މުއިއްޒު ސަރުކާރުން ހިންގާ ޖަރީމާތަކުން ކުޑަ މިންވަރެއް ރައްޔިތުންގެ ބައްދަލުވުމެއްގައި ނޫސްވެރިއަކު ހިއްސާ ކޮށްލުން މުއިއްޒަށް އެއްގޮތަކަށް ވެސް ހަޖަމެއް ނުކުރެވުނެވެ. ކަންބޮޑުވުންތައް ކުރިމަތިކުރުވި ނޫސްވެރިޔާ މަސައްކަތްކުރާ ނޫހާއި އެ ނޫހުން ކުރާ ނޫސްވެރިކަމަކީ ޕޮލިޓިކަލް އެކްޓިވިޒަމް ކަމަށް މުއިއްޒު ބުނެ، ސަރުކާރުން ހިންގާ ޖަރީމާތައް ފޮރުވަން ޒާތީވުމަކުން ފޮރުވަންއުޅޭ ޖަރީމާތަކެއް ނުފޮރުވޭނެއެވެ.  

މުއިއްޒު ކިތަންމެ ބާރަށް ބުންޏަސް ސަރުކާރާއި އެއްކީލި ޕޮލިސީ ނޫސްވެރިކަމަށްވެފައި ސަރުކާރާ އިދިކީލި ޕޮލިސީ ނޫސްވެރިކަމަށް ނުވާނެ ގޮތެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. ނޫސްވެރިކަން ކުރުމުގައި ފަޅިނެގުމާ ނުނެގުން އެއީ ނޫސްތަކަށް އޮންނަ އިހުތިޔާރެކެވެ. ގާނޫނު އަސާސީއާއި ހިލާފްނުވާ ގޮތަށް ކޮންމެ މީޑިއާއަކަށްވެސް އެބައެއްގެ އެޑިޓޯރިއަލް ޕޮލިސީ ގެންގުޅުމަކީ ނޫސްވެރިކަމުގެ އެންމެ އަސާސީ ސިފައެވެ. 

ކޮންމެ ބަޔަކުވެސް ނޫސްވެރިކަން ކުރާނީ އެބައެއްގެ އެޑިޓޯރިއަލް ޕޮލިސީއަށެވެ. ސަރުކާރު ޖަވާބުދާރީ ކުރުވުމާއި ތަހުގީގީ ނޫސްވެރިކަން ކުރުން އެ ބައެއްގެ އެޑިޓޯރިއަލް ޕޮލިސީގައި އޮންނަ ބަޔަކު ސަރުކާރަށް ފާރަވެރި ވާނެއެވެ. ފާޑުކިޔާނެއެވެ. ސިއްރު ސިއްރުން ހިންގާ ޖަރީމާތައް ހޯދާ ރައްޔިތުންނާއި ހަމަޔަށް ތިލަ ކުރާނެއެވެ. 

ސަރުކާރުތަކުން ސިއްރުކޮށް ދޮގުކުރާ ކިތަންމެ ކަމެއް ނޫސްވެރިކަމުގެ ތެރެއިން ފަޅާއަރުވާލުމުން ގޮތް ހުސްވެގެން ފިޔަވަޅުއަޅާ ޝަރީއަތް ހިންގާފައި ހުރީ މަދެއްކޮށް ނޫނެވެ. ރާއްޖޭގެ މާޒީގައި ވެސް އެ ކަހަލަ އެތައް ތަޖުރިބާއެއް ވަނީ ކޮށްފައެވެ. އެފްޕީއައިޑީގެ ބޮޑު ހިޔާނާތާއި އެމްއެމްއާރުސީގެ ބޮޑު ހިޔާނާތް މިސާލަކަށް ފުދޭނެއެވެ. އެމްއެމްޕީއާރުސީ މައްސަލަ ނޫސްވެރިން ތިލަކޮށްލުމުން މައުލޫމާތުދިން މީހާ (ބޭންކް މެނޭޖަރ) ޖަލަށްލާ މުޅި މައްސަލަ އޭރު ސަރުކާރުން ދޮގުކުރިއެވެ. އެހެނެއްކަމަކު އަތްއަޅާ އޮއްބާލަން އުޅުނު ޔާމީނާއި އަދީބަށްވެސް ޖެހުނީ ޖަލުގޮޅިއަށް ވަންނާށެވެ. 

ސަރުކާރުން ބޭނުންވާ ގޮތަށް ނޫސްވެރިކަން ނުކުރުމަކީ ޕޮލިޓިކަލް އެކްޓިވިޒަމް ކަމަށް ދެކިގެން ގަދަކަން ދެއްކޭނީ ދުވަސްކޮޅަކުއެވެ. ފޮރުވާ އަތް އަޅަން އުޅޭ ހުރިހާ ޖަރީމާއަކާ އިންސާފު އަރާ ހަމަކުރަންދެން ނޫސްވެރިން ހުއްޓި ނުތިބޭނެއެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ކުރީގެ ހާރިޖީ ވަޒީރު އަދި އެމްޑީޕީގެ ރައީސް އޮނަރަބަލް އަބްދުއްލާ ޝާހިދު އިންޓަރނޭޝަނަލް ކޮމިއުނިޓީސް އޯގަނައިޒޭޝަނުން އިފްތިތާޙުކުރި "ފޮރ އަވަރ ފިއުޗަރ" ރިޕޯޓު ނެރުމުގެ ރަސްމިއްޔާތުގައި އދ. ގެ މައި އޮފީސްގައި ކީނޯޓް އެޑްރެސް ދެއްވަމުން ދެއްވި މުހިންމު ދުނިޔެއަށް މެސެޖް ދެއްވީ ޒުވާނުންނާއި އަންހެނުންގެ އިސްނެގުމާގުޅޭ ގޮތުންނެވެ.

އޮނަރަބަލް ޝާހިދު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އދ. ގެ ކުރިއަށް އޮތް ލީޑަރަކަށް ހޮވަންވީ އަންހެނެކެވެ. އދ. ލީޑަރަކަށް ގާބިލު އަންހެނެކު ހޮވުމަށް އެއްވެސް ހުރަހެއް ނެތް ކަމަށް ވެސް ޝާހިދު ވިދާޅުވިއެވެ. 

"ފޮރ އަވަރ ފިއުޗަރ" ރިޕޯޓު ނެރުމުގެ ރަސްމިއްޔާތުގައި އޮނަރަބަލް ޝާހިދު ދެއްވި އެންމެ ވަރުގަދަ އެއް މެސެޖަކީ ޒުވާނުންނަށް ދެއްވި މެސެޖެވެ. ޒުވާނުންނަކީ މަދާމާގެ ލީޑަރުންނޫން ކަމަށާއި ޒުވަނުންނަކީ މިއަދުގެ ލީދަރުންކަމަށް ޝާހިދު ވިދާޅުވިއެވެ.   

އިންޓަރނޭޝަނަލް ކޮމިއުނިޓީސް އޯގަނައިޒޭޝަނުން އިފްތިތާހުކުރި "ފޮރ އަވަރ ފިއުޗަރ" ރިޕޯޓު ނެރުމުގެ ރަސްމިއްޔާތުގައި ކީނޯޓް އެޑްރެސް ދިނުމުގެ ފުރުސަތު ލިބިވަޑައިގަތުމަކީ ވަރަށް ޝަރަފުވެރި ކަމެއްކަމުގައި އދ ގެ އާއްމު މަޖިލީހުގެ ރައީސްކަން ކުރައްވާފައިވާ ރާއްޖޭގެ ކުރީގެ ހާރިޖީ ވަޒީރު އަދި އެމްޑީޕީގެ ރައީސް އޮނަރަަބަލް އަބްދުއްލާ ޝާހިދު ވިދާޅުވިއެވެ. 

އެކްސްގައި އެކަމާގުލޭގޮތުން ޝާއިއުކުރެއްވި ޕޯސްޓެއްގައި ޝާހިދު ވިދާޅުވީ މި މުނާސަބަތުގައި، އދ. ގެ "ޕެކްޓް ފޮރ ދަ ފިއުޗަރ" ތަންފީޒު ކުރުމަށް އެންމެ ރަނގަޅު އުސޫލުތަކާ ބެހޭގޮތުން އަލި އަޅުވާލެއްވުނު ކަމަށެވެ. 

އިންޓަރނޭޝަނަލް ކޮމިއުނިޓީސް އޯގަނައިޒޭޝަނުން އިފްތިތާހުކުރި "ފޮރ އަވަރ ފިއުޗަރ" ހަރަކާތުގެ ކޯ-ސްޕޮންސަރުން ކަމަށްވާ ބަހުރެއިން، ގަޔާނާ، ހަންގަރީ، ކުވައިތު، ސަމޯއާ، ސިންގަޕޫރު، ތަޖިކިސްތާން، ޓޯންގާ، އަދި ޔުގަންޑާގެ ޕަރމަނެންޓް މިޝަންތަކަށް، ޕެކްޓްގެ މަގުސަދުތައް ކުރިއެރުވުމަށް އެ ފަރާތްތަކުން ދެއްވި ވަރުގަދަ އެއްބާރުލުމާއި ކޮމިޓްމަންޓަށް އެމަނިކުފާނުގެ ހިތްޕުޅުގެ އެންމެ ފުންމިނުން ޝުކުރު ދަންނަވާ ކަމަށްވެސް ޝާހިދު ވިދާޅުވިއެވެ. 

ޕެކްޓް އެޖެންޑާ ހިއްސާކުރުމުގައި ހިތާއި ރޫހުން ބައިވެރިވެ ހިއްސާކޮށްދެއްވި އދ. ގެ ހުރިހާ މެންބަރު ގައުމުތަކަށާއި، އދ.ގެ އޭޖެންސީތަކަށާއި ސިވިލް ސޮސައިޓީ ޖަމާޢަތްތަކަށާއި އަދި މަލްޓިލެޓަރަލް ޕާޓްނަރުންނަށް ވެސް އޮނަރަބަލް ޝާހިދު ޝުކުރު އަދާކުރައްވައެވެ.

ޝާހިދު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި "މިހުރިހާ ފަރާތްތަކާ ގުޅިގެން، އަޅުގަނޑުމެން މި ބަލަނީ ކުރިއަށް އޮތް ޖީލުތަކަށްޓަކައި މިހާރަށްވުރެ ރަނގަޅު ދުނިޔެއެއް ބިނާކޮށް، "ޕެކްޓް ފޮރ ދަ ފިއުޗަރ" ގައި ހިމެނޭ ކަންކަން ހާސިލްކުރުމަށް މަގު ދައްކައިދޭނެ ފައިދާހުރި ގޮތްތަކަކަށެވެ."

ކުރިން ވަކިގޮތަކަށް އެއްބަސްވެ ސޮއިކޮށްގެން ކުރަމުންދާ ކަންކަމާއި ސޮއިކޮށް އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން ހަވާލުނުކުރެވި ހުންނަކަންކަން އަލަށް ހަވާލު ބަޔަކުވެސް ކުރަންޖެހޭނީ އެއްބަސްވެފައިވާ ގޮތަކަށެވެ. އެއްބަސްވުމުގައި ކަނޑައެޅިގެން ގާނޫނާއި ގަވައިދާ ހިލާފުކަމެއް އޮތްކަން ސާބިތު ނުވާހާ ހިނދަކު ކުރިން ނިންމި ނިންމުމަށް ފަހުން އަންނަ މީހުންވެސް އިހުތިރާމް ކުރަންޖެހޭނެއެވެ. 

މާލެ ސަރަހައްދުން ގޯއްޗާއި ފުލެޓް ބަޔަކަށް ދިނުމަށް ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގައި ނިންމާ އެމީހުންނާއެކު އެއްބަސްވެ ސަރުކާރުން ވަނީ ސޮއިކޮށްފައެވެ. ރައީސް މުއިއްޒު ވެރިކަމާ ހަވާލުވީއިރު އޮތީ ކުރަން އޮތް ކަމަކީ ގޯތިތަކާއި ފްލެޓްތައް ދިނުމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ މީހުނާ ހަވާލު ކުރުމެވެ. މުއިއްޒު ސަރުކާރަށް ރައްޔިތުން އެންމެ ބޮޑަށް ފާޑު ކިޔަނީވެސް ގޯތިތަކާއި ފްލެޓްތައް ދީފައިވާ މީހުނާ އެތަންތަން ހަވާލު ނުކޮށްގެންނެވެ. 

މާލެ ސިޓީގެ ކުރީގެ މޭޔަރ މުއިއްޒުގެ މޭޔަރކަމުގައި މާލެ ސިޓީން ކުއްޔަށް ދޫކުރުމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ބިންތަކުގެ އެގްރިމަންޓްގައި ސޮއިކޮށް ހަވާލު ނުކޮށް ހުރި ބިންތައް އާދަމް އާޒިމް މޭޔަރުކަމާއި ހަވާލުވި ފަހުން އެފަދަ ބައެއް ފަރާތްތަކާ ބިންތައް ހަވާލުކޮށްފައިވެއެވެ. ބަޔަކާ އެއްބަސްވެފައި އެވަނީ މާލެ ސިޓީ ކައުންސިލުންނެވެ. މާލެސިޓީ ކައުންސިލުން ގާނޫނީ ހަމަތަކުގެ މަތިން ނިންމާފައި ހުންނަ ނިންމުންތަކަށް މޭޔަރުކަމުގައި ކޮންމެ މީހަކު ހުއްޓަސް އިހުތިރާމް ކުރަންޖެހޭނެއެވެ. 

ރައީސް ސޯލިހު ދެއްވި ބިންތަކާއި ގޯތިތައް ރައީސް މުއިއްޒަށް ދެއްވަން ޖެހިވަޑައިގަންނަވާހެން މޭޔަރ މުއިއްޒު ހައްދަވާ ސޮއިކުރައްވާފައިވާ އެއްބަސްވުމާއި އެއްގޮތަށް މޭޔަރ އާޒިމް ވެސް އަމަލު ކުރައްވަން ޖެހިވަޑައި ގަންނަވާނެއެވެ. ގާނޫނީ ހަމަތަކާ އެއްގޮތަށް އެއްބަސް އެއްބަސްވެ ސޮއިކޮށް ހަވާލު ނުކޮށް އޮތްބިމެއް އޮތިއްޔާ ހަވާލު ކުރަންޖެހޭނެއެވެ. 

ސިޔާސީ ހަސަދަ ވެރިކަމުގައި ސިޓީ ކައުންސިލަރުންގެ ގޮތުގައި ތިއްބަވައިގެން ސައިފް ފާތިހާ ނަހުލާ އަލީ އަރުވާ ފޮނުން އެނގި ހާމަވަނީ އާޖުފާޖު ވެސް ނޭނގޭކަމެވެ. އަމިއްލަ ނަފްސުގެ އިތުބާރު މީހުންގެ ތެރޭގައި ގެއްލި ދާއިރުވެސް ނޭނގެނީތާއެވެ. ހަސަދައާއި ނަފުރަތުން ފޯވެގެން ބަޔަކު ދައްކާހާ ވާހަކަ ގަބޫލުކުރާ ވަރަށްވުރެ މީހުނަށް ކާކަކީ ކާކުކަން އެނގޭކަންވެސް ނޭގެނީތާއެވެ.  

ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް އާއްމު ރައްޔިތުންނަށް ދަތިވުން ނޫންކަމެއް މި ވެރިކަމުގައި ނުވެއެވެ. އާއްމު ބަލި ބައްޔަށް ކުރިން ފަސޭހަކަމާއެކު ރާއްޖޭން ލިބެމުންއައި ގިނަ ބޭސް ގަންނަންވެސް ރާއްޖޭން ލިބޭކަށް ނުހުރެއެވެ. އައިޖީއެމްއެޗްގެ ވެއިޓްލިސްޓްގެ ކިޔޫ ކުރެއް ނުވިއެވެ. ކުރިން އައިޖީއެމްއެޗުން ފަސޭހަކަމާއެކު ހެދޭ އެތައް ޓެސްޓެއް ނުހެދި އެތައް ދުވަހެއް އެބަނަގައެވެ. ނަމުގައި ރާއްޖޭން ބޭސްނުކުރެވޭ ބައްޔެއްނެތެވެ. ރާއްޖޭން ބޭސްކުރަން އައިޖީއެމްއެޗްގެ ކިޔުގައި އޮއްވާ ބަލިހާލު ބޮޑުވެ ކަށްވަޅަށް ނޫނީ އައިސީޔޫއަށް ދާންޖެހެނީ އެކެއް ދެ މީހަކަށް ނޫނެވެ.

ފޮޓޯނަގާ ކެޕްޝަން ހަދައިގެން ރާއްޖޭގެ ސިއްހީ ހިދުމަތާއި ބޭސްފަރުވާގެ މޮޅު ވާހަކައާއި ފަސޭހަކަމުގެ ވާހަކަ ބޮޑު ހޭދަކޮށްގެން ބަޔަކުލައްވާ އެބަ ފަތުރައެވެ. ފަތުރާ ފޮޓޯތަކާއި ކެޕްޝަން ތަކުން މިހާރު ރާއްޖެއަކީ ދުނިޔޭގައި ސިއްހީ ހިދުމަތް އެންމެ ރަނގަޅުކަމަށް ބަލާ ޓައިވާނާއ ސައުތުކޮރެޔާ އާއި ޖަޕާނާއި ނޯވޭ އާއި ނެދަރލެންޑަށް ވުރެވެސް ކުރީގައި އޮތްތަނެކޭ ހީވެއެވެ. 

މަައްޗަށް ނާރާނެކަމަށް ވިދާޅުވަމުން ގެންދެވި ޑޮލަރުގެ އަގު ވިއްސަށްވުރެ ތިރިނުވެ އޮތުމުން ބާޒާރުގައި މުދަލުގެ އަގަށް އަތެއް ނުފޯރައެވެ. އާއްމު އަޑައިގެ ބޭނުމަށް ތަކެތި ގަންނަ އޮންލައިން ޕްލެޓްފޯމް ތަކުން ކުރާ ވިޔަފާރިތަކަށް ހަދާ ކޮންމެ ޓްރާންސެކްޝަނަކަށް 30 ކަޑާލާ އެކަންވެސް ވަނީ ގެއްލުން ބޮޑު ތަކުލީފަކަށް ހަދާފައެވެ.

ދުންފަތާ ދުރުކުރުމުގެ ނަމުގައި އެޅުއްވި ފިޔަވަޅުތަކުން ނިކަމެތިންގެ ޖީބުތައް ދިޔައީ ފުލެވެ. ސަރުކާރަށް ލިބުނު އެތައް މިލިޔަން ޑޮލަރު ނުލިބި ގެއްލުނީއެވެ. ސްމަގުލަށް ބޮޑު ދޮރެއް ހުޅުވި އެތައް ބަޔަކު ޖަލުގޮޅިތަކުގައި ތާށިވީއެވެ.  

ހައުސިންގ މިނިސްޓްރީ އަނދާ އަޅިއަށްވުން ފިޔަވާ ސަރުކާރުން ތަންފުކެއްވެސް ކުޑަވީ ތަނެއް ނުފެނެއެވެ. ކަމެއްނެތް ނަމެއްގައި ސިޔާސީ މަގާމު ބެހުން ހުއްޓައެއް ނުލައެވެ. މޫނަކަށް ކަނދުރާއަކަށް ނުބައްލަވާ ބައްލަވާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވި އެމްއެމްޕީއާރުސީ މައްސަލައޮތީ އޮތްތާގައެވެ.

މިހެން ކިޔާފައި ނުކިޔާނެ ވަކިކަމެއްނެތެވެ. ރަނގަޅުކަމެއް ރަނގަޅުވާކަމެއް ނުފެނެއެވެ. މުއިއްޒު ސަރުކާރުން ކުރާ ކޮންމެ ކަމަކާއެކު އެއްހަމައެއްގައި ނުވަތަ އެއަށްވުރެ މަތީގައި އޮންނަނީ ކޮރަޕްޝަނާއި ހިޔާނާތެވެ. ބޭއިންސާފާއި އިސްރާފެވެ. މަކަރާ ހީލަތާއި ނާގާބިލުކަމެވެ. އަމްދުން އިންތިހާބުތައް ބޯމަތިވުމުން ރައީސް އުޅުއްވަނީ ވަރަށް ވެސް އައްޗިކޮށެވެ. 

ފުލުހުންގެ ޑެޕިއުޓީ ކަމިޝަނަރަކާއި އޭސީޕީ ޝިފާން ސަސްޕެންޑް ކުރަން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކޮމެޓީއަކުން ނިންމިތާ މާގިނަ ދުވަހެއް އަދި ނުވެއެވެ. އޭގެ ކުރިން ކަސްޓަމްސްގެ ޑެޕިއުޓީ ކަމިޝަނަރ އަކުވެސް ސަސްޕެންޑް ކުރަން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކޮމެޓީއަކުން ނިންމިއެވެ. އެންމެ ފަހުން ޕޮލިސް ކޮމިޝަނަރ ނަވީން ހިމެނޭގޮތަށް ފުލުހުންގެ އިސް އޮފިސަރުންތަކެއް ސަސްޕެންޑް ކުރަން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މާލިއްޔިތު ކޮމެޓީން ހުސްވި މަސް ނިމިނިމި އޮއްވާ ވަނީ ފާސްކޮށްފައެވެ. މިފަހަރު ސަސްޕެންޑް ކުރަން ނިންމީ ފުލުހުންގެ ލަޝްކަރުގެ އެންމެ އިސް މީހުންނެވެ. 

ދައުލަތުގެ މުއައްސަސާތަކުން ކޮރަޕްޝަނާއި ފަސާދަ ނައްތާލުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމަކީ ރަނގަޅު ކަމެކެވެ. ކުރަންވެސްޖެހޭ ކަމެކެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު ބަޔަކަށް ފިޔަވަޅުއަޅަން ފާސްކުރުމުގެ ކުރިން ފާސްކުރަން ތިބި މެންބަރުން ތިބީ ކޮރަޕްޝަނާއި ފަސާދައިން ސަލާމަތްވެގެންތޯ އަމިއްލައަށްވެސް ވިސްނާލުން ރަނގަޅެވެ. ކޮރަޕްޝަނާއި ފަސާދަ ނައްތާލުމުގެ ނަމުގައި ކުރާ އެފަދަ ކަންކަމަކީ ބަޔަކު މީހުންގެ ކިބައިން ބަދަލެއް ހިފާލުމަށް ނުވަތަ ވަކިބައެއްގެ ބާރުގެ ދަށަށް ތަންފީޒީ މުއައްސަސާތައް ގެންދިޔުމުގެ ނުބައި ނިޔަތުގައި ކުރާކަމަކަށް ނުވުމަށްވުރެ ވުންގާތެވެ.

ކަންކަން ހިނގާ ގޮތާމެދު ވިސްނާލުމުން ދައުލަތުގެ ޔުނީފޯމް ބޮޑީތަކުގެ އިސްވެރިން ސަސްޕެންޑް ކުރުމަށް ނިންމަމުން ދަނީ މަޖިލީހުގެ ނައިބު ރައީސް އަހުމަދު ނާޒިމް (ނަމިރާ ނާޒިމް) ކޮންޓްރޯލްކުރާ ކޮމެޓީ ތަކަކަށްވުމަކީ ކުޑަ އިއްތިފާގެއް ނޫނެވެ. ހަމައެކަނި މާލިއްޔަތު ކޮމެޓީއަށް ވިސްނާލިޔަސް ރައްޔިތުންގެ ތެރޭގައި ކޮރަޕްޝަނުގެ އިނގިލި ދިއްކުރެވޭ މީހުން އެބަ ތިއްބެވެ. އަމިއްލަ ވިޔަފާރީގެ މަސްލަހަތު ހިމާޔަތްކުރަން މަގާމުގެ ނާޖާއިޒު ފައިދާ ނަގައިގެން ވާދަވެރި ވިޔަފާރިތައް ފުޑާލަން މަސައްކަތް ކުރާ ބަޔަކު މާލިއްޔަތު ކޮމެޓީގައި ތިބިކަމަށް ބުނާ މީހުން މަދެއްނޫނެވެ. 

ހުދު އަހުމަދު ނާޒިމުގެ ނަޒާހަތްތެރިކަމާމެދު މީހުން ސުވާލު އުފައްދައެވެ. 25 އަހަރުގެ ޖަލުހުކުމެއް ތަންފީޒު ކުރަމުން ދަނިކޮށް މައްސަލަ އަލުން ބަލަށް އަމުރުކޮށް ސްޕްރީމް ކޯޓުން ދޫކޮށްލުމުން އެމައްސަލަ އަލުންނުބަލާ އޮތްއޮތުމަކީ އޭނާއަށް ނަޒާހަތްތެރިކަމުގެ ލައިންސަންސް ދިނުމެއް ނޫނެވެ. ނާޒިމަށް ނިސްބަތްވާ ނަމިރާ ކުންފުނި މެދުވެރިކޮށް ހިންގިކަމަށް ތުހުމަތުކޮށް ފުލުހުންނަށް ހުށަހެޅިފައި ހުރިހާ ކޮރަޕްޝަނާއި ހިޔާނާތުގެ މައްސަލަތަކާއި މީހުން ބްލެކްމެއިލް ކުރުވުމަށް ތުހުމަތުކޮށް ހުށަހެނުހާ ޖަރީމާތަކުގެ މައްސަލަތައް ފުލުހުންގެ ރެކޯޑްތަކުން ފޮހެލީތޯވެސް އެތައް ބަޔަކު ސުވާލު ކުރެއެވެ. ނޫނީ އެމައްސަޔަތައް ބެލުމުގެ ހިތްވަރު ފުލުހުންގެ ނެތީތޯ މީހުން ސުވާލު އުފައްދައެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކޮމެޓީތައް ބޭނުންކޮށްގެން ފުލުހުންގެ އިސް އޮފިސަރުންތަކެއް ބަދުނާމުކޮށް އެ މީހުންގެ އަގުވައްޓާލާއިރު ހޯމް މިނިސްޓަރަކީ އަޅެކީއް ކުރާ މީހެއް ހެއްޔެވެ. ޖަވާބުދާރީވުމަށް ފުރުސަތު ނުދީ ކޮމެޓީއަކުން ނިންމާ ކަމަކަށް ފިޔަވަޅު އެޅުމަކީ މުޅި މުއައްސަސާއާއި ފިޔަވަޅުއެޅޭ ބައެއްގެ ކަރާމާތާއި ނަޒާހަތްތެރިކަމަށް ދެވޭ އިޔާދަ ނުކުރެވޭ ވަރުގެ އަނިޔާއެކެވެ. އެބައެއްގެ އަނބިދަރިންނާއި އާއިލާއަށްވެސް ދެވޭ ދާއިމީ އަނިޔާއެކެވެ. އެ ގޮތުން ޕޮލިސް ކަމިޝަނަރ އާއި ޑެޕިއުޓީ ކަމިޝަނަރާއި ސީނިއަރ އެތައް އޮފިސަރުން ކޮށާ ކާޅަށް ކާންދޭއިރު ހޯމް މިނިސްޓަރު އަދާ ކުރާނެ ޒިންމާއެއް ހަމަ ނެތީ ހެއްޔެވެ. 

31 ޑިސެމްބަރ 2030 ގެ ނިޔަލަށް ހާފިޒުކަމުގެ ސަނަދު ހާސިލުކުރާ ތުޅާދޫގެ ފުރަތަމަ ރަށްވެއްސަކަށް އެކި ފަރާތްތަކުން ހުށަހަޅާފައިވާ 130،000 ރުފިޔާގެ ތަފްސީލްތައް ދެއްވީ ތުޅާދޫ ސްޕޯރޓްސް ކުލަބުގެ ރައީސް ޙުސައިން ރަޝީދުއެވެ. ތުޅާދޫގައި ގުރްއާން ހިތުދަސްކުރާ ހާފިޒުންގެ އާރެއް އުފެއްދުމަށް ބާރުއެޅުމުގެ ގޮތުން އިނާމް ހުށަހަލާފައިވަނީ ތުޅާދޫ ސްޕޯރޓްސް ކުލަބުންނާއި ތުޅާދޫގައި ކިޔަވާދިނުމުގެ ހިދުމަތް ކުރައްވާފައިވާ ދެ އަގުހުރި ބޭފުޅެއްގެ ހަނދާނަށެވެ. 

ހުށަހެޅިފައިވާ އިނާމް:

• 31 ޑިސެމްބަރ 2030ގެ ނިޔަލަށް ސަނަދު ހާސިލުކުރާ ތުޅާދޫގެ ފުރަތަމަ ހާފިޒަށް ތުޅާދޫ ސްޕޯރޓްސް ކުލަބުންދޭ 25000.00 ރުފިޔާ
• ގުރްއާން މުދައްރިސް އަލްމަރުހޫމް އިބްރާހީމް ހުސައިންފުޅުގެ ހަނދާނަށް އާއިލާގެ ފަރާތުން 25000.00 ރުފިޔާ
• ގުރްއާން މުދައްރިސް އަލްމަރުހޫމް އިބްރާހީމް ހުސައިންފުޅުގެ ހަނދާނަށް އުފާ ފާގަތި ޕްރައިވެޓް ލިމިޓެޑުން 50000.00 ރުފިޔާ
• ތުޅާދޫގެ ތައުލީމަށް ގިނަ ހިދުމަތްތަކެއް ކޮށްދެއްވި އަލްމަރްޙޫމް އަލީ މުހައްމަދުމަނިކު (އެދުރުބެ) ކަރަންކާއާގެ / ބ.ކުޑަރިކިލު ގެ ހަނދާނުގައި 30000.00 ރުފިޔާ

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކުރީގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނާއިބް ފައިސަލް ނަސީމް ޝަރަފުވެރިކޮށްދެއްވި މި ރަސްމިއްޔާތު އޮތީ02 ޑިސެމްބަރ 2025 ވީ އަންގާރަ ދުވަހުގެ ރޭ 08:30 ގައި ތުޅާދޫ ސްކޫލްގެ މަލްޓި ޕާރޕާސް ހޯލުގައެވެ. މި ރަސްމިއްޔާތަކީ ތުޅާދޫ ސްޕޯރޓްސް ކުލަބުގެ 22 ވަނަ ގުރްއާން މުބާރާތުގެ ނަތީޖާ ފާޅުކޮށް އިނާމު ދިނުމަށާއި ކީރިތި ގުރުއާން ކިޔެވުމުގެ 37 ވަނަ ގައުމީ މުބާރާތުން ތުޅާދޫއަށް ރީތި ނަން ހޯދަދިން ބައިވެރިންނަށް ހިތްވަރުގެ ފިލާ ދިނުމަށާއި ތުޅާދޫ ސްޕޯރޓްސް ކުލަބަށް އަހަރުގެ ގައުމީ ގުރްއާން މުބާރާތުގައި ލިބުނު ކާމިޔާބީގެ އަގު ވަޒަންކުރުމަށް ބޭއްވި ރަސްމިއްޔާތެކެވެ.

މަސްތުވާތެކެތި އެތެރެ ކުރާމީހުންނަށް މަރުގެ ހުކުމް ކުރުމަށް ފާސް ކުރުމާއި ގުޅިގެން އެންމެ ފުރަތަމަވެސް ޑރ. ޒިޔާދު އުފައްދަވާ ސުވާލަކީ މައްސަލައަކީ ޝަރްއީ ހުކުމެއް އެކުލެވޭ ކަމަކަށް ވާއިރު ރާއްޖޭގެ ފަތުވާމަޖްލިސްއާއި އިސްލާމިކް މިނިސްޓްރީއާއި މިކަމުގައި މަޝްވަރާ ކުރެވުނީ ކިހާވަރަކަށް ބާވައޭ ވިދާޅުވެ އުފައްދަވާ ސުވާލެވެ.

ދިވެހި ރަދީފުގައި ވާގޮތުން މަސްތުވާ ތަކެއްޗަކީ އެއްޗެއް ބޭނުންކުރުމުން އަމަލުވާ ކޮންމެ އެއްޗެކެވެ. އެހެންކަމުން މަސްތުވާ ތަކެއްޗަކީ ކޮބައިކަން ސާފުކޮށް އެނގޭނޭހެން ބަޔާންކުރަން ޖެހޭނެއެވެ.

ޝަރުއީ ހުކުމެއް ހިމެނޭ އެވަރުގެ ބޮޑުކަމެއް ނިންމުމުގައި ފާހަގަ ކޮށްލަން ޖެހޭ މުހިންމު ނުކުތާތަކެއް ހުރިކަމަށް ވިދާޅުވަމުން އެ ފަދަ ޝަރްއީ މައްސަލަތަކުގައި އެކަމާ ގުޅުންހުރި މައްސަލާގެ އަސްލަށް ރުޖޫއަ ވާން ޖެހޭނެކަމަށް ވިދާޅުވެ ޑރ. ޒިޔާދު ފާހަގަ ކުރައްވާ ބައެއްކަންކަން ހިއްސާކޮށްލާނަމެވެ.    

ފިގުހު އިލްމުވެރިން ވިދާޅުވާގޮތުގައި މަސްތުވާ ތަކެއްޗަކީ އެއްޗެއް ބޭނުންކުރުމުން މަސްތުކުރުވާ ކޮންމެ އެއްޗެކެވެ. ބުއިމުގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރާ ތަކެއްޗާއި، ކާތަކެއްޗާއި އެނޫން ގޮތް ގޮތަށް ބޭނުންކުރާ އެތައް ބާވަތެއް މަސްތުވާ ތަކެތީގެ ތެރޭގައި ހިމެނެއެވެ. 

މަސްތުވާތަކެތީގެ ތެރޭގައި ބަގުރާ ހިމެނޭނެކަން ޔަގީނެވެ. މާތް ރަސޫލާގެ ހަދީސުން މިކަން ކަށަވަރު ކޮށްދެއެވެ. އަލްއިމާމު މުސްލިމު ރިވާކުރެއްވި ހަދީސެއްގައި ވެއެވެ. މާތް ރަސޫލާ ހަދީސް ކުރެއްވިއެވެ. "މަސްތުވާ ކޮންމެ އެއްޗަކީ ރަލެވެ. އަދި މަސްތުވާ ކޮންމެ އެއްޗަކީ ހަރާމް އެއްޗެކެވެ." 

މަސްތުވާތަކެތި ގަނެ ވިއްކުމުގައިވެސް އޮންނާނީ ވެސް ހަމަ މި ހުކުމެވެ. އަލްއިމާމު ބުހާރީ އާއި މުސްލިމު ރިވާކުރެއްވި ހަދީސެއްގައިވަނީ މާތް ރަސޫލާ ހަދީސް ކުރެއްވިއެވެެ. " ހަމަކަށަވަރުން ﷲ އާއި އެކަލާނގެ ރަސޫލާ، ރާއާއި މުޅަތަކެއްޗާއި އޫރާއި އަޅުކަން ކުރަންގެންގުޅޭ ބުދު ވިއްކުން ހަރާމް ކުރެއްވިއެވެ."

ބަނގުރާ ބުއިމާއި މަސްތުވާތެކެތި ބޭނުންކުރާ މީހުންނަށް، އެކަން ސާބިތުވެއްޖެނަމަ އެކަމުގެ ހައްދުވަނީ އިސްލާމްދީނުގައި ކަޑައަޅުއްވާފައެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މިތަކެތި ގަނެ ވިއްކާ މީހާގެ އުގޫބާތް ދިނުމުގެ މިންވަރު ކަނޑައަޅަން ހާކިމާއަށް ވަނީ ދޫކޮށްލެވިފައެވެ. އެހެންކަމުން މަސްތުވާތަކެތި ވިއްކުމުގެ މައްސަލާގައި ހާކިމާ ހުކުމެއް ކަނޑައަޅުއްވާއިރު މަސްތުވާތަކެތީގެ ހުރިހާ ބާވަތެއް ހިމަނަންވާނެއެވެ. އެހެން އެކަން ނުވެއްޖެނަމަ އެއީ ޝަރްއީ މައްސަލަތަކާއި މެދުވެވޭ ވަރަށް ބޮޑު އިހުމާލެކެވެ. 

އެއްބާވަތެއްގެ މައްސަލަތަކުގައި މިގޮތަށް އިސްތިސްނާ ކުރުމަކީ ހުއްދަވާނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެހެނީ މަސްތުވާތަކެތީ އަސްލަކީ ބަގުރަލެވެ. މިކަމަކީ މިއީ ސީދާ އެތަކެއް ދަލީލުތަކެއް ވާރިދުވެފައިވާ މައްސަލައެކެވެ. މަސްތުވާ ތަކެތީގެ ދެންހުރި ބާވަތްތައް ހަރާމް ކުރައްވާފައިވަނީ ބަގުރަލަށް ގިޔާސް ކޮށްގެންނެވެ. މަސްތުވާތަކެތީގެ އަސްލަކީ ބަގުރަލެވެ. ބަގުރާ އެތެރެކުރާ މީހުން މިކަމުގައި އިސްތިސްނާ ކުރުމަކީ ހަރާމް ކުރައްވާފައިވާ ކަމެއް ހުއްދަ ކުރުމެވެ. ހަރާމް ކުރައްވާފައިވާކަމެއް ހުއްދަ ކުރުމަކީ އެމީހެއްގެ އިމާން ކަމާމެދު ސުވާލު އުފައްދަން ޖެހޭ ވަރުގެ ކަމަކެވެ. 

ދެންއޮތީ މަރުގެ ހުކުމްގެ މައްސަލައެވެ. މަރަށް މަރުހިފުމުގެ މައްސަލާއާއި މެދު ވިސްނާލާއިރު ހާމަވެގެން ދަނީ މީހަކު މަރާލުމުގެ ނިޔަތުގައި މަރުވާފަދަ ވަސީލަތެއް ބޭނުންކޮށްގެން، އެހެން މީހެއްގެ ލޭ ހުރުމަތް ތެރިވެގެންވާ އިންސާނަކު ގަސްތުގައި މަރައިލުމެވެ. މިއީ މަރަށް މަރު ހިފަންޖެހޭ ހާލަތެކެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މިހާލަތުގައި ހުކުމް އިއްވުމުގެ ކުރިން ބަލަންޖެހޭ މުހިންމު ދެ ކަމެއް އޮވެއެވެ. 

1. މަރަށް މަރުހިފުމަށްޓަކައި މުހިންމު 3 ޝަރުތެއް ފުރިހަމަވާން ޖެހެއެވެ.

• ގާތިލުގެ ހިތުގައި މީހަކު މަރާލުމުގެ ގަސްތު އޮތުން 
• އުދުވާނީ ހަމަލާގައިމަރާލެވުނު މީހަކީ ލޭޙުރުމަތް ތެެރިވެގެންވާ މީހެއްކަމުގައިވުން 
• ގަތުލު ކުރުމަށް ޓަކައި ގެންގުޅުނު އާލަތަކީ އާންމުކޮށް މީހަކު މަރައިލެވޭފަދަ އާލަތަކަށްވުން

  2. މީގެ އިތުރުން މަރުގެ ހުކުމް ތަންފީޒު ކުރުން ބިނާވެފައި އޮންނަނީ މަރުވެފައިވާ މީހާގެ ވާރުތަވެރިންގެ ރުހުމާ ނުރުހުމުގެ މައްޗަށްށެވެ. 

• މީހަކު ގަތުލު ކުރުމަށް އާއްމުގޮތެއްގައި ބޭނުން ނުކުރާ ވަސީލަތެއް ބޭނުންކޮށްގެން ގަތުލުކުރުމުގެ ނަޔަތަކާ ނުލައި، ހިންގާ އުދުވާނީ އަމަލެއްގައި ލޭގެ ހުރުމަތް ތެރިކަން ދެމިއޮތް މީހަކު މަރުވުމެވެ. މި ހާލާތުގައި މަރަށް މަރެއް ނުހިފާނެއެވެ.
• މީހަކު ގަތުލު ކުރުމުގެ ގަސްތެއްނެތި ކުރި އަމަލެއްގައި ގަސްތުކުރެވިފައިވާ މީހާނޫން އެހެން މީހަކަށް ގެއްލުމެއްލިބި މަރުވުމެވެ. މިހާލާތުގައި ވެސް މަރަށް މަރެއް ނުހިފާނެއެވެ.

މަރަށް މަރުހިފުމުގެ މައްސަލާގައި އިސްލާމްދީނުގައި ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ހާލަތްތަކަކީ މިއެވެ. މީގެ ތެރެއިން ވެސް ފުރަތަމަ ހާލަތުގައި މަރަށް މަރު ހިފުމުގައިވެސް އިލްމުވެރިން ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ޝަރުތުތައް ފުރިހަމަ ވެގެން ނޫނީ މަރަށް މަރު ނުހިފޭނެއެވެ.

ކަންމިހެން އޮތް އިރު  ޝަރުއުގައި ކަނޑައަޅުއްވާފައިނެތް ކަމެއް ކޮންމެހެން ކަނޑައަޅަން ޖެހިއްޖެނަމަ ކަނޑައަޅަންވާނި ވަރަށް ވިސްނުންތެރިކަމާއެކު، ކަމުގެ ފަންނީ މާހިރުންގެވެސް ލަފަޔާ އެކުގައެވެ. ޝަރްއީ މައްސަލަތަކުގައި މިފަދަ ހާލަތްތައް ކަނޑައަޅަން ވާނީ ޝަރްއީ އިލްމު ލިބިފައިވާ މީހުންނެވެ. މިފަދަ ޝަރްއީ ބޮޑެތި މައްސަލަތަކުގައި މިގޮތް ގޮތަށް ނުބަލާ ކަންކަން ނިންމުމުމަކީ ފަހުން މިކަމުގެ ހިތާމަ އުފުލަން ޖެހިދާނެކަމެވެ. ދުނިޔޭގެ ބޮޑެތި ފިގުހީ މަޖްލިސްތަކުގައި (ފަތުވާ މަޖްލިސް) ތަކުގައި އަލަށް އުފެދޭ ޝަރްއީ ބޮޑެތި މައްސަލަތަކުގައި ގޮތް ނިންމަން ފަސް ހަމަސް ނަގައެވެެ.

ދެން އޮތީ ރާއްޖޭގެ އަދުލުގެ ނިޒާމެވެ. މިފަދަ ބޮޑެތި މައްސަލަތައް ނިންމުމުގެ އިހުތިޔާރު ރާއްޖޭގައި ފަޑިޔާރުންނަށް އެބައޮތް ތޯއެވެ. މިފަދަ ހައްސާސީ މައްސަލަތަކުގައި އެއިރަކު އޮންނަ ބާރަކުން މީހަކު ފުރޭމުކޮށް މަރުގެ ޙުކުމް ތަންފީޒު ކުރުމަކީ ދުރުގައިވާ ކަމަކަށް ނުވެހިގައިދާނެއެވެ. 

ރާއްޖޭގެ އަދުލުގެ ނިޒާމުގެ ފުރިހަމަ މިނިވަންކަން ގާޒީންގެ އަތްމައްޗަށް ލިބިގެން މެނުވީ މިފަދަ ކަންކަން ނިންމަން ހެޔޮނުވާނެއެވެ. އެއްވެސް ފަރާތެއްގެ ނުފޫޒު ފަޑިޔާރުންގެ މައްޗަށް އޮތުމަކީ ޝަރްޢީ ގޮތުން ހުއްދަ ވެގެންވާނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. ރާއްޖޭގެ ޝަރްއީ ނިޒާމުގެ ހާލަތު މީހަކު ކިޔައިދޭކަށް ނުޖެހެއެވެ. ހެޔޮވިސްނޭ ކޮންމެ މީހަކަށް މަންޒަރުތައް ވަރަށް ސާފުކޮށް ހާމަވެގެން ދެއެވެ. 

މަރަށް މަރުގެ ހުކުމް ކޮށްފައި ކިތައް މީހުން މިއަދު ތިބިތޯ ބަލަން އެބަޖެހެއެވެ. ހުކުމް ތަންފީޒު ނުކުރެވި ލަސްވާ ސަބަބުތަކަކީ ކޮބައިތޯ ވެސް ބަލަން ޖެހެއެވެ. އައްނަހުލު ސޫރަތުގެ 43 ވަނަ އާޔަތުގެ ވަހީގެ ބަސްފުޅުގެ މާނާގައި ވަނީ "ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން ނުދަންނަ ކަމުގައި ވާނަމަ، ތިޔަބައިމީހުން އިލްމުގެ އަހުލުވެރިންނާ ސުއާލު ކުރާށެވެ!"

ރަސްމިއްޔާތު ޝަރަފުވެރިކޮށްދެއްވީ ކުރީގެ ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނާއިބު ފައިސަލް ނަސީމެވެ. މި ރަސްމިއްޔާތުގައި ވާހަކަ ދައްކަވަމުން ފައިސަލް ވިދާޅުވީ 49 އަހަރު ގުނަމުންދާ ހިދުމަތްތެރި ތުޅާދޫ ސްޕޯރޓްސް ކުލަބުން އިސްނަގައިގެން ގުރްއާނުގެ ޢިލްމު ފުޅާކުރުމަށްޓަކައި ކުލަބުން ކުރަމުން އަންނަ މަސައްކަތްތަކަށް ޝުކުރު ދަންނަވާ ކަމަށެވެ. އަދި މުބާރާތުގެ ބައިވެރިންނާއި އަދި ބެލެނިވެރިންނާއި ބަައްދަލުވުމުގެ ފުރުސަތު ލިބުމުން ނުހަނު އުފާކުރާ ކަމަށާއި ތުޅާދޫ އަކީ ތައުލީމާއި އަދި މަސައްކަތްތެރި ކަމަށް ނުހަނު އިސްކަންދޭ ރައްޔިތެއް ދިރިއުޅޭ ރަށެއްކަމަށާއި އެރަށަށް ވަޑައިގަތުމުން ތުޅާދޫގެ ލޮބުވެތި ރައްޔިތުން ކިޔުއްވި ހޫނު މަރުބަޔާއި ދެއްވިމެހުމާން ދާރީއަށް ޝުކުރު ދަންނަވާ ކަމަށެވެ.

ތުޅާދޫ ސްޕޯރޓްސް ކުލަބުގެ 22 ވަނަ ގުރްއާން މުބާރާތުގެ ނަތީޖާ ފާޅުކުރުމަށާއި ކީރިތި ގުރުއާން ކިޔެވުމުގެ 37 ވަނަ ގައުމީ މުބާރާތުން ތުޅާދޫއަށް ރީތިނަން ހޯދަދިން 2 ބައިވެރިންނަށް ހިތްވަރުގެ ފިލާ އާއި ތުޅާދޫ ސްޕޯރޓްސް ކުލަބަށް މި އަހަރުގެ ގައުމީ ގުރްއާން މުބާރާތުގައި ލިބުނު ފަޙުވެރިވެރި ގައުމީ ކާމިޔާބީގެ ހިއްސާދާރުންގެ އަގުވަޒަންކުރުމުގެ ގޮތުން މޫސާ ނުސައިރު، މިރިހިގަސްދޮށުގެ، ބ. ތުޅާދޫ، ތުޅާދޫ ކައުންސިލް، ތުޅާދޫ ސްކޫލް އަދި ބ. އަތޮޅު ކައުންސިލަށް ޝުކުރުގެ ފިލާ ހަދިޔާކުރުމަށް ކުލަބުން އިންތިޒާމްކޮށް ކުރީގެ ނާއިބު ރައީސް ފައިސަލް ނަސީމް ޝަރަފުވެރިކޮށްދެއްވި މި ކުލަގަދަ ރަސްމިއްޔާތުގައި ޖުމްލަ 51 ފަރާތަކަށް ވަނީ ހަނދާނީ ލިޔުމާއި، އިނާމް، ޓްރޮފީ އަދި ޝީލްޑް އަރުވާފައެވެ.

ވަކި މީހަކު ބުނީމާ ބުނާހާ ގޮތަކަށް އެމްޑީޕީއެއް ނުހިނގާނެއެވެ. ނުވެސް ހިންގޭނެއެވެ. އެމްޑީޕީއަކީ ތަބަކަށްލާފައި މަގާމުދޭ ޕާޓީއެއް ނޫނެވެ. ހުރިހާ ފަށަލައެއްގައި ވެސް އެމްޑީޕީގައި ތިބޭނީ އިންތިހާބީ މީހުންނެވެ. ޕާޓީގެ ރައީސާއި، ޗެއާޕާސަނާއި ގައުމީ ހިންގާ ކޮމެޓީއާއި ގައުމީ މަޖިލީހުގައި ވެސް ތިބޭނީ އިންތިހާބީ މީހުންނެވެ. ކޮންމެ ދާއިރާއަކަށް ރައީސަކާއި ކޮންގްރެސްއިން އިންތިހާބުކުރާ 15 މެންބަރުން ހިމެނޭ ގޮތަށް ވާދަވެރި އިންތިހާބުތަކެއްގެ ތެރެއިން ގައުމީ މަޖިލީހެއް ހޮވާފައި އޮންނަ ޕާާޓީއަކީވެސް އެމްޑީޕީއެވެ.

ޕާޓީގެ ރައީސްއާއި ޗެއަރޕާސަނަކީ ޕާޓީގެ ހުރިހާ މެންބަރުންނަށް ހުޅުވާލައިގެން ބާއްވާ އިންތިހާބަކުން ހޮވާފައި ތިބޭ ބައެކެވެ. ގޮފިތަކުގެ ހިންގާ ކޮމެޓީއާއި ދާއިރާގެ ރައީސުންނަކީ އެބައެއްގެ ތެރޭގައި ބާއްވާ ވާދަވެރި އިންތިހާބުތަކުން ހޮވާފައި ތިބޭ ބައެކެވެ. ޕާޓީގެ އެތެރޭގެ ކޮމެޓީތަކަށް ވެސް މީހުން ކަނޑައަޅަނީ ގައުމީ މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅާ ފާސް ކޮށްގެންނެވެ.

އެމްޑީޕީގެ ކޮންމެ ފެންވަރެއްގެ ސިޔާސީ މަގާމަކީވެސް ކޮންމެ މެންބަރަކަށް ވެސް އިންތިހާބު ވެގެން އާދެވޭ ގޮތަށް ހުޅުވިފައިވާ މަގާމު ތަކެކެވެ. ޕާޓީގެ ރައީސް އާއި ޗެއާރޕާސަން ރުހުނަސް ނުރުހުނަސް ވާދަވެރި އިންތިހާބުތަކުގައި ވާދަކޮށްގެން ކޮންމެ ފެންވަރެއްގެ މަގާމަކަށް ކޮންމެ މެންބަރަކަށްވެސް އައުމުގެ ފުރުސަތު ތައްމިނަށް އެމްޑީޕީގައި ހުޅުވިފައިވެއެވެ. ޕާޓީގެ މަގާމުތަކަށް އިސްކުރާނެ މީހުން ނިންމާނީ އިންތިހާބުތަކުގައި މެމްބަރުންނެވެ. 

އެމްޑީޕީ އަކީ ވަކި މީހެއްގެ މުށުތެރޭގައި ފިތިފައި އޮތް ޕާޓީއެއް ނޫނެވެ. އެމްޑީޕީއަކީ ވަކި މީހެއްގެ ނުވަތަ ވަކިބައެއްގެ ގަޔަށް ހެޔޮވަރަށް ފަހާފައިވާ ކޯޓެއްވެސް ނޫނެވެ. ވަކި މީހެއްގެ ނުވަތަ ވަކި އާއިލާއެއްގެ ބާރާއި ސިޔަާސީ ލެގަސީ ނަގަހައްޓާ ދަމަހައްޓަން މަސައްކަތްކުރާ ޕާޓީއެއްނުމެ ނޫންމެއެވެ. އެމްޑީޕީއަކީ ވަކި ބައެއްގެ ސިޔާސީ އައްޑަނައެއްވެސް ނޫނެވެ. އެފަދަ ގޮތަކަށް ބަޔަކު އަތްގަދަކޮށް އެމްޑީޕީ ހިސޯރުކުރާކަށް މެންބަރުން ފުރުސަތެއް ނުދޭނެއެވެ. އެމްޑީޕީ ސިޔާސީ ހަތިޔާރަކަށް ހަދައިގެން މަވެތިކަން ދައްކަންއުޅޭ ނަމަ އެކަމާ ނުބެހެވޭނެ ހަމަ އެކަކުވެސް އެމްޑީޕީއަކު ނުހުންނާނެއެވެ.

އެމްޑީޕީގެ މެމްބަރުންގެ ގޮތުގައި ތިބޭނީ ފިސާރި މިނިވަން މެމްބަރުންނެވެ. އެ މީހަކު ދެކޭގޮތް ހާމަކުރަން ފަސްޖެހޭ އެކަކުވެސް ނުހުންނާނެއެވެ. ބޭނުން އެއްޗެއް ލިޔަންވެސް ލިޔާނެއެވެ. ކިޔަންވެސް ކިޔާނެއެވެ. ދިމާއަށް ބުނަންވެސް ބުނާނެއެވެ. އެއީ އެމްޑީޕީއެވެ. ސިއްރުކޮށް ފޮރުވާކަށް އޮތް އެއްޗެއް އެމްޑީޕީއަކު ނުއޮންނާނެއެވެ. ހިޔާލު ތަފާތުވުންތަކާ ވަޒަން ހަމަ ތިލަފަތާއެކު ރަންރީދޫ ކުލައިގައި އެންމެ ނަން ހިނގާ ޕާޓީގެ ގޮތުގައި 20 އަހަރު އެމްޑީޕީ ދެމިއޮތީ ދެބަސްވުމުގެ ތެރެއިން އެއްބަސްވުމުގެ ހިއްވަރު ހުރީމައެވެ. 

ސަރުކާރުން ލޯލާރިއެއްވެސް ހަރަދުނުކޮށް ހިއްކާ ނިންމާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވެ ރާޖޫ ކުންފުންޏާ ހަވާލުކުރީ އެތައް ހެކްޓަރ ބިމަކާ ލާޖައްސާފައެވެ. ވީގޮތެއްވެ އެއްބަސްވުން ބާތިލުކޮށް މުއާމަލާތް ދިޔަގޮތް ދެނަހުރި މީހަކުނެތެވެ. ގެއްލުމުގެ ބަދަލުގައި ދައުލަތަށް އަދާކުރަން ޖެހެނީ ކިހާވަރެއްގެ ކޮންޒިންމާއެއް ކަމެއްވެސް ނޭގެއެވެ. ޔަގީނުން ވެސް ރާޖޫ ކުންފުންޏާއެކުވީ އެއްބަސްވުން ބާތިލުކުރުމުން ދައުލަތުން އުފުލަންޖެހޭ ބޮޑު ޒިންމާއެއް ނެތިއެއް ނުދާނެއެވެ.

އަތްގުޅިނުކާވަރުގެ ބޮޑު ލޯނެއް އެޗްޑީސީން ނަގައިގެން ބޭރުގެ ދެކުންފުންޏަކާއި ހަވާލުކޮށްގެން ރަސްމާލެ ހިއްކިމާ ސަރުކާރުން ލޯލާރިއެއްވެސް ހަރަދު ނުވަނީހެއްޔެވެ. ހަމަ ގައިމުވެސް އެޗްޑީސީއަކީ ސައްތައިންސައްތަ ސަރުކާރު ކުންފުންޏެކެވެ. އެޗްޑީސީން ކުރާ ކޮންމެ ހަރަދަކީ ސަރުކާރުން ކުރެވޭ ހަރަދެކެވެ. އެޗްޑީސީން ނަގާ ކޮންމެ ލޯނެއްގެ ޒިންމާއަކީ ސަރުކާރުން އުފުލަންޖެހޭނެ ޒިންމާއެކެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ ކަންބޮޑުވުމަކީ އެޗްޑީސީން ނުވަތަ ސީދާ ސަރުކާރުން ހަރަދު ކުރުމެއް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުންގެ ކަންބޮޑުވުމަކީ އެހާ ބޮޑު ހަރަދެއްކޮށްގެން ރަސްމާލެ ހިއްކާ ހިއްކުމެވެ. ރަސްމާލެ ހިއްކުމަށް ކުރާ ބޮޑު ހަރަދުނުކޮށް ރައްޔިތުންނަށް ހިޔާވަހިކަން ހޯދާދެވެން އޮއްވާ އެކަން ނުކޮށް ރަސްމާލެ ހިއްކާ ހިއްކުމަކީ ރައްޔިތުންގެ ކަންބޮޑުވުމެވެ. 

ސަރުކާރުން އެތައް ހަރަދެއްކޮށްގެން ހުޅުމާލެއާއި ގުޅީފަޅާއި ތިލަފުއްޓާއި ގިރާވަރުފަޅާއި އުތުރުތިލަފަޅުން އެތައް ހެކްޓަރެއްގެ ބިންއޮތީ ހިއްކާފައެވެ. އެތަންތަނަކީ ފަސޭހަކަމާއެކު މާލެއާއި ގުޅާލެވެން އޮތްތަންތަނެވެ. ރައީސް މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އެރިއިރު ހުޅުމާލެއާއި ގުޅީފަޅާއި ގިރާވަރުފަޅުން މާލޭގެ ރައްޔިތުންނަށް 9 ހާހަށްވުރެ ގިނަ ގޯތި އޮތީ ދީފައެވެ. އެ 9ހާސް ގޯއްޗަށް ބޭނުންވާ ބިމުހެ ތެރެއިން އެންމެ ހަސަތޭކަ ގޯތިނޫން ހުރިހާ ގޯއްޗަކަށް ބޭނުންވާ ބިން އޮތީ ހިއްކާފައެވެ. އަނެއްކޮޅުން ބިންވެރިޔާ ސްކީމްގެ ދެވަނަ ބުރެއް އުތުރުތިލަފަޅުން ހިއްކި ބިމުން ގޯތި ދިނުމަށް އޮތީ އިއުލާނުކޮށްފައެވެ. 

ވެރިކަމަށް އިސްވުމާއެކު މުއިއްޒު ކުރައްވަން އޮތް ފުރަތަމަ ކަމަކީ ނުހިކި އޮތް 600 ގޯއްޗަށް ބޭނުންވާ ބިން ހިއްކާ ގޯތިތައް ހަވާލުކޮށްލުމެވެ. އެއާއިއެކު ހުޅުމާލެއާއި ގުޅިފަޅާއި ގިރާވަރުފަޅުން ހިއްކި ބިމުން ގޯތި ދީފައިވާ ސަރަހައްދުގެ މަގުތައް ހަދާ، ކަރަންޓާއި ފެނާ ނަރުދަމާގެ ހިދުމަތް ގާއިމު ކުރުމެވެ. ސްކޫލާއި މިސްކިތާއި އެނޫންވެސް އިޖުތިމާއީ އަސާސީ ހިދުމަތްތައް ގާއިމުކުރުމެވެ. ބިންވެރިޔާ ސްކީމްގެ ދެވަނަ ފިޔަވަހީގެ ދަށުން އުތުރުތިލަފަޅުން ހިއްކި ބިމުން ގޯތި ހޯދަން އެދިފައިވާ މީހުނަށް ގޯތި ދިނުމެވެ. އުތުރުތިލަފަޅާއި ގިރާވަރުފަޅާ ހަމައަށް ބްރިޖުން ގުޅާލުމެވެ. 

ފުށިދިއްގަރުފަޅު ހިއްކައިގެން ކަނޑުއަޑީ ޓަނަލަކުން މާލެއާ ގުޅާލާ ރަސްމާލޭގެ ނަނާ ހުވަފެން ދެއްކުމަށްވުރެ ކުރެވޭވަރުގެ ކަމެއްކޮށްގެން ނަތީޖާ ނެރެދޭން އުޅުނުނަމަ މިހާރު އޮތީހީ އެތައްހާސް ބަކަށް ހިޔާވަހިކަން ލިބިފައެވެ. ދަރާވިކިގެން ދުނިޔޭގެ އެންމެ ބޮޑު ޖައްރާފު ގެނެސްގެން ހިއްކާ ރަސްމާލެއަކުން ރަަައްޔިތަކަށް އައުވާ އުންމީދެއްނެތެވެ. ޒަމާންތަކަކަށް ގައުމު ދަރުވާލައިގެން ރަސްމާލެ ހިއްކުމަކީ ލޫޓުވާލުމަށް ހިންގާ ބޮޑުސްކޭމެއް ކަމަށް ދެކެނީ މަދު ބަޔަކު ނޫނެވެ.  

ދައުލަތުގެ ހަރަދު ކުޑަކުރުމުގެ ގޮތުން ކުރީގެ ރައީސުންނަށް އިނާޔަތް ދިނުމުގެ ގާނޫނަށް ބޮޑެތި އިސްލާހުތަކެއް މިޙާރުވަނީ ގެނަސްފައެވެ. ގެނައި އިސްލާހުތަކާގުޅިގެން ކުރީގެ ރައީސުންނަށް ދައުލަތުން ކުރާ ހޭދަ ވަރަށް ބޮޑުތަނުން ވަނީ ކުޑަވެފައެވެ. ކުރީގެ ރައީސުންނަށް ދައުލަތުން ކުރާ ހޭދަ ބޮޑުތަނުން ކުޑަކުރި ނަމަވެސް މިހާތަނަށް ދައުލަތުން އެއްވެސް އިނާޔަތެއް ލިބިވަޑައި ނުގަންނަވާ ކުރީގެ ނައިބު ރައީސުންނަށް އިނާޔަތް ދޭގޮތަށް ގާނޫނަށްވަނީ އިސްލާހު ގެނެސްފައެވެ. އެގޮތުން ކޮންމެ މަހަކު 30،000ރ. އާއި ރާއްޖެއިން ބޭރުންނާއި ރާއްޖެ އިން ސިއްހީ ހިދުމަތް ކުރީގެ ނައިބު ރައީސުނަށް ދައުލަތުން ހަމަޖެހިގެން ދާނެއެވެ. ގާނޫނުގެ ދަށުން އިނާޔަތް ލިބޭނީ ފަސް އަހަރުގެ ރިޔާސީ ދައުރެއް ފުރިހަމަ ކުރައްވާފައިވާ ނައިބު ރައީސުންނަށް އެކަނި ކަމަށްވެސް އިސްލާހުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ.

ރާއްޖޭގައި 2007 ވަނަ އަހަރު އަމަލު ކުރަން ފެށި ގާނޫނު އަސާސީގެ ދަށުން ރާއްޖޭގައި މިހާތަނަށް ހަ ބޭފުޅަކު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބުކަން ކުރައްވައިފިއެވެ. ރައީސް ނަޝީދުގެ ނައިބު ރައީސްގެ ގޮތުގައި ހުންނެވީ ޑރ. މުހައްމަދު ވަހީދެވެ. ރައީސް ވަހީދުގެ ނައިބު ރައީސަކީ މުހައްމަދު ވަހީދުއްދީނެވެ. ރައީސް ޔާމީނުގެ ނައިބު ރައީސުންގެ ގޮތުގައި ޑރ. މުހައްމަދު ޖަމީލް އަހުމަދާއި އަހުމަދު އަދީބާއި އަބްދުއްލާ ޖިހާދު ތިއްބެވިއެވެ. ރައީސް ސޯލިހުގެ ނައިބު ރައީސްގެ ގޮތުގައި ހުންނެވީ ފައިސަލް ނަސީމެވެ. 

ކުރީގެ ނައިބު ރައީސުންގެ ގޮތުގައި 6 ބޭފުޅުން ތިއްބެވި ނަމަވެސް އެބޭފުޅުންގެ ތެރެއިން މަގާމުގައި ފުރިހަމަ ރިޔާސީ ދައުރެއް ފުރިހަމަ ކުރެއްވުނު ހަމަ އެކަނި ބޭފުޅަކީ ރައީސް ސޯލިހުގެ ނައިބު ރައީސް ފަައިސަލް ނަސީމެވެ. އެއްވެސް އެހެން ބޭފުޅަކަށް މަގާމުގައި ރިޔާސީ ދައުރެއް ފުރިހަމައެއް ނުކުރެއްވުނެވެ. އެހެންކަމުން ކުރީގެ ރައީސުންނަށް އިނާޔަތް ދިނުމުގެ ގާނޫނުގެ ދަށުން މާލީ އިނާޔަތާއި ރާއްޖެއިން ބޭރުންނާއި ރާއްޖެ އިން ސިއްހީ ހިދުމަތް ލިބިވަޑައިގަންނަވާނެ ހަމައެކަނި ބޭފުޅަކީ ރައީސް ސޯލިހުގެ ނައިބު ރައީސް ފަައިސަލް ނަސީމެވެ. ފައިސަލް ނަސީމަށް އެލިބިވަޑައިގަތީ ވަފާތެރިވުމުގެ އިނާމެވެ.

ފައިސަލް ނަސީމަކީ ދީނީކަންކަން ކުރިއެރުވުމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް މަސައްކަތްޕުޅުތަކެއް ކުރައްވާފައިވާ ބޭފުޅެކެވެ. އެގޮތުން ކާށިދޫ ދާއިރާ އާއި ފުވައްމުލަކަށް އަމާޒުކޮށްގެން ސިލްސިލާ ދީނީ ދަރުސްތަކެއް ވަނީ ބާއްވާ ދެއްވާފައެވެ. ފުވައްމުލަކާއި ކާށިދޫ ދާއިރާ ހިމެނޭހެން 5 ގުރުއާން ކުލާހެއް ވަނީ ގާއިމް ކުރައްވާފައެވެ. 1 ވަނަ އަންނަ ފަރާތަކަށް އުމްރާ ދަތުރެއް ދޭގޮތަށް، ކާށިދޫ ދާއިރާ އާއި ފުވައްމުލަކުގައި 7 ގުރުއާން މުބާރާތެއް ވެސް ފައިސަލް ވަނީ ބާއްވާ ދެއްވާފައެވެ.

ފައިސަލް ނަސީމް ތުޅާދުއަށް ވަޑައިގެން ޝަރަފުވެރިކޮށްދެއްވާ "މި މުބާރާތަކީ ބ.ތުޅާދޫ ރައްޔިތުންގެ ހިތްތަކުގައި ކީރިތި ގުރްއާން ކިޔެވުމަށް ލޯބިޖެއްސުމާއި، ގުރްއާން ހިތުދަސްކުރުމަށާއި، ތަޖްވީދުމަގަށް ގުރްއާން ކިޔެވުމަށާއި، ކީރިތި ގުރްއާނުގެ ޢިލްމު އުނގެނުމާއި އަދި އުނގަންނައިދިނުމުގެ ރޮނގުން ކުރިއަށް ދިއުމަށް ހިތްވަރުދިނުމުގެ އިތުރުން ކީރިތި ގުރްއާން ކިޔެވުމުގެ ގައުމީ އަދި ބައިނަލްއަގުވާމީ މުބާރާތްތަކަށް ބޭނުންވާ ބައިވެރިންގެ އާރެއް އުފެއްދުމުގެ މާތް މަގުސަދުގައި ތުޅާދޫ ސްޕޯރޓްސް ކުލަބުން 2003 ވަނަ އަހަރު ބާއްވަންފެށި މުބާރާތެއް" މީޑިއާ ކޯޑިނޭޓަރ ޢަބްދުއްލާ ސިރާޖު ވިދާޅުވީއެވެ.

ކުލަބުގެ އިދާރާ ބްލޫސްޓަރ ގައި 196 ބައިވެރިންނާއިއެކު 20 ނޮވެމްބަރ އިން 22 ގެ ނިޔަލަށް  ކުރިއަށް ދިޔަ މި އަހަރުގެ ގުރްއާން މުބާރާތް ނިންމުމުގެ ރަސްމިއްޔާތުގެ ޝަރަފުވެރި މެހެމާނެއްގެ ގޮތުގައި ވަޑައިގަތުމަށް ނާއިބު ރައީސް ފައިސަލަށް ލިބިވަޑައިގެންނެވި ދަޢުވަތު ގަބޫލުކުރައްވާ އެމަނިކުފާނު ތުޅާދޫއަށް ވަޑައިގަންނަވާ ގޮތަށް ވަނީހަމަޖެހިފައެވެ. މި ރަސްމިއްޔާތު ފެށުމަށް ހަމަޖެހިފައިވަނީ 02 ޑިސެމްބަރ 2025 ވާ އަންގާރަ ދުވަހުގެ ރޭ 08:00 ގައި ތުޅާދޫ ސްކޫލްގެ މަލްޓިޕާރޕާސް ހޯލުގައެވެ.

އާރލީ ފައުންޑޭޝަން ސްޓޭޖްގެ ބައިވެރިންނަށް މުބާރާތުގައި ބައިވެރިވި ކަމުގެ ހަނދާނީ ލިޔުން، ފައުންޑޭޝަން ސްޖޭޖް، ކީ ސްޓޭޖް 1، ކީ ސްޓޭޖް 2، ކީ ސްޓޭޖް 3، ކީ ސްޓޭޖް 4، ކީ ސްޓޭޖް 5 އަދި 19 އަހަރުން މަތީގެ ކެޓަގަރީއިން މުބާރާތުގެ ފޮތުން އަދި ހިތުން ކިޔެވުމުގެ ބައިން 1 ވަނަ، 2 ވަނަ އަދި 3 ވަނަ ހާސިލުކުރާ ބައިވެރިންނަށް ހަނދާނީ ލިޔުން އަދި ޓްރޮފީ، ފޮތުން އަދި ހިތުން ކިޔެވުމުގެ ބައިން މުޅިމުބާރާތުގެ 1 ވަނަ، 2 ވަނަ އަދި 3 ވަނަ ހާސިލުކުރާ ބައިވެރިންނަށް ހަނދާނީ ލިޔުން އަދި ޓްރޮފީ، ފޮތުން  ކިޔެވުމުގެ ބައިން އަދި ހިތުން ކިޔެވުމުގެ ބައިން މުޅިމުބާރާތުގެ 1 ވަނަ ހާސިލުކުރާ 2 ބައިވެރިންނަށް ކުލަބުގެ ބާނީ އަލްމަރްހޫމް މުހައްމަދު އަބޫބަކުރު (ކުޑަބެ)، ކަންމަތީގެ، ބ.ތުޅާދޫ ގެހަނދާނުގައި ދެވޭ ވާދައިގެ އައްޑަނަ ހަވާލުކުރުން ވެސް މި ރަސްމިއްޔާތުގައި އޮންނާނެއެވެ.

މީގެ އިތުރުން، މިކުލަގަދަ ރަސްމިއްޔާތުގައި ކީރިތި ގުރުއާންކިޔެވުމުގެ 37 ވަނަ ގައުމީ މުބާރާތުގައި ވާދަކޮށް ތުޅާދޫއަށް ރީތި ނަން ހޯދައިދިން ތުޅާދޫ ސްޕޯޓްސް ކުލަބުގެ ފަރާތުން ބައިވެރިވި މުހައްމަދު އާރިކު އަހުމަދު ސޯލިހާއި ތުޅާދޫ، ރަވްލަތުލް އަތުފާލި ޤުރްއާން ކުލާހުން ބައިވެރިވި އަލްމާ އަހުމަދު އަސްލަމްގެ ކާމިޔާބީގެ އަގުވަޒަންކުރުމުގެ ހިތްވަރުގެ ފިލާ އަދި ކުލަބުގެ 48 އަހަރުގެ ދިގު ތާރީހުގައި ހާސިލުކުރި މަތީ ފެންވަރުގެ ގައުމީ  ކާމިޔާބީގައި ސާމިލުވި އިހުލާސްތެރި ހިދުމަތްތެރި ހިއްސާދާރުންނަށް ޝުކުރުގެ ފިލާ ހަވާލުކުރުން ވެސް އޮންނާނެއެވެ.

މިހާރު ގާނޫނު ބުނާ ގޮތުން ކުރީގެ ރައީސުންގެ ތެރެއިން މާލީ އިނާޔަތް ލިބި ވަޑައިގަންނަވާނީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަން އެއް ދައުރު ކުރައްވާފައިވާ ބޭފުޅަކަށެވެ. އެހެން ކަމުން ދައުރެއްގެ ރައީސްކަން ނުކުރައްވާތީ ރައީސް ނަޝީދާއި ރައީސް ވަހީދަށް ދައުލަތުން ކުރީގެ ރައީސުންނަށްދޭ މާލީ އިނާޔަތެއް ލިބިވަޑައެއް ނުގަންނަވާނެއެވެ. 

ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަން އެއް ދައުރު ކުރައްވާފައިވާ ބޭފުޅަކަށް މާލީ އިނާޔަތެއްގެ ގޮތުގައި ކޮންމެ މަހަކު 50،000ރ. ދައުލަތުން ދޭން ވާނެ ކަމަށް އިސްލާހުގައި ބުނެއެވެ. ކުރީގެ ރައީސުންނަށް އިނާޔަތް ދިނުމުގެ ގާނޫނަށް ގެނައި އިސްލާހުގައި އެއް ދައުރަށް ވުރެ ގިނަ ދައުރު އަދާކުރައްވާފައިވާ ބޭފުޅަކަށް، މާލީ އިނާޔަތެއްގެ ގޮތުގައި ކޮންމެ މަހަކު 75,000ރ. ދައުލަތުން ދޭން ވާނެކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ.

އެހެން ނަމަވެސް ރައީސްކަން ކުރައްވާފައިވާ ބޭފުޅަކު ދިރިއުޅުއްވާނެ ތަނަކަށް ހިނގާ ހުރިހާ ހަރަދުތައް ހަމަޖެއްސުމަށްޓަކައި ކޮންމެ މަހަކު 50,000ރ. އާ ހަމައަށް ދައުލަތުން ފައިސާ ހަމަޖައްސައިދޭން ވާނެ ކަމަށް ގާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައި އޮތުމުން ރައީސް ނަޝީދާއި ރައީސް ވަހީދަށް ވެސް ދިރިއުޅުއްވާނެ ތަނަކަށް ހިނގާ ހުރިހާ ހަރަދުތައް ހަމަޖެއްސުމަށް ދައުލަތުން ފައިސާ ލިބިވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ. 

ގާނޫނަށް އައި ބަދަލާ ގުޅިގެން އެއް ދައުރު ރައީސްކަން ކުރައްވާފައިވާ ރައީސަކަށް ދައުލަތުން މަހަކު ލިބި ވަޑައިގަންނަވާނީ ގިނަވެގެން އެއްލައްކަ ރުފިޔާއެވެ. ދެ ދައުރު ދައުރު ރައީސްކަން ކުރައްވާފައިވާ ރައީސަކަށް ގިނަ ވެގެން މަހަކު ލިބި ވަޑައި ގަންނަވާނީ 125000.00 ރުފިޔާއެވެ. 

ކުރީގެ ރައީސުންގެ އޮފީސް ހިންގުމުގެ ހަރަދަށް ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން ކޮންމެ މަހަކަށް ދޭ ފައިސާ ދިނުން ގާނޫނަށް ގެނައި އައު އިސްލާހުގެ ދަށުން ނިމުމަކަށް އައީއެވެ. އަނެއްކޮޅުން ކުރީގެ ރައީސަކު ރިޔާސީ ދެވަނަ ދައުރަކަށް އިންތިހާބުވެއްޖެ ނަމަ ނުވަތަ ދައުލަތުގެ އެ ނޫން މަގާމެއް އަދާކުރައްވާ ނަމަވެސް އެ މުއްދަތަށް ކުރީގެ ރައީސުންގެ އިނާޔަތް ލިބިވަޑައެއް ނުގަންނަވާނެއެވެ. 

އެމްޑީޕީގައި ތިބި މީހުންގެތެރެ ބައިބައި ވިޔަނުދީ ހިފެހެއްޓުމަށް ވުރެ ބޮޑަށް އިސްކަން ދިނީ ރޫލާލަން ނިކުތް މީހުން އެތެރެ ކުރުމަށެވެ. ބޮޑު ދެ އިންތިހާބު އެމްޑީޕީއަށް ގެއްލުމުގެ ސަބަބު މެދުވެރިކުރި މީހުން އަނބުރާ އެމްޑީޕީގެ ތެރެއަށް ގެނައުމަށް ހުރީކީ އަމަށަކު ފޯރިއެއް ނޫނެވެ. އެމްޑީޕީ އެކަތިގަނަޑަކަށް ހެދުމަށްޓަކައި އެމްޑީޕީ ރޫޅާލަން އެމްޑީޕީއާއި ވަކިވެގެން ދިޔަ މީހުން ކޮންމެހެންވެސް ނުގެނެސް އެކަތި ގަނަޑަކަށް ވާން އޮތް ކަމަކަށް ނުވިއެވެ.

ރޫޅާލަން ނިކުތް މީހުން ރޫޅާލަން ނިކުތީ ބަރުލަމާނީ ޖަޒްބާތުގައި ވަކި މީހަކަށް ބާރުވެރިކަން ނުލިބުމުންކަން ހަމަ ރަނގަޅަށް އެނގޭނެއެވެ. ފުޅުވަކަށް ނެތް ވެރިކަމެއް އެމްޑީޕީގައި އޮތުމަކަށް ފުލު ވަކު ޓީމު ބޭނުން ނުވާނެކަން ވެސް ހަމަ ރަނގަޅަށް އެނގޭނެއެވެ. ސިޔާސީ ގޮތުން އަރާނެ ގެ ހުސްވެފާ ތިއްބާ އެމްޑީޕީން ޒައިތޫނި ފަތްކޯޅި ދިއްކޮށްލުމުން ޝަރުތެއްނެތި އެނބުރި އައީ ދަނަޑިވަޅުބަލާ އެނގަކުރި ހިފަންކަން ނޭގުނުކަމީ ދެރަކަމެކެވެ. 

އެންމެ ފަހުން އޮތް އެމްޑީޕީ ސަރުކާރުގައި އިސްކޮށް އުޅުނު މީހުންގެ ތެރެއިން ރޫޅާލަން ނިކުތް މީހުންނާ ބައިއަތު ނުހިފާ މީހުނަށް އެކިޒާތުގެ ނުބައި ތުހުމަތުތައް އަޅުވާ ބަދުނާމް ކުރުމުގައި މިހާރުވެސް ފުލުވަކު ޓީމް ރޭނިދި ނުނިދައެވެ. ހިނގަމުންދާ ސަރުކާރުގެ ކޮރަޕްޝަނާއި ފަސާދައިގެ ވާހަކަ ދެއްކުމަށްވުރެ ކުރީ ސަރުކާރުގެ ނުބައި ވާހަކަ ފުލުވަކު ޓީމުން ދައްކާލެއް މިހާރުވެސް މާ ގިނައެވެ. އެކަމަކު އެނބުރިއައީ އެމްޑީޕީ އެކަތިގަޑަކަށް ހަދާށޯލާއެވެ.

ރަނގަޅު ތިން ފަޅިއަށް އެމްޑީޕީ ފަޅައިގެން ދިޔަ ވަގުތުބަލާ އެނބުރިއައިސް ހިންގާލަށް އައި ޗެއަރޕާސަނަށް ބައިއަތުހިފާ ރަނަގަޅަށް ފިކުރެއް ދިރުވާލި ގޮތުން އޭނާގެ އަތުގައިއޮތް ހިންގުމުގެ ބާރުވެސް ރީތި ގޮތުގައި ދުއްވާލީއެވެ. ހުރިހާވެސް ބޭނުމަކީ ފުޅުވަކު ޓީމަށް ބާރުނެގުމެވެ. ހިންގާލަން އައި ބްރޯ ހައިސިއްޔަތެއް ނެތި ބާކީކޮށް ދަނޑުން ބޭލިލެއް ކިހާ މޮޅުހެއްޔެވެ. 

އަލީ އާޒިމް އެމްޑީޕީއާ ފުރަތަމަ ގުޅުނީ ޑީއާރުޕީ ރޫޅިގެން އެމްޑީޕީއަށް ގުޅުނު މީހުންގެ ތެރެއިން މީހެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެމްޑީޕީގެ ޕާލަމެންޓަރީ ގްރޫޕްގައި މަސައްކަތްތަކެއް ކުރުމަށްފަހު އެމްޑީޕީ ޕީޖީލީޑަރގެ ހައިސިއްޔަތުގައި ހުރެ އިދިކޮޅަށްވުރެ އިދިކޮޅު ވެގެން އުޅުމަށް ފަހު އެމްޑީޕީ ރޫޅަންލަން ނިކުތް މީހުންގެ ތެރޭގައި އަލީ އާޒިމް ހިމެނި އެމްޑީޕީ ދޫކޮށްލީ އެމްޑީޕީއަކީ ވަގުންގެ ނެޓްވޯކެއް ކަމުގެ ހުތުރު ނަން އެޅުވުމަށް ފަހުގައެވެ. އެމްޑީޕީ ނޫން ގޮތެއް ހޯދަން ހުއްޓާނުލާ މަސައްކަތްކޮށް އެމްޑީޕީއަށް ވެރިކަން ގެއްލުވާލާ ޕީއެންސީއަށް ވެރިކަން ހޯދައިދިނުމުގައި އިސްރޯލެއް އަލީ އާޒިމް އަދާކުރިއެވެ.

އެމްޑީޕީގެ ތާރީހުގައި އެމްޑީޕއަށް ވެރިކަން ގެއްލުނު ދެ ފަހަރުމެ ވެރިކަން ގެއްލުވާލުމުގައި އަލީ އާޒިމްގެ ދައުރު ވަރަށް ބޮޑެވެ. ރައީސް ނަޝީދު ވެރިކަމުގައި އެމްޑީޕީއަށް ވެލިކާންދޭން އެންމެ އިސްކޮށް އުޅުނު އެކަކީވެސް އަލީ އާޒިމެވެ. ޑީއާރުޕީ ރޫޅިގެން ބަޔަކު އެމްޑީޕީއަށް ލައްވެ ޑީއާރުޕީގެ ފެކްޝަނެއް އެމްޑީޕީގައި އޮތިއްޔާ އެފެކްޝަނުން އަލީ އާޒިމަށް ބަރީއަ ނުވެވޭނެއެވެ. އެމްޑީޕީއާ ދެކޮޅަށް އަލީ އާޒިމް ދެފަހަރު މަތީން ކުރިކަންތަކާއި ދެއްކި ވާހަކަތައް ވުޖޫދުގައި އަދިވެސް ފާޅުކޮށް ފެންނަން އެހުރީއެވެ. ކިތަންމެ ހެޔޮ ނިޔަތެއްގައި އަލުން އެނބުރި އަޔަސް ކުރި ޒަހަމުން ލީފާރުތައް ފަސޭހަނުވެ އެވޭނީ އާހުން އެމްޑީޕީ އަދިވެސް އަރައި ނުގަނެއެވެ. 

ދެން ހުރީ އާދަމް އާޒިމެވެ. އާދަމް އާޒިމް ދިވެހީންގެ ތެރޭގައި މަޝްހޫރުވެފައި ވަނީ ކުރަން ހަވާލުކުރެވޭ މަސައްކަތެއް ކާމިޔާބު ކަމާއެކުކޮށް ނަތީޖާ ނެރެދޭ މީހެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އާދަމް އާޒިމް އެމްޑީޕީއާއި ގުޅުނީ ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގެ ކޯލިޝަން ޕާޓްނަރެއްގެ ގޮތުގައި އޮތް ޖުމްހޫރީ ޕާޓީގެ މެންބަރެއްގެ ގޮތުގައި ހުރެ ރައީސް ސޯލިހު ސަރުކާރުގައި ކާމިޔާބު މަސައްކަތްތަކެއް ކޮށްދިނުމަށް ފަހުގައެވެ. ޖުމްހޫރީ ޕާޓީ ދޫކޮށްލާފައެވެ. އެމްޑީޕީ އުފެދުނީއްސުރެ މިއަދާ ހަމައަށްވެސް އާދަމް އާޒިމްގެ ފުށުން ކުޑަވެސް ގެއްލުމެއް އުދަގުލެއް ލިބިފައެއް ނެތެވެ. އާދަމް އާޒިމްގެ ފުށުން އެމްޑީއަށް ލިބިފައިވަނީ ކަމިޔާބީތަކާއި ރީތިނަމެވެ. 

ރައީސް ސޯލިހު ވެރިކަމުގައި ކުޑަރަށެއް ބޮޑުރަށެއް ނުބަލާ ރާއްޖޭގެ ރަށްރަށުގައި ހިންގި ކާމިޔާބު ގިނަ މަޝްރޫއުތައް ހިންގީ ސީދާ އާދަމް އާޒިމްގެ ބެލުމުގެ ދަށުންނެވެ. އެތައް ރަށެއްގެ ބަނދަރުތައް ހެދިއެވެ. ބޭރު ތޮށިތައް ޖަހާ ގޮނޑުދޮށް ހިމާޔަތްކޮށް ރަށްރަށް ވެލިން މުއްސަނދިކޮށް ދިނުމުގެ ކާމިޔާބު އެތައް ޕްރޮޖެކްޓެއް ނިންމާ ރައްޔިތުން އުފަލުން ފޮޅުވާލަ ދިނެވެ. ރާއްޖޭގެ އެތައް ރަށެއްގެ މަގުތައް ހަދާ ފެން ހިންދާ ނިޒާމު ގާއިމުކޮށް ދިނުމުގައި ރެއާއި ދުވާލު މަސައްކަތް ކުރިއެވެ.

ބިން ހިއްކުމުގެ ބޮޑެތި އެތައް މަޝްރޫއެއް ހިންގާ އެއަރޕޯޓް އެޅުން ފަދަ ބޮޑެތިކަންކަން ކުރުމުގައި އާދަމް އާޒިމް ވަރެއް ނެތެވެ. ރާއްޖޭ ޓްރާންސްޕޯޓް ލިންކް (އާރުޓީއެލް) ގެ ހިދުމަތް މުޅި ރާއްޖެއަށް ތަޢާރަފްކޮށް ބޮޑެތި ރަށްރަށުގައި ޒަމާނީ ބަހުގެ ހިދުމަތް ދޭންފެށިއެވެ. ކަނޑު މަގުން ހައިސްޕީޑް ފެރީގެ ހިދުމަތް ރާއްޖޭގެ އެތައް އަތޮޅެއްގައި ފައްޓާ ދަތުރު ފަތުރުން މުޅި ރާއްޖޭ ގުޅާލުމުގެ މަސައްކަތް ފައްޓާ ހިންގަން ފެށިއެވެ. 

އެމްޑީޕީ ތަމްސީލުކުރަން މާލޭ މޭޔަރުކަމުގައި އާދަމް އާޒިމް ހުރެގެން މާލެ އަމާން ހިތްފަސޭހަ މާލެއަކަށް ބަދަލުކޮށްލުމަށް ދޮޅު އަހަރެއްހާ ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ގިނަ ކަންތައް ތަކެއް ކޮށްފިއެވެ. މާލޭ ސަރަހައްދުގައި އާދަމް އާޒިމްގެ މޭސްތިރިކަމުގައި ކުރަމުންދާ ކާމިޔާބު މަސައްކަތުގެ ވާހަކަ މީހަކު ދައްކަން ނުޖެހޭ ވަރަށް ސާފުކޮށް އެހުރީ ފެންނާށެވެ. މާލޭގައި ފެން ބޮޑުވުން ހައްލުކުރުމާއި ބުޅާ ފެސިލިޓީއާއި އައު ސަހަރާ މިސްކިތް ފަދަ ބޮޑެތި ކަންކަންކޮށް ކުރު މުއްދަތެއްގައި އާދަމް އާޒިމް ނަތީޖާ ދައްކައިފިއެވެ. 

އުތުރު ތިލަފަޅުގައި އިންޑިއާ ސިފައިން ތިބި ކަމަށާއި، އެތަން އޮތީ އިންޑިއާގެ އަޅުވެތިކަމުގައި ކަމަށާއި އުތުރު ތިލަފަޅު އެއްބަސްވުން ވެރިކަމުގެ ފުރަތަމަ ދުވަހު ހާމަ ކުރައްވާނެ ކަމަށް ރައީސް މުއިއްޒު ވިދާޅުވަމުން ގެންދަވާފައިވާކަން ޝާހިދު ފާހަގަ ކުރެއްވިއެވެ. އައްޑޫގައި އިންޑިއާގެ އެހީތެރިކަމާއެކު ބިނާކުރި ޕޮލިސް ޓްރެއިނިން ސެންޓަރަކީ އިންޑިއާ ސިފައިންގެ މަރުކަޒެއް ކަމަށް ވިދާޅުވެ ރައީސް މުއިއްޒު ވަނީ ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ ވިސްނުން ތަގައްޔަރު ކޮށްފައި ކަމަށްވެސް ޝާހިދު ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. 

އިސްވެދިޔަ ކަންކަމާހުރެ ރާއްޖެ އިންޑިއާއަށް އަޅުވެތިވެފައިވާކަމަށް ވިދާޅުވަމުން ދިވެހިރާއްޖޭ މިނިވަން ކަމުގެ ދިފާއުގައި ރަތްރޮގެއް ދަންމަވާލާ ލެއްވުމަށް ރައީސް މުއިއްޒު ވައުދުވެ ވަޑައިގަތްކަން ހަނދާނަށް ގެނެސް ދެއްވަމުން ރައީސް މުއިއްޒުގެ ވެރިކަމަށް ދެ އަހަރު ވެގެންދިޔައިރު ނަތީޖާއަކީ ކޮބައިތޯ ވިދާޅުވެ އޮނަރަބަލް ޝާހިދު ސުވާޅު އުފެއްދެވިއެވެ. 

ޝާހިދު ވިދާޅުވީ އުތުރު ތިލަފަޅުގައި އޭރު ވެސް ތިބި އިންޑިއާ މީހުން މިއަދުވެސް އެބަތިބި ކަމަށެވެ. އުތުރު ތިލަފަޅު އަޅުވެތި ކޮށްގެން އެތަނުގައި އިންޑިއާ ސިފައިން އެއްވެސް އިރަކު ނެތް ކަން މިއަދު ހުދު ރައީސް މުއިއްޒު ވެސް ގަބޫލުކުރައްވާފައިވާކަމީ ހަގީގަތްކަން ހާމަވެގެން ހިނގައްޖެކަމަށް ޝާހިދު ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. އުތުރުތިލަފަޅަކީ އިންޑިއާގެ ތަނެއްކަމަށް ވިދާޅުވެ ރައީސް މުއިއްޒު ހައްދަވާފައިވާ ދޮގުތަކުގެ އަސްލު ހަގީގަތް ފާޅުވެއްޖެ ކަމަށް ޝާހިދު ވިދާޅުވިއެވެ،

ވެރިކަމުގެ ފުރަތަމަ ދުވަހު ހާމަކުރައްވާނެކަމަށް ވިދާޅުވި އުތުރު ތިލަފަޅު އެއްބަސްވުން އަދިވެސް އޮތީ ތިޖޫރީގައި ރައްކާކޮށްފައި ކަމަށާއި ދައުލަތުން އެއްބަސްވާ ހުރިހާ އެއްބަސްވުމަކީ އެއެއް މިއެއް ބެލުމެއްނެތި ހާމަ ނުކުރެވޭނެ އެއްބަސްވުންތަކެއްކަން އެނގި ހުންނަވާމެ، ޑިޕްލޮމެޓިކް ހަގީގަތްތައް އޮޅުވާލައްވާ، ރައީސް މުއިއްޒު ހެއްދެވި ބޮޑު ދޮގު މިއަދު މިއޮތީ ދިވެހިރައްޔިތުންނަށް ހާމަކަން ބޮޑުކޮށް ފެންނަންކަމަށް ޝާހިދު ވިދާޅުވިއެވެ. ވެރިކަން ހޯއްދެވުމުގެ ބޭނުމުގައި، އައްޑޫ ޕޮލިސް ޓްރެއިން ސެންޓަރަކީ އިންޑިއާ ސިފައިންގެ މަރުކަޒެއް ކަމަށް ވިދާޅުވެ ރައީސް މުއިއްޒު ދެއްކެވިހާ ވާހަކަތަކުގެ އަސްލު ހަގީގަތް ސާފުކޮށް ފެންނަން އޮތުމުން ވެރިކަމަށް ދެ އަހަރު ފުރިގެންދިޔައިރު، ފެންނާން އޮތް ހަގީގަތަކީ ދަންމަވާ ލައްވާނެކަމަށް ވިދާޅުވި ރަތް ރޮނގަކީ ރައްޔިތުން ޖެއްސެވި "ގުއި ރޯނެއް" ކަމަށް ވެގެން ހިނގައްޖެކަމަށް އެމްޑީޕީގެ ރައީސް އޮނަރަބަލް ޝާހިދު ވިދާޅުވެއެވެ.

މީސް ގިނަ ބޮޑެތި ޕާޓީތަކުގައި ފެކްޝަންތައް ވެސް ހުންނާނެއެވެ. އެކަމަކު ފެކްޝަންތަކަކީ ޕާޓީގެ އަސާސްތައް ފުޑާލާ ގަބޫލުކުރާ ހަމަތައް ވެއްޔާ މޮޑެލާ އެއްބަޔަކު އަނެއް ބަޔަކު ކަނޑިކަންފަތް މައްޗަށް ދަމައިގެން ސިޔާސީ ގޮތުން ކަތިލާން ނިކުންނަށް ޖެހުމުގެ ސަބަބަކަށް ހަދައިފިނަމަ އެބައެއްގެ ބާރުކެނޑި ހަލާކުވެ ދާކަށް ލަހެއް ފަހެއް ނުވާނެއެވެ. އެވަގުތަކު އެންމެ ގިނަ ބަޔަކު ގަބޫލުކުރާ ލީޑަރެއްގެ ފަހަތުގައި ތިބެ އެންމެން ގުޅިގެން މަސައްކަތް ނުކޮށް ހޯދޭނެ ހެވެއް ރަނގަޅެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. 

ޕާޓީގެ ލީޑަރޝިޕް ބަދަލުވުމާއި މެންބަރުން ބަދަލުވުމަކީ ޕާޓީގައި ދިރުން އޮތްކަމުގެ މިސާލެކެވެ. އެއްވެސް ޕާޓީއަކީ އެޕާޓީއެއް އުފެދޭއިރު އެޕާޓީއެއްގައި ތިބޭ ލީޑަރުންނާއި އެ ލީޑަރުންގެ ފޮލޯވަރުންނާއި އުފެދުނުއިރު ތިބި މީސް ކޮޅުގެ މައްޗަށް އެކަނި ހުއްޓިފައި އޮންނަ ޕާޓީއެއް ނޫނެވެ. އަލަށް ޕާޓީއަށް މީހުން ވަނުމާއި އެއްޕާޓީ ދޫކޮށް އަނެއް ޕާޓީއަކަށް މީހުން ބަދަލުވުމަކީ ސިޔާސީ ޕާޓީގެ ތޮބީއަތެކެވެ. އިރެއްގައި ކޮންމެ ފިކުރެއްގައި ހުރި މީހަކަށް ވިޔަސް އެމީހަކު ވަކި ޕާޓީއެއްގެ ފަލްސަފާއާއި އުސޫލުތައް ގަބޫލުކޮށްގެން ވަކި ޕާޓީއަކާ ގުޅުމުން އެ މީހަކީ އެ ޕާޓީއެއްގެ މީހެކެވެ. އެކަމުގައި އަސްލެއް ފޭކެއް ނުއޮންނާނެއެވެ.   

މިސާލެއްގެ ގޮތުން އެމްޑީޕީ އުފެދުނު އިރު ތިބި ދެތިން ހާސް މެންބަރުންގެ އެކަނި ތިބި ޕާޓީއެއްގެ ގޮތުގައި މިހާތަނަށް އެމްޑީޕީ އޮތްނަމަ ވަރުގަދަ މީސް ގިނަ ސިޔާސީ ޕާޓީއެއްގެ ގޮތުގައި އެމްޑީއެއް ނުއޮތީހެވެ. އެމްޑީޕީ އުފެދިގެން މިހާ ހިސާބަށް އައިއިރު އެމްޑީޕީން ދުށް އެތައް ސިޔާސީ ލީޑަރުންނާއި ވަރުގަދަ ފަހުލަވާނުންގެ އެތައް ބަޔަކު އެމްޑީޕީއާއި ވަކިވެގެން ވެސް ހިނގައްޖެއެވެ. އެހެން ޕާޓީ ތަކުގައި އުޅުނު ކިތަންމެ ސިޔާސީ ލީޑަރަކާއި ސިޔާސީ ފަހުލަވާނުން އެމްޑީޕީއާއި ގުޅި އެމްޑީޕީއަށްޓަކައި ބޮޑެތި ގުރުބާނީތައް ވެފައިވެސް އެބަހުއްޓެވެ. ކުރިއްސުރެ ޕާޓީގައި ތިބި ބައެއް މީސް މީހުންނަށްވުރެ މާ ރަނގަޅަށް އަލަށް ގުޅޭ ބައެއް މީހުން އެމްޑީޕީއަށްޓަކާ މަސައްކަތް ކޮށްދީފައިވެސް އެބަހުއްޓެވެ. ކުރަމުން ވެސް އެބަދެއެވެ.

އެހެން ކަމުން ވަކި ބަޔަކު އެއީ އަސްލު އެމްޑީޕީއަށްވެފައި އަނެއް ބަޔަކީ ފޭކް އެމްޑިޕީކަމަށް ބުނެ ފިތުނަ އުފައްދާ މުޅި ޕާޓީގެ ސިފަ ހަރާބުކުރަން އެއްބަޔަކުވެސް އުޅޭނެކަމެއް ނެތެވެ. އެއިރަކު އެމްޑީޕީގައި މެންބަރެއްގެ ގޮތުގައި ހުރި ކޮންމެ މީހަކީ އެމްޑީޕީ މީހެކެވެ. އެ ހަގީގަތް ބަދަލެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. ކުރިން އޭނާ ހުރި ތަނެއް ޕާޓީއަކަށް މުހިންމެއް ނުވާނެއެވެ. ޕާޓީއަށް މުހިންމު ވާނީ އެ މީހަކު ޕާޓީގެ މެންބަރެއްގެ ގޮތުގައި ހުރެގެން ޕާޓީއަށްޓަކާ ކުރާ އިހުލާސްތެރި މަސައްކަތެވެ. މެންބަރުން ޕާޓީއާއި ގުޅުމާއި ވަކިވުމަކީ ސިޔާސީ ޕާޓީގެ ތޮބީއަތެވެ. އެއްވެސް އެއްޗަކީ އުފެދުނު ގޮތަށް އެއްވެސް ބަދަލެއް ނައިސް އޮންނަ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. 

ރައީސް މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ވަޑައިގަތުމާއެކު ތުރުކީއަށް ރަސްމީ ދަތުރުފުޅެއްކުރެއްވި ކަމާއި ރައީސް މުއިއްޒުގެ ތުރުކީ ޒިޔާރަތަށް ފަހު މާލެ ވަޑައިގެން ވިދާޅުވި ވާހަކަފުޅުގެ ހަނދާން ޝާހިދު ވަނީ އައުކޮށް ދެއްވާފައެވެ. ރާއްޖެއަށް އަހަރު ދުވަހަށް ބޭނުންވާ ކާޑުގެ ބާވަތްތަކާއި އަދި އޭގެ ވެސް ދިހަ ޕަސަންޓް އިތުރަށް ކާޑުގެ ބާވަތްތައް ތުރުކީން އެތެރެ ކުރެވޭނެ އިންތިޒާމުތައް ހަމަޖައްސަވާފައި ވާކަމުގައި ރައީސް މުއިއްޒު ވިދާޅުވި ނަމަވެސް ވެރިކަމަށް ދެ އަހަރު ފުރިގެން ދިޔައިރުވެސް ތުރުކީން އަންނަ ކާޑުގެ ބާވަތްތައް އަދިވެސް ރާއްޖެއާއި ހަމައަށް ނުފޯރާކަން ޝާހިދުވަނީ ފާހަގަ ކުރައްވާފައެވެ.

ރާއްޖެއަށް ބޭނުންވާ ބޭހުގެ ބާވަތްތައް ސީދާ ޔޫރަޕުން އެތެރެކޮށް، ދުނިޔޭގެ އެންމެ މަތީ ފަންތީގެ ބޭސްތައް އާންމު ރައްޔިތުންނަށް ހެޔޮ އަގުގައި އެއްވެސް ދަތިކަމެއް ނެތި ލިބިގެން ދާނޭކަމުގެ ފޮނި ވައުދުގެ މަތީންވެސް އެލިޔުއްވުމުގައި ޝާހިދު ވަނީ ހަނދާން އައުކޮށް ދެއްވާފައެވެ. ޔޫރަޕުން ރާއްޖެއަށް އެތެރެކުރާނޭކަމަށް ވިދާޅުވި ބޭސް، ދެ އަހަރު ފާއިތުވެގެން ދިޔައިރު ވެސް ރައްޔިތުންނަށް ނުލިބޭ ކަމާއި ޔޫރަޕުން ބޭސް ލިބެމުން ނުދާތާނގައި، ރާއްޖޭގެ ބޭސް ފިހާރަތަކުން ބޭސް ލިބުން ވެސް ވަނީ ތަދު ބޭހަކަށް ވެފައިކަމަށް ޝާހިދު ވަނީ ވިދާޅުވެފައެވެ.

އާސަންދައިން ބޭސްފަރުވާ ކުރެވޭނެ މަގު ބެންކޮކުންނާއި ދުބާއީ ފަދަ، ދުނިޔޭގެ ކުރިއަރާފައިވާ ގައުމުތަކުން ފަހިކޮށްދޭނެ ކަމަށް ވެސް ރައީސް މުއިއްޒު ދައުރުގެ ކުރީކޮޅު ވައުދު ވެވަޑައިގެންފައިވާކަން ފާހަގަ ކުރެއްވީ އިހުނަށްވުރެ އާސަންދަ ލިބުމުގެ ދަތިކަން ރައްޔިތުން އިހުސާސް ކުރަމުންދާ ދަނޑިވަޅެއްގައެވެ.

ޑޮލަރުގެ އަގު ދެން މަތި ނުވާނޭ ކަމަށާއި، ތަކެތީގެ އަގު އުފުލިގެން ނުދާނޭކަމަށް ވިދާޅުވެ އެތަކެއް ހުވަފެންތަކެއް ފާއިތުވި ދެ އަހަރެއްހާ ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ރައީސް މުއިއްޒު ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް ދެއްކެވި ނަމަވެސް ޑޮލަރުގެ އަގު މަތިވެގެން ނުދާނޭކަމަށް ވިދާޅުވެ ވީ ވައުދު ވެގެން ދިޔައީ ބިލާހަކަށް ކަމުގައި އެމްޑީޕީގެ ރައީސްގެ ލިޔުއްވުމުގައި ވެއެވެ. 

އާދޭހެވެ! ވެރިކަމަށް ދެ އަހަރު ފުރިގެން ދިޔައީ އެވެ. ތުރުކީން އަންނަ ކާޑުގެ ބާވަތްތައް އަދިވެސް ރާއްޖެއާއި ހަމައަށް ނުފޯރަ އެވެ. ޔޫރަޕުން ރާއްޖެއަށް އެތެރެކުރާނޭކަމަށް ވިދާޅުވި ބޭސް، ދެ އަހަރު ފާއިތުވެގެންދާއިރު ވެސް ރައްޔިތުންނަށް ނުލިބެ އެވެ. ޔޫރަޕުން ބޭސް ލިބެމުން ނުދާތާނގައި، ރާއްޖޭގެ ބޭސް ފިހާރަތަކުން ބޭސް ލިބުން ވެސް ވަނީ ތަދު ބޭހަކަށް ވެފައެވެ. ދިވެހި ތާރީހުގައި ވެސް ޑޮލަރުގެ އަގު މަތި ނުވާ މިންވަރަށް އުފުލި، ޑޮލަރުގެ ކަޅު ބާޒާރެއް އުފެދިގެން ގޮސް ތަކެތީގެ އަގު އަތް ނުފޯރާ ފަށަށް އުފުލި، ރައްޔިތު މީހާ ނިކަމެތިކަމުގެ މައްޗަށް ނިކަމެތިވެ އިނދަޖެހިއްޖެ ކަމަށް އޮނަރަބަލް ޝާހިދު ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. 

އޮނަރަބަލް ޝާހިދު ވިދާޅުވެފައިވާ ގޮތުގައި މިއީ ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުތައް ރާއްޖޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ކުރިޔަށް ގެންދަވާނެކަމަށް ވިދާޅުވެ ރައީސް މުއިއްޒު ވެވަޑައިގެންނެވި ދޮގު ވައުދުތަކުގެ މައްޗަށް، ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ އެންމެ އަސާސީ ހައްގުތަކުގެ ނާޖާއިޒު ފައިދާ ނެންގެވުމަށް، ބިރަކާނުލާ ވެވަޑައިގެންނެވި ދޮގު ވައުދުތަކުގެ މަދު މިންވަރެކެވެ.

ފަސޭހަ މޮޅުގޮތް ބޭނުންވިނަމަ މާލެސިޓީ ކައުންސިލްގެ މެޖޯރިޓީއާއި އެއްގޮތަށް ޕާޓީ ބަދަލުކޮށްލައިގެން ހިހޫ ތަނުން ކާލައިގެން އާދަމް އާޒިމަށް ވެސް ހުރެވުނީހެވެ. ސަރުކާރުގެ ފުރިހަމަ ކޮންޓްރޯލް އޮތް މާލެ ސީޓީކައުންސިލްގައި ހުރި ބޮޑެތި ގޮންޖެހުންތައް ހައްލުކުރަން އާދަމް އާޒިމް މަސައްކަތް ކުރީ އެމްޑީޕީއަށް ވަފާތެރިވެ ހުރެއެވެ. އުދަނގޫ ނަމަވެސް އާދަމް އާޒިމް ހިޔާރުކުރީ އެމްޑީޕީގެ މަސްލަހަތެވެ. އެމްޑީޕީގެ ކުރިއެރުމެވެ. އާދަމް އާޒިމް އިސްކަން ދެނީ ތެދުވެރި ހިދުމަތަށެވެ. 

އެމްޑީޕީގެ ޓިކެޓްގައި ފުރިހަމަ ފަސް އަހަރު މާލެސީޓިއަށް ހިދުމަތްކުރަން އަލުން ނިކުތުމަށް އާދަމް އާޒިމް ނިންމުމާއެކު އާދަމް އާޒިމަށް ދޭ ވޯޓަކީ އެމްޑީޕީއަށް ދޭވޯޓެއް ނޫންކަމަށް ބުނެ އެމްޑީޕީގެ ތެރޭގައި ބަޔަކު އެބަ އަޑުފަތުރައެވެ. އާދަމް އާޒިމަށް ދޭ ވޯޓަކީ އާރުސީސިއަށް ދެވޭ ވޯޓެއް ކަމަށް ދައްކަން މަސައްކަތް އެބަކުރެއެވެ. އާދަމް އާޒިމް އެމްޑީޕީގެ ޓިކެޓްގައި މާލޭ މޭޔަރުކަމަށް އިންތިހާބު ކުރިއިރުވެސް އާރުސީސީ އޮތެވެ. ބޭބެ ކާނަލް ނާޒިމް ހުރީ މުއިއްޒަށް ބައިއަތު ހިފައިގެންނެވެ. އޭރަކު މާލޭ މޭޔަރުކަމަކީ އާރުސީސީއަށް ހޯދާ ދެވުނު އެއްޗަކަށް ނުވިއެވެ. އެކަމަކު އެމްޑީޕީ ރޫޅާލަން ނިކުތް މީހުން އެނބުރިއައިސް އޭގެން މީހަކު މޭޔަރުކަމާ ހިފަންވީމާ މިހާރު އެމްޑީޕީގެ ޓިކެޓްގައި އާދަމް އާޒިމް މާލޭ މޭޔަރަކަށް ހޮވުމަކީ އާރުސީއަށް ހޯދާދެވޭ ގޮނޑިއެއް ކަމަށް ވާންޖެހޭ ސަބަބެއް ނެތެވެ.  

އަނެއްކޮޅުން ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމަށް ރައީސް މުއިއްޒު އަތް ގަދަކޮށްފައި އޮތްވަރުން މާލެސިޓި މޭޔަރު ކަމުގައި ޑރ. މުއިއްޒު ހިންގާފައިވާ ޖަރީމާތައް މުއިއްޒުގެ މެޖޯރިޓީ ކޮންޓްރޯލް އޮތް ސިޓީ ކައުންސިލްގައި ނުބެލި އޮތުމަކީ އާދަމް އާޒިމްގެ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. މައްސަލަތައް ބަލަން މޭޔަރުގެ ހައިސިއްޔަތުން ހުށަހެޅޭ ގޮތަށް ހުރިކަންކަން ކަމާބެހޭ އިދާރާތަކަށް އާދަމް އާޒިމް ހުރީ ހުށަހެޅިފައެވެ. ކައުންސިލުން ފާސްކޮށްގެން ނޫނީ ނުބެލޭ ގޮތަށް ހުރި ކަންކަން ބެލޭނީ ކައުންސިލުން ފާސްކޮށްގެންނެވެ. ކަންކަން އޮޅުވާލަން ނޫޅޭށެވެ.

ޑރ. މުއިއްޒުގެ މޭޔަރކަމުގައި ހިންގާފައިވާ ޖަރީމާތައް ނުބެލޭކަމަށް ވާހަކަ ދައްކާއިރު އެގެންޖެހޭ އެއްކަމަކީ މުއިއްޒާ ގުޅުންހުރި އެއްވެސް މައްސަލައެއް ބެލޭ އެއްވެސް ތަނެއް ރާއްޖޭގައި ނެތްކަމެވެ. އޮޑިޓް އޮފީހެއް އޭސީސީއެއް ފުލުހެއް ކޯޓެއް ކިޔާނެކަމެއް ނެތްތާއެވެ. ކަންކަން އެހެން އޮތް އިރެއްގައި މައްސަލަތަކުގެ ތެރޭގައި ތާށިވެގެން ރައްޔިތުންނަށް ދޭންޖެހޭ ހިދުމަތްތައްނުދީ ހަނު ހުރުމަކީ އާދަމް އާޒިމުގެ ތޮބީއަތެއް ނޫނެވެ. އެހެންކަމުން ރައްޔިތުންނާ ގުޅުން ހުރި ހިދުމަތްތައް ދިނުމަށް އާދަމް އާޒިމް ހާއްސަ އިސްކަމެއް ދިނެވެ. އެކަމުގެ ހެޔޮ ނަތީޖާ މާލެސިޓީން މިއަދު އެބަފެނެއެވެ. ހުސްވާހަކަ ދައްކާ މީހަކާއި އަމަލުން ނަތީޖާ ދައްކާ މީހަކާ އުޑާބިމާހާ ތަފާތުވާނެކަން އެމްޑީޕީ މެންބަރުންނަށް އެނގޭނެއެވެ.  

ހުޅުލޭ އެއަރޕޯޓްނުލާ ރާއްޖޭގެ ހަތަރު ހިސާބެއްގައި 4 ސަރަހައްދީ އެއަރޕޯޓް އޮތެވެ. ދުނިޔޭގެ އެންމެ މަތީފެން ވަރަށް ޓޫރިޒަމް އޮތީ ގެންގޮސްފައެވެ. ހުޅުމާލެ ހިއްކާ ބޯހިޔާ ވަހިކަމުގެ މަޝްރޫއުތައް ހިނގައިގެންފައިވެއެވެ. އާބާދީ ބޮޑު މަސްވެރި ގިނަ ރަށްރަށުގައި ބަނދަރު ހަދައިފައިވެއެވެ. ކޮންމެ އަތޮޅެއްގައި ސަރުކާރުން ހިންގާ ބޮޑު ދެ ސްކޫލުގެ އިތުރުން ކޮންމެ ރަށެއްގައި މަދަރުސާއެއް ހިންގިއެވެ. ސެކަންޑަރީ ތައުލީމަށް ހާއްސަކޮށްގެން ކުޅުދުއްފުއްޓާއި ހިތަދޫގައި ރީޖަނަލް ސްކޫލް ހިންގައެވެ. ޔުނިވަރސިޓީ ތައުލީމު ރާއްޖޭގައި ދޭން ފަށައިފިއެވެ. 

ބީއެމްއެލް އާއި އެސްޓީއޯ އާއި ސްޓެލްކޯ އާއި އެމްއޭސީއެލް އާއި އެމްޑަބްލިޔުއެސްއީ އާއި ދިރާގާއި އެމްޕީއެލްއާއި އެމްޓީސީސީ ކާމިޔާބު ކަމާއެކު އެކަށިގެންވާ ގޮތެއްގައި ހިނގަހިނގާ ހުއްޓެވެ. ކޮންސްޓްރަކްޝަން އިންޑަސްޓްރީ ފެށި ފުޅާވާން އޮތީ ފަށާފައެވެ. 100 ފޫޓް ހުންނަވަރުގެ ބޮޑެތި ޒަމާނީ މަސްދޯނި ފަހަރާއި މުދާއުފުލާ އުޅަދު ފަހަރު ގިނަވެ ހިތްވަރާއެކު މަސައްކަތްކުރާ މީހަކަށް ކުރިއަރާދާނެ މަގު ތައްމިނަށް ހުޅުވުފައި އޮތެވެ. 

ކުރުކޮށް ބުނާނަމަ ކުރެވޭ ހޭދަ މިހާރާ އަޅާބަލާއިރު ގައުމުގެ ކުރިއެރުމާއި ފުދުންތެރިކަން އޭރު އޮތީ އިންތިހާ ދަރަޖައަށް މަތީގައެވެ. ކޮރަޕްޝަނާއި ފަސާދަ ވެސް އޮތީ މިހާރާ އަޅާބަލާއިރު 90 ދަރަޖަ ދަށުގައެވެ. އެންމެ ފަގީރު ގައުމުތަކުގެ ލިސްޓުން ނެއްޓި ތަރައްގީވަމުން އަންނަ ގައުމެއްގެ ގޮތުގައި ރާއްޖެވެގެން ދިޔައީވެސް މައުމޫނުގެ ވެރިކަމުގައެވެ. 

އެހެން އެހުރިހާ ކަމެއް އޮތް އިރުވެސް ރައްޔިތުންނަށް ހައްގު މިންވަރު ހޯދުމަށް ތެދުވެ ބަޔަކު އޭރު އަޑުއުފުލިއެވެ. ރައްޔިތުންގެ ތެރޭގައިތިބި އިތުބާރު ކުރެވޭ އެތައް ބަޔަކު ނިކުމެ މައުމޫނުގެ ދިގުލީ ވެރިކަން ބަދަލުކުރިއެވެ. އޭގެ 15 އަހަރު ފަހުން މުޅި ނިޒާމް އެއްކޮށް ފުޑުފުޑުވެ ގައުމުގެ ހީރަސް ކެނޑި ހައްދުން ނެއްޓި ދާއިރު ރައްޔިތުންގެ ހައްގުގައި ބަސް ބުނާނެ އިތުބާރު ކުރެވޭ ހަމައެކަކުވެސް ނެތީހެއްޔެވެ. ގައުމު ހަމަ މަގަށް އެޅުވުމަކީ ހަމައެކަނި ސިޔާސީ ޕާޓީތަކުގެ ކަމަކަށް ހަދާފައި ނިންމާލީހެއްޔެވެ. 

މައްޗަށްގޮޅީ ރައްޔިތުންނާ ރައީސް މުއިއްޒު ބައްދަލު ކުރެއްވުމުން އުސްތާޒު މުއިއްޒު ނިކުންނަވާ ރައީސް މުއިއްޒަށް އޮއްސާލެއްވީ ވާހަކަ ތަކަކީ އައުވާހަކަ ތަކެއްނޫނެވެ. އެންމެންނަށްވެސް އެނގޭ ގިނަ ކަންތައްތަކެއްގެ ތެރެއިން ދާދި ކުޑަ މިންވަރެކެވެ. އެކަމަކު އެވަރުވެސް ކޮށްލާނެ އިތުބާރުކުރެވޭ އިލްމީ ގާބިލު އިތުރު މީހަކު ހަމަ ނެތީހެއްޔެވެ. ރައީސްގެ ކުރިމައްޗަށް އޮއްސާލާނެ އެކަހަލަ އެތައް ހާސް ވާހަކައެއް މިއަދު ރާއްޖޭގައި އެބައޮތެވެ. އިތުބާރު ކުރެވޭ ގާބިލު މީހުން ބޮޑު ވަރިހަމާގައި މިތިބެނީ ކީއްވެފާ ހެއްޔެވެ. ރައްޔިތުން ބޭނުންވަނީ ރައީސް މުއިއްޒު ޖަވާބުދާރީ ކުރުވަން ރައްޔިތުންގެ ތެރެއިން ނިކުންނާނެ އިލްމީ ގާބިލު އިތުބާރު ކުރެވޭ މުއިއްޒު ތަކެކެވެ.

ބައެއް މީހުން ކިޔާއުޅޭ ގޮތުގައި މިހާރު ރާއްޖޭގައި އޮތް މަޖިލިސް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަކަށްވުރެ މުއިއްޒުގެ އޮޅުހިޔަލަކާ މާ ވައްތަރެވެ. އެހެން އޮތް އޮޅުހިޔާ ފެސިލީޓީ އުވާލުން އަތޮޅު ކައުންސިލް އުވާލުމަށްވުރެ ރަގަޅުކަމަށް އެތައް ބަޔަކު އެބަކިޔައެވެ. ރައްޔިތުން އިންތިހާބު ކުރީމާ ހުވާކޮށްގެން އެތަނަކަށް ވަދެވުނީމާ ލަދެއް ހަޔާތެއް ގަންނަނީއެއް ނޫނެވެ. ހަމައެއް ލަމައެއް އޮންނަނީއެއް ނޫނެވެ. 

ހަރަދާއި އިސްރާފާއި ދަރަނީގެ ވާހަކަ ކަރުންނާރު ނަގާ ދައްކަމުން ހަރަދު ކުޑަކުރާނަމުގައި ރައްޔިތުން ބިކަކުރުން ނޫން ކަމެއް ނުކުރެއެވެ. ޖަޒުބާތުގައި ބޮޑެތިކަންކަން ނިންމާލާއިރު ކަމުގެ އެކޮޅުމިކޮޅެއް ބަލަނީއެއް ނޫނެވެ. ހަރަދު ކުޑަކޮށް ހިންގުމުގެ ލޭޔަރ ތުނިކުރުމުގެ ނަމުގައި ރާއްޖޭގެ އިދާރީދާއިރާތަކުގެ ގާނޫނީ ހައިސިއްޔަތު ގެއްލުވާލެވުނު އިރުވެސް ނޭނގުނެވެ.

އަންތަރީހެއް ނުވާނެހެއްޔެވެ. ހަރަދަށް ބަލާ ހަރަދު ކުޑަ ކުރާނަމަ ހުރިހާ އަތޮޅު ކައުސިލް ތަކުގެ ހަރަދުތައް އުޅޭނީ އޮޅުހިޔަލުގެ ހަރަދަށްވުރެ އެތައް ގުނައެއް މަތިގައެވެ. މުސާރައިގެ ގޮތުން ބަލާނަމަ ހުރިހާ އަތޮޅު ކައުނސިލްތައް ހިންގަން ހަރަދު ކުރާވަރު އޮޅުހިޔަލުގެ ކޮއްތަށް އެކަނި ހޭދަވާނެއެވެ. ދައުލަތަށް އެންމެ މަންފާ ބޮޑުގޮތަކީ ހަރަދު ބޮޑު ތަނެއް ލުހެލައިގެން ހަރަދު ކުޑަކުރުމެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްގެ ގާނޫނީ ޒިންމާ އަކީ ސަރުކާރާއި ދައުލަތުގެ އިދާރާތައް ޖަވާބުދާރީކޮށް ގާނޫނު އަސާސީގައިވާ ހަމައިން ސަރުކާރު ހިންގާތޯ ބެލުމާއި ދިވެހީންނަށް ފައިދާވާނެހެން ދައުލަތުގެ މާލިއްޔާ މެނޭޖު ކުރުމެވެ. ރައްޔިތުންގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަން ކަށަވަރު ކުރުމާއި ދައުލަތުގެ މުދަލާއި ފައިސާ ހިމާޔަތްވާހެން ގާނޫނުތައް ހެދުމެވެ.

ގާނޫނީ ޒިންމާ އަދާ ކުރަން އޮޅުހިޔާ ކުދިންކޮޅު ވަނީ ނުކުޅެދީފައެވެ. ބަދަލުގައި ދަނީ ސަރުކާރުން ބޭނުންވާ ގޮތަކަށް ބިލެއް ވިއްޔާ ބިލެއް، ބަޖެޓެއް ވިއްޔާ ބަޖެޓެއް ފާސްކޮށްދީ ޒިންމާއިން ރެކި ރަބަރު ސްޓޭމްޕް ޖަހާދެމުންނެވެ. މަޖިލިހުގެ ރައީސް ވިދާޅުވަނީ މަޖިލިހުގައި ކަންކަން ބަހުސް ކޮށް ގޮތެއް ނިންމާނެ ތަޖުރިބާއެއް ވަގުތެއް ނެތްކަމަށެވެ. އެހެން ކަމަށްވާނަމަ ޝަރުތު ހަމަނުވާ ދައުލަތަަށް ބުރައަކަށްވާ ބަޔަކު ބޭތިއްބުމުގެ މާނައެއް ނެތެވެ. އުވާލަންޏާ އުވާލަންވީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ނަމުގައި އޮތް މުއިއްޒުގެ އޮޅުހިޔާ ކޮއްޓެވެ. 

މި ދަނޑިވަޅު ސިޓީތަކުގެ މޭޔަރުންގެ ގޮތުގައި ތިއްބެވި އެމްޑީޕީގެ ބޭފުޅުންނަށާއި އެމްޑީޕީގެ ކައުންސިލަރުންނަށް މަގާމު ކަށަވަރުކޮށް ދެވަނަ ދައުރެއް ހޯދައިދޭން ނޫޅެ ޕްރައިމަރީ ބާއްވައިގެން ޕާޓީގެ އެތެރެ ބައިބައިކުރުމަކީ ބޮޑު ގެއްލުމެކެވެ. އެމްޑީޕީގެ ކައުންސިލަރުން ނެތް ގޮނޑިތަކަށް ވާދަކުރާނެ ގާބިލު މީހުން ހޯދާ އާއްމު ޕްރައިމަރީއަކަށް ނުގޮސް ޕާޓީ ޓިކެޓް ދޭނެ މީހަކު ކަނޑައެޅުމަކީ ވެސް މިވަގުތު ވިސްނާލަން މުހިންމު ކަމެކެވެ.

ކިތަންމެ ޑިމޮކްރެޓިކް ގޮތެއްކަމަށް ޕާޓީ ޕްރައިމަރީ ވިޔަސް ޕާޓީ އެކަތިގަޑަކަށް ހަދާ އެއްވާނެއްގައި ސަރުކާރު ޖަވާބުދާރީ ކުރަން ބޭނުންނަމަ މިހާލަތުގައި ޕްރައިމަރީ ބޭއްވުމަކީ އެމްޑީޕީއަށް ބޮޑު ގެއްލުމެކެވެ. ޕްރައިމަރީތަކުގެ ތަޖުރިބާއަށް ބަލައިލުމުން ބަލިވާ ކެންޑިޑޭޓާއި އެނާގެ ސަޕޯޓަރުން ކާމިޔާބުކުރާ ކެންޑިޑޭޓްގެ ފަހަތަށް އަރާ އެކުގައި މަސައްކަތްކޮށް ޕާޓީއަށް ގޮނޑި ހޯދައިދޭން އުޅެފައި އޮތްތަނެއް މަދުން ނޫނީ ނުފެނެއެވެ. 

ޕްރައިމަރީއެއް ބާއްވާ ނިމޭއިރު އެކުގައި މަސައްކަތް ނުކުރެވޭ ވަރަށް ތިބެނީ އެކުގައި މަސައްކަތް ކުރުން އެއްކިބައިގާ އޮއްވާ ވާހަކަ ދައްކާލާ ނޫޅެވޭ ވަރަށް ޖެހި ފިތި ބާރުވެފައެވެ. ގައުމީ އިންތިހާބުތައް ގެއްލެން ދިމާވަނީ ޕްރައިމަރީގައި ވާ ޑެމޭޖުގެ ބޮޑު ކަމުންނެވެ. އެންމެ ފަހުން އޮތް ރިޔާސީ އިންތިހާބު އެމްޑީޕީއަށް ގެއްލުނީ ޕްރައިމަރީގެ ސަބަބުންނެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ގިނަ ގޮނޑިތައް ގެއްލުނީވެސް ޕްރައިމަރީގައި އުފެދުނު ޖަޒުބަތުގައެވެ.

މިހާރު ކަންތައް ހުރި ހިސާބުން މާލޭ މޭޔަރ ކަމުގެ ގޮނޑި އެމްޑިއަށް ދިފައުކުރަން ފަސޭހައެއް ނުވާނެއެވެ. ވަދަވެރި ދެޕާޓީއެއްގެ ކުރިމަތިލުމަށްވުރެ މިހާރުވެސް މާލެ ސިޓީ މޭޔަރ ޕްރައިމަރީ އެމްޑިޕީގައިވަނީ ހޫނުވެފައެވެ. ޕޮރައިމަރީ ކާމިޔާބުކުރާ ކެންޑިޑޭޓަކާއެކު ޕާޓީއަށް ގޮނޑި ދިފާއުކުރުމަށް އެންމެން ގުޅިގެން މަސައްކަތް ނުކުރެވޭ ވަރަށް އެއްކޮޅުން ދަނީ ސިޓިންގ މޭޔަރު ޑެމާޖުކުރަން މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. އެހެން ސިޓީތަކާއި ރަށްރަށުގެ ހާލު އެނގޭނީ ރަނގަޅަށް ޕްރައިމަރީގެ ފޯރި ހިފާލީމައެވެ. 

އެހެންނަމަވެސް ގާނޫން އަސާސީގެ ލާމަރުކަޒީ ބާބުގެ 230 އަދި 231 ވަނަ މާއްދާގައި ހިމެނޭ އަތޮޅު ކައުންސިލްތަކާއި ގުޅޭ ބައި އުނިކޮށް އެމާއްދާތައް އިސްލާހު ކުރުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު މުނާސަބު ކަމަކަށް ގާސިމް އިބްރާހީމަށް ވެއްޖެއެވެ. ލާމަރުކަޒީނިޒާމު ރާއްޖޭގައި ހިންގުމުގައި ކޮންމެހެން އޮންނަށް ޖެހޭ ތަނެއް ކަމަކަށް މިހާރަކު ގާސިމް އިބްރާހީމަކަށް ނުވިއެވެ. 

އަތޮޅު ކައުންސިލްތަކަކީ ރަށު ކައުންސިލްތަކުން ނިންމާ ނިންމުންތައް ސަރުކާރަށް ފޯރުކޮށްދޭން ލާފައި އޮތް ލޭޔަރެއް ނޫންކަމެއް ގާސިމަކަށް ނޭނގުނެވެ. އަތޮޅު ކައުންސިލްތައް އުފެދިފައި އޮތީ ރަށުކައުންސިލާއި ސަރުކާރާ ދެމެދުގައި އޮންނަ ލޭޔަރެއްގެ ގޮތުގައި ނޫންކަން ގާސިމް ހަނދާނެއް ނެތެވެ. ގާނޫނު އަސާސީ އޮތީ އަތޮޅު ކައުންސިލް އޮވެގެން ރަށު ކައުންސިލްގެ ނިންމުމެއް ސަރުކާރަށް ނުފޯރުވި ހުއްޓޭގޮތަކަށްނޫން ކަމެއްވެސް ގާސިމަކަށް ނޭނގުނެވެ. 

އަތޮޅު ކައުންސިލަކީ ގާނޫނު އަސާސީގައި ބުނާ 19 އިދާރީ ދާއިރާ ކަމުގައިވާ އަތޮޅު ތަމްސީލްކުރާ މުއައްސަސާކަމެއް ގާސިމަކަށް ނޭނގުނެވެ. އަތޮޅު ކައުންސިލްގައި އެއަތޮޅެއްގެ މީހުންއުޅޭ ހުރިހާ ރަށެއް ތަމްސީލު ކުރެވޭ ކަމާއި އަތޮޅެއް އަތޮޅެއްގެ ގޮތުގައި ވަކިކުރެވިފައިވާ ވަކިކުރުން ނަގަހައްޓާ ދަމަހައްޓާ ގާނޫނީ މުއައްސަސާއަކީ އަތޮޅުކައުންސިލް ކަމެއްވެސް ގާސިމަކަށް ނުވިސްނުނެވެ. 

މިނިސްޓްރީ އޮފް ސިޓީސް، ލޯކަލް ގަވަރމަންޓް އެންޑް ޕަބްލިކް ވަރކްސްގެ ނަމުގައި ވުޒާރާއެއް ހަދައިގެން ރަށު ކައުންސިލްތަކާއި ސަރުކާރުގެ މުއައްސަސާތަކާ ދޭތެރޭގައި ބޯ ލޭޔަރެއް ލައިގެން ހިންގުން ވަރެއް ގާސިމަށް މިއަދުނެތިއްޖެއެވެ. ކުރީގެ އެޓޮލްސް މިނިސްޓްރީ ވުޖޫދުކޮށްގެން އެތައް ސިޔާސީ މަގާމެއް އުފައްދައިގެން އަތޮޅުތައް ހިންގުމުގެ ބާރު އެތަނަށް ނަގައިގެން ހިންގުމަކީ ހަރަދު ބޮޑު، އެފިސެންޓް ނޫން ކަމަކަށްވެސް ގާސިމަކަށް ނުވިއެވެ. 

ގާނޫނު އަސާސީގެ 71 ވަނަ މާއްދާގެ (ށ) އިން ކަޑައަޅާ ގާނޫނު އަސާސީގެ ޖަދުވަލު 2 ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ 19 އިދާރީ ދާއިރާގެ އިދާރާ ( އަތޮޅު ކައުންސިލް) އުވާލުމަކީ ކަނޑައެޅިގެން ގާނޫނު އަސާސީއާއި ހިލާފުކަމެއްކަން ގާނޫނު އަސާސީ އެކުލަވާލި ހާއްސަ މަޖިލީހުގެ ރައީސްކަމުގައި ހުރި ގާސިމް އިބްރާހީމަށް އެނގުނުކަމަކަށް ނުހެދިއެވެ. އަތޮޅު ކައުންސިލްތައް އުވާލުމަކީ އިދާރީ ދާއިރާތައް އުވާލުމެވެ. 

އަތޮޅު ކައުންސިލްތައް އުވާލީ ރަށުކައުންސިލްތަކާއި ސަރުކާރާ ދެމެދު އޮންނަ ލޭޔަރަކަށް ވެގެނެއް ނޫނެވެ. ދައުލަތުގެ ހަރަދު ކުޑަކޮށް ހިންގުން އެފިސެންޓް ކުރާކަށްވެސް ނޫނެވެ. އަތޮޅު ކައުންސިލްތައް އުވާލީ ގާސިމު ކަހަލަ ނުފުރޭ މަހުޖަނުންނަށާއި ސަރުކާރުގެ ވެރިންނަށް ލޫޓުވާލަން ފަސޭހަކުރާށެވެ.

އަތޮޅުކައުންސިލްތައް އުވާލުން މާމޮޅު ކަމަކަށް ގާސިމަށް ވެގެން އުޅެނީ ކީއްވެގެންކަން އެންމެނަށްވެސް އެނގެއެވެ. އަތޮޅުކައުންސިލް އުވާލުމުން ރަށްރަށު ކައުންސިލްތަކުގެ އިހުތިސާސްގައި ނުހިމެނި އޮތޮޅުތަކުގައި ހުރި ހުރިހާ ފަޅުރަށަކާއި ފަރުފަރަކާއި ފަޅުފަޅަކާއި ފިނޮޅުތަކުގެ މައްޗަށް ބަސްކިޔޭނެ ގާނޫނީ ބާރުވެރިއެއް ނެތި ސިދާ ސަރުކާރުގެ ދަށަށް ގެންދެވުނީތާއެވެ. އޭރުން ސަރުކާރަށް ސަނާ ކިޔައިގެން ފަޅުފަޅާއި ފަޅުރަށްރަށް ބޭނުން ވަރަކަށް ގާސިމުގެ ފައިކޭޓަށް އަޅާލަން ފަސޭހަވާނެއެވެ.   

އެމްޑީޕީއަށް ވިޔަސް ވެރިކަން ލިބޭނީ އެކަތިގަޑެއްގެ ގޮތުގައި އޮވެ ސަރުކާރު ޖަވާބުދާރީ ކުރުވާ ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރު ހޯދައިގެންނެވެ. އެތެރޭގެ ކޯޅުން ބޮޑުވެ ވާދަވެރިންނަށްވުރެ ބޮޑަށް އަމިއްލަ ޕާޓީގެ ތެރޭގައި އެއްބަޔަކު އަނެއް ބަޔެއްގެ ކުށްހޯދާ ކުށްދެއްކުމުގައި އަވަދިނެތުނީމާ ވާދަވެރިން ދަނޑިވަޅުބަލާ އެނގަކުރި އެބަ ހިފައެވެ. ރައީސް މުއިއްޒު ކޮންފޮޓް ޒޯނުގައި ހުންނަވައިގެން ކުރައްވަނީ ކުރައްވާނެ ކަމެކެވެ. ވާނީވެސް އެހެންތާއެވެ. އިދިކޮޅުން ޖެހޭ އޮޔެއްވަޔެއް ނެތެވެ.

ވަކިމީހަކު ބާރުވެރިކުރުމުގެ ނިޔަތުގައި އެނޫން އެންމެން ބަރަހަނާކޮށް އާއްމުންގެ ތެރޭގައި ޖަދަލުކުރަން ފެށުމުން މީހުން އެމްޑީޕީއަށް ކުރާ އިތުބާރު ދަނީ ގެއްލެމުންނެވެ. އެއްރޫހެއްގައި އެއް މިސްރާބަކަށް އެމްޑީޕީ ދަތުރުކުރާތަނެއް ރައްޔިތުންނަކަށް ނުފެނެއެވެ. ސަރުކާރު ޖަވާބުދާރީ ކުރުވާ ގައުމު ހަމަމަގަށް އަޅުވަން ސިޔާސީ މަސައްކަތެއް ކުރާތަނެއް ނުފެނެއެވެ. 

ޕީއެންސީގެ ބާރުވެރިކަން މުޅި ދައުލަތުގައި ފެތުރިފައިވާއިރު ވަރުގަދަ އޮޕަޒިޝަނެއްގެ ގޮތުގައި އެމްޑީޕީން ކުރެވެން ހުރި ކަންކަން ކުރާތަނެއް ރައްޔިތުންނަކަށް ނުފެނެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ ތެރޭގައިވެސް އެމްޑީޕީން އަށަގަންނަވާތަން ފެންނަނީ 2028 ރިޔާސީ ޓިކެޓް ލިބޭނީ ކާކަށްތޯ ބެލުމުގެ ރޫހެވެ. ރައްޔިތުންގެ ކަންބޮޑުވުން ތަކަށް ހައްލު ހޯދުމަށް ވަކިވަކީންނާއި ގަނޑުކޮށް އިހުތިޖާޖު ކުރުމުގެ ރޫހު އުފައްދާތީއެއް ނުފެނެއެވެ.   

ރާއްޖޭގައި ކަންކަން ވަމުންދާގޮތުން ސިޔާސީ ޕާޓީތަކާއި ދޭތެރޭ ގިނަ ބަޔަކު ތިބީ މާޔޫސްވެފައެވެ. ޕާޓީ ނިޒާމަކީ ކޮރަޕްޝަނާއި ފަސާދައިގެ ނިޒާމެއްކަމަށް މީހުން ގަބޫލުކޮށްފިއެވެ. އެއްވެސް ޕާޓީއަކީ އިތުބާރުކޮށް ކަމެއް ހަވާލުކުރާވަރު ބައެއް ނޫންކަމަށް މީހުން ދެކެން ފަށައިފިއެވެ.  

ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ ތެރޭގައި ކުޑަވެސް އުންމީދެއް އޮތް ޕާޓީއަކީ އެމްޑީޕީއެވެ. އެހެނެއް ކަމަކު ގައުމާއި ޕާޓީއަށްވުރެ އަމިއްލަ މަަސްލަހަތު ކުރިއަށްނެރެ ޒިންމާދާރު އޮޕަޒިޝަނެއްގެ މަސައްކަތްނުކޮށް ރިޔާސީ ޓިކެޓާ ހިފަން ފެށުމުން އެމްޑީޕީއަށް ކުރި އިތުބާރުވެސް އެމްޑީޕީން ދަނީ ނަގާލަމުންނެވެ. ހަސަންކުރުސީ މީސްމީޑިއާގައި ކުރާވަރާއި ޔާމީނު ގޭފެންޑާގައި އިނދެ ކުރާވަރު ވެސް އެމްޑީޕީއަކަށް ނުކުރެވެއެވެ.

އެމްޑީޕީގެ ޗެއަރޕާސަންގެ މަގާމުގައި ފައްޔާޒު ހުންނަވައިގެން ޕާޓީއަށް ކޮށްދެއްވި ހިދުމަތްތަކަށް ޝުކުރު ދަންނަވާކަމަށް ރައީސް ސޯލިހު ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. ފައްޔާޒު ކުރެއްވި މަސައްކަތްތައް ޕާޓީ (އެމްޑީޕީ)ގެ ހުރިހާ މެންބަރުން ބަލައިގަންނާނެ ކަމަށްވެސް ރައީސް ސޯލިހު ވިދާޅުވިއެވެ.  

"މަނިކުފާނުގެ ޗެއާޕާސަންކަމުގެ ދައުރު ވެގެންދިޔައީ ސަރުކާރު ހިންގާ ޕާޓީއެއް ގޮތުގައާއި އިދިކޮޅު ސިޔާސީ ޕާޓީއެއްގެ ގޮތުގައި އޮވެ މަސައްކަތް ކުރަން ޖެހުނު ދުވަސްވަރަކަށެވެ. އެ ހުރިހާ ވަގުތެއްގައި ވެސް އަދި ބައެއް ފަހަރު އުނދަގުލާ އެކުވެސް ޕާޓީ ހިންގެވުމުގައި ވަރަށް ބުރަކޮށް މަސައްކަތް ކުރެއްވިކަން އަޅުގަނޑު ފާހަގަ ކުރަމެވެ." ރައިސް ސޯލިހު ވިދާޅުވިއެވެ. އޮނަރަބަލް ފައްޔާޒަށް ރައީސް ސޯލިހު އެދިވަޑައިގަންނަވަނީ ބާއްޖަވެރި ދުވަސްތަކަކަށެވެ.

ކުރިއަށް އޮތް ތަނުގައިވެސް އަލަށް އިންތިހާބުވާ ޗެއާޕާސަނަކަށް މާތް އައްލާހުގެ ވާގިފުޅާއެކު ރައީސް ސޯލިހުގެ ފުރިހަމަ އެހީތެރިކަން ލިބެމުންދާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވަމުން އެމްޑީޕީ އަށް އަބަދުވެސް ކުރިއެރުން އެދިވަޑައިގަންނަވާ ކަމަށްވެސް ރައީސް އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހު ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. 

އިސްތިއުފާދެއްވި ފައްޔާޒު އިސްމާއީލްގެ ޗެއަތޕާސަން ކަމުގައި ގައުމީ ބޮޑު ދެ އިންތިހާބުން އެމްޑީޕީ ފޭލިވެ މާލޭ މޭޔަރކަން އެމްޑީޕީން ވަނީ ކާމިޔާބުކޮށްފައެވެ.  

ބަރުލަމާނީ ނިޒާމަށް ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ހިންގުން ބަދަލުކޮށްގެން ވަކި މީހެއްގެ އަތްމައްޗަށް ގައުމުގެ ހިންގުމުގެ ބާރު ފުރޮޅާލުމަށް ކުރި މަސައްކަތުގައި އެމްޑީޕީގައި ރެނދުލާ ނުފެޅޭ ކަމަކަށް ވެސް ނުވާނެއެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ސްޕަރ މެޖޯރިޓީ ލިބުމުން މަޖިލީހުގެ ރައީސް ކަމަށް އިސްވީ އެމްޑީޕީގެ އޭރުގެ ރައީސެވެ. މަޖިލީހުގެ ރިޔާސަތުގެ ބާރުތައް އަތްޕުޅަށް ނެންގެވުމަށްފަހު ރައީސް ނަޝީދު ދެން ދިމާކުރެއްވީ ބަރުލަމާނީ ނިޒާމަކަށް ވެރިކަން ފޮރޮޅާލުމަށެވެ. މިހުރީވެސް ހަގީގަތެވެ.

ބަރުލަމާނީ ނިޒާމުގެ މައްސަލައިގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރިޔާސަތާއި ސަރުކާރާއި ހިޔާލު ތަފާތުވެ ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގެ ފުރަތަމަ އަހަރުތެރޭގައި އެމްޑީޕީގެ މައިގަޑަށް ލޮޅުއްއަރާ ރެނދުލިއެވެ. އެމްޑީޕީގެ ރައީސް އަދި މަޖިލީހުގެ ރައީސް އިސްވެ ހުންނަވާ ސަރުކާރާ ދެކޮޅު ފިކުރުތަކާއި ހަރަކާތް މަޖިލީހާއި ޕާޓީގެ ތެރޭގައި ހިންގަން ފެށިއެވެ. 

އެމްޑީޕީގެ ސެކެރެޓްރިޢޭޓްގެ ފުރިހަމަ ކޮންޓްރޯލް ރައީސް ނަޝީދުގެ އަތްޕުޅުގައި އޮވެމެ ބޭއްވި ދާއިރާ އިލެކްޝަންގައި ގައުމީ މަޖިލީހުގެ ކޮންޓްރޯލް ޕާޓީގެ ރައީސް ނަޝީދަށް ގެއްލުނެވެ. ރަނގަޅަށް އެމްޑީޕީ ދެފަޅިވީ ރައީސް ނަޝީދަށް ގައުމީ މަޖިލީހުގެ ކޮންޓްރޯލް ގެއްލި ޗެއަރޕާސަންގެ އިންތިހާބު ގެއްލުނު ހިސާބުންނެވެ. ރައީސް ނަޝީދު ތާއީދު ކުރެއްވި އިމްތިޔާޒް ފަހުމީ ބަލިކޮށް ރައީސް ސޯލިހުގެ ކެންޑިޑޭޓް ފައްޔާޒް އިސްމާއީލްއަށް ޕާޓީގެ ޗެއަރ ޕާސަންކަން ލިބުނުންނެވެ.

ޕާޓީއާއި ސަރުކާރު އެއް މިސްރާބަކަށްވެ ރައީސް ނަޝީދު ބާކީކޮށްގެން އެމްޑީޕީ ހިންގައިގަތީ އެ ހިސާބުން ފައްޔާޒު އިސްމާއީލުގެ އާރުކާޓީ ކަމުގައެވެ. ނަތިޖާއެއްގެ ގޮތުން ރައީސް ސޯލިހުގެ އިގްތިސޯދީ ވަޒީރު ފައްޔާޒު އިސްމާއީލަކީ ސޯލިހު ސަރުކާރުގެ އަދީބު ކަމުގައި ސިފަކޮށް "ބްރޯ"ގެ ނަމުން ފައްޔާޒަށް ނަން ދިނެވެ. ފައްޔާޒު އިސްވެ ހުންނަވައިގެން ބޭއްވި ކޮންގްރެސް އިން ނަޝީދަށް އެމްޑީޕީން ދައްކާދިނީ އެމްޑީޕީގައި ނަޝީދުގެ ސައިޒެވެ.

އެންމެ ފަހުން ފިކުރެއްގެ ދިރުން އުފަންވެ އިދިކޮޅަށްވުރެ އިދިކޮޅުވެގެން އެމްޑީޕީ އަކީ ވަގުންގެ ނެޓްވޯކެއް ކަމަށް ސިއްކަ ޖަހައިގެން ޕާޓީ ރޫޅާލަން ރައީސް ނަޝީދު ފާޅުގައި ނިކުންނެވުމުން ވާނެ ޑެމޭޖެއް ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ މާކުރިން އޮތީ އެމްޑީޕީއަށް ވެނިމިފައެވެ. އޭރު އެމްޑީޕީން ނަޝީދަށް ދޯކާއެއް ދިނިއްޔާ ދޭނީ ފައްޔާޒުގެ ފުރިހަމަ ބައިވެރިވުން ނެތިކަމަށް މީހަކު ގަބޫލެއް ނުކުރާނެއެވެ.  

ވަރަށް ބޮޑެތި ގޮންޖެހުންތަކެއް ހުރި ދުވަސްވަރެއްގައި އެމްޑީޕީގެ ލީޑަރޝިޕުގައި ފަސްޖެހިވަޑައިނުގެން ފައްޔާޒު އިސްމާއީލް ކުރެއްވި މަސައްކަތްޕުޅުތަކުގެ އަގުވަޒަން ކުރައްވާ ކަމަށް ޝާހިދު ވިދާޅުވެއެވެ.

އެމްޑީޕީގެ ގަބޫލުކުރުންތަކާއި ހަމަތައް ދެމެހެއްޓެވުމަށް ޗެއަރޕާސަންގެ ހައިސިއްޔަތުން ކުރެއްވި މަސައްކަތްޕުޅުތަކުގެ އަގުވަޒަން ކުރައްވާކަމަށް ޝާހިދު ވިދާޅުވެއެވެ.

އެމްޑީޕީ ކުރިއަށް ގެންދިޔުމަށް ކުރިއަށް އޮތްތާ ކުރަންހުރި މަސައްކަތުގައި އިރުޝާދާއި ތާއީދާއި އެއްބާރުލުން ދެއްވުމުގައި ފައްޔާޒު އިސްމާއީލް ދެމިހުންނަވާނެ ކަމަށް ޔަގީންކުރައްވާ ކަމަށްވެސް އެމްޑީޕީގެ ރައީސް ޝާހިދު ވިދާޅުވެއެވެ. 

އެމްޑީޕީގެ ޗެއަރޕާސަން ކަމުން އަލްއުސްތާޒު ފައްޔާޒު އިސްމާއީލް އިސްތިއުފާ ދެއްވީ ރޭގައެވެ. ފައްޔާޒު މަގާމުން އިސްތިއުފާދެއްވީ ރިޔާސީ އިންތިހާބަށް ވާދަކުރުމުގެ ހަމަހަމަ ފުރުސަތު ދެއްވުމުގެ ގޮތުން ކަމަށްވެއެވެ. 

ގިނަ އަދަދެއްގެ ޑްރައިވަރުން ސަރުކާރުގެ ޓެކްސީ ލައިން ހިޔާރުކޮށްފިނަމަ އެތައް ސަތޭކަ ކާރަކާއި ވޭނެއް ހުއްޓި އެއްގަމުގެ ދަތުރު ފަތުރަށް ސްނާމީއަކަށް ސަރުކާރުގެ ޓެކްސީލައިން ނުވެއެއް ނުދާނެއެވެ. ކަލަސީންނަށް ނައު ބައުނުވާ އުސޫލުން ރިސްކު ފްރީކޮށް ޓެކްސީ ޑްރައިވަރުން އުޅެން ދިމާކޮށްފިނަމަ ސަރުކާރުގެ ޓެކްސީލައިންގެ ސަބަބުން ސަރުކާރަށް ފޫނުބެއްދޭވަރުގެ ބޮޑު ގެއްލުން ވާނެއެވެ. 

ސަރުކާރުގެ ޓެކްސީލައިންގެ ޓެކްސީތައް މަރާމާތުކޮށް ބެލެހެއްޓުމަށް ދައުލަތުން ބޮޑު ހޭދައެއް ކުރަންޖެހި ސަރުކާރުގެ ސަބްސިޑަރީ ޗޭނަށް އިތުރުވާ ބޮޅަކަށް ޓެކްސީ ލައިން ވެެގެން ދާނެއެވެ. އަނެއްކޮޅުން ސަރުކާރުގެ ޓެކްސީ ދުއްވާ ޑްރައިވަރުން އަމިއްލަ ޒިންމާގައި މިހާރު އުޅަނދު ބަލަހައްޓާހެން ސަރުކާރުގެ އުޅަދެއް ނުބަލަހައްޓާނެއެވެ. ނަތީޖާއަކަށް ވެގެންދާނީ ގްރައުންޑްވާ ވެހިކަލްތައް ސަރުކާރުގެ ޓެކްސީ ލައިނުގައި ގިނަވުމެވެ. އެހެންކަމުން ސަރުކާރުން ބަލަހައްޓަންޖެހޭ ނުކުޅެދޭ ދަރިއަކަށް ނޫނީ ޓެކްސީ ލައިނު ނުވާނެއެވެ. 

އެތައް ބަޔަކު އާމްދަނީ ހޯދަން ތަރުތީބުވެގެން ހިންގަމުންދާ ދާއިރާއެއްގެ ތެރެއަށްވަދެ ސަރުކާރުން ޓެކްސީ ކުރަން އުޅުމުން ޓެކްސީތަކުގެ ފެންވަރު ދަށްވެ މިހާރަށްވުރެވެސް ޓެކްސީ ލިބުން ދަތިވުންނޫން ކަމެއް ސަރުކާރުގެ ޓެކްސީލައިން ތައާރަފްކުރުމުން ނުވާނެއެވެ. 

ސަރުކާރުން ޓެކްސީލައިން ތައާރަފް ކުރުމަކުން ކާރޫބާރު ބޮޑު ތޮއްޖެހިފައިވާ އަޑިގުޑަން މާލޭގެ މަގުތައް ފުޅާވެ ބޮޑެއް ނުވާނެއެވެ. ތޮއްޖެހުމެއް ވެސް ނުކެނޑެނެއެވެ. ޓެކްސީ ކުރަން ސަރުކާރުން އަލަށް ވެހިކަލްތަމެއް މާލޭ މަގުމައްޗަށް ނެރުމުން އިތުރަށް ތޮއްޖެހުން ނޫންކަމެއް ނުވާނެއެވެ. 

ސަރުކާރުން ބޮޑުހަރަދެއް ކޮށްގެން ގިނަ އަދަދެއްގެ ޓެކްސީތަކެއް ގަތުމުން ބަޔަކަށް ކަމިޝަނުގެ ގޮތުގައި އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާ ލިބޭނެއެވެ. ޓެކްސީ ލައިން ގާއިމުކުރުމުގެ ނަމުގައި ބަޔަކު ސަރުކަރުން ލޫޓުވާލުން ނޫން އެހެން މަންފާއެއް ސަރުކާރު ޓެކްސީ ލައިނަކުން ނުވާނެއެވެ. 

ގާނޫނު އަސާސީގައި ވަރަށް ސާފުކޮށް 19 އަތޮޅާއި މާލޭގެ ވާހަކަ 20 އިދާރީ ދާއިރާގެ ގޮތުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ. އިންތިހާބީ ދާއިރާތައް ކަނޑަ އަޅަނީ އެ 20 އިދާރީ ދާއިރާގެ ތެރެއިންކަން ވަރަށް ރަނގަޅަށް ގާނޫނު އަސާސީގައި ބުނެއެވެ. ގާނޫނު އަސާސީގައި ބަޔާންކުރާ 20 އިދާރީ ދާއިރާ ތަމްސީލު ކުރަން ވަކި މުއައްސަސާއެއް ނުހުންނަ ގޮތަށް އަތޮޅު ކައުންސިލްތައް އުވާލެވިގެން ނުވާނެއެވެ. 

ސިޓީތަކާއި ރަށްތައް ޢޭގެ އަމިއްލަ ޒާތުގައި މިނިވަންކަމާއެކު ހިންގުމުގެ އިހުތިޔާރު ލިބުމަކީ އެ އަތޮޅެއްގެ އަތޮޅުވަންތަކަން ގެއްލެންޖެހޭ ސަބަބެއްނޫނެވެ. ސީޔާސީ ގޮތުން ރާއްޖެ ބައިކޮށްފައިވާ ބައިކުރުން ކަމުގައި އަތޮޅުތަކުގައި ކޮންމެ އަތޮޅެއް ތަމްސީލު ކުރާނެ ގާނޫނީ އިދާރާއަކާއި ވެރިއަކު ހުންނަން ޖެހޭނެއެވެ. ކޮންމެ އަތޮޅަކަށްވެސް އެ އަތޮޅުކަމަށް ކަނޑައަޅާއިފައިވާ ސަރަހައްދަށް އޮންނަ ހައްގުތަކާއި ޒިންމާތަކެއް އޮންނާނެއެވެ. ވަކި ރަށެއްގެ އިހުތިސޯސުގައި ނުހިމެނި އަތޮޅުގެ އިމުގެ ތެރޭގައި އޮން ސަރަހައްދުތަކާއި ބިންތަކާއި ތަކެއްޗަށް ޒިންމާވާ ގާނޫނީ ބާރުވެރި ފަރާތެއް އަބަދުވެސް ހުރެއެވެ. ހުންނަންވެސް ޖެހެއެވެ.

މީސް މީހުން ރަށްރަށަށާއި އަތޮޅު އަތޮޅަށް ނިސްބަތްކޮށްގެން ވަޒަންވަރިކަމާއި ރަށްވެހިކަން ދީގެން އުޅޭ ގައުމެއްގައި އަތޮޅަކީ ޖޯގްރަފިކް ނަމެއްގެ ގޮތުގައި ފުއްދާލެވޭ ވަރަށްވުރެ ދިވެހިންގެ ގައުމިއްޔަތާއި ގުޅިފައިވާ ރާއްޖޭގެ މައި ސިފައެވެ. ގާނޫނު އަސާސީގައި އެ ވާހަކަ އޮޅުމެއް ނެތް ވަރަށް ބަޔާންކޮށްފައި އެބައޮތެވެ.

ރާއްޖޭގައި މީހުން އުޅެން ފެށީއްސުރެ އަތޮޅަކީ ވަކި ހާއްސިއްޔަތެއް އޮންނަ ގައުމިއްޔަތުގެ ރުކުނެކެވެ. އަތޮޅު ނެތި ރާއްޖެއެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. އަތޮޅަކީ ޖޯގްރަފީ ގޮތުން ވަކި ސިފައެއް ލިބޭތީ ހަމައެކަނި ނަމެއްގައި އޮންނަ އެެއްޗެއް ނޫނެވެ. ސިޔާސީ ގޮތުން ރާއްޖެ ބައިކޮށްފައި އޮންނަ ބައިތަކަށް ކިޔާ ނަމަކީ އަތޮޅެވެ. އިދާރީ ހިންގުން މުޅިން ވަކީން މިނިވަން ކަމާއެކު ހިންގާތާ އެތައް ޒަމާނެއް ވެގެން ދިޔައިރު އަދިވެސް މާލެއަކީ ކ. މާލެއެވެ. 

ވިއްސާރަވެ ބޯކޮށް ވާރޭވެހިއްޖެއްޔާ މާލޭގެ ރައްޔިތުން އުޅެމުން ދިޔަ ހާލުން ކުރުމުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި ސަލާމަތްވީ ދުރުވިސްނޭ ހިންގުންތެރި މުރާލި މޭޔަރެއްގެ ހިކުމަތު އަމަލާއި ބުރަ މަސައްކަތުންކަން އެއީ ފެންނަން އޮތް އެއް މިސާލެވެ. ވިއްސާރަ ވާއިރަށް މާލޭގެ އެކި ސަރަހައްދުތަކުގައި ނުނިދާ ހޭލާތިބެގެން ވެލި ބަސްތާ ޖެހުމަކީ ސިޓީ ކައުންސިލާއި ސިފައިނާއި ފުލުހުނާއި އެތައް ގެއެއްގެ އެތައް ބަޔަކު އެތައް އަހަރެއް ވަންދެން ކުރަމުން ދިޔަދިޔުން މާޒީއަށް ބަދަލުކޮށްލީ މޭޔަރ އާދަމް އާޒިމްގެ ހިއްވަރާއި ފަންވަރުންނެވެ. 

22 ޖެނުއަރީ 2024 ގައި ހުވާކުރެއްވުމަށް ފަހު މާލޭ މޭޔަރ އެންމެ ބޮޑު އިސްކަމެއް ދެއްވި އެއްކަމަކީ މާލޭގައި ފެންބޮޑުވުން ހައްލުކުރެއްވުމެވެ. ފެން ބޮޑުވުމަށް އަވަސް ހައްލެއް ހޯއްދަވާ ދެއްވުމަށްޓަކައި އެންމެ ފުރަތަމަ ސަރަހައްދުތަކުގެ ޓެކްނިކަލް އެސެސްމެންޓު ހެއްދެވިއެވެ. އެންމެ ބޮޑަށް ފެންބޮޑުވާ 280 އަށް ވުރެ ގިނަ ގެއަށް މޭޔަރ ޓެކްނިކަލް ޓީމަކާއެކު ވަޑައިގެން ވެސް އެސެސްމެންޓުތައް ހެއްދެވިއެވެ.

މިހިނގާ ދެއަހަރެއްހާ ދުވަހުގެ ތެރޭގައިވެސް 40 އަށްވުރެ ގިނަ އާއިލާ ފެން ބޮޑުވެގެން އަމިއްލަ ގޭގައި ނޫޅެވިގެން އެހެންތަންތަނަށް ވަގުތީ ގޮތުން ބަދަލު ކުރަންޖެހުނެވެ. ގެތަކުގައި އުޅޭ މީހުން ނުނިދާ ތިބެ ފެން ހިންދަން އުޅެންޖެހުނެވެ. ފެން ބޮޑުވުމުގެ ސަބަބުން ގޭގައި ހުންނަ ހުރިހާ މުދަލެއްހެން ހަލާކުވެގެން އުކާލަން ޖެހިފައި ހުރީ މަދެއްކޮށް ނޫނެވެ. އެތައް ދުއްވާ އެއްޗެއްގެ އިންޖީނު ހަލާކުވެ މާލީ ބޮޑެތި ގެއްލުންތައް މާލޭގައި ދިރިއުޅޭ މީހުނަށް ލިބުމަކީ މީގެކުރީން އާންމު ކަމެކެވެ. 

ފެން ބޮޑުވާ ގެތަކުގައި ދިރިއުޅޭ ރައްޔިތުންނަށް މޭޔަރ ވައުދުވެ ވަޑައިގަތީ ފެންބޮޑުވުން ހައްލުކޮށްދީ އެ ރައްޔިތުން އެތައް އަހަރެއްވަންދެން ތަހައްމަލު ކުރަމުން ދިޔަ ދަތި އުނދަގުލުން ނެރެދެއްވާނެ ކަމަށެވެ. ލަސްތަކެއް ނުވެ މޭޔަރެއްގެ ހުޝިޔާރުކަމާއި ހީވާގިކަމާއި ދުރުވިސްނުމުގެ ހެޔޮ އަސަރު މާލޭން ފެންނަން ފެށިއެވެ.

ވިއްސާރަވާން ފަށާއިރަށް ވެލި ބަސްތާ ޖަހަން ބޭނުންވެގެން ކޯލްސެންޓަރަށް މާލޭން ލިބެމުން ދިޔަ އެތައް ސަތޭކަ ކޯލް އައުން ހުއްޓިއްޖެއެވެ. މާލޭގެ 280 އަށް ވުރެ ގިނަ ގެއަށް ފެންވަދެ އެތައް ރައްޔިތަކަށް އާދަކޮށް ބޮޑެތި ގެއްލުން ލިބެމުން އޭރު ދިޔަދިޔުން ހައްލުވެއްޖެއެވެ. މާލެއަކީ އެހުރިހާ ތަކުލީފްތަކުން ސަލާމަތްވެ ފެންބޮޑުވުމުގެ ނުރައްކަލުން މިންޖުވެފައިވާ ރަށަކަށް ބަދަލު ކޮށްލައިފިއެވެ. އާދަމް އާޒިމްގެ މޭޔަރުކަމަށް ދޮޅުއަހަރު ނުވަނީސް މާލޭގައި ފެންބޮޑުވުމުގެ މައްސަލަ ހައްލުކޮށް ދެއްވައިފިއެވެ. ނަތީޖާ ނެރެދެއްވައިފިއެވެ. 

ތަސްމީނު ވެރިކަމަށް ކުރި ދަތުރުގައި ޑީއާރުޕީ ރޫޅި ބުރަ ބުރައިގެން ގޮސް ޔާމީނުގެ އަތްމައްޗަށް މައުމޫނިޒަމްގެ ބާރުތައް ދިޔުމުން ޑީއާރުޕީގެ ލީޑަރޝިޕްގައި ތިބި ބަޔަކު ތަސްމީނާއި އެކު އެމްޑީޕީއާ ގުޅުނެވެ. އޭގެ ތެރެއިން ގިނަ މީހުންވީ އެމްޑީޕީއަށްޓަކާ ބުރަ މަސައްކަތް ކޮށްދޭ އިހުލާސްތެރި ބަޔަކަށެވެ. އެމްޑީޕީއާއި ގުޅުނީއްސުރެ ދެގޮތެއްނުވެ އެމްޑީޕީގެ އަސާސްތައް ދެމެހެއްޓުމުގައި އޮނަރަބަލް ޝާހިދާއި ރޮޒޭނާ ފަދަ ބޭފުޅުން ކެނޑިނޭޅި ގެންދަވަނީ މަސައްކަތް ކުރައްވަމުންނެވެ. އެމްޑީޕީ އެ ބޭފުޅުންނަށްޓަކައި ފަހުރުވެރިވާ ވަރަށެވެ. އެކަމަކު އަލީ އާޒިމް އުޅުނީ ރޫޅާލާ ނޫން ގޮތެއް ހޯދޭތޯއެވެ.

އަލީ އާޒިމްގެ ފުށުން އެމްޑީޕީގެ އަސާސްތައް ނަގަހައްޓާ ދެމެހެއްޓިތަނެއް ނުފެނެއެވެ. ޕީޖީ ލީޑަރކަމުގައި ހުރެ މަޖިލީހުގެ އޭރުގެ ރިޔާސަތާއި ގުޅިގެން އެޖެންޑާ 19 ފޭލިކޮށްލީއެވެ.  އިދިކޮޅަށްވުރެ އިދިކޮޅުވެގެން އެމްޑީޕީގެ ދެވަނަ ވެރިކަން ފޭލިކޮށްލަން ވެސް އަލީ އާޒިމް ނުކުރާ އެއްކަމެއް ނެތެވެ. ފިކުރެއް ދިރުވަން އުޅެ ފޭލިވެގެން އެމްޑީޕީ ދޫކޮށް ނިކުމެ އެމްޑީޕީ ނޫންގޮތެއް ހޯދަން މަސައްކަތް ކުރިއެވެ. އެމްޑީޕީއާއި މެދު ރައްޔިތުންގެ ހިތުގައި ޝައްކުތައް އުފައްދާ ނަފްރަތު އުފައްދާ ޕީޕީއެމްއާއި ގުޅިގެން އެމްޑީޕީ ރޫޅާލަން މަސައްކަތް ކުރިއެވެ.

އެންމެ ފަހުން ވަގުންގެ ނެޓްވޯކެއް ކަމުގެ ސިއްކަ އެމްޑީޕީގައި ޖަހައިގެން އެމްޑީޕީއާއި ދެކޮޅަށް މަސައްކަތްކޮށް ޑރ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ވެސް ގެނައީއެވެ. އެމްޑީޕީ ނޫން ގޮތެއް ހޯދަން ކުރި މަސައްކަތުން ރާކަނިމަސް ކެވި ހީކުރި ގޮތަށް އެމްޑީޕީގެ ކޮންޓްރޯލް ނުނެގި ސިޔާސީ ގޮތުން ބާކީވެ ނެގިގާގަޑަށް ބޮލިއެރިޔަސް އެމްޑީޕީގެ ވަފާތެރިންނަށް ކާކަކީ ކާކުކަން އޮޅުވައެއް ނުލެވޭނެއެވެ. އެމްޑީޕީގެ މެންބަރުންނަކީ ގަރަހިތަ ތަކެއް ނޫނެވެ.

ރަނގަޅަށް ހިނގަ ހިނގާ ހުންނަ ކަންކަން ނޫން ގޮތެއް ހޯދައިގެން ބަދަލު ކުރުމަކަށް އެއްވެސް އިރަކު އެމްޑީޕީގެ މެންބަރުން ތަރުހީބެއް ނުދޭނެއެވެ. ނޫން ގޮތް ހޯދަން އުޅެގެން ނިކުތް ނަތީޖާތައް ހިތިވެފައި ގޯސްކަން އެމްޑީޕީ ގިނަ މެންބަރުންނަށް އެނގެއެވެ. އަދިވެސް ގަދަކޮށް އުޅެވެނީ އެމްޑީޕީ ރޫޅާލުމަށެވެ. ކިތަންމެ ގަދަކޮށް އުޅުނަސް އެޖެންޑާ19 ފޭލިކޮށްލި ޕީޖީ ލީޑަރަށް އިތުބާރެއް ނެތެވެ. 

ތުޅާދޫ ސްޕޯރޓްސް ކުލަބުގެ މީޑިއާ ކޯޑިނޭޓަރ ޢަބްދުއްލާ ސިރާޖް, ހީރަސް ނިއުސްއަށް ދެއްވި ބަސްދީގަތުމުގައި ވިދާޅުވީ މި އަހަރުގެ ގުރުުއާން މުބާރާތް ކުރިއަށްދާނީ ނޮވެމްބަރ 20 އިން ނޮވެމްބަރ 22 ގެ ނިޔަލަށް ކަމަށެވެ. މި އަހަރުގެ މުބާރާތުގައި 196 ބައިވެރިން ވާދަކުރުމަށް ވަނީ ހަމަޖެހިފައެވެ. އެއީ ބަލައިގެން ކިޔެވުމުގެ ގޮފީގައި 126 ބައިވެރިން އަދި ނުބަލައި ކިޔެވުމުގެ ބައިގައި ވާދަކުރާ 70 ބައިވެރިންނެވެ. 

މުބާރާތް ބެހިފައިވާ ބައިތަކަކީ:

• ބޭބީ ނާސަރީ އަދި ނާސަރީ
• ފައުންޑޭޝަން ސްޓޭޖް (އެލް.ކޭ.ޖީ އަދި ޔޫ.ކޭ.ޖީ)
• ކީ ސްޓޭޖް 1
• ކީ ސްޓޭޖް 2
• ކީ ސްޓޭޖް 3
• ކީ ސްޓޭޖް 4
• ކީ ސްޓޭޖް 5 (ކީސްޓޭޖް 4 ނިމި 19 އަހަރު ނުފުރޭ)
• 19 އަހަރުން މަތި

މުބާރާތް ފެށުމުގެ ޚާއްޞަ ރަސްމިއްޔާތު އޮންނާނީ 20 ނޮވެމްބަރ 2025 ވާ ބުރާސްފަތި ދުވަހުގެ ރޭ 08:00 ގައި ތުޅާދޫ ސްޕޯރޓްސް ކުލަބުގައެވެ. މި އަހަރުގެ މުބާރާތުގެ ވާދަކުރާ 115 އަންހެން ބައިވެރިން އަދި 81 ފިރިހެން ބައިވެރިންގެ ކިޔެވުން ކުރިއަށްދާނީ ކުލަބުގެ އިދާރާ ބ.ތުޅާދޫ، ބުލޫސްޓަރގައެވެ.

މުބާރާތް ކުރިޔަށްދާ 4 ދަންފަޅިއަކީ:

• ރޭގަނޑު 20:00 އިން 10:45 އަށް
• ކޮންމެ ދުވަހެއްގެ ހެނދުނު 7:00 އިން 11:00 އަށް
• މެންދުރު ފަހު 14:00 އިން 16:00 އަށް
• ހަވީރު 16:00 އިން 18:00 އަށް

ކީރިތި ގުރުއާން ކިޔެވުމުގެ ޤައުމީ މުބާރާތުގައި ވާދަކުރާނެ ފެންވަރު ރަނގަޅު ތުޅާދޫގެ ދަރިވަރުންނާއި އާންމު ރައްޔިތުންތަކެއް އުފައްދާ އެ ފަރާތްތަކަށް ގައުމީ މުބާރާތުގައި ވާދަކުރުމުގެ ފުރުސަތު ފަހިކޮށްދިނުމުގެ މާތް މަގުސަދުގައި ރަށު ފެންވަރު ރަނގަޅު ފާހަގަކޮށްލެވޭ މުބާރާތަކަށް މި މުބާރާތް ހެދުމަކީ ކުލަބުގެ މުއައްސިސުންނާއި، ހިންގާކޮމިޓީ އަދި އާންމު މެންބަރުން ހާއްސަ އިސްކަމެއް ދެއްވައިގެން ކުރައްވާ މާތް އަދި އެހާމެ ބުރަ މަސައްކަތެކެވެ. މި ގޮތުން، ކީރިތި ގުރުއާނާއިބެހޭ ގައުމީ މަރުކަޒުން ކުރިއަށް ގެންދިޔަ ގުރުއާން ކިޔެވުމުގެ 37 ވަނަ ގައުމީ މުބާރާތުގައި ދެވަނަ ފަހަރު ތުޅާދޫ ސްޕޯޓްސް ކުލަބުގެ 7 ބައިވެރިއަކު މުބާރާތުގައި ތަމްސީލުކުރިއެވެ. އަދި، މުހައްމަދު އާރިކު އަހުމަދު ސޯލިހު، ކަރަންކާމާގެ، ބ. ތުޅާދޫ ބަލައިގެން ކިޔެވުމުގެ ރޮނގުން 5 ފޮތުގެ ބައިން ފަހުރުވެރި 2 ވަނަ ހާސިލްކޮށް ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ގުރުއާން ކިޔެވުމުގެ ގައުމީ މުބާރާތަކުން ކުލަބަށް ފަހުރުވެރި ޝަރަފް ހޯދައި ދިނެވެ.

މުބާރާތުގެ ވަނަތަކަކީ:

• ފައުންޑޭޝަން ސްޓޭޖުން، ބަލައިގެން އަދި ހިތުން ކިޔެވުމުގެ ގޮފިން 1 ވަނަ، 2 ވަނަ، 3 ވަނަ
• ކީ ސްޓޭޖް 1 ން، ބަލައިގެން އަދި ހިތުން ކިޔެވުމުގެ ގޮފިން 1 ވަނަ، 2 ވަނަ، 3 ވަނަ
• ކީ ސްޓޭޖް 2 ން، ބަލައިގެން އަދި ހިތުން ކިޔެވުމުގެ ގޮފިން 1 ވަނަ، 2 ވަނަ، 3 ވަނަ
• ކީ ސްޓޭޖް 3 ން، ބަލައިގެން އަދި ހިތުން ކިޔެވުމުގެ ގޮފިން 1 ވަނަ، 2 ވަނަ، 3 ވަނަ
• ކީ ސްޓޭޖް 4 ން، ބަލައިގެން އަދި ހިތުން ކިޔެވުމުގެ ގޮފިން 1 ވަނަ، 2 ވަނަ، 3 ވަނަ
• ކީ ސްޓޭޖް 5 ން، ބަލައިގެން އަދި ހިތުން ކިޔެވުމުގެ ގޮފިން 1 ވަނަ، 2 ވަނަ، 3 ވަނަ
• 19 އަހަރުން މަތިން، ބަލައިގެން އަދި ހިތުން ކިޔެވުމުގެ ގޮފިން 1 ވަނަ، 2 ވަނަ، 3 ވަނަ
• މުޅި މިބާރާތުން، ބަލައިގެން އަދި ހިތުން ކިޔެވުމުގެ ގޮފިން އެންމެ މޮޅު ތިން ބައިވެރިން

މި މުބާރާތުގެ ވަނަވަނައަށް އަންނަ ފަރާތްތަކަށް ހަނދާނީ ލިޔުމާއި، އިނާމާއި، ހަނދާނީ ފިލާއާއި އައްޑަނައިގެ އިތުރުން އަދި ކީރިތި ގުރުއާން ކިޔެވުމުގެ 37 ވަނަ ގަައުމީ މުބާރާތުގައި ކުލަބު ތަމްސީލުކުރި ބައިވެރިންނާއި އަދި ޝަރަފުވެރި ވަނަ ހާސިލުކޮށް ގައުމީ ފެންވަރުގައި ތުޅާދޫގެ ނަން ރަން އަކުރުން ފަވާލި ބައިވެރިންގެ އަގުވަޒަންކުރުމަށް ބޭއްވޭ، ތުޅާދޫ ސްޕޯރޓްސް ކުލަބުގެ 22 ވަނަ ގުރްއާން މުބާރާތް ނިންމުމުގެ ރަސްމިއްޔާތު 01 ޑިސެމްބަރ 2025 އާއި 03 ޑިސެމްބަރ 2025 ދެމެދުގެ ތާރީޚެއްގައި ތުޅާދޫ ސްޕޯރޓްސް ކުލަބުގެ އިދާރާގައި ބޭއްވުމަށް އަންނަނީ މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ.

އަތޮޅުތަކުގައި މީހުން އުޅޭ ރަށްރަށާއި ފަޅުރަށް ރަށާއި ފިނޮޅު ފިނޮޅާއި ފަރުފަރާއި ހައުހަލާއި ފަޅުފަޅާއި ގިރިއާއި އެނޫންވެސް އެތައް ތަނެއް ހިމެނެއެވެ. މީހުންއުޅޭ ރަށްރަށުގެ އިހުތިސާސްގައި ނުހިމެނޭ އެތައް ފަޅުރަށަކާއި ފިނޮޅަކާއި ފަޅެއް ފުވައްމުލަކު ފިޔަވާ އެހެން ކޮންމެ އަތޮޅެއްގައި އޮވެއެވެ. އެހުރިހާ ތަންތަނެއް ސިޔާސީ ގޮތުން ބައިކޮށް މުޅި ސަރަހައްދު ނިސްބަތްވެފައި އޮންނަނީ ކޮންމެވެސް އަތޮޅަކަށެވެ. 

އަތޮޅެއްގައި މީހުންއުޅޭ ރަށްރަށުގެ އިހުތިސާސްގައި ނުހިމެނި އަތޮޅެއްގައި އޮންނަ ސަރަހައްދުތަކަކީ އަތޮޅު ކައުންސިލް ނުވަތަ އަތޮޅު އޮފީހުގެ އިހުތިސާސްގައި ހިމެނޭ ތަންތަނެވެ. ރިސޯޓް ހެދުމަށް ނުވަތަ އިގުތިސޯދީ ކަމަކަށް ދޫކޮށްފައިވާ ރަށެއްގެ އިހުތިސާސްގައި ނުހިމެނޭ އެތައް ސަރަހައްދެއް ގިނަ އަތޮޅުތަކުގައި މިހާރުވެސް އެބައޮތެވެ. އެހެން އެކަން އޮއްވާ ރާއްޖޭގެ ސަރަހައްދުތަކެއް ރަށްމެދުވުމުގެ ސަބަބަކަށް އަތޮޅު ކައުންސިލްތައް އުވާލުން ވެގެންދާނެއެވެ. 

އަތޮޅު ކައުންސިލް އުވާލުމުން އަތޮޅުވަންތަކަން ގެއްލި ރާއްޖޭގެ އެންމެ ހާއްސަ ސިފަ ގާނޫނީ ގޮތުން ގެއްލިގެން ދާނެއެވެ. އޭރަކުން ބ.އޭދަފުއްޓެއް ހދ.ހަނިމާދުއެއް ލ.ފޮނަދު އެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. ތަމްސީލު ކުރާނެ އިދާރާއެއް ނެތި ކޮޅުމަޑުލެއް ހައްދުން މައްޗެއް ފާދިއްޕޮޅެއް ނުއޮންނާނެއެވެ.

ރާއްޖޭގެ އެކޮނޮމިކް މިނިސްޓަރ ކުރައްވާފައިވާ އަލްއުސްތާޒު ފައްޔާޒު އިސްމާއީލް ވިދާޅުވާ ގޮތުން ގޫގުލުން އިންޓަނޭޝަނަލް ސަބްމެރިން ކޭބަލް ލޭންޑިން ސްޓޭޝަނަކާއި ނެޓްވާކް ފެސިލިޓީއެއް ރާއްޖޭގައި ގާއިމުކުރުމުން ރާއްޖެއިން އަމިއްލައަށް ނެގެން އޮތް ބޮޑު ފައިދާއެއް ގެއްލިގެންދާނެއެވެ. އިންޑިއާ ކަނޑުގެ އަޑީން ދެބައްރު ގުޅުވާލަން އަޅާ ކޭބަލް ވިއުގައެއްގައި ކްލިޕް ޖަހާލަން ދިވެހި ނަމެއް ކިޔައިގެން ކްރިސްމަސް އައިލެންޑާއި ހިތަދޫ ސިޓީ ބޭނުންކޮށްލާ ކޮށްލުމުން ރާއްޖެއަށް އޮންނާނީ ކޮން ފައިދާއެއް ހެއްޔެވެ. 

ސަބްމެރިން ކޭބަލް އަޅާ އައިސީޓީ ހަބަކަށް ރާއްޖެ ހެދުމުގެ މަސައްކަތް ފަށާފައި ވަނިކޮށް އެ މަޝްރޫއު ވަޅުޖައްސާލާ ގޫގުލަށް ސަބްމެރިން ކޭބަލް ލޭންޑިން ސްޓޭޝަނަކާއި ނެޓްވާކް ފެސިލިޓީއެއް ރާއްޖޭގައި ގާއިމުކުރުމަށް ފުރުސަތު ދިނުމަކީ ރާއްޖެ އަކީ މި ސަރަހައްދުގެ ޑޭޓާ އަދި ކަނެކްޓިވިޓީ ހަބަކަށް ހެދުމަށް އޮތް ފުރުސަތު ގެއްލިގެން ދާނެކަމެކެވެ. ސަބްމެރިން ކޭބަލް ލޭންޑިން ސްޓޭޝަނަކާއި ނެޓްވާކް ފެސިލިޓީއެއް ރާއްޖޭގައި ގާއިމުކުރަން ބޭނުންވެގެން ގޫގުލުން ކުރިންވެސް ހުށަހެޅިއެވެ. ގޫގުލުގެ ހުށަހެޅުމަށް އެއްބަސްނުވެ ރާއްޖޭގެ ކޮންޓްރޯލް އޮތް ސަބްމެރިން ކޭބަލެއް އަޅައިގެން ރާއްޖެ އައިސީޓީ ހަބަކަށް ހެދުމުގެ މަސައްކަތް ފެށީ އެގޮތުގައި ރާއްޖެއަށް އޮތް ފައިދާ ބޮޑުކަމުންނެވެ. 

އެފްރިކާއާއި މެދުއިރުމައްޗާއި އޭޝިއާ އާއި އޮސްޓްރޭލިއާ ގުޅުވާލަދޭ މައި ހަބަށް ރާއްޖެ ހެދުމުގެ މަސައްކަތް ފެށިފައި އޮއްވާ ކޭބަލް ލޭންޑިން ސްޓޭޝަނާއި ނެޓްވާކް ފެސިލިޓީ ތަރައްގީކޮށް ހިންގުމުގެ ބާރު ގޫގުލަށް ދިނުމުން ރާއްޖެއަށް ލިބެން އޮތް އެތައް ފައިދާއެއް ގެއްލިގެން ދާނެއެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުން އިންވެސްޓުކޮށްގެން ރާއްޖެއަށް ގެނައި ސަބްމެރިން ކޭބަލް އަކީ ފްރާންސުގެ މާސޭއިން ފެށިގެން ސިންގަޕޫރާ ހަމައަށް ދެމިގެންދާ 'އައިއޭއެކްސް-އައިއީއެކްސް' ކޭބަލެކެވެ.

ރާއްޖޭގެ އިގުތިސޯދު ސިންދަފާތު ކުރުމަށް ހުޅުވުނު ދޮރެއް ބަންދުކޮށް ގޫގުލުން ކޭބަލް ކްލިޕް ޖަހާތަނަކަށް ރާއްޖެހެދުމަކީ ރައީސް މުއިއްޒަށް ކުރެއްވޭ މޮޅުކަމެއް ނޫނެވެ. މިވަރުކަމެއް ކުރާއިރު ކޭބަލް އާއި ސްޓޭޝަންތަކުގެ މިލްކުވެރިކަން ލިބެނީ ރާއްޖެއަށްކަން ނުވަތަ ނޫންކަން ރައްޔިތުންނަށް އެގެން ޖެހެއެވެ. ރާއްޖޭގެ ޑިޖިޓަލް ކުރިމަގު ރައްކާތެރިވަނީ ކިހިނަކުންކަމާއި ރާއްޖެއަށް ލިބެނީ ކޮން އެއްޗެއްކަންވެސް ރައްޔިތުންނަށް ސާފުވާން ޖެހެއެވެ. 

ގާނޫނުގައި އެހެން އޮވެމެ، ތިން މީހުން ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ މީހުން ގުޅިގެން ރާވައިގެން ކުށްކުރާ ގްރޫޕްތައް މެދުނުކެނޑި ރާއްޖޭން ފެނުނަސް  ރައީސް މުއިއްޒު ވިދާޅުވާ ގޮތުން ރާއްޖޭގައި ގޭންގެއް ނެތެވެ. އެކަމަކު ރާއްޖޭގެ ދެކުނުން ފެށިގެން އުތުރަށް އެއްވެސް ރައްކާތެރިކަމެއް ނެތްކަމަށް މަޝްހޫރު ގާނޫނީ ވަކީލު އަދި ކުރީގެ ނައިބު ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު ޖަމީލް އަހުމަދު ވެސް ވިދާޅުވެއެވެ. 

ޑރ. ޖަމީލު ވިދާޅުވަނީ ގައުމެއްގެ ރައީސަކު މިހާ ގައިރު ޒިއްމާދާރު ވާހަކަ ދެއްކުމަކީ ގައުމީ ސަލާމަތަށް އޮތް ވަރަށް ބޮޑު ނުރައްކަލެއް ކަމަށެވެ. " ގޭންގެއް ނެތް، އެކަމަކު ރާއްޖޭގެ ދެކުނުން ފެށިގެން އުތުރަށް އެއްވެސް ރައްކާތެރިކަމެއް ނެތް" ކަމަށް ޖަމީލު ވިދާޅުވިއެވެ. މިސާލު ދައްކަވަމުން ޑރ ޖަމީލު ވިދާޅުވަނީ "އެއަރޕޯޓުން ރޯމާ ދުވާލު ބޮޑަތި ޢަދަދުގެ ފައިސާ ފޭރެނީ. މީހުން ގޮތްނޭގޭ ގޮތަށް މަރަނީ" ކަމަށެވެ. 

ގޭންގަކީ ފައިސާއާއި ބާރާއި ރެކޮގްނިޝަނާއި ނުފޫޒު ފަދަ ތަފާތު އެކި މަންފާތައް ހޯދުމަށް ތަފާތު އެކިކަހަލަ ހަރަކާތް ހިންގަން އިންތިޒާމުވެފައިވާ ކުށް ކުރާ ޖަމާއަތަކަށް ކިޔާ ޖުމްލަ ނަމެވެ.

ބައެއް މީހުން ސިފަކުރާ ގޮތުގައި ފަހުގެ ތާރީހެއްގައި އުފެދުނު އެންމެ ނުރައްކާތެރިކޮށް ރާއްޖޭގައި އޮޕަރޭޓްކުރެވޭ އެންމެ ބޮޑު ގޭންގަކީ ޕީއެންސީ އެވެ. ޕީއެންސީ ހިމެނޭނީ އޯގަނައިޒް ކްރައިމް ހިންގުމުގައި ކުރިން އޮތްކަމަށް ބުނާ ގޭންގްތައް ސުޕަރސީޑް ކޮށްފައިވާ ނުރައްކާތެރި ޖަމާއަތުގެ ގޮތުގައި ކަމަށް ދެކޭ މީހުން މަދެއްނޫނެވެ.

އެހެން ކަމުން ގޭންގް ކުށްތައް މަނާކުރާ ގާނޫނު އުވާލާ ގޭންގުތައް ކަނޑައެޅުމަށް، ކަނޑައަޅާފައިވާ އިޖުރާއަތްތައް ވެސް ހުއްޓާލާ، ގޭންގު ކަމަށް ނިސްބަތްވާ މީހުންގެ ބޮލުގައި އަޅުވާފައިވާ ގޭންގު ސިއްކަ ނަގާ މިނިވަން ކުރުމަށް ގޭންގް ނެތްކަމަށް ހެދުން ނޫން ގޮތެއް ރައީސް މުއިއްޒަށް ނެތުނީތާއެވެ.

މޭޔަރ އާދަމް އާޒިމާއި ރޮޒޭނާ އާދަމް ފަދަ ހިދުމަތްތެރި މެންބަރުންނަކީ އެމްޑީޕީ ބައެއް ނޫންކަމަށް ދައްކަން ހުއްޓާނުލާ ވަކި ބަޔަކު ކުރާ މަސައްކަތް ހުއްޓާލަން އެބަޖެހެއެވެ. އެމްޑީޕީގެ މިހާރުގެ ރައީސް އަބްދުއްލާ ޝާހިދާއި ރޮޒޭނާ އާދަމް ފަދަ ބޭފުޅުންނަކީ ޑީއާރުޕީން ކަމަށް ބުނެ ފިތުނަ އުފައްދާ މީހުނަށް އަލީ އާޒިމަކީ ޑީއާރުޕީ މީހަކަށް ނުވާކަމީ އެހެން އެވާހަކަ ފަތުރާ މީހުންގެ ނިޔަތުގެ ނުބައިކަން އަންގާދޭ ހެއްކެކެވެ. 

ހަގީގަތަކީ އެއީ ނޫންކަން ރޮޒައިނާގެ ތާރީހުން އެކަނިވެސް ސާފުވާނެއެވެ. ރޮޒޭނާ ވިދާޅުވާހެން އެމްޑީޕީއަށް ރޮޒޭނާ އާދަމް ސޮއި ކުރެއްވީ ރައީސް ޔާމީން ވެރިކަމަށް ހުވާ ކުރެއްވިތާ މަހެއް ވެސް ނުވަނީހެވެ. ރޮޒޭނާ ފަދަ ކެރޭ ހިއްވަރުގަދަ ކަނބަލެއް އެމްޑީޕީއަށް އެންމެ ބޭނުންވީ ދުވަހުއެވެ. އެ ދުވަހަކީ އެމްޑީޕީއިން މީހަކަށް ކަމެއް ކޮއްދެވެން އޮތް ދުވަހެއް ނޫނެވެ. 

ޑީއާރުޕީން ސިޔާސީ ދަނޑަށް ނިކުމެ ވަޑައިގެން ރޮޒޭނާ އާދަމް ޑީއާރުޕީ ދޫކުރައްވާ އެމްޑީޕީއާ ގުޅިވަޑައިގަތީއްސުރެ އެމްޑީޕީގެ ހިދުމަތުގައި އުޅުއްވީ އެމްޑީޕީ އުފެދުނީޢްސުރެ އެމްޑީޕީގައި އުޅުނު ގިނަ މެންބަރުންނަށްވުރެ މާ ބޮޑަށެވެ. މާ ހިދުމަތްތެރިކޮށެވެ. މާ ހީވާގިކޮށެވެ. މެންބަރުންނާއި ރައްޔިތުންގެ ލޯބި ހޯއްދަވައިގެންނެވެ. 

ރައީސް ޔާމިނުގެ ވެރިކަމުގައި ހިނގާދިޔަ އަނިޔާއާއި ކޮރަޕްޝަނާއި ފަސާދައާއި ދެކޮޅަށް އެމްޑީޕީ ތެދުވެ އަޑުއުފުލީ އިސް ސަފުގައި ރޮޒޭނާ ވެސް ހުންނަވައިގެންނެވެ. ޔާމީނު ވެރިކަމުގައި އެމްޑީޕީގެ ރެލީތަކާއި މުޒާހަރާތަކުގައި އެންމެ ބާރަށް އިވޭ އެއްއަޑަކީ ރޮޒޭނާގެ އަޑެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި އެމްޑިޕީގެ ސިޔާސަތުތައް ދިފާއުކޮށް އޭރުގެ ސަރުކާރުގެ އަނިޔާވެރިކަމާ ދެކޮޅަށް ހައްގުބަސް ބުނުމުގައި ދެގޮތެއް ނުވެ ދެމިހުންނެވިއެވެ. 

އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަމުގައި އެމްޑީޕީގެ ލީޑަރޝިޕްގައި ތިބި ބަޔަކު އެމްޑީޕީ ރޫލާލާ އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަން ހަރާބުކުރުމަށް ކުރި މަސައްކަތާ ދެކޮޅަށްވެސް އެމްޑީޕީގެ ދިފާއުގައި އެންމެ ބުރަކޮށް މަސައްކަތް ކުރެއްވި އެއްބޭފުޅަކީ ރޮޒޭނާއެވެ. އެމްޑީޕީ ދިފާއު ކުރެއްވުމުގައި ކުރިމަތިވެ ވަޑައިގަންނަވާ ފުރައްސާރައާއި ބަދުނާމަށް ނުބައްލަވާ އެމްޑީޕީއާއި އެމްޑީޕީ ސަރުކާރު ދިފާއު ކުރެއްވުމުގައި ރޮޒޭނާ ދެމިހުންނެވިއެވެ. 

އެމްޑީޕީ ސަރުކާރު އޮތް އިރުވެސް ރޮޒޭނާ ހުންނެވީ ޕާޓީން ދިން މަގާމެއްގައެއް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުން ވޯޓުދިން އިންތިހާބީ މަގާމެއްގައެވެ. އަނެއްކޮޅުން ރޮޒޭނާ އެމްޑީޕީގެ ހިދުމަތުގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ހުންނެވީ ބޭނުން އިރަކު ޕާޓީ ބަދަލުކުރުމުގެ ހިފެހެއްޓުމެއްނެތް ފުރުސަތު އޮވެއެވެ. ރިޝްވަތުގެ ހުތުރު ފައިސާގައި ހިފައިގެން އެމްޑީޕީގެ މަޖިލިސް މެންބަރުންތަކެއް ޕީއެންސީއަށް ބަދަލުވީ އިރުވެސް ރޮޒޭނާ ހުންނެވީ ސާބިތުކަމާއެކު އެމްޑީޕީގައެވެ. ޕާޓީ ބަދަލެއް ނުކުރައްވައެވެ. 

އެމްޑީޕީ ސަރުކާރުގެ ޔޫތު މިނިސްތަރކަން ކުރެއްވި މަހުލޫފު ފަދަ ބޭފުޅަކު އެމްޑީޕީ ދޫކުރައްވާ ވެރިކަންކުރާ ޕާޓީއާއި ދާދިފަހުން ގުޅިވަޑައިގަތުމަކީ ރޮޒޭނާ އެމްޑީޕީ ދޫކުރައްވާ ޕީއެންސީއާއި ގުޅިވަޑައިގަންނަވާނެ ކަމަށް ދެކެންޖެހޭ ސަބަބެއް ނޫނެވެ. ގިނަ އަދަދެއްގެ ފައިސާއާއި ބޭނުން މީހަކަށް ސިޔާސީ މަގާމު ހޯދާދެވެން އޮވެ ޕާޓީ ބަދަލުނުކުރެއްވި ހިތްވަރުގަދަ ރޮޒޭނާ ޕާޓީ ބަދަލުކުރައްވާ ވާހަކަ ދައްކަނީ އެމްޑީޕީން ރޮޒޭނާ އެކަހެރި ކުރަން ބޭނުންވެގެން އުޅޭ ބައެކެވެ. މިވަގުތު މި ސަރުކާރުގެ ކަންކަން ހުރިގޮތުންވެސް ރޮޒޭނާ މި ސަރުކާރަށް ތާއީދުކުރަންޖެހޭ ސަބަބެއްނެތްކަމަށް ސާފު ބަހުން ރޮޒޭނާ އެގެންދަވަނީ ވިދާޅުވަމުންނެވެ. ލާރިއާއި މަގާމަށް ސިޔާސީ އެއްވެސް ނިންމުމެއް ރޮޒޭނާ ނުނިންމަވައެވެ. 

ރާއްޖޭގައި ގޭންގެއް ނެތްކަމަށް ރައީސް މުއިއްޒު ވިދާޅުވުމާއެކު ކުއްލިއަކަށް ހަނދާނަށް އައީ ވަރަށް ބޮޑު ވާހަކައެކެވެ. ރާއްޖޭގައި ގޭންގު ސްޓަރއެއް ކަމަށް މަޝްހޫރު މީހަކު ރިޔާސީ އިންތިހާބު މުއިއްޒަށް ކާމިޔާބު ވުމާއެކު ކުރި ޓްވީޓެއްގެ ވާހަކައެވެ. އެ ޓްވީޓްގައި އޭނާ ބުނެފައިވަނީ " ވީ ވޮން " އެވެ. އަހަރެމެންނަށް ކާމިޔާބު ވެއްޖެއެވެ. " މުއިއްޒުސެންބެ2023 " ޓެގްކޮށް އެހެން މީހަކު ރިޔާސީ ކެންޕޭން ތެރޭގައި ކުރި ޓްވީޓެއްގައި "އިންޝާއައްލާހު ގޭންގު ކުދިން ވިލް ވިން" އޭވެސް ލިޔެ ޓްވީޓް ކޮށްފައިވެއެވެ. އެބުނި " ގޭންގު ކުދިން" ނުވަތަ " އަހަރެމެން" އަކީ ގޭންގުތައް ކަމަށް ވެއްޖެއްޔާ އެއީ ވަރަށް ބޮޑު ތެދެއްކަން މިއަދު އެ ސާބިތުވީއެވެ. ވެރިކަމަށް މުއިއްޒު އިންތިހާބުވުމަކީ ހަމަ ރަނގަޅަށްވެސް ގޭންގުތަކަށް ލިބުނު ކާމިޔާބެކީތާއެވެ. 

ކުރީގެ ވެރިކަން ތަކުގައި ގޭންގުތަކަށް މަދަދުވެރިވާ މެންބަރުންނާއި ގޭންގުތަކުގެ ޕްރޮކްސީގައި ހޮވިފައިވާ މެންބަރުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ތިބޭކަމަށް ކިޔާއުޅޭތީ އަހަމެވެ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އައިފަހުން އެ ވާހަކަ މީހުން ދައްކާ އުޅޭގޮތް ތަފާތެވެ. ގޭންގުތަކުގެ ޕްރޮކްސީގައި ހޮވިފައިވާ މެންބަރުންގެ އިތުރަށް ގޭންގު ސްޓާރުން މަޖިލީހުގައި ތިބިކަމަށް ކިޔާ މީހުން މިހާރު ލައްކަ ގިނައެވެ. މަޖިލީހުގެ 80 އެތައް މެންބަރުންނަކީ ވެރިކަން ކުރާ ޕީއެންސީއަށް ނިސްބަތްވާ މެންބަރުންނަށް ވާއިރު އެ ބުނާ ގޭންގް ޕްރޮކްސީ މެންބަރުންނާއި ގޭންގު ސްޓަރުންގެ ގިނަ ބަޔަކު ތިބޭނީ ވެސް އޭގެ ތެރޭގައިތާއެވެ. 

އަނެއްކޮޅުން ފުލުހުންގެ ރެކޯޑްތަކުން އެތައް ބައެއްގެ ކުށުގެ ރެކޯޑް ގާނޫނީ ގޮތުން ބާރު ލިބިގެން ނައްތާލާ ގޭންގުތަކަށް ޝަރުތު ކަނޑައަޅައިގެން ގޭންގު ކުށް ނައްތާލުމުގެ ގާނޫނު އިސްލާހު ކުރީމާ ގޭންގެއް ގޭންގު ކުށެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. ކޮރަޕްޝަނަކީ ކޮރަޕްޝަނެއް ނޫންކަމަށް ގާނޫނަކުން ފާސްކޮށްގެން އެގޮތަށް ކޮރަޕްޝަން ވެސް ނައްތާލެވޭނެއެވެ. 

އަޖައިބެއް ނުވާނެ ހެއްޔެވެ. ރާއްޖޭގެ އެތަންމިތާ ރާވައިގެން އެތައް ބަޔަކު ބައިވެރިވެގެން ހިންގާ ބޮޑެތި ކުށްކުށުގެ ވާހަކަ މެދުނުކެނޑި ދަނީ އިވެމުން ފެންނަމުން ތަޖުރިބާ ކުރެވެމުންނެވެ. ކުށުގެވެށި މުޅި ރާއްޖޭގައި މޫލާ ފެތުރެމުން ފުޅާވަމުން ދާއިރު މިއަދު ގޭންގާއި ގޭންގުކުށް ނެތިގެން އުޅެނީ މުއިއްޒު އެ ބުނާހެން ބަޔަކު އިސްލާހުވެ ކުށް ކުރުން ހުއްޓާލައިގެނެއް ނޫނެވެ. ކުށްވެރިންގެ ކުށުގެ ރެކޯޑްތައް ފުހެލާ ގޭންގުތަކަކީ ގޭންގުތަކެއް ނޫންކަމަށް ކަނޑައެޅީމައެވެ. މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް ހޮވުމުން އެކަމުގެ އުފަލުގައި ޓްވީޓްކުރި ގޭންގު ސްޓަރ ބުނިހެން ހަގީގަތުގައިވެސް އެމީހުން ކާމިޔާބު ކޮށްފިއެވެ. 

އެހާމެ ވާދަވެރިވާނެއެވެ. އެހެނަސް އެއްވެސް މީހަކާ އަދާވާތްތެރިއެއް ނުވާނެއެވެ. ދާނީ މުރާލިކަމާއެކު ކުރިއަށެވެ.

އެމްޑީޕީއަށް އެންމެ މުހިންމުވި ގަޑީގައި ނިކުންނަވާ ހުދުމުހުތާރު ވެރިކަމަކާ ވާދަކުރައްވާ އާޒިމާ ބަލިކޮށް އެމްޑީޕީއަށް މާލެ މޭޔަރުގެ ގޮނޑި ހޯދައި ދެއްވީ ހަމަ އާދަމް އާޒިމެވެ. 

އެމްޑީޕީގެ ޓިކެޓްގައި މާލެ ސިޓީ ކައުންސިލަށް އިންތިހާބުވި ހުރިހާ ކައުންސިލަރުން ވެރިކަންކުރާ ޕީއެންސީއަށް ބަދަލުވުމުން ވެސް މޭޔަރކަން ދިފާއު ކުރައްވާ އެމްޑީޕީގައި ދެމި ހުންނެވިއެވެ.

ސަރުކާރުގެ ބޮޑު މެޖޯރިޓީ އޮތް ސިޓީ ކައުންސިލްގެ ތެރެއިން އެދޭ މާލެ ހޯއްދަވާ ދެއްވުމުގައި އިންޗި އެއްވެސް ދުލެއް ނުދެއްވާ އެމްޑީޕީގެ އާދަމް އާޒިމް އެ ހުންނެވީ ސާބިތުވެއެވެ. މިހާތަނައް ހަވާލުވި ހުރިހާ މަސައްކަތެއްގައި ސައްތައިން ސައްތަ ނަތީޖާ ވަނީ ނެރެދެއްވާވައެވެ.

‏މިއަދުވެސް ހުންނެވީ އެމް.ޑީ.ޕީއަށް ކާމިޔާބު ހޯދާދެއްވުމުގެ މަތިވެރި އަޒުމުގައެވެ. ނިކުމެ ހުންނެވީ އުނދަގުލުގައި މަސައްކަތް ކުރައްވައިގެން ވެސް ނަތީޖާ ނެރެދެއްވުމަށެވެ. 

އެމްޑީޕީ ސަރުކާރުން ސަތޭކަ އެތަކެއް ރަށުގައި އެއްފަހަރާ ބޮޑެތި މަސައްކަތް ކުރަމުން ދިޔައިރު ޝައުގުވެރިކަމާއެކު އަމަލީގޮތުން އެތަން ތަނަށް ވަޑައިގެން ގާތުން ބައްލަވާ މުރާލިކަމާއި އެކު ބައިވެރިވެ ވަޑައިގެން ކާމިޔާބީތައް ހޯއްދަވައި ދެއްވިއެވެ. އާދަމް އާޒިމަކީ ހަގީގި އެމްޑީޕީ އާޒިމެވެ. 

ބަޖެޓް ބަހުސްގައި ވާހަކަ ދައްކަވަމުން މެންބަރ ޝަމީޒު ވިދާޅުވީ  މަޑަވެލި މިއަދު އެއޮތީ ނަރުދަމާގެ އެއްވެސް ކަހަލަ ހިދުމަތެއް ނުލިބި ކަމަށެވެ. މުއިއްޒު ސަރުކާރުން ވެސް މަޑަވެއްޔަށް ކަމެއް ކުރެވިފައި ނެތްކަން ޝަމީޒު ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ. 

ވޭތުވެދިޔަ ދެ އަހަރުގެ ބަޖެޓު ބަހުސްގައި މަޑަވެލި ދާއިރާގެ ތިން ރަށުގެ ހާލަތު ބަޔާންކޮށް ދެއްވާފައިވާ ކަމުގައި ވިދާޅުވަމުން މަޑަވެލި ދާއިރާގައި ހިމެނޭ ރަށްރަށުގެ ނަރުދަމާގެ މަސައްކަތްތައް ކުރިއަށް ނުދާ ސަބަބު އޮޅުން ނުފިލާ ކަމަށް ވިދާޅުވިއެވެ. އެކަންކަމާ ގުޅޭގޮތުން މަޖިލިސް މެންބަރުންނަށް އެކަށީގެންވާ ޖަވާބެއް ވެސް ނުލިބޭ ކަމަށް ވިދާޅުވެ މަޑަވެލި ދާއިރާގެ މެންބަރ ނުރުހުން ފާޅުކުރެއްވިއެވެ. 

ގދ. ނަޑެއްލާ އާއި މަޑަވެލީގެ ނަރުދަމާގެ މަސައްކަތްތައް ފެށިތާ އެތައް ދުވަހެއް ފާއިތުވެފައިވީ ނަމަވެސް އެ މަސައްކަތްތައް ނިމޭނެ ދުވަހެއް ރައްޔިތުންނަށް ނޭނގޭ ކަމަށާއި އެ ކަމުގެ ޒިންމާ ނަގަން ޖެހެނީ ކޮން ސަރުކާރަކުންތޯ ވިދާޅުވެ މީގެ ހަތަރު މަސް ކުރިންވެސް ޝަމީޒު ވަނީ މަޖިލީހުގައި ސުވާލު އުފައްދަވާފައެވެ. 

ދައުލަތުގެ ފައިސާ ހަރަދު ކުރަނީ ކޮން ކަމަށްތޯ މަޖިލީހުން ބަލަންޖެހޭ ކަމަށާއި ރައްޔިތުންގެ ހައްގުތައް ކަށަވަރުކޮށް އެ ރައްޔިތުން ބޭނުންވާ ކަންކަން ފުރިހަމަ ކުރޭތޯ މަޖިލިސް މެންބަރުން ބަލައި އެ ވާހަކަ ދައްކަން ޖެހޭ ކަމަށް ކުރީން ވެސް ޝަމީޒް ވިދާޅުވަމުން ގެންދަވާފައިވެއެވެ. 

ބަޖެޓުގައި އަކުރުތަކެއް ޖަހާފައި އޮތް ނަމަވެސް އެކަން ތަންފީޒު ނުކުރެވޭނަމަ ބަޖެޓު ވެގެންދަނީ ހަމައެކަނި ޖަހާލާ އަދަދުތަކަކަށް ކަމަށާއި މަޑަވެލީގެ ރައްޔިތުންގެ ގެދޮރުގެ ދަތިކަމުގެ ވާހަކަވެސް ތަކުރާރުކޮށް ދައްކަވަމުންދާ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެކަމަށް ހައްލު ނުލިބޭ ކަމަށާއި އަސާސީ އެހެން ހިދުމަތްތައް ވެސް މަޑަވެލި ދާއިރާގައި ނުލިބޭކަން މެންބަރ ޝަމީޒު ފާހަގަ ކުރެއްވިއެވެ. 

ޕީއެންސީން މާލޭ އާޓިފިޝަލް ބީޗްގައި މިމަހުގެ 14 ވަނަ ދުވަހުގެރޭ ބޭއްވި އެއްވުމުގައި ހުޅުމާލޭ މުނިސިޕަލް ކައުންސިލްގެ ހިދުމަތް ދިނުމާއި ގުޅޭގޮތުން  ރައީސް މުއިއްޒު ދެއްކެވި ވާހަކަފުޅު ޓެގްކުރައްވާ މާލޭ މޭޔަރ އާދަމް ޢާޒިމް އެކްސްގައި ކުރެއްވި ޕޯސްޓެއްގައި ވިދާޅުވެފައި ވަނީ " މިއީވެސް ހައްދަވާފައިވާ ބޮޑު ދޮގެއް" ކަމަށެވެ. 

މޭޔަރ އާޒިމް ވިދާޅުވެފައިވަނީ ހުޅުމާލޭ މުނިސިޕަލް ކައުންސިލްގެ ހިދުމަތް ދިނުން ހުރިހާ ވަސީލަތާއެކު މާލޭ ސިޓީކައުންސިލާ ހަވާލުނުކޮށް އެކަން ކުރެއްވި ކަމަކަށް ހައްދަވައިގެން ރައީސް ވާހަކަފުޅު ދައްކަވާފައިވާ ކަމަށެވެ. ހުޅުމާލޭ މުނިސިޕަލް ކައުންސިލްގެ ހިދުމަތް ދިނުން މާލެ ސިޓީ ކައުންސިލާ އަދިވެސް ހަވާލު ނުކުރާކަމަށް މާލޭ މޭޔަރ ވިދާޅުވިއެވެ.  

ރައީސް މުއިއްޒު މިމަހުގެ 14 ވަނަ ދުވަހުގެރޭ އޮތް ޕީއެންސީ އެއްވުމުގައި ވާހަކަފުޅު ދައްކަވަމުން " ހުޅުމާލެއަކީ ގާނޫނު އަސާސީ ބުނާ ގޮތުން މާލޭގެ އެއްބައި. އެހެން ނަމަވެސް ކުންފުންޏަކާ ހަވާލުކޮށްފައި އޮންނަނީ މި އޮތްހާދުވަހު. އަޅުގަނޑު އިންތިހާބުގައި ވަރަށް ބާރުމިނުގައި ދެއްކި އެކަން ނިމުމަކަށް ގެންނާނެ ކަމުގެ ވާހަކަ." ރައީސް ވިދާޅުވިއެވެ. އެގޮތުން "އަޅުގަނޑުމެން އޭގެ ތަފާތު މިދެއްކީ. އިންތިހާބަކަށް ބެލުމެއްނެތި ހުޅުމާލޭ މުނިސިޕަލްކައުންސިލްގެ ހިދުމަތް އެވަނީ މާލެ ސިޓީ ކައުންސިލާ ހަވާލުކޮށްފަ" ވާކަމަށް ރައީސް ވިދާޅުވިއެވެ. ރައީސް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އެކަން ހަމަޖައްސާ ދީފައިވާނީ ހުރިހާ ވަސީލަތްތަކަކާއެކުގައި ކަމަށެވެ.

ވެހިކަލްތަކާއި ސައިޓްތަކާއި ހުރިހާ އާލާތްތަކެއް ހަމަޖައްސާ ދީފައިވާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވަމުން ރައީސް ވިދާޅުވީ ހުޅުމާލޭގެ މުނިސިޕަލް މުއައްޒަފުންނަށް މުސާރަދޭށްވެސް ސިޓީ ކައުންސިލަށް ނުޖެހޭނެކަމާށާއި މުއައްޒަފުންނަށް އެޗްޑީސީން މުސާރަ ހަމަޖައްސާ ދީފައިވާނެ ކަމަށެވެ. ރައީސްގެ މިވާހަކަފުޅުން ހުޅުމާލެ މުނިސިޕަލް ހިދުމަތްދިނުން ސިޓީ ކައުންސިލާއި ހަވާލުކުރީ މޮހަނަށް ދޯނިދޭ އުސޫލުން ކަމަށް ގަބޫލު ކުރެވެއެވެ.

ދައުލަތް ވަނީ އަނިޔާވެރި ސިހުރެއްގައި ޖެހިފައިވާ ކަމަށް ބުނާ މީހުން މަދެއް ނޫނެވެ. ރާއްޖޭގެ ގިނަ ރަށްރަށުގައި އަސާސީ ގޮތުން ބޭނުންވާ ބޭސް ލިބޭކަށް ނެތެވެ. ފުވައްމުލަށް އޮތީ ސާފު ބޯފެނަށް ޖެހިފައެވެ. އައްޑޫ ސިޓީ އޮތީ ކަރަންޓު ދިއުމުގެ ކޮޅިގަނޑަކާއި ކުރިމަތި ލައިގެންނެވެ. މަސްވެރިން ބާނާ މަހަށް ދޭނެކަމަށް ބުނި 20ރ އަދި ނުލިބެއެވެ. ބޮޑު ކަންނެލި މަސްވެރިން 100ރ ސީލިންގުގައި ތަތްކޮށްގެން ހިންދިރުވަނީއެވެ. ފުލެޓާއި ގޯތި މައްސަލައޮތީ އޮތްތާގައެވެ.

ކުދި މެދު ފަންތީގެ ވިޔަފާރިތައް އޮތީ ވެންޓިލޭޓަރުގައި އޮކްސީޖަން ގުޅާފައެވެ. ޑޮލަރުގެ ކަޅު ބާޒާރުވަނީ މެކުހަށް ޖަހާފައެވެ. 20ރ އަށް ޑޮލަރެށް ގަންނަން ނުލިބެއެވެ. ބާޒާރުގައި ތަކެތީގެ އަގުތައް ވަނީ އަހަރުން އަހަރަށް ބޮޑެވެ.

ފުއްދާނެ ކަމަށް ބުނި ވައުދުތައް ހުރީ ފައިލުކޮށް ބޮޑުހަރުގަނޑުގައެވެ. ވައުދު ހަރުގަނޑުގައި ހުރީ ކޮން ވައުދުތަކެއް ކަމެއް ރައީސް މީހާއަކަށް ނޭގެއެވެ. މަގުމަތިން ހިނގާލާއިރު މީހަކު ފެނުނަސް އަދިވެސް ވަނީ ވައުދެވެ. ހަދަނީ ދޮގެވެ.

ރައްޔިތުންގެ ދިރިއުޅުމުގެ ހާލަތު ވަނީ ބޮނބިނަރަކުން ބަނދެފައި ބާވައޭވެސް ހިތައް އަރައެވެ. ކަރަންޓާއި ފެނާއި ގޭގެ ކުއްޔާއި އިންޓަރނެޓު ބިލުދައްކާފައި ދަރިންގެ ޓިއުޝަނަށް ލާރިދީފައި ކަންމަތީ ފިހާރައިގެ ދަރަނި އަދާވަނީ ހަމަ ކިރިޔަ ކިރިޔާއެވެ. ދެރުން އަދާކޮށް ނިމޭއިރު އަތުގައި ބާކީ އޮންނަ މިންވަރުން ގަނެވެނީ ދެގުޅަ ޕެނެޑޯލެވެ. ބާމު ފުޅިއެއް ބޭނުން ނަމަ އިތުރު 30 ދުވަސް މަޑުކުރަން ޖެހިއްޖެއެވެ. 

ރަނގަޅެވެ. މުއީޒު ގާތުގައި ސަނާ ކިޔަން ތިބި މީހުންނަށް ދައްޗެއް ނެތެވެ. ބޭސްކުރަން ސިންގަޕޫރަށެވެ. ގޭގެ ނުވަތަ ގެތަކުގެ ކުއްޔާއި ކަރަންޓާއި ފެނާއި އިންޓަރނެޓުގެ ބިލު ދައްކާދެނީ ރައްޔިތުން ދައްކާ ޓެކްސް ފައިސާއިންނެވެ. ބައެއް ގިނަ މީހުން އިތުރު ކައިވެނިތައްކޮށް އެ މީހުންނަށް ވެސް އާމްދަނީ ހޯދަން ފަށައިފިއެވެ. ރައްޔިތުން ދައްކާ ޓެކްސް ފައިސާއިން ނަހަމަ މަންފާ ހޯދުމުގެ ރެކޯޑުވެސް މުއިއްޒު ހަދައިފިއެވެ. 

ގައުމު އޮތް ހާލަތު ރައްޔިތުންނަށް ހާމަވާނީ މިކަހަލަ ގޮތަކަށެވެ. ސަރުކާރާއި ދޭތެރޭ އޮތް އިތުބާރު ގެއްލިއްޖެއެވެ. ކުރާން އޮތް އުންމީދު ފުނޑު ފުނޑުވެއްޖެއެވެ. ދެން އޮތީ އަންނަ އަހަރެވެ.

އަންނަ އަހަރު ސުކޫކަށް ފައިސާ ދައްކާ ދަރަނި އަދާކޮށް ނިމޭއިރު ދައުލަތް ހިންގަން ލިބޭނީ ކިހާވަރެއްތޯއެވެ. ބޭންކުން ނެގި 2.8ބިލިއަނުން ގައުމަށް ވާނީ ފައިދާތޯއެވެ. ޑޮލަރުގެ އަގު އަރާނީ މައްޗަށް ތޯއެވެ. މިއަދު 20.20ރ އަށް ގަންނަން ހާލުން ލިބޭ ޑޮލަރު ދެން ލިބޭނީ 23.40ރ އަށް ކަމަށް އިގްތިސާދީ މާހިރުން އެބަގޮވައެވެ. ޕެންޝަން އޮފީހުން ނަގަން ނިންމާފައިވާ 2.5ބިލިއަން ރުފިޔާއިން ދިވެހި ރުފިޔާގެ އަގު އިތުރަށް ދާނީ ވެއްޓެމުންނެވެ.

ގައުމު ސަލާމަތް ކޮށްދެއްވާތޯ ދުޢާ ކުރުން ނޫން ކަމެއް ނެތެވެ. ހާލަތު ބަދަލުވުމަށް އެދި އެންމެން އެކުގައި މަސައްކަތް ކޮށް ކޮންމެވެސް ގޮތަކުން އަމާން އައްސޭރިއަކަށް ވާސިލުވުމަށް ބުރަ މަސައްކަތެއް ކުރުން ދިވެހީންގެ މައްޗަށް ލާޒިމު ވެއްޖެއެވެ. 14 ނޮވެމްބަރުގައި ފެނުނީ ސައިބޯނި ބޮތްކެކެވެ. އޭގައި އާރެއް ނެތެވެ. ބާރެއް ނެތެވެ. އެއީ ހަމަ އިސްރާފެކެވެ.

“އަހަރުމެން މި ގެންނަނީ ރާއްޖޭގެ އަތޮޅުތައް އެއްކޮން، ރައީސަށް ތާއީދުކުރާ އަތޮޅުތެރޭގައި ތިބި އެންމެން މާލެ އަންނާނެ”. އިތުރަށް އޭނާ ބުނީ “މާލޭގައި ތިބި ސަޕޯޓަރުންނާއި އެކު މަދުވެގެން 80 ވަރަކަށް ހާސް މި އެއްވުމުގައި ބައިވެރިވާނެ”ކަމަށެވެ. ކަންތައް ނިމުނުއިރު މި ލިބުނީ ކޮޅުކެއްސެކެވެ. 

ފުރަމާލެ އަންނަން ބޭނުންވެ އަތްމަތި ތާށިކަމުން ޑޮކްޓަރަށް ދައްކާލަންވެސް ބޭނުންވެފައިވާ އެތަށް ބަޔަކަށް ހިލޭ މާލެ އާދެވޭ ގޮތް ވުމަކީ އެ ބޭފުޅުންނަށް ލިބުނު ނަސީބެކެވެ. އެކަން ވެއްޖެއެވެ. ބޯނަހެއްގެ ގޮތުގައި 1500ރ އާއި 5000ރ ލިބުމަކީ މުއިއަޒުގެ ހެޔޮކަން ފެނުނު ކަމެކެވެ.

އީސީގެ ބަލަދުވެރި ކަމުގައި އޮތް ސިޔާސީ ޕާޓީއެއްގެ އިސްނެގުމާއި ބެލުމުގެ ދަށުން 80 ވަރަކަށް މިލިއަން ހަރަދުކުރަން ފައިސާ ހޯދި ގޮތެއްވެސް ބަލާލަން ޖެހެއެވެ. އޭސީސީގެ ބަޖެޓު މަދުވެގެން ހުށަހެޅިފައިވާ މުއިއްޒުގެ މައްސަލަތައް ނުބެލުނަސް ދައުލަތުގެ އީދާރާތަކުން ގަނީމާކުރި ފައިސާތަކުގެ ތަފްސީލު ހޯދަން ޖެހެއެވެ. 

އެމްޕީއައްދު އެކްސްގައި ކުރެއްވި ޕޯސްޓެއްގައި އިތުރަށް ވިދާޅުވެފައިވަނީ މިކަމަށް ( ޕީއެންސީ ޖަލްސާއަށް މީހުން ގެންނަން) އަންލިމިޓެޑް ބަޖެޓް އޮތްވާހަކަ ވެސް އިވުނުކަމަށެވެ. 

ބޮޑުމަންޒަރު ދައްކަން ފޫނެތް ބަޖެޓެއް އޮންނައިރު އަނގަޔާއި އަތާ ދިމާނުވާ ވާހަކަ ދައްކަވާތީ މި ބޭފުޅުން ( ސަރުކާރުން) ދައްކާ ވާހަކަ ގަބޫލު ނުކުރެއްވޭ ކަމަށް މީދޫ މެންބަރ ވިދާޅުވެއެވެ. 

ފޫނެތް ބަޖެޓް ފައިބަނީ މަތިންތޯ އާއި މިކަމުން ހާސިލްކުރަން އުޅެނީ ކޮން ކަމެއްތޯ މީދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރު ސުވާލު އުފައްދަވައެވެ.

ސަރުކާރުން މި އިސްރާފު ކުރާއިރު އެމްޕީއައްދުއަށް ފެނިވަޑައިގަންނަވަނީ ވަޒީރު އަލީ އާރިފު ވިދާޅުވެގެން ރައްޔިތުން މަސްނެތް ގަރުދިޔަ ކައިގެން ބޭސް ސިޓީއަށާއި ބޭސް ފަރުވާއަށް ސަލާންޖަހަން ތިބިތަން ކަމަށެވެ.

ރައްޔިތުން ތަބާވާނީ އެ މީހުންގެ ވެރިންނަށް ކަމަށް ވިދާޅުވަމުން އަލީ ހުސައިން ވިދާޅުވަނީ ރައްޔިތުން ރަނގަޅު މިސްރާބަކާ ދިމާލަށް ގެންދިއުމަކީ ސަރުކާރާއި އަދި ސީދާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޒިިންމާއެއް ކަމަށެވެ. ރައްޔިތުން ބޭނުންވާނީވެސް އެ މީހުންގެ ބޭނުންތަކަކީ ކޮބައިކަމަށްބުނެ އެ މީހުންގެ ބޮލަށް، އެމީހުން ތަބާވާ ވެރީން ވައްދައިދޭ އެއްޗެއް ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވެއެވެ. 

ޖުމްހޫރިއްޔަތަކީ ރައްޔިތުންނަށްޓަކައި އުފެދޭ ރައްޔިތުންގެ ވެރިކަން ކަމަށާއި ޖުުމްހޫރީ ނިޒާމެއްގައި ރައްޔިތު މީހާގެ ހަމައެކަނި ބާރަކީ 5 އަހަރުން އެއްފަހަރު ފަޅި ސިކުންތަކަށް ލިބޭ އެއްޗެއްގެ ގޮތުގައި އޮތްއޮތުން ބަދަލުވާން ޖެހޭކަމަށް ވެސް އުސްތާޒު އަލީ ހުސައިން ވިދާޅުވެއެވެ. އެހެނަސް ރަނގަޅުކުރަން އައި މީހުންގެ ހާލަތު އަދި މާބޮޑަށް ގޯސް ކަމަށް އަލީ ހުސައިން ވިދާޅުވެއެވެ.

ދިވެހިންނަށް ހައްގު މިންވަރަކީ ދަރަނީގެ ކަސްތޮޅުން ބަނދެވި ތޮއްޖެހިފައިވާ ކާރޫބާރު ބޮޑު އެއްސަރަހައްދަކަށް އެންމެން ޖަމާވެ އަބަދުވެސް ހާސްކަމާއި އެކު ދިރިއުޅެން ޖެހުން ނޫން ކަމަށްވެސް ކެންދޫ ދާއިރާގެ ކުރީގެ މެންބަރ ވިދާޅުވެއެވެ. އަލީ ހުސައިން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި އިތުރަށް މި ސަރުކާރު ބާއްވައިގެން ގައުމުގެ ހާލަތު ގޯހުން ގޯހަށް ދިޔުން ނޫން ކަމެއް ނުވާނެއެވެ.

ކިތަންމެ ބޮޑު އެއްވުމެއް ބޭއްވިޔަސް މި ސަރުކާރުގެ އަގެއް ނެތްކަމަށް މަޝްހޫރު ލޯޔަރ ވިދާޅުވިއެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހިތުގައި ރައީސް މުއިއްޒަށް އިހުތިރާމެއް ނެތް ކަމަށް ވެސް އަލީ ހުސައިން ވިދާޅުވެއެވެ. 

ބަލިހާލުގައި އުޅޭ ބަލި މީހުނަށް އާސަންދައިން ނުލިބޭ އެހީތެރިކަން ދިނުމަށާއި އިޖުތިމާއީ ރައްކާތެރިކަން ކަށަވަރުކޮށް ދިނުމަށް ދައުލަތުން އުފައްދާފައި ހުންނަ މުއައްސަސާއަކީ އެންސްޕާއެވެ. އެންސްޕާއިން ދިނުމަށް ކަނޑައަޅާ މަދު ފައިސާކޮޅު ބަލިމީހާއާއި ހަމައަށް ފޯރަން މަސް، ދެމަސް ނަގާ ދިގު ކިޔުއެއް އޮވެއެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ބޭސްފަރުވާ ނުކުރެވިގެން ސަލާން ޖަހަމުން ދުވާކަން އެންސްޕާ ހިންގަންހުންނަ ހީނާއަކަށް ނޭނގެއެވެ.

އިޖުތިމާއީ ރައްކާތެރިކަން ކަށަވަރުކޮށް ދިނުމަށް ދައުލަތުން އުފައްދާފައި ހުންނަ މުއައްސަސާ އެންސްޕާގެ ވެރިއަކަށް ހުރެ މުއިއްޒުގެ އެމްއެމްޓީވީއަށް އެހީތެރިވުމަށް 34 މިލިއަން ރުފިޔާގެ ކޮރަޕްޝަނެއް ހިންގުމަށް ހީނާ މަގުފަހިކޮށްދިނެވެ. އާރާއި ބާރުގައި ތިބީތީ މަތިމައްޗަށް އެކަން ދޮގުކުރެވިދާނެއެވެ. ދެފުށް ފެންނަ ރަނގަޅު ތަހުގީގެއް ހިންގައިފިނަމަ ޔަގީނުންވެސް ހީނާއަށް އެކަމުން ބޯދަމައި ނުގަނެވޭނެ ކަމީ ޝައްކެއް ނެތް ކަމެކެވެ. 

އަނެއްކޮޅުން ރައީސް އޮފީހުގެ ސްޕޯކްސް ޕާސަންގެ ގޮތުގައި ހުރެގެންވެސް ގިނައިން ހަދަނީ ރޯމަރު ދޮގެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ކަންކަން އޮޅުވާލުމާއި ސަބަބުވެރި އިންސާނާގެ ސިކުޑިއަށް ގަބޫލު ނުކުރެވޭ އެތައް ވާހަކައެއް މިދިޔަ ދެއަހަރެއްހާ ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ހީނާ ވަލީދު ވަނީ ދައްކާފައެވެ.

ބޮޑު މަގާމާ ޖެހުމުން ހީނާއަކީ ބަލިހާލުގައި ގޮތް ހުސްވެފައި އޮތްއިރު ބޮޑެތި ފައިސާގެ އަދަދުން އެހީތެރިވީ މީހުން މަތިން ހަދާން ނައްތާލައިގެން އުޅޭ ހިތުގައި އިހުސާންތެރިކަމުގެ ކަންފުޅެއްވެސް ހުރި އަންހެނެއް ނޫންކަމަށް އެމީހުން ބުނެއެވެ. އެވަރު މީހަކު މީހުން އެއްކޮށްގެން އެހެން މީހުންގެ އިންސާނިއްޔަތުކަން ނުހުންނަ ވާހަކަ ދައްކަން ލަދު ނުގަންނަކަމެވެ.

ގިސްލަ ގިސްލާފައި މީހުން އެއްކޮށްގެން ތަހައްމަލު ކުރި ކެންސަރ ބައްޔާއި އަންހެން ކާޑް ކުޅެގެން ހަމްދަރުދީ ހޯދަން އުޅޭނެ ކަމެއްނެތެވެ. ހީނާއަށް ފާރަވެރިވެ ފާޑު ކިޔަނީ ބައްޔެއް ޖެހިފައި ހުރި އަންހެނަކަށް ވެގެނެއް ނޫނެވެ. ދައުލަތުގެ ޒިންމަދާރު ދެ މަގާމެއްގައި ހުރެ ހިޔާނާތާއި ފަސާދައާއި ކޮރަޕްޝަން ހިންގާކަމަށް އެތައް ބަޔަކަށް ގަބޫލު ކުރެވޭތީއެވެ. ކެންސަރު ޖެހުމާއި އަންހެނަކަށް ވުމުގެ ނާޖާއިޒު ފައިދާ ނަގައިގެން ހަމްދަރުދީ ހޯދަން ހީނާއެއް ކަމަކު އުޅޭނެކަމެއް ނެތެވެ. 

ތަޖުރިބާ ކާރުން ބުނާގޮތުގައި ދެ އަހަރު ވަންދެން އަމިއްލަ ސަންދޯކަށް ޕީއެންސީ މޮހޮރު ޖެހުމަށްފަހު މިރެއަކީ ޕީއެންސީގެ ޖަނާޒާ ބާއްވާ ރެއެވެ. މަތިންނާއި ކަނޑުން މީހުން އައިސް ޕީއެންސީގެ ޖަނާޒާ މިރޭ ބާއްވާނެއެވެ. 

މިރެއަށް ފަހު އެ އެންމެންގަނޑުގެ ކަމަކަށް އޮންނާނީ އަޑުން އަޑުނަގާ ރުއިމެވެ. ކުރެވުނު ކަންތަކަށް ހިތާމަކޮށެވެ.ބޯކެނޑި މަހާނަ މައްޗަށް މަޑިއަށްޖެހުމާއި ލުޓޭރުން އެއްތާކުން ޖަނާޒާގައި ދައްކާލުމުންނެވެ.  ސިކުނޑިތައް ސުމަކަށްގޮސް އާދެވުނު މޮޔަހީވެ ހިތާމަކުރުމުގައި ގިނަ ބަޔަކު އުމުރު ހުސްކުރަން ފަށާ ތާރީހީ ޖަނާޒާއަށް މަރުހަބާއެވެ.

ޕީއެންސީ ސަންދޯކުއަޅާ ޖަނަޒާ ބޭއްވުމަށް ފަހު ފިލާ ރައްކާވާނީ އެކޭ ބުނާކަށް ނެތީމެވެ. އަންނަ އަހަރަށް ދައްކަން ހުރި ދަރަންޏަކަށް ދަރަންޏެއް އޮތް ގޮތަކަށް ބާއްވަފައި ތިބި ހާލަކަށް ދޫކޮށްލާފާ ލޫޓުވާލައިގެން ފިލާރައްކާވުމަށް ތައްޔާރުވެ ޖަނާޒާ ބާއްވަނީއެކޭ ބުނާކަށްވެސް ނެތީމެވެ. 

ބޮޑު ހަރަދުކޮށްގެން މަޝްހޫރު ފިލްމް ސްޓާރުން ލައްވާ ވީޑިއޯ ކްލިޕްތައް ހަދައިގެން ފަތުރަމުންދަނީ ހިލެއަކު ނޫނެވެ. ދެކޮޅު ޓިކެޓާއި ހުރުމުގެ ހަރަދު ދީގެން މީހުން އުފުލުމަކީވެސް ކޮންމެތާކުން ކުރިޔަސް ކުޑަކުޑަ ހަރަދެއް ނޫނެވެ.

މިވަރުގެ ކެމްޕެއިނެއް ހިންގައިގެން ބަޔަކު އެއްތަން ކުރަނީ ކާކަށް ކޮން އެއްޗެއް ދައްކަން ހެއްޔެވެ. މާލެ ޖައްސާލަން ބޭނުންވެފައި ތިބިއެތައް ބަޔަކަށް ހިލޭ ޓިކެޓް ލިބުމުން މާލެ ނާންނާނެ ކަމެއް ނެތްތާއެވެ. ބަޔަކު ބައިހަދާފައި ދައުލަތް ލޫޓުވާއިރު އެމީހުން އަތުން ޓިކެޓްގަޑެއް ވެސް ލިބުމަކީ ލައްކަވަރެއް ކަމަށް ދެކިގެން މާލެ އަންނަ މީހުންވެސް އުޅޭކަމަށްވެއެވެ.

ރާއްޖެ އޮތް ހާލަތަށް ވިސްނާ ހަމަ ބުއްދި ހުރި އެކަކުވެސް މުއިއްޒު ކުރަން އުޅެނީ ހަމަޖެހޭ ތާކުންތާކުޖެހޭ ކަމެއްކަމަކަށް ގަބޫލެއް ނުކުރެއެވެ. ކުޑަމިނުން ބުރަދަނެއް އޮތް އިންތިހާބެއްވެސް ކުރިމަތީގައި އޮތިއެއް ނޫނެވެ. ސަރުކާރެއްގެ ނިސްބަތުގައި ކައުންސިލް އިންތިހާބަކީ އެތެރިގޭ އިންތިހާބެކެވެ. ސަރުކާރު ދެމިއޮތުމާ ކައުންސިލް އިންތިހާބާ ގުޅުމެއް އޮންނަނީއެއް ނޫނެވެ. 

ސަރުކާރަށް ރައްޔިތުންގެ ރުހުން އޮތްކަން އާރާބާރުގައި ތިބެގެން ބާއްވާ ބޮޑު ޖަލްސާއަކުން ސާބިތުކޮށެއް ނުދެވޭނެއެވެ. މިނިވަން އިންތިހާބަކުން ނޫނީ ރައްޔިތުންގެ ތާއިދު އޮތްވަރެއް ނޭނގޭނެއެވެ. ހިއްވަރެއް ހުރިއްޔާ ސަރުކާރާމެދު ރައްޔިތުންނަށް ފެންނަ ނުފެންގޮތް ބަލައިލަން މުޅި ރާއްޖޭން ފެންނަ ނުފެންނަ ވޯޓެއް ނަގާ ބަލާށެވެ. ހުތުރުގޮތަކަށް ގިނަ ބަޔަކު މުއިއްޒަށް ނޫނެކޭ ބުނާތަން ފެންނާނެއެވެ.

ކުށް ކުރުމުން ރައްޔިތުން ދުރުކުރުމާއި ހަވާލުވެ ތިބި ބައެއްގެ ތެރެއިން ފެންނަން ނުވާ ވަރަށް ކުށްކުރުން ފުލުހުންގެ ތެރޭން ފެނުމަކީ ކިހާ ދެރަ ކަމެއް ހެއްޔެވެ. ރާއްޖޭގައި އޮގަނައިޒް ކުރައިމްއޭ ކިޔާބާވަތުގެ ކުށްކުށުގައި ފުލުހަކު ޝާމީލުނުވެ ކުށެއް ހިނގަނީ މަދު ފަހަރެއްގައެވެ. އާއްމު ކޮށްފައިވާ ފުލުހުންގެ ރެކޯޑްތަކަށް ބަލާލިޔަސް އެއީ ފެންނަން އޮތް ހަގީގަތެކެވެ. 

އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ ބޮޑު ހިޔާނާތުން ފެށިގެން ބޮޑެތި އޮގަނައިޒް ކުރައިމްތަކުގައި ފުލުހުންގެ ކޮންމެވެސް ބައެއްގެ ޝާމިލުވުން ނުހިގާ އޮގަނައިޒް ކުރައިމެއް ހިނގާފައި އޮންނާނީ ހާލަކުންނެވެ. ހާއްސަކޮށް ފައިސާއާއި ގުޅުންހުރި މައްސަލަތަކުގައި އެކަން ބޮޑެވެ. ޑްރަގްގެ މައްސަލަތަކާއި ހިޔާނާތުގެ މައްސަލަތަކާއި ސްކޭމް ހިންގުމުގައި ފުލުހުންގެ ބައިވެރިވުން ވަރަށް ބޮޑަށް ފާހަގަކުރެވެއެވެ. 

އޮގަނައިޒް ކުރައިމް ހިންގާ މީހުން އެ މީހުންގެ ރައްކަލަށް ފުލުހުންނަށް ދައުވަތު ދީގެން ކުށުގައި ބައިވެރި ކުރުމަކީ ގިނަ ފަހަރު ފުލުހުން އެކަހަލަ މަޅިތަކުގައި ޖެހޭ އެއް ސަބަބެވެ. ފުލުހުންނަށް ލިބިފައިވާ ގާނޫނީ ރައްކާތެރިކަމާއި ބާރު ނަހަމަ ގޮތުގައި ބޭނުންކޮށްގެން އަމިއްލަ އިސްނެގުމުގައި ވެސް ފުލުހުން ބޮޑެތި ޖަރީމާ ހިންގައެވެ. 

ޝަހުވާނީ އެކިވަރުގެ ކުށްކުރާ ކަމުގެ ތުހުމަތު ކުރެވެނީވެސް މަދެއްކޮށް ނޫނެވެ. ރަށްރަށުގެ ޕޮލިސް ސްޓެޝަންތަކަށް ގޮސް ތިބޭ އެކިވަރުގެ ފުލުހުންނާއި ފުލުހުންގެ އިސްމަގާމުތަކުގައި ތިބޭ ފުލުހުންގެ ކިބައިން ތިލަވާ ޝަހުވާނީ މައްސަލަތައް ވެސް އެހާގިނައެވެ. ޔޯލަކޮށްލާފައި ދެކެވޭ ވާހަކައަކަށްވުރެ ބޮޑަށް އާއްމުކޮށްފައިވާ ފުލުހުންގެ މައުލޫމާތުން ޖިންސީ ކުށުގެވެށިގައި ފުލުހުން ވަރަށް ބޮޑަށް ޝާމިލުވާކަން ސާބިތުވެއެވެ.

ކުށްކުރުމަކީ ފުލުހުންގެ ތެރޭގައި މޫލާފައިވާކަމަށް ނުބުނެވޭ ވަރެއް ނޫނެވެ. ޕޮލިހުންގެ ތެރޭގައި ވެސް ފަތުއަޑު ކިޔާފައި ހިނގަނީ ވައްކަމާއި ޖިންސީ ގޯނާއޭ މީހަކު ބުނެފިއްޔާ ނުބައިވާނީ އެ ބުނާ މީހެކެވެ. އެކަމަކު ބެލުމުގެ ދަށުގައި ހުންނަ ފައިސާއަށް ވީނުވީ ނޭނގި މަދުވުމާއި ކޮއްތު ފައިސާއިން އޮޅުވާލައިގެން އެތައް މިލިޔަނެއް ފުޅިއްސާލުން ފަދަ ކަންކަމާއި ހިންގާ ނަހަމަ ޖިންސީ ގުޅުންތަކާހުރެ ފުލުހުންގެ އިތުބާރު ވަނީ ގެއްލިފައެވެ. 

ފުލުހަކު ބޮޑުކުށެއް ކޮށްގެން އުޅޭކަމުގެ ހަބަރެއް ނޫހަށް ނާރާ ދާނީ ހާލަކުންނެވެ. ފުލުހުންގެ މުއައްސަސާ އެވަރަށް ފޭލިވީމާ އިންސާފާއި  ލިބުމުގެ އުންމީދު ރައްޔިތުންނަކަށް ނުއޮންނާނެއެވެ. އިތުބަރެއް އިހުތިރާމެއް ނުއޮންނާނެއެވެ. ފުލުހުންގެ ތެރޭގައި ކުށް ކުރުން އަށަގެންފައި ވާވަރުން ފުލުސް މުއައްސަސާއަކީ ގޭންގެއް ކަމަށް ބުނާ މީހުން ލައްކަ ގިނައެވެ. 

މާލެ ސިޓީ ކައުންސިލްގެ ބޮޑު މެޖޯރިޓީ އެމްޑީޕީގެ ފިކުރާ ދެކޮޅު މީހުން ކޮންޓްރޯލް ކުރާއިރު އެމްޑީޕީގެ ފިކުރާ އެއްގޮތަށް މާލެ ސިޓީ ބައްޓަން ކުރުމުގައި އާޒިމްކުރައްވަމުން ގެންދަވަނީ ގޮންޖެހުން ބޮޑު އެހެނަސް ކާމިޔާބު މަސައްކަތް ތަކެކެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް ކުރައްވަންހުރީ ކޮންކޮން ކަންތައް ތަކެއްތޯ ބައްލަވައިގެން ރައްޔިތުންނާ ގާތުން މަސައްކަތް ކުރެއްވުމުގައި އާދަމް އާޒިމަކީ ލާމަސީލު މިސާލެކެވެ. 

އާދަމް އާޒިމް ނޫނަސް އެތައް ބަޔަކު މާލޭ މޭޔަރކަން ކޮށްފިއެވެ. އާދަމް އާޒިމް އެ ދައްކަވާ ވަރުގެ ތަފާތެއް ދެއްކެވުނު ބޭފުޅަކު މާލޭ މޭޔަރކަމެއް ނުކުރައްވައެވެ. ރައްޔިތުންނާއި ގާތުން މަސައކަތްކުރައްވާ ނަތީޖާ ނެރެދެއްވުމަށް އާޒިމް ވަރެއް ހަމަނެތެވެ. 

މާލެ ސިޓީއަކީ ހިތްފަސޭހަ ފިނި އަމާން ތަނަކަށް ހެއްދެވުމަށް ގިނަ ކަންތައްތަކެއް ކުރައްވަމުން މިހާރު ގެންދެވިޔަސް ކުރައްވަންހުރި ކަންކަން އަދިވެސް ވަރަށް ގިނައެވެ. ބައި އިލެކްޝަނެއްގައި ލިބި ވަޑައިގެން އެންމެ ދެ އަހަރަކުން މާލޭ ރައްޔުތުން އެދޭ މާލެއެއް ހޯއްދަވައެއް ނުދެއްވޭނެއެވެ. އެދޭ މާލެ ހޯދުމަށްޓަކައި އާދަމް އާޒިމަށް ފަސްއަހަރުގެ ދައުރެއް ދެއްވުމުން ރައްޔިތުން އެދޭ މާލެ ހޯއްދަވާ ދެއްވާނެ ކަމާމެދަކު ޝައްކެއް ނެތެވެ. ސިޔާސީ ކޮންމެ ފިކުރެއްގެ ބަޔަކާއެކުވެސް އެދޭ މާލެ ހޯއްދަވާ ދެއްވުމުގައި ސާބިތުވެ ހުންނަވައިގެން އަމާޒަށް ވާސިލުވެވޭނެ މޭޔަރަކީ އާދަމް އާޒިމްކަމާ މެދަކު ސުވާލެއް ނެތެވެ. 

މޭޔަރ އާދަމް އާޒިމް ގެ ކާމިޔާބަކީ އިހުލާސްތެރިކަމާއެކު ކުރައްވާ އަމަލީ މަސައްކަތެވެ. ނަތީޖާ ނެރެދެއްވަނީ އަމަލުންނެވެ. އާދަމް އާޒިމް ނަތީޖާ ނެރެދެއްވަނީ ގޮނޑި ހޫނު ކުރައްވައިގެނެއް ނޫނެވެ. ސަޅި ބައިސާއާއި ހިޔާލީ ފޮލާއަކުންވެސް ނޫނެވެ. ކުޑައެއް ބޮޑެއް މޮޅެއް ދެރައެއް ނުބަލާ ކޮންމެ ކަމެއް ލޮލުންދެކި އަތުން ހިފައިގެންނެވެ. ރައްޔިތުންގެ އަޑު އަހައިގެން ރައްޔިތުންނާއި ގާތުން ކުރައްވާ މަސައްކަތުންނެވެ. 

15 އަހަރާއި 64 އަަރާދެމެދުގެ އާބާދީއަކި 391000 މީހުންނަށް ވާއިރު އޭގެތެރެއިން 132000 މީހުން ނަކީ ބިދޭސީންނެވެ. އެހެންކަމުން 16 އަހަރުން މަތީ އާބާދީގެ 1/3 އަކީ ބިދޭސީން ކަމަށްވުމުން ގައުމުގެ ކަންކަން އޮންނާނެ ގޮތް ހިތައް އަރުވާލާށެވެ. އަނެއްކޮޅުން 65 އަހަރުން މަތީގެ އާބާދީ އިތުރުވާ ނީސްބަތްހުރީ އެހާ މަތީގައެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ ނިސްބަތުން ދުވަސްވީ މީހުނަށް ކުރަންޖެހޭ ހޭދައިތުރުވެ ދިވެހިންގެ މަސައްކަތްތެރި އާބާދީ ދަނީ ދަށަށެވެ. އުފަންވާ ރޭޓް ދަށްވުމާއި މަސައްކަތުގެ އާބަދީގެ ތެރެއިން މަރުވާ ރޭޓް މައްޗަށް ދާކަމީ ހަގީގަތެކެވެ. 

އޯވަރޑޯޒް ވެގެން ޒުވާނުން މަރުވުމާއި މަސައްކަތް ނުކުރެވޭ ވަރަށް ބަލި ޒުވާނުން ދަނީ އިތުރު ވަމުންނެވެ. މުސްކުޅިން އިތުރުވުމާއި ބަލި ޒުވާނުން ގިނަ ވީވީހެން އިޖުތިމާއީ ރައްކާތެރިކަމަށް ކުރަންޖެހޭ ހޭދަ އިންތިހާއަށް ބޮޑެވެ. ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅިއާއި ގުޅިގެން އިތުރުވާ ގައިން ގަޔަށް ނަރާ ބޮޑެތި ބަލީގެ މީހުން އެހާމެ ގިނައެވެ. އިޖުތިމާއީ ރައްކާތެރިކަމަށް ކުރަންޖެހޭ ހޭދަ ބޮޑު ވީވީހެން ފަރުވާކުރާ ބަލި މީހުނަށް އާސަންދަ ފިއްތާލުން ނޫން ވިސްނުމެއް ވެރިންގެ ނުހުރެއެވެ. 

ދިވެހި މަސައްކަތްތެރިން މަދުވެ ވަކި ބާވަތެއްގެ މަސައްކަތްތަކަކީ ހަމައެކަނި ބިދޭސީން ކުރާކަންކަމަށް ވެއްޖެއެވެ. ރާއްޖޭއަށް އެތެރެކުރާ އަސާސީ ކާބޯތަކެތީގެ ބޮޑުބައެއް ބިދޭސީން ހިއްސާ ކުރާއިރު ބިދޭސީންގެ އަތްމަތިންލާފައި ގައުމުން ބޭރުވާ ފައިސާ އެހާ ގިނައެވެ. ވޯކްޕާމިޓެއް ވިސާއެއް ޕާސްޕޯޓެއް ނެތަސް ބޭރު މީހުން ރާއްޖޭގައި އުޅޭނެހާ ގޮތަކަށް އުޅެން އޮތީ ހުޅުވިފައެވެ. ކަންމަތީ ފިހާރަތަކާއި ހޮޓާކެފޭ ތަކާއި ދުވަހުކުލީ ކޮޓަރި ކުއްޔަށް ދިނުމަކީ ބިދޭންސީ ކުރާ ވިޔަފާރިއަކަށް ބަދަލުވެއްޖެއެވެ. ރަށްރަށުގެ ވަލު ރުއްގަހުގެ ކާއްޓާއި ބަނބުކޭލާއި ކަނަމަދާއި ދަނޑު ބިންތަކަކީވެސް ބިދޭސީންގެ ތަންތަނަ ތަކެއްޗަށް ވެއްޖެއެވެ. މަސްވެރިކަމަކީވެސް މިހާރު ބިދޭސީން ކުރާކަމަކަށް ވެގެން ދަނީއެވެ. 

މިއަދު މަސައްކަތު އާބަދީގެ 1/3 ހިއްސާކުރާ ބިދޭންސީގެ އާބަދީ، 2030 އަށް ދާއިރު 1/2 އަށް އަރާނެކަމަށް ބެލެވެއެވެ. އެކަމަކު ބޭރު މީހުން އެތެރެ ކުރުމަކީ ބައިއަޅައިގެން ބަޔަކު ކުރާ ބޮޑު ވިޔަފާރިއަކަށް ހަދާފައި އޮތުމުން އެކަން ހުއްޓުވޭވަރުގެ ސަރުކާރެއް ނާދެއެވެ. ގައުމުގެ ކަންކަން ކޮންމެހެނެއް ދިޔަސް 5 އަހަރު ތެރޭގައި ވީވަރެއް ކޮށްލައިގެން ބެޗުންނޫން ކަމެއް ވެރިންނަށް ނެތް ކަހަލައެވެ. އާބަދީގެ 1/3 އަށް ބިދޭސިން އަރައިގެންދާއިރު އެބުނާ ގައުމިއްޔަތު ކޮބާ ހެއްޔެވެ.