމަތީ ޕޯސްޓަރުތަކުންނާއި ނޫސްތާކާއި ސޯޝަލްމީޑިއާގައި ރަތްރޮނގު ހުރަސް ކުރަމުންނެވެ. 

ބޭރުގެ ސިފައިން ތިބިކަން ހާމަކޮށްދީ ބިރުގަންނަވާލީ އަމަށަކުން ނޫނެވެ. ބަޔަކުނެރެ އެމީހުންގެ ދިރިއުޅުން މަގުމަތި ކޮށްލައިގެން އުޅުނު މަންޒަރުވެސް ދުށީމެވެ. ބޭނުމަކީ ޖަލުބަންދު ހަރާމް ހުކުމެއްކަމަށް ވިސްނާދިނުމެވެ.

ނަތިޖާ ބަދަލުވީ މަޑިސީލަ ޓެގް އަޅުވައިގެން ކުޅުނު ޑްރާމާގެ ހިއްޗަށެވެ. މޮޅުވީ ގޮނޑިލިބުން ކުދިންކޮޅެވެ. ބޮޑިބަތް ކެއްކުމަށް ލޯ ފިއްސައިގެން ބޯ ދުންގަޑުގެ ތެރޭގައި އުޅުން ކުދިންކޮޅަށް ލިބުނީ ތެލިފޫކެހުމެވެ. އައިނައި ތަނެއް ނޭނގޭ ބަޔަކު ބޮޑުންނަށްވެ ބޮނޑިބަތުން ބަނޑު ފުރާލައިގެން ބޯ ދުންގަޑެއްގެ ތެރަށް ގެއްލުނީއެވެ. ހުސްވީ ދުފާތަބެކެވެ. ގަޑި އޮޅުނީ ބޯޅަކުޅެންދާ ކުދިންނަށެވެ.

ކޮރަޕްޝަން ފެށެނީ އުސޫލުން ބޭރުން ކަންކަން ކުރަން އުޅޭތީ ކަމަށް ރައީސް އިއްޔެވެސް ވިދާޅުވިއެެވެ. ވަކި މީހަކަށް ހާއްސަ ކޮށްގެން އުސޫލު ހެދުން ކޮރަޕްޝަނަށް ނުވޭހެއްޔެވެ.

ރައީސްގެ އަނބިކަބަލުންނަށްޓަކާ ވަކި ގޮތަކަށް ސިވިލް ސާރވިސްގެ އުސޫލު ބަދަލު ކުރަން ޖެހުމަކީ ސިވިލް ސާރވިސްއަށް ރައީސްގެ އަނބިކަނބަލުން ނުފޫޒު ފޯރުވުމަށް ފުރުސަތު އޮތްވަރު ހާމަ ވެގެންދާ ކަމެކެވެ. 

ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާގެ އަނބި ކަބަލުންނަކީ ވަޒީފާގެ ގޮތުން އެހެން މީހެއްގެ ކިޔަމަނުގެ ދަށުގައި ހުންނަ މީހަކަށް ވެއްޖެނަމަ ވެދާނެ ގޮތްތައް ވެސް ބައިވަރެވެ. ފަސްޓް ލޭޑީއަކީ ސިވިލް ސާރވިސް މުއައްޒަފެއް ނަމަ އޭނާ ވަޒީފާގެ ގޮތުން ކިޔަމަންތެރިކަން އަދާ ކުރަންޖެހޭ މީހުން ތިބޭނެއެވެ. ފަސްޓް ލޭޑީއަކީ އެފަދަ މީހަކަށް ވެއްޖެ ނަމަ ވެރިއަކު ބޭނުން ވެއްޖެ ކޮންމެ ކޮންމެ ވަގުތެއްގައި ރަސްމީ މަސައްކަތުގައި ފަސްޓް ލޭޑީ ބިޒީ ކޮށްލުވައިގެން ގެންގުޅެވި ދާނެއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާ ކުރައްވަން ޖެހިވަޑައިގަންނަވާ އެތައް ކަމެއް އަނބިކަބަލުން ނެތިގެން ނުކުރެއްވި ހުންނަވަން ޖެހި ވަޑައިގަތުން ގާތެވެ.

ފަސްޓް ލޭޑީ ނުވަތަ މަހާރެހެންދިއަކީ ރަމްޒީ ބޭފުޅެކެވެ. ސަރުކާރު ހިންގުމުގެ އެއްވެސް ކަމެއްގައި އަމަލީ ގޮތުން އުޅުއްވަން ޖެހި ވަޑައިގަންނަވާ ބޭފުޅެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާއަށް ކަނޑައަޅާފައި އޮންނަ މުސާރައިގެ %33 އަށްވާ އަދަދަށް މާލީ އިނާޔަތު ލިބި ވަޑައިގަންނަވައެވެ. މަހާރެހެންދިއަށް ވީތީއެވެ.

މިހާރު ފަސްޓް ލޭޑީ ސާޖިދާ މުހައްމަދަށް ދިވެހި ދައުލަތުން 33333.33ރ އިނާޔަތުގެ ގޮތުގައި ލިބި ވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ. އެއްޔަކީ ކޮންމެ މީހެއްގެ އަނތްބަކަށް ދޭއެއްޗެއް ނޫނެވެ.

ދައުލަތުން އެވަރުގެ އިނާޔަތެއް ރައީސްގެ އަނބިކަނބަލުންނަށް ދެނީ އެހެން ވަޒީފާއެއް އަދާ ނުކުރުވުމުގެ ބޭނުމުގައެވެ. ރައީސަށް ހުސްވެގެން ހުރުމަށް ބާރު އެޅުމަށެވެ. މަސްލަހަތު ފުށުއެރުމަށް ޖާގަ ނުދިނުމަށެވެ. ނުފޫޒުން އެއްކިބާ ކުރުވުމަށެވެ. އެއްވެސް ވަގުތެއްގައި ރައީސް ނޫން އެހެން މީހަކަށް ބޯލަނބާލިޔަ ނުދިނުމަށެވެ. ދިވެހި ދައުލަތުގެ އެންމެ މަތީވެރިޔާގެ ހައިބަތާއި ކަރާމަތް ހިފެހެއްޓުމުގެ ނިޔަތުގައެވެ. 

މަހާރެހެންދީގެ މަގާމުގައި ހުންނަވާ ބޭފުޅަކަށް ސިވިލް ސާވިސްގެ މުއައްޒަފެއްގެ ގޮތުގައި އަމަލީކޮށް އުޅުއްވުމަކަށް ފުރުސަތެއް ހަގީގަތުގައި ނެތެވެ. ފަސްޓް ލޭޑީއަށް ވުމުން އެއްޔަކީ ސިވިލް ސާރވަންޓެއް ނޫނެވެ. އެއްވެސް ސިވިލް ސާވަންޓަކަށް ވަކި މީހެއްގެ އަނތްބަކަށް ވުމުން ދައުލަތުން ބޮޑު އިނާޔަތާއި ސެކިއުރިޓީ ދޭންޖެހޭ ގޮތަކަށް ނޯވޭ ނޫންތޯއެވެ.

ޖައްވުގައި އުޅެންޏާ އުޅޭނީ ޖައްވުގައެވެ. ޖައްވުގައި އުޅެމުން ބިމަކު ނޫޅެވޭނެއެވެ. ބިމުގާ އުޅެން ބޭނުމިއްޔާ ޖެހޭނީ އެނބުރި ބިމަށް އަންނާށެވެ. ސާޖިދާއަށް ވިޔަސް އޮންނާނީ އެގޮތެވެ. ފަސްޓް ލޭޑީކަން ދޫކޮށް ސިވިލް ސާވަންޓަކަށް ވުމުގެ އިހުތިޔާރު ސާޖިދާއަށް ފުރިހަމައަށް އެބައޮތެވެ. އެހާ ބޮޑަށް ބޭނުންފުޅު ވަންޏާ އަވަހަށް ފަސްޓް ލޭޑީކަން ދޫކޮށްލައްވާ ސިވިލް ސާރވަންޓަކަށް ބަދަލުވެ ވަޑައިގަންނަވާށެވެ. ފަސްޓް ލޭޑީ ވާން ބޭނުން ބައިވަރު މީހުން އެބަތިއްބެވެ. އެއިން މީހަކަށް އަވަހަށް އެ ފުރުސަތު ދެއްވާށެވެ. 

ހުރާ، ހިންމަފުށި، ގުޅިއަށް އަނާރާއެވެ. މަކުނުދޫ ގޮނޑިއަށް އަނާރާގެ ފިރިމީހާއެވެ. ދަރިއަކު ހުރީވިއްޔާ ޗާގޯހުން ގޮނޑިއަކަށް ނަމަވެސް ނުލައްވައެއް ނުވާނެއެވެ. މެންބަރުކަމުގައި ހުރި ފޮނި މީރުކަން އެއްފަހަރު އަނާރާއަށް ވަނީ ފެނިފައިވިއްޔާއެވެ. އަނާރާމެން ފައިސާއަށް ދީން ވިއްކާހެން ފައިސާއަށް ހަށިވިއްކާ މީހުންވެސް އުޅެނީތާއެވެ.

އަނާރާގެ ދެމަފިރިން ދެދާއިރައަކުން މަޖިލިސް ގޮނޑިއަށް ނިކުންނަނީ އަނާރާ ބޮލުގައި އަޅައިގެން އުޅޭ ދަންނަކަމުގެ ތާކިހާ ދައއްކައިގެންނެވެ. އަނބި މީހާ ޑޮކްޓަރަކަށް ވިއްޔާ ފިރިމީހާ ވާނީ އަދި މާބޮޑު ޑަކްޓަރަކަށް ތާއެވެ. 

ދެމަފިރިން ދެ ދާއިރާއެއް މަޖިލީހުގައި ތަމްސީލު ކުރުމަކީ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. ހިސާންގެ ދެމަފިރިންނާއި ރޮޒޭނާގެ ދެމަފިރިން މިހާރުވެސް މަޖިލީހުގައި އެބަތިއްބެވެ. އެ މީހުންނަކު އެތާ ތިބެގެން ދީން ބޮލަށް ލައިގެން ދީން ވިއްކައެއް ނޫޅެއެވެ. އެއާއި ހިލާފަށް އަނާރާ ނިކުމެ މަޖިލީހަށް ހޮވެން އުޅެނީ ދީނާއި ޖިންސް ވިއްކައިގެންނެވެ. މަޖިލީހަށް ހޮވުނަސް ވިއްކާނީ ދީނެވެ. 

އަނާރާ އެހުރީ ހުރާ، ހިންމަފުށި، ގުޅީ މެންބަރަށް ވާން ޕީއެންސީ ޓިކެޓަށް ތެޔޮލައިގެންނެވެ. ދާއިރާގެ މީހަކަށް އަނާރާއަކީ ކާކުކަން ނޭގުނަސް ޕީއެންސީ ޓިކެޓްގައި އެތަނަށް ނިކުތީމާ އަނާރާ އިންނާނީ ގޮޑީގައޭ ހީވާ ކަހަލައެވެ. ޕީއެޗްޑީ އޮތް މާ ނަންހުރި ދީނީ އިލްމުވެރިއެއް ވީމާ ޕީއެންސީ ޓިކެޓް އަނާރާގެ އުނގަށް ވަންނާނީ ލޮނދި ހިކައެއް ހެންނެވެ. 

ވާނީ އެހެންތާއެއް ޑރ. މުއިއްޒަކީ މީހަކު ދަންނަ މީހެއް ނޫނެވެ. މުއިއްޒަކަށް ވެސް މީހަކު އެނގެނީއެއް ނޫނެވެ. ހުރާ ހިންމަފުށި ގުރައިދޫން ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި މާގިނައިން ވޯޓް ލިބުމުން މުއިއްޒަށް މުއިއްޒު އޮޅުނަސް އެ ރަށްރަށު މީހުނަށް އެ މީހުނެއް ނޯޅެއެވެ. ރައީސް ޔާމީނު ފޮޓޯއާއި ހުސްގޮނޑި ދެއްކީމާ މުއިއްޒަށް ދިން ވޯޓަކީ ރައީސް ޔާމީނަށް އެ މީހުން ދިން ވޯޓެކެވެ. އެހެނެކޭ ކިޔާ މުއިއްޒު ދައްކާހާ މީހަކަށް އެ މީހުން ތިބީކީ ވޯޓު ދޭގޮތަކަށް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވާލައިގެން ވެރިކަމަށް މުއިއްޒު އަރާއިރަށް މަޖިލީހަށްޓަކައި ވެރިކަމަށް ބައިއަތު ހިފި ދީން ވިއްކާ އަނާރާއަށް އެމީހުން ވޯޓް ދޭކަށް ނެތެވެ. 

ދީނީ އިލްމު ވެރިއަކަށްވެ ހުރި މީހަކު އަމްދުން އަންހެނަކު ނުކުރާވަރުގެ ކަންކަން މަޖިލީހުގައި އިނދެ އަނާރާ ވަނީ ކޮށްފައެވެ. ދައްކަން ވެއްޖެއްޔާ ދައްކާލާނެ ލައްކަ ވާހަކަ އެބަހުއްޓެވެ. ގެރިހަން ލައިގެން އޮތަސް މިނިކާ ވަގަކު ވާނީ މިނިކާ ވަގަކަށް ކަން އެންމެނަށް ވެސް އެގެންވާނެ ތާއެވެ. 

ގާނޫނެއް ނެތި މާކުރީގެ ގަވައިދަކުން ބާރުލިބިގެން ރާއްޖޭގެ ކޯޓުތަކުން ރިބާ ނަގާދޭތީ އެކަން ހުއްޓުވަން މަޖިލީހުގެ ތެރެއިން މަސައްކަތެއް ކޮށްދޭން އެ އަނިޔާ ލިބެމުން ދިޔަ މީހަކު އަނާރާ ގާތު އެދި އާދޭސް ކުރިއެވެ. ދީނަށްޓަކާ މަޖިލީހުގައި އިންނެވި ދަންނަބޭކަނބަލާ އެކަމާ އަޅާކަހާވެސް ނުލާ އިނދެ ފަސް އަހަރުގެ ދައުރެއް ހުސްކޮށްލީ ދީން ވިއްކައިގެން ކެއުމުގައެވެ.

ރައީސް ޔާމީނު ވެރިކަމުގައި ފާސްކުރި ފާފުއަތޮޅު ވިއްކާ ބިލަށް މަކުނުދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރު ގޮތުގައި އިނދެ ވޯޓު ނުދޭން އަނާރާ ފޫކަހާލިއެވެ. އަޑަށް ބާރުލާފައި ދެއްކީ ދީނާ ގައުމުގެ ހައްގުގައި އެ ބިލަށް ވޯޓް ދެވެން ނެތް ވާހަކައެވެ. ފާފު ވިއްކުމުގެ ބިލް ފާސްކުރުމަށްވުރެ މުހިންމު އެހެން ކަމެއް އޭރު ސަރުކާރަކަށް ނެތެވެ. އެ ދަނޑިވަޅު ބެއަށް މަސް ހަދާލަން އަނާރާ ބޭނުން ކުރީ ދީނާ ގައުމެވެ. ދެނަކާ ދެނެއްނެތެވެ. ސަރުކާރުގެ ވަފުދުތައް އަނާރާ ފަހަތުން ހިނގާލަ ހިގާލާ ތިއްބެވެ.

އެންމެ ފަހުން އަނާރާގެ ފިރިކަލުންނާ އަދީބު ބްރޯ ބައްދަލުކޮށް އަނާރާގެ ވޯޓް ލިބެން ޖެހޭކަމަށް ބުނެ އަތަށް ހެޔޮވަރުގެ ބިޔަ ދެކޮތަޅުގެ ފައިސާ ހަދިޔާއަކަށް ދިނެވެ. އޭގެފަހުން ރެއަކަށް އިރު އޮއްސިފަ އަލިވިލިނުއިރު އިސްތިހާރާ ކޮށްގެން ވެސް ފާފުވިއްކާ ބިލަށް ވޯޓު ދިނުމަށް ވުރެ މޮޅު އެހެން ގޮތެއް އަނާރާއަށް ނެތިއްޖެއެވެ. 

ޑީއާރުޕީގެ ހުރިހާ ހަރަކާތްތެރިންހެން ޕީޕީއެމާއި ގުޅި ޕީޕީއެމަކީ ރާއްޖޭގައި އޮތް އެންމެ ބޮޑު ދެވަނަ ފިކުރަށް ވިއެވެ. ބިޔަ ބޮޑު ޑީއާރުޕީ އޮތީ ލީޑަރޝިޕެއްނެތި ހަރަކާތެއްނެތި އޮތީ ކޯމާގައެވެ. އެންމެ ފަހުން ޑީއާރުޕީ އުވުނީއެވެ. އެ ބޮޑު ބިޔަ ޕާޓީއަށްވުރެ ގަދަވީ ރައީސް މައުމޫނުގެ ޒެޑްފެކްޝަނެވެ. 

ފަހުން ރައީސް މައުމޫނަށް ދިމާވީ އޭގެ އަނެއްކޮޅެވެ. ޕީޕީއެމްގައި މައްސަލަޖެހި ގަދަހިފުމަކަށް ގޮސް ރައީސް މައުމޫނު ޕީޕީއެމުން ބޭރުވީއެވެ. އަނެއްކާވެސް އެމްއާރުއެމްގެ ނަމުގައި ޕާޓީއެއް ހަދައިގެން ރައީސް މައުމޫނަށް އެޕާޓީ ވަޔަކު ނުހިއްޕުނެވެ. ގަދަވީ ވެރިކަމުގައި އޮތް ރައީސް ޔާމީނުގެ ޕީޕީއެމެވެ. 

ރާއްޖޭގައި އޮތް އެންމެ ބޮޑު ސިޔާސީ ޕާޓީ އެމްޑީޕީގައި ސިޔާސީ މާބޮޑު ބައިބައިވުމެއް ނެތި އުފެދުނީއްސުރެ މިއަހަރާ ހަމައަށް އޮތެވެ. ލޮޅުމެއް އެރީ ރައީސް ނަޝީދަށް ރިޔާސީ ޕްރައިމަރީ ގެއްލުމުންނެވެ. ރައީސް ނަޝީދަށް ޕްރައިމަރީ ގެއްލުނު ނަމަވެސް ޕާޓީ ދޫނުކޮށް ފިކުރެއް ދިރުވޭތޯ މަސައްކަތް ކުރިއެވެ. ރައީސް ނަޝީދު އެމްޑީޕީ ދުކޮށްލީ 2023ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބަށް ކުޑަތަން ވޭވޭ ހުއްޓައެވެ. އެމްޑީޕީގެ ތެރެއިން ގެންދެވުނު މަދު މީސްކޮޅަކާއެކު ރައީސް ނަޝީދުގެ މަސްލަހަތުގައި ދަ ޑިމޮކްރެޓްސް ނަމުގައި ސިޔާސީ ޕާޓީއެއް އުފައްދާ އެ ޕާޓީ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ވާދަކޮށް ހޯދުނީ މަދު ވޯޓު ކޮޅެކެވެ. އެހެން ކަމުން ވެރިކަން ގެއްލުނަސް ޑިއާރުޕީަށް ވީހެން އެމްޑީޕީއަށް ވާތަނެއް ނުފެނެއެވެ. 

ރައީސް މައުމޫނާއި ރައީސް ޔާމީނު ބާރުވެރިވުމަށް ކުރެވުނު ވާދައިގެ ތެރެއިން ރައީސް ޔާމީނު އުފެއްދި ޕީއެންސީ އޮތީ ޕީޕީއެމްގެ ގޮތްޕެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ހުރިހާ ސިޔާސީ ހަރަކާތެއް ހިންގީ ޕީޕީއެމްގެ ނަމުގައި ރައީސް ޔާމީނުގެ ލީޑަރޝިޕްގެ ދަށުން ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަން ކިޔައިގެނެވެ. 2023ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ރައީސް ޔާމީނަށް ވާދަ ނުކުރެވޭތީ ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަނުން މަސައްކަތްކުރީ ޕީއެންސީގެ ޓިކެޓްގައި ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ނިކުތް ޑރ. މުއިއްޒަށެވެ. ކެންޕޭން ކުރީ ރައީސް ޔާމީނުގެ ފޮޓޯއާއި ރައީސް ޔާމީނުގެ ނަމުގައި ހުސްގޮނޑިއެއް ބަހައްޓައިގެންނެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނުގެ ނަމުގައި ސަހުސު އޮޅުވާލައިގެން ޑރ. މުއިއްޒު ވެރިކަން ހޯދާ ރައީސް ޔާމީނަކީ ހުރި މީހަކަށް ވެސް ނުހެދިއެވެ. ރައީސް މުއިއްޒު ދިމާކުރީ ޕީޕީއެމް ހައިޖެކްކޮށް ޕީއެންސީ ބާރުވެރިކުރާށެވެ. ޕީއެންސީގެ ރައީސަކަށް ރައީސް މުއިއްޒު އިސްވެ ޕީޕީއެމަކީ ޕީއެންސީގެ ގޮނޑިކޮއްކޮއަކަށް ހަދާ ޕީޕީއެމްގެ މެންބަރުން ކޮޅު ޕީއެންސީއަށް ވެއްދުމުގެ ފުޅާ ހަރަކާތެއް ފެށީ ރައީސް ޔާމީނުގެ ބާރު ކޯލިޝަނުން ކަނޑުވާލުމަށެވެ. 

ޕާޓީ ޕޮލިޓިކްސްގައި ރައީސް މުއިއްޒަށް ފެންނަނީ ވެރިކަމުގައި ހުރެ ރައީސް ޔާމީނު ރައީސް މައުމޫނުގެ ބާރު ކަނޑުވާލި ތަނެވެ. ރައީސް ސޯލިހު ވެރިކަމުގައި ހުރެ ރައީސް ނަޝީދުގެ ބާރު ކަނޑުވާލި ތަނެވެ. ރައީސް މުއިއްޒަށް ނުފެންނަނީ ރައީސް ކަމުގައި ތިބިއިރު ރައިސް ސޯލިހާއި ރައީސް ޔާމީނަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކޮންޓްރޯލު އޮތް ވަރެވެ. ޕާޓީގައި ބޮޑު ޕީޖީ ގްރޫޕެއް އޮވެ އެ ޕީޖީ ގްރޫޕްގެ ފުރިހަމަ ކޮންޓްރޯލު ނެތި ވަރުގަދަ ލީޑަރަކު ސައިޒްކޮށް ނުލެވޭނެ ކަމެއް ރައީސް މުއިއްޒަކަށް ނޭނގެއެވެ. 

ދަނޑިވަޅު ބަލާ ރައީސް ޔާމީނު ޕީޕަލްސް ނެޝަނަލް ފްރަންޓް (ޕީއެންއެފް) އެ އުފެއްދީ މުއާލާތް ނުކެނޑެނީސް ރައީސް ޔާމީނުގެ ސަޕޯޓަރުން ގަނޑުކޮށްލުމަށެވެ. ވެރިކަން ކުރާ ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަނުގެ ޓިކެޓަށް އުންމީދުކޮށްގެން ދާއިރާތަކުގައި އުޅޭ މީހުންގެ ތެރެއިން ޓިކެޓް ނުލީބޭ އެންމެންނާ އެ މީހުންގެ ސަޕޯޓަރުން އައިސް އަރާނެ ގަލެއް ރައީސް ޔާމީނު އެހެދީއެވެ. 

ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލިޝަން ބޮޑުކޮށް ރޫޅުމުގެ ނަތީޖާއަކަށް ވާނީ އެމްޑީޕީ މަޖިލިސް މެޖޯރިޓީ ނެގުމެވެ. ރައީސް މުއިއްޒުގެ ޕީއެންސީ ސަރުކާރަށް ވުރެ ގިނަ ގޮނޑި ރައީސް ޔާމީނުގެ ޕީއެންއެފް ނަގާނެއެވެ. ރައީސް މައުމޫނުގެ އެމްއާރުއެމަށާއި ރައީސް ނަޝީދުގެ ދަ ޑިމޮކްރެޓްސަށް ވާގޮތެއް ރައީސް ޔާމީނުގެ ޕީއެންއެފަކަށް ނުވާނެއެވެ.

އިމާމްވެ ހުކުރު ކުރައްވަނީ ރައީސް މުޢިއްޒުގެ އިންތިގާލީ ތަރުޖަމާނު އަދި މިހާރު ރައީސް އޮފީހުގެ އިސް މަގާމެއްގައި ހުންނެވި ފިރުޒުލް ނޫން އެއްވެސް އިތުރު ތަފާތެއް ނެތެވެ.

ފިރުޒުލް ނޫނަސް ސަނަދު ޙާޞިލު ކުރައްވައިގެން ތިއްބެވި އިމާމުން ފުރަތަމަ ހުކުރު ކުރައްވައިގެން ނޫނީ ދެވަނަ ހުކުރު ނަމާދު އިމާމްވެ މީގެ ކުރިންވެސް ކުރައްވާފައެއް ނުވެއެވެ.

އެހެން ނަމަވެސް ދީނާ ގައުމުން ޑްރާމާ ކުޅުމަށް މޮޅު މިހާރު މިއޮތް ޑްރާމާ ސަރުކާރުން މާދަމާ ފިރުޒުލް ކުރައްވާ ހުކުރު ނަމާދުވެސް މާތަފާތު މޮޅު ހުކުރު ނަމާދަކަށް ހަދައިފިއެވެ.

މިކަމުގެ ބޮޑަކަށް ހުރި ކަމަށް ފެންނަނީ ދީނީ ކާޑުން ޕޮލިޓިކްސް ކުޅެން މޮޅު އަދި މީޑިއާގައި ސުރުޚީ ހަދައިގެން މުއިއްޒަށްވުރެ ރައީސް ކަމަށް ގާބިލް މީހަކީ ތިމަން ކަމަށް ދެއްކެނީއޭ ހީވާ ގޮތަށް އުޅުއްވާ އިސްލާމިކް މިނިސްޓަރ ޑރ. ޝަހީމެވެ.

ފިރުޒުލް މާދަމާ އިމާމްވެ ހުކުރު ނަމާދު ކުރައްވާ ވާހަކަ ޓްވީޓަކުން ޝަހީމް އިޝްތިހާރު ކުރައްވައިފިއެވެ. އެއާއެކު ނޫސް ތަކުން ބްރޭކިންގ ނިއުސް ހަދައިގަތްވަރުން މިހާރު ހީވަނީ މާދަމާގެ ހުކުރު ނަމާދަކީ އެއްވެސް އެއްޗެއް ނޫން ހެންނެވެ. އަދި ކިއެއްތަ ހުރިހާ ވެސް އެއްޗަކީ މުއިއްޒު ސިޔާސީ މަގާމުދިން މީހުން ކުރާކަންތަށް ހެންނެވެ. 

ފިރުޒުލް ވިޔަސް މާދަން ކުރައްވާނީ އެހެން އިމާމުން ވެސް ކުރައްވާ ކަހަލަ ހުކުރު ނަމާދެކެވެ. ހަމަ އެކަހަލަ ހެދުމަކާ ތާކިހަލެއް އަޅުއްވައިގެން ޚުތުބާ ވިދާޅުވާނީ މިންބަރުގައި ކޮޅަށް ހުންނަވައެވެ. އިހު ޚުތުބާ އާއި ފަހު ޚުތުބާއާ ދެމެދު ހިނދުކޮޅެއް ނަންގަވާނެއެވެ.

ކަންދިމާވާ ގޮތުން ހުކުރު ނަމާދުގެ ކުރިން އިންސާނަކަށް ވާތީ ވައެއް ބޭރުވެ ވުޟޫ ގެެއްލިއްޖެނަމަ ފިރުޒުލެއް ކަމަކު އަލުން ވުޟޫ ކުރައްވާނެއެވެ.

ވޯޓުގެ އެދުމުގައި އިސްލާމް ދީނާއި ގައުމީ ސަލާމާއި ގައުމީ ދިދަ ބޭނުން ކުރަން ކެރޭ ބަޔަކަށްވުރެ ދީނާ ގައުމިއްޔަތަށް އިހާނެތި ކުރާ ބަޔަކު ނޫޅޭނެއެވެ.

އުޅޭ އުޅުމުން އެހެން މީހުންނަކާ ތިޔައިން އެކަކުވެސް ތަފާތެއް ނޫނެވެ. އެކަމަކު ބޭނުންވާ ކަމެއް ކުރުމަށްޓަކާ، ދީނާ ގައުމުދެކެ ލޯބިވާ ވަރުން ލޮލުފިޔަ ޖެހޭ ކަމަކަށް ނުހަދައެވެ.

ދުނިޔެވީ އަދި އުޚުރަވީ އެންމެ މުގައްދަސް އަދި ހުރުމަތްތެރި ކަންކަން ނީލަމަށް ލައިގެން އޭގެ ފޭކް އަވާގައި ރައްޔިތުން ޖައްސައިގެން ތިމާގެ ހިޔަނި ބޮޑުކުރާ ބަޔަކަށްވުރެ ވަކިން ބޮޑަށް ދީނާ ގައުމަށް ފުރައްސާރަ ކުރާ ބަޔަކު ވެސް ނޫޅޭނެއެވެ.

މާސިންގާ ފަލަ ދަގަނޑު ކުނބަކަށް ނަގާފައި ހުންނަ ދިދައަކީ ގައުމީ ދިޔަޔަސް ނުވަތަ ކްލަބް ޖަމިއްޔާއެއްގެ ދިދައެއް ކަމުގައި ވިޔަސް އެއީ އޭގެ ޒާތުގައި ދިރުމެއް ނެތް ހިލަ ގަނޑެއް ފަދަ އެއްޗެކެވެ.

ރަށްރަށުގައި ބޮޑު ހިލަ ޖެހުމަކީ ޝިރުކެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް ކޮންމެ ދުވަހަކު ހެނދުނު ގޮސް ރަށުގެ ބޮޑުހިލަ ކަނޑުތޮއްޓާ ދިމާއަށް ހުއްޓި މޭގައި އަތް އަަޅައިގެން އޭމިއޮއް ފެންނަ ބޮޑު ހިލަ ތޮއްޓާއޭ ތިބާއޭ.. އަޅާއޭ ރަށުރައްޔިތުން ގޮވަންވީމާ އެކުރަނީ ޝިރުކު ފަދަ ކަމެކެވެ. ބުދު ވެސް ބުދަށް ވަނީ ބަޔަކު އެއަށް އަޅުކަން ކުރީމައެވެ. ގައުމީ ލޯތްބަކީ ލޯބީގެ ލަވަތަކުގައި ޅެންވެރިން ފަރުބަދަ ފާރޮއްޓަށް ހަނދާހެން އޮންނަކަމެކޭ ހީވަނީތާއެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒު ހުވާކުރި ދުވަހު ގައުމިއްޔަތުގެ ޑްރާމާ އޯވަރ ވެގެން ގޮސް ފަޟީޙަތްވީ، އޭމިހިރަ ދިދައާއޭ ގޮވި ހިސާބުންނެވެ. ދިވެހި ދިދައަށް ރައްޔިތުން ނުކުރާ ގަދަރެެއް، އިހްތިރާމެއް ކުއްލިއަކަށް އައި މުއިއްޒެއްގެ ހިތުގައި އޮންނާން ޖެހޭ ސަބަބެއް ނެތެވެ. ފޭކް ޖައްސަން ވާނީ އެހެން މީހުންނަށް ޝައްކު ނުވާ މިންވަރަށެވެ.

މުންކަރާތް އާންމުވުމަށްވުރެ ބޮޑު، އަނެއް ނުރައްކަލަކީ އެނގި ތިބެ މުންކަރާތް ނަހީނުކޮށް ތިބުމެވެ. ދެއްވި ބޮޑު މަގާމުގައި ބަގުޑިލައިގެން ތިބޭ ޝޭޚުން ގިނަ ވުމެވެ. ޝޭޚް ސަމީރާއި ޝޭޚް ޢަލީ ޒާހިރު އެ ތިއްބެވީ މިކަންކަން ހުއްދަ ކުރައްވައިގެން ހެއްޔެވެ؟ 

ހުރިހާ ކަމަކަށް ތޮރުފޭ ޝޭޚެކޭ ކިޔާ އަލީ ޒައިދާ ކުރީގެ ލަވަކިއުންތެރިޔާ ޢަލީ ރަމީޒާ ސަލަފްޖަމިއްޔާ ވެސް އެތިބީ ހައްޕު ކިޔައިގެންނެވެ. ނަތީޖާ އެއްގެ ގޮތުން ބޯފަންކޮށް ހުންނަ ކުރެންދޫ އަބްދުއްލާ ކަހަލަ މީހުން ހެނދުނު ހެނދުނާ ކުރާ ކަމަކީ ގޭސް ކުންފުނީގެ މުވައްޒަފުން ލައްވާ ގައުމިއްޔަތުގެ ނަމުގައި ގޭސް އެނބުރުމެވެ. 

މޭގައި އަތް އަަޅައިގެން ދިދައަށް ކުރުނީސް ކޮއްގެން އަޅުކަމެއްހެން މުވައްޒަފުން ލައްވާ ޑްރާމާ ކުޅުވަނީއެވެ. 

ދީނާ ގައުމޭ ކިޔައިގެން ރައްޔިތުން ވާވައްދާ ނަމަ އެބައެއްގެ ކިބައިން ލަސްނުވެ ސަލާމަތްވުމަކީ ދީނާ ގައުމަށްޓަކާ ކުރަން އެންމެ އައުލާ އެއްކަންތަކެވެ.

ސިޓީ ކައުންސިލްގެ މޭޔަރު ކަމުގައި ހުރެ އެންމެ ފަހުން ޑރ. މުއިއްޒު ހިންގި އެއް ކަރަޕްޝަނަކީ މާލޭ އާސަހަރާ އަޕްގްރޭޑް ކުރުމެވެ. މަސައްކަތް ބަޔަކާ ހަވާލުކޮށް މުޅި މަސައްކަތުގެ އަގުގެ ގާތްގަޑަކަށް 90 އިންސަތަ ފައިސާ ހަވާލުކޮށް ނިންމާލީ މަސައްކަތުގެ ތިރީހަކަށް ޕަސެންޓްގެ މަސައްކަތް ވެސް ނުނިމެނީހެވެ. މަސައްކަތް ހަވާލުކުރި ފަހުން މަސައްކަތުގެ ޑިޒައިނަށް ބޮޑެތި ބަދަލު ތަކެއް ގެނެސް މަސައްކަތް އަގަޑަ ބަގަޑަ ކޮށްލީ މަސައްކަތް ހުއްޓުވާ އެގްރީމަންޓް ބާތިލު ކުރުމުގެ ބޭނުމުގައެވެ. 

އާ ސަހަރާގެ މަސައްކަތަށް ކަނޑައެޅި ފައިސާގެ ހުރިހާ ފައިސާއެއްހެން ބަޔަކަށްދީ އެފައިސާ ކައި ހުސްކޮށް ހަޖަމްވެ ނިމިއްޖެއެވެ. މަސައްކަތް ހަވާލުކުރީ ކޮން ނަމެއް ކިޔާ ކޮން ބަޔަކާކަން ވެސް ދެނަހުރި މީހަކު ނެތެވެ. ފޮރުވާ ސިއްރު ކުރާނެ ކަމެއް ނުއޮންނާނެއޭ ބުނާ މުއިއްޒު އެކަން އޮތީ ސިއްރު ކޮށްފައެވެ.

އާސަހަރާގެ މަސައްކަތަށް އެޑްވާންސްކޮށް ދިންހާ ފައިސާގެ ބޮޑު ބައެއް ހޭދަކުރީ މުއިއްޒުގެ ރިޔާސީ ކެމްޕޭނަށް ކަމަށް ތުހުމަތު ކުރެވެއެވެ. އާސަހަރާގެ މަސައްކަތް ކުރުމަށް ދައުލަތުން ހޭދަކުރި ފައިސާއަށް ވީގޮތެއްވެ ނިމިއްޖެއެވެ. އާސަހަރާގެ މަސައްކަތް އޮތީ އަދިވެސް މުއިއްޒު ވެފައެވެ. ބޭނުންވާ ގޮތަށް ފައިސާކޮޅު ބޭރުކޮށްލެވުނީމާ މަސައްކަތުގެ އެގްރިމަންޓް ބާތިލުކޮށްލާ ނިންމާލާފައެވެ. 

އަނެއްކާވެސް އާސަހަރާގެ މަސައްކަތް އަލިފުން ފަށައިގެން ޔާއަށް ކުރަން ދައުލަތަށް އެއޮތީ ޖެހިފައެވެ. ކޮރަޕްޝަނުގެ ތެރެއިން ހަޖަމްކޮށްލި އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާއަށް ވީގޮތެއްވެ ނިމުނީއެވެ. މުއިއްޒުވެފައި އޮތް އާސަހަރަގެ މަސައްކަތަށް އަނެއްކާވެސް އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާއެއް ހަރަދުކޮށްގެން ކުރަން އެއޮތީ ޖެހިފައެވެ. 

ބުނެވި މިދިޔައީ ޑރ. މުއިއްޒުގެ ކޮރަޕްޝަންގެ ބާބުގެ އެންމެ ނުކުތާއެކެވެ. ހުޅުމާލެ ބްރިޖާ ގުޅިފައި އޮތް ހަލިމަގުގެ މަސައްކަތް ކުރި ކުންފުނިން މުއިއްޒުގެ އަމިއްލަ އެކައުންޓަށް ވަޒީރު ކަމުގައި ހުރިއިރު ޖަމާވިހާ ފައިސާގެ ވާހަކައެއް އަދި ނުދައްކަމެވެ. ނޫމަޑީގެ ހިޔާނަތުގެ ވާހަކަ އަކަށް ނުދަމެވެ. ވަޒީރު ކަމުގައި ހުރެ ކުންފުންޏަކުން މަހު މުސާރަ ނެގިއެކޭ ނުކިޔަމެވެ. ޕާކިންގ ސްލޮޓް ވިއްކައިގެން ނެގި ކަޓަކީ އެއްވެސް އެއްޗެއް ނޫންތާއެވެ. ބޮޑު ކަޓެއް ނަގާފާ އަލިމަސް ކާނިވަލުން އަމިއްލަ ފަރާތަކަށް ބިމެއް ދިނެކޭވެސް ނުކިޔަމެވެ. ޖާދޫގެ ކަދުރު ރުއް ތަކުގެ ޑީލްގެ ވާހަކައެއްވެސް ކިޔާނެ ކަމެއް ނެތެއް ނޫން ހެއްޔެވެ. 

ބީލަމުގެ އުސޫލުން ކެބިނެޓް ގޮނޑިތައް ވިއްކާލިއްޔެކޭ މަށަކު ނުބުނަމެވެ. އެއް އާއިލާއަކަށް ސިޔާސީ މަގާމުތައް ދިނުމުގައި ބޮލެއް ކަނދުރާއެއް ނުބަލާ އަޅާ ފުރާލަމުން ދަނިއްޔެކޭ ބުނާ ހިތެއްނެތެވެ. ދައުލަތުގެ ވިޔަފާރި ކުންފުނި ތަކުގެ އިސްވެރިންނަށް އެ ކުންފުތަކާ ވާދަވެރި ވިޔަފާރި ކުންފުނިތަކުގެ ޕާޓްނަރުން އިސްކުރުމުގައި މަސްލަހަތު ފުށުއެރުން އޮންނަ ވާހަކައެއްވެސް ނުދައްކަމެވެ. 

ނަޒާހަތްތެރި ކަމަކާއި ހިތްވަރެއް ހުރި ނަމަ އޭސީސީ ގަދަ ނިންޖަކު ނުއޮންނާނެއެވެ. ވެރިކަން ބަދަލުވީމާ ފުށްޖަހައިގެން ނިކުމެ މީހުން އެއްކޮށްގެން ޒާތްޒާތަށް ސްލައިޑް އަޅުވައިގެން ޕަބްލިސިޓީ ހޯދާކަށް ނޫޅޭނެއެވެ. ލިބުނީ އެންމެ ދޮޅުއަހަރޭ ކިޔައިގެން ކަމުން ރެކެން އޭސީސީ ދަތްފެޅީ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ފަހުންހެއްޔެވެ. ކެރެންޏާ މަތިން ތިރިއަށް އޭސީސީގެ ދިގު އަތް ފޯރުވާލަ ބަލާށެވެ. އޭރުން ޑރ. މުއިއްޒުގެ ނަޒާހަތްތެރިކަން ބޮލާ ފޮށާއެޅި ދެފުށް ފެންނާނެއެވެ. މުއިއްޒަކީ ފޮރުވާނެ އެއްޗެއް އޮތް މީހެއް ނޫން ވިއްޔާއެވެ.   

ހެއްދެވިހާ ދޮގެއް ހަދައިގެން ހީވާހާ ގޮތަކަށް ވާހަކަ ދައްކައިގެން ޑރ. މުއިއްޒަށް ވެރިކަމަށް އާދެވިއްޖެއެވެ. ވެރިކަން ލިބި ހަމަޔަށް ދެލޯ ހުޅުވާ ބަލައިލިއިރު ކަމަކު ދާކަށް ނެތެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުން އެބުނީ ތެދެކެވެ. ރާއްޖޭގައި ތިބީ އެންމެ 77 އިންޑިއާ ސިފައިންނެވެ. އެ މީހުން ރާއްޖޭގައި ތިބެގެން ކުރާހާވެސް ކަމަކީ ސަރޗް އެންޑް ރެސްކިއު އޮޕަރޭޝަންތަކުގައި ދިވެހި ސިފައިންނަށް އެހީތެރިވުމެވެ. ވެރިކަމަށް އަރާ ބާލާނެ ކަމަށް ވައުދު ވެވުނީ ދިވެހި އަޝްކަރިއްޔާއަށް އެބައެއްގެ އެހީތެރިކަން ކޮންމެ ދުވަހަކުހެން ބޭނުންވާ ބައެކެވެ. 

ވެރިކަމުގެ ދަހިވެތި ކަމުގައި ހޭވުނު ހަޑިން އިންޑިއާ އާއި ދިމާލަށް ބަލައިލާ އިސް އުފުލާލަން މުއިއްޒު ބިރުގެންފިއެވެ. ދަރަނި މެނޭޖުކުރަން އިންޑިއާ ފައިބުޑަށް ނުގޮހެއްވެސް ވާކަށްނެތެވެ. ސިޔާދަތުގެ ރަތް ރޮނގޭ ކިޔައިގެން ފުއްޕާފައި ނިކުމެ،  ރާއްޖޭގައި ތިބި މަދު އިންޑިއާ ސިފައިންކޮޅު ނެރެ ހޫރާ ލެވޭކަށް ނެތެވެ. ރައްޔިތުންގެ ކުރިމަތީގައި ފޮނި ކެނޑުނު ވަރުން އެމީހުން ބޭރުނުކޮށް ވާކަށްވެސް މުއިއްޒަކަށް ނެތެވެ. 

ކޮޕް28ގެ ހަވާސާއިން ބައްދަލުކޮށް އިންޑިއާ ބޮޑުވަޒީރު އަރިހުގައި ސިފައިން ބޭލުމާބެހޭ ގޮތުން ޗުއްޕުވެސް ބުނާކަށް މުއިއްޒަކަށް ނުކެރުނެވެ. ވާހަކަ ދެކެވުނީ ހަމަޖައްސަންޖެހޭ ދަރަނީގެ ކަންތައްތަކެއް ހުރުމުން ދެސަރުކާރުގެ މަތީފެންވަރުގެ މަޝްވަރާ ތަކެއް ފަށާށެވެ. އެވަހަކަ ދައްކަކަށް މުއިއްޒަކަށް ނުކެރޭނެ ތާއެވެ. ރާއްޖޭގައި ތިބި އިންޑިއާ ސިފައިން ކޮޅަކީ ރާއްޖެއިން ބޭނުންވެގެން ފޮނުވާފައި ތިބި ބައެކެވެ. އިންޑިއާއިން ގެނެސްފައި ތިބި ސިފައިން ކޮޅަކީ ސަރޗް އެންޑް ރެސްކިއު ވައިގެމަގުން ހިންގޭވަރުގެ އަޝްކަރީ ގާބިލުކަމާއި އެކަމަށް ހިނގާ ހަރަދު ކުރެވޭ ވަރުގެ މާލީ ތަނަވަސް ކަން ރާއްޖޭގައި ނެތުމުން ގެނެސްފައި ތިބި ބައެކެވެ. ސަރޗް އެންޑް ރެސްކިއު ވައިގެމަގުން ހިންގުމަށް ރާއްޖޭން އިންޑިއާގެ އެހީތެރިކަން ހޯދަން ފެށީ 2010 ވަނަ އަހަރުއްސުރެއެވެ. 

މުޅި މަންޒަރު މުއިއްޒަށް ސާފުވީއިރު މުއިއްޒުމެންގެ އަމަލުތައް ބެހެއްޓިގޮތުން ރާއްޖެއާއި އިންޑިއާގެ ގުޅުން އޮތީ މުއިއްޒުގެ ވެރިކަމުގައި އަނބުރާ އިޔާދަ ނުކުރެވޭ ވަރަށް ގޯސްވެފައެވެ. އިންޑިއާ އާއި ގުޅުން ރަނގަޅުކޮށް ދަރަނިތައް ރިސްޓްރަކްޗަރ ކުރުމަށްޓަކައި ވެސް ތިބި ސިފައިންކޮޅު ވައުދުވީ ގޮތަށް ބޭރުކުރެވޭކަށް ނެތެވެ. އަނެއްކޮޅުން އެމީހުން ދޭ އެހީތެރިކަމުގެ ބާވަތުން ދެ ހެލްކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއާ ބޯޓުގެ އޮޕަރޭޝަންތައް ހިންގުން ދިވެހި އަޝްކަރިއްޔާއަށް އެހާ މުހިންމެވެ. ކަން ކޮންމެހެނެއް އޮތަސް ބޭރު ސިފައިންގެ މީހެއްގެ ބޫޓް ޖޯޑެއްވެސް ރާއްޖޭގައި ބެހެއްޓުމަކަށް ރައްޔިތުން މިހާރަކު ބޭނުމެއް ނޫނެވެ. 

އިންޑިއާ ސިފައިންގެ މައްސަލައިގައި ރައީސް މުއިއްޒު އެހުރީ ރަނގަޅަށް ދެހަރާ ސައިވެފައެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލޭކަށް ނެތެވެ. ނުބާލާ ވާކަށް ވެސް ނެތެވެ. އެކިތަނުން ލިބޭ މައުލޫމާތު ދިމައެއް ނުވެއޭ ތިބި އިންޑިއާ ސިފައިންގެ އަދަދު ކަށަވަރެއް ނުވެއޭ ކިޔައިގެން ދިގު ދަންމަނީ ތިބި އިންޑިއާ ސިފައިން ނުބާލާ ވާން އޮތްގޮތެއް ފެނޭތޯއެވެ.  

އިންޑިއާ ކަނޑުގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަން ކަށަވަރުކޮށް، ރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދު ބެލެހެއްޓުމަށްޓަކައި އޭގެ ކުރީގެ ސަރުކާރު ތަކުން ވެފައިވާ އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން އިންޑިއާއިން ގެނެސްފައިވާ ދެ ހެލްކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއާ ފްލައިޓެއް ރާއްޖޭގައި އޮންނަ ކަމަށް ރައީސް ސޯލިހު ސަރުކާރުން ބުނަމުން ދިޔައެވެ. އިންޑިއާއިން ގެނެސްފައިވާ ވައިގެ އެ ތިން އުޅަނދު ދުއްވާ ބެލެހެއްޓުމަށް ތިބި 75 މީހުން ނޫން ބޭރު ގައުމެއްގެ އަޝްކަރީ ބަޔަކު ރާއްޖޭގައި ނެތް ކަމަށް ވެސް ކުރީގެ ސަރުކާރުން ބުނަމުން ދިޔައެވެ. ކުރީގެ ސަރުކާރުން ބުނަމުންއައީ އެމީހުން ރާއްޖޭގައި ތިބެގެން ކުރާކަމަކީ ސާރޗް އެންޑް ރެސްކިއު އޮޕަރޭޝަން ތަކުގައި ދިވެހި އަޝްކަރިއްޔާއަށް އެހީތެރިވެދިނުމެވެ.

އިންޑިއާއިން އައިސްތިބި މަދު ސިފައިންކޮޅެއް ރާއްޖޭގައި ތިބީ ރާއްޖޭގެ ސިޔާދަތާއި މިނިވަން ކަމަށް އިހުތިރާމް ކޮށްގެންނެވެ. އެމީހުން ރާއްޖޭގައި ތިބީ އަޝްކަރީ ބޭނުމެއްގައެއް ނޫނެވެ. ރާއްޖެ ހިފާ އަޅުވެތި ކުރުމަކަށް ވެސް ނޫނެވެ. ރާއްޖޭއަށް އެހީތެރި ވެދޭށެވެ. ކަމުގެ ހަގީގަތް ކޮންމެހެނެއް އޮތަސް ވަރިހަމަތާއެވެ. ޑރ. މުއިއްޒު އެހުރީ އިންޑިއާ އައުޓްކުރަން ވެރިކަމަށް އަރައެވެ. 

ޑރ. މުއިއްޒަކީ މިވަގުތު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސިފައިންގެ އެންމެ މަތީވެރިޔާއެވެ. ސިފައިންގެ އެންމެ މަތީ ވެރިޔާއަށް ރާއްޖޭގައި ތިބި ބޭރު ސިފައިންގެ އަދަދެއް ނޭނގޭކަމަށް ބުނެފިއެވެ. މުއިއްޒަށް ރާއްޖޭގައި ތިބި ބޭރު ސިފައިންގެ އަދަދު ނޭނގޭކަމަށް ބުނީ ނޫސްވެރިންނާ ބައްދަލުކޮށް ރައީސް އޮފީހުގައި ހުރެއެވެ. ސިފައިންގެ އެންމެ މަތީވެރިޔާއަށް ވާނުވާ ނޭނގޭ ގޮތެއްގައި ރާއްޖޭގައި ހިދުކޮޅަކަށް ވެސް އަޝްކަރީ ބަޔަކަށް ނުތިބެވޭނެއެވެ. ވެރިކަމާ ހަވާލުވާ ސުން ސިކުންތުގައި އެ މައުލޫމާތު ހުންނާނީ ލިބިފައެވެ.

ރާއްޖޭގައި ބޭރުގެ އަޝްކަރީ ބައަކު ތިބި ތަނަކާ ކުރާކަމަކާ ތިބި އަދަދެއް ނޭގެންޏާ ސިފައިންގެ އެންމެ މަތީވެރިޔާގެ ގޮތުން ޑރ. މުއިއްޒު އެހުރީ ފޭލިވެފައެވެ. ގައުމީ ސަލާމަތާ ރައްކާތެރިކަން ކަށަވަރު ކޮށްދެވޭ ވަރުގެ މީހަކަށް މުއިއްޒު ނުވިއެވެ. މުއިއްޒަށް ނޭނގި ކޮންމެ ކަމެއްވެސް ކޮންމެ ވަގުތެއްގައި ވެސް ހިނގުމަކީ ދުރުކަމެއް ނޫނެވެ. ހަނގުރާމަ އިއުލާނުކުރުމާއި އަމާން ދިނުމުގެ ބޮޑު ޒިންމާ ބޮލުގައި އަޅައިގެންހުރެ ސަލާމަތާ ގުޅުން ހުރި ކަންކަން ނޭނގުމަކީ މަގާމުން އިސްތިއުފާ ދޭން ޖެހޭވަރުގެ ކަމެކެވެ. ގައުމީ ސަލާމަތަށް މިވަގުތު އެންމެ ބޮޑަށް ނުރައްކާ އޮތް ކަމެއް ކަމަށް ބުނެ ހައްލު ކުރުމަށް ވެރިކަމަށްއެރި އެންމެ ހައްސާސް މައްސަލައިގެ ސައްހަ މައުލޫމާތު ދައުލަތާއި ސިފައިންގެ އެންމެ މަތީވެރިޔާގެ ހައިސްޔަތުން މުއިއްޒަށް ނޭނގޭ ކަމަށް ބުނުމުން ޖެހޭނީ އަޒުލު ކުރާށެވެ. 

އެހެން ކަމުން ފްލެޓް ތަކުގެ އިންޓީރިއާ ނިންމުމަށް ފްލެޓް ލިބުނު ފަރާތްތަކުން ހަރަދު ތަކެއް އޭރު ކުރަން ޖެހުނެވެ. އެހެން އެކަން އޮތުމުން ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ކެންޕޭނުގައި އެމީހުންގެ ވޯޓު ހޯދުމަށްޓަކާ ހިޔާ ފްލެޓްތަކުގެ އިންޓީރިއާ ނިންމުމަށް ކުރި ހަރަދު ދޭނެކަމަށް މުއިއްޒު ވައުދުވިއެވެ. އެގޮތުން ކޮންމެ ފްލެޓަކަށް ވެސް ދެލައްކަ ރުފިޔާ ދޭން ވައުދުވިއެވެ. 

މުއިއްޒަށް ވެރިކަން ލިބުމުން ވައުދެއްގެ ގޮތުގައި ދޭންބުނި ދެލައްކަ ރުފިޔާ ދެވެން ނެތްކަމަށް ސަރުކާރުން ބުންޏެވެ. ހިޔާ ފްލެޓް ތަކަށް ދޭނެކަމަށް މުއިއްޒު ބުނި ދެލައްކަ ރުފިޔާ ދެވެންނެތް ކަމަށް ސަރުކާރުން ބުނުމުން ފާޑުކިޔުންތައް ސަރުކާރަށް އަމާޒުވީ ތިޔަހެނެއް ނޫނެވެ. އެންމެ ފަހުން ކެތް ނުވެގެން މުއިއްޒުގެ ހޮޅި ވައުދު ކުއްޔާ ލާޖައްސާ އެ ދެލައްކައަކީ ކުލިން ކެނޑޭ އެއްޗަކަށް ހަދައިފިއެވެ. 

"އޭރު އެދިޔަ އަދަދު ބަލާފަ. ހަމަ އެ އަދަދަށް އެޗްޑީސީން ލޯނެއް ނަގައިގެން ރައްޔިތުން އަތުން ދިޔަ ހަރަދު އެވްރެޖްކޮށްފަ. ވަކިއަދަދެއް ކަނޑައަޅާފަ، ވަރަށް ސާފުކޮށް މިދަންނަވަނީ އިނގޭތޯ. އެވްރެޖް އަގެއް ދޭނަމޭ އަނބުރާ." ކެންޕޭނުގައި މުއިއްޒު ބުންޏެވެ. މުއިއްޒު އެ ވައުދުގެ ދަށުން ކޮންމެ ފުލެޓަކަށް ދޭން ކަނޑައެޅީ ދެލައްކަ ރުފިޔާއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މިއަދު އެ ހަމަޖެއްސީ އެ ފައިސާ ނުދީ ކުލިން ކަނޑާށެވެ. 

ކޮންމެ މަހަކު ފްލެޓްތަކަށް މިހާރު ދައްކަނީ -/5300ރ އެވެ. ކޮންމެ ފްލެޓަކަށް ދޭން ބުނި ދެ ލައްކަ ރުފިޔާއާއި އަޅުވާ ކުލި ކުޑަކޮށް 7 އަހަރު ވަންދެން ކުލީގެ ގޮތުގައި ފޮލެޓަކުން ދައްކަން ޖެހޭނީ 3984.21ރ ކަމަށް މުއިއްޒު އެވަނީ މިއަދު ކަނޑައަޅާފައެވެ. މިއަދު މުއިއްޒު މިގެނައި ބަދަލުން ހަތް އަހަރު ވަންދެން ކޮންމެ ފްލެޓެއްގެ ކުލިން ކުޑަވެގެން އެދަނީ މަހަކަށް 1315.79ރ އެވެ. އެހެން ކަމަށް ވާނަމަ 1 އަހަރަށް ފްލެޓަކަށް ޖެހެނީ 15789.48ރ، އެވެ. މިރޭޓުން 7 އަހަރު ދުވަހަށް ފްލެޓަކަށް ޖެހެނީ 110526.36ރ. އެވެ. 

މުއިއްޒު ވައުދުވީ ފްލޭޓަކަށް ދެލައްކަ ރުފިޔާ ދޭށެވެ. ހަތް އަހަރުގެ ކުއްޔާ ލާޖައްސައި އޮޅުވާލުމެއްގެ ތެރޭން ކޮންމެ ފްލެޓަކަށް 89473.64ރ. ނުދޭގޮތަށް ހަމަޖެއްސީ އެންމެންނަކީ އަދުރޭ ކައިރިން ހިސާބު ދަސްކޮށްގެން ތިބި ބައެއް ކަމަށް ހީކޮށް ހެއްޔެވެ. ދެލައްކަ ރުފިޔާއަށް ވާވަރު ހަތް އަހަރަށް ބަހާލިއްޔާ މަހަކު 2381.00ރ މަހު ކުލިން އުނިވާން ޖެހޭނެއެވެ.

އަޖައިބެއް ނުވާނެ ހެއްޔެވެ. އެއްވެސް ކަމެއް މުއިއްޒުނުވާ ގޮތަކަށް ހޮޅިނުހޮއްލާ ކުރެވޭ ކަމަކަށް ނުވެއެވެ. 

އޭ މިހިރަ ބޮޑު ދިދަޔާއެވެ. 12، 13ގެ ދުވަހު ދިދަބުޑަށް އެއްވިހާ މީހުން ނުދެކެން ހެއްޔެވެ. ތިބާއަށް އެމީހުންގެ އަޑު ނީވެނީ ހެއްޔެވެ. ރޭނިދި ނުނިދާ އެމީހުން ތިބާ ގާތުގައި އެއްވެ ކުރިހާ ޑިމާންޑް އެނގުނު ކަމަށް ނުހެދީ ހެއްޔެވެ. ބަނޑޭރިގެއިން ނިކުތް ބަޔަކު ނިކުމެ ގުންފައި ޖަހާފައި އަނިޔާވެރިކަމާއެކު އެމީހުން ފައްސާ ނަގާލިތަން ނުދެކެނީ ހެއްޔެވެ. ހަތަރެސްފައިގައި ބިޑިއަޅައިގެން އެތައް ސަތޭކަ ބަޔަކު ދޫނިދޫއަށް ގެންދިޔައީ ވެސް ތިބާ ތިޔަހެން ހުއްޓައެވެ.

އޭ މިހިރަ ބޮޑު ދިދަޔާއެވެ. ދެވަނަ 12،13ގެ ދުވަހު ތިބާގެ ގާތުގައި އިށީދެލައިގެން ތިބި ހައެއްކަ މީހުންނަށް އެދުވަހު ބަޔަކު ކުރި އަނިޔާ ނުދެކެން ހެއްޔެވެ. އެމީހުންގެ ލީޑަރަކަށް އެތާ އިން މީހާ ބަނޑު ބިންމަތީ ދަމަމުން ރަހުމުކުޑަ އަނިޔާވެރި ގޮތަކަށް ގެންގޮސް ފުލުސް އޮފީހަށް ވެއްދިއިރުވެސް ތިބާ ހުރީ ހަނެވެ.

އޭ މިހިރަ ބޮޑު ދިދަޔާއެވެ. 22ރޭ ބާވީސްދުވާ ވަންދެން ބަޔަކު ނިކުމެ ގާނޫނީ ސަރުކާރަކާ ދެކޮޅަށް ބަގާވާތް ކުރީ ތިބާ ކައިރީގައެވެ. ފެބްރުއަރީ މަހެއްގެ ހަތްވަނަ ދުވަހުގެ ހެނދުނު ސިފައިންނާއި ފުލުހުންގެ ކުރިމަތިލުން ހިނގީ ތިބާ ތިޔަހެން ހުއްޓައެވެ. އެންމެ ފަހުން ތިބާގެ ބުޑުގައި ދޮންވެ ފައްކާވެގެން އައި ބަގާތްވާތް ލާފުރާ ފުރިހަމަވެ ރައްޔިތުން އިންތިހާބުކޮށްފައި ހުރި ރައީސަކަށް އިސްތިއުފާ ދޭން މަޖުބޫރުވެ އިސްތިއުފާ ދިނީވެސް ތިބާ ތިޔަހެން ވިހުރި ވިހުރި ހުއްޓައެވެ. 

އޭ މިހިރަ ބޮޑު ދިދަޔާއެވެ. މަޖުބޫރުވެގެން އިސްތިއުފާދިން ރައީސަށްޓަކާ ނިކުތްހާ މީހުން ތިބާ ދެކޭނެއެވެ. އެމީހުންގެ ޖަޒްބާތުތަކާ ދެކޮޅަށް ބާރުތަކުން ތަޅާ ރާކިސް ގަންނަވާލިތަން ވެސް ތިބޭ ދެކޭނެއެވެ. 

އޭ މިހިރަ ބޮޑު ދިދަޔާއެވެ. ތިބާދެކެ މާ ލޯބިވާ މީހަކަށް ހެދިގެން އިހަށް ދުވަހު މީހަކު އުޅުނު ވައްތަރުވެސް ދެކޭނެއެވެ. މާގައުމީ ވެގެން ކުޅުނު ޑްރާމާ ތިބާއަށް ފެންނާނެއެވެ. އޭނާވެސް އެ އުޅުނިއްޔަކީ ތިބާ ދެކެވާ ލޯތްބަކުންނޭނެވެ. އޭނާ އެދައްކާދިނީ ތިބާ ރަމްޒުކޮށްދޭ ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ހަޒާނާގެ މައްޗަށް އޭނާގެ ހިތުގައި އޮތް އެދުންވެރިކަމެވެ. ދިވެހިންގެ މައްޗަށް ބާރުވެރިވުމަށް އޮތް ޝައުގެވެ. އޭރު އެތާ އޭނާ އެކުޅުނީ އަސްލެއްނެތް ހޮޅި ޑްރާމާއެއްކަން އެގެންޏާ އެންމެ ރަނގަޅަށް އެނގޭނީ ވެސް ތިބާއަށެވެ.

އޭ މިހިރަ ބޮޑު ދިދަޔާއެވެ. ތިބާއީ އެއްވެސް އިހުސާސެއް ނެތް މާއްދީ ރަމްޒެއްކަން އެންމެނަށް ވެސް އެނގެއެވެ. ކިތަންމެ މަތީގައި ވިހުރުނަސް ކިތަންމެ ތިރީގައި ވިހުރުނަސް ތިބާއަށް ކޮށްދެވޭނެ އެއްވެސް ކަމެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. ގައުމެއްގެ ހާލަތު ބަދަލު ކުރާނީ އެ ގައުމެއްގައި އުޅޭ ބައެކެވެ. ގައުމު ރަމްޒުކޮށްދޭ ދިދައެއް ނޫނެވެ. ތިބާގެ ކުށެއް ނެތެވެ. 

ސަރުކާރު ވައްޓަލަން ގޮވާލުމުގެ އަޑު ގަދަވެފައި މިވަނީ ފެނަކައިގެ މުވައްޒަފުން ވަކިކުރަން ސަރުކާރުން މަސައްކަތް ކުރާ ދަނޑިވަޅެއްގައެވެ. ސަރުކާރުން ފެނަކައިގައި ތިބި ބައެއް މުވައްޒަފުން ވަޒީފާއިން ވަކިކުރަމުންދާތީ އެކަމާ ދެކޮޅަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ވަނީ ކުއްލިމައްސަލައެއް ހުށަހަޅާފައެވެ. ފުވައްމުލަކުގެ މެދު ދާއިރާގެ މެމްބަރު، ހުސެއިން މުހައްމަދު ދީދީ މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅި ކުއްލި މައްސަލަ 33 މެމްބަރުންގެ ވޯޓުން މަޖިލީހަށް ވަނީ ބަލައިގެންފައެވެ.

ކުއްލިމައްސަލައަށް މަޖިލީހުގެ ޖަލްސާގައި ވާހަކަ ދައްކަވަމުން ހެންވޭރު ދެކުުނު ދާއިރާގެ މެމްބަރު ހުސައިން ޝަހީމް (އަނދުން ހުސައިން) ވިދާޅުވެފައިވަނީ މި ސަރުކާރުން އެކުލަވާލާފައިވާ ކެބިނެޓަށް މަޖިލީހުގެ ރުހުން ބޭނުންވާނަމަ، ރައްޔިތުން މަގާމުތަކުން ވަކިކޮށްގެން ނުވާނެ ކަމަށެވެ. އެއާއި އެކު ހުސައިން ވިދާޅުވީ   ރައްޔިތުންނާއި މެދު މިގޮތަށް އަނިޔާވެރިކޮށް އަމަލު ކުރަންޏާ މި ސަރުކާރު ނުބާއްވަން އެމްޑީޕީގެ ޕާލިމެންޓްރީ ގްރޫޕަށް ގޮވާލާ ކަމަށެވެ. 

ސަރުކާރުން ފެނަކައިގައި ތިބި ބައެއް މުވައްޒަފުން ވަޒީފާއިން ވަކިކުރަމުންދާތީ  ރުހުން ހޯދަން ފޮނުވާފައިވާ ވަޒިރުންނަށް ރުހުން ނުދޭނެ ކަމުގެ އިންޒާރު، އެމްޑީޕީއަށް ނިސްބަތްވެވަޑައިގަންނަވާ މަޖިލިސް މެމްބަރުން ދަނީ ދެއްވަމުންނެވެ.

"އަޅުގަނޑުވެސް ގޮވާލަން ސަރުކާރަށް ތިކަންތައް ނުކުރައްވަން. ބައެއް މެމްބަރުންގެ އިހުސާސްތައް އެދަނީ ކޮޅުން ލައިގެން. އަޅުގަނޑުވެސް ބޭނުމެއް ނުވޭ ކެބިނެޓަށް ވޯޓު ނުދީ ހުންނާކަށެއް. އަޅުގަނޑު ވަރަށް ބޭނުން ކެބިނެޓަށް ވޯޓު ދޭން. އެހެން ނަމަވެސް މިކަހަލަ ކަންތައް މިތާނގަ ހިނގާ ކަމަށް ވަންޏާ ބައެއް މެމްބަރުން ޖަޒުބާތުގަ ޖެހޭނެ. އެހެން ޖެހުނީމަ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ވެސް އުނދަގޫވާނެ." މެންބަރު އަހުމަދު ހަލީމް ވިދާޅުވިއެވެ. ބިލެތްދޫ ދާއިރާގެ މެމްބަރު އަހުމަދު ހަލީމް ވެސް އެ ވިދާޅުވީ  ރައީސް މުއިއްޒުގެ ކެބިނެޓަށް ރުހުން ދެއްވަން ބޭނުންފުޅަސް ހުށަހެޅިފައިވާ ކުއްލި މައްސަލައިގައި ހިމެނޭ ކަންކަމަށް ބައްލަވާ ރުހުން ނުދެއްވަން  މަޖުބޫރުވެ ވަޑައިގެންފާނެ ކަމަށެވެ.

މަކުނުދޫ ދާއިރާގެ އެމްޑީޕީގެ މެންބަރު އަހުމަދު ރާއީ ވިދާޅުވިގޮތުގައި ސަރުކާރަށް މަހެއްވެސް ނުވަނީސް އެމްޑީޕީ ސަރުކާރުން މަޝްރޫއުތައް ހިންގަން ނަގާފައިވާ މުވައްޒަފުން ވަޒީފާ އިން ވަކިކުރުމަކީ ބަލައިގަނެވޭނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެމްޑީޕީ ސަރުކާރުން ވަޒީފާދީފައިތިބި  އެ މުވައްޒަފުން ވަކިކޮށްފައި ވަޒީރުންނަށް ރުހުން ހޯދަން ސަރުކާރުން އަންނަން ޖެހޭނީ ހަމަ އެމްޑީޕީގެ މެޖޯރިޓީ އޮތް މަޖިލިހަށް ކަމަށެވެ. އެހެން ކަންތައް ކުރާނަމަ ވަޒީރުންނަށް   ރުހުން ނުދޭނެ ކަމުގެ އިންޒާރު ރާއީ ވަނީ ދެއްވާފައެވެ. "ކަނޑާލާ ކޮންމެ މުވައްޒަފަކަށް އަޅުގަނޑުމެން މި ތަނުން މިނިސްޓަރަކަށް ރުހުން ދިނުން ހުއްޓާލާނަން. އެކަން ނުކުރެވޭނެ. އެހެންވީމާ ބަދަލު ހިފުމުގެ ރޫހުގައި އެއްވެސް ކަމެއް އެއްވެސް ރަށެއްގެ މުވައްޒަފަކަށް އެގޮތަށް ކަން ކޮށްފި ނަމަ ރައީސް މުވައްޒަފުގެ ކެބިނަޓަށް ރުހުން ދޭކަށް ލާހިކެއް ކުޅަދާނައެއް ނޫން،" ރާއީ ވިދާޅުވިއެވެ.

ރަށްރަށުގައި ދިރިއުޅޭ މީހުނަށް ރަށްރަށުގައި ތިބެގެން އާމްދަނީ ހޯދޭނެ ގޮތް ސަރުކާރުތަކުން ހަދާދީފައި ނެތް ވާހަކައަކީ އިންތިމެންގެ އެ ދުވަހުގެ ތަސްބީހައެވެ. ރައީސް ސޯލިހަށް ވެރިކަން ލިބި ވަޑައިގަތުމުން އެންމެ ބޮޑު އިސްކަމެއް ދެއްވި އެއްކަމަކީ ރަށްރަށުގައި ދިރިއުޅޭ މީހުނަށް ރަށުގައި ތިބެގެން އާމްދަނީ ލިބޭނެ ގޮތް ހޯއްދަވާ ދެއްވުމެވެ. ރަށްރަށުގައި އަސާސީ ހިދުމަތްތައް ގާއިމުކޮށްދީގެން އާމްދަނީ ހޯދޭނެ ފުރުސަތު ފަހިކޮށް ދެއްވުމަކީ ދުރުރާސްތާ އަމާޒެވެ. ރަށްރަށުން ސާފު ބޯފެންލިބި ފެންވަރުހުރި ކަރަންޓްގެ ހިދުމަތް ލިބި ލަފާފުރުން ފަސޭހަވެގެން ދިއުމުން ކޮންމެ ރަށަކީ އިގްތިސާދީ މަސައްކަތްތައް ކުރުމަށް ފަހި މާހައުލަކަށް ހެއްދެވުމުގެ މަސައްކަތް ފައްޓަވާ ބޮޑު ކާމިޔާބީއެއް ކުރުމުއްދަތެއްގައި ވަނީ ހާސިލުކުރެވިފައެވެ. 

އަސާސީ ހިދުމަތްތައް ފުރިހަމަ ކުރެވިގެން ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި އިގްތިސާދީ މަސައްކަތްފެށި ރައްޔިތުންނަށް އަމްދަނީ ލިބެން ފެށެންދެން ވެސް ރަށުމީހާއަށް ރަށުގައި ހަމަޖެހިގެން އުޅެލެވޭވަރު ކޮށްދިނުމަކީ ދައުލަތެއް އޮތުމުގެ ބޭނުމެވެ. އެހެންކަމުން އުފެއްދެން އޮތް އެންމެ ގިނަ އަދަދަކަށް ރަށްރަށުގައި ވަޒީފާ އުފައްދާދީ މަހު މުސާރަ ގިނަބަޔަކަށް ލިބޭނެ ގޮތް ހަދާދިނުމަކީ ގޯހަކަށް ހަދައިގެން ވާހަކަ ދައްކަން އިންތިމެން ލަދު ނުގަންނަ ކަމެވެ. 

ޒަމާނީ ފެންވަރަށް ރަށްރަށުގެ އިންޖީނުގެތައް ބިނާކޮށް އެތަންތަނަށް ބޭނުންވާ ފަންނީ މީހުންނާއި އެހެނިހެން މުއައްޒަފުން ހޯދާ ހިދުމަތް ދޭން ފެށުމަކީ ކުރިން ދެމީހަކު ލައިގެން ނަމަކަށް ކުރިކަމެއްހެން ކުރެވޭނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. އަމްދު ފެނަކައާއި ސްޓެލްކޯއަކީ ހަމައެކަނި ކަރަންޓްގެ ހިދުމަތްދޭ ތަންތަނެއް ނޫނެވެ. ފެނާ ނަރުދަމާގެ ހިދުމަތް ދިނުމަކީވެސް އެކުންފުނިތަކުގެ މަސްއޫލިއްޔަތެވެ. ފެނާ ކަރަންޓާ ނަރުދަމާ ހިދުމަތް ހިންގާ ބެލެހެއްޓުމަކީ ދެތިން ހަތަރު މީހަކަށް ކުރެވޭވަރަށް ވުރެ ބުރަ އުނދަގޫ ކަމެކެވެ. އެއިން ކޮންމެ ހިދުމަތެއް ދިނުމަށް ކޮންމެ ރަށެއްގައިވެސް އެތައް ބަޔަކު 24 ގަޑިއިރު މަސައްކަތުގައި ދެމިތިބެންޖެހެއެވެ. އެހެން ކަމުން ގިނަ އަދަދަކަށް ކޮންމެ ރަށަކަށްވެސް މުއައްޒަފުން ބޭނުންވެއެވެ. 

އަމްދުން ބައެއް ރަށްރަށުގައި ހިދުމަތް ގާއިމު ކުރުމަށް ހިނގާ ހަރަދު ކުޑަކުރުމުގެ ގޮތުން ކޮންޓްރެކްޓަށް ދީގެން ކުރުވުމުގެ ބަދަލުގައި ކޮންޓްރެކްޓަށް މުއައްޒަފުން ނަގައިގެން އެމީހުން ލައްވާ އެމަސައްކަތް ކުރުވުމަކީ ބޮޑުތަނުން ހަރަދު ކުޑަވެ އެރަށެއްގެ ގިނަ ބަޔަކަށް ރަށުގައި ތިބެގެން އާމްދަނީ ލިބުމަށް ފަހިވި ފަހި ފުރުސަތެކެވެ. 

އެއްފަހަރާ މުޅި ރާއްޖޭގައި ކަރަންޓް އަޕްގްރޭޑްކޮށް ފެނާ ނަރުދަމާ އަޅާ ހެދުމަކީ ހަރަދުބޮޑު ކަމެކެވެ. ދަރަނިވެރި ވެގެންވެސް އެހުރިހާ ހިދުމަތެއް ހުރިހާ ރަށެއްގައި ގާއިމު ކުރެވުމަކީ ކުރިމަގުގެ ހަރަދުތައް ކުޑަވެ ފައިދާ ގުނަވެ ދަރަނި އަދާކުރުމަށް އެޅުނު އިގްތިސާދީ ބިންގަލެވެ. ރަށްރަށުގެ ގިނަ ބަޔަކަށް ރަށުގައި ތިބެ ވަޒީފާއަދާކޮށްގެން އުފާވެރި ދިރިއުޅުމެއް އައިލާތަކަށް ލިބި އިޖުތިމާއީ އެތައް މައްސަލައަކުން ރައްޔިތުން އަރައިގަންނާނެ ކަމެކެވެ. ރަށުގައި ތިބެގެން އަދާކުރާނެ ވަޒީފާއެއް ނެތޭ ގޮވިމީހުންގެ އަނގަ ބަންދު ވެގެން ދިޔަކަމެކެވެ.

ރަށްރަށުގައި ތިބެ ޢާމްދަނީ ލިބޭގޮތް ގިނަ ބަޔަކަށް ވުމުން މަސްދޯނި ފަހަރު ހުއްޓެނީއޭ ހަރަދު ބޮޑުވަނިއްޔޭ ދަރަނިއްޔޭ ކިޔާ އަނގަ ދިޔާކުރަނީ ދައުލަތުން ބޮޑުމުސާރަ ނަގައިގެން ތިބެ ގަނޫނީ ޒިންމާ އަދާނުކޮށް ސިޔާސީ ހަސަދަވެރި ކަމުގައެވެ. ރަށްރަށުގެ ރައްޔިތުންނަށް ހެވެއް އެދޭ އެކަކުވެސް ރަށްރަށުގައި ތިބި މުއައްޒަފުން ވަކިކޮށް މަދުކޮށް ހަދާކަށް ވާހަކައެއް ނުދައްކާނެއެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ހެވެއް އެދޭ ސަރުކާރަކުން ވެސް ރަށްފުށު މީހާ ވަޒީފާއިން ވަކިކޮށް ބިކަކުރާކަށް ނޫޅޭނެއެވެ. ބޮޑު މުސާރަކަމުން ރަށްފުށުމީހާގެ ވަޒީފާގެ ވާހަކަ އިންތިމެން ނުދައްކާށެވެ.

ރަައީސް މައުމޫނުގެ ދިގު 30 އަހަރަށް ފަހު އައި ރައީސް ނަޝީދުގެ ސަރުކާރު ނިމުނީ ލާދީނީ ޓެގްގައެވެ. އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަމެއް އަތުވެއްޖެ ނަމަ ބަންގި ގޮވުން ހުއްޓި އިސްލާމީ މަރުކަޒު ތަޅާލާ އެތަނުގަައި ބުދު ފައްޅިއެއް އަޅާނެ ކަމަށް ކިޔާ އޭގެ ކުރެހުންތައް ވެސް ނެރުނެވެ.

ކޮންމެ އަކަސް 30 އަހަރަށް ފަހު އައި ޑިމޮކްރަސީއާއި މިނިވަންކަމާއި ޚިޔާލު ފާޅުކުރުން ބޮޑުވެގެން ގޮސް ސަރުކާރުގައި ލާދީނީ ލޭބަލް ރަނގަޅަށް ތަތްކޮށްލިއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެ ސަރުކާރު ފެށި އަހަރަކަށްވުރެ ގިނަ ދުވަސް ވަންދެން ހިމޭންކަން ގައުމުގަައި އޮތެވެ. އޭގެ ފަހުގައި އެދިޔަ ބާރުމިނުގައި މަގުމަތިން ވެރިކަން ވައްޓާލިއެވެ.

ދެން ހަވާލުވި ނައިބު ރައީސް ވެރިކަން ކުރެއްވި 2 އަހަރަކީ ހުން ބުރާންތީގައި ހުރި މީހެއް ފަދައިން ވާނުވާ ސާފު ނުވާ ހިސާބުގައި ޑރ. ވަހީދު ވެރިކަން ކުރެއްވި މުއްދަތެވެ. ބާޣީ ވެރިކަމެއްގެ ގޮތުގައި ނަންވެ ދެންމެ ދެންމެ މަގުމަތިން ވެރިކަން ވެއްޓެނީއޭ ހީވެއެވެ.

ރައްޔިތުން ދުވީ ރައީސް ވަހީދު ފަހައެވެ. ވަހީދު ދުވެވަޑައިގަތީ ރައްޔިތުން އަތުނުޖެހި ދައުރުގެ ބާކީ ހަމަ ކުރުމަށެވެ. ދުވެލި ހުރިވަރު އެނގެނީ ނޮވެމްބަރ 11 ގައި ވެސް ބުރެކި ނުޖެހި ވަހީދު ވެރިކަން ފުރޮޅު ކަހާފައި އިތުރު 6 ދުވަހަށް ދިޔަކަމެވެ. އަދި އަދަށްވެސް އެ 6 ދުވަހަށްވީ ގޮތަށް ޒިންމާވި މީހަކު ނެތެވެ.

ޖުމްހޫރީ ވެރިކަން ރާއްޖޭގައި ފެށުނީ 11 ނޮވެމްބަރ 1968 ގައެވެ. އެކަމަކު ވަހީދު ކަޓުވާލި 6 ދުވަހުގެ ސަބަބުން 5 އަހަރުގެ ދައުރު މިހާރު ބަދަލު ވަނީ ނޮވެމްބަރ 17 ގައެވެ.

ވަހީދަށް ފަހު ވެރިކަން ބަދަލުވީ ވޯޓުލަމުން ލަމުން ގޮސް އެތައް ބުރަކުން ފުލުހުންނާ ސުޕްރީމް ކޯޓު އިންތިޚާބްގެ ތެރެއަށް ވަދެ އައްޓަމަހެއްހެން ތަތްކޮށްގެން ތިބެއެވެ. ރައީސް ޔާމީން މޮޅުވަންދެން ވޯޓުލީ ކޯޓުން ހެދި ގައިޑް ލައިނަކުންނެވެ.

ރައީސް ޔާމީންގެ 5 އަހަރު ނިމުނީ މީހުން ހައްޔަރު ކުރުމާ ކޮރަޕްޝަނާ ވައްކަމުގެ ބޮޑެތި ތުހުމަތުތައް އޮބިނޯވެގެން ގޮސް 2018ގެ އިންތިޚާބު ރައީސް ސޯލިޙް ކާމިޔާބު ކުރައްވައިގެންނެވެ.

ނިމިދިޔަ ރައީސް ސޯލިޙްގެ ވެރިކަން ބަދަލު ކުރަން އެންމެ ހަރުއަޑުން ގޮވީ އިންޑިއާ އައުޓްއެވެ. ދެން ވައްކަމާ ކޮރަޕްޝަނާ ނާގާބިލް މީހުން މަގާމް ތަކަށްލާ ވާހަކައެވެ. އޭގެ އިތުރަށް ހަރާމް ހުކުމެއްގައި ރައީސް ޔާމީން ޖަލުގައި ހުންނެވި ވާހަކަ އެ މަނިކުފާނަށް ތާއީދު ކުރާ އެތައް ހާސް ބަޔަކަށް ބޮޑު ކަމަކަށް ވާވަރު ކޮށްލުވިއެވެ.

ޑރ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ހުވާކޮށް މިއުޅެނީ މަހެއް ނުވެއެވެ. ވެރިކަމަށް އައުމަށް ހެދިހާ ދޮގާ މަކަރާ ފަޅާއަރާ ހުވާކުރި އިރުވެސް އޮތީ އަމިއްލައަށް ވައްޓޭ ވަރަށް ފާވެ ފީވެ ޗަސްވެފައެވެ. ކުރިން އިދިކޮޅު ހަރަކާތްތައް ފެށެން އަހަރު ދެއަހަރު ނެގިޔަސް މުއިއްޒު ހޮވުނީއްސުރެ ހޮވާދިން މީހުން މިހާރު އެތިބީ ވައްޓާލަން ފޫގަޅައިގެނެވެ.  

އެންމެ ފަހުން ވެރިކަމުގައި ހުންނެވި އިބޫ ވޯޓުން ބަލިކޮށް ޑރ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ހޮވީ ވަކި ޚާއްޞަ ވައުދު ތަކެއް ހުރީމައެވެ. ވެރިކަމަށް ވަޑައިގަންނަވާ ގޮތަށް ރައީސް ޔާމީން މިނިވަން ކުރަން ވިދާޅުވިއެވެ. ނަމަވެސް އެންމެ އަވަހަށް ކުރެއްވި ކަމަކީ ރައީސް ޔާމީން ފެއަށް ޖެއްސެވުމެވެ.

ޝަރުތަކާ ނުލައި އިންޑިއާގެ އެތައް ހާސް ސިފައިން ބާލާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވިއެވެ. ނަމަވެސް ހުވާ ކުރެއްވި ފަހުން އިންޑިއާ ސިފައިން ތިބިތޯ ނޫންތޯ ވެސް ރައިސް މުއިއްޒަށް ޔަގީން ހެންނެއް ހީއެއް ނުވެއެވެ. މިހާރު ބާރުލާފައި ވިދާޅުވަނީ ދެ ހެލިކޮޕްޓަރާ ޑޯނިއާ ވެސް ނުގެންގޮސް އިތުރަށް އިންޑިއާ އާ ގުޅުން ވަރުގަދަ ކުރާ ވާހަކައެވެ.

އިންޑިއާ ސިފައިން އުތުރި އަރަނީ ކަމަށް ސިފަކުރި އުތުރު ތިލަފަޅު ހިއްކާ މާލޭ ރަށްވެހިންނަށް ގޯތި ދޫކުރަން ރައީސް ޞޯލިޙް ނިންމެވި ނިންމެވުން ބަދަލުކޮށް އުތުރުތިލަފަޅު މިހާރު ވެސް އޮތް ގޮތަކަށް ބާއްވާ އަޑު ގަދަވެއްޖެއެވެ. މާބޮޑަށްވެސް އިންޑިއާ އާއި ގުޅުން ވަރުގަދަ ވަނީ ތޯއްޗެެކެވެ.

ސަރުކާރުގެ ޚަރަދު ކުޑަކުރަން ވަޑައިގަތް މުއިއްޒު ހުވާގެ 3 ފޮޅުވަތް ވިދާޅުވަން ބައިގަޑިއިރުން ބާވީސް މިލިއަން ބާދަގަނޑަށް ތަޅާލީ ރައްޔިތުން ބަލަބަލާ ތިއްބައެވެ.

ޢާއިލީ މަގާމޭ ވިދާޅުވި އިރު ހައްދުންމަތީ ޢަބްދުއްރަހީމަށް އެކަނި ބަލާލިޔަސް ޢާއިލީ މަގާމުތައް ހުރީ ހައްދުންނެއްޓި، ގަނޑުކޮށް ބިޔަކޮށް ޑަޒަނުން އަދި ކޭސް ހުރިގޮތަށް ހޯލް ސޭލްކޮންނެވެ.

ޢާއިލީ ބޭފުޅެއް ވިއްޔާ ވަޒީރުން ފެންވަރުގެ މުދިމުންނެވެ. ސިޔާސީ މަގާމަށް އަޑުކިޔާ ބައެެއް މީހުން މަގާމަށް ލުމުގެ ކުރިންނާ ފަހުން ސަރުކާރުގެ ދެފުއް ފެންނަ ވަރުން އެމީހުންގެ ބަރަހަނާއާ ހެދި ސޯޝަލް މީޑިއާއަށް ލޯ ދިއްކޮށްލަން ނުކެރެއެވެ.

ހުވާ ކުރުމާ އެކު މާރާމާރީތައް ފެށި މީހުންތައް ކޮށާ ލެޔާ ތަތްތެޅެން ފަށައިފިއެވެ. 

މޭގައި އަތް އަޅައިގެން ގައުމީ ސަލާން ކިޔަމުން ވެރިކަން ކުރެވޭނޭ ހިތާ ފެށިވެރިކަމަށް 3 ހަތްދުވަސްވީ އިރު ރައްޔިތުން މިތިބީ ހެދުނު ކޮހުގެ ބޮޑުކަމުން މޭގައ  އަތް އަޅަން ޖެހިފައެވެ. 

އެހެން ކޮންމެ ވެރިކަމެއް ފެށި އެތައް  ދުވަހެއްވާ އިރު ވާނުވާ ބަލަން ހަމަޖެހިލެވޭނެ ފުރްޞަތު ރައްޔިތުންނަށް ލިބުނެވެ. މިފަހަރު ވެރިކަން ފެށީވެސް ކޭޕާކް މަންޑޭ ހެދިކަހަލަ އެތައް ދޮގަކާ މަކަރުން ނުކުރެވޭނެ ކިތަންމެ ކަމަކާ ނުފުއްދޭނެ އެތައް ވައުދެއް ކޮނޑުއަޅައިގެންނެވެ. ނަތީޖާއަކީ ހުވާކުރުމާ އެކު ސޯޓު ތިރިއަށް  ސޮހެން  ފެށުމެވެ.

އަސްލެއް ކަމަށް ގެނެވުނީ ކުޅޭކުޅޭ ޕްލާސްޓިކް ސަރުކާރެއް ކަމުގެ އިޙްސާސް ވޯޓުން ދިން މީހުންނަށް އިރުއަރާ ކޮންމެ ދުވަހަކު ދަނީ ގަބޫލު ކުރެވެމުންނެވެ.

ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމާއި ސިޔާދަތަށް ނުރައްކާވެ ރާއްޖެ އިންޑިއާގެ އަޅުވެތިކަމަށް ގޮސްފައިވާކަމަށް އެންމެ ބަރަށް ގޮވަމުން ދިޔަ އެކަކީ ވެސް ޑރ. މުއިއްޒެވެ. އިންޑިއާގެ އަޅުވެތިކަމުން ރާއްޖެ ސަލާމަތް ކުރުމަށް މުއިއްޒަށް ރައްޔިތުން ވޯޓުދިނުމަށް ރައްޔިތުންގެ ދެފައިގައި ހިފާ ބޮސްދީ އާދޭސްކުރީ ވެސް މުއިއްޒެވެ. ވެރިކަން ލިބުމާއެކު އިންޑިއާ ސިފައިން ވަގުތުން ބަލާނެ ކަމަށް ވައުދުވީ ވެސް މުއިއްޒެވެ. އެއްޔަކީ ވޯޓު ހޯދާކަށް ދެއްކި ވާހަކައެއް ނޫނޯލައެވެ.

އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުމުގެ ވާހަކަ ދެއްކީ ވޯޓު ހޯދަން ކަމަށް ވާނީ ކިހާވަރަކަށް އެވާހަކަ ދެއްކުނީމާ ހެއްޔެވެ. އެންމެ ރަނގަޅެވެ. ގަބޫލު ކޮށްފާނަމެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުމުގެ ވާހަކަ ދެއްކީ ވޯޓު ހޯދާކަށް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުންގެ ތެރެއިން ގިނަ ބަޔަކު މުއިއްޒަށް ވޯޓުދިނީ މުއިއްޒު ރީތިކަމުންނެވެ. ހުންނަލެއް ލޯބި ކަމުންނެވެ. މުއިއްޒުވަރުގެ އެހެން މީހަކު ނެތިގެންނެވެ. 

އެހެން ވީއިރު ގައިމުވެސް ތިމާގެ ފޮޓޮއަށްވުރެ ބޮޑުކޮށް ރައީސް ޔާމީނުގެ ފޮޓޯ ބޭނުން ކޮށްގެން ރިޔާސީ ކެންޕޭނުގައި ސަހުސު އޮޅުވާލީމު ނޫން ހެއްޔެވެ. ކެންޕޭނު ކޮންމެ ބައްދަލުވުމެއްގައި އެންމެ ކުރީ ސަފުގެ މެދުގައި ހުސްގޮނޑިއެއް ބަހައްޓާ އެ ގޮނޑީގައި "ރައީސް ޔާމީން" ޖަހައިގެން އުޅުނީވެސް ވޯޓު ހޯދާކަށް ނޫންދޯއެވެ.

ހުކުމެއް ތަންފީޒް ކުރައްވަމުން ގެންދަވާ ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރާނެ ކަމަށް ބުނެ ދެބަހުން އެއްބަހުގައި ރައީސް ޔާމީނޭ ހަރާން ހުކުމޭ ގޮވަމުން މުޅި ރާއްޖޭގައި ދުވީވެސް ވޯޓު ހޯދާކަށް ނޫން ދޯއެވެ.

ކަރުން ލޭލަންދެން ޗާގޯހޭ ކަނޑޭ ގޮވަމުން ފަޔަށް ހިނިއަރައިގެން އުޅުނީވެސް ވޯޓު ހޯދާކަށް ނޫން ދޯއެވެ. ވެރިކަން ލިބުނު ފަހުން އެ ވާހަކައިން ނަންވެސް ނުގަންނަނީ އެހެންވެގެންތާއެވެ. މިހާތަނަށް އެކަމާ މަޝްވަރާ ކުރަން ބޭރަށް ކުރި ދަތުރެއް ކުރިކަމެއް ނެތެވެ. އެކަމަކު މުހިންމުވީ އަންހެނުންނަށް ވީވައުދު ފުއްދަން ތުރުކީ ސްޕަރސްޓާރާއި ބައްދަލު ކުރަން ސަރުކާރުގެ ހަރަދުގައި ރަސްމީ ދަތުރެއް ހަދައިގެން ތުރުކީއަށް ދިއުމެވެ. 

ރައީސް ސޯލިހު ސަރުކާރުން ދޫކުރާ ގޯއްޗެެއް ފްލެޓެއް ލިބުނު އެއްވެސް މީހަކު އަތުން އަތުނުލާނެ ކަމަށާއި ގޯއްޗާއި ފްލެޓް ދޭން ކަނޑައަޅާފައިވާ މީހަކަށް އެތަންތަން ނުލިބޭނެ ގޮތެއް ނުހަދާނެ ކަމަށް ބުނީވެސް ވޯޓު ހޯދާކަށް ނޫން ދޯއެވެ. ދިވެހި ސިފައިންނާ ފުލުހުންގެ މުސާރަ ދެގުނަ ކުރާނެ ކަމަށް ބުނީވެސް ވޯޓު ހޯދާކަށް ނޫން ދޯއެވެ.

ކުރީ ސަރުކާރުން ފަށާފައިވާ އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ހުއްޓާނުލާ ކޮށް ނިންމާ ދޭނެކަމަށް ރަށްރަށު ރައްޔިތުން ގާތުގައި ބުނީވެސް ވޯޓު ހޯދާކަށް ނޫން ދޯއެވެ. ޖަޕާނު މަހެއް ވިހާ މިސާލުގައި ރައްޔިތުންގެ ކުރިމަތީގައި މަތިމައްޗަށް ހޮޅި ވައުދުވީ ވޯޓު ހޯދާކަށް ނޫންދޯއެވެ. 

އޭ މިހިރަ ރައީސޫއެވެ. ތިބާ ވެރިކަމުގެ ފުރަތަމަ ދުވަހުވެސް ތިބާ ފޭލިވެއްޖެއެވެ. އެ ދުވަހު މިނިވަން ކުރާނެ ކަމަށް ބުނި ރައީސް ޔާމީން އެހުންނެވީ އަދިވެސް ބަންދުގައެވެ. އެސާހިތުން ބާލަން ބުނި އިންޑިއާ ސިފައިނެއް ނުބޭލުނެވެ. ވަގުތުން ވަގުތައް އަތުލަން ބުނި ކަނޑު އޮތީ އޮތް ތާނގައެވެ. ފަށާ ނުނިމިހުރި މަސައްކަތްތައް ނިންމުމަށްވުރެ އިސްކުރީ ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކުމެވެ. ގާބިލު ފެންވަރުހުރި މީހަކު ނޫނީ ނުލާނެކަމަށް ބުނިނެވެ. ތިން ހަތްދުވަސް ވީއިރު ކުރި ގިނަ ކަންކަން ދެވަނަ ފަހަރަށް ކުރަންޖެހި މުޅި ސަރުކާރު އޮތީ މުއިއްޒުވެފައެވެ.   

އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުމާ ގުޅޭގޮތުން ދައްކާނެ ވާހަކައެއް ކުރާނެ މަޝްވަރާއެއް ނޯންނާނެކަމަށް އެތައް ފަހަރަކު އެތައް ތަނެއްގައި ވަނީ ބުނެފައެވެ. ވެރިކަމަށް އިންތިހާބުވެ ވެރިކަމާ ހަވާލުވުމާ ދެމެދު ހޭދަވި އިންތިގާލީ މަރުހަލާގައި ވެސް ބުނަމުން އައީ ޝަރުތެއްނެތި އިންޑިއާ ސިފައިން ރާއްޖޭން ބާލާނެ ކަމަށެވެ. 

ވެރިކަމުގެ ހުވާ ކުރުމަށްފަހު ގައުމާ މުހާތަބު ކޮށް އަޑަށް ބާރުލައްވާ ވިދާޅުވީ ފިސާރި ފަލަކޮށް ސިޔާދަތީ ރަތް ރޮނގު ދަންމަވާނެ ކަމަށެވެ. އެކަމުގައި ކުޑައެއް ބޮޑެއް، ގާތެއް ދުރެއް ތަފާތު ނުވާނެކަމަށެވެ. ދިވެހިރާއްޖެއަކީ ބޭރުގެ އެހެން އެއްވެސް ޤައުމެއްގެ ސިފައިން ނެތް ރާއްޖެއަކަށް ހަދާނެ ކަމަށެވެ.

އަޝްކަރީ ބޭނުމެއްގައި ރާއްޖޭގައި ބޭރު ގައުމެއްގެ ސިފައިން ނުތިބޭ ކަމަށް ކުރީގެ ރައީސުން އެ ބޭފުޅުންގެ ވެރިކަމުގައި ތަކުރާރުކޮށް ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. ރައީސް ނަޝީދު ވެސް ރައީސް ޔާމީނު ވެސް ރައީސް ސޯލިހު ވެސްމެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ރައީސް މުއިއްޒު ވިދާޅުވަމުން އައީ އެއްވެސް ބޭނުމެއްގައި އެއްވެސް ވަރަކަށް ބޭރުގެ ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ތިބެގެން ނުވާނެ ކަމަށެވެ. ތިބިނަމަ ތިބި ސިފައިންގެ ބައެއްގެ އަތުގައި ހަތިޔާރު ހުރުމާއި ނެތުން މުހިންމު ނޫންކަމަށް ރައީސް މުއިއްޒު ދެކިވަޑައިގަތެވެ. 

ރައީސް މުއިއްޒުގެ ވެރިކަމަށް ތިން ހަތްދުވަސް ވަނީއެވެ. ރާއްޖޭގައި ތިބި އިންޑިއާ ސިފައިންގެ އަދަދެއް ރައީސަށް އެނގިވަޑައެއް ނުގަންނަވައެވެ. އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުމަކީ ދޫދިނުމެއް މަޝްވަރާ ކުރުމެއް ނެތް ކަމެއްކަމަށް ރައީސް މުއިއްޒު ތަކުރާރުކޮށް ވިދާޅުވެފާ ވާއިރު މުޅި މަންޒަރު ފެންނަނީ ބަދަލުވަމުން ދާތަނެވެ. 

ފަލަކޮށް ދަންމަވައިގެން ހުންނެވި ރަތް ރޮނގުގެ ތެރޭގައި ތިބިކަމަށް އަމިއްލަފުޅަށް ވިދާޅުވާ އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭރުކޮށެއް ނުލެއްވުނެވެ. ދޫދިނުމެއް މަޝްވަރާކުރުމެއް ނެތްކަމަށް ވިދާޅުވި އިންޑިއާސިފައިން ބޭލުމަކީ ބުނެކިޔާ އާދޭސްކޮށްގެން ކުރަން ޖެހޭ ކަމަކަށް ވެއްޖެއެވެ. ޑިޕްލޮމަސީ އިސްކޮށް މަތީފެންވަރުގެ ގުޅިފައިވާ މަޝްވަރާ މަޖިލީހަކުން ނިންމާ ގޮތަކަށް ނޫނީ ކުރެވެން ނެތް ކަމަކަށް މިހާރު ވެއްޖެއެވެ.

އަޖައިބެއް ނުވާނެހެއްޔެވެ. އިންޑިއާ އާއި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޒަމާންވީ ގުޅުމަކީ ދެގައުމުގެ މަތީފެންވަރުގެ ގުޅިފައިވާ މަޝްވަރާ މަޖިލީހަކުން ވާހަކަ ދައްކައިގެން ކުރަންޖެހޭ ވަރަށް ގޯސްވެފައިވާ ގުޅުމަކަށް ބަދަލުވީ ގައިމު ބަޔަކަށް ކަމެއް ގޯސްކޮށް ކުރެވިގެންތާއެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒާއި ބޮޑުވަޒީރު މޯދީ ބައްދަލު ކުރެއްވުމުން ވެސް އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުމުގެ ވާހަކަ ސީދާކޮށް ދައްކަވަން ރައީސް މުއިއްޒަށް ކެރިވަޑައި ނުގަތީ ބޮޑުވެގެންވާ ގޯސްތަކެއް ގައިމު ހެއްދެވިފައި ހުރެގެންތާއެވެ. 

ވެރިކަން ހޯއްދެވުމުގެ ދަހިވެތިކަމުގައި ގުރުބާން ކުރެއްވީ އިންޑިއާ އާއި ރާއްޖޭގެ ޒަމާންވީ އެއްބަޑު އެއްބަފާ ވަންތަ ގުޅުމެވެ. ތިބިކަމަށް ބުނާ އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލުން މިހާރުވަނީ "ނަން ނެގޯޝިބްލް" ކަމަކުން "ނެގޯޝިބްލް" ކަމަކަށް ބަދަލުވެފައެވެ. 

ވެރިކަމަށް ހުވާކުރައްވާ ރައީސް މުއިއްޒު ދެއްކެވި ވާހަކަފުޅުގައި "ދިވެހިރާއްޖެއަކީ ބޭރުގެ އެހެން އެއްވެސް ޤައުމެއްގެ ސިފައިން ނެތް ރާއްޖެއަކަށް ހަދާނެ" ކަމަށް އެ ވިދާޅުވީ ދިވެހިރާއްޖެއަކީ އިންޑިއާ ނޫން ބޭރުގެ އެހެން އެއްވެސް ގައުމެއްގެ ސިފައިން ނެތް ގައުމަކަށް ރާއްޖެ ހަދާނެ ވާހަކަ އޭ މިހާރު އެބަ ހީވެއެވެ.

1932 ގައި ރާއްޖޭގެ ބަރުލަމާނު ފެށުނު ފަހުން ހިނގާ މިދިޔަ 91 އަހަރުތެރޭ ރާއްޖޭގެ ޤާނޫނު ހަދާ ބާރުގެ ރިޔާސަތު ރާއްޖޭގެ އެންމެ އުތުރާއި އެންމެ ދެކުނަށް ނިސްބަތްވި މިއީ ފުރަތަމަ ފަހަރެވެ.

މިކަން މިކުރީ ގިނަ ޕާޓީ އެކުލެވޭ ސިޔާސީ ނިޒާމު ރާއްޖެއަށް ގެނައުމުގެ މުގުލުގައި އޮތް ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ ޑިމޮކްރެޓިކް ޕާޓީ އިންނެވެ. 

އައްޑޫ ހިތަދޫ މޫލެކެޑެ ސަރަހައްދަށް ނިސްބަތްވާ އޮނަރަބްލް މުޙަންމަދު އަސްލަމް މަޖިލިސްގެ ރިޔާސަތަށް ވަޑައިގަތީ އެމްޑީޕީ ޓިކެޓްގައި މަޖިލިސް ރިޔާސަތުގައި އިންނެވިކުރީގެ ރައީސް ނަޝީދު އާޕާޓީ އެެއް ހައްދަވައިގެން ރިޔާސަތުގައި އިންނަވަނިކޮށް ހުށައެޅުނު އިތުބާރު ނެތް ކަމުގެ ވޯޓުގެ މިޔަމަތިން އިސްތިއުފާ ދެއްވުމުންނެވެ. 

މިރޭ މަޖިލިހުގެ ނައިބް ރައީސް ކަމަށް ވަޑައިގަތް އަހުމަދު ސަލީމަކީ ރާއްޖޭގެ އެންމެ އުތުރުގެ ތުރާކުނާ އުލިގަމު ހިމެނޭ ހޯރަފުށި ދާއިރާ ތަމްސީލު ކުރައްވާ ހޯރަފުއްޓަށް އުފަން އެމްޑީޕީގެ މެމްބަރެކެވެ.

މަޖިލިހުގެ ނައިބު ރައީސްގެ ގޮނޑީގައި ކުރިން އިންނެވި އީވާއަށް މިއަދުވީ ކުރިން އެކަމަނާގެ ދެބެންގެ ދެދަރި ބޭބޭފުޅު ރައީސް ނަޝީދުގެ ރިޔާސަތު ގޮނޑިއަށް ވެސް ވީގޮތެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ބާރުތައް ފަހަކަށް އައިސް މާލޭން ބޭރަށް ނިސްބަތް ވުމުގެ ފަހުގެ ތާރީޚުގެ ފެށުމަކީ ޅ. ހިންނަވަރު ނޫރާނީއާގޭ އިބްރާހިމް މުޙަންމަދު ޞޯލިޙް 2018 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖޭގެ ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާގެ މަގާމަށް  ވަޑައިގަތުމުންނެވެ.

މާލޭ ރަޖިސްޓްރީގައި އޮވެ ބޮލު ތާކިހާ ވެއްޓޭ ވަރުގެ އުސް ޢިމާރާތެއްގެ ވެރި ޑރ މުއިއްޒަކީ މިއަދުގެ ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެމަނިކުފާނުގެ ބައްޕާފުޅުގެ ގޮތުގައި ބެލެވިފައިވަނީ ތިލަދުންމަތީ ވަށަފަރަށް އުފަން ބޭފުޅެކެވެ.

އެހެން ކަމުން ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ހިންގާ ބާރާ ގާނޫނު ހަދާ ބާރުގެ ރިޔާސަތު މިވަގުތު ގުޅިފައިވަނީ ރާއްޖޭގެ އެންމެ އުތުރާ އެންމެ ދެކުނަށެވެ.

ކަން މިހެން އޮތް ނަމަވެސް ފާޑުކިޔާ ފަރާތްތަކުން ސިފަކުރާ ގޮތުގައި މިވަގުތު މުޅި ރާއްޖޭގެ އޯނަރަކީ ހައްދުން މަތީ ފޮނަދޫ އަބްދުއްރަހީމް ޢަބްދުއްލާއެވެ.

• އެންމެ މަރެއްގެ ހަގީގަތް ނުހޯދުނު
• ދަރަނި މެނޭޖްކޮށް ކޮރަޕްޝަން ނައްތާނުލެވުނު
• ކޮރަޕްޝަންގެ މައްސަލަތައް ނުބެލުވުނު
• ފަނޑިޔާރުގެ ނުފޫޒުން މިންޖެއް ނުކުރެވުނު

މީހުންގެ ތެރޭގައި ތެދުވެ އަނގަފުރާ ވާހަކަ ދައްކަން ލަދުނުގަންނަ ކަމެވެ. ފަށުވި ރީތި އިބާރާތުން ކިތަންމެ ވާހަކައެއް ދެއްކިޔަސް އީވާއަކީ ކާކުކަން ނޭނގޭ މީހަކު މި އުޑުދަށުގައި ނެތެވެ. މާ އަބުރުވެރި މާ ގަދަރުވެރި މީހަކަށް ހެދިގެން ދިފާއުގައި ދެއްކި ވާހަކައިގެ ހަގިގަތަކީ ކޮބައިކަން ނޭނގެނީ ކާކަށް ހެއްޔެވެ. މަޖިލީހުގައި އީވާ މިއަދު ދެއްކި ވާހަކައަށް މީހަކު އެއްޗެއް ބުނުމުގެ ކުރިން އިސްތިއުފާ ދިނީ މަޖިލީހުގައި ހުތުރު ގޮތަކަށް ބޮލާފޮށާ އެޅޭނެ ކަން އެނގޭތީއެވެ. 

އީވާގެ އިތުބާރު ނެތިގެން މަޖިލީހުގެ ރިޔާސަތުން ބޭރުކުރީ އެމްޑީޕީއަށް ވެރިކަން ގެއްލުމުގެ އަދަބެއްގެ ގޮތުގައި އީވާ ބުނީމާ ގަބޫލު ކުރާނެ ބަޔަކު ތިބެދާނެއެވެ. އީވާ އެހެން ބުނީމާ ގަބޫލު ކުރާނީ އިވާގެ ދުލުން ބަސް ބުނެގެން އީވާގެ ކަންފަތުން އަޑު އަހައިގެން އީވާގެ ލޮލުން ބަލައިގެން އުޅޭ ބީރު މަންމަން ކަނު ބަޔަކު އެކަންޏެވެ.

އީވާގެ އިތުބާރު ނެތިގެން އިތުބަރު ނެތްކަމަށްވީ މީގެ ވިއްސަކަށް ދުވަސް ކުރިއަކުން އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. އީވާގެ އިތުބާރު ނެތްކަމަށް ހަށަހެޅީކީ އެމްޑީޕީއަށް ވެރިކަން ގެއްލުނު ފަހަކުން ވެސް ނޫނެވެ. ނަޝީދާއި އީވާގެ އިތުބާރު ގެއްލުނީ އަދަކު އިއްޔެއަކުވެސް ނޫނެވެ. ނަޝީދާއި އީވާގެ އިތުބާރު ނެތްކަމަށް މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅީ އެމްޑީޕީ ވެރިކަމުގައި އާރާ ބާރުގައި އޮވެއެވެ. އަމިއްލަ މަސްލަހަތުގައި މަޖީލީހުގެ ރިޔާސަތުގެ ނާޖާއިޒު ފައިދާ ނަގާތީއެވެ. ހިސާބަށްވުރެ ނޮހޮރުއްޕާން ބޮޑުވެ ދައުލަތް ހިންގަން ދަތިވެގެންނެވެ. ނަޝީދާއި އީވާ ދައުލަތުގެ އެއްބާރު ހިސޯރުކޮށްފައި އޮވެގެންނެވެ. 

އީވާއާއި ނަޝީދު މަޖިލީހުގެ ރިޔާސަތުގެ ބޭނުން ނަހަމަ ގޮތުގައި ހިފައިގެން ކުރިހާ ކަންކަމުގެ ވާހަކަ މެންބަރުން ދައްކާލަން ދެން ކެތެއް ނުވިނޫން ހެއްޔެވެ. ދައްކާނެ ރާގަކަށް ދައްކާނެ ވާހަކައެއް ދައްކާފައި އަވަހަށް އިސްތިއުފާ ދިނީ އެހެން ވެގެންނެވެ. ދިފާއުގައި އީވާ ދެއްކި ވާހަކައަށް ރައްދުދީ މާބޮޑު ބަޔަކަށް ވެގެން އެވާހަކަތައް ދައްކާ އައުކުރާކަށް ނެތީމެވެ. 

އެކަމަކު ބުނަމެވެ. މަޖިލީހުގެ ރިޔާސަތުގައި އާރާބަރުގައި ފުރިހަމަ މެޖޯރިޓީ އޮވެގެން ތިބެ އެންމެ މަރެއްގެ ހަގީގަތް ހޯދުނު ހެއްޔެވެ. ހިޔާނާތުގެ އެންމެ މައްސަލައެއް ބެލުވުނު ހެއްޔެވެ. ފަނޑިޔާރުގެ އިސްލާހު ކުރެވުނު ހެއްޔެވެ. ދަރަނި މެނޭޖްކޮށް ކޮރަޕްޝަން ނައްތާލެވުނު ހެއްޔެވެ. ނުކުރެވެއެވެ. ނުވެސް ކުރެވޭނެއެވެ. ހުދު ބޯކިރު ކޮޅަކަށް ހެދިގެން އަނގަ ދިޔާކުރިޔަސް ފަހުގެ ތާރީހުގައި ރާއްޖޭގައި ހިނގިއްޔާ ހިނގި ކޮރަޕްޝަނަކާއި ހިޔާނާތެއްގެ މުގުލުގައި ނަޝީދާއި އީވާ ތިބޭ ކަމަށްވެއެވެ. ހިނގިއްޔާ ހިނގި ޓެރެރިޒަމްގެ އަމަލެއްގެ ސަބަބު މެދުވެރި ކުރުވި ފަރާތަކަށް ނަޝީދު ވާކަމަށް ވެއެވެ. ފަނޑިޔާރުގެއަށް ނުފޫޒު ފޯރުވުމުގައި ނަޝީދަކީ "ނަންބަރ ވަން" ކަމަށް ވެއެވެ. އެމްޑީޕީގައި ލާދީނީ ސިއްކަ ޖެހުމުގެ ސަބަބަކީ ނަޝީދާއި އީވާ ކަމަށް އެންމެންހެން ގަބޫލު ކުރެއެވެ. އެމްޑީޕީއާއި ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް ނަޝީދު ނޫން ގޮތެއް ހޯދަން ޖެހުނީ އެހެން ވެގެންނެވެ. 

މަޖިލީހުގެ ރިޔާސަތުން ނުފައިބާން ގަދަފައި ވިއްދައިގެން ނަޝީދާއި އީވާއަކަށް ނުތިބެވުނު ނޫން ހެއްޔެވެ. ސްޕްރީމް ކޯޓް ހުކުމޭ މަޖިލީހުގެ ގަވައިދޭ ކިޔައިގެން އަނގަހުޅުވަން އީވާމެން ތާހިރެއް ނޫނެވެ. ތިމާމެންނާ ޖެހުމުން ގާނޫނެއް ގަވައިދެއް ޑިމޮކްރަސީއެއް މެޖޯރިޓީއެއް ނޯވެއެވެ. ޑިމޮކްރަސީގެ އަމަޔާ ބަފަޔަށް ވެގެން ތެޅިބޭލި އެންމެ ފަހުން ހުޅުނބު ފޭބީއެވެ.

ހަންބޯ ކުންފުނީގެ މައިނޯރިޓީ ހިއްސާދާރު މަންޑޭ ވަރުގެ މީހަކު ނެތިގެން މީހުންގަނޑު އުޅުނީ މިދާކަށް ދުވަހުއެވެ. ކާމިޔާބު ޒުވާން ވިޔަފާރިވެރިޔާގެ ގޮތުގައި މަންޑޭއަށް މީހުން އިތުބާރު ކުރީ އިންތިހާއަށެވެ. ހެޔޮކަމުންނެވެ. ކުޅަދާނަ ކަމުންނެވެ. ނޫސްތަކުގެ ފަލަ ސުރުހީތަކުން އޭރު މަންޑޭއަށް ޖާގަދިނީ އެވަރެއް ނެތިގެންނެވެ.

ގިނަ ބަޔަކު އުމުރު ދުވަހު ދާ އޮހޮރުވައިގެން ބުރަ މަސައްކަތުން އެއްކުރި ފައިސާކޮޅު މަންޑޭއަށް ދިނީ ފިކުރެއް ހިޔާލެއް ނެތިއެވެ. ނެތް ފައިސާ ބެންކު ތަކުން ލޯނުގެ ގޮތުގައި ހޯދާފައިވެސް މަންޑޭއަށް ދިނީއެވެ. ލަގްޒަރީ އެޕަޓްމަންޓެއްގައި ދިރިއުޅުމުގެ ފޮނި އުންމީދުގައެވެ. 

ވާނީވެސް އެހެންތާއެވެ. ރީތި ގޮތް ގޮތަށް ޑިޒައިންކޮށް ކުރަހާފައިވާ ލަގްޒަރީ އެޕާޓްމެންޓްތައް ހިމެނޭ ކޭ-ޕާރކް ޓަވަރަކީ ފޭކެއް ނޫންވިއްޔާއެވެ. ހުޅުމާލޭން އެކަމަށް ދޫކޮށްފައިވާ ބިމާއި ސަރުކާރާއެކު ކުންފުނިން ވެފައިވާ އެއްބަސްވުމަކީ ވެސް ފޭކެއް ނޫވިއްޔާއެވެ. ކޮންމެ މީހަކާއެކު ވެވުނު އެއްބަސްވުމަކީ، އޭގެ ފަހަތުގައި ކުޑަވެސް ހީލަތްތެރި ކަމެއް މަކަރުވެރި ކަމެއް އޮވެދާނެކަމަށް ހީވެސް ނުވާހާ މޮޅަށް ވެވުނު އެއްބަސްވުމެކެވެ. ކަންކަން ތަރުތީބުވެފާ އެހާމެ ފުރިހަމައެވެ. ވާހަކަ ރީތިވެފާ ކޫރުމެއް ނުހުރެއެވެ. 

އާހިރުގައި ކޭޕާރކް ފްލެޓް ތަކުގެ މުއާމަލާތް ވެގެން ދިޔައީ އަލިފުން ޔާއަށް ވެސް މަކަރާ ހީލަތަށެވެ. އެތައް ބައެއްގެ ދިރިއުޅުން އެފުށް މިފުށަށް ޖަހާލި ފޫބެދުމެއް ނެތް ވޭންދެނިވި އަނިޔާ އަކަށެވެ. މަންޑޭގެ ފުށުން ފެނުނު ހެޔޮކަމާއި އުފެއްދި އިތުބާރަކީ އެތައް ބައެއްގެ ދިރިއުޅުން ފޭރިގަތުމަށް ދެއްކި ދަޅައެއް ކަމެއް އޭރަކު އެކަކަށް ވެސް ނޭގުނެވެ. މަންޑޭގެ ޖާދޫގައި ޖެހުނު އެންމެން ހަފުސްވީއެވެ. 

ޑރ. މުއިއްޒާ މަންޑޭ އާއި އޮތީ ވަކީން ކޮން ތަފާތެއް ހެއްޔެވެ. ތަފާތެއް އޮތިއްޔާ އޮތް ތަފާތަކީ މަންޑޭއަށް ވުރެވެސް މަކަރާ ހީލަތުގައި މުއިއްޒު އަރާ ހުރުމެވެ. މަންޑޭގެ އަވާގައި ޖެހުނީ ދުއިސައްތަ ފަންސާހެއްހާ އާއިލާއެވެ. މުއިއްޒުގެ ހީލަތުގައި އެއްލައްކަ ތިރީހަކަށް ހާސް މީހުން ޖެހުމުގެ ނަތީޖާއަކީ މުޅި ދިވެހި ދައުލަތް މުއިއްޒުގެ އަންބޮނޑިއަށް ޖަހާލުމެވެ. 

މަންޑޭ މުއްސަދިކަމާ ފައިސާ ހޯދަން ދެއްކީ ކޭ-ޕާކް ފްލެޓްތަކެވެ. މުއިއްޒު ދައުލަތް ދަވާލަން ދެއްކީ ރައީސް ޔާމީނެވެ. ރައީސް ޔާމީނުގެ ފިކުރާއި ނަމާއި ފޮޓޯއާއި ރައީއީސް ޔާމީނަށް ހިތްތަކުގައި އޮތް ލޯތްބައި ހަމްދަރުދީއެވެ. މުއިއްޒު އަމިއްލަ ސަހުސު އޮޅުވާލާ ރައީސް ޔާމީނަށް ވެގެންނެވެ.

މަންޑޭ ފައިސާ ހޯދީ ނެތް ފްލެޓް ގުނަގުނައަށް ހުރިކަމަށް ހަދާ އޮޅުވާލައިގެންނެވެ. މުއިއްޒު ވެރިކަން ޓަކައިގަތީ ނެތް ސިފައިން ތިބިކަމަށް ހަދާ އިންޑިއާއިން ރާއްޖެ އަޅުވެތިކުރާ ކަމަށް މޯދީ ދައްކައިގެންނެވެ.

ކޯޓުން ކުޅަ ހުކުން ހަރާން ވެގެން ވެރިކަމާ ހަވާލުވާ ފުރަތަމަ ދުވަހު ދޫކޮށްލަން ބުނި ރައީސް ޔާމީނު އަދިވެސް ހުންނެވީ ބަންދުގައެވެ. ގައުމު އަޅުވެތި ކޮށްގެން ތިބިކަމަށް ވެގެން ފުރަތަމަ ދުވަހު ބާލަން ބުނި އިންޑިއާ ސިފައިން ބޭލީ ކޮށި ރޭޒަރަކުންނެވެ. މޯދީގެ ކުރިމަތީ ބޯ ގުދުކޮށް އިސްއުފުލާލަން ނުކެރޭވަރަށް ކުޑަވެ މޯދީގާތު ސިފައިން ކީއްކުރަން ހެއްޔެވެ. "ސިފަ"އޭވެސް ބުނެލެވޭވަރުގެ ހަކަތައެއް މުއިއްޒުގެ ދުލަކަށް ނުލިބުނެވެ.

ވެރިކަން ހޯދުމަށް މަކަރާ ހީލަތް ހަދައިގެން މުއިއްޒު ވެރިކަން ޓަކައިގަތުމެކޭ މަންޑޭ ފްލެޓް ދައްކައިގެން ބައެއްގެ ފައިސާ ތަކެއް ޓަކައިގަތުމެކޭ އޮތީ ކޮން ތަފާތެއް ހެއްޔެވެ. 

ރައީސް މައުމޫނަކީ 1978 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމަށް ވަޑައިގެން އިރު ރާއްޖޭގައި ނެތްވަރު މޮޅު ބޭފުޅެކެވެ. ރައީސްކަން ލިބި ވަޑައިގެން އިރު އިތުބާރު ކުރެއްވޭ މޮޅު ބޭފުޅުން ވެސް ތިއްބެވިއެވެ. ހޮދު އެ މަނިކުފާނަކީ ރައީސް ނަސިރުގެ ވަޒީރެއް ވެސް މެއެވެ. އެކަމަކު އެ މަނިކުފާނުގެ ފުރަތަމަ ކެބިނެޓަށް އައްޔަނު ކުރެއްވީ ރައީސް ނަސިރުގެ އަރިހުގައި ވަޒިރުކަން ކުރައްވާފައި ތިއްބެވި ތަޖުރިބާ ކާރު ބޭބޭފުޅުންނެވެ. އެ މަނިކުފާނުގެ އަރިހުގައި ތިއްބެވި އިތުބާރު ކުރެއްވޭ އިލްމީ ބޭބޭފުޅުން އިސްކުރެއްވީ ތަޖުރިބާކާރު ވަޒީރު ބޭފުޅުންގެ ނައިބުންނަށެވެ. އެބޭފުޅުން ވަޒީރުންނަށް ހެއްދެވީ ތަމްރީނާ ތަޖުރިބާ ހޯއްދެވުމުންނެވެ. 

ސަރުކާރެއްގެ މޫނު މައްޗަކީ ރައީސް އޮފީހެވެ. ރައީސް މައުމޫނު އިރުއްސުރެ ވަރަށް ފަހަކާ ޖެހެންދެން އެތާނގައި ހުންނަ މަސައްކަތު މީހާއިން ފެށިގެން އިދާރީ އެންމެ އިސް މަގާމުތަކާ ހަމައަށް ތިއްބެވި ހުރިހާ މުއައްޒަފުންނަކީ ސަރުކާރުގެ އޮފީސްތަކުން ފުރާނާލައިގެން ނެގޭ ކްރީމް އޮފް ކްރީމެވެ. ހެދުން އެޅުމާއި އުޅުމާ ގުޅުމުގައިވެސް ނިކަން ގޮތްހުރި މުއައްޒަފަކު ނޫނީ ރައީސް އޮފީުގައި ނުހުންނާނެއެވެ. ހަމަ އެހެން ރައީސް އޮފީހުގެ ކޮންމެ ލިޔެކިޔުމަކީވެސް ވަށާޖެހިފައިވާ ކުށެއް ބުށެއް ނެތް ފިސާރި ފެންވަރު ހުރި ލިއުމެކެވެ. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއާއި ގުޅުން ހުރި ކޮންމެ މީހަކާއި ކަމަކާއި އެއްޗެއް ހުންނާނީ ރައީސް ފެންވަރުގައި އެ ކޮލިޓީގައެވެ. 

ރައީސް މައުމޫނަށް ފަހު ރައީސްކަމަށް އިސްވެވަޑައިގެން ބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން ރައީސް މުއިއްޒު ނޫން ހުރިހާ ބޭފުޅުންގެ ފަރާތްޕުޅުން ވެސް ފުރަތަމަ ދުވަހުއްސުރެ  ރައީސް ކޮލިޓީ ފެނެއެވެ. ކިތަންމެ ސިޔާސީ ތަފާތުކަމެއް ދެ ރައީސެއްގެ ކިބައިން ފެނުނަސް ރައީސް އޮފީހުގެ ރައީސްވަންތަކަން ކެނޑިފައި އޮތްތަނެއް ބޭރަކަށް ނުފެނެއެވެ.

ރައީސް މައުމޫނު އިރުއްސުރެ އޮފީހުގެ ހަމަ ހިފަހައްޓަވާ ބޭފުޅުން ތަކެއް އެތާނގައި ތިއްބަވައެވެ. ވަރަށް ބޮޑު ގޯހެއް ހަދައިގެން ނޫނީ އެމީހުންގެ ތެރެއިން އެއްވެސް މީހަކާ އެއްވެސް ރައީސަކު ނުކުޅުއްވައެވެ. ސިޔާސީ ގޮތުން ބަދަލުވަނީ ވަކި ހިސާބަކުން މައްޗަށް އިސްކޮށްފައި ތިއްބަވާ ސިޔާސީ ބޭފުޅުންކޮޅު އެކަންޏެވެ. 

ރައީސް އޮފީހުގެ ރަސްމީ އެކައުންޓުން ކުރެވޭ ޓްވީޓް ޑިލީޓްކުރުމާއި މަގާމުތަކަށް އިސްކުރައްވާ ބޭބޭފުޅުންގެ ނަންފުޅުތައް ތަކުރާރުވުމާއި ކުރީ ސަރުކާރު ތަކުން އާއްމު ކުރައްވާފައި ހުންނަ ރަސްމީ ލިޔެކިޔުން ރަސްމީ ސައިޓުން ނެގުމާ މިހުންނަނީ ކޮށްއުޅޭ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. ރައީސްގެ ރަސްމީ ދަތުރުފުޅުތަކުގެ މައުލޫމާތު ކަން ހިނގާ ވަރަށްވުރެ ބޮޑުކޮށްގެން އާއްމު ކުރުމާ މިޒާތުގެ ކަންކަމަކީ ރައީސް އޮފީހުގެ ކޮލިޓީއެއް ނޫނެވެ. ހަމައެހެން މުއިއްޒު ފަރާތުން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ކޮލިޓީއެއްވެސް އަދި ނުފެނެއެވެ.

އިއްޔެގާ އެކީ އުޅުނު މިތުރުނާ އަޒީޒުނާ ވަކިވެ އެދަނީ އަޑަފި ހިއްޕަވައިގެން ހައްޕުޑު ބުރުވާތީ ކެތްނުކުރެވިގެންނެވެ. ކަޅުއޮށު ބަނޑުދަށުގައި ހުރެ ކޮރަކަލި ބޮޑުވެ ފަނިހަންޖަކަށް ވުމުން ބަނޑުދޮށު ލައިގެން ގެންގުޅެ ބޮޑުކުރި ކަޅުއޮށް ކާލައިގެން ފަނިހަނދި ކަނޑު ބޭރުވުމަކީ ހައްދުން މައްޗަށް ދިޔުން ނޫން ކަމެއް ނޫނެވެ. 

ގެންގުޅުނު ހުސް ގޮނޑީގައި ނުފެންނަ ތާކިހާ އަޅުވާފައި ބައިންދައިގެން އުޅުނު ރޫހާނީ ލީޑަރުގެ އުނގަށް އެކަކު އަތްލައިގެން، އަނެކަކު ފައި ފަލަމަސްގަނޑުގައި އަތް އަޅައިގެން ތުން ގުޅައިގެން ތިބެވުނު ހަނދާން ނެތުނަކަސް އެކަން ދެނަހުރި މީހުން ބައިވަރެވެ. 

ސައިޒަށްވުރެ ބޮޑު މަރަވަޅިއެއް ފައިތިލަޔަށް މަހާލެވުނީމާ ކަންކަން ހައްދުން މައްޗަށް ދިޔައީތާއެވެ. އެކަމަކު އެންމެނަކު ތިބީކީ އެޅިހާ ބަތަކަށް ރިހަވެގެނެއް ނޫނެވެ. އެންމެންނަކު ބެޔަށް މަސް ވެގެނެއް ވެސް ނޫޅެއެވެ. 

މިހާ އަވަހަށް ތީރުތަކާ އުންޑަތައް މެޔަށް އަމާޒުވެގެން އަންނަން އުޅޭތަން ފެންނަން ފެށީތާއެވެ. ހަފަރާތުން ތީރު ތަކާ އުންޑަތައް އަންނަން ފެށީމާ ގަންނާ ކުރެއްވި ބިރުން ފިލަން ނުގޮސް ވަންނާނީ ވަކީން ކޮން ވަލަކަށް ހެއްޔެވެ. 

ވަށަވަށައިގެން ތީރުތަކާ އުންޑަތައް އަންނަން ފެށީމާ މޭދިއްކޮށްގެން އަމަށަކުން ނުހުރެވޭނެއެވެ. ފޫ ގޮސް ހަސްނެތިފައި އޮތް ބާ ޓިނުގަނޑެއް އައްޑަނައަކަށް ދިއްކުރިޔަސް ވާނޭކަމެއް ހަރާމުން ހަރާމެވެ. 

މާތް ކަލާނގެ ކުޅަދުން ވަންތަކަމެވެ. ރައީސް މުއިއްޒާ ކިންގް ޗާލްސް ބައްދަލު ކުރެއްވީ ހެއްޔެވެ. ނޫނީ ސަމިޓްގެ ހަވާސާއިން ދިމާވީ ހެއްޔެވެ. ޔަގީނުން ވެސް ކިންގް ޗާލްސް މީހަކާ ބައްދަލުކުރާނީ ފިސާރި ހައިބަތުގައި ނިކަން ތަރުތީބުންނެވެ. މަގުމަތިން މީހަކާ ދިމާވީމާ ސަލާންކޮށްލާ ހާލު ކިހިނެތްތޯ އަހާލާ ބީދައަކުން އިގިރޭސި ރަސްގެފާނު މީހުންނަކާ ބައްދަލެއް ނުކުރައްވާނެކަން ޔަގީނެވެ. 

ރާއްޖެއާއި އިނގިރޭސިވިލާތާ ދެމެދުގައިވާ ޒަމާންވީ ގުޅުމުގެ މައްޗަށް މުއިއްޒާ ޗާލްސް ވާހަކަ ދެއްކެވި ޔޯލައެވެ. ގުޅުން އިތުރަށް ބަދަހިކުރުމާ ބެހޭ ވާހަކަ ވެސް ދެއްކެވި ޔޯލައެވެ. ރާއްޖެއާއި އިނގިރޭސިވިލާތާ ދެމެދުގައިވާ ޒަމާންވީ ގުޅުމުގެ މައްޗަށް އަލިއަޅުއްވާލައްވައި ގުޅުން އިތުރަށް ބަދަހިކުރުމާ ބެހޭ ވާހަކަ ދައްކަވާނީ އަރި މައްޗަކަށް ޖެހިލައިގެންތިބެ މީހުން ޗުކުޗުކު ލާގޮތަކަށް ނޫނެވެ. އެއަށްވުރެ މާހައިބަވެތިކޮށެވެ.

ރަންކޮޅާއެވެ. ކަންވީކީ އެހެނަކުން ނޫނެވެ. ސަމިޓަށް ވަޑައިގެން ތިއްބެވި ބޭބޭފުޅުން ފެނި އެންމެ ފުރަތަމަ އަތްފައި ފިނިވެ ތުރުތުރު އަޅައިގަތީއެވެ. އޭރު ސަމިޓަށް ވަޑައިގެން ތިއްބެވި ބޭފުޅުން ސަމިޓްގެ ހަވާސާގައި އެއްބޭފުޅަކު އަނެއް ބޭފުޅަކާ ސަލާންގަލާން ކުރައްވަނީއެވެ. ކަމަށް އައުކަމުން މުއިއްޒަކަށް ރަނގަޅަށް މީހުނެއް ނޭގެއެވެ. އެކަމަކު ރާއްޖޭގެ މީހުނަށް ދައްކާލަން ފޮޓޯކޮޅެއް ހަދާލަންވާނެތާއެވެ. އެގޮތުން އިނގިރޭސި ރަސްގެފާނާއެކު ފޮޓޯއެއް ކަނޑާލެވުމަކީ ބޮޑު ހުދަންބަރެއް ހޮވުން ކަހަލަ ކަމަކަށް ވާނެތާއެވެ. 

ދެނަކާ ދެނެއް ނެތެވެ. މީހުންގަނޑުގެ ތެރެއިން ލޫދެމުން ފޫދެމުން ކިންގް ޗާލްސާ ހަމަކޮށް ސަލާންކޮށް ބޭނުންވާ ފޮޓޯ ނެގީއެވެ. ކިންގް ޗާލްސް އަރިހުގައި އެއްޗެއް ދަންނަވާލަން ލިބުނީ ވިއްސަކަށް ސިކުންތެވެ. ދެގައުމުގެ ޒަމާންވީ ގުޅުމާ ބެހޭގޮތުން ވިއްސަކަށް ސިކުންތުން ދެއްކޭނީ ކޮންވާހަކައެއް ހެއްޔެވެ. އެކަމަކު އައު ކުކުޅަކަށް ގައުނަމަވެސް ބިހެއް އެޅުނީމާ ވަރަކަށް ގޮވާނެތާއެވެ.

ކިތަންމެ ބޮޑަށް ޓްރާންސްޕޭރެންޓް ވިޔަސް ކުރަންނުވާ ވަރުގެ ކަންކަން ދައުލަތުގެ މުއައްސަސާތަކުގެ ނަމުގައި ކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ. ތަހުގީގީ އިދާރާ ތަކާއި ފަނޑިޔާރު ގެއިން ކުށް ސާބިތު ނުވާ އެއްވެސް މީހެއްގެ ޒާތީ ދިރިއުޅުމާބެހޭ އެއްވެސް ކަމެއް ހާމަކޮށް ފަލީހަތްކޮށް ހެދުމަކީ ވަރަށް ނާތަހުޒީބު ކަމެކެވެ. މީހެއްގެ މައްޗަށް ތުހުމަތު ކުރެވޭ ކުށެއް ސާބިތު ކުރުމަށް ލިބޭ ގަރީނާ ތަކަކީ ޝަރީއަތުގެ މަޖިލީހުގައި ނޫނީ ހާމަ ކުރެވިގެން ވާނެ އެއްޗެއްނޫނެވެ. 

ބޮޑެތި ތުހުމަތު ތަކެއް ކުރެވޭ މީހެއްގެ މައްޗަށް ކުރެވޭ ތުހުމަތުތައް ސާބިތު ކުރުމަށް ގިނަ އަދަދެއްގެ ހެއްކާ ގަރީނާ ލިބުމަކީ އެ ހެއްކާ ގަރީނާ އާއްމުކޮށް ހާމަކުރަން ޖެހޭ ސަބަބެއް ނޫނެވެ. އަމްދުން ޕްރޮސިކިއުޓާރ ޖެނެރަލް ނިކުމެ އެ ވާހަކަ ދެއްކުމަކީ ކުށް ސާބިތުނުވާ މީހަކީ މައުސޫމް މީހެއްކަމުގައި މުޅި ދުނިޔެ ގަބޫލުކުރާ ޝަރުއީ މަފްހޫމާ ހިލާފް ކަމެކެވެ. ޕްސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލް ކިތަންމެ ސާބިތު ކަމާއެކު އާއްމުކޮށް ހެއްކާ ގަރީނާ ދެއްކިޔަސް ތުހުމަތު ކުރެވޭ މީހެއްގެ މައްޗަށް ކުށް ސާބިތު ވާނީ ޝަރީއަތަށް އެކަމެއް ސާބިތުކޮށް ދެވިގެންނެވެ.

ވޭތުވެ ދިޔަތަނުގައި ކިތަންމެ ބައެއްގެ މައްޗަށް ކުރެވޭ ތުހުމަތުތައް ސާބިތު ކުރުމަށް ހެއްކާ ގަރީނާ ލިބި އެވާހަކަ އާއްމުކޮށް ދައްކާ ފަހުން ޝަރީއަތަށް ކުށް ސާބިތު ނުވެގެން ދޫކޮށްލެވިފައި ވަނީ ކިތަންމެ ބައެކެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ފުލުހުންނާއި ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްގެ އިތުބާރު ރައްޔިތުންގެ ކުރިމަތީގައި ގެއްލެއެވެ. އަނެއް ކޮޅުން އެގޮތަށް ކަމެއް އާއްމުކޮށް ހާމަ ކުރުމަކުން ހައްގު ގެއްލިފައިވާ މީހެއްގެ ހައްގު ހޯދައެއްވެސް ނުދެވެއެވެ. ވިއްޔާ ވާކަމަކީ ފަނޑިޔާރު ގެއިން އިންސާފު ލިބުމާމެދު ޝައްކު ކުރެވުމެވެ. ގުޅުމެއްނެތް އެތައް ބައެއްގެ އަބުރު ކަތިލެވުމެވެ. ކުށެއްނެތް ބޮޑެތި އާއިލާތައް މުޖުތަމައުގައި ބާކީ ވުމެވެ.

ކުށެއްގެ ތުހުމަތު ކުރެވޭ މީހުންގެ އަނބި ދަރިންނާއި ގާތްތިމާގެ މީހުންގެ ޒާތީ މައުލޫމާތު އާއްމުކޮށް ހާމަ ކުރުމަކީ ވަަރަށް ވެސް ދަށު ދަރޖައިގެ ކަމެކެވެ.  އިންސާނީ ކަރާމާތަށް އަރައިގަތުމެކެވެ. ކޮންމެ މީހަކަށް ވެސް އެހާލަތުގައި ކުރެވޭ އިހުސާސް އެނގޭނީ އެ މީހަކާ އެކަމެއް ދިމަވީމައެވެ. ހުރިހާ ކަމެއް ހުރިހާ ފަހަރަކު ހުރިހާ އެންމެނަށް އެނގޭކަށް ނުޖެހެއެވެ. ކޮންމެ މީހަކު ކުށެއް ކުރިނަމަވެސް އެކަމެއް ޝަރީއަތަށް ސާބިތުކޮށް އަދަބު ދިނީމާ ނިމުނީއެވެ. ފުލުހުންނާއި ޕްރޮސިކިއުޓަރުންނާއި ފަނޑިޔާރުންނަކީ އާއްމުން އެންޓަނައިން ކޮށްދޭން ތިބި ބައެއް ނޫނެވެ. ނޫސްވެރިންނަށް ހަބަރު ހަދައިދޭން ތިބި ބައެއްވެސް ނޫނެވެ. 

ނޫސް ކޮންފަރެންސެއް ބާއްވާ މީހުންގެ ޒާތީ ދިރިއުޅުމުގެ އަދިރި ފަރާތް ހާމަކުރުމަކީ އެއްވެސް ފަރާތަކަށް އިންސާފު ލިބޭނޭ ކަމެއްވެސް ނޫނެވެ. އެކަމުން ވީދި ހަސްނެތޭނީ އިޖުތިމާއީ ފޭރާމެވެ. އުފެދޭނީ ފިތުނައާއި ހަސަދައެވެ.  

ރައީސް މުއިއްޒު ރައްޔިތުން ގާތުގައި އެ ވިދާޅުވީ ރައްޔިތުންގެ އުންމީދުތައް ކިތަންމެ ފޮންޏަސް މުއިއްޒު ސަރުކާރުން ރައްޔިތުންގެ އެދުންތައް ހާސިލުކޮށް ދެއްވެންނެތް ވާހަކައެވެ. ރައްޔިތުންގެ އުންމީދުތައް ސަރުކާރަށް ފުއްދާ ދެވޭނީ އެ ވިދާޅުވާ ފުންވަޅުގަނޑަކަށް ފަސްއަޅާ ފޮރުވުނު ދުވަހަކުން ކަމަށެވެ. 

ވަރަށް ސާފުކޮށް ރައީސް މުއިއްޒު އެ ވިދާޅުވީ ދިވެހި ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދު އޮތް ގޮތުން އެއްވެސް ކަމެއް ކޮށްދެއްވެން ނެތް ވާހަކައެވެ. ސަރުކާރުގެ ކަމަކަށް ވާނީ ރައްޔިތުންގެ އުންމީދުތައް ހާސިލްކޮށްނުދީ މުސާރަ ނަގައިގެން ކާލަކަލާ ތިބުމުން ކަމަށެވެ. ބަހަނާއަކަށް ހެއްދެވީ ދައުލަތުގެ ދަރަންޏެވެ.

ތާރީހު ދުށް އެންމެ ގިނަ މިނިސްޓަރުންނާއި މިނިސްޓަރު ފެންވަރުގެ ބޭފުޅުން ހިމެނޭ ބިޔަ ސަރުކާރެއް އެކުލަވާލެއްވުމުން އިފްތިތާހީ ތަގުރީރުގައި އެދެއްކެވި ވާހަކަފުޅުގެ މަތުލަބު ވަރަށް ސާފެވެ. އެއް އާއިލާއަކުން ތިން ހަތަރު ވަޒީރުންނާއި ވަޒީރުން ފެންވަރުގެ ބޭފުޅުންނާއި ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރުންނާއި ނައިބުން އައްޔަނު ކުރެއްވީމާ ބައިއަޅާލައިގެން ދައުލަތް ދަވާލެއްވުމުގެ ވިސްނުންފުޅު ގެންގުޅުއްވާކަން ނޭނގިއެއް ނުދާނެއެވެ. 

ސަރުކާރު ހިއްސާވާ ކުންފުނިތަކާއި ސަރުކާރު ކުންފުނިތައް ހިންގުމަށް ގަވާރނިންގ ބޯޑަކާއި މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރަކު ހުންނައިރު ރައީސް އޮފީހުގައި މިނިސްޓަރު ފެންވަރުގައި އިގްތިސާދީ ކަންކަމަށް ހާއްސަ އެޑްވައިޒަރެއް ހުންނަވައެވެ. ބުނެވި ދިޔަ އެންމެން ތިއްބާ ކުންފުނިތައް ހިންގުން ރަގަޅުކުރުމަށޭ ކިޔައިގެން މާލީ ވުޒާރާއަށް ކޮންޓްރެކްޓް އުސޫލުން ކޮންސަލްޓެންޓަކު އެބަ ހޯދައެވެ. އަދިވެސް ބަޔަކަށް ރަނގަޅު އަދަދެއްގެ ފައިސާ ކޮޅެއް ދޭންވެފައި އޮތީތާއެވެ.

ހުވާކުރެއްވުމަށް ދައުލަތުން އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާއެއް ހަރަދު ކުރުވާ ރައީސް ހުންނަވާ ގެއަށް ކުރަންޖެހޭ ހަރަދު ދައުލަތުން އަމިއްލަފުޅު ގެއަށް ކުރައްވަމުން މުލިއާގޭގެ މަރާމާތަށް އެތައް މިލިޔަނެއް އެބަ ހަރަދުކުރައްވައެވެ.

ހުޅުމާލެއާއި މާލެ ގުޅުވާދޭ މަގުގެ އަރިމަތީގައި ޖަހާނިމި ހިދުމަތް ފަށަން ތައްޔާރުވެފައިވާ ސޯލަރ ހަރުތައް އެތަނުން ނަގާ އެހެން ރަށަކަށް ބަދަލުކޮށް ހެދުމަށް ސަތޭކަ އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާއެއް ހަރަދުކުރަން ކަނޑައަޅުއްވައިފިއެވެ. ފަށައިގެން ހިނގަހިނގާ ނުނިމިހުރި އަސާސީ ހިދުމަތުގެ އެތައް މަޝްރޫއެއް ހުއްޓާލާ ކުރެވިފައިވާ ވާކަންކަން ފަނާވާން ދޫކޮށް ލެއްވުމަށްފަހު 400 މިލިޔަން ހަރަދުކޮށްގެން ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކަން ނިންމަވައިފިއެވެ. 

އިފްތިތާހީ ތަގްރީރުގައި އެވިދާޅުވި ހުތޫރަތްތެރި ވަޅުގަނޑުގެ ތުންފަތް މަތީ ހުންނަވައިގެން ވަޅުގަނޑަށް ފަސްލެއްވުމުގެ ބަދަލުގައި ވަޅުގަނޑު ކުރައްވަނީ ފުނެވެ. ވެރިކަމަށް ހެޔޮވަރުގެ ފަނަރަ ދުވަސް ނުވަނީސް ވެސް ތުންފަތްމަތީ ގުދަށް އޮންނަވައިގެން ތިޔަ ކުރައްވާ ކަމަކުން ވެއްޓިވަޑައިގަތުން ގާތީ ވަޅުގަނޑަށް އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. ވެއްޓިވަޑައި ގަންނަވާނީ އަމިއްލަފުޅު އަގުވެސް މެއެވެ.

ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގެ 5 އަހަރު " މި އުފަލުން ރައްޔިތުން މަހްރޫމް" ކުރިއެވެ. ސިފައިންނާ ފުލުހުން އެކުގައި ގްރޫޕް ހަދައިގެން މަގުތަކަށް ނެރެ، މާލެ ތެރޭގައި ފޯރިމަރުވައިގެން ރައްޔިތުން ދެކެން ބޭނުންވި އުފާވެރި މިމަންޒަރު ފެނުނަކަ ނުދެއެވެ.

ސޯމާލިއާ އާއި ކޮލަމްބިއާ ކަހަލަ މަޝްހޫރު ގައުމަކަށް "ދިވެހީންގެރާއްޖެ" ނުވާންވީ އެއްވެސް ސަބަބެއް ނެތެވެ. ދިވެހިންގެރާއްޖޭގައި ސަރުކާރުގެ ފަންޑް މެނޭޖު ކުރަން މިހާރު ތިބޭނީ އެތަންތާނގައި ސަރުކާރުގެ ފަންޑް މެނޭޖްކުރާ ބާވަތުގެ މީހުންނެވެ. ޑްރަގާ ހަތިޔާރަކީ ޓެކްސަކާނުލާ މުޅި ދުނިޔޭގައިވެސް ކުރާ އެންމެ ފައިދާ ބޮޑު އެއް ވިޔަފާރިއެވެ. އެފާޑުގެ ވިޔާފާރިތަކުން ބިލިޔަން ބިލިޔަނުން ދިވެހިންގެރާއްޖެއަށް ޑޮލަރު ލިބޭގޮތަށް ނެޓްވޯކްތައް އަޅާ ރަނގަޅަށް ފަންޑު މެނޭޖު ކުރެވޭނީ ޑޮން އަކަށެވެ. 

ހަތިޔާރާ ޑްރަގްގެ ބައިނަލް އަގްވާމީ މުޖުރިމް ނެޓްވޯރކް ތަކަށް ފާރަލާ އެ މީހުން ހުއްޓުވާ ހިފެހެއްޓުމަކީ ޑްރަގާ ހަތިޔާރާއި ތެލުގެ ވަގުވިޔާފާރީން ދިވެހިންގެރާއްޖޭގެ ފަންޑް މެނޭޖަރަށް ފަންޑް ހޯދާ މެނޭޖުކުރަން ކިހާ އުދަގޫ ކަމަކަށް ވާނެހެއްޔެވެ. އެހެންކަމުން އިންޑިއާއިން ގެނައި 2 ހެލިކޮޕްޓަރާއި ޑޯނިއަރ މަތިންދާ ބޯޓާއި އެ އޮޕަރޭޝަނަށް ގެނައި އިންޑިއާ އަސްކަރިއްޔާއަށް ނިސްބަތްވާ ސިފައިން ފޮނުވާލުން ކިހާ ބޭނުމެއް ވާނެހެއްޔެވެ. 

އިންޑިއާއިން ދީފާހުރި އުޅަނދުތަކާއި އައިސް ތިބި މީހުން ކުރިހާ ވެސް ކަމަކީ ބަލި ހާލު ބޮޑު މީހުން އުފުލާފައި އިންޑިއާ ކަނޑުގައި ކުށްކުރާ މީހުންނަށް ފާރަލުމެވެ. ޑްރަގާއި ހަތިޔާރާއި ތެލުގެ ވަގު ވިޔަފާރިތައް ރާއްޖެ ވަނަ ނުދިނުމެވެ. ފަހަރުގައި ވަނަސް އަތުލައި ގަތުމެވެ. 

އެކަންކަން އޮބަހައްޓާ ހިނގިޔަ ނުދިނުމުގެ ނަތީޖާ އެއްގެ ގޮތުން ދިވެހިން ދެކޭ ހިތްވާ މާރާމާރީއާއި ހަމަނުޖެހުން ހާއްސަކޮށް މާލޭގެ މަގުމަތިން ނުފެންނަ ފޫހި، ވައި 5 އަހަރަށް އިބޫ ސޯލިޙްގެ ވެރިކަމުގެ 5 އަހަރުވިއެވެ. 

އަރައިގަތް ރުޅިއާ ވީފޫހީގާ ދިވެހިން ދެކޭ ހިތްވާ ކަންކަން ހިނގާނެ ވެރިކަމެއް 54 އިންސައްތަ ރައްޔިތުން ނުކުމެ ވޯޓުލައިގެން މިއޮތީ ގެނެސްފައެވެ. ނަތީޖާ ވެސް ރަނގަޅެވެ. ދިވެހިންގެ ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ފެށި 9 ރޭ ފެނުތެރޭގައި މާލޭގެ މަގުތަކުން ދިވެހިން އެދުނު މަންޒަރު ފެންނަން ފަށައިފިއެވެ. މިއީ ފާއިތުވި 5 އަހަރު އިބޫ ސަރުކާރުން ހުއްޓުވާ މުޅިން އިހުމާލުވެފައި އޮތް ކަމެއް އަނެއްކާ ފެށުމެވެ. 

އޭމިހިރަ ދިދައާއެވެ. ތިބާ ކިތަންމެ އުހުގައި ހުއްޓަސް ދެން ގިފިއްޔަކަށް ތިބާއެއް ނުފެންނާނެއެވެ. ދިވެހިން މިހާރު ބޭނުން ކުރަނީ ހިޔާކުރި ފާހާނާއެވެ. ދީނާ ގައުމަށް ހިތުގައި ނެތް ލޯތްބަކުން ކުޅޭ ޑްރާމާ އޯވަރ ވީމާ ދެން ބޭލޭނީ ފޮށައެވެ. އޭރުން ފެންނާނީ ބަރަހަނާއެވެ. މިހާރު މިވަނީ އެހެންނެވެ. މިހާރު މިތިބީ އަންނަން އުޅުނު "ދިވެހިންގެ ރާއްޖެ" އާދެވިފައެވެ. 

ރައީސް ސޯލިހު ސަރުކާރުން ގެދޮރުވެރިޔާ ސްކީމްގެ ދަށުން ފްލެޓް ދިނުމަށް ހުޅުވާލި ފުރަތަމަ ފުރުސަތުގައި 20،697 މީހަކު ފްލެޓަށް ކުރިމަތިލިއެވެ. ފްލެޓަށް ކުރިމަތިލީ މީހުންފެ ތެރެއިން ދެ ކޮޓަރީގެ ފްލެޓަށް ކުރިމަތިލާފައި ވަނީ 6208 މީހުންނެވެ. ތިން ކޮޓަރީގެ ފްލެޓަށް ކުރިމަތިލީ 14،489 މީހުންނެވެ.

ގެދޮރުވެރިޔާ ސްކީމްގެ ފުރަތަމަ ބުރަށް ކުރިމަތިލީ މީހުނަށް ދޫކުރަން ހަމަޖެހިފައިއޮތީ ދެ ކޮޓަރި އާއި ތިން ކޮޓަރީގެ 13،000 ފްލެޓެވެ. އެހެންކަމުން ޖޮއިންޓް ވެގެން ކުރިމަތިލި މީހުން ހިމެނޭހެން 15000 މީހުނަށް ޝަރުތު ހަމަވިއެވެ. ޝަރުތު ހަމަ ނުވެގެން ގެދޮރުވެރި ސްކީމްގެ ފުރަތަމަ ބުރުން ފްލެޓް ނުލިބި ދާނީ 5600 މީހުންނަށެވެ. 

ގެދޮރުވެރިޔާ ސްކީމްގެ ބޭނުމަށް ތަފާތު ކުންފުނި ތަކަކާ 13000 ފްލެޓް އަޅަން ވަނީ ހަވާލު ކުރެވިފައެވެ. މުޅި ޕްރޮގްރާމް އޮތީ ނިމެމުންދާ ވަރަކުން ޝަރުތު ހަމަވާ 15000 މީހުނަށް ތަރުތީބުން 13000 ފްލެޓް ހަވާލުކޮށް ނިންމާ ގޮތަށެވެ. ގެދޮރުވެރިޔާ ސްކީމްގެ 13000 ފްލެޓް އަޅާ ނިމޭއިރު ފުރަތަމަ ބުރުގައި ޝަރުތު ހަމަވި 15000 މީހުންގެ ތެރޭގައި ފްލެޓް ނުލިބޭ މީހަކު ނުހުންނާނެއެވެ. 

ފުރަތަމަ ނިމޭ 4000 ފްލެޓް، އެންމެ މަތިން މާރކްސް ލިބުނު 4 ހާސް މީހުނަށް ފުރަތަމަ ދިނުމަކީ ބޮޑު ކަންތައް ގަނޑަކަށް ހަދާއިރު ޝަރުތު ހަމަވި މީހުންގެ ތެރޭގައި ފްލެޓް ނުލިބޭނެ މީހަކު ހުރީއެއް ނޫނެވެ. ފްލެޓް ހައްގުވާ މީހަކަށް ލިބޭ ޕޮއިންޓް މަތިވެގެން ފްލެޓް ލިބުން އަވަސް ވުމަކީ އޮޓަމެޓިކުން މާރކްސް ޖަނަރޭޓްވާ ޕޯޓަލަކާ ކުޅެގެން ލިބުނު މާރކްސް ބަދަލުކޮށްގެން ވީކަމެއް ކަމެއް ކަމަށް ނުހެދޭނެއެވެ. އެ ޕޯޓަލަކީ ކޮންމެ މީހަކަށް ވެސް އެމީހެއްގެ އަމިއްލަ އެކައުންޓަށް ވަދެ ވާނުވާ ބެލޭ ގޮތަށް ފަރުމާ ކުރެވިފައިވާ ޕޯޓަލެކެވެ. އެޕްލިކޭޝަންގެ މުއްދަތު ހަމަވުމަށް ފަހު އެއްވެސް މީހަކަށް އެ ޕޯޓަލަށް އުނި އިތުރެއް ގެނެވޭކަށް ނޯވެއެވެ. މީހަކު ބޭނުންވާއިރަށް ބޭނުންހާ ގޮތަކަށް އެ ޕޯޓަލަކާ ނުކުޅެވޭނެއެވެ. 

ޝަކުވާ ހުސްވެގެން ކަމެއް ކުރުމަކީ މުސްތަހީލު ކަމެކެވެ. ނިމޭވަރަކުން ފްލެޓް ހަވާލު ކުރަންޏާ 13000 ފްލެޓް ހަވާލު ކުރެވެންދެން ނުދެވޭ ކޮންމެވެސް ބަޔަކު ތިބޭނެއެވެ. އެ މީހުންގެ ޝަކުވާ ހުންނާނެއެވެ. 

މިހާރުން މިހާރަށް މުޅި މައްސަލަ ހައްލު ކުރެވޭނެ އެއްގޮތަކީ ޝަރުތު ހަމަވާ އެންމެންގެ މެދުގައި ހުޅުވާލެވިގެން ގުރުއަތެއް ލުމެވެ. ގުރުއަތުން ލިބޭ ބަޔަކަށް ފުރަތަމަ 4000 ފްލެޓް ހަވާލުކުރުމެވެ. އޭރުން މަރކްސް މަތިވެ ތިރިވުމުގެ މައްސަލައަށް އޮތް ހައްލަކަށް އެކަންވާނެއެވެ. އޭރުން 1އިން 13000އަށް ފްލެޓް ލިބޭ ތަރުތީބުކޮށްލެވި ދާނެއެވެ. ކަމުގެ އަވަސް ހައްލަކީ ޕޮއިންޓް ގުނުމަށް ވަގުތުތައް ދުއްވާލާ ފްލެޓް ދިނުން ލަސްކުރުމެއް ނޫނެވެ. ހައްލަކީ އަވަހަށް 13000 ފްލެޓް ނިންމާ ޝަރުތު ހަމަވާ މީހުނަށް ފްލެޓް ހަވާލު ކުރުމެވެ. 

އަމުދުން ރައީސް ޔާމީން ސިޔާސީ ޕާޓީ އެއް އުފައްދަވާ އޭގެ ފަސްމުގޫ ޑރ. ޖަމީލާއި  މަލީހް ޖަމާލަށް ދެއްވީމާ ކޮށްފަ ނުކުރާނެ ކަމެއް ނޯންނާނެ ކަމެވެ. 

މީހެއްގެ ޕްރޮފައިލް ޕިކްޗަރ ސޭވްކޮށް އެމީހާގެ ނަމުގައި ކޮންމެ ނަމްބަރެއް ސޭވް ކޮށްގެން ވެސް ފޭކް ޗެޓް ލޮގެއް އުފައްދާ އޭގެ ސްކްރީން ޝޮޓް ސޯޝަލް މީޑިއާގައި ދައުރު ކުރީމާ ބަލާމީހުންނަށް އެއީ އަސްލު މީހާ ނޫން ކަމެއް ނޭނގޭނެއެވެ.

މިގޮތުން މިހާރު ހިނގާ އެންމެ ބޮޑު ރޭވުމަކީ މި ސަރުކާރުގެ އޯނަރު ފޮނަދޫ ޢަބްދުއްރަހީމް ޢަބްދުއްލާ އާ މިހާރުގެ އެސްޓީއޯގެ ސީއެފްއޯ ނިޒާމާ ދެމެދު ނުތަނަވަސް ކުރުވައިގެން ނިޒާމްގެ މަގާމް ގެއްލުވާލުމުގެ ޖަރީމާ އެކެވެ.

އެސްޓީއޯގެ ސީއެފްއޯ ނިޒާމަކީ ފާއިތުވި 15 ވަަރަކަށް އަހަރު އޭނާގެ ޕްރޮފެނަލިޒަމް އާއި  ޕާރފޯރމެންސް އިން ދެއްކި ރަނގަޅު ނަތީޖައިން އެހިސާބަށް ދަތުރުކުރި ޓެކްނިކަލް ބޭފުޅެކެވެ.  

ސަރުކާރު ތަކާއި އެމްޑީން ބަދަލު ވިޔަސް އެއްވެސް ސިޔާސީ ކުލައެއް ނެތި ކުންފުނީގެ ކުރިއެރުމަށް މަސައްކަތް ކުރެއްވި ފަރާތެކެވެ. މިކަމަށް ހެކިވާނެ އެންމެ ބޮޑު ހެއްކަކީ އެސްޓީއޯގެ މިހާރުގެ ވެރިޔާ ސިމާދެވެ. ދެން އޭގެ ކުރިން އިއްޔެއާ ހަމައަށް ހުންނެވި މއ. ކޮށީގޭ ކެޕްޓަން އަބްދުއްލާ ސައީދެވެ. ނޫނީ ރައީސް ޔާމީންގެ ވެރިކަމުގައި ހުންނެވި އެސްޓީއޯގެ ވެރިޔާ އެވެ. ނުވަތަ އަންނަން ހުރި މާލޭގެ މޭޔަރު އާދަމް ޢާޒިމެވެ. 

ސާފުކޮށް ބުނަމެެވެ. މި ނޫހަކީ ނޫހެކެވެ. އޮންނަ ސަރުކާރުގެ އަޅެއް ވެސް ނޫނެވެ. އަދި ހަތުރެއް ވެސް ނޫނެވެ.

ކޮންމެ ބައެއްގެ ރޭވުމުގައި އަދުރޭ އާއި ރައީސް މުޢިއްޒު ވާވަދެގެން މިސަރުކާރު ކޮސް ހެދި ވަރަކަށް އުފާކުރާނެ ބަޔަކު ބަޔަކު އުޅުނަސް ދައުލަތަށް ދެރަވުމަކީ އެންމެނަކު އަބަދަކު އުފާވާނެ ކަމެއް ނޫނެވެ.

އަމްދުން ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރު ލިބިފައިވާ ދައުލަތުގެ އެންމެ ބޮޑެތި ކުންފުނި ތަކުގައި ހަމަ ހިފަހައްޓަން ތިބޭ ތަޖުރިބާކާރު ހިދުމަތްތެރި ފަންނީ ގާބިލު ބޭފުޅުން ދުއްވާލަން އުޅޭނީ ކުންފުނިން ނާޖާއިޒު ފައިދާއެއް ނަގާ ބޮޑު ވައްކަމެއް ހިންގާލަން އުޅޭ ބައެކެވެ. 

ރާއްޖޭގައި ސިޔާސީ އިސްލާހީ ހަރަކާތް ފުޅާދާއިރާއެއްގައި ހިނގައިގަތީ އީވާނު ނަސީމްގެ މަރާ ގުޅިގެން އެތެރެއާއި ބޭރުން އޭރުއޮތް ސަރުކާރަށް ހުރި ޕްރޭޝަރތައް ކަނޑުވާލަން ސަރުކާރުން ދިން ލުއިތަކުގެ ތެރެއިންނެވެ. ރައީސް ކަމުގެ ހަވަނަ ދައުރެއް ރައީސް މައުމޫނު ފެއްޓެވީ އީވާން ނަސީމު ޖަލުގައި މަރާލެވުމާއި ގުޅިގެން އުފެދުނު ހަމަ ނުޖެހުމުގައި ޖަލުގައި ބަޑިޖަހައިގެން އެތައް ބަޔަކު މަރުވެ މުޅި މާލޭގައި ހުޅުޖެހުމާއި އަނިޔާވެރިކަން އާއްމުވެ ނުރައްކަލަށް ވެއްޓުނު ދުވަހުގެ ފަހުންނެވެ. 2003 ވަނަ އަހަރުގެ ސެޕްޓެމްބަރ 19، 20ގެ ފަހުންނެވެ. 

ވެވަޑައިގެން މަޖުބޫރާއެކު ރައީސް މައުމޫނު ދޫދެއްވެވީ އިމެއްނެތިއެވެ. ކިޔާނެ އެއްޗެއް ކިޔަންވީއެވެ. ލިޔާނެ އެއްޗެއް ލިޔަންވީއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އެތެރެއާއި ބޭރުގައި އިސްލާހުގެ ނަމުގައި ސިޔާސީ ހަރަކާތްތައް ފެށުނީ ފަތުއަޑު ކިޔާފައެވެ. ގަބޫލު ކުރިޔަސް ނުކުރިޔަސް ރައީސް މައުމޫނާ ދެކޮޅަށް ހިންގި ސިޔާސީ ހަރަކާތުގެ މައި އިންޖީނަކީ ވިޔަފާރިވެރިޔާ ގާސިމު އިބްރާހީމެވެ. 

އިދިކޮޅު ސިޔާސީ ފިކުރު ފެތުރުމުގައި ދިވެހި އޮބްޒަރވަރ (ޑީއޯ) އިސް ދައުރެއް އަދާކުރިއެވެ. އިދިކޮޅު ސިޔާސީ ފިކުރު ފެތުރުމަށް މާލޭގައި ހުއްތީފައި އޮތް އައްޑުވަސް މަޖައްލާ ސިޔާސީ މަޖައްލާއެއް ގޮތުގައި ނެރެންފެށުނެވެ. އެއާއި އެކުއެކީ ގާނޫނު އަސާސީ އިސްލާހު ކުރުމަށް ރައްޔިތުންގެ ހާއްސަ މަޖިލިސް އެއްކުރެއްވުމަށް ރައީސް މައުމޫނު ނިންމެވުމުން ހާއްސަ މަޖިލީހަށް އިސްލާހީ ހަރަކާތުގެ ތެރެއިން ބަޔަކު އިންތިހާބު ކުރުމަށް ގިނަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރިއެވެ. މި ހުރިހާ ކަންކަމުގެ މުގުލުގައި ހުންނެވީވެސް ގާސިމް އިބްރާހީމެވެ.

ގާނޫނު އަސާސީ އިސްލާހު ކުރަން އެއްކުރެވުނު ރައްޔިތުންގެ ހާއްސަ މަޖިލީހުގެ ރައީސް ކަމަށް ގާސިމް އިބުރާހީމް ގެނައުމަށް ރިފޯމިސްޓުން ކުރިމަސައްކަތް ކޮޅެއްގައި ނުޖެހި ރިފޯމިސްޓުން ވޯކްއައުޓް ކުރުމުން މަޖިލީހަށް ރައީސަކު ނުހޮވި މަޖިލިސް ހުއްޓުނެވެ. ހުއްޓިފައި އޮތް ރައްޔިތުންގެ ހާއްސަ މަޖިލިސް ހިނގައިގަތީ އޮގަސްޓް 12،13ގެ އެއްވުމާ ގުޅިގެން ހުރިހާ ރިޕޯމިސްޓުން ޖަލުގައި ހައްޔަރު ކުރުމަށް ފަހުގައެވެ. އައްބާސް އިބްރާހީމް ރިޔާސަތުގައި ބައިންދައިގެން ހާއްސަ މަޖިލިސްގެ ޖަލްސާތައް ފެށުނު ނަމަވެސް ދެއަހަރު ވެގެން ދިޔައިރު ވެސް ގާނޫނު އަސާސީގެ އެންމެ އަކުރެއްވެސް ލިޔެވި ފާހެއް ނުކުރެވުނެވެ. 

ސްނަމީއާއި ގުޅިގެން ގައުމީ އެއްބައިވަންތަކަމުގެ ދުވަހުގެ ނަމުގައި ދުވަހެއް ފާހަގަ ކުރައްވަން ފައްޓަވާ އޮގަސްޓް 12،13 އާއިގުޅިގެން ހައްޔަރުކުރި އެންމެން ރައީސް މައުމޫނު މިނިވަން ކުރެއްވީ އިތުރު ތަހުގީގެއް ދައުވާއެއް ނުކުރާ ގޮތަށެވެ. ޖަލުން މިނިވަންވުމަށް ފަހު ދުވަސްކޮޅަކު ރާއްޖޭން ބޭރުގައި ހުންނެވުމަށް ފަހު ގާސިމް އިބުރާހީމް ގައުމަށް ވަޑައިގަތީ ރައީސް މައުމޫނުގެ ޕާޓީ ޑީއާރުޕީއަށް ސޮއިކުރައްވާ މާލީ ވަޒީރުކަމާއި މަނިޓަރީ އޮތޯރިޓީގެ ގަވަރުކަމާއެކުގައެވެ. އެންމެ ފަހުން ޑީއާރުޕީގެ ނައިބު ލީޑަރަކަށް ވެވަޑައިގެން ރައްޔިތުންގެ ހާއްސަ މަޖިލީހުގެ ރައީސަށް ވެވަޑައިގަތެވެ. ކުރިން އެ މަގާމު ގާސިމަށް ނުދެއްވަން އުޅުއްވި ހުރިހާ މެންބަރުންގެ ވޯޓު ހޯއްދަވައިގެންނެވެ. 

ކުރިއަށް ނުކަނޑާފައި އޮތް ގާނޫނު އަސާސީގެ މަސައްކަތް އަލިފުން ޔާއަށް ނިންމީ ގާސިމު އިބްރާހީމްގެ ރިޔާސަތުގައެވެ. 2007ގައި ގާނޫނު އަސާސީ ތަސްދީގުކުރެއްވުމާއެކު ސަރުކާރުގެ މަގާމްތަކުން އިސްތިއުފާ ދެއްވާ ޖުމްހޫރީ ޕާޓީ އުފައްދަވައިގެން އެމްޑީޕީއާއި ބައިވެރިވެ ވަޑައިގެން ރައީސް މައުމޫނުގެ ވެރިކަން ނިންމެވުމުގައި ކިންގ މޭކަރަކީ ގާސިމު އިބްރާހީމެވެ. ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެރިކަން ވައްޓާލައްވާ ޑރ. ވަހީދަށް ވެރިކަން ހޯއްދަވާ ދެއްވުމުގައި ގާސިމްގެ ދައުރު ބޮޑެވެ. ރައީސް ޔާމީނާއި ރައީސް ސޯލިހަށް ވެރިކަން ލިބި ވަޑައިގަތީވެސް ގާސިމު އިބްރާހީމްގެ ބޮޑު ދައުރަކާ އެކުގައެވެ. ނަމަވެސް 2023 ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ފުރަތަމަ ބުރުގައި ގާސިމް އިބްރާހީމަށް ލިބިވަޑައިގަތީ ލަދުވެތި އަދަދެއްގެ ވޯޓާއެކު ފަސްވަނައެވެ. 2023 ގެ ކިންގ މޭކަރއަކަށް ވެވަޑައިގަތީ ރައީސް ނަޝީދެވެ. ޒަމާނުއްސުރެ ގާސިމް އިބްރާހީމަށް އޮތް ކިންގ މޭކަރކަން ހަތިމުވީއެވެ.    

އިއްޒަތްރެރި މެންބަރު އިބްރާހީމް ރަޝީދު ވިދާޅުވިގޮތުގައި ބަޔަކަށް ދީފައި އޮންނަ ގޯއްޗެއް ލިޔުމެއް އަތެއް ނުލެވޭނެއެވެ. އެއީ ވަކިނުކުރެވޭނެެ ހައްގެއް ކަމަށް އެ މަނިކުފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. " މިހާރު ހަގީގަތުގައި ރަޖިސްޓްރީ ލިބިފައިވާ ފަރާތްތަކުން އެތަންތަނަށް އަރަންޖެހޭ. ގިރާވަރު ދީފަ ހުރި ފަރާތްތައްވެސް. ގިރާވަރު އެހުރީ ރަޖިސްޓްރީއާ އެއްކޮށް ހަވާލުވެފާ. ދެން ކޮންމެހެން ސަރުކާރުން ހަވާލުކުރޭތޯ ބަލަން ތިބޭކަށް ނުޖެހޭ ރައްޔިތުން. ގިރާވަރަށް އަރާ މިހާރު އެތާނގަ މަސައްކަތް ފަށަންޖެހޭ" ކަމަށް އިބްރާހީމް ރަޝީދު ވިދާޅުވިއެވެ.

އިއްޒަތްތެރި މެންބަރު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ދައުލަތުގެ އިސްވެރިއަކަށް ހުންނެވި އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހު އެތަންތަން އެއޮތީ ދެއްވާފައެވެ. ދައުލަތުގެ އިސްވެރިޔާ ދެއްވުމުން އެތަންތަނުގައި މަސައްކަތްނުފަށާ ވަކި ސަރުކާރަކުން ބުނަންދެން ތިބެން ނުޖެހޭނެ ކަމަށް އެމަނިކުފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އެހެންވީމާ ރައްޔިތުން އެތަނަށް އަރާ ތިބެންވީ ކަމަށްވެސް އެ މެންބަރު ވިދާޅުވިއެވެ.

ހުޅުމާލެއިން ބިން ލިބުނު މީހުން އަވަހަށް އެތަނަށް އެރުމަށް އިއްޒަތްތެރި މެންބަރު އެދެވަޑައިގަތެވެ. ކަޑަޖަހާ ރޯނުދަމާ ރަޖިސްޓްރީކޮށް ދީފައިވާ ބިންތަކަށް ރަޖިސްޓްރީ ލިބުނު ފަރާތް ތަކުން އަވަހަށް އެރުމަށް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ. 

ހުޅުމާލެއާއި ގުޅިފަޅާއި ގިރާވަރުފަޅު ހިއްކައިގެން ބިން އިތުރުކޮށް މާލޭގެ ބޯހިޔާވަހިކަން ހައްލުކުރުމަށް އެތަންތަނުން ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގައި ވަނީ މާލޭގެ ގިނަ ބަޔަކަށް ގޯތިދީ ރަޖިސްޓްރީ ދީފައެވެ. ރައީސް މުއިއްޒު ކެންޕޭނުގައި ވައުދުވެ ވަޑައިގަތް ގޮތަށް އެ ގޯތި ތަކާމެދު އަމަލު ކުރައްވަން ނޫޅުއްވާ ކަމުގެ ކަންބޮޑުވުން ނިހާޔަތަށް ބޮޑެވެ.

ޒީނާއަށް ވެރިކަމެއް ލިބުމުން މަސައްކަތުން އެކަހެރި ކުރެއްވި މުހައްމަދު އަފްސަލަކީ ދައުލަތުގެ މީޑިއާގައި ނޫސްވެރިއެއްގެ ގޮތުގައި ވިހި އަހަރަށްވުރެ ގިނަދުވަހު މަސައްކަތް ކުރައްވާފައިވާ ތަޖުރިބާކާރު ނޫސްވެރިއެކެވެ. 2009 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ނިއުސް އެޑިޓަރެއްގެ ގޮތުގައި ދައުލަތުގެ މީޑިއާގައި މަސައްކަތް ކުރައްވާ އަފްސަލް މަސައްކަތްތަކުން އެއްފަރާތް ކުރެއްވީ ނިއުސްރޫމްގެ އިންޗާޖަކަށް ހުންނަވަނިކޮށެވެ. 

ނޫސްވެރިޔާ އަފްސަލަކީ ނޫސްވެރިކަމުގެ ދާއިރާއިން ތައުލީމާ ތަމްރީނު ހޯއްދަވައިގެން ހުންނެވި ބޭފުޅެކެވެ. ނޫސްވެރިކަމުގެ ދާއިރާއިން އަފްސަލް ހޯއްދެވި ތަމްރީނާއި ތަޢުލީމްގައި ދައުލަތުގެ މީޑިއާގެ ދައުރު ބޮޑެވެ. ދައުލަތުގެ މީޑިއާއިން ތަމްރީނުކޮށްފައިވާ އަފްސަލް ފަދަ ތަޖުރިބާކާރު ނޫސްވެރިން ހިދުމަތުން އެއްފަރާތްކުރުމަކީ ދައުލަތަށާއި މުޅިގައުމަށް ވެވޭ ހިޔާނާތެކެވެ. 

އަފްސަލްގެ ނޫސްވެރިކަމުގެ ހިދުމަތް ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ގައުމަށް ލިބިފައިވެއެވެ. ނޫސްވެރިން ބިނާ ކުރުމުގައިވެސް އަފްސަލްގެ ދައުރު ކުޑައެއް ނޫނެވެ. ނޫސްވެރިކަމުގެ ސިޔާސަތާއި އަޚުލާގީ މިންގަޑު ކަނޑައެޅުމާއި ނޫސްވެރިކަމުގެ އެތިކްސް ހިފެހެއްޓުމަށް ގިނަގުނަ މަސައްކަތް ތަކެއް އޭނާ ވަނީ ކުރައްވާފައެވެ.

ފޮޓޯ: ސަން.އެމްވީ

މޯލްޑިވްސް މީޑިއާ ކައުންސިލްގެ ދެވަނަ ދައުރުގައި ދައުލަތުގެ މީޑިއާ ތަމްސީލުކުރެއްވީ ވެސް އަފްސަލްއެވެ. މީޑިއާ ކައުންސިލުން މިހާރު ދެމުންގެންދާ ނޫސްވެރިކަމުގެ އެވޯޑްއަކީ އަފްސަލްގެ އިސްނެންގެވުމެއްގެ ތެރޭން ތައާރަފް ކުރެވުނު އެވޯޑެކެވެ.   

ނޫސްވެރިޔާ ޒީނާ ޒާހިރު ނޫސްވެރިކަމުގެ ކުޑައިގެ ދަށުގައި ހުންނަވައިގެން ތަޖުރިބާކާރު ހިދުމަތްތެރި ނޫސްވެރިއަކަށް ދެއްވި ހަމަލާއަކީ ރާއްޖޭގެ މިނިވަން ނޫސްވެރިކަމަށް ދެއްވި ހަމަލާއެކެވެ. 2008 އިން ފެށިގެން މިވީހާތަނަށް އެކިވެރިކަންތައް ބަދަލުވެ ދައުލަތުގެ މީޑިއާގައި ކިތަންމެ ބޮޑަކަށް ސިޔާސީ ކުލަޖެހިގެން ދިޔަ ނަމަވެސް އެ މުއައްސަސާގައި ތިއްބެވި ނޫސްވެރިންނަށް ވެރިކަން ބަދަލުވުމާއެކު ކުރި ކުށަކާ ނުލާ އެއްވެސް ފިޔަވަޅެއް އަޅުއްވާފައެއް ނުވެއެވެ. 

ރައީސް މުއިއްޒުގެ ކޮންޓްރޯލަށް ދައުލަތުގެ މީޑިއާގެނެސް ޕޮރޮޕަގެންޑާ މެސިނަކަށް ދައުލަތުގެ މީޑިއާ ބަދަލުކުރެއްވުމަށް މަސައްކަތް ފައްޓަވާފައިވާކަން އަފްސަލް އެއްފަރާތް ކުރުން ހެކިދެއެވެ. ނޫސްވެރިކަމުގެ މިނިވަންކަން ހަނިކޮށް ތަފާތު ފިކުރަށް ޖާގަ ދިނުން މުޢިއްޒު ސަރުކާރުގައި ނެތްކަން މިދަނީ ކަށަވަރުވަމުންނެވެ.   

ތިޔަ ޖަހަން އުޅެނީ ކޮން ސަކަރާތެއްކަން އޮޅިގެން މީހުންނަކަށް ނޫޅެއެވެ. ގޭ ބިސީތަކުން ކަރަންޓަށް ކުރާ ހޭދަކުޑަކުރުމުގެ ވިސްނުމެއް ހުރިނަމަ ހުޅުމާލޭ ހައިވޭގެ އަރިމަތީގައި އެތައް މިލިޔަނެއް ހަރަދުކޮށްގެން ވޯލްޑް ބޭންކުން އެ އަޅަމުންދާ ސޯލަރ ޕެނަލްތައް އެތަނުން ނަގާ އެހެން ރަށަކަށް ބަދަލު ކުރާނެ ވާހަކައެއް ޑރ. މުޢިއްޒު ނުދެއްކެވީހެވެ. މާލެސަރަހައްދުގެ ކަރަންޓަށް ބޮޑު ލުޔެއް ލިބޭގޮތަށް ތަރުތީބު ވެގެން ކޮށްފައިވާ ސޯލަރ ހަކަތަ އުފެއްދުމުގެ ބިޔަ މަޝްރޫއެއްގެ މަސައްކަތް ނިމިނިމި ހުއްޓާ ވިއު ގެއްލޭތީއޭ ކިޔާފައި އެހެން ތާކަށް ބަދަލު ކުރާނެ ވާހަކައެއް ނުދެއްކެވީހެވެ. ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި ކިތަންމެ ރަނގަޅަށް ކޮށްފައި އޮތްކަމެއް ވެސް މުއިޒުނުވެ ކަމުނުދަނީތާއެވެ. 

ވާނީ އެހެން ނޫން ހެއްޔެވެ. މާލޭން ހުޅުމާލެއަށް މީހުން ބާރު ސްޕީޑްގައި ދަތުރު އެކުރަނީ އެހިސާބު ގަނޑުގެ ވިއު ބަލަން ވިއްޔާއެވެ. އަމްދަކުން ހަލިމަގުގެ އަރިމަތީ އެހުރި ސޯލަރ ޕެނަލްގެ ދާއިމީ ހަރުތަކުގެ ސަބަބުން ނުފެންނަ ވިއުއެއް އެ ހަރުތައް ނެގުމަކުން ވެސް އެތާކުން ނުފެންނާނެއެވެ. 

ދައްކަން މިއުޅެނީ ހަލިމަގުގެ ވިއުގެ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. މިއަދު އިފްތިތާޙުކުރި މާވަރުގަދަ " މަގޭ ސޯލާ" އެއްގެ ވާހަކައެވެ. ފާޑުފާޑުގެ ނަންނަމުގައި ކަންކަން ތިޔަ ފަށަނީ ކިހާވަރެއްގެ ދިރާސާއެއްކޮށް ފައިހެއްޔެވެ. ކުރިން އެބާވަތުގެ ކަމެއް ބަޔަކު ކުރިތޯއާއި އެކަން ވެގެން ދިޔައީ ކިހިނެއްކަން ކުޑައިކޮށްވެސް ބަލާލީމު ހެއްޔެވެ. 

ވެރިކަމަށް ދެހަފްތާ ނުވަނީސް " ހަފްތާ14" އޭކިޔައިގެން ތިޔަ ޖަހަން ފެށި ސަކަރާތަކީ ދުނިޔޭގެ ޖަމްއިއްޔާ ތަކުން އެންމެ ފަސޭހައިން ހިލޭ ފައިސާ ލިބެނީ ތިމާވެއްޓާ ގުޅުންހުރި ތިޔަ ބާވަތުގެ ކަންކަމުންކަން ކުޑަކުދިންނަށް ވެސް މިހާރު އެނގޭނެއެވެ. އަވަސް މަގަކުން ފައިކޭޓަށް ލާރިކޮޅެއް އަޅާލެވެން އޮތް މަގަކީ ތިޔައީއެވެ. ބާރަށް ކުރިއަށް ދާށެވެ. 

އެކަމަކު ބުނަން ހެއްޔެވެ. ދިވެހީންގެ ރާއްޖެއަކީ ދުނިޔެ ހޫނުވުމާ ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު އުފުލުން ފަދަ ތިމާވެށީގެ އެއްވެސް ބިރުވެރިކަމެއް ނެތް ތަނެއްކަމަށް ރައީސް އޮތީ ދުނިޔޭގެ މީޑިއާގައި ވަރަށް ސާބިތުކަމާއެކު ވިދާޅުވެފައެވެ. އެކަން މުޅި ދުނިޔޭގެ ތިމާވެއްޓާ ބެހޭ ޖަމްއިއްޔާ ތަކަށާއި ސަރުކާރުތަކަށް އެނގެއެވެ.

ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު އުފުލި ރާއްޖެ އަޑިއަށް ދިޔުމުގެ ފުރުސަތު ނެތްކަމަށް ގައުމުގެ ވެރިމީހާ ބުނީމާ އެކަމުން ގައުމު ސަލާމަތް ކުރުމަށް އެއްޗެއް ދިކޮށްލާނެ ބަޔަކު ނެތެވެ. ގޮސް ރޮއެ އާދޭސް ކުރީމާ ސަލާން ޖަހާ ކުދިންނަށް ހަތަރު އަނާއެއް ދޭހެން ބަޔަކު ފަހަރެއްގައި އެއްޗެއް ދިއްކޮށްލަފާނެއެވެ. ކަމަކަށްވާ ކަހަލަ ކަމެއް ނުކޮށްދޭނެއެވެ. 

" މަގޭ ސޯލަރ" ނަމުގައި އަމިއްލަ ގެތަކުގެ ފުރާޅުގައި ސޯލާ ޕެނަލް ހަރުކޮށްގެން ހަކަތަ އުފެއްދުމަށް މަޝްރޫއެއް ފެށި އިރު އަވިހަކަތަ ޕްރޮގްރާމެއް ހިންގަން ސްޓެލްކޯއިން ފަށަފައިވާ ވާކަން އެނގޭ ބާއެވެ. ގޭގޭގެ ފުރާޅު ކުއްޔަށް ހިފައިގެން ފުރާޅުގައި ސޯލަރ ޕެނަލް ހަރުކޮށްގެން ކަރަންޓް އުފެއްދުމަށް އެ ކުންފުނިން ހިންގި ޕްރޮގްރާމަށް ލިބުނު ތަރުހީބަކާއި އެކަމުން ނިކުތް ނަތީޖާއަށް އެއްވެސް ވަރަކަށް ރިއާޔަތް ކުރެވުނު ހެއްޔެވެ. ހަމަ ތިބެފައި ހަކަތައޭ ހަފްތާ ސާދައޭ މަގޭ ސޯލާއޭ ކިޔާ ތެޅިގަތަކަސް ކަމަކުނުދާނެއެވެ. 

ޕީޖީ ގްރޫޕްގެ ނައިބުލީޑަރ ކަމަށް ކުރިމަތިލެއްވުމުގެ ފުރުސަތު ހުޅުވާލުމުން އެމަގާމަށް ކުރިމަތި ލެއްވުމުގެ ޝައުގު ވެރިކަން އައްޑޫ ފޭދޫ ދާއިރާގެ ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރ މުހައްމަދު ނިހާދު ފާޅު ކުރައްވައިފިއެވެ. ނާޑަކީ އެމްޑީޕީ އުފެދުނީއްސުރެ ދެގޮތެއް ނުވެ އެމްޑީޕީގައި ދެމިހުންނެވި ހަރަކާތްތެރި ބޭފުޅެކެވެ. އެ މަނިކުފާނު ފޭދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރުކަން ހޯއްދެވީ އެންމެ ފަހުން އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސް އިންތިހާބުގައި އެދާއިރާގެ މެންބަރު ކަމުގައި ކުރިން ހުންނެވި ޕީޕީއެމް މެންބަރު އިބްރާހީމް ދީދީ ބަލިކުރެއްވުމަށް ފަހުގައެވެ.

ޢިއްޒަތްތެރި މެންބަރ ނިހާދަކީ މަޖިލީހުގައި އެމްޑީޕީގެ ސިޔާސަތުތައް ދިފާއު ކުރައްވާ ގިނަގުނަ ހިދުމަތްތަކެއް ކުރައްވަމުން ގެންދަވާ ހަރަކާތްތެރި ހަރުދަނާ ޕާލަމެންޓޭރިއަނެކެވެ. މެންބަރު ނިހާދަކީ އެމްޑީޕީ ޕީޖީ ގްރޫޕްގެ ވިޕެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތް ކުރެއްވި ބޭފުޅެކެވެ. އަދި މިވަގުތު މެންބަރ ނިހާދު ހުންނެވީ އެމްޑީޕީ ޕާލަމެންޓްރީ ގްރޫޕްގެ ޑެޕިއުޓީ ސެކެރެޓަރީ ޖެނެރަލް ކަމުގައެވެ.

ޑޮކްޓަރުންނާއި ނަރުހުންނާއި ޓެކްނީޝަނުން ވެސް އިންޕޯޓް ކުރެވެއެވެ. ޓީޗަރުންނާއި އޮޑިޓަރުންނާއި އެކައުންޓެންޓުން ވެސް އިންޕޯޓް ކުރެވޭލެއް މަދެއްނޫނެވެ. ބޭންކްތަކާއި ބައެއް ބޮޑެތި ކުންފުނި ތަކަށް ސީއީއޯއިން އިންޕޯޓް ކުރުމަކީ ވެސް ކޮށްއުޅޭ ކަމެކެވެ. 

އެހެން ވީއިރު ވަޒީރުން ވެސް އިންޕޯޓް ނުކުރާންވީ ވަކި ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ. ދިވެހިންގެރާއްޖެ ތަފާތު ވަނީ އެހެން ވެގެންނެވެ. ދިވެހީންގެ ރާއްޖޭގެ ރައީސް ވިދާޅުވެފައި އޮތީ އެމަނިކުފާނުގެ ސަރުކާރުގެ މަގާމްތަކަށް އިސްކުރައްވާނީ އިލްމީ ގާބިލު ތަޖުރިބާކާރު ބޭފުޅުން ކަމަށެވެ. މަގާމަށް ގާބިލު މީހުން ރާއްޖޭން ލިބެން ނެތިއްޔާ ޖެހިވަޑައި ގަންނަވާނީ ވަޒީރުންނެއް ކަމަކު އިންޕޯޓް ކުރައްވަންތާއެވެ. އެ މީހުންގެ އަތުގައި ހަތަރު ގައުމުގެ ޕާސްޕޯޓް އޮތަސް ވާނީ ކީއްހެއްޔެވެ. 

ދިވެހި ރާއްޖެއަކީ އުޅެން ކަމުނުދާ ތަނަކަށް ވެގެން ރާއްޖެ ދޫކޮށް ބޭރުގައުމެއްގައި ވަޒަންވެރި ވެގެން އުޅޭ ބައެއް މީހުނަށް ރާއްޖޭގައި އުޅެލަން ކިރިޔާވެސް ކަމުދަނީ ވަޒީރުކަމަކާއި ދިދައަކާއި ކާރުކޮޅެއް ލިބިގެންނެވެ. އެހެންނޫނީ އެމީހުންގެ ނަމުގެ ކުރިއަށް އޮންނަ ޑރ އަށް ވެސް ހުތުރު ނޫންހެއްޔެވެ. ޑރ. އަލީ ހައިދަރާއި ޑރ. މަރިޔަމް މާރިޔާ ދެ ގައުމުގެ ޕާސްޕޯޓް ގެންގުޅޭތީ ކަންބޮޑުވަނީ ރަނގަޅަށް ނުވިސްނޭތީއެވެ. 

ވަޒީރުންނަކީ ދިވެހި ރައްޔިތަކަށް ވުމާއި އެހެން ގައުމެއްގެ ރައްޔިތަކަށް ނުވުމުގެ ވާހަކަ އޮންނަނީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުގައި ނޫންހެއްޔެވެ. ދިވެހީންގެރާއްޖޭގައި ވަޒީރުކަން ކުރާމީހަކަށް އެ މައްސަލައެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. އެބޭފުޅުން ވަޒިރުކަން ކުރައްވަނީ ޑރ. މުއިއްޒުގެ ދިވެހިންގެރާއްޖޭގައެވެ. އެހެންކަމުން ދިވެހިންގެ ރާއްޖޭގައި ވަޒީރުން އިންޕޯޓް ނުކުރާންވީ ވަކީން ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ.

ދިވެހިންގެރާއްޖޭގައި އިންފްރާންސްޓްރަކްޗަރ މިނިސްޓަރުކަމަށް އެމެރިކާގެ ރިޑް ކޮމްޕެނީގެ ސީއީއޯ އަދި ކޯ-ފައުންޑަރ ފިލް ރީޑް ނުގެންނާނެ ކަމެއްނެތެވެ. ޓެކްނޮލޮޖީ މިނިސްޓަރުކަމަށް ޑެލް ކޮމްޕެނީގެ ވެރިޔާ މައިކަލް ޑެލް ނުގެނަހެއް ކަމަކު ނުދާނެއެވެ. މާލީ ވަޒީރަކަށް ގެންނަންވާނީ ދަށްވެގެން ޖިމް ބްލޭންކަންޝިޕް ވަރުގެ މާލީ ތަޖުރިބާ ކާރެކެވެ. އެޓާރނީ ޖެނެރަލްކަމަށް ފުދޭނީ މަޝްހޫރު މައިކް ޔަންގް ވަރުގެ ގާނޫނީ މާހިރެކެވެ. ހަޔަރ އެޑިއުކޭޝަނަށް ކިރިޔާވެސް ކަމުދާނީ ކެނެޑާގެ މައިކަލް ފުލަން ވަރުގެ އިލްމުވެރިއެކެވެ. މިއޮތީވާ ދިވެހީންގެރާއްޖެއެކެވެ.

ސްޓެލްކޯގެ ހިދުމަތުގައި ދެމިތިއްބެވި ގިނަ މުުއައްޒަފުންގެ ތެރެއިން ޖެނެލް މެނޭޖަރގެ ޒިންމާ އަދާކުރައްވަމުން ގެންދަވާ މ. ފަތަހަ ހުސައިން ފަހުމީ އަކީ ދެވަނައެއް ނެތްފަދަ ހިދުމަތްތެރިއެކެވެ. ޒިންމާދާރު ކަމާއި ކަމަށް ކަމޭހިތުމާ ވެރިންގެ އިރުޝާދަށް މަސައްކަތްކުރުމުގައި ފަހުމީ އަކީ ނެތްފަދަ މިސާލެކެވެ.

ޓްރޭނިންގ އޮފްސަރެއްގެ ގޮތުގައި 1998 ވަނައަހަރު ސްޓެލްކޯއާ ގުޅިވަޑައިގެން ފަހުމީ ވަނީ ސްޓެލްކޯއަށް ހިދުމަތް ކުރެއްވުމުގައި ބޮޑެތި ކާމިޔާބީ ތަކެއް ހޯއްދަވާފައެވެ. ސްޓެލްކޯއިން ގެންގުޅޭ މީހުން ބިނާ ކުރުމުގެ ހާއްސަ ޕްރޮގްރާމުގެ ދަށުން ސްކޮޓްލޭންޑުން ތައުލީމް ހާސިލްކުރައްވައިގެން ހުންނެވި ފަހުމީ ސްޓެލްކޯގެ ތަފާތު ސެކްޝަންތަކުގައި ޒިންމާދާރު އެތައް ހިދުމަތެއް ވަނީ ކުރައްވާފައެވެ. 

ސްޓެލްކޯގެ އެސިސްޓެންޓް ޑިރެކްޓަރ ކަމާއި ޑެޕިއުޓީ ޑިރެކްޓަރުކަން ވެސް އަދާކުރެއްވި ފަހުމީއަކީ ފިނޭންސްއާއި ބިލިންގގެ ދާއިރާއާއި ޕްރޮކިއުމަންޓާއި ބިޒްނަސް މެނޭޖްމަންޓްގެ ދާއިރާ ފަދަ އެތައް ދާއިރާއެއްގައި ސްޓެލްކޯގައި އަގުހުރި ހިދުމަތްތަކެއް ކުރައްވާ ބޮޑެތި ކުރިއެރުން ތަކެއް ހޯއްދަވާފައިވާ ބޭފުޅެކެވެ. 

ފަހުމީގެ ބެއްލެވުމުގެ ދަށުން ސްޓެލްކޯގައި ހިންގުނު އެންމެ ކާމިޔާބު އެއް މަސައްކަތެއްގެ ގޮތުގައި ހުޅުމާލޭ 2ވަނަ ފިޔަވަހީގައި ބިނާކުރި ސްޓެލްކޯ ޓަވަރުތައް ފާހަގަ ކޮށްލެވެއެވެ. ސަރުކާރު ކުންފުނިތަކުގެ މުއައްޒަފުންގެ ބޯހިޔާވަހިކަމަށް ރައީސް ޔާމީނުގެ ވެރިކަމުގައި ހުޅުވާލެއްވި ފުރުސަތުގެތެރެއިން ސްޓެލްކޯއިން ބިނާކުރި ޓަވަރުތަކުގެ ބިންގަލުން ފެށިގެން ނިމުމާ ހަމައަށް މުޅި މަސައްކަތް ވިލަރެސްކުރައްވާ ނިންމެވުމުގެ އެންމެ ބޮޑު އާރުކާޓީއަކީ ފަހުމީއެވެ. ސަރުކާރު ކުންފުނި ތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ފުރަތަމަ ޓަވަރު ތަކުގެ މަސައްކަތް ނިންމާ މުއައްޒަފުންނަށް ބޯހިޔާވަހިކަން ދެވުނު ކުންފުޏަކަށް ސްޓެލްކޯ ހެދުމުގެ މުގުލުގައި ހުންނެވީ ފަހުމީއެވެ. 

ސްޓެލްކޯއާ މެދު ފަހުމީގެ އުންމީދު ބޮޑެވެ. ފަހުމީ ގެންގުޅުއްވާ ސްޓެލްކޯ ތަސައްވުރު ފުރިހަމައެވެ. ރައްޔިތުންނަށް މިހާރަށްވުރެ ވެސް އަގުހެޔޮ ފަސޭހަ ހިދުމަތެއް ދެއްވުމެވެ. އިހުތިސާސްގައި ހިމެނޭ ރައްޔިތުންނަށް އުދަގޫވާގޮތަށް ހުރިހާ ކަންކަމެއް އެކީ އެކައްޗަކަށް ނައްތާލުމަކީ ފަހުމީގެ އަމާޒެކެވެ. އެއްވެސް ބައެއްގެ ސިޔާސީ ހަރުގެއަކަށް ސްޓެލްކޯ ވިޔަނުދެއްވުމަކީ ފަހުމީގެ އަޒުމެކެވެ. މުއައްޒަފުންނަށް ފަހި މަސައްކަތު މާހައުލެއް އޮތް ތަނަކަށް ސްޓެލްކޯ ހެދުމަކީ އަމާޒެކެވެ.     

ސުޕްރީމް ކޯޓުން ރައީސް ޔާމީން މިނިވަން ވުމުން އެނގުނު އެއްޗަކީ ރައީސް ޞޯލިޙްގެ ސަރުކާރުން ޖުޑިޝަރީ އަށް ނުފޫޒު ނުފޯރުވާ ކަމެވެ.  

ރައީސް ޔާމީން މިނިވަން ވުމުން ނޭފަތުން އަރިދަފުސް ބާލަމުން ބައްދަ ބައްދާފައި ހޭރުނު ބޮޑެތި ފިރިހެނުން އެދުވަހު އެއުޅުނީ ރައީސް ޔާމީން މިނިވަން ވުމުގެ ހިތާމައިގައި ކަން މިއަދު ވަރަށް ސާފުކޮށް އެބަ ފެނެއެވެ. ރައީސް ޔާމީން މިނިވަން ކަމުގައި ހުންނެވުމުން އުނދަގޫވެ އޭގެ ގެއްލުން ލިބުނު މީހުން މިހާރު އޮޅިފައެއް ނެތެވެ.

ކޯޓް ތަކަށް ނުފޫޒު ފޯރުވައިގެން ހަރާން ހުކުމް އިއްވިއްޔާ އިއްވި މީހުން އެތިބީ ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމާ ރައީސް ޔާމީންގެ ސިޔާސީ ޕާޓީ ވެސް އެމަނިކުފާނު އަތްޕުޅުން ފިރުކައިގަނެގެންނެވެ.

ވެރިކަން ލިބުނުތާ އަދި ފައިން ވެލި ނުހިކެއެވެ. މިހާރު ކަރެކްޝަނުން އެދައްކަނީ ރައީސް ޔާމީން އަނބުރާ ޖަލަށް ގެންދާނެ ކަމުގެ ބިރެވެ.

ފަހުވަގުތު ރައީސް ޔާމީން ގެއަށް ބަދަލު ކޮށް އަދި އޭގެ ފަހުން މާލެ ތެރޭގައިވެސް އުޅުއްވޭނެ ވަރުގެ ލުއި ރައީސް ޔާމީނަށް ދެއްވީ، ރައީސް ޔާމީނުގެ އަރިހުގައި ތިބެ އެމަނިކުފާނަށް ދެރަދޭން ރާވާފައިވާ ބަޔަކު ތިބިކަން ރައީސް ޞޯލިހަށް އެނގިވަޑައިގަތުމުންނެވެ. އެހެން ނޫން ނަމަ މިއަދު ރައީސް ޔާމީންގެ ހާލު ކޮޅަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟

މިހާ ކުރީކޮޅު އެއްވެސް ޖެހިލުމެއް ނެތި މިގޮތަށް އަމަލު ކުރާ ބަޔަކަށް ދެންހޮވޭ ރައްޔިތުން މަޖިލިސް ގޮނޑިތަށް ދީފި ނަމަ ގައުމަށް ހަދާލާނެ ގޮތް ހިތަށް އަރުވާލިޔަސް ފިތް ކަނޑައިގެން ދެއެވެ. 

އެކަމަކު ވެސް ހައިރާނެއް ނުވެއެވެ. ހެޔޮނުބައި ވަކިނުވެ، ހެޔޮކަން ކަމަށް ޝުކުރުވެރި ނުވެ، އަބަދު ހަމަ ނުޖެހުމާ ބަދަލު ހިފުމާ ނުބަޔަށް ލޯބިކުރާ ބައެއްގެ މައްޗަށް ވެރިކުރައްވާނީ ވެސް ނުބައިމީހުންނޭ ބުނެއުޅެއެވެ.

ގިނަ ރައްޔިތުން ކާން ބޭނުންވި ރާކަނި މަސް އެދަނީ ފިހެވި ފައްކާ ވަމުންނެވެ. އަމިއްލަ އަތުން ހޯދައިގަތް ނުބައެއް ރަހަ ދެކޭންވާނީ ވެސް ޚުދު އެބައެކެވެ.

ޕާޓީވެރިކަމުގައި އޮތުމާ ނެތުމުގައި ހުރި ތަފާތު ތަޖުރިބާ ކުރެވިއްޖެއެވެ. ޕާޓީގެ ބާރު އަތްއަތް މައްޗަށް ފުރޮޅިގެން ދާގޮތާއި ސިޔާސީ ލީޑަރުން ބަކީވާގޮތް ފެނިއްޖެއެވެ. 

ޑީއާރުޕީ ވެރިކަމުގައި އޮތީ ރައީސް މައުމޫނުގެ ދިގު ތިރިސް އަހަރުގެ ވެރިކަން ނަގަހައްޓައްޓަން ވެރިކަމުގައި ހުންނަވައިގެން އުފެއްދެވި ޕާޓީއަކީ ޑީއާރުޕީއަށް ވުމުންނެވެ. ރައީސް މައުމޫނު ރައީސް ކަމުގައި ހުންނެވީތީއެވެ. 2008ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބުން ރައީސް މައުމޫނު ބަލިވެ ވަޑައިގަތުމުން ވެރިކަމާއެކު ޕާޓީގެ ލީޑަރޝިޕް ވެސް އެމަނިކުފާނަށް ގެއްލި ވަޑައިގަތެވެ. ޑީއާރުޕީގެ ޒައީމް ބާކީވެ ލީޑަރޝިޕް އަހުމަދު ތަސްމީނު އަލީއަށް ފުރޮޅުނެވެ. 

އެންމެފަހުން ރައީސް މައުމޫނަށް ޖެހިވަޑައިގަތީ ޒެޑްފެކްޝަނެއްގެ ތެރެއިން ޕީޕީއެމް އުފައްދަވާ ބާރުވެރި ކުރައްވާށެވެ. ޕީޕީއެމް ރަނގަޅަށް ބާރުވެރިވެ ރައީސް މައުމޫނުގެ ހިޔަނިން ރައީސް ޔާމީނަށް ވެރިކަން ލިބި ވަޑައިގަތުމާއެކު ރައީސް މައުމޫނު ބާކީކޮށް ޕާޓީންވެސް ބޭރުކޮށް ލެއްވީއެވެ.

ދިމާވިގޮތުން ރައީސް މައުމޫނަށް ޖެހިވަޑައިގަތީ ޕީޕީއެމްގެ މިލްކްވެރިކަން ހޯއްދަވަން ކޯޓަށް ވަޑައިގަންނަވާށެވެ. ރައީސް މައުމޫން ކޯޓަށް ވަޑައިގަތުމުން ކޯޓުން ކޮންމެގޮތަކަށް ނިމުނަސް ދިމާވެދާނެ ގޮތަކަށް ބައްލަވާ ބެކަޕް ޕާޓީއެއްގެ ގޮތުގައި ޕީއެންސީ އުފެއްދެވިއެވެ. ކޯޓުން ޕީޕީއެމް ލިބިވަޑައިގަތީ ރައީސް ޔާމީނަށެވެ. ރައީސް މައުމޫނަށް ޖެހިވަޑައިގަތީ އެހެން ޕާޓީއެއް އުފައްދަވާށެވެ. ރައީސް މައުމޫނު އިފެއްދެވީ މޯލްޑިވްސް ރިފޯމް މޫވްމަންޓް (އެމްއާރުއެމް)އެވެ.

ރައީސް ޔާމީނު އުފެއްދެވި ބެކަޕް ޕާޓީ ޕީޕަލްސް ނެޝަނަލް ކޮންގްރެސް (ޕީއެންސީ) ހިނގަމުން އައީ ޕީޕީއެމްއާއި އެއް ކުޑައިގެ ދަށުގައެވެ. ގާނޫނީ ގޮތުން ދެނަމެއް ކިޔާ ދެޕާޓީއަކަސް ދެޕާޓީ ހިންގަމުން އައީ ޕްރޮގްރަސިވް ކޯލިޝަންގެ ނަމުގައި އެއްފިކުރެއްގައި އެއްއަމާޒަކަށެވެ.

އެމްޑީޕީއަށް ދެވަނަ ފަހަރަށް ވެރިކަން ލިބި އެމްޑީގެ ބާރުވެރިކަން ރައީސް ސޯލިހުގެ އަތްޕުޅު މައްޗަށް ފުރޮޅިގެން ދިޔަ ދިޔުމުގެތެރެއިން ޕާޓީގައި ރެނދުލިއެވެ. ނަތީޖާއަކަށްވީ ފިކުރެއްގެ ދިރުމުގެ ނަމުގައި ފެކްޝަނެއް އުފެދި އެންމެފަހުން ދަ ޑިމޮކްރެޓްސްގެ ނަމުގައި ޕާޓީއެއް އުފެދުމެވެ.

ޕްރޮގްރަސިވް ކޯލިޝަން 2023 ވީހުގައި ވެރިކަމަށް އައުމަށް ވިއްކެވީ އެކޯލިޝަންގެ ލީޑަރ ރައީސް ޔާމީނެވެ. އެ މަނިކުފާނު ބަންދުގައި ހުންނަވަނިކޮށެވެ. ޕްރޮގްރަސިވް ކޯލިޝަނުން ސިޔާސީގޮތުން ރައީސް ޔާމީނު އެބިއުސް ކޮށްލައިގެން ވެރިކަމަށް ޑރ. މުއިއްޒު ވަޑައިގެން ރައީސް ޔާމީނު ބާކީ ކޮށްލެއްވުމުން ރައީސް ޔާމީނުގެ ވަފާތެރިންނަށް ސިޔާސީ އައު ޕްލެޓްފޯމެއް އުފެއްދުމުގެ މަސައްކަތް އެވަނީ ފެށިފައެވެ. ޕީޕަލްސް ނެޝަނަލް ފްރަންޓް ގެ ނަމުގައެވެ. އޭރުން ޕްރޮގްރެސިވް ކޯލީޝަންނަށް ވެގެން ދާގޮތް ބަލަން ތިބެމާހެއްޔެވެ.

ރާއްޖޭގައި އެންމެ ފުރަތަމަ މެންބަރަކު ޕާޓީ ބަދަލުކުރީ ޕާޓީ ނިޒާމު ފެށުނުތާ ވަރަށް ކުރީކޮޅުގައެވެ. އޭރު ޕާޓީ ބަދަލުކުރީ މޯލްޑިވިއަން ޑިމޮކްރެޓީކް ޕާޓީގައި ބަސްގަދަ އަޑުގަދަ އެކްޓިވިސްޓެކެވެ. ދެވަނަ ބާރަތޭރައިގެ ދުވަހު ހިންގި ސިޔާސީ ހަރަކާތްތަކާ ގުޅިގެން ދުންފިނިހަރުގެ ( އެމްޑީޕީ މައި ހަރުގެ) ސަލާމަތީ ބާރުތަކުން ރޫޅާލުމުގެ ތެރެއިން ސިފައިންގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް އޭނާ ގެންދެވި ޖަލުގައި ބަންދު ކުރިއެވެ. ޖަލު ބަންދުން ވީއްލި މިނިވަން ވީއިރު އިމާދު ސޯލިހު ހުރީ އެމްޑީޕީ ދޫކޮށް ޑީއާރުޕީ (ވެރިކަންކުރާ ޕާޓީ)އަށް ސޮއިކޮށް އެޕާޓީއަށް ބަދަލުވެފައެވެ. ޕާޓީ ބަދަލު ކުރުމަކީ އައު ކަމަކަށްވެ އެ ވާހަކައިން މުޅި ރާއްޖޭގައި އޭރު އަޑު ހިއްޕާލިއެވެ. 

ގިނަ ދުވަސްތަކެއް ނުވެ ޑީއާރުޕީގެ ވެރިކަން ނިމި އެމްޑީޕީއަށް ވެރިކަން ލިބި ޕާޓީ ބަދަލުކުރުމުގެ ޓްރާންސްފަރ މާކެޓް ހުޅުވުނެވެ. ކުއްލިޔަކަށް ފެނިގެން ދިޔައީ ޑީއާރުޕީގެ ނައިބު ލީޑަރ އަދި ތޮއްޑޫ ދާއިރާގެ ރައްޔިތުން މަޖިލީހުގެ މެންބަރު އަލީ ވަހީދު ރަސްމީ އިއްޒަތުގައި އެމްޑީޕީއަށް ބަދަލުވީ ތަނެވެ. އެހިސާބުން ޕާޓީ ބަދަލުކުރުމަކީ އާދައިގެ ކަމަކަށް ބަދަލުވެގެން ދިޔައީއެވެ.

އާއްމު މެންބަރުން ޕާޓީ ބަދަލު  ކުރުމަކީ މައްސަލައަކަށް ނުވިޔަސް މިހާރުވެސް މަޖިލިސް މެންބަރުން އެއްޕާޓީއަކުން ހޮވިގެން އަނެއް ޕާޓީއަކަށް ބަދަލުވާ ވުމަކީ ކަންބޮޑުވުން އޮތް ކަމެކެވެ. ފްލޯކްރޮސިންގ ގާނޫނެއް ނެތުމުގެ ކަންބޮޑުވުން އަދިވެސް އެބައޮތެވެ.

އިންތިހާބީ މަގާމުތަކުގައި ތިބޭ މީހުން ހޮވުނުއިރު ހުރި ހައިސިއްޔަތު ބަދަލުކުރުމުން އިންތިހާބީ މަގާމު ހުސްނުވުމަކީ ރައްޔިތުންގެ ކަން ބޮޑުވުމެކެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެންބަރަކު ހޮވުނު ޕާޓީ ދޫކޮށް އެހެން ޕާޓީއަކަށް ދިޔުމުން އެޕާޓީއަށް މަޖިލީހުގައިނެތް ހައިސިއްޔަތު ލިބޭހެން އެމެންބަރު ދޫކޮށް ދިޔަ ޕާޓީން ގެއްލުނު ހައްގު ލިބެވޭ ގޮތެއް ނޯވެއެވެ.

ޕާޓީއެއްގެ އެތެރޭގައި އުފެދޭ ނުތަނަވަސް ކަމެއްގެ ސަބަބުން އަޅާފިޔަވަޅަކުން ޕާޓީގެ މެންބަރުކަން ގެއްލޭ ފަހަރުވެސް އެބަ އާދެއެވެ. އެހާލަތު ދިމާވީ ރައްޔިތުންގެ އިންތިހާބީ މަގާމެއްގައި ހުރީ މީހަކަށް ވާނަމަ އެމީހެއްގެ އިންތިހާބީ މަގާމަށް ވާނެގޮތެއް ކަނޑައެޅިފައެއް އަދި ނެތެވެ.

އިންތިހާބީ މަގާމުތަކުގައި ތިބޭ މީހުން އެއްޕާޓީއެއްގެ ޓިކެޓްގައި ހޮވިގެން އަނެއް ޕާޓީއަކަށް ބަދަލުވުމުގައި ހަމައެއް ނެތްނަމަ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަށް ވެސް ޕާޓީ ބަދަލު ކުރެވޭނެއެވެ. އަމްދުން ޑޮކްޓަރ މުއިއްޒު ފަދަ ޕާޓީ ބަދަލުކުރެއްވުމުގެ ހިސްޓްރީއެއް އޮންނަ ބޭފުޅަކު ރައީސް ކަމުގައި ހުންނަވާއިރު ނިކަން ފަސޭހައިން ވެރިކަން ކުރާ ޕާޓީވެސް ބަދަލު ކޮށްލައްވަފާނެއެވެ. އިދިކޮޅު އެމްޑީޕީ ވެރިކަން ކުރާ ޕާޓީއަށް ވެސް ހިދުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި މުއިއްޒަށް ހައްދަވާ ލެއްވިދާނެއެވެ. ބޭނުން ވާނީ އެމްޑީޕީއަށް ޑރ. މުއިއްޒު ސޮއި ކޮށްލެއްވުމެވެ.

އަލީ ރަމީޒޫ މަނިއްގަނޑާއެވެ. މިއީ ދިވެހި ރާއްޖެއެވެ. މިތާ އުޅެނީ ދިވެހިންނެވެ. އަޅެ އެބުނާ ދިވެހީންގެރާއްޖެ އެއް އޮތީ ކޮންތާކު ހެއްޔެވެ. އެކިޔާ ދިވެހިހްގެ ރާއްޖޭގައި ދީނަށް ފުރައްސާރަ ކުރާ މީހުން ނޫޅޭކަމަށް ވެދާނެއެވެ. ދިވެހި ރާއްޖޭގައި ތިޔަ ބުނާ ބަޔަކު އުޅެއެވެ. ދިވެހި ރާއްޖޭގައި އުޅެނިއްޔަކީ ފުރައްސާރަ ކުރާ މީހުން އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. ދީނުގެ ނަމުގައި ހައްދުފަހަނަ އެޅި މީހުންވެސް އެހާމެ ގިނައެވެ. 

ޑރ. މުއިއްޒު ރައީސްކަން ކުރަނީ ދިވެހި ރާއްޖޭގައެވެ. އޭނާ އިންތިހާބު ކުރީވެސް ދިވެހި ރާއްޖޭގައި އުޅޭ މީހުންގެ ތެރެއިން ބަޔަކު މީހުންނެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އަލީ ރަމީޒު ވެސް ހިމެނޭ ނޫން ހެއްޔެވެ. ފަޔަށް ހިނި އަރައިގެން އުޅުނު އިރު އަލީ ރަމީޒު ވެސް ހީކުރީ ލައްކަ މޮޅުތަކެއް ވާނެކަމަށެވެ. ފާޅުގައި ދީނަށް ފުރައްސާރަކޮށްފައި ތިބި ބަޔަކަށް މި ސަރުކާރުން މަތީ މަގާމު ދޭތީ މިހާރަކު ދެން އުޅޭކަށް ތާހިރެއް ނޫނެވެ.

ޑރ. މުއިއްޒު ރައީސްކަމަށް ހޮވަން ވޯޓުދިން އިރު ސަލާމަތް ބުއްދި ނެތީހެއްޔެވެ. އޭނާ އެކު އުޅުނު މީހުނެއް ނުދެކެން ހެއްޔެވެ. ވަށަފަރު ޝޭހާއި ޖަނާބު ޝޭހު ދުނިޔޭގައި ނެތްކަމެއް ނޭނގޭ ހެއްޔެވެ. އޭނާ އެކު އުޅުނީ ކޮންބަޔަކާއެކު ކީއްކުރަން ކަމެއް ނޭނގޭ ހެއްޔެވެ. އޭނާ ތައުލީމު ހޯދީ ކޮންތާކުން ކަމެއް ނޭނގޭ ހެއްޔެވެ. މިއީ ސަލަފުއް ސާލިހުންގެ ޒަމާން ނޫންކަމާއި ސަލަފީންނަށް ދައުލަތުގެ ކުޑަވެސް ބާރެއްދީގެން ބަވަނަވެތި މިދުނިޔޭގައި ވެރިކަމެއް ކުރުމަކީ ވެވޭނެ ކަމެއް ނޫންކަމެއް ނޭނގޭ ހެއްޔެވެ. 

ކުރިން ވެރިކަމުގައި ހުރި މީހާއަކީ މުޖުރިމަކަށް ހަދާ ވެރިމީހާއާއި ދެކޮޅަށް ބަގާވާތް ހުއްދަކޮށް ދީނުގެ ނަމުގައި ފިތުނަ ފަސާދަ އުފެއްދީ ލާދީނީ މީހުންގެ ސަރުކާރެކޭ ގޮވަމުން ނޫންހެއްޔެވެ. ދޮގު ތުހުމަތުތަކާ ކުށްހީގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ދީނުގެ ނަމުގައި ރާއްޖެ ފަސާދަކުރީ ކަލޭމެން ނޫންހެއްޔެވެ. ޝޭހުންގެ ދަރި އަތުގައި ހިފައިގެން ދީނޭ ގައުމޭ ސިޔާދަތޭ ގޮވަމުން ދުވީ ކުޑަކުޑަ ބާރު ކޮޅެއް އަތުގައި އޮތް އިރުވެސް ތުހުމަތު ކުރެވުނުހާ ވައްކަމާއި ހިޔާނާތާއި ރިޝްވަތާ މުއިއްޒުވެފައި އޮތް އައު ސަހަރާ ނުފެންނަ ވަރަށް ކަނު ބަނދެވިގެން ތިބެގެން ނޫން ހެއްޔެވެ.

އަލީ ރަމީޒޫއެވެ. ތިޔަހުރެ ކަންކަން ފެންނަން ފެށީއެވެ. އަދި ކުރިއަށް އޮތީއެވެ. ވެރިކަމަށް އެއުޅެނީ އެންމެ ފޮޔެއްހާ ދުވަސް ވެސް ހަމަނުވެއެވެ. ލޯ ހުޅުވައިގެން މުއިއްޒު ސަރުކާރުގެ މަތިފަޑި ބަލައިލަ ބަލާށެވެ. އެއިން ކޮންމެ މީހެއްގެ ވަނަވަރާ އުޅުމާ ގުޅުންތައް ހުރި ނެތްގޮތް ބަލައިލަ ބަލާށެވެ. ސިޔާސަތު އެކަށައަޅާ ސިޔާސަތު ތަންފީޒު ކުރަން ތިބީ ކޮންބައެއްކަމާއި އެމީހުނަށް ދީނަށް ނަސްރު ދެވޭނީ ކިހިނެއް ކޮން ފެންވަރެއްގައި ކަން ސާފުވާނެއެވެ. 

އިސްލާމީ ކަންތަކާ ބެހެން ލާފައި އެހުރި ވަޒީރަށް މިހާރުވެސް ވިޔަފާރި ނޫން އެއްޗެއް އެބަފެނޭ ހެއްޔެވެ. ރާއްޖޭގައި ތަންފީޒު ކުރެވޭ ގާނޫނުތަކާއި ގަވާއިދުތަކާ އުސޫލުތަކުގައި ހުރި ލާދީނީކަން ކަނޑުވަން އެއްވެސް ކަމެއް ކުރަން އުޅޭ ވާހަކަ އެބަ ދައްކާހެއްޔެވެ. ގިސާސް ހިފުން ފަދަ ބޮޑެތިބޮޑެތި ކަންކަމާ ހަމަޔަށް ފުރަތަމަ ދުވަހުން ނުދެވުނަސް މުޅި ނިޒާމުގައި ކުޑަކުޑަ ބަދަލަކުން ރަނގަޅު ކޮށްލެވެން ހުރި ކަންކަމުގެ ވާހަކަވެސް ކުޑަމިނުން ނުދައްކައެވެ. ޒަތްޒާތުގެ ފަންޑާއި ކޯޓާގެ ވާހަކަ ނޫން ވާހަކައެއް އެ ފަކީރުވެސް ނުދައްކައެވެ. ތައުލީމީ ވަޒީރަށް ވެސް ބޮޑުވީ ދިރާސީ އަހަރު ފެށޭ ދުވަހެވެ. ދެން އެނގެނީ ފައިސާ ފައިސާއޭ ކިޔާށެވެ.

ޑރ. އިޔާޒުމެންނަށް ވުރެ އަލީ ރަމީޒުމެން އިލްމުވެރިކަމަށް ބޮޑުވެ ހިތުން މޮޅުވާން އުޅެން ހަދައިގެން ތިޔަ ގޮވީ އަތަށެވެ. ކިތަންމެ ވަރަކަށް ބްލޮކް ކުރިޔަސް އަތްއަޅާ ފޮރުވޭނީ އަތްތިލައިން ނިވައިވާހާ ތަނެވެ. ރާއްޖެ ދޮށްޓެއް ދާނީ އޮތް ބަޅަށެވެ. ވަކި މޮޅުތަކެއް ނުވާނެއެވެ.  

ސަރުކާރު އެކުލަވާލުމުގައި މަގާމުތައް ދެވޭނުދެވޭ މީހުނެއް އެނގެނީއެއް ނޫނެވެ. އަމިއްލަ އާއިލާއާއި އަނބި މީހާގެ އާއިލާގެ އެތައް ބަޔަކަށް ވަޒީރުން ފެންވަރުގައި މަގާމުތައްދީ ދައުލަތުގެ ވަޒީފާތަކަކީ ވާރުތަ މުދާގަނޑަކަށް ހަދަތްޕެވެ. ފޮނަދޫ އަދުރޭގެ ދިލަކޮޅު މިލަކޮޅާއި ޅިޔަން ފަހަރިންނަށް މަގާމުތައް އޮހެނީ ބޯ ވިއްސާރަގަނޑެއްގައި ފައްސިޔަ ދިޔަދޮތްވަކުން ފެންފައިބާ ހެންނެވެ. 

ގަނޑިޔަ! ފުކެއް ބޮޑެވެ. އެއް އާއިލާއަކުން އެތައް ބަޔަކަށް މިނިސްޓަރުކަމާއި ސްޓޭޓް މިނިސްޓރުކަމާ ދެން އޮތް ކަމެއްވެސް ދެނީއެވެ. ހިންނަވަރު ބޮޑުފެންޑާއެއް ނޫ މުއްޗެއް ތަފާތު ނުކޮށް އެކިވަރުގެ ވަޒީރުންނެވެ. ކުވާމާރި އެކޭ ކަސްޓަމެކޭ ކިޔާނެ ކަމެއް ނެތްތާއެވެ. ކޮތަން މަލެކޭވެސް ނުކިޔަމެވެ. ފުވައްމުލަކާއި ނިލަންދުއަށް ނިސްބަތްވުމަކީ ކުޑަ ނަސީބެއް ނޫނެވެ. 

އެންމެ ރަނގަޅެވެ. އެއް އާއިލާއަކަށް އެއްރަށަކަށް ނިސްބަތްވިއްޔާ ވާނީ ކީއްހެއްޔެވެ. އެ އެންމެންނަކީ ވެސް ނިކަން ގާބިލު ބައެކޯލައެވެ. އެއްމުދާ ބެހޭ ބަޔަކަށް ދައުލަތް ބަހާލިޔަސް ވަރިހަމަތާއެވެ. އެމީހެއްގެ ރޮނޑަކުން ހަންދަމާނެ ކޮޅެއް އެމީހަކަށް އެނގޭނީ ހަންދަމާ ރޮނޑަކީ އަމިއްލަ ރޮނޑެއް ނަމަތާއެވެ.

ދޭ ބަޔަކަށް މަގާމު ދެމުން ކަނޑަމުން ދަނީ ވާނުވާގައި ހުންނާތީ ނޫންބާވައެވެ. ދެތިން ދުވަހު ވަޒީރުން ފެންވަރުގައި މީހަކު ގެންގުޅެލާފައި ކަނޑާ އެއްލާލަނީ ގިނަ މީހުނަށް ވަޒީރު ފެންވަރުގެ ރަހަ ދައްކާލަން ދޮތައެވެ. އޭރުން ފަސް އަހަރުގެ ދައުރެއް ނިމޭއިރު ވަޒީރުކަމެއްގެ ރަހަ ނުފެންނަ ވަކި މީހަކުވެސް ނުހުންނާނެތާއެވެ. އެއްޔަކީވެސް ދެރަގޮތެއް ނޫނެވެ. 

ހަޔާތުގައި ޕަބްލިކް އޮފީހެއްގެ ކުޑަބޭރު އަރާލައިފައިނެތަސް ތޫލި އަޑަކުން މަހުރަޖައިން ދެތިން ޓީވީ ޕްރޮގްރާމް ހުށަހަޅާލާ ފިލިކޯޅި ހަމަކޮށް ފަރިއްސެއް ހަދާލަން އެގުނީމާ އެހުރީ ވަޒީރުކަމަށް ކުފޫހަމަވެފައެވެ. މައިކެއް ހިފައިގެން ދެތިން މުޒާހަރާއަށް ޖައްސާލާ މަގުމަތިން ވަކަރުގޭ ކުއްޖެއްގެ ބުޅިވަޅުން ކެއްސެއްލިބި ކުރަކި ގޮތަކަށް ރިޔާސީ ބަހުސެއް ހުށައަޅާލެވުނީމާ އެހުރީ ވަޒިރުކަމަށް ފައްކާވެފައެވެ. މިހުރިއްޔަކީ އެންމެންނަކު ބެހެންވާ ވަރުގެ ކަންކަމެއް ނޫންތާއެވެ. 

ވުޒާރާތަކުގެ މަސައްކަތް ބަހާލުމުގައިވެސް ފެންނަނީ އެއްޒާތެއްގެ ކަންކަން އެތައް ވުޒާރާއަކުން ކުރާގޮތަށް އޮތް އޮނިގަނޑެވެ. ހިދުމަތް ހޯދަން ތިބި ރައްޔިތުންނަށް ވާނުވާއެއް ނޭނގި ވަންނަނީ ވަލެވެ.

ފަށައިގެން ކުރިއަށްދާ ހިޔާވަހިކަން ދިނުމުގެ މަސައްކަތް ކުރާކަށް ފައިސާއެއް ނެތެވެ. މުޅިން އަލަށް ފުށިދިއްގަރު ފަޅު ހިއްކަން ފައިސާ އެބަހުއްޓެވެ. އާއިލާ މީހުންނާ ރައްޓެހިންނަށް ވަޒީރު ފެންވަރުގެ ވަޒީފާދީގެން މުސާރައާއި އިނާޔަތާއި ކާރުކޮޅުތައް ދޭނެ ފައިސާ އެބަހުއްޓެވެ. ނެތީ ރަށްރަށުގައި ފަށާފައިހުރި އަސާސީ ހިދުމަތުގެ މަސައްކަތް ނިންމާނެ ފައިސާއެވެ.

މިނިސްޓަރުނާއި ސިޔާސީވެރިންގެ ފުރަތަމަ މަސައްކަތަކީ ރައީސް މުއިއްޒާއެކީ ތިބިކަމަށް ބުނެ އެކްސް ކުރުމެވެ. އެމީހުން ތިބީ މުއިއްޒާއެކީގައި ކަން ނޭގިގެން އުޅެނީ ކާކަށް ހެއްޔެވެ. ކިތަންމެ އެކްސެއް ކުރިޔަސް ކާކަކީ ކާކުކަން ރައީސް ޔާމީނަށް އެނގޭނެއެވެ.  

ސުޕްރީމް ކޯޓުން ރައީސް ޔާމީން މިނިވަންކުރި ހުކުމް އައި ދުވަހު، އުފަލުންކަން ދައްކަން ބައްދަ ބައްދާފައި ރޮއެ ހޭރުނީ މުޅި ތަން އަޑުބައްދާފައި އައްލާހު އަކްބަރު ގޮވަމުންނެވެ. އޭގެ އެންމެ ކުރީގައި ހުންނެވީ މެދުއިރުމަތީގެ އޯނަރު ކަމަށް ރައީސް މުއިއްޒަށް ދަޅަދައްކައިގެން ވަޒީރުކަން ހޯދާ ވެރިކަމުގެ އެދުން ރައީސް މުއިއްޒު ފަދައިން އަޑީގައި ފޮރުވައިގެން އުޅުއްވާ އިލްމުވެރިޔާ ޑރ. ޝަހީމެވެ.

ވަޒީރު ކަމުގެ ހުވާ ކުރެއްވި ފަހުން މީޑިއާގައި ޝަހީމް ހެއްދެވި ސުރުހީތައް ބަލާލިޔަސް ހީވާނީ ރައީސް މުއިއްޒަށްވުރެ ރައީސްކަން ބޮޑީ ޑރ. ޝަހީމް ހެންނެވެ. އެއީ މުއިއްޒަށްވުރެ ޝަހީމް ވެރިކަމަށް މާ ގާބިލްކަން ދައްކަން ގަސްތުގައި ކުރާކަންކަމޭ ހީވެއެވެ.

ކޮންމެ އަކަސް މިބައިމީހުން، ދެނޭވާ ދޭތެރޭން އިންޝާއައްލާހު ،  މާޝާއައްލާހު އޭ ބުނަނީ ހިތުގެ އަޑިންނޭ ރައްޔިތުންނަށް ހީކުރުވައެވެ. ޝޯޝަލް މީޑިއާ ޕްރޮފައިލް ތަކުގައި ޝަހާދަތުގެ ދެކަލިމަ އާއި ކައުބާގެ ފޮޓޯލައިގެން ޕޯސްޓްތައް ލިޔެއެވެ. ދުވަހަކު ނަމާދެއް ނުކުރިޔަސް ރޯދައެއް ނުހިފިޔަސް ސޯޝަލް މީޑިއާގައި ކޮށްލާފައި ހުންނަ ދީނީ ޕޯސްޓްތަކުން ބައެއް މީހުންގެ ދީންވެރިކަމާ ތަވާލުއުވެރިކަމުން ފިއްކަޑައިގެން ދާވަރު ވޭނޫން ހެއްޔެވެ.

އައްލާހު އަކްބަރު ގޮވާފައި ރުއި މީހުން ރައީސް ޔާމީނުގެ ފޮޓޯ ދައްކައިގެން ވެރިކަމަށް އައިގޮތަށް ރައީސް ޔާމީނަށް ދިން ދެރައާއެކު ، ހަމަ އެމީހުން އެކަމަށް ތާއީދުކޮށް ދައްކާ ވާހަކައާއި ކުރާ ޕޯސްޓްތަކުގައި މިހާރު އެއްޗެއް ބުނަނީ ވެސް ހަމަ އަލްޙަމްދުލިއްލާހި ،  އިންޝާ އައްލާހު ، މާޝާ އައްލާހު އަދި  އައްލާހު އަކްބަރު ކިޔަމުންނެވެ.

އިއްޔެ ދެއްކި ވާހަކައާ ދިމާ އިދިކޮޅަށް މިއަދު ކަން ކުރަނީ ހަމަ އެ މަތިވެރި އިސްމުފުޅުތައް ބޭނުން ކޮށްގެން ދީނާ ގައުމަށްޓަކާ ކަމުގައިހެދިގެން ތިބެއެވެ. ބިރެއް ޖެހިލުމެއް ނެތެވެ. މިމީހުން މިކަން ކުރަނީ ތެދުވެރިކަމާ ހެޔޮ ނިޔަތުގައި ކަމަށް ރައްޔިތުންގެ ބަޔަކަށް ހީވެގެން ވޯޓު ހޯދައިގެން ވެރިކަން ހޯދުމަކީ އަބަދުވެސް ހަދާ ހީލަތެވެ. 

ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވާލެވި ދާނެއެވެ. އެކަމު ތިމާމެން މިކަން މިކުރަނީ ތެދުވެރި ކަމާއެކު ނޫންކަން އައްލާހު ސުބްނަހޫ ވަތަޢާލާ ދެނެވޮޑިގަންނަވާނެކަން އެނގޭ ހާލު ބިރު ނުގަނެ ތިބެ އަމިއްލަ އެދުމުގައި އެވިއްކަނީ އެކަލާނގެ މަތިވެރި އިސްމުފުޅު ތަކެވެ.

ރައީސް ޔާމީން މިނިވަން ކުރަން  އައްލާހު އަކްބަރެވެ. އަނެއް ދުވަހު އެމަނިކުފާނު ނިކަމެތި ކުރަން ވީމާ ވެސް ހަމަ އެ ދޫތަކުން ދީނާ ގައުމަށްޓަކާ، އައްލާހު އަކްބަރު ،  އިންޝާއައްލާހު ، މާޝާއައްލާހު ގޮވަމުން އެތިބަ ދުވަނީއެވެ.

ތިމާމެން ރުހޭ މެޑަމް ބަނޑު ޖަނގިޔާ ތުރުކުރައްވާ ގަޔަށްބާރު ހެދުން ގަދަކަމުން އަރުވައިގެން ނޭވާ ނުލާ ހުރެ ފިރިހެނުންނާ ސަލާން ކުރަމުން މަސްކާރާ ހޭކި ހޭކިންނުން ދެލޯ ކަރާވަރުން ލޯހުޅުވަން އުނދަގޫ ވެފައި ހުއްޓަސް އޯކޭއެވެ.

މަގާމާއި ވަޒީފާއާއި އިއްޒަތާއި ޖާހު ހޯދަން ދޮގާ މަކަރާ ފިތުނަ ހެދުމަކީ އިންސާނުން ކޮށްފާނެ ކަމެކެވެ. ބިރުގަންނަނީ އެހުރިހާ ނުބަައި ކަމެއް އެނގި ތިބެ އެކަން ކުރުމަށް ބިރެއްނެތި އެކި ގޮތްގޮތަށް ހައްދަވާ ގެންގުޅުއްވާ މަތިވެރިވެ ވޮޑިގެންވާ އިލާހުގެ އިސްމުފުޅާ އެކަލާނގެ ދީން ބޭނުން ކުރާތީއެވެ.

މި މީހުންގެ މިސާލަކީ ފަރުމަސް ކާހިތްވާ ދުވަހު އެ މަސް ކާން ފަށަމުން ބިސްމި ކިޔާ ގޮތަށް، އޫރުމަސް ކާހިތްވާ ދުވަހު އޭތިކާން ފަށަމުން ވެސް ބިސްމި ކިއުމެވެ. ހުންނަ ނުބައިކަން ދެކިބަލާށެވެ. މިހާ އަވަހަށް މިބައިމީހުން ބައިބައި ކުރައްވާ ބޭޒާރު ކުރެއްވުމަކީ ވެސް ވިސްނައިފި ބަޔަކަށް ކުޑަކަމެއް ނޫނެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒުގެ ފަރާތްޕުޅުން ފެނިގެން ދަނީ އަމިއްލަފުޅު ހައިބަތު ބޮޑުކުރެއްވުމާއި ރައީސް ޔާމީނަށް އޮތްތާއީދު ފަނޑުކޮށްލުމަށް ކުރައްވާ މަސައްކަތްޕުޅު ތަކެވެ. ރައީސް ޔާމީނާއި އެމަނިކުފާނުގެ ވަފާތެރިން ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީ ވެރިކަމަށް ގެނައުމަށްވީ ގުރުބާނީތަކަށް އިހުތިރާމް ނުކުރައްވާ ތަނެވެ. ވަޒީރުންނާއި ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރުންގެ ސަފު ލޮލުކޮޅަށް އޮބަލާ ވަރަށް އޮތްއިރު މަގާމުތައް ދިނުމުގައި ރައީސް ޔާމީނު އަރިހުން ހޭވެސް އައްސަވާ ނުލައްވައެވެ. 

ޕީޕީއެމަށް ވެރިކަން ގެއްލުމުން ޕާޓީ ދޫކޮށް ހިހޫތަނުން ފަރިއްކުޅުއްވާ އުޅުއްވި ބޭބޭފުޅުން ގެންނަވާ އަތްގުޅި ނުކާވަރުގެ ބޮޑެތި މަގާމްތައް ދެއްވަނީއެވެ. އެއް އާއިލާއިން ތިން ހަތަރު މީހުނަށް ވަޒީރުން ފެންވަރުގެ މަގާމުތައް ފަތުއަޑު ކިޔާފައި ދެއްވަނީއެވެ. ޕީޕީއެމަށް ހަރާންކޯރުވި ރައީސް މުއިއްޒުގެ އާއިލީ ބޭބޭފުޅުންނާއި މާލެސިޓީ ކައުންސިލުގައި ތިއްބަވައިގެން ރައީސް ޔާމީނާ ދެކޮޅަށް ޕީޕީއެމް ތެރޭގައި ބަގާވާތްކުރި އެންމެންނަންހެން ވަޒީރުންގެ ދަރަޖައިގައި މަގާމު ދެއްވުމުގައި ރައީސް މުއިއްޒު އުޅުއްވަނީ އަތްއަނބުރާ ލައްވާފައެވެ. ދައުލަތުގެ ޢަމްދަނީއާއި ރައްޔިތުންގެ މުހުތާދުތަކަށް ބެއްލެވުމެއްނެތެވެ. 

ޕީޕީއެމްގެ ދެނައިބު ރައީސުންނަށް ވަޒީރުކަން ދެއްވައިގެން ޕީޕީއެމްވެސް ރައީސް މުއިއްޒު ހިސޯރު ކުރެއްވީއެވެ. އެންމެފަހުން ރައީސް ޔާމީނަށް ކެތް ނުކުރެއްވިގެން ޕީޕީއެމް ހިންގަން ވަގުތީ ކޮމެޓީއެއް އުފެއްދެވުމަކީ ދެފަރާތުގައި ރޯވެފައިވާ އަލިފާންގަނޑުގެ ހުޅުފަޅައިގެން ދާން ދިމާވި ސަބަބެވެ. ދެނަކާ ދެނެއްނެތެވެ. ރައީސް މުއިއްޒުގެ ދެ ޕަޕެޓުން ކަމުގައިވާ ޕީޕީއެމްގެ ދެނައިބު ރައީސުން ގާނޫނީ ހައިސިއްޔަތު ބޭނުން ކުރައްވާ އެހަރަކާތް ހުއްޓުވާ އިސްކޮށް ހުންނެވި ރައީސް ޔާމީނުގެ ލޯޔަލިސްޓު މަލީހު ޖަމާލު ސަސްޕެންޑް ކުރެއްވީއެވެ.

ރައީސް ޔާމީނަކީ މިވަގުތު ހުކުމެއް ތަންފީޒު ކުރައްވާ ބޭފުޅަކަށް ވުމުން ސިދާކޮށް ސިޔާސީ ހަރަކާތުގައި ބައިވެރިވެ ވަޑައިގަތުމަކީ ކުރެއްވޭނެ ކަމެއްނޫނެވެ. އެކަމުގައި ޕީޕީއެމްގެ ރައީސްގެ ހައިސިއްޔަތުން ކުރެއްވޭނެ މާބޮޑުކަމެއް ނުއޮންނާނެތީ ޕީޕީއެމް ދޫކޮށްލައްވަން ނިންމެވީއެވެ. ހަމަ އެއާއިއެކު ރައީސް ޔާމީނުގެ ވަފާތެރިންނަށް ސިޔާސީ ހަރަކާތް ހިންގޭނެ ޕްލެޓްފޯމެއް ގާއިމު ކުރައްވަން ނިންމެވީއެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނުގެ ވަފާތެރިންނަށް ސިޔާސީ މަސައްކަތް ކުރާނެ ޕްލެޓް ފޯމެއް ހައްދަވާ ދެއްވަން މަސައްކަތް ކުރެއްވުމަކާ ސަރުކާރަކާ ކީކީހެއްޔެވެ. އެކަމަކު ސަރުކާރު މޭގަނޑު ނެގިނެގިފާ ޖެހެން ފަށައިފިއެވެ. ގޮތް ހުސްވެ ހަކަތަ ހުސްވެއްޖެ ކަހަލައެވެ. ވަޒީރު ބޭބޭފުޅުންނާއި ސިޔާސީ މަގާމުތަކަށް އައްޔަނު ކުރައްވާފައި ތިބިހާ މީހުން ރައީސް މުއިއްޒާއެކު ގަދަޔަށް ތިއްބެވި ވާހަކަ މާސް މީޑިއާއި ސޯސަލް މީޑިއާގައި ރާގު ރާގަށް ދައްކަވާނީ ގައިމު ކަމެއް ވެގެންތާއެވެ. ޕީޕީއެމް- ޕީއެންސީ ޓިކެޓްގައި މަޖިލީހަށް ވާދަކުރައްވަން ވިސްނަވާ ބޭފުޅުންވެސް ހީވަނީ އެހެން ކަމެއް ހެންނެވެ. 

ރައީސް މުއިއްޒަށް ރައްޔިތުންގެ މާބޮޑު ތާއީދެއް ނެތްކަމުންނާއި މަޖިލީހުގައިވެސް ސަރުކާރަށް ވާގިދޭނޭ ބަޔަކުނެތުމުން ހެލޭ ދަތެކޭ ރައީސް މުއިއްޒުގެ ސަރުކާރެކޭ މާބޮޑު ތަފާތެއް ނުއޮންނާނެތާއެވެ. ރައީސް ޔަމީނުގެ ކުޑަކުޑަ އެންމެ އިޝާރާތަކުން މުޅި ސަރުކާރު ކޮޅުމަގަށް އެރީތާއެވެ. ބޯޅަ ކޮއްޓާލުމަށް ފަހު ކުރިއަށް އެންމެ ޕާހެއްވެސް ނުދީ މުޅި ސަރުކާރު އެކުގައި ޑިފެންސަށް ފޭބީތާއެވެ.     

2008ގައި ވަތަން އެދުނީ ރައީސް މައުމޫނުގެ 30 އަހަރުގެ ވެރިކަން ވޯޓުން ނިންމުމަށެވެ. އިންތިހާބުގެ ފުރަތަމަ ބުރު ނިމުނީ އެކަކަށްވެސް ސަރުކާރެއް އުފެއްދޭ ވަރަށް ވޯޓު ނުލިބި ރައީސް މައުމޫނު ކުރީގައި އޮވެއެވެ. ދެވަނަ ބުރުގައި ރައީސް މައުމޫނުގެ ވެރިކަން ނިންމުމަށް ވަތަން އެދޭ އިއްތިހާދު ހަދައިގެން ރައީސް މައުމޫނު ބަލިކޮށް ރައީސް ނަޝީދަށް ވެރިކަން ހޯދާދިނީއެވެ. 

ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެރިކަމަށް މަހެއް ނުވެ ކޯލީޝަން ރޫޅި ސަރުކާރާ ދެކޮޅަށް މުޅި ރާއްޖޭގައި އިދިކޮޅު ހަރަކާތްތައް ފެށުނެވެ. އެންމެ ފަހުން ޕްރެޝަރ ބޮޑުވެ ދައުރު ނުނިންމާ ވެރިކަމުން އިސްތިއުފާ ދެއްވަން ރައީސް ނަޝީދަށް ޖެހިވަޑައިގަތެވެ. އޭރު ކޯޓްތަކާއި ސިފައިންނާ ފުލުހުންނާ މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީއާއި ގިނަ ސިޔާސީ ޕާޓީތަކާއި ކްލަބް ޖަމްއިއްޔާތަކަށް ދާންދެން އޮތީ ރައީސް ނަޝީދާ ދެކޮޅަށެވެ.

ރައީސް ނަޝީދު އިސްތިއުފާ ދެއްވުމުން ވެރިކަމާ ހަވާލުވެ ވަޑައިގެން ދައުރުގެ ނުނިމި އޮތްބައި ފުރިހަމަ ކުރެއްވީ ރައީސް ނަޝީދުގެ ނައިބު ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު ވަހީދު ހަސަން މަނިކެވެ. ހިންގެވީ ރައީސް ނަޝީދުގެ ސިޔާސަތެއް ނޫނެވެ. ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެރިކަން އިންގިލާބު ކޮށްލި ކޮށްލުން ރާއްޖޭގެ އެންމެ ބޮޑު ސިޔާސީ ޕާޓީ ކަމުގައިވާ އެމްޑީޕީން އަދިވެސް ދެކެނީ ބަގާވާތެއްގެ ގޮތުގައެވެ. 

2013 ގައިއޮތް ރިޔާސީ އިންތިހާބަކީ މައްސަލަތަކުން ފުރިފައިވާ އިންތިހާބެކެވެ. އިންތިހާބުގެ ފުރަތަ ބުރުގެ ނަތީޖާ އައީ ވެރިކަން ލިބޭ ވަރަށް އެއްވެސް ކެންޑިޑޭޓަކަށް ވޯޓުނުލިބި ދެވަނަ ބުރަށް ދާންޖެހޭ ގޮތަށެވެ. 2013ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ފުރަތަމަބުރު އެންމެ ކުރީގައި އޮތީ އެމްޑީޕީގެ ކެންޑިޑޭޓް ރައީސް ނަޝީދެވެ. ދެވަނައިގައި އޮތީ ޕީޕީއެމްގެ ކެންޑިޑޭޓް އަބްދުއްލާ ޔާމީނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އިންތިހާބުގައި މައްސަލަ ތަކެއް އޮތްކަމަށް ބުނެ ކޯޓުން އިންތިހާބު ބާތިލު ކުރިއެވެ. ސްޕްރީމް ކޯޓުގެ ގައިޑް ލައިނެއްގެ ދަށުން އަލުން އިންތިހާބު ބޭއްވުމަށް އަމުރުކޮށް ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ފުރަތަމަ ބުރު ދެވަނަ ފަހަރަށް ބާއްވާ ހުވާގެ ދުވަސް ލަސްކޮށްގެންވެސް ރައީސް ޔާމީނަށް އިންތިހާބު ކާމިޔާބު ކޮށްދިނީ ކޯޓުންކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު ތުމަތު ކުރެއެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނު ވެރިކަމުގައި މަޖިލިސްތެރެއިން ދެނައިބު ރައީސުން އަޒުލް ކުރިއެވެ. ރައީސް ބޭނުންފުޅު ވެގެންނެވެ. ރައީސް ޔާމީނުގެ ފަސް އަަހަރުގެ ދައުރު ނިންމާ 2018ގައި ރައީސް ސޯލިހުގެ މައްޗަށް ކުރި ނުހޯއްދެވި ބަލިވެ ވަޑައިގަތީ އެއްބުރުންނެވެ. ކޯލިޝަން ވެރިކަމެއް ކުރައްވާ ދައުރެއް އެެއް ނައިބު ރައީސަކާއެކު މައްސަލަ ނުޖެހި ނިންމަވާލެއްވުމުގެ ރެކޯޑާއެކު ރައީސްް ސޯލިހު ފަސް އަހަރުގެ ވެރިކަން ނިންމަވާލެއްވީ ޑރ. މުއިއްޒާ ވާދަކުރައްވާ ބަލިވެ ވަޑައިގެންނެވެ. 

2023 ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބުވީ ޑިމޮކްރެޓިކް ހަޔާތުގެ ތަފާތު ތަޖުރިބާ ތަކެއް ކުރެވުނު އިންތިހާބަކަށެވެ. ފުރަތަމަ ބުރުގައި 8 ކެންޑިޑޭޓުން ވާދަ ކުރިޔަސް ރައްޔިތުންގެ ތާއީދު ބޮޑުކޮށް އޮތީ ދެ ޕާޓީއަކަށް ކަން ކަށަވަރު ވެގެން ދިޔައެވެ. އެންމެ ގިނަވޯޓު ހޯދި ދެޕާޓީއާއި އެންމެ ގާތުން ވާދަކުރި ތިންވަނަ ޕާޓީއަށް އެންމެ %7 ވޯޓް ލިބުމުން ރައްޔިތުން ޕާޓީ ނިޒާމަށް ފަރިތަވެފައި ވާވަރު ސާފުވެގެން ދިޔައެވެ.

2023ގައި އިންތިހާބު ކުރެވުނު ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒުގެ ވެރިކަން ފެށުނު ހިސާބުން ވެސް ކުޅުއްވަން ޖެހިވަޑައިގެންފައި އޮތީ ދިފާއަށެވެ. މަޖިލީހުގައި ތިއްބެވީ ސަރުކާރަށް ތާއީދުކުރާ ގިނަވެގެން ހައެއްކަ މެންބަރުންނެވެ. ސަރުކާރުގެ ސީދާ ކޮންޓްރޯލް އޮތީ އެންމެ ދެ މެންބަރުންގެއެވެ. ތާއީދު ހޯއްދެވުމަށް ބޭނުން ކުރެއްވި ރޫހާނީ ލީޑަރު ރައީސް ޔާމީނު ސަރުކާރާ ވަތްކަނޑާލައިފިއެވެ. މަޖިލީހުގެ ސާފު މެޖޯރިޓީ އޮތީ އިދިކޮޅު އެމްޑީޕީއަށެވެ. ސަރުކާރުގެ މާލީ ފޯރުން ތެރިކަން އޮތީ އިންތިހާއަށް ދަށުގައެވެ. 

ވައިމަތި ފެންނަގޮތުން ރާއްޖެ މިދަނީ އަނެއްކާވެސް ޑިމޮކްރަސީގެ އައުތަޖުރިބާއެއް ކުރުމާ ދިމާއަށެވެ. ވޯޓުންނާ ކޯޓުންނާ މަގުމަތީން ވެރިކަން ބަދަލުކޮށްފިއެވެ. ނުކޮށް އޮތީ ގާނޫނީ އިމުގެތެރެއިން މަޖިލީހުން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަޒުލްކުރުމެވެ. އަޒުލް ކުރެވޭ ފުރަތަމަ ރައީސަކަށް ޑރ. މުއިއްޒު ނުވެދާނެ ބާވައެވެ. 

"ރައީސް ޔާމީން ޖަލުގައި އޮންނަ ވަނިކޮށް އެއްވެސް ބޭފުޅަކު އަރާމުގައި ނިދަން ނުތިއްބަވާށޭ." ކިޔައިގެން ކަރުން ނާރުނަގާ ވާހަކަ ދެއްކީވެސް އަދުރޭ ނޫންހެއްޔެވެ. ނިމި ދިޔަ ރިޔާސީ އިންތިހާބަކީ ޤައުމު ސަލާމަތް ކުރަން ލިބޭނެ އެންމެ ފަހު ފުރުޞަތުކަމަށް ވެގެން ހިފި ނުހުރެވިގެން އުޅުނީ އަދުރޭމެންނެވެ. ގައުމަކީ ރައީސް ޔާމީނުކަމަށް ހަދައިގެން ގައުމު މިނިވަން ނުވެގެން އުޅުނީ ވެސް އަދުރޭ މެންނެވެ. 

ވެރިކަން ބަދަލުކުރަން ވޯޓުދިން މީހުން ވޯޓުދިނީ ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރުމަށެވެ. ދިން ވޯޓުން ވެރިކަން ބަދަލު ވެއްޖެއެވެ. ބާރުތައް އަދުރޭމެންގެ އަންބޮނޑިއަށް ކަހާލެވިއްޖެއެވެ. އެކަމަކު ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަނެއް ނުކުރެވުނެވެ. މިހާތަނަށްވެސް ރައީސް ޔާމީނުގެ އަދަބަށް ލިބިފައިވަނީ ރައީސް ސޯލިހު ދިން ލުޔެކެވެ.

ޕީޕީއެމް - ޕީއެންސީ ރައީސް ޔާމީނަށްވީ އަދުރޭމެނަށް ވެރިކަން ލިބެންދެނެވެ. ޕީޕީއެމް - ޕީއެންސީ އަކީ މިއަދަކު ރައީސް ޔާމީނަކަށް ނުވިއެވެ. ވެރިކަން ލިބުމުން ދުވަހަކު ލޯނުދެކޭ ހިހޫތަނުން ކައިގެން އުޅޭ ބަޔަކު ޕީޕީއެމް- ޕީއެންސީ ހިސޯރުކޮށް ސަރުކާރުގައި ދަނޑިމަތި އަނބުރަން ފަށަތްޕެވެ. ޕީޕީއެމް- ޕީއެންސީ އަށްޓަކާ ޖާނާމާލުން ގުރުބާންވި ގިނަ މީހުން ތިބީ މަގުމަތީގައެވެ. 

މުޅި ޕީޕީއެމް - ޕީއެންސީ އޮތީ ރައީސް މުއިއްޒާ އެކީގައި ކަމަށް ދައްކަން އުޅުނަސް ހަގީގަތަކީ އެއީއެއް ނޫނެވެ. ކުރިއަށް އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބުގައި ގޮނޑިތަކެއް ކާމިޔާބު ކުރުމަށްޓަކާ ޕާޓީ ނުރޫޅޭ ކަމަށް ހަދަން އުޅުނަކަސް ވަޒީފާއާއި މަޖިލީހުގެ ގޮނޑީގެ ހުވަފެން ނުދެކޭ ޕީޕީއެމް އެންމެންހެން ތިބީ އެމީހުންގެ ލީޑަރުގެ ފަހަތުގައެވެ. އަނިޔާ ތަހައްމަލު ކުރަމުންދާ ރައީސް ޔާމީނު އެހާލަށް ދޫކުރާކަށް ގިނަ އިހުލާސްތެރިން އެއްގޮތަކަށް ވެސް ބޭނުމެއް ނޫނެވެ. 

ޕީޕީއެމް - ޕީއެންސީ މެންބަރުންގެ ތާއީދު ރައީސް މުއިއްޒު ސަރުކާރަށް ހޯދާ ހިފެހެއްޓުމަށް އަދުރޭމެން މިހާރު ދައްކަން މިފެށީ މާތާހިރު ވާހަކައެކެވެ. ތިމަންމެނެއް ރައީސް ޔާމީނު ދުކޮށެއް ނުލަމެވެ. ރައީސް ޔާމީނު ތިމަންނާމެން ދޫކޮށްލީއެވެ. 

އަޖައިބެއް ނުވާނެ ހެއްޔެވެ. ވެރިކަން ހޯދަން ރައީސް ޔާމީނުގެ ފޮޓޯފުޅުގައި މުއިއްޒުގެ ނަން ޖަހައިގެން މުޅި ރާއްޖޭގައި ދުވީ ރައީސް ޔާމީނެއް ނޫނެވެ. ވެރިކަން ލިބޭ ފުރަތަމަ ދުވަހު ރައީސް ޔާމީނު މިނިވަން ކުރުމުގެ ވައުދުވީ ރައީސް ޔާމީނެއް ނޫނެވެ. ޕީޕީއެމް- ޕީއެންސީ އަކީ ރައީސް ޔާމީނޭ ގޮވަމުން ރައްޔިތުންގެ ތެރޭގައި ބުމަރެއްހެން އެނބުރުނީ ރައީސް ޔާމީނެއް ނޫނެވެ. ވެރިކަން ހޯދަން އުޅުނު އިރު ރައީސް ޔާމީނައިގެން ލޮލުފިޔަ ނުޖެހިގެން އުޅުނުވަރަށް ވެރިކަން ލިބުމުން ރައީސް ޔާމީނަކީ ނެތް މީހަކަށް ހެދީ ރައީސް ޔާމީނެއް ނޫނެވެ. 

މުހިންމީ ޕާޓީ ދޫކޮށްލީ ކާކުތޯ ބެލުމެއް ނޫނެވެ. މުހިންމު ކަމަކީ ވެރިކަމަށް ހަތްދުވަސް ނުވަނީސް ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީ އިން ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީ ވަކިވުމެވެ. ކުރިއަށް އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖީލީހުގެ އިންތިހާބު ސަރުކާރަށް ގެއްލުމެވެ. މޫނުބަލާފާ ހޭންނޭނގޭހާ ޅަކޮށް ވެރިކަން އޮއްވާ އިދިކޮޅު ހަރަކާތް ކެކިއަރަންފެށުމެވެ. ސަރުކާރު ރަނގަޅަށް ތަރުތީބުކޮށް ކުރިއަށް އެންމެ ބޯޅައެއް ކުޅެނުލެވެނީސް މުޅި ސަރުކާރު ދިފާއަށް ފައިބަން ޖެހުމެވެ. 

އދ މަޖިލިހޭ ކިޔާ ތަނުގެ ސެކިއުރިޓީ ކައުންސިލްގެ ދާއިމީ މަންދޫބުންގެ ގޮތުގައި ކޯޓުފަޓްލޫނާ ޓައީގައި އެތިބީ ވެސް އެމީހުން ހިތުހުރި ގޮތަކަށް ދުނިޔެ ހިންގާ މީހުންކަން ދަންނަން ޖެހެއެވެ.  

އިންސާނީ ހައްގާ ޑިމޮކްރަސީ ނެތިގެން ނިކަމެތި ކުދި ގައުމު ތަކަށް ފިޔަވަޅު އަޅާ ބަނޑަށް ޖައްސާ އިރު، އިޒްރޭލުން ފަލަސްތީނުގެ ނިކަމެތިން ރޮލާކައި އަންހެނުންނާ ކުޑަ ކުދިންނާ ދުވަސްވީ މީހުންގެ ފުރާނަ ނޮޅާ ވީދަމުން ދާއިރު އެތިބެނީ ނާރިނގު ސަރުބަތު ހިއްޕަވަމުން ތުއި ގޮތްގޮތަށް އަނގަކަމުން މަޖިލިސް ކުރާށެވެ. 

ސައޫދީގެ ވަލީ ޢަހުދު މުހަންމަދު ބުނު ސަލްމާނެއް ތުރުކީގެ އުރުދުޣާނެއް ޖޯޑަންގެ އަބްދުއްލާ ރަސްގެފާނެއް މިސްރުގެ ސީސީއެއް އަދި ރާއްޖޭގެ ރައީސް މުއިއްޒެއް ކިޔާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. އިސްލާމްދީނާ ގައުމާ ވަތަނާ އިންޑިއާ އައުޓާ ކިޔައިގެން ދައްކާނީ ވެރިކަމަށް އައުމާ ވެރިކަމުގައި ދެމިހުރުމަށް ދައްކާ ހުސް ފޭކް ވާހަކައެވެ. ރައްޔިތުންގެ ލޮލުގައި އަޅުވާނީ މުޅިންވެސް އަނދުނެވެ.

މިސާލަކަށް ދެކޭނަމަ އިހަވަންދިއްޕޮޅުގައި ޓްރާންޝިޕްމެންޓް ޕޯރޓެއް ހެދުމަކީ ސަލާން ނުޖަހައި ތަނަވަސް ކަމުގައި ދިވެހިންނަށް ދިރިއުޅެވޭނެ އެންމެ އަވަސް މަގެވެ. ޚާއްޞަކޮށް އިންޑިއާއަށް ސަލާން ނުޖަހާ ދިވެހިން ދިރިއުޅޭނަމަ އިންޑިއާ ބޭނުން ވަރަކަށް ރާއްޖެ ފިއްތާ ނުލެވޭނެތީ އެޕޯރޓް ހަދަން އިންޑިއާގެ ހިތް ހަލާލު އޮތްކަމަށް ބަލާކަށް ނުވާނެއެވެ. 

2008ން ފެށިގެން އައި ކޮންމެ ކެމްޕޭނެއްގައި އެވާހަކަ ދެއްކިޔަސް ވީކަމެއް ހަރާމެވެ. ސަބަބަކީ ފިތިފައި އޮންނަ ގަޑީގައި ފަންސާހުން ސަތޭކައިން މިލިއަން ޑޮލަރުދީ ފުރާގު ހަމަކޮށްދީ ބަޖެޓް ސަޕޯރޓް ދެނީ އިންޑިއާ ވީމައެވެ.  

ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގައި ހުރީ ކޮންޕާރޓީ އެއްގެ ކާކުތޯ ބެލުން އިންޑިއާއަށް މުހިންމެއް ނުވާނެއެވެ. އިންޑިއާއަށް ރަނގަޅުވާނީ ވެރިކަމަށް އަންނަންވީ ވަޢުދު ފުއްދުމަށް ގޮތް ހުސްވެފައިހުރި އާ ވެރިޔަކު ކޮންމެ 5 އަހަރަކުން ރާއްޖޭގައި ބަދަލުވަމުން ދިއުމެވެ. ދަތިވާ ވަގުތު ފިއްތާލަން ފަސޭހަ ވާނީ އެމީހާއެވެ. ރައީސް މުއިއްޒު މިހާރު ފެތިފައި އެހުރީ އެގޮޅިއަށެވެ.

ވާނުވާގައި  އިންޑިއާ އައުޓް ޖެހި ގަޔަށް ބާރު ޓީޝާރޓް ލައިގެން ނުކުންނެވި ރައީސް މުޢިއްޒު މިހާރު އެހުންނެވީ ހޫނު ތަނުގައި އަތްލެވިފައެވެ.

100 ދުވަހުގެ ވައުދުގައި ލ. އަތޮޅުން ބޭރު ބޯޓް ފަހަަރަށް ބަންކަރިން ދިނުން ރައީސް މުއިއްޒު އިއުލާނު ކުރައްވަތްޕެވެ. އެކަމަކު ދެންމެ މިކަން ފެށޭ ވަރަށް އިހަވަންދިއްޕޮޅުގައި އެކަން ކުރަން ރައީސް ޞޯލިހްގެ ވެރިކަމުގައި ގަތަރާ އެކު އެސްޓީއޯ އޮތީ ސޮއި ކޮށްފައެވެ. އިހަވަންދިއްޕޮޅަކީ މިކަން ކުރަން އިންޑިއާ ރުހޭތަން ނޫންކަން އެނގޭނީ ރައީސް ޞޯލިޙްގެ އެސްޓީއޯ މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރ ކެޕްޓަން ޢަބްދުއްލާ ސައީދު ކުރެން އަހާލީމައެވެ.

ހައްދުން މަތީ ގާދޫއަކީ ބަންކަރިން ދޭން އިންޑިއާ ރުހޭތަނަކީ ތާއެވެ. އެކަން އެހެން ނިމިއްޖެއެވެ. މިހާރު ރާއްޖޭގަައި އެބުނާ 2 ހާސް އިންޑިއާ ސިފައިންނެއް ނެތެވެ. ތިލަމާލެ ބްރިޖްގެ ކޮލިޓީ ވެސް ސްޕީޑް ވެސް ރަނގަޅު  ވެއްޖެއެވެ. 

ފޮރިން މިނިސްޓަރު ކަމަށް އަޑުކީ މުންދޫދު ބަހައްޓާފައި މަގާމް ދިން ޒަމީރު އާޚިރުގައި ބުނާތީ މިއިވެނީ އިންޑިއާ މަހުޖަނަކާ އެކު ވިޔަފާރީގައި ނަގޫ ގޮއްޖެހިފައި ހުރި ކަމުގައެވެ. ނުވިތާކަށް އިންޑިއާއަށް ވަފާތެރި ކަމަށްކީ މުންދޫދު ފަހުން އެ ދިޔަައީ ވެސް ފޮރިން މިނިސްޓްރީ ގެ ވަޒީރުން ފެންވަރުގެ މަގާމަކަށެވެ. 

ތަމަޅައިން އަރާ ބަޑި ތަޅައިގަތް އިރު ބުއްފުޅި ބައްލަވަން އޮންނެވި ޣައްސާނު ސަލާމަތް ކުރީ އެ ދުވަހު އިންޑިއާއެވެ. މިވީގޮތް ދެކޭށެވެ. ރައީސް މުއިއްޒުގެ ޑިފެންސް މިނިސްޓަރަކީ އެދުވަހު އިންޑިއާއިން ސަލާމަތް ކޮށްދިން ރަައީސް މަނިކުފާނުގެ ހަގު މަނިއްޕުޅު ޣައްސާން މަައުމޫނެވެ. 

ޑިފެންސް މިނިސްޓްރީއާއި ފޮރިން މިނިސްޓްރީއާއި އިންޑިއާ ދުރެއް ނުކުރެވުނެވެ. ނުވިތާކަށް އިންޑިއާ ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ނެތް ކަމަށް ތަކުރާރުކޮށް ވިދާޅުވި ޖެނެރަލް ޢަބްދުއްރަހީމަށް މުއިއްޒު ދެއްވީ ސިފައިންގެ ވެރިކަމެވެ.

ރައީސް މުއިއްޒުމެން ގެނައި ޑޯނިއަރ މަތިންދާ ބޯޓާ ހެލިކޮޕްޓަރާ އެތިބަ 77 އިންޑިއާ މީހުން ފޮނުވައެއް ނުލާނެއެވެ. އުތުރުތިލަ ފަޅު އެއްބަސްވުމާ އެއް ގޮތަށް އެތަންވެސް ހަދާ ނިންމާނީ ހަމަ އިންޑިއާ އިންނެވެ،

އިންޑިއާ ދުވަހަކު ވެސް ރާއްޖެއެއް ނުހިފާނެއެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު އިންޑިއާ ރާއްޖެ އާ ދުރަކަށް ވެސް ނުލެވޭނެއެވެ.

އޭމިހިރަ ދިދަޔާ ، ހުކުރު މިސްކިތު ވަޅު ފެނާ އޭ ކިޔައިގެން ރައްޔިތުން ޅޮސް އުނދޯލީގައި ހެއްލަނީ ވެރިކަން ހޯދާށެވެ. ދީނާ ގައުމޭ ކިޔައިގެން ދައްކަނީ ދަޅަކަމާ އެއީ ވެރިކަމުގެ އެދުންވެރިކަމާ ބާރު ހޯދަން ކިޔާ ބަސްތަކެއްކަން ހުވާކޮށް ހަފްތާއެއްވި ތަނާ ޕީޕީއެމް އަދި ޕީއެންސީއަށް އެހެރަ ވާގޮތުން ސާފުވާނެއެވެ.

ސިޔާސީ މީހަކު ބެރެއްގައި ހަމަ ކޮއްޓާލާ އިރަށް އެކަމާ ވިސްނާލުމެއް ނެތި ގޭގައި ސިކުނޑި ބާއްވާފައި ގޮސް ވޯޓު އަޅައިގަތުގެ ދެރަ ފެންނަން ފެށިލެއް ލަސް ހެއްޔެވެ.؟ ދިވެހިންގެ ރާއްޖެ މިވަނީ އަދުރޭއްޖެއަށް ބަދަލުވެފައެވެ.

އަހާނ ސަހަރޯއެވެ. ވަރު އަރުވާފާ ދޫކޮށްލި ފޫޅުމާ ފޮއްޓަކީ ފޫޅުމާ މީހާގެވެސް އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެފޮއްޓަކީ ރަށުގެ މުސްކުޅި ބޭކެނބި ދައިތަ ގެންގުޅެލަން ދިނީމާ އެދައިތަ އަތުން ފޭރިގަތް ފޮއްޓެއް ވިއްޔާއެވެ. ބޮޑު ބޭކެނބި ދައިތަ އެކަމާ ވީމޮޅިން ފޫޅުމާފޮށި ހޯދަން ނައިބުގެއަށް ދިޔައެވެ. އެފޮށި ނައިބުގޭން ދައިތައަށް ހޯދާ ދީފާނެ ކަމަށް ގަތްބިރުން ހޯދި ކުޑަކުޑަ ފޫޅުމާ ފޮށި ވެސް މި ހުރިހާ ދުވަހު ގެންގުޅުނީ ބޮޑު ބޭކެނބި ދައިތަ އަތުން ފޭރިގަތް ފޫޅުމާ ފޮށީގެ ތެރެއަށް ލައިގެނެވެ. 

އެންމެ ފަހުން ވިއްސަން އުޅުނު އުޅުމުގައި އެޅުނު ޅައެއްޗެހި ތަކަކުން ފޫޅުމާކަން ކުރަންމެދުކަނޑާލަން މޮޅު ފޫޅުމައަށް ޖެހުނެވެ. ފޫޅުމާކަން މެދުކަނޑާލަން ޖެހުމުން ފޫޅުމާ ފޮށިތައް ބެހެއްޓީ ޓިނުގަނޑު ދަށަށް ލާފައެވެ. ފޫޅުމާ ފޮށިތައް ޓިނުގަނޑު ދަށަށް ލީފަހުން ފޫޅުމާއަށް ފޫޅުމާ ފޮށިން ފެންނަނީ ޓިނުގަނޑު ދަށުން ނެރެދެއްކި އެއްޗެއް ދެއްކި ވަރަކަށެވެ. ނަމެއްގައި ފޫޅުމާ މީހާގެ ފޫޅުމާ ފޮށި ތަކެކެވެ. ހުންނަނީ ޓިނުގަޑެއްގެ ދަށުގައި ތާށިކޮށްފައެވެ.