އިއްބެ ކިޔަވަން މާލެފައިބާ އޭރުހުރީ މ.މަޑުލުގައެވެ. ކިޔަވަންދަނީ މައުހަދަށެވެ. އަޅުގަނޑު ކިޔަވަންދަނީ އެމްއީއެސްއަށް ކަމުން ސްކޫލުވެށީގައި އިއްބެއާ ގާތްކަމެއް އުފެދިފައި ނެތަސް ކޮންމެ ދުވަހަކުހެން ދިމާވާ ރައްޓެއްސެއް ކަމުން ތަފާތު ގާތް ކަމެއް އޭރުވެސް އޮތެވެ. 

މަދަރުސީ ދައުރު ނިންމާ އަމަލީ މައިދާނަށް ނިކުތް ފަހުން އިއްބެ އުޅެނީ ކޮންތާކު ކީއްކުރަން ކަމެއް ނޭގެއެވެ. ދިމާނުވާތީއެވެ. މޯބައިލް ފަދަ ވަސީލަތްތައް އޭރު ނުހުންނާތީއެވެ.

އެތައް އަހަރަކަށް ފަހު އިއްބެއާ ދިމާވަނީ 2003ގެ ފަހުކޮޅުއެވެ. މުއިއްޒު ސުއޫދު އެންޑް ކޯ ލޯފާމުންނެވެ. އޭރު އަޅުގަނޑު މަސައްކަތް ކުރަނީ އެ ލޯފާމްގައެވެ. ދުވަސްވަރަކީ އީވާނު ނަސީމުގެ މަރަށް ފަހު ސިޔާސީ އިސްލާހީ ހަރަކާތްތައް ފެށިގެން ހިނގައިގަތް ދުވަސްވަރެވެ. އިސްލާހީ ހަރަކާތުގައި އިސްކޮށް އުޅޭ ގިނަބަޔަކު އޭރު އެލޯފާމަށް އައިސްގޮސް އުޅެއެވެ. 

އަނެއްކޮޅުން އެ ލޯފާމުގެ ދެ ޕާޓްނަރުންކުރެ އުސްތާޒު އަހުމަދު މުއިއްޒަކީ ގާނޫނު އަސާސީ އިސްލާހުކުރަން އެއްކުރި ރައްޔިތުންގެ ހާއްސަ މަޖިލިސްގެ ހއ. އަތޮޅުގެ އެއްމެންބަރެވެ. އެހެން ކަމުން މުއިއްޒު އަރިހަށް ވަރަށް ގިނައިން ހއ. އަތޮޅު ރައްޔިތުން އައިސްގޮސް އުޅެއެވެ. އެގޮތުންވެސް ހޯރަ އިއްބެއަކީ އެ ލޯފާމް ތެރޭގައި ނިކަން ގަދަ ފަހުލަވާނެކެވެ. މުއިއްޒާ ވަރަށް އަރިސް މީހެކެވެ.  

ދުވަސްވަރަކީ ނޫސްމަޖައްލާ ރަޖިސްޓްރީ ކޮށްދޭ ދުވަސްވަރެއް ނޫނެވެ. އިސްލާހީ ހަރަކާތުގައި ނޫސްވެރިކަމަކީ މުހިއްމު ކަމެއްކަމުން މަޖައްލާއެއް ނެރުމުގެ ބޭނުން ބޮޑުވެ އައްޑުވަސް މަޖައްލާގެ %80 ހިއްސާ މުއިއްޒު ބައްލަވައިގަތެވެ. އައްޑުވަސް ބައްލަވައިގަތުމަށް ފަހު ފިލާ ބިލްޑިންގ2 ގެ ހަތްވަނަ ފަންގިފިލާގައި އައްޑުވަސް އޮފީސް ގާއިމުކޮށް އައްޑުވަހުގެ މެނޭޖިންގ އެޑިޓަރަކީ ހޯރަ އިއްބެ ކަމުގައި ހަމަޖެއްސެވިއެވެ. އިއްބެއާއެކު އެސޯސިއޭޓެޑް އެޑިޓަރ ކަމުގައި މަސައްކަތް ކުރީ އަޅުގަނޑެވެ. އަލްއުސްތާޒު ހުސްނުއްސުއޫދާއި މަޝްހޫރު ނޫސްވެރިޔާ އަބްދުލް މުހުސިނާއި އަބްދުލް ހަމީދު އަބްދުލްކަރީމް ފަދަ ބޭފުޅުން ގަވައިދުން އައްޑުވަހަށް ލިޔުއްވަމުން ގެންދެވިއެވެ. 

ރަސްމީ އެޑިޓަރަކު ހުންނެވި ކަމަށްވިޔަސް މުޅި މަޖައްލާގެ ކޮންޓެންޓްގެ ފޯކަސް ހިފަހައްޓަވަމުން ގެންދެވީ ހޯރަ އިއްބެއެވެ. ވަކިވަކި އާޓިކަލްތައް ކޮންމެ މީހަކު ލިޔުނަސް މައިގަޑު ބޮޑެތި ރިޕޯޓްތައް އާއްމުކޮށް ލިޔެއުޅުނީ އިއްބެއާއި އަޅުގަނޑާ ދެމީހުން ލިޔާލިޔުމެއްގެ ގޮތުގައެވެ. 

އިއްބެއަކީ ދިވެހިބަހުގެ ލިޔުންތެރި ކަމުގެ ރޮގުން މަޒާޖީ ގޮތްގޮތަށް ފުނަށް އަސަރުކުރާހެން ވައްބަހުން އިބާރާތްކުރަން އަޅުގަނޑު ދުށް އެންމެ މޮޅު މީހާއެވެ. ގާނޫނީ ބަނދެވުމެއް ނެތި އެންމެ މޮޅަށް ލިޔުމުން ސިޔާސީ ފާޑުކިޔުން ތެރިޔާއެވެ. 

އިސްލާހީ ހަރާކާތް ފެށިގެން އައި އިރު އޮންލައިންކޮށް ނެރުނު ދިވެހި އޮބްޒާވަރ (ޑީއޯ) ގައި މަސްހޫރު ކަރުސަތުނަމާގެ ގިނަ ލިޔުންތަކަކީ އިއްބެގެ ލިޔުންކަން ފަހުން އެނގުނެވެ. އަޅުގަނޑަކީވެސް ހިސާބަކަށް ޑީއޯއަށް ލިޔުނު މީހެއްކަމުން އެކަން އެނގޭވަރުވީއެވެ. އިއްބެއަކީ މިނިވަން ނޫހަށް ވެސް ގިނަ އަދަދަކަށް ލިޔުއްވި ލިޔުންތެރިއެކެވެ. 

ދުންފިނި ހަރުގެ ރޫޅާލުމާ ގުޅިގެން މަގުތަކުގައި ޖެހުނު މުޒާހަރާތަކާ ގުޅިގެން ޖަލަށްލީ މީހުންގެ ތެރޭގައި ހޯރަ އިއްބެ ހިމެނުނެވެ. އެފަހަރު ޖަލުގައި ތަހައްމަލުކުރި ކަންކަމާއި އަލްކަޓްރަސްގެ އަނިޔާވެރިކަމާ ބިރުވެރި ކަމުގެ ވާހަކަ ކަރުދާހަށް ގެނެސް އައްޑުވަހުގައި ޝާއިއުކުރެއްވި ގޮތުން ލިޔުމުން ކަންކަން ސިފަކޮށް ދިނުމުގައިވެސް އިއްބެގެ ކުޅަދާނަކަން ތަޖުރިބާކުރެވުނެވެ. 

ދެން އޮތީ އެހެން ވާހަކައެކެވެ. އައްޑުވަހުގައި އިއްބެއާއެކު މަސައްކަތް ކުރަމުން ދަނިކޮށް އިއްބެގެ އަލަތު އަނބިމީހާ ކެންސަރަށް ފަރުވާ ކުރުމަށް ޓްރިވެންޑްރަމްގައި ހުންނަވަނިކޮށް އަޅުގަނޑުވެސް އަންހެނުނަށް ބޭސް ފަރުވާއަކަށް ދާންޖެހުނެވެ. އެ ހުތޫރަތްތެރި ވަގުތުވެސް އިސްލާހީ މަސައްކަތަކާ އިއްބެ ފެޔަކަށް ނުޖެހެއެވެ. ގަވައިދުން މިނިވަން ރޭޑިއޯގެ ޕްރޮގްރާމްތައް ތައްޔާރު ކުރައްވަމުން ދިޔައެވެ. އެކަމުގައި އިއްބެއާއި އެކު އަޅުގަނޑާއި ފަރެސްމާތޮޑާ އަސްލަމް (ފަހުން މިނިސްޓަރ އަސްލަމް) ބައިވެރިވެގެން އުޅުނީމެވެ. އަސްލަމް ވެސް އޭރު ހުންނެވީ ބައްޕާފުޅަށް ބޭސްކުރެއްވުމަށް ޓްރިވެންޑްރަމްގައެވެ. 

ހޯރަ އިއްބެގެ ސާބިތުކަމާއި ކެރުމާއި ކަމަށް ކަމޭހިތުމާއި ނަތީޖާނެރުމަށް ހިތާ ރޫހުން ހުސްވެ ހުންނަ ހުރުމާ ގުޅޭ މިކަހަލަ ކިތަންމެ ވާހަކައެއް އެބަހުއްޓެވެ. ލިޔަން ވެއްޖެނަމަ ކޮޅުންނުލާނެއެވެ.

ހީރަސް ނިއުސް އުފައްދާ ދެމެހެއްޓުމުގައި އަޅުގަނޑަށް އެންމެ އެހީތެރި ބައިވެރިއަކީ ހޯރަ އިއްބެއެވެ. ހީރަސް ނިއުސް މިހިސާބަށް އައުމަށް އެހީތެރިވުމުގައި އެންމެ އިސް ދައުރެއް އަދާކޮށްދެއްވީ ހޯރަ އިއްބެއެވެ. އިއްބެގެ މޮޅު ލިޔުއްވުން ތަކުގެ ސަބަބުންވެސް ކުރު މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި ހީރަސް ނިއުސްގެ މަގުބޫލުކަން ބޮޑުތަނުން ބޮޑުވެގެން ގޮސްފައިވެއެވެ. އިއްބެ ނެތުމުގެ ގެއްލުމަކީ ފޫނުބެއްދޭވަރުގެ ގެއްލުމެކެވެ.

ހަގީގަތުގައި އިއްބެ މަރުވީ މިދިޔަ ހުކުރު ދުވަހަކު ނޫނެވެ. އޭގެ މާކުރިންނެވެ. ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެރިކަން ވައްޓާލުމަށްފަހު އެމްޑީޕީގެ ދޫ ބަންދުކޮށްލުމުގެ ބޭނުމުގައި ފްރޭމްކޮށްގެން ސިޔާސީ ގޮތުން އެފަކީރުގެ އަބުރުކަތިލާލި ހިސާބުން ހޯރަ އިއްބެ މަރުވެއްޖެއެވެ. ދިރިހުއްޓަސް މަރުވެފައިވާ އިއްބެ ލޯބިވެތި ދެދަރިންނާއި ވަފާތެރި އަންބަކު ދޫކޮށް 12 އެޕްރީލް 2024 ވީ ހުކުރު ދުވަހު ދުނިޔެ ދޫކުރީއެވެ. އެމަރުހޫމަށް ސުވަރުގޭގެ ދާއިމީ ނިއުމަތް މިންވަރު ކުރައްވާށިއެވެ.  

އެއީ ވޯކުޓޯކީގެ ދުވަސްވަރެވެ. ރޯދައަށް ހަނދު ފެނުމުން ހުޅުޖެހި ޒަމާން އޮތީ އަޅުގަނޑުމެންނާ ހަމައަށް އައިއިރު ފާއިތުވެފައެވެ. އޭރު އަތޮޅު އޮފީސްތަކުގައި ރޭޑިޔޯ ސެޓުތައް ބަހައްޓައިގެން މާލެއާ ވާހަކަ ދައްކައެވެ. އަތޮޅު އޮފީހުން ރަށްރަށާ ވާހަކަ ދައްކަނީ ވޯކީޓޯކީންނެވެ. އެއީ އަޑު ސާފުކުރަން ވޯކީޓޯކީ ހިފައިގެން ރޭގަނޑަށް ކަތީބުން އަތިރިމައްޗަށް ނުކުމެ އެހެލާފައިހުންނަ ވަދުދޯނިފަހަރުގެ ފައްގަނޑު މަތީގައި މެސެޖު ލިޔުން ޒަމާނެވެ. ޓޯޗުބައްތީގެ ޒަމާނެވެ. ވޯކިޓޯކީން ދައްކާ ވާހަކަ އަޑުއަހަން ވައިދަށުގައި ދުރުދުރުން ސިއްރުސިއްރުން މީހުން އުޅުނު ދުވަސްވަރެވެ. ހަނދު ފެނުނުކަން އަންގަނީ ވޯކީޓޯކީންނެވެ. އެކަމަކު އޭރުވެސް ހަނދު ފެނުމުން އުފާފާޅުކުރުމުގެ ގޮތުން ބައެއް ރަށްރަށުގައި ހުޅުޖަހައެވެ. މޫސުން ގޯސްވެ އަޑު ނުސާފުވެގެން ހަނދުފެނުނީ ކަމެއް ނުވަތަ ނޫންކަމެއް ސާފުނުވެ ޝައްކެއްގެ މަތީގައި ވެސް ބައެއް ރަށްރަށު މީހުން އުޅެންޖެހެއެވެ. ހަނދު ފެނުނުކަން ރައްޔިތުންނަށް އަންގަނީ ސަންގު ފުމެގެންނެވެ. ނޫނީ ގޮވާ މީހަކު ރަށުތެރޭގައި ގޮވައިގެންނެވެ. ބައެއް ފަހަރު އެ ކަށަވަރުކަން އެނގެނީ ވަރަށް ދަންވާ ފަހުންނެވެ. މުލުރޯދަ ދުވަހު ހާރުނުކާތީއާއި ނިޔަތް ނުކިޔިގެން ބައެއް މީހުން ރޯދައަށް ނުތިބޭ ފަހަރު ވެސް އާދެއެވެ. މިފަދަ މައްސަލަތައް ރޭޑިޔޯ އާންމުވުމުން މަދުވެގެން ދިޔައެވެ. މާލެއިން ވެސް ބައެއް ފަހަރު ހަނދާމެދު ގޮތެއް ނުނިމި ލަސް ވެސް ވަނީއެވެ.

އަޅުގަނޑުމެން ހޭލައިގެންއިރު ރޭޑިޔޯ ދިޔައީ އާންމުވަމުންނެވެ. ކޮންމެ ރަށު އޮފީހަކަށް ސަރުކާރުން ރޭޑިޔޯއެއް ފޮނުވާފައި ހުރެވެ. މަދުމަދު ގޭގޭގައި ރޭޑިޔޯ ވަރަށް ޢިއްޒަތުގައި މަތިން ފޮތި އަޅައިގެން ގެންގުޅެއެވެ. ބޯޓު ދަތުރުކުރާ މީހުން ކެސެޓު ރޭޑިޔޯ ގެންގޮސް ލަވައާއި ބަދުރު މާލޫދު ޖަހާ އުޅެއެވެ. ބަދުރުމާލޫދު އަޑުއަހަން އެގޭގޭ ދޮށުގައި މީހުން ތިބެއެވެ.

ކުއްލިއަކަށް ރޭޑިޔޯ ރަށުތެރެއަށް އާންމުވެއްޖެއެވެ. އަޅުގަނޑު ވެސް އައީ ބޮޑުވަމުންނެވެ. އެ ހިސާބުން ރޯދަމަހު އެންމެންގެ ވެސް އެންމެ ގާތްއެކުވެރިޔަކީ ރޭޑިޔޯއެވެ. އެހެން މަސްތަކަށްވުރެ ފޮނުވާ ޕްރޮގްރާމުތައް ގިނަވެފައި ތަފާތެވެ. އެހެން މަސްތަކާ ޚިލާފަށް ރޭޑިޔޯ ފެށޭގަޑިއާއި ނިންމާލާ ގަޑި ވެސް ލަސްވާނެއެވެ. ރޭޑިޔޯ އިން ރޯދަމަހު ފޮނުވާ ޚާއްޞަ ޕްރޮގްރާމުތަކުގެ ތެރެއިން އަޅުގަނޑު އެންމެ ޝައުޤުވެރިވަނީ ޝެއިޚު ފާރޫޤު ހުށައަޅުއްވާ އުލޫމުލް ޤުރުއާނާއި، ކުރުވާހަކަ މުބާރާތާއި، ކީރިތި ރަސޫލާގެ ސިޔަރަތެވެ. އަދި ކޮންމެ ދުވަހެއްގެ އަސުރު ނަމާދުގެ ފަހުން ފޮނުވާ ދީނީ ނަސޭހަތާއި، ރޯދަ ކުރުކުރުމެވެ. ރައީސް މައުމޫނުގެ އަޑުފުޅުން ފޮނުވާ ރޯދައިގެ އަލި ވަރަށް ޚާއްޞައެވެ. އެ ޕްރޮގްރާމަށްފަހު ބަންގި ގޮވާތީއެވެ. ރޭގަނޑުގެ އެންމެ ޚާއްޞަ ޕްރޮގްރާމަކީ ލޯބީގެ ދަރުބާރެވެ. އަދި އެކެއް ޖަހަންދެން ދޮހޮއްކޮބޭ ހުށަހަޅައިދޭ ލަވައިގެ ދިގު ޕްރޮގްރާމެވެ. އޭރުގެ ރޯދަ މަސްތަކުގައި އެންމެ ގިނައިން ރޭޑިޔޯއިން އިވޭ އެއް އަޑަކީ އަލްއުސްތާދު އިބްރާހިމް ރަޝީދު މޫސާގެ އަޑެވެ. ބޭރުގެ އިލުމުވެރިންގެ ދަރުސްތައް އެމަނިކުފާނު ވަގުތުން ތަރުޖަމާކޮށް ދިނުމުގައި އަވަދިނެތި އުޅުއްވާތީއެވެ. އުސްތާޛު ރަޝީދުގެ އަޑު ދޭތެރެ ދޭތެރެދޭތެރެއިން ނޫނީ އިރުއިރުކޮޅުން ރޭޑިޔޯއިން ހުންނާނީ އިވިއިވިއެވެ. ރެޑިޔޯއިން ފޮނުވަންފެށި ދީނީ ސުވާލު މުބާރާތާއެކު އެމަނިފާނުގެ އަޑު އިވޭލެއް އިތުރުވެގެން ދިޔައެވެ.

ރޯދައަކީ ރަށަށް އަންނަ ހާއުފާވެރި އީދެކެވެ. އާންމުކޮށް މިސްކިތްތަކަށް ނާރާ މީހުން ވެސް ބަރާބަރަށް މިސްކިތަށް ގޮސް އުޅެއެވެ. މާލެ ފައިބާތިބޭ މީހުން ރަށަށް ދާތީ އާބާދީ ވެސް އިތުރު ވެއެވެ. ލައިގެންކާނެ މަސް ބާނަން ރިޔާ ދޯނިތަކުގައި ވަދާދާ މީހުން ފިޔަވައި ދިރިއުޅުމުގައި ބުރަ މަސައްކަތެއް ކުރާތީއެއް ނުފެނެއެވެ. އަޅުގަނޑުގެ އުފަން ރަށުގައި (ނ. މަނަދޫގައި) ދުވާލުގެ ގިނަ ވަގުތުތައް ފިރިހެންވެރިން ހޭދަކުރަނީ އަތިރިމަތީގައި ހުންނަ ހޮޅުއަށިތަކުގައެވެ. ޚާއްޞަކޮށް "ރުންމަގު" ގައެވެ. އެއީ އެ ހޮޅުއަށީގެ ނަމެވެ. އަންހެންވެރިން އުޅޭނީ ބަދިގޭގައެވެ. ސްކޫލުތަކާއި އެދުރުގެތައް ވެސް ހުންނަނީ ބަންދުކޮށްފައެވެ.

އެ ޒަމާނުގައި ދީނީ ހޭލުންތެރިކަން ކުޑަކަމުން ވަރަށް ގިނަ ކަންކަން މިހާރާ ތަފާތެވެ. އެއް ކަމަކީ ރޯދައަށް ނިޔަތް ކިޔުމާއި ހާރު ކެއުމެވެ. ހާރުކާން ނުހޭލެވުނަސް އެ މީހަކު ރޯދައެއް ނުވާނެއެވެ. ބައެއް މީހުން ހާރުކެޔަސް ނިޔަތް ނުކިޔާ އޮވެވުނީތީ ރޯދައެއް ނުވާނެއެވެ. މީހަކު އިހުތިލާމު ވިޔަސް ބަލަނީ ރޯދަ ގެއްލުނީ ކަމަށެވެ. ހިނައިގަންނަޖެހޭ ކަމެއް ކުރިމަތިވެ ހިނައިނުގަނެ އޮއްވާ ފަޖުރުލިޔަސް ރޯދައަކަށް ނުހުރެއެވެ. ދަތް އުނގުޅާނީ ހާރުކައިގެން ފަޖުރުލުމުގެ ކުރިންނެވެ. އޭގެ ފަހުން ދަތް އުނގުޅައެއް ނޫޅެއެވެ. ރޯދައަށް ހުރެ ކުޅެއް ނުދިރުވާނެއެވެ. ރޯދައަށް އުނިކަމެއް ލިބިދާނެތީ އިރު އޮއްސެންދެން އޮންނާނީ ކުޅުޖެހުމެވެ. ބައެއް ދުވަސް ދުވަހު އަޅުގަނޑު ރޯދައަށް ބެހެއްޓި އުމުރުގައި އެހެން ކުދިންނަށް ރޯދަކަން އަންގަން ވެސް ކުޅުޖަހާ އުޅެމެވެ. އެގޮތަށް އުޅުޖަހާޖަހާ އަސުރުން ތިރިވާއިރު މީހުން ތިބެނީ ވަރު ދެރަވެފައެވެ. ދުވަސް ދިގު ވާހަކައާއި ހޫނު ގަދަ ވާހަކަ ދައްކާނެއެވެ. ރޯދައިގެ ބަރަކާތަށްޓަކައި ވަރުބަލިވާ ވާހަކައެއް ނުދައްކާނެއެވެ.

ރޯދައަށް ތިބެ މޫދު އެރުމަކީ ވެސް ދުވަސްވީ މީހުން ދެކޭ ގޮތުގައި ރޯދަ ގެއްލޭނެ ކަމެކެވެ. މެންދުރުފަހަށް އެޅީމާ ފެންވެރުމެއް ވެސް ނޯވެއެވެ. ވުޟޫކުރާއިރު ވެސް އަނގަޔަށް ފެންލާނީ ވަރަށް ވިސްނައިގެން ވަރަށް ކުޑަކޮށެވެ.

ރޭޑިޔޯއިން ސިޔަރަތު އަންނަ ގަޑިއަށް ހޮޅުއަށިތަކަށް މީހުން ޖަމާވެ ސިޔަރަތު އަހަން ތިބެއެވެ. ސިޔަރަތު ނިމުމަށް ފަހު އަސުރު ވަގުތު ވެދާނެއެވެ. އަސުރު ނަމާދުން ފައިބައިގެން އައިސް ބައެއް ހޮޅުއަށިތަކުގައި ވާހަކަ ކިޔުން އޮވެއެވެ. ތަރުޖަމާ ކޮށްފައި ހުންނަ ބޮޑެތި ދިގު ވާހަކަތަކެވެ.

އެއް ދުވަހަކު އިރުމަތީ އަވަށަށް ދެވުނު ދުވަހެކެވެ. ހޮޅުއަށީގައި އިނދެފައި ހާރޫނުބޭ އަޅުގަނޑަށް ގޮވާލައްވައިފިއެވެ. އެއީ އޭރު މަނަދޫ ކަތީބެވެ. އަޅުގަނޑުގެ ބޮޑު ބޭބެއެކެވެ. އަޅުގަނޑު ދިއުމުން ނިކަން ބޯފޮތެއް ދެއްވާފައި ވިދާޅުވިއެވެ. މިހިސާބުން ފެށިގެން މި ވާހަކަ ކިޔައިދީބަލާށެވެ. އެ ދުވަހަކީ އާންމުކޮށް ވާހަކަ ކިޔާ މީހާއަށް ނާދެވުނު ދުވަހަކީއެވެ. ތާނަ ފަރިތަޔަސް އަރަބިން ފިލި ނުޖަހާ ލިޔެފައި ހުންނަ ނަންނަން ގިނަކަމުންނާއި އެ ނަންނަން އާވެފައި ދިގުކަމުން ވަރަށް އުނދަގުލެވެ. ފުރަތަމަކޮޅު ނުބައިކޮށް ކިޔޭ ނަންނަން ހާރޫނުބޭ ރަނގަޅު ކޮށްދެއްވައެވެ. ފަހުން ފަރިތަވެއްޖެއެވެ. އެ ދުވަހު ދޫކޮށްލީ އަނެއް ދުވަހު ވެސް ވާހަކަ ކިޔައިދޭން ދާގޮތަށެވެ. އެކަމަކު އަސްލުގައި އެ ވަގުތަކީ އަޅުގަނޑު ވަރަށް ބިޒީ ވަގުތެކެވެ. ދާހިތްވިޔަސް ދެވޭކަން ނޯވެއެވެ.

މިސްކިތް ދޮށަށް ރޯދަ ވީއްލަންދާ މީހުން އެހާ ގިނައެއް ނޫނެވެ. މިސްކިތް ދޮށުގައި ރޯދަ ވީއްލަނީ ކަދުރާއި ޖޫހުންނެވެ. ރޯދަމަހު ރޯދަ ވީއްލާގަޑިއަށް އަޅުގަނޑަށް ކަމުދަނީ ރޮށްޓާއި ރިހައެވެ. އެ ކަމަކު މަންމަ މޮޑެލާ ގަބުޅި ސަޓަނި ހުރެއްޖެއްޔާ އެވަރެއް ނޯވެއެވެ. ހެދިކާގެ ބާވަތްތަކާއި ދެވައްތަރުގެ ބޯކިބަލާ ސާގުފަނިފަދަ ތަކެތި ޚާއްޞަވަނީ ތަރާސްވީސް ދަމަށެވެ. ހުނިކަހުރަކީ ރޯދަމަހުގެ ހެދިކާއެކެވެ. ހާރު ދަމަށް ފިހުނު މަހާއި ގަރުދިޔައާއި ބަތެވެ. ރޯދަމަހުގައި ހުރިހާ ސުފުރާއެއްގައި ވެސް ބަތްޕެން ހުރެއެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ހާރުގެ ސުފުރާގައެވެ.

ރޯދަމަކީ އެ ޒަމާނުގައި ޒުވާނުންނަށް ލޯބީގެ މޫސުމެކެވެ. ހާރުކައިގެން ނޫނީ ޒުވާން ޖޯޑުތައް ނުނިދާނެއެވެ. ގޭގޭ ދޮށަށް ލާފައި ހުންނަ ވެލިގަނޑުތައް ފަޅުފިލުވަނީ އެވެރިންނެވެ. ދޮން ކަށިވެލިގަނޑުގައި ތާސް ބަންޑުން ޖަހައިގެން ތާސްކުޅެއެވެ. މޮޅަށް ގަނޑު ޖަހާލާ އަޑު މާދުރަށް އިވޭނެއެވެ. އަނެއް ބަޔަކު ކުޅޭނީ އޮއްވަޅެވެ. ސަމާސާއާއި މަޖާ ކުރާނެއެވެ. ބައެއް ރޭރޭ ސަމާސާ ވިހަވާނެއެވެ. ލޯބީގެ ކާމިޔާބާއި ނާކާމިޔާބުގެ އަސަރާއި ހަސަދައިގެ ކަންކަން ފެންމަތިވާނެއެވެ. އަނދިރިގަނޑުތަކަށް ވަދެ ފިލާތިބޭ ޖޯޑުތައް ގަޔަށް ފެނާއި ފިއްލެޔޮ ވެސް ޖަހާފާނެއެވެ. އިރުއަރާއިރު ވެލިގަނޑު ހިފަހައްޓަން ޖައްސާފައިހުން ކަށިކެޔޮ މޫތައް ބުރިކޮށް ކޮށާފައި ވެސް ހުރެދާނެއެނެވެ. ބައެއް ސިޓީއާއި ނޯޓާއި ލަވައާއި މަލާމާތުގެ ޅެންތައް ލިޔެ މަގުތަކަށް ނޫނީ ބައެއް ގޯތިތަކަށް ވެސް އަޅާފައި ހުރެދާނެއެވެ. އެކަންކުރާ މީހަކު ބަޔަކު ނޭނގޭނެއެވެ. މި އަޑުތައް އަޅުގަނޑުމެންނަށް އިވުނަސް އެއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ދުވަހެއް ނޫނެވެ.

ރޯދަމަހަކީ ރުޅިގަދަ މީހުންގެ އަޑު ވެސް ގަދަވާ މަހެކެވެ. ހޮޅުއަށިތަކުގައި ޒުވާބާއި ބަހުސްތައް ހޫނުވެ ހުތުރު އެއްޗެތިކިޔާ ގަޔަށް އަތްލާ ވަރަށް ބައެއް ދުވަސް ދުވަހު ފޯރި ގަދަވެއެވެ. އަސުރުން ތިރިވެލީމާ ރުންމަގު ހޮޅުއަށީގެ އަޑު އެތައް ހިސާބަކަށް ހުންނާނެއެވެ. ގަދަޔަށް ދުފާ ބިޑި ސިނގިރެޓު ބޯ މީހުން ރޯދަމަހު ދުވާލު އަލާ ކަނޑުވަނީ އެހެން ތޯއްޗެކެވެ.

މި ވާހަކަތައް ލިޔަމުން ދިޔައިރު އަޅުގަނޑު ހިތަށް އެރިއެވެ. އޭރޭ ކިޔައިގެން މި ވާހަކަތައް ލިޔަން މީ ކާކުހެއްޔެވެ. އަޅުގަނޑު މި ލިޔުނީ އަޅުގަނޑު ދުށްތަނާއި އިވުނު އަޑުތަކެވެ. އަޅުގަނޑަށްވުރެ އުމުރުން ދުވަސްވީ ބޭފުޅުންގެ ތަޖުރިބާ އަދި މާބޮޑަށް ތަފާތުވާނެއެވެ. އެ ވާހަކަތައް މާ ޝައުޤުވެރިވާނެއެވެ.

އެޑިޓަރގެ ނޯޓް: މިލިޔުއްވުމަކީ ނ. މަނަދޫ އަބްދުއްލާ ސައީދުގެ ލިޔުއްވުމެކެވެ. ލިޔުމަށް އަބްދުއްލާ ސައީދު ދެއްވާފައިވާ ސުރުހީއަކީ "އޭރުގެ ރޯދަމަސް"އެވެ ލިޔުންތެރިޔާ މިލިޔުން ޝާއިއު ކުރައްވާފައި ވަނީ އެލިޔުންތެރިޔާގެ އަމިއްލަފުޅުބްލޮގްގައި 2020ވަނަ އަހަރުއެވެ. ރޯދައާއި ގުޅޭ ޝައުގުވެރި ލިޔުމަކަށް ވާތީ ނަކަލު ކޮށްލީއެވެ. 

އެންމެ އިސް މަގާމުތަކުން ފެށިގެން ސިޔާސީ އާދައިގެ މަގާމުތަކަށް މީހުން އިސްކުރީ ހަތަރު ޕާޓީންނެވެ. ހަނގުރާމައިގެ ގަނީމާ މުދާ ބަހާ އުސޫލުން ޖެހުނީ ސަރުކާރުވެސް ހަތަރު ޕާޓީއަށް ބަހާލާށެވެ. އެ ޕާޓީތައް ހިމެނައިގެން އިބޫގެ ކޯލިޝަން ސަރުކާރު ފަށައިގަތީ ޔަގީންކަމާއި އިތުބާރާ އެކުގައެވެ. 

އެހެނަސް ކަންދިމާކުރި ގޮތުން ވެރިކަމަށް އަހަރު ނުވަނީސް ކޮވިޑް19ގެ އާލަމީ ވަބާ ކުރިމަތިވެ ދުނިޔެ ހުއްޓުނެވެ. ފަތުރުވެރިން އައުން ހުއްޓި މަސް ބޭރު ނުކުރެވި އެކީ އެކައްޗަކަށް ދައުލަތުގެ އާމްދަނީ ހުއްޓި ދެއަހަރު ދުވަސް ވޭތުވިއެވެ. އެހެނަސް ކެތްތެރިކަމާއެކު ނުލިބޭ އާމްދަނީގައި އިބޫ ދައުލަތް ހިންގަމުން ދިޔައީ ރައްޔިތުންނަށް އެއްވެސް ބުރައެއް އިހުސާސް ވިޔަނުދީ ރޭވުން ތެރިކަމާއެކުގައެވެ. ސަރުކާރުގެ އެތެރޭގައި ތިބި ވާދަވެރިންގެ ހީލަތްތެރި ރޭވުންތަކުގެ ލޮޅުންތަކާ ވެސް އެކުގައެވެ.

ކޮވިޑްގައި ގިނަ ބަޔެއްގެ ފުރާނަ ދިޔަނުދީ ސަލާމަތް ކުރުމަށް ދައުލަތުގެ ހުރިހާ ހަކަތައެއް ހުސްކޮށްލަން މަޖުބޫރުވިއެވެ. ސިއްހީ ހިދުމަތުގައި އުޅުނުހާ މީހުން ރައްކާތެރި ކަމުގެ ގޮތުން އެކަހެރި ކޮށްގެން އެމީހުނަށް ކެއުމާއި ބުއިމާއި ނިދުން ހަމަޖައްސާ ދިނެވެ. ކޮވިޑް ފެސިލިޓީތައްކާއި އައިސޮލޭޝަން ފެސިލިޓީތައް މުޅި ރާއްޖޭގައި ހިންގިއެވެ. ދައުލަތުން ބޮޑު ހޭދަކޮށްގެންނެވެ. ދުނިޔޭގެ ހުރިހާ ގައުމެއްހެން އޮތީ އެއްބަޔަކު އަނެއް ބަޔަކަށް އެހީތެރި ނުވޭވަރަށް ހާލަތު ދަށްވެފައެވެ.    

އާމްދަނީ ލިބޭނެ ގޮތް ނެތަސް ސަރުކާރުގެ މުއައްޒަފުން ގޭގައި ބައިތިއްބައިގެން ކޮވިޑް ތެރޭގައިވެސް ހަމަ މުސާރަ ދިނެވެ. ކާބޯ ތަކެއްޗަށް ޖެހުނަނުދީ ބާޒާރު މެނޭޖްކުރިއެވެ. ކަރަންޓް ނުކަނޑާ ރައްޔިތުންނަށް ކަރަންޓް ދިނެވެ. މާލެއާއި ފެނުގެ ހިދުމަތް ދޭ ރަށްރަށުން ފެނެއް ނުކަނޑައެވެ. ތެލަކަށް ކާޑަކަށް ޖެހުނަކަ ނުދެއެވެ. ނުވިތާކަށް ފަށައިގެން ކުރިއަށްދާ ތަރއްގީގެ އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ނުހުއްޓެއެވެ. އާލަމީ ވަބާއެއްގެ އިހުސާސް ދިވެހިންނަކަށް ކުޑަކޮށްވެސް ނުކުރެއެވެ.

ކޮވިޑް ކިތަންމެ ރަނގަޅަށް މެނޭޖު ކުރެވުނު ނަމަވެސް އިގްތިސޯދީ ލޮޅުން ކުޑައެއް ނުވެއެވެ. ޔުކްރެއިން ހަނގުރާމައިގައި ދުނިޔެ ތަހައްމަލުކުރާ ހުރިހާ ވޭނެއް ރާއްޖޭން ތަހައްމަލު ކުރަން ޖެހެއެވެ. މުޅި ދައުރު ނިމިދިޔައީ ވެސް ޔޫކްރެއިން ހަނގުރާމައިގެ ހިތިކަން ލިބެމުންނެވެ.  

ކިތަންމެ އުދަނގުލަސް ނުލިބޭ ލާރީގައި ރައްޔިތުންގެ ޑިމާންޑްތައް ހައްލުކޮށްދޭން އިބޫ ސަރުކާރަށް މަޖުބޫރެވެ. ކޮވިޑުން އަރައިގަނެ ކަންކަން ކުރަން އިބޫއަށް ފުރުސަތު ލިބުނީ ދައުރުގެ ފަހުކޮޅުގައެވެ. ޔާމީނު ވެރިކަމުގައި ހިންގި ޖަރީމާތަކާހުރެ އެކިއެކި ފަރާތްތަކަށް އިޔާދަ ނުކުރެވޭ ބޮޑެތި ގެއްލުން ލިބި ގެއްލުމުގެ ބަދަލު ހޯދަން ދައުލަތާ ދެކޮޅަށް ދައުވަތައް އުފުލުނެވެ. ގެއްލުމުގެ ބަދަލު ދޭން ދައުލަތަށް މަޖުބޫރު ކުރުވިއެވެ.

ގިނަރަށް ރަށަށް އަރާފޭބޭނެ ގޮތެއް ނެތެވެ. ރަށްރަށުން ކަރަންޓް ކެނޑެނީ ބޮޑުގެރި ބޭރަށް ހިންގާހެނެވެ. ފެނާއި ނަރުދަމާގެ ހާލަތުވަކީން ގޯހެވެ. ދަތުރުފަތުރުގެ ދަތިކަން އިންތިހާއެވެ. ކުޑަރަށެއް ބޮޑުރަށެއް ނުބަލާ ކުރު މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި އެތައް ސަތޭކަ ޕްރޮޖެކްޓެއް ހިންގިއެވެ. ގިނަކަންކަން ދައުރުގެ ތެރޭގައި ނިންމުނެވެ. ނިމުމާ ގާތުގައި ހުރި އެތައް ކަމަކާއި އަލަށް ފަށައިގެން އެތައް ކަމެއް އިބޫގެ ދައުރު ނިމުނު އިރު އޮތެވެ. އައުސަރުކާރުން ރިބަން ކަނޑަން އެތައް ކަމެއް ހުއްޓެވެ. ދަރަނިވެރިގެން ގޮތް ހުސްވެގެން ހަދާނެ ގޮތެއް ނޭނގިގެން އިބޫ ނޫޅެއެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ތަކުލީފަކަށް ސަރުކާރު ނުހަދައެވެ.

ހަގީގަތަކީ ސަރުކާރު ތެރޭގައި ތިބި ވާދަވެރިންގެ ވާދަވެރިކަން ބޮޑުވެ އިދިކޮޅަށްވުރެ އިދިކޮޅުވުމެވެ. އިބޫ ނޫންގޮތެއް ހޯދަން ތެޅެފޮޅެން ފެށުމެވެ. ކަމުގައި އިސްވެ ތިބީ އެމްޑީޕީގެ ރައީސް ނަޝީދާއި ގާސިމް އިބުރާހީމެވެ. އިބޫގެ ވެރިކަން ހަރާބު ކުރުމަށް ކުރިކަމެއް ކުރީ ނަޝީދާއި ގާސިމެވެ. ބޭނުންވީ އިބޫ ނޫން ގޮތެކެވެ.

އިބޫ ނޫން ގޮތަކީ ކޮންމެ ގޮތެއް ކަމަށް ވިޔަސް ވަރިހަމަތާއެވެ. އިބޫ ނޫން ގޮތެއް ހޯއްދިއްޖެއެވެ. ހޯދި އިބޫ ނޫން ގޮތުން ދިވެހިންނަށް ވީމޮޅެއް އެބަ އޮތް ހެއްޔެވެ. ކަންކަން ބޮއްސުންލުމާއި ތެޔޮގުޅާ ސާދާ ކުރުން ނޫން ކަމެއް ނުވެއެވެ.

މުއިއްޒު ވެރިކަމަށް އަންނަން އުޅުނު އިރު ދެއްކި ބޮޑު އެއް ވާހަކައަކީ ކަނޑު ވިއްކާލި ވާހަކައެވެ. ވިއްކާލި ކަނޑު ހޯދަން ޕެޓިޝަން ހަދާ، ހެދި ޕެޓިޝަނަށް ހެޔޮވަރުގެ އަދަދަކަށް ސޮއި ނުލިބިގެން ޕެޓިޝަން އޮޅާލާ ޖެހިތާކަށް ޖަހާ އެ އެއްޗެއްގެ ކުލަވެސް ފަހަކުން ނުފެނެއެވެ. ދެން ކިޔަންފެށީ ކަނޑުވިއްކާލި ސިޓީއެއްގެ ވާހަކައެވެ. މޮރިޝަސްއަށް ފޮނުވި ސިޓީއަކުން ކަނޑު ވިއްކާލާފައި ވާކަމަށެވެ.

ރާއްޖެއާއި މޮރިޝަސްއާ ދެގައުމުގެ އެންމެ އިސްވެރިންގެ މެދުގައި ބަދަލު ކުރެވިފައިވާ އެ ސިޓީއެއް ހާމަ ނުކޮށްގެން ހީވީ ބައެއްގެ ފަޔަށް ހިނި އަރައިގެން ތެޅި ފޮޅުނުހެނެވެ. ސިޓީއަކުން ކަނޑު ވިއްކާލިކަން ޝައްކެއް ނެތް މިންވަރަށް ޔަގީން ވެގެން އުޅުނު އިރު ހީވީ އެހެން ކަމެއް ވެގެން އުޅުނު ހެންނެވެ. ވެރިކަމަށް އަރާގޮތަށް އިޓްލޮސްގެ ނިންމުން އިސްތިއުނާފް ކުރާނެކަމަށް ބުނެ ވައުދުވިއެވެ. 

ވެރިކަމަށް އެރިގޮތަށް އަރާ އެއްކަލަ ސިޓީ ބަލާލިއިރު ކަމަކު ދާކަށް ނެތެވެ. އެބުނާ ސިޓީއެއްގައި ކަނޑު ވިއްކުމާ ބެހޭ އެއްވެސް ވާހަކައެއް ނެތެވެ. އެކަމާ ގަތްލަދުން ހާމަކުރަން ބުނި އެއްކަލަ ސިޓީ ހާމަނުކުރާން މުއިއްޒު ގަދަފައި ވިއްދިއެވެ. ޕްރެޝަރ ބޮޑުވެ އެހެން ގޮތެއް ނެތިގެން އެއްކަލަ ސިޓީ ޖެހުނީ ހާމަކުރާށެވެ. އެ ސިޓީގެ ހަގީގަތް ހާމަވެ ބުޅާ ގޯނިން ބޭރުވެ މުއިއްޒުގެ ކައްޒާބުކަން ރައްޔިތުންނަށް އިތުރަށް ހާމަވިއެވެ.

ކަނޑުގެ ގާނޫނާއި ބައިނަލްއަގުވާމީ ވައްޓަފާޅި ނުދަންނަ ބައެއްގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ ކުރިން ބުނި ކޮމެޓީން ކުރަން ޖެއްސި މަސައްކަތަކީ އިޓްލޮސްއިން ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދީ ސަރަހައްދުގެ އިމުގެ ފުށުއެރުން ހައްލުކުރުމުގައި ގޯހެއް ހަދާފާ އޮތްތޯ ބެލުމެވެ. ވިއްކާލިކަން ޝައްކެތް ނެތް މިންވަރަށް ޔަގީން ވެގެން ކަނޑު ހޯދަދޭން ވެރިކަމަށް އައި ބަޔަކު އިތުރަށް ހޯދަން އޮންނާނީ ހަދާފައި އޮތް ކޮން ގޯހެއް ހެއްޔެވެ. ގޯހެއް ހަދާފައި އޮތްތޯ ބަލަން ޖެހޭނީ ހެދި ގޯހެއް ފެންނަން ނެތީމައެވެ. ހަގީގަތުގައި ކަމަކީ ގައިރު ގާނޫނީ ބަންޑާރަ ނައިބު ލައްވާ މުއިއްޒު ހިންގުވާ ބޮޑު ސްކޭމެކެވެ.  

ކަނޑު ވިއްކާލި ކަމަށް ދެއްކި ބުހުތާން ދޮގު ހަލާލު ކުރުމަށާއި ދައުލަތް ދަވާލަން އަތްގުޅި ނުކާވަރުގެ ބޮޑު އަގެއްގައި ބޭރު ބަޔަކު ލައްވާ ކަނޑު ހޯދުމުގެ ނަމުގައި ކުރާކަމަކީ މިލިޔަން މިލިޔަނުން ދައުލަތުގެ ފައިސާ ބައި އަޅައިގެން ކައި ހުސްކުރުމެވެ. އިޓްލޮސްގެ އެއްވެސް ނިންމުމެއް އިސްތުނާފް ނުކުރެވޭނެ ކަން އެނގިތިބެ ދައުލަތުން ފައިސާ އިސްރާފު ކުރަނީ އެހެންވެއެވެ. އިސްތިއުނާފް ކުރެވެން ނެތް ކަމެއްގައި މައްސަލަ ރިވިއުކުރުމުގެ ނަމުގައި ބޭރު ބަޔަކަށް ބޮޑެތި އަދަދުތަކުން ފައިސާ ދީގެން ޖަހަން އުޅޭ މަރުސަކަރާތުގެ ކޮޅެއް މެދެއް ނޭނގެއެވެ. ކާމިޔާބުވުމުގެ ކުޑަވެސް ފުރުސަތެއް އޮތް ކަމަށް ނުބެލެވޭ ކަމަކަށް އެތައް މިލިޔަން ޑޮލަރެއް ހަރަދު ކުރުމަކީ ދައުލަތް ދަވާލުމުގެ އުކުޅެކެވެ. 

އެހެން ނޫނަސް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުންނެއް އުޝާމު ބަންޑާރަ ނައިބުގެ ހައިސިއްޔަތުން ކުރާ އެއްވެސް ކަމަކީ ގާނޫނީ ސައްހަކަން އޮތް ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުންނެއް އުޝާމު ބަންޑާރަ ނައިބުގެ ނަމުގައި ކުރާ އެއްވެސް ކަމަކަށް ދައުލަތުން ޒިންމާ ވުމަކީ ހިންގާ ގާނޫނީ ހައިސިއްޔަތު ނެތް ބޮޑުވެގެންވާ ސްކޭމެކެވެ.

ދައުރުން ބޭރުން މިއަދު މަޖިލިސްގެ ޖަލްސާއެއް ބޭއްވީ ވަޒީރުންނަށް ރުހުން ނުދިނުމުގެ މައްސަލައަށް ގޮތެއް ނިންމުމަށެވެ. ރުހުންދޭނެ ވަޒީރުނާއި ނުދޭނެ ވަޒީރުން އެނގޭނީ މަޖިލިސް މެންބަރުންނަށެވެ. ގިނަ މެންބަރުންނަށް ރުހުން ދޭން ފެންނަ ވަޒީރަކަށް ރުހުން ލިބޭނެއެވެ. މެޖޯރިޓީ ރުހުންނެތް ވަޒީރަކަށް ރުހުމެއް ނުލިބޭނެއެވެ. މަޖިލީހުގައި އެހެން ކަންކަންވެސް ނިންމަނީ އެގޮތަށެވެ. އެއީ ޑިމޮކްރަސީގެ މައިގަޑު ހަމައެވެ. 

މަޖިލީހަކީ ސަރުކާރުން ހުށަހަޅާހާ ކަމެއް ނުވަތަ ހުށަހަޅާ ނަމެއް އެގޮތަށް ފާސްކޮށްދޭން އޮންނަ ސަރުކާރުގެ ރަބަރުތައްގަޑެއް ނޫނެވެ. ސަރުކާރުން ފޮނުވާހާ ވަޒީރަކަށް ރުހުން ނުދިނުމަކީ ރައްޔިތުންނަށް ދެވޭ އަނިޔާއެއް ކަމަށް ގާސިމަށް މިއަދުވީ އަންނަ މަޖިލީސް އިންތިހާބުގައި މާމިގިލީ ދާއިރާގެ ގޮނޑިއަށް ޕީއެންސީން މީހަކު ނުނެރޭން ނިންމާ ގާސިމަށް ޓިކެޓް ވެދުން ކުރީމާކަން އޮޅެގެން އުޅޭ މީހަކު ނޫޅެއެވެ.

ރައީސްގެ ކެބިނެޓަށް ރުހުން ނުދިނުމަކީ ދިވެހި ގައުމަށް އެއްވެސް ހާލެއްގައި ރަނގަޅު ކަމެއް ނޫންކަމަށް ބުނާއިރު ދިވެހި ގައުމަށް ރަނގަޅުގޮތް ގާސިމަށް ނޭނގޭނެކަން މިދިޔަ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ރައްޔިތުން ވަނީ ބުނެދީފައެވެ. ރައްޔިތުންނަށް އެންމެ ބޮޑު އަނިޔާއެއް އަބަދުވެސް ދެނީ ގާސިމުކަމަށް ރައްޔިތުން އޮތީ ބުނެފައެވެ. ރައްޔިތުންނޭ ކިޔައިގެން ގާސިމު މިހާރު އަނގަ ހުޅުވާނީ ވަރަށް ލަދެއް ހަޔާތެއް ނެތީމައެވެ.  ކުރިން އަމަލުކުރި ގޮތާއި ހިލާފަށް މަޖިލީހުން ކަމެއް ކުރުމާ ނުކުރުން ކަނޑައަޅަނީ މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީންނެވެ. ގާސިމެއް ނޫނެވެ. މެންބަރަކަށް ވީތީ ގާސިމަށް ފެންނަ ގޮތަކަށް ގާސިމު އަމަލު ކުރުމަކަށް ހުރަހެއް ނެތެވެ. 

މިއަދު ގައުމު އޮތް ހާލަތަށް ރިޔާއަތްކުރާ ވާހަކަ ގާސިމު ނުދައްކާށެވެ. ރައީސް ސޯލިހު ވެރިކަމުގެ ގޮއްރާޅަކީވެސް ގާސިމެވެ. ކޮވިޑްގެ ހިތްދަތި ހާލަތުގައި ގެންގުޅުނު މުއައްޒަފުންތައް ކަނޑާފާ ފޮނުވާލީ ގެއަށެވެ. ތިބި މަދު މުއައްޒަފުންނަށް ދިނީ އެންމެ ރުފިޔާ ހާހެކެވެ. ހަތަރެސް ފަޔަށް އަންގިލައްވައިގެން ބޮނދާ އޮތީ ސަންއައިލެންޑްގައެވެ. މަޖިލީހުގެ އެންމެ ޖަލްސާއަކަށް ހާޒިރެއް ނުވެއެވެ.

ކޮވިޑް ފެސިލިޓީ ހަދައިގެން ބަންދުކުރި ރިސޯތުތައް ދައްކައިގެން ކޮވިޑް ތެރޭގައި ދައުލަތުން ދެމީ ފައިސާއެވެ. ކޮވިޑް ރެކަވަރީ ގޮތުގައި ގައުމަށް ލިބުނުހާ ފައިސާގެ ބޮޑުބައި މަކަރާ ހީލަތުން ދިރުވާލީ ފެން ފޮދަކާވެސް ނުލައެވެ. ކޮންމެ ސަރުކާރެއް އަންނައިރަށް ހީލަތް ތެރި ގޮތްގޮތަށް އެގްރީމަންޓްތައް ހަދައިގެން އެއަރޕޯޓްތަކާއި ފަޅުތަކާ ރަށްތައް ނަގައިގެން އެއްވެސް ކަމެއް ނުކޮށް ބާއްވާ ސަރުކާރު ބަދަލުވުމުން ގެއްލުމުގެ ބަދަލުގެ ގޮތުގައި ދައުލަތް ދަވާލުމަކީ ބުރުމާގެ ތޮބީއަތެވެ. 

ރާއްޖޭގެ ޕޮލިޓިކަލް މަސްރަހު ބަދަލުވެގެން ދާތަނާއި ދާގޮތް މިކަލޭގެ އަކަށް ނުފެނެއެވެ. ރާއްޖެއަށް އެއްވެސް މީހަކު އެހީތެރި ނުވާނީ ކާކު ކިހިނެތް ކަންތައް ކުރާތީކަންވެސް ނުފެންނަ ވަރަށް ކަނުވީމާ މީހުންގެ ތެރެއަށް ނިކުމެ އުޅޭކަށް ރަނގަޅެއް ނުވާނެއެވެ. ގައުމު ނިކަމެތިވެ އަނދަވަޅަކަށް ވެއްޓިގެންދާނީ ގާސިމުގެ ސަބަބުންނެވެ. އެހެން ބައެއްގެ ސަބަބަކުން ނޫނެވެ. މިވަރުގެ ގޮތްފޮތް ނެތް މީހަކު ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައޭ ކިޔައިގެން އެބަ އަނގަ ދިޔާކުރެއެވެ. ޖީޓީ ދިޔަ މަގުން ނުގޮސް ސަލާމަތް ވިއްޔާ ރަނގަޅެވެ.

ސިޓީ ކައުންސިލް މޭޔަރަކަށް ހުރިއިރު އެއްވެސް ކަމެއް ކުރީގެ ސަރުކާރުން ކުރިޔަ ނުދިން ކަމަށް މުއިއްޒު ނިކަން ބާރަށް ބުނެއެވެ. ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމް ވަރަށް ރަނގަޅަށް ހިނގަން ޖެހޭނެ ކަމަށް ވެސް އޭނާ ބުނެއެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ހީވާގި ކަމާއެކު ހިދުމަތް ކުރީމާ ރައްޔިތުން ވަރަށް ލޯބިވާނެ ކަމަށް ވެސް ބުނެއެވެ.

މުއިއްޒު މޭޔަރަކަށް ހުރިއިރު މާލޭ މާރުކޭޓާއި ޕާރކިން ރޭމްޕްތައް އެޅުމާއި މަގުތަކުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅު ކުރަން އެެއްވެސް ކަމެއް ސިޓީ ކައުންސިލުން އޭރު ކުރިޔަ ނުދިން ކަމަށް އަޑަށް ބާރުލާފައި މުއިއްޒު ބުންޏެވެ. ސިޓީ ކައުންސިލުން އަމީނީ މަގު ހަދަން އުޅުނީމާ އެކަން ކުރިޔަ ނުދީ އާރުޑީސީއަށް ހަވާލުކުރި ކަމަށްވެސް ބުންޏެވެ. މުއިއްޒު މޭޔަރު ކަމުގައި މާލޭ މަޖީދީމަގު ހެދިލެއް ރަނގަޅުކަމުން މަތިމަތިން ކެރިކޮޅެއް ބުރުއްސާލިޔަސް މުޅި މަގު އޮންނަނީ ސްވިމިންގ ޕޫލަކަށް ވެފައެވެ. ރަސްފަންނު އަބަދު އޮންނަނީ މުއިއްޒުވެފައެވެ. މާލޭ ދެކުނު ފަރާތުން ހެދި މުއިއްޒު ނެރުވީ އުޅަނދު ފަހަރު ފުޑާ މެޝިނަކަށެވެ. އާސަހަރާ އޮތީ ކެންޕޭނު ފައިސާ ބޮކިޖަހާ އަރާ ސިހުރު ބިމަކަށް ހަދާފައެވެ.

އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާ ހޭދަކޮށްގެން ބައި އަޅައިގެން ކަދުރު ރުއްތަކެއް އެތެރެކޮށް މާލޭ ރިންގ ރޯޑް އަރިމަތީ އިންދައިގެން ބިޔަވެގެންވާ ކޮރަޕްޝަނެއް ހިންގާލީއެވެ. އިންދިހާ ޖާދޫގެ ކަދުރު ރުއްތަކަށް ލޮނުއަރައިގެން މަރުވާތީ ކިޔެވެލި ފެންޖެހީ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ނަތީޖާ ލިބެންދެނެވެ. އެމްޓީސީސީން ބަހުގެ ހިދުމަތް ދޭންފެށުމުން ވިލިގިލީގައި ބަހުގެ ހިދުމަތްދޭނީ ސިޓީ ކައުންސިލުންނޭ ބުނެފައި އެތައް މިލިޔަން ރުފިޔާ ބައި އަޅައިގެން ހަރަދުކޮށް ބަސްތަކެއް އެތެރެކޮށް ހަމަސްދުވަސް ނުވެ އެހުރިހާ ބަހެއް ބާދަގަނޑަށް ހަދާލީއެވެ.

މިއީ އަދި ކުޑަ މިންވަރެކެވެ. މިހުރިއްޔަކީ ނުބަލާ ދޫކޮށްލާ ވަރުގެ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. ރަނގަޅަށް ބަލައިފިއްޔާ އަތްކަނޑާ ވަރުގެ ބޮޑެތި ވައްކަމެވެ. ހިޔާނާތެވެ. މާލޭ މޭޔަރުކަމުގައި މުއިއްޒު ހުރެ ކުރިހާވެސް ކަމަކީ ވެރިކަން ހޯދަން ސިހުރު ހެދުމެވެ. މަގާމުގައި ހުރެ މާލޭ ރައްޔިތުންނަށް ހިދުމަތް ކުރީ އަމާކީތީ ފަރަށް ދާހެނެވެ.  

މޭޔަރު ކަމުން ރައީސް ކަމަށް ބަދަލުވެ މާލޭ ރައްޔިތުން އައު މޭޔަރަކު ހޮވާ އޭނާ ހުވާ ނުކުރަނީސް މާލެ ސިޓީގެ ބޮޑެތި ހުރިހާ ކަމެއް މުއިއްޒު އަންބޮނޑިއަށް ޖަހާލައިފިއެވެ. މޭޔަރުކަމުގައި ހުރި އިރު ސިޓީ ކައުންސިލަށް ނުދީގެން އުޅުނު ހުރިހާ ބާރުތަކެއް ކައުންސިލުން ނަގާ ރައީސް މުއިއްޒު އަތަށް ކަހާލީއެވެ. އެއްކަލަ މާލޭ މާރުކޭޓަކީ މީހާރަކު ސިޓީ ކައުންސިލާ ބެހުމެއް އޮތް ތަނަކަށް ނުވެއެވެ. ޕާކިން ރޭމްޕް ތަކުގެ މަސައްކަތަކީ ވެސް ސިޓީ ކައުންސިލުން ކުރަންޖެހޭ ކަމަކަށް މިހާރަކު ނުވެއެވެ. ސިޓީކައުންސިލަށް އޮތީ ބުޅާ ބެލެހެއްޓުމާއި މަގުތަކުގައި ފެން ބޮޑުވިޔަ ނުދިނުމާއި ވިހާ މަރުވާ ބެލެހެއްޓުމެވެ. ލާމަރުކަޒީ ބާރުތައް މުއިއްޒު މާލެ ސިޓީ ކައުންސިލަށް ދޫކޮށްލާ ގޮތް ކިހާ ސަޅިހެއްޔެވެ. 

ހުޅުމާލޭގެ ހުރިހާ ބާރުތަކެއް ސިޓީ ކައުންސިލަށް ދޭންބުނެ އުވާލަންބުނި އާބަންކޯ ނަން ބަދަލުކޮށް އެޗްޑީސީ އަލުން އުފަންކޮށް އެތަން ހިންގަން މިނިސްޓަރ ފެންވަރުގައި އެމްޑީ އައްޔަނުކޮށްގެން އިހުނަށްވުރެ ހުޅުމާލޭގެ މައްޗަށް ގަދަވެގަތީ މަގުކުނިކެހުން ސިޓީ ކައުންސިލާ ހަވާލުކޮށްފައެވެ. ސިޓީކައުންސިލަށް ހުޅުމާލެ ދިނީ މޮހަނަށް ދޯނި ދޭހެނެވެ. 

މާލޭ ރައްޔިތުންނަށް ބޯހިޔާވަހިކަން ދޭނެ ގޮތަކާ ދޭނެ ތަނެއް އެނގެނީވެސް މުއިއްޒަށެވެ. ކުޑަ މިނުން ހިޔާވަހިކަން ނުލިބި ބިކަވެފާ ތިބި މީހުން ބޭނުން ވަނީ ކޮންގޮތެއްތޯ ވެސް ބަލާނުލައެވެ. އެއަށްވުރެ މުއިއްޒަށް މާ އެނގެއެވެ. ހިޔާވަހި ކަމުގެ މަޝްރޫއުތައް މަޑުނުޖެހި ހިނގާ ކަމަށް ބުނެ ބުހުތާން ދޮގު ރީތި ރާގު ރާގަށް ހައްދަނީ ގުރުއާން ހިތުދަސް އެޔެއް މިޔެއް ނޭނގޭ ވަލުބުޑު ނުކެނޑޭ ޅަ ދަރިއަކުލައްވައެވެ. އެ ސޮރު ދޮގެއް ނުހަދާނެއެވެ. ދެންވީ އެންމެން ބާރަށް އަތްޖަހާށެވެ.  

މުއިއްޒުގެ ގޮށްމުށުގެ ވެރިކަން ހިންގުމަށްޓަކާ މާލެ ސިޓީ ކައުންސިލް އޮތީ ހިސޯރު ކޮށްފައެވެ. މިނިސްޓްރީއެއް ހަދައިގެން އެލްޖީއޭއާއި ކައުންސިލްތަކުގެ ގާނޫނީ ބާރު ކަނޑުވާލާ މުޅި ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމް މުއިއްޒުގެ ގޮނޑި ކޮއްކޮއަކަށް ބަދަލުކޮށްފިއެވެ. ދަތްދޮޅި ވަޒީރު ތުބުން ވެއްޓޭ ބަތްފުކެއް ނޫނީ ކައުންސިލަރުންނަށް ނުލިބޭ ވަރަށް ކައުންސިލަރުން ބަނދެލައިފިއެވެ. އަމްދުން ލަދުހަޔާތުގެ ކަންފުޅެއް ހުރި ނަމަވެސް އެހެން ޕާޓީ އެއްގެ ޓިކެޓްގައި ހޮވިގެން ހުވާކޮށް ގޮނޑީގައި ނީށީދެވެނީސް ރިޝްވަތު ދީގެން ބައިބޮޑު ކުރާކަށް ކައުންސިލަރަކު ނުގަންނާނެއެވެ.

މިޔަންމަރ އާއި ދެކޮޅަށް އުފުލުނު ދައުވާ ސާބިތުކޮށް ދިނުމުގެ ގޮތުން ދުނިޔޭގެ ބައެއް ގައުމުތަކުން އެ ދައުވާގެ ތެރެއަށް ތަދައްހުލުވިއެވެ. ދައުވާއަށް ތަދައްހުލުވީ ގައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި ދުނިޔޭގައި ނަން ހިނގާ ބޮޑެތި އެތައް ގައުމެއް ހިމެނުނެވެ. ކެނެޑާއާއި ޑެންމަރކާއި ފްރާންސާއި ޖަރމަނީއެވެ. ނެދަރލޭންޑްސްއާއި އިނގިރޭސި ވިލާތުން ވެސް ތަދައްހުލު ވިއެވެ. 

އިގްތިސާދީ ގޮތުންނާއި އަޝްކަރީ ގޮތުން ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި ބާރެއް ނެތަސް އިންސާނީ ކަރާމާތާއި މުސްލިމް ރޮހިންޔާ ނަސްލުގެ ހައްގުގައި ދިވެހިރާއްޖެއިން ވެސް އައިސީޖޭ ގައި މިޔަންމަރއާއި ދެކޮޅަށް ގެމްބިއާއިން ކޮށްފައިވާ ދައުވާއަށް ތަދައްހުލުވިއެވެ. ދިވެހި ރައްޔިތުން ތިބީ ރޮހިންޔާ މުސްލިމުންނާއެކުގައި އެމީހުންގެ ހައްގުތައް ދިފާއު ކުރުމުގައިކަން ދުނިޔެއަށް ދިވެހީން ވަނީ ސާބިތުކޮށް ދީފައެވެ. 

ފަލަސްތީނުގެ މުސްލިމު އަހުންނާއި އުހުތުންނާ ދެކޮޅަށް އިޒްރޭލުން ހިނގަމުންދާ ނަސްލު ނައްތާލުމުގެ އަނިޔާވެރި އަމަލު މުޅި ދުނިޔެއިން އެދަނީ ކުށްވެރި ކުރަމުންނެވެ. އެއްވެސް ރަހުމެއް ކުލުނެއް އިންސާނިއްޔަތު ކަމެއް ނެތި އިޒުރޭލުން ހިންގަމުންދާ ނަސްލު ނައްތާލުމުގެ ލާއިންސާނީ ޖަރީމާ ހުއްޓުވުމަށް މުޅި ދުނިޔޭގައި ދަނީ އަޑު އުފުލަމުންނެވެ. އެބަޔަކަށް ލިބުނު އެއްޗެއް އިންސާނީ އެހީގެ ގޮތުގައި ދަނީ ފޯރުވާދެމުންނެވެ. 

ބައެއް ތަންތާނގައި އިޒްރޭލުގެ މަސްލަހަތު ހުރި ވިޔަފާރިތައް ބޮއިކޮޓް ކުރަނީއެވެ. ގިނަ ގައުމުތަކަކުން އިޒްރޭލު މީހުން އައިސް ގޮސް އުޅުން މަނާކޮށް އިޒްރޭލު ޕާސްޕޯޓް ބޭން ކުރަނީއެވެ.

ސައްތައިން ސައްތަ އިސްލާމީ ދިވެހި ރާއްޖެއަށް އެއިން ކަމެއް ކުރުމުގެ ހިތްވަރެއް ދިވެހި ސަރުކާރުގައި ނެތެވެ. ރައްޔިތުން މަޖިލީހުގެ ގަރާރަކުން އިޒްރޭލުގެ ޕާސްޕޯޓުގައި ރާއްޖެއަށް މީހުން އެތެރެވުން މަނާ ކުރުމަށް ރައީސް އަރިހުގައި އެދުމުންވެސް އެކަން ކުރުމުގެ ހިއްވަރެއް މުއިއްޒުގެ ދިވެހި ސަރުކާރުގައި ނެތެވެ. ރާއްޖޭން އިޒްރޭލް ބޮއިކޮޓް ނުކުރަނީސް އިޒްރޭލުން ވަނީ ރާއްޖެ ބޮއިކޮޓް ކޮށްފައެވެ.

އިސްލާމް ދީނަށް ނަސްރުދީ އިސްލާމީ ޝަހުސިއްޔަތު ނަގަހެއްޓުމަށް އައި ސަރުކާރަށް އިޒްރޭލް ބޮއިކޮޓް ކުރުމުގެ ހިތްވަރެއް ނެތެވެ. ދިވެހި ރައްޔިތުން ބޭނުން ވަނީ އެކީ އެކައްޗަކަށް ރާއްޖެއިން އިޒްރޭލު ބޮއިކޮޓް ކުރުމަށެވެ. އިޒްރޭލުގެ އެކަކުވެސް ރާއްޖެ އައުމަކަށް ދިވެހިން ނޭދެއެވެ. ގާނޫނީ ހުރަސް ތަކެއް ހުރިކަމަށް ބުނެ ދިވެހި ސަރުކާރުން ވަނީ އިޒްރޭލް ޕާސްޕޯޓް މަނާ ކުރުމަށް ފަސްޖެހިފައެވެ. އިޒްރޭލުގެ މަސްލަހަތު ހުރި ވިޔަފާރިތައް ރާއްޖޭގައި ކުރުން ހުއްޓުވުމަށް މަސައްކަތްކުރާ މީހުން ކުށްވެރިކޮށް ފިޔަވަޅު އެޅުން ދިވެހި ސަރުކާރުން ވަނީ އިސްކޮށްފައެވެ.

އިޒްރޭލުން ގާޒާގައި ހިންގާ ނަސްލު ނައްތާލުމުގެ ހަނގުރާމަ އާއި ދެކޮޅަށް އިންޓަނޭޝަނަލް ކޯޓް އޮފް ޖަސްޓިސް (އައިސީޖޭ)ގައި ދެކުނު އެފްރިކާއިން މިހާރު ދައުވާ އުފުލިތާ ކިތަންމެ ދުވަހެކެވެ. އަވަށްޓެރި ބަނގްލަދޭޝް ވެސް އެ މައްސަލައަށް މިހާރުވަނީ ތަދައްހުލު ވެފައެވެ. ރޮހިންޔާ މައްސަލައަށް ދިވެހި ރާއްޖެއިން އޭރުވަނަސް، ފަލަސްތީނު މުސްލިމު ރައްޔިތުންގެ ހައްގުގައި އެ މައްސަލައިގެ ތެރެއަށް ތަދައްހުލު ވާކަށް މިއަދު މިއޮތް ދިވެހި ސަރުކާރު ބޭނުމެއް ނުވެއެވެ.   

މަލްޓިޕާޓީ ޑިމޮކްރަސީ ތައާރަފް ވުމާއެކު ކުޑަކާފު ބޮޑުކާފު ޒަމާން މާޒީއަށްވެ ވޯޓުފޮށި ދޮށުން ވަގުތުން ނަތީޖާ ލިބެންފެށިއެވެ. ރައްޔިތުން ބޭނުންވާ މީހާ ހޮވުމުގައި އިތުބާރާ ޔަގީންކަން ބޮޑުވެ ރައްޔިތުންގެ ގިނަ މީހުން ބޭނުންވާ މީހާ އިންތިހާބު ކުރެވޭކަން ޔަގީން ކުރެވުނެވެ. ފޯރި ގަދަ ކެންޕޭނުތައް ހިންގައިގެން ޕާޓީ މީހާ މަގާމަށް ގެންނަން ރޭނިދި ނުނިދާ އުޅެގެން ކައުންސިލްތަކާއި މަޖިލީހާއި ރައީސް ކަމަށް  މީހުން އިންތިހާބު ކުރެއެވެ. 

މަގާމުތަކަށް ރައްޔިތުން މީހުން އިންތިހާބު ކުރަނީ ބަޔަކަށް ބޮޑު މުސާރައާއި ބާރު ހޯދާދޭކަށް ނޫނެވެ. ގައުމު ހަމަ މަގުގައި ހިފަހައްޓާ ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް މަސައްކަތް ކުރުމަށެވެ. ކޮންމެ ޕާޓީއަކުން ވެސް ގަބޫލުކުރާ ފަލްސަފާ ތަކާއި އުސޫލު ތަކުގެ ތެރެއިން ރައްޔިތުންނަށް މޮޅާއި ރަނގަޅު ހޯދުމަށެވެ.

އިންތިހާބު ވުމަށްޓަކައި ރައްޔިތުންގެ ތެރޭގައި ވިއްކާ ފިކުރާއި ހިޔާލާއި ވައުދުތައް ގަބޫލުކޮށް މީހުން އިންތިހާބު ކުރަނީ ކަށީގެ މަދަށް ބަޔަކު މަސައްކަތް ކޮށްގެންނެވެ. މުހުތާދު ޖެހިފައި ތިބޭ ރައްޔިތުންގެ ނިކަމެތި ކަމުގެ ފައިދާ ނަގައިގެން ވެސް މަގާމަކަށް މީހަކު އިންތިހާބު ވަނީ ރައްޔިތުންގެ މޮޅާއި ލާބައަށްޓަކައެވެ.

އަމިއްލަ ނަފުސަށް ކަމެއް ވިޔަސް ނުވިޔަސް ޕާޓީ ޓިކެޓްގައި ނިކުންނަ މީހާއަށް ވޯޓު ދީގެން ޕާޓީ ބާރުވެރި ކުރުވުމަކީ ގިނަ ބަޔަކު މަގާމަކަށް މީހަކު އިންތިހާބު ކުރާ ސަބަބެވެ. ރާއްޖޭގައި ބޭއްވުނު ހުރިހާ އިންތިހާބަކުން ވެސް ފެންނަން އޮތީ ޕާޓީ ބާރުވެރި ކުރުވުމެވެ. އެހެނަސް ޕާޓީ ބާރުވެރި ކުރުމަށް ވޯޓު ހޯދައިގެން އިންތިހާބު ވުމަށް ފަހު ރައްޔިތުން އިންތިހާބު ކުރި ހައިސިއްޔަތު ބަދަލު ކުރުމަކީ އާދައިގެ ކަމެއް ކަމަށް ވެއްޖެއެވެ. 

އިންތިހާބީ މަގާމުތަކުގައި ތިބޭ މީހުން ޕާޓީ ބަދަލު ކުރުމަކީ ގިނަ ރައްޔިތުން އެދޭ ގޮތެއްނޫނެވެ. ކައުންސިލަރުންނާއި މަޖިލިސް މެންބަރުން ޕާޓީ ބަދަލު ކުރުމަކީ ވޯޓުދީގެން މަގާމުތަކަށް މީހުން އިންތިހާބު ކުރުމަށް ރައްޔިތުން ފޫހިވުމުގެ އެންމެ ބޮޑު އެއް ސަބަބެވެ. އިންތިހާބުވާ ހައިސިއްޔަތު ދޫކޮށް އެނޫން ގޮތެއް ހިޔާރު ކުރުމުގައި ހައްދު ފަހަނައަޅާ ދިޔުމުން މުޅި ނިޒާމު ބޮޑު ފަކުރަކަށް ވެއްޖެއެވެ. 

މަގާމަކަށް ރައްޔިތުން އިންތިހާބު ކުރުމުން ގޮނޑި ވިއްކާލައިގެން އަމިއްލަ ބޮޑި ބޮޑުކުރަން ރައްޔިތުންދޭ ވޯޓަށް ހަރާންކޯރުވުން އިންތިހާއަށް ބޮޑުވުމުން ވޯޓު ދީގެން ކަންކަމަށް މީހުން ހޮވާކަށް ގިނަ ބަޔަކު ބޭނުމެއް ނުވެއެވެ. ރިޝްވަތުގެ ހަރާން ފައިސާގައި ހިފައިގެން ޕާޓީ ބަދަލުކޮށްފައި ކަން ހަލާލު ކުރަން ބުނެ އުޅެނީ ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް ކުރިކަމެއް ކަމަށެވެ. ކިތަންމެ މޮޅު ވާހަކައެއް ދެއްކިޔަސް ހަގީގަތަކީ ކޮބައިކަން އާއްމު ރައްޔިތުންނަށް އެނގެއެވެ. 

އިންތިހާބު ތަކުގައި ވޯޓުލުމަށް ރައްޔިތުން ފޫހިވީ އެހެން ސަބަބުތައް ވެސް ބައިވަރެވެ. އޭގެތެރެއިން ދޮގުވައުދު ވެގެން ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވާލައިގެން މަގާމު ހޯދުމަކީ ކުޑަކަމެއް ނޫނެވެ. މަތި މައްޗަށް ބުހުތާން ދޮގު ހަދައިގެން މަގާމު ހޯދައިގެން ބާރުތައް އަންބޮޑިއަށް ޖަހާތަން ދިމާލަން ފެންނަން ފެށީމާ އިންތިހާބު ތަކުގައި ވޯޓު ދިނުމުގެ ބޭނުން ކެނޑިއްޖެކަމަށް ރައްޔިތުން ގަބޫލުކޮށްފިއެވެ. 

އިއްޔެ ނިމިދިޔަ މާލޭސިޓީ ކައުންސިލްގެ ބައި އިލެކްޝަނުން ފެނިގެން އެދިޔައީ އެ ހަގީގަތެވެ. އިންތިހާބު ކުރާ މީހުންނާމެދު ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރު ގެއްލިފައި ވާވަރެވެ. މާލޭ ރައްޔިތުންގެ 70 އިންސައްތަ މީހުން ވޯޓުލާން ނުނިކުތް ނުނިކުތުމަކީ ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމަށް ރައްޔިތުން އިތުބާރު ނުކުރާކަން ދައްކާދިން ދިނުމެކެވެ.

މުއިއްޒު އަމިއްލަފުޅަށް ކުރައްވާ އެ ސުވާލު ތަކާއެކު މިދަންނަވާ ސުވާލު ތަކަށް ވެސް ޖަވާބު ހޯއްދަވާލަ ދެއްވާށެވެ. ދަރަނީގެ ދަންތުރައެއްގައި ބެނދެވިފައިވާ މީހަކަށް ދަރަނި އަދާނުކޮށް ފުއްޕާފައި އުޅެވޭނީ ކިހާ ދުވަހަކުތޯއެވެ. މާލެ ސިޓީ މޭޔަރު ކަމަކީ ދަރަނި އަދާކުރުމަށް އަޅާ ފާލަމަކަށް ނުވެ ހިނގައިދާނެތޯއެވެ. ބޯ ހިނކެން ނެތް ދަރަނީގެ ބުރަޔާއެކު ރައްޔިތުންގެ ހައްގުތައް ހޯދާ ދެވޭވަރުގެ ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަން ސަރުކާރުގެ ކެންޑިޑޭޓްގެ އެބަހުރި ތޯއެވެ. ސަރުކާރުގެ ކެންޑިޑޭޓްގެ އޮރިޔާން ނިވައި ކޮށްދޭން ބޯހިކެން ނެތް ދަރަންޏާ ސަރުކާރުން ޖާމިނު ވާނީތޯއެވެ. 

މާލޭ މޭޔަރު ކަމަށް އާޒިމާ ޝަކޫރު ހޮވުމުގެ އެދުން އޮތްލެއް ބޮޑު ކަމުން ސަރުކާރުން ބުނާހާ ގޮތެއް ނުހަދާ ގޮނޑި ކޮއްކޮއެއް ނޫނީ މާލޭ މޭޔަރު ކަމަށް ހޮވައިގެން ނުވާނެ ކަމަށް މުއިއްޒު ވިދާޅުވެއެވެ. އދިކޮޅު ކެންޑިޑޭޓުންނަށް ޕާޓީލައިނާ ދެކޮޅަށް ކަމެއްކުރަން ކެރޭނެތޯ މުއިއްޒު އައްސަވާއިރު ޕީއެންސީގެ ކެންޑިޑޭޓަކީ ވެސް ޕާޓީއެއްގެ ޓިކެޓްގައި ވާދަކުރައްވާ ކެންޑިޑޭޓެއް ކަން ހަނދުމަފުޅެއް މުއިއްޒު ނެތެވެ. ރާއްޖޭގައި އުފެދިފައިވާ ޕާޓީތަކަކީ ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް މަސައްކަތް ކުރަން އުފެދިފައިވާ ޕާޓީ ތަކެކެވެ. ވެރިކަމުގައި އޮތުމާ ނެތުމަކީ އެހެން ކަމެކެވެ. 

އެންމެ ފަހުން މާލެ ސިޓީގެ މޭޔަރު ކަމުގައި ހުންނެވީ ރައީސް މުއިއްޒެވެ. މުއިއްޒު މޭޔަރަކަށް ރައްޔިތުން ހޮވީ އޭރު އޮތް ސަރުކާރުން ކެންޑިޑޭޓަކު ނެރެފައިވަނިކޮށް ސަރުކާރާ ދެކޮޅަށެވެ. ދެން ކަންތައް ކުރެއްވީ ރަނގަޅަށް ނޫންކަމަށް ކުރިން ކުރެވުނީ ޝައްކެކެވެ. ވަރަށް މޮޅު ވާހަކައެކޭ ހީކުރައްވާ މުއިއްޒަށް ދެއްކެވުނު ވާހަކަ އަކުން މުއިއްޒު ކަންކުރެއްވީ ރަނގަޅަށް ނޫންކަން ކަށަވަރުވެއްޖެއެވެ. އެހެން ކަމުން މުއިއްޒުގެ އަސްލު ސިފަ މިކަމުގައިވެސް އިތުރަށް ފާޅުވީއެވެ. 

އޭރުގެ އިދިކޮޅު ޕާޓީގެ ޓިކެޓްގައި ހޮވި ވަޑައިގެން މުއިއްޒު މޭޔަރު ކަމުގައި ހުންނަވައިގެން ކުރެއްވީ ސަރުކާރަށް ޖެއްސުން ކަމަށް އަމިއްލަފުޅަށް ވިދާޅު ވެވުނީއެވެ. ރައްޔިތުން ވޯޓު ދީގެން މުއިއްޒު މޭޔަރު ކަމަށް ހޮވީ ސަރުކާރާ ދެކޮޅު ވާކަށް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް ކުރެވެން އޮތް ހުރިހާ ކަމެއް ކުރުމަށެވެ.

އެހެނެއް ކަމަކު މުއިއްޒު މަސައްކަތް ކުރެއްވީ އެގޮތަށް ނޫން ކަމަށް ރައްޔިތުން ގާތުގައި އެ ވިދާޅުވީއެވެ. މުއިއްޒުގެ މޭޔަރ ކަމުގައި ހުންނަވައިގެން ސަރުކާރާ ދެކޮޅުވެރިވުމަށް ޕީޕީއެމުން އެންގި ހުރިހާ އެންގުމަކަށް ބޯ ލަނބާ ކިޔަމަން ގަތްކަމަށް އިއުތިރާފް ވެވުނީއެވެ. މިއަދަކު އެހެން މީހުން ސަރުކާރަށް އެއްބާރުލުމުގެ ވާހަކަ ދެން މުއިއްޒު ނުދައްކަވާށެވެ.   

އޮނަރަބަލް ޝާހިދު އެހެން ވިދާޅުވީ މާލޭގެ މޭޔަރުކަމަށް އެމްޑީޕީން ވާދަކުރައްވާ އާދަމް އާޒިމްގެ ކެމްޕޭންގައި ރޭ މާލޭގައި ބޭއްވި ދަނޑިކޮށީ ހަރުގެ ޖަލްސާގައެވެ.

ޝާހިދު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ނިމުނު ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ކެމްޕެއިން ތެރޭގައި ޕީޕީއެމް/ޕީއެންސީން ބޮލަށް ލައިގެން ހިނގި ފިތުނައިގެ ދޮލަނގުގައި ހުރިއްޔާ ހުރި އެއްޗެއް ކުނިވެ ހަރާބުވެ ފަނި އަޅައި ފަނިފަކުސާއަށް ވެގެން ހިނގެއްޖެ ކަމަށެވެ.

ޝާހިދު ވިދާޅުވީ އިންޑިއާ ސިފައިން ރާއްޖޭގައި ހަތިޔާރާއެކު ތިބި ކަމަށް ބުނެ ފެތުރި ވާހަކަތަކާއި ރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުން ބައެއް ވިއްކާލި ކަމަށް ބުނެ ކުރި ތުހުމަތު ތަކުގައި ވެސް އެއްވެސް އަސްލެއް ނެތްކަން މިހާރު ހާމަވެފައިވާ ކަމަށެވެ.

" ބޮލަށް ލައިގެން ހިނގި ފިތުނައިގެ ދޮލަނގުގައި ހުރީއްޔާ ހުރި އެއްޗެއް 52 ދުވަސް ނުވަނީސް ކުނިވެއްޖެ. އެއިން ދުވާ ނުބައި ވަހުން ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަށް، މާލޭގެ ރައްޔިތުންނަށް ނޯއް ދަމާލަން ނުކެރޭ" ކަމަށް ޝާހިދު ވިދާޅުވިއެވެ.

2023ގައި އެންމެ މަގުބޫލީ ކޮންބައެއްތޯ ބެލުމަށް ބެލީ ފަސް އަސާސެއްގެ މައްޗަށެވެ. އެގޮތުން ބެލުނު ކަންކަމަކީ:

1. މާސް މީޑިއާގެ ސުރުހީތައް: މާސްމީޑިއާ ސުރުހީ ތަކަށް ބަލަން ކަނޑައެޅީ ޕަބްލިސިޓީއަށް އެންމެ ބޮޑު ނުފޫޒެއް ފޯރުވަނީ ނޫސްތަކުގެ ސުރުހީން ދޭ މެސެޖަކުން ކަމަށް ބެލެވޭތީ ސުރުހީތައް އަމާޒުކޮށްފައި ހުންނަނީ އާއްމުންގެ މަގުބޫލު ކަމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް އަމާޒުކޮށް ކަމަށްވާތީއެވެ.

2. މާސް މީޑިއާގެ ހަބަރުތަކުގެ ތަފްސީލް: މީޑިއާގެ ސުރުހީއަކުން އެކަނި ހަބަރެއްގެ ހަގީގީ މަންޒަރު ސިފަ ނުވާނެތީ ހަބަރުތަކާ މައުލޫމާތުތައް ގެނެސްދީފައިވާ ގޮތާއި ތަފްސީލްތަކުން ކާކަކީ ކާކުކަން ދެނެގަތުމަށް މަގުފަހިވިއެވެ.

3. އާއްމު އެއްވުންތަކުގައި ތާއީދު އޮތްގޮތް:މުޅި އަހަރުތެރޭގައި ބޭއްވިފައިވާ އެއްވުންތަކުން މީޑއާ ކަވަރޭޖް ލިބިފައިވާ އެއްވުންތަކާއި އެ އެއްވުންތަކުގެ ރޫހު ހުރިގޮތް ދެނެގަތީމެވެ.

4. ސޯސަލް މީޑިއާގައި ތާއީދު އޮތްގޮތް: 2023 ވަނައަހަރު ސޯޝަލް މީޑިއާގެ އެކި ވަސީލަތް ތަކުގައި އެންމެ ގިނައިން ތާއީދުކޮށް ނަންކިޔެފައި ހުރީ ކޮންކޮން ބައެއްގެތޯ ބަލައިގެންވެސް ވަޒަން ކުރީމެވެ. އެގޮތުން ޓްވިޓަރ، އެފްބީ، އިންސްޓަގްރާމް ފަދަ ޕްލެޓްފޯމްތައް ދިރާސާ ކުރެވުނެވެ.

5. ރެންޑަމް ސާވޭ: މުޅި ރާއްޖޭގެ އެކި ހިސާބުން ތަފާތު އުމުރުގެ 5000 މީހުންގެ ރައުޔު މި ހިގާ ޑިސެމްބަރ މަހުގެ ތެރޭގައި ހޯދީމެވެ. 

ބަޔާންވެ ދިޔަ އަސާސްތަކުގެ މަތީގައި ކުރެވުނު މަސައްކަތުން 2023 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖޭގައި އެންމެ މަގުބޫ ހަތަރު ބޭފުޅަކު ވަނީ ފާހަގަ ކުރެވިފައެވެ. އެގޮތުން ދެ ބޭފުޅަކު ތިން ވަނައަށް އެންމެ މަގުބޫލުކަން ހޯއްދަވާފައިވެއެވެ.

• 2023 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖޭގައި ތިން ވަނައަށް އެންމެ މަގުބޫލު ދެ ބޭފުޅުންނަނީ ކުރީގެ ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދާއި މިހާރުގެ ރައީސް ޑރ. މުޙައްމަދު މުއިއްޒެވެ. 
• 2023 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖޭގައި 2 ވަނައަށް އެންމެ މަގުބޫލު ބޭފުޅަކީ ކުރީގެ ރައީސް އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހެވެ. 
• 2023 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖޭގައި އެންމެ މަގުބޫލު ބޭފުޅަކީ ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުއްލާ ޔާމީނު އަބްދުލް ގައްޔޫމެވެ.

2023 ގައި ރާއްޖޭގައި އެންމެ މަގުބޫލު ބޭފުޅުން:

1- ރައީސް ޔާމީނު   %32.2

2- ރައީސް ސޯލިހު  %29.2

3. ރައީސް ނަޝީދު   %12

3. ރައީސް މުއިއްޒު   %12 

2023 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖޭގައި އެންމެ މަގުބޫލީ ކޮންބައެއްތޯ ބެލި ބެލުމުން ނިކުތް ނަތީޖާ ވަރަށް ސާފެވެ. އިންސާފުވެރި ލޮލަކުން ބަލާލުމުން މުޅި އަހަރު ތެރޭގައި އެންމެ މަގުބޫލީ ކޮންބައެއްކަން އެނގިގެން ދެއެވެ.

• މާސް މީޑިއާގެ ސުރުހީތައް: ފަލަސުރުހީ ހޯއްދަވާފައިވާ ތިން ބޭފުޅުންނަކީ މިއޮތީއެވެ.

• ރައީސް އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހު %33
• ރައީސް އަބްދުއްލާ ޔާމީނު އަބްދުލް ގައްޔޫމް %28
• ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދު %25

• މާސް މީޑިއާގެ ސުރުހީހަބަރުތަކުގެ ތަފްސީލްތައް: މާސް މީޑިއާ އެންމެ ބޮޑު ކަވަރޭޖެއް ހޯއްދަވާފައިވާ ތިން ބޭފުޅުންނަކީ މި ތިއްބެވީއެވެ.

• ރައީސް އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހު %33
• ރައީސް އަބްދުއްލާ ޔާމީނު އަބްދުލް ގައްޔޫމް %25
• ރައީސް މުހައްމަދު މުއިއްޒު %15

• އާއްމު އެއްވުންތަކުގައި ތާއީދު އޮތްގޮތް: އާންމު އެއްވުންތަކުގައި އެންމެ ބޮޑު ތާއީދެއް އޮތް ތިން ބޭފުޅުންނަކީ މިދަންނަވަނީއެވެ.

• ރައީސް އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހު %35
• ރައީސް އަބްދުއްލާ ޔާމީނު އަބްދުލް ގައްޔޫމް %33
• ރައީސް މުހައްމަދު މުއިއްޒު %25 

• ސޯސަލް މީޑިއާގައި ތާއީދު އޮތްގޮތް: ސޯޝަލް މީޑިއާގައި އެންމެ ބޮޑަށް ހިނގީ މިދަންނަވާ ތިން ބޭފުޅުންނެވެ. 

• ރައީސް އަބްދުއްލާ ޔާމީނު އަބްދުލް ގައްޔޫމް %40
• ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދު %35
•  ރައީސް އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހު %15

• ރެންޑަމް ސާވޭ: އާންމުންގެ ތެރޭގައި އެންމެ މަގުބޫލު ތިން ބޭފުޅުން ވެސް ބައްލަވާ ލައްވާށެވެ. 

• ރައީސް ޔާމީން %35
• ރައީސް ސޯލިހު %30
• ރައީސް މުހައްމަދު މުއިއްޒު 20%  

މުޅި ގައުމު ނުރައްކަލަށް ވައްޓާލައިގެން ވެރިކަން ހޯދުނީމާ އެއްބާރުލުން ނުލިބެގެން އުޅޭނެކަމެއް ނެތެވެ. ނިމި ދިޔަ ފަސް އަހަރު ގައުމު ފަސާދަކޮށް ރައްޔިތުންގެ ތެރޭގައި ވަގާ ދޮގާ މަކަރާ ފަތުރަމުން ދުވީ ތިޔަ މުއިއްޒު އިސްވެ ހުރެ ނޫން ހެއްޔެވެ. ސިޔާދަތޭ އިސްތިގުލާލޭ ހަރާން ހުކުމޭ ގޮވަމުން ތެޅެފޮޅުނު އިރު ތިޔަ ބުނާ އެއްބައިވަންތަކަން އޮތީ ކޮންތާކު ހެއްޔެވެ. 

އަވަށްޓެރި ގައުމަކާ ޖެހިގަނެގެން މުޅި ރާއްޖެ ބިރުވެރިކަމެއްގެ ތެރެއަށް ވައްޓާލާ ފިތުނައިގެ ދޮލަނގު ބޮލަށް ލައިގެން ދުވިއިރު ގައުމިއްޔަތާ ސިޔާދަތާ އެއްބައި ވަންތަކަން އޮތީ ކޮންތާކު ހެއްޔެވެ. ރާއްޖޭގެ ކޯޓުތަކުގެ ހުރުމަތް ކަނޑަމުން ދައުލަތުގެ ބާރުތައް ރޭޕްކުރަން ފޫގަޅައިގެން ހުސްގޮނޑި އެއް ދައްކަމުން މަތިހަށި ނަގައިގެން އުޅުނު އިރު އެއްބައިވަންތަކަން އޮތީ މުއިއްޒުގެ ކިހިލީގައެވެ. 

މުއިއްޒުގެ އަވާގައިޖެހި ބަޔަކު ތެޅި ބޭލި ވައްތަރުން އޭރު އުއްތަމަފަނޑިޔާރަކީ އަދުރޭއޭ ހީވިއެވެ. މަޖިލީހަކީ ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީއޭ ހީވެއެވެ. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަކީ މުއިއްޒޭ ހީވެއެވެ. އެކަމަކު އޭރުވެސް ރާއްޖޭގައި ގާނޫނީ ސަރުކާރެއް އޮތެވެ. އެ ސަރުކާރުގެ ރައީސަކަށް ހުންނެވީ އެއްބުރުން %65 އިންސައްތަ އަށްވުރެ މަތީ އަގުލަބިއްޔަތެއް ދީގެން ފަސް އަހަރުގެ ދައުރަކަށް ރައީސްކަމަށް އިންތިހާބު ކޮށްފައިވާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއެކެވެ. އޭރަކު ގައުމީ މަސްލަހަތެއް އެއްބައިވަންތަ ކަމެއް އޮންނަންޖެހޭ ކަމަކަށް މުއިއްޒަކަށް ނުވެއެވެ. 

ދޮގާ ވަގާ މަކަރުން އެންމެ ފަންސާސް ހަތަރު އިންސަތަ މީހުންގެ ވޯޓުން ދެވަނަ ބުރުން ރައީސްކަމަށް ހޮވެވުނީމާ ވަހުދަތާ އިއްޒަތާ ކަރާމަތާ މުޅިގައިގާ އެލުވައިގެން އެއްބައި ވަންތަ ކަމޭ ގޮވިޔަސް ވާނެ އެއް ކަމެއްވެސް ދެން ނުއޮންނާނެއެވެ. އެންމެ ފަހުން ބޭއްވި ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ވޯޓުދިން މީހުންގެ ތެރެއިން އެއްލައްކަ ނުވަހާސް މީހުން މުއިއްޒަށް ވޯޓެއް ނުދެއެވެ. ތާއީދެއް ނުކުރެއެވެ. މެޖޯރިޓީއަށް ބޯލަނބައިގެން ތިބެވޭނީ ވެސް މިނިކާ ބާޒެއްހެން ވެރިކަން ޖަހައި ނުގެންނަމަތާއެވެ. ތާއީދުކޮށް ވޯޓުދިން މީހުންވެސް އެތިބީ ވޯޓް ދެވުނު މޮޔަހީވެފައެވެ.

އެއްބައިވަންތަ ކަމޭ ގޮވަމުން ފޮނު އަރުވާއިރު ރައްޔިތުންގެ ހެވާ ލާބައަށް ކުރީގެ ސަރުކާރުން ފަށާފައި ހުރިކަންކަން މުއިއްޒު ގެންދަނީ ބަދަލު ކުރަމުން ހުއްޓަމުންނެވެ. ކުރިން ކުރަމުން އައި ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމެއް ކުރާނަމަ އެކަމެއް ކުރިކަމުގެ ނަން އަމިއްލައަށް ހޯދަމުންނެވެ. އެކަމަކު މީހުން ތިބީ ލޮލަށް މިރުސް އެޅިފައެއް ނޫނެވެ.

މާލޭ މީހުނަށް ހުޅުމާލެއާއި ގުޅީފަޅާ ގިރާވަރުފަޅާއި އުތުރު ތިލަފަޅުން ދިންހާ ގޯތި އެގޯތިތަކުގެ ވެރިންނަށް ނުދީ ވާން  އޮތްހާ ގޮތެއް ދަނީ މުއިއްޒު ހަދަމުންނެވެ. ކުރީގެ ސަރުކާރުން ރަށްރަށުގައި ކުރަމުން އައި ކަންކަމުން ނުނިމި އޮތް 17 މަޝްރޫއެއްގެ މިލްކުވެރިކަން މިހާ އަވަހަށް މުއިއްޒު ހޯދައިފިއެވެ. ކުރީގެ ސަރުކާރުން އިސްރަށްވެހިންނަށް މާލޭގައި ތައްޔާރު ކުރަމުން އައި މަރުކަޒްގެ ބާނީއަކީ މުއިއްޒު ކަމަށް ވެެގެންފިއެވެ. ކާޅު ހާލި ހެދީމާ ކޮވެލި ބިސްއަޅާ ބީދައިން ކާޅުހާއްޔަށް މުއިއްޒު ވަނީ ދަނޑިބާނާފައެވެ. ދިވެހިރާއްޖެ ފެށުނީވެސް މުއިއްޒާ ހަމައިންނޭ ހީވާކަހަލައެވެ.

ރައީސް ޔާމީނު ވިދާޅުވާ ކަހަލަ މިނިކާ ބާޒެއްކަމުގައި ނޫނީ މުއިއްޒު ނުވެއެވެ. ރައީސް ޔާމީނާއި ރައީސް ޔާމީންގެ ސަޕޯޓަރުންނަށް ދޯކާދީ ހުސްގޮނޑިއަކާއި ޔާމީނުގެ ފޮޓޯ ވިއްކައިގެން ހީލަތާ މަކަރުން ވެރިކަން ހޯދައިގެން ހުރެ މީހުންގެ އިތުބާރު ގެއްލި ގޮތް ހުސްވީމާ ބާގީ ލީޑަރުންނާ މަޝްވަރާކޮށްގެން ވެރިކަމުގައި ފައިހަރު ލައްވަން ގައުމިއްޔަތޭ އެއްބައިވަންތަކަމޭ ކިޔާ ދެފައިތަޅާ ރުޔަސް މުއިއްޒާ އެއްބައިވާނެ މީހަކު އޭގެތެރެއަކު ވެސް ނެތެވެ. ހޯދެން އޮތްގޮތަކުން ދައުލަތް އިރާލައިގެންވެސް ހޯދުން ނޫން ކަމެއް އެމީހުން ނުކުރާނެއެވެ.  

ދިވެހިން ގައުމީ ސަލާން ކިޔަން ފެށިފަހުން ފާއިތުވެ ދިޔަތަނުގެ މަންޒަރު ފެންނަން އޮތީ އެހެންނެވެ.

ދިވެހިން މޭމަތީގައި އަތް ބާއްވައިގެން ކޮޅަށް ތިބެނީ ހަމަ އެކަނި ނަމާދުގައެވެ. އެއަށް ގިޔާމް ވެސް އަދި ހަރަމް ބަނުން ވެސް ކިޔައެވެ. އެއީ ވާތްމަތީ ކަނާތް ބާއްވައިގެން ހުންނަ ހުރުމެވެ.

ކީރިތި ޤުރުއާނަށް ހުރުމަތްތެރި ކޮށް ހިތުމުގެ ގޮތުން އިހުގައި ޤުރުއާން އުފުލުމުގައި މޭމަތީގައި މުސްހަފު ޖައްސާލައިގެން ކީރިތި ޤުރުއާން އުފުލުމުގެ އާދައެއް ވަރަށް ފަހަކާ ޖެހެންދެން އޮތެވެ. 

ގައުމިއްޔަތައިގެން ކަމަށް ދެއްކެން ހިފިނުތިބެވޭ ބަޔަކު ސަރުކާރާ ހަވާލުވެ ގައުމީ ސަލާމުގައި މޭމަތީ ކަނާތް ބާއްވައިގެން ދެބައިކުޅައެއްބައި ހަރަމް ބަނީ މިދިޔަ ނޮވެމްބަރ 17 ގައި ޖުމްހޫރީ މައިދާނުގައި އޮތް ރައީސް މުޢިއްޒުގެ ހުވާ ރަސްމިއްޔާތުގައެވެ.

އެދުވަހު ބަން ބައި-ހަރަމް އެއީ ދިވެހިންގެ އާދަކާދަ ކަމަށް ހަދާ، މި ސަރުކާރުގެ ފަތުވާ މަޖިލިހުން އެކަން ހަލާލު ކުރީމާ އިތުރަށް ދައްކާނެ ވާހަކަ އެއް ނެތެވެ.

މުއިއްޒު ހުވާ ކުރެއްވި ދުވަހު ގައުމީ ސަލާމަށް އެންމެން ދެ ކަކުލުގައި އަތް އަޅައިގެން ބުރަކަށި ސީދާވާ ގޮތަށް ގުދަށް ނުތިބިކަން ނަސީބެވެ.

އެހެން ނަމަ ގައުމީ ސަލާމުގައި ބައި ހަރަމް ބަނުން ހުއްދަ ކުރިގޮތަށް، މި އަދަކީ ފަތުވާ މަޖިލިހުން ގައުމީ ސަލާމުގައި ފުލް ރުކޫޢުގައި ތިބުން ވެސް އާދަކާދައޭ ކިޔާ ހުއްދަކުރި ދުވަހަށް ވީސް ތޯއްޗެކެވެ.

މާއްދިއްޔަތާ އަމިއްލަ އެދުމާ މަގާމާ ޖާހަށްޓަކާ ދީނާ ގައުމާ އަގީދާ ނީލަން ކިޔާ މީހުނަށްވުރެ ވަކި ނުބައި ބަޔަކު ދުނިޔެތާކު ނުވާނެއެވެ.

ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީގެ ރިޔާސީ ކެންޑިޑޭޓަކީ ޔާމީނެވެ. ޕްލޭން އޭ އަކީ ޔާމީނެވެ. ޕްލޭން ބީ އަކީ ޔާމީނެވެ. ޕްލޭން ސީ އަކީވެސް ޔާމީނެވެ. މިއްޔަކީ މަށަކު ބުނި ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. ނޭވަޔަކު ދެކޮޅު ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީން ކީލަވައެވެ. އަދުރޭ ނިދާއިރު ޝަހާދަތަކަށް ކީވެސް އެހެނެވެ. ނައިފަރު ޝިޔާމަށް ދެނޭވާ ދޭތެރޭގައި ކިޔުނީ އެހެނެވެ. އަމްދުން މުއިއްޒު ހުރީ ޔާމީނު ވެރިކަމުގައި ނެތި ދުނިޔޭގައިވެސް ނުހުންނަ ހިސާބުގައެވެ. 

އެންމެ ފުރަތަ ރައީސް ޔާމީނު ހައްޔަރަށް ގެންދަން އުޅުނު ދުވަސްވަރު ހައްޔަރު ކުރުމުގެ ކުރީން ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީ މެންބަރުނަށް ވަސިއްޔަތެއް ކުރެއްވިއެވެ. ތިމަން މަނިކުފާނު ނެތަސް މިނިކާ ބާޒަކަށް ލީޑަރޝިޕް ނުދިނުމަށް ކުރެއްވި ވަސިއްޔަތެވެ. ހައްޔަރަށް ޔާމީނު ވަޑައިގަންނަވަމުން ވަލީ ހަވާލު ކުރެއްވީ ހައްދުންމަތީ އަދުރޭއާއެވެ. ހައްދުންމައްޗަށް ނުގެންދާނެ ކަމަށް ޔަގީންކޮށެވެ. 

ދުވަސްތައް އެނބުރެމުން ސެނބުރެމުން އޮވެދެއެވެ. މިނިކާ ބާޒަކަށް ކުޑަބޭރުވެސް އެރޭ ތަނެއް ނުފެނެއެވެ. ކޮވެލި ހާއްޔެއްގައި ކާޅެއް އޮވެ ބޮޑުވާތަން ފެންނަ ވަރަށްވުރެ ކަންކަން އޮތީ ހައްދުން މައްޗަށް ގޮސްފައެވެ. އެންމެން އެންމެނަށް ތިބެ ގޮވަނީ ރައީސް ޔާމީނު! ރައީސް ޔާމީނެވެ. 

ފަރުދާގެ ފުރަގަހުގައި ފެކްޝަންތައް ހެދި ބޮޑުވަމުން އަންނަ ކަމަށް ވައިއަޑުން ކިޔައެވެ. ގައްސާނާއި ސައީދާއި މުއިއްޒު ފަދަ މީހުން ބައިބޮޑުކޮށް ޓިކެޓް ޖަހައިގަންނަން ތައްޔާރުވަމުން އަންނަ ކަމުގެ އަޑުތައް ގަދަވިއެވެ. ފުލުފުލުން އެވާހަކަތައް އަދުރޭ ދޮގުކުރެއެވެ. ހަމައެހެން ގައްސާނާއި ސައީދާއި މުއިއްޒުމެން ވެސް އެވާހަކަތައް ދޮގުކުރެއެވެ. 

ސިޓީ ކައުންސިލް ތެރޭގައި ރިޔާސީ ޓިކެޓަށް މުއިއްޒު ދޮންކޮށް ފައްކާވަމުން އަންނަކަން ފަޅާއަރާ ފިޔަވަޅު އަލާ ހިސާބަށް ދިޔުމުން ވެސް މުއިއްޒު ހެދީ ދޮގެވެ. އެ ކަމަކީ ކުރާކަމަކާ ލަފާ ގާތް ވެސް ނުކުރިއެވެ. ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީގެ ރިޔާސީ ކެންޑިޑޭޓަކީ ރައީސް ޔާމީނު ކަމަށް މަތިމައްޗަށް ހަތްހުވާކޮށް ރިޔާސީ ކެންޑިޑޭޓަކަށް ވާން ބޭނުން ނޫންކަމަށް ބުނަމުން ދިޔައެވެ.  އެބޮޑު ދޮގު މުއިއްޒު ހަދާލީ އުނބަށް ޖަހަފާނެޔޭ މީހަކު ހިތަށް ނާރާހާ މޮޅަށެވެ. 

ރިޔާސީ އިންތިހާބު ބޯމަތިވަމުން އައި އައިހެން ރައީސް ޔާމީނުގެ ޖަލުނޯޓްތައް އަންނަމުން ދިޔައެވެ. ޖަލު ނޯޓްތައް ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީ ސެނެޓަށް އިއްވަނީ ވަގުތީ ލީޑަރު އަދުރޭއެވެ. އެގޮތުން ރައީސް ޔާމީނަށް ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ވާދަ ނުކުރެވޭ ގޮތް ވެއްޖެނަމަ ހަދަން ޖެހޭ ގޮތުގެ އިރުޝާދު ވެސް ޖަލު ނޯޓަކުން ރައީސް ޔާމީނު ފޮނުއްވެވިއެވެ.

ޖަލުނޯޓުން ރައީސް ޔާމީން ދެއްވި އެއް އިރުޝާދަކީ ރައީސް ޔާމީނަށް ކޮށްފައިވާ ހުކުމަކީ ހަރާން ހުކުމެއްކަމާއި ރައީސް ޔާމީނަށް ވާދަ ނުކުރެވޭތީ 2023ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބު ޕީޕީއެމް-ޕީއެންސީން ބޮއިކޮޓް ކުރުމަށް ސެނެޓުން ފާސް ކުރުމަށެވެ. ހީލަތްތެރިކަމާއެކު އަދުރޭ ޔާމީނުގެ ހުށައެޅުއްވުން ސެނެޓްގައި ވޯޓަށް އެހީ ދެ ހުށަހެޅުމެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ރައީސް ޔާމީނަށް ކޮށްފައިވާ ހުކުމަކީ ހަރާން ހުކުމެއް ކަމަށް ސެނެޓްގެ އިއްތިފާގުން ފާސްކުރުވިއެވެ. އަދި އިންތިހާބު ބޮއިކޮޓް ނުކުރުމަށް ކައުންސިލުން ފާސްކުރުވީ ހުށަހެޅުން ދެ ހުށަހެޅުމެއްގެ ގޮތުގައި ވޯޓަށް އަހައިގެންނެވެ. ބޭނުމަކަށްވީ ރައީސް ޔާމީނުގެ ނަން ބޭނުންކޮށްގެން މިނިކާ ބާޒަކަށް ވެރިކަން ހޯދާ ދީގެން ދައުލަތް ދަވާލުމެވެ. ވެރިކަން ބޭނުން ނުވާކަމަށް ތަކުރާރުކޮށް މުއިއްޒު ބުނި ބުނުން އުނބަށް ޖެހުވުމެވެ.

ރާއްޖޭގެ ރައީސްކަން އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސާލިހު ކުރައްވަފާނެ ކަމަކަށް ކުރިޔަކުން މީހަކު ހިތަށް ވެސް ނާރައެވެ. އެކަމަށް އެދިވަޑައިގެން އެއްވެސް ކަމެއް ދުވަހަކު ކުރެއްވި ކަމެއް އެނގިފައެއް ނެތެވެ.

ރާއްޖޭގެ އެންމެ ބޮޑު ސިޔާސީ ޕާޓީގެ ޕީޖީ ގްރޫޕް ލީޑަރކަށް ހުންނަވައިގެން ވެސް ޔޯލަކޮށްލާފައިވެސް ވެރިކަން ކުރެއްވުމުގެ ޝައުގުވެރިކަން ފާޅު ކުރައްވާފައެއް ނެތެވެ.

ވެރިކަމައިގެން ލޮލުފިޔަ ނުޖަހާ އުޅުނު އެންމެން އެހެން އުޅެއުޅެ ތިއްބާ ރައީސް ސާލިހުގެ އަތްޕުޅު މައްޗަށް ވެރިކަން ފުރޮޅިގެން ދިޔަގޮތް އިބުރަތަކަށް ފުދެއެވެ. ވެރިކަން ލިބި ވަޑައިގެން ގޮތާއި ވެރިކަން ކުރެއްވުމުގައި ގާއިމު ކުރެއްވި ތަފާތު ރެކޯޑް ތަކަކީ ފެންނަ އާދަޔާ ހިލާފު ތަފާތެކެވެ.

ރައީސް ސާލިހު ވެގެން ގޮސްފައި ވަނީ މަލްޓިޕާޓީ ޑިމޮކްރަސީއަށް ރާއްޖެ ފައްކާވީ ފަހުން ދެވަނަ ބުރަކަށް ނުގޮސް ރައީސް ކަމަށް ހޮވި ވަޑައިގެން ފުރަތަމަ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަށެވެ. ފިކުރު ތަފާތު ސިޔާސީ ޕާޓީ ތަކެއްގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ ކޯލިޝަން ސަރުކާރެއް ރޫޅާ ނުލައްވާ ދެމެހެއްޓެވި ފުރަތަމަ ރައީސަށެވެ. ރައިސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ނައިބާ މައްސަލަ ނުޖެހި ނައިބުރައީސްއާއި އެކު އޮންނަން ޖެހޭ ގުޅުމާއި އިތުބާރު ދެމެހެއްޓެވި ފުރަތަމަ ރައީސަށެވެ.

ރައީސް ސާލިހަކީ ވެރިކަން ކުރާ މައިޕާޓީގެ އެތެރޭގެ ކޯޅުންތައް ކިތަންމެ ބޮޑަސް ޕާޓީގެ ރައީސް ދައުލަތް ހިންގުމާއި ޕާޓީގެ ލީޑަރޝިޕުން ބާކީކޮށް ނުލައްވާ އެކަށޭނަ އިހުތިރާމް ދެއްވައިގެން  ޕާޓީގެ މެޖޯރިޓީ ތާއީދު ހޯއްދެވި ލީޑަރެވެ. ޕާލަމެންޓްރީ ގްރޫޕާއި ގައުމީ މަޖިލީހާއި ކޮންގްރަސްގެ ތާއީދު އެންމެ ބޮޑަށް އޮތް އިސްލީޑަރެވެ.

މުޅި ދުނިޔެއަށް ކުރިމަތިވި ކޮވިޑް19 ގެ އާލަމީ ވަބާއިން މުޅި ރައްޔަތުން ސަލާމަތްކޮށް ދެއްވި އާދަޔާ ހިލާފު ލީޑަރެވެ. ދަތި އުދަގޫ ހާލަތުގައި ގިނަ ގައުމުތަކާ ހިލާފަށް ކޮވިޑް ވެކްސިން ރައްޔިތުންނަށް ދިނުމުގައި ދުނިޔޭގެ ރެކޯޑް ގާއިމުކުރެއްވިއެވެ. ކޮވިޑް ޖެހިގެން މަރުވި މީހުން އެންމެ މަދު އެއްގައުމަށް ހައްދަވައި ކޮވިޑް މެނޭޖުކުރުމުގައި ދުނިޔެއަށް މިސާލު ދެއްކެވިއެވެ.

މުޅި ދުނިޔޭގެ އިގްތިސާދީ ހަރަކާތްތައް ހުއްޓި ގިނަ ގައުމުތަކުގައި ފަގީރުކަން އާއްމުވެ އެތައް ގައުމެއް ކާބޯ ތަކެއްޗަށް ޖެހި ބަނގުރޫޓު ވެގެން ދިޔައިރު ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުން އެހާލަތަށް ވެއްޓުނަ ނުދެއްވާ ގައުމު ނެގެހެއްޓެވިއެވެ.

މުޅި ދުނިޔެއިން ފަތުރުވެރި ކަމުގެ އެންމެ މަގުބޫލު މަންޒިލުގެ ގޮތުގައި ރާއްޖެ ހެޓްޓްރިކް ހެދިއެވެ. ދުނިޔޭގެ ޖަމްއިއްޔާގެ ރިޔާސަތަށް ރާއްޖެ ގެންގޮސް ދެއްވިއެވެ. ބައިނަލް އަގުވާމީ ދުނިޔޭގައި ބަސްވިކޭ ނަންހިގާ ގައުމަކަށް ރާއްޖެ ހެއްދެވިއެވެ.

ވަޒީފާއެއް ކުރާނެ ކަމެއް ނެތިފައި ރަށްރަށުގައި ތިބި އެތައް ސަތޭކަ ބަޔަކަށް ސަރުކާރާއި ކުންފުނިތަކުން ވަޒިފާ ދެއްވާ ގިނަ ބަޔަކަށް އާމްދަނީ ލިބޭނެގޮތް ހައްދަވާ ދެއްވާ ފޯރުންތެރި ކުރުވިއެވެ. މިނިމަމް ވޭޖު ތައާރަފްކޮށް ތައުލީމީ ދާއިރާއާއި ސިއްހީ ދާއިރާގެ މުސާރަ އުފުއްލާލަ ދެއްވިއެވެ. ހިލޭ ޑިގްރީ ތަޢާރަފްކޮށް ދެއްވާ އެތައް ހާސް ކުދިންނަށް ހިލޭ ޑިގްރީގެ ދަށުން ކިޔެވޭނެ ގޮތް ފަހިކޮށް ދެއްވިއެވެ.

މާލެ ސަރަހައްދުގެ ބިމަކީ ސަރުކާރތަކުން ވިޔާފާރިކުރަން ގެންގުޅުނު ވިޔާފާރި މުދާގަޑެއް ގޮތުގައި އޮތް އޮތުން ނިމުމަކަށް ގެންނަވާ މާލެ ސަރަހައްދުން މާލޭގެ ރައްޔިތުންނަށް ހިލޭ ގޯތި ދޫކުރެއްވިއެވެ. ޒަމާނުއްސުރެ އިހުމާލުކޮށް ބަކީކޮށްފައި އޮތް ރަށް ތަކަށް ތަފާތެއް ނެތި ފެނާ ނަރުދަމާއާއި ބަނދަރު ހޯއްދަވާ ދެއްވިއެވެ. ކުޅޭ ބިންތަކާއި މަލްޓިޕާޕަސް ހޯލުތަކާއި އެތައްސަތޭކަ ކްލާސް ރޫމެއް އިތުރުކޮށް ދެއްވާ ސެޓެލައިޓް ސްކޫލު ތަޢާރަފް ކޮށްދެއްވިއެވެ. ރަށްގިރުމުގެ ނުރައްކާ ކުރިމަތިވެފައިވާ ގިނަ ރަށްތަކެއްގެ ގޮނޑުދޮށް ހިމާޔަތްކޮށް ދެއްވާ ރައްތައް ސަލާމަތް ކޮށްދެއްވިއެވެ.

އާނއެކެވެ. މިސްކިތްތަކާއި ސިއްހީ ހިދުމަތްދޭ މަރުކަޒުތަކާއި ސްކޫލު މަދަރުސާތަކާއި ޒުވާނުންގެ މަރުކަޒުތަކާ ކުޅޭ ބިންތައް ޒަމާނީ ފެންވަރުގައި ތަރައްގީ ކުރައްވާ ކޮންމެ ރަށަކީ އިންސާނުން ދިިރިއުޅެން ކަމުދާ އަމާން ހިދުމަތްތެރި ވެއްޓަކަށް ބަދަލުކޮށް ލައްވައިފިއެވެ. ވައިގެ މަގުންނާއި ކަނޑުމަގުން މުޅި ރާއްޖެ ގުޅި ލާމެހެމުން އެހުރެގެން ދަނީއެވެ.

ސްލޯވެ ކަންކަން ނުކުރެވޭ ވާހަކައާއި ރަށްރަށުގައި އަދާކުރާނެ ވަޒީފާ ނެތް ވާހަކަ ދެއްކި ވާދަވެރިން ފަހުން ދެއްކީ ރަށްރަށުގެ ރައްޔިތުންނަށް ވަޒީފާ ދޭ ވާހަކައާއި ހަރަދު ބޮޑު ވާހަކައާއި ދަރަނީގެ ވާހަކައެވެ. އުނދަގުލާ ދަރަންޏާއެކު ރައްޔިތުންނަށް އުފާވެރި ހަމަޖެހޭ ދިރިއުޅުމެއް ހޯއްދަވާ ދެއްވުމުގައި އަވަދިނެތި ރައީސް ސޯލިހު އުޅުއްވީ ފިތުނަވެރި ވާހަކަތަކަށް ބީރު ކަންފަތް ދެއްވައިގެނެވެ.

އަނިޔާވެރިކަމެއް ބަދަލު ހިފުމެއް ނެތި އަމާން ވެއްޓެއް ގާއިމުކޮށް ދެއްވިއެވެ. މިނިވަން ނޫސްވެރިކަމާއި ހިޔާލު ފާޅުކުރުން ތަންމިނަށް އޮތީ ހުޅުވިފައެވެ. ނޫސްވެރިންނާއި އަންހެނުން ބާރުވެރި ކުރުވިއެވެ.

އިގްތިސާދު ފުޅާވެ ދަރަނިތައް މެނޭޖްކުރެވި އުފާވެރި ޖަޒީރާ ރާއްޖެއެއް ހޯއްދަވައި ދެއްވާތަން ދެކެން ވާދަވެރިން ބޭނުމެއް ނުވިއެވެ. ދީނާ މިނިވަންކަމުގެ ދޮގު އަވާގައި ބަޔަކު ޖެހި ވެރިކަން ފޮރޮޅާލެވުމުގެ ހިތާމަ އެބަޔަކު އަދި ކުރާނެއެވެ. އިބޫއަށް އެދި ގޮވާނެއެވެ. އެހެނަސް ވަނީ ވަގުތު ފާއިތުވެފައެވެ. ދިވެހިރައްޔިތުންނަށްޓަކާ ކޮށްދެއްވި ހެޔޮވެރިކަމަށް އިބޫއަށް ފަށްފަށުން ޝުކުރިއްޔާއެވެ.

ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ފޯރި ހިނގައިގަތުމުން ވާދަވެރިން ޔޯލަ ކޮށްކޮށްފާ ދައްކާހާ ވާހަކަ އަޑުއަހާ ތަނަކަށް އެންޓިކޮރަޕްޝަން ކަމިޝަން ވާކަށް ނުޖެހެއެވެ. އިންތިހާބުގެ ދުވަސްވަރު ސަރުކާރާ ދެކޮޅަށް ކުރާ ޝަކުވާތައް ބަހައްޓާތީ ފެންނަނީ އިންތިހާބުގެ ނަތީޖާ އަންނަ ގޮތެއް ބަލާށެވެ. އޮންނަ ސަރުކާރަށް އިންތިހާބު ކާމިޔާބު ނުވެއްޖެނަމަ އެދެން ކަންތަކާ ޖެހުނީއެވެ. ފުލުފުލުގައި މައްސަލަތައް ބަލާ އަމުރުތައް ނެރެ ކަންކަން ހުއްޓުވާ ހަދަން ފަށަނީ ހޭބޯ ނާރައެވެ. ނެރޭ އަމުރުތަކުން ހުންނަނީ ދިލަކަނި ބުރާލަ ބުރާލައެވެ. ކުރިއްސުރެ ސަރުކާރުން ކުރަމުން އައި އެތައް ކަމެއް އެ ހިނދުން އެ ހިނދަށް ނުހުއްޓުވައިފިނަމަ އިޔާދަ ނުކުރެވޭ ވަރުގެ ބޮޑު ގެއްލުމެއް ނެތް އެއްކަމެއް އޮންނަ ކަމަކަށް އޭރަކު ނުވެއެވެ.

ކޮރަޕްޝަން ހުއްޓުވުމަކީ ވަކި ދުވަސްވަރަކު ނޫނީ އޮންނަ ކަމަކަށް ނުވަނީތާއެވެ. ސަރުކާރެއް ހިނގަމުން ދާއިރު ސަރުކާރުގެ ތެރެއިން ކޮރަޕްޝަންގެ އަމަލެއް ހުއްޓުވާ ފިޔަވަޅެއް އެޅެނީ ހަމަ ހާލަކުންނެވެ. ކުރާނެ ކަމެއް ކުރާނެ ގޮތަަށް ކުރަމުން ދިޔަސް ކުރެވޭ އެއްކަމެއްވެސް އޮންނަކަމަކަށް ނުވެއެވެ. މުޅި ކޮމިޝަން އޮންނަނީ "ދެން ކީއްކުރާނި" މޯޑްގައެވެ. 

ރައީސް ޔާމީނުގެ ވެރިކަމުގެ ތެރޭގައި ހިންގިހާ ކޮރަޕްޝަނާ ފަސާދައިގެ ކަންކަމުގެ ވާހަކައަކީ ނިކަން މަޝްހޫރު ވާހަކައެވެ. ރައީސް ޔާމީނުގެ ވެރިކަން ނިމެމުން ދިޔައިރު އެންޓިކޮރަޕްޝަން ކަމިޝަން ފެނިގެން ދިޔައީ ރޭނިދި ނުނިދާ ކޮރަޕްޝަން ނައްތާލުމައިގެން އުޅުނުތަނެވެ. އިންތިހާބުން ރައީސް ޔާމީނު ބަލިވެ ރައީސް ސޯލިހަށް ވެރިކަން ބަދަލުވުމުގެ މަރުހަލާގައި ވެސް މިހާރު މިފެންނަ ކަހަލަ މަންޒަރުތައް އޭސީސީގެ ފުށުން ފެނުނެވެ. އާހިރުގައި ދިވެހިން އުންމީދުކުރި ފަދަ ކުޑަވެސް ނަތީޖާއެއް ފަސް އަހަރު ފާއިތުވެގެން ދިޔައިރު އެ މައްސަލަ ތަކުން އޭސީސީއަކަށް ހޯދައެއް ނުދެވުނެވެ. 

ރައީސް ސޯލިހު ވެރިކަމު ފަސް އަހަރު ނިމޭއިރުވެސް އޭސީސީއަކަށް ރައީސް ޔާމީނު ސަރުކާރުގެ އަނދިރި ފަރާތުން ކުޑަ ތަންފުކެއް ވެސް އަލިކޮށެއް ނުދެވުނެވެ. އެކަންކަމަށް ކުރިއްޔާ ކުރި މަދު ހުކުމެއް އޮތީ ހަރާން ހުކުމުގެ ގޮތުގައެވެ. އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ ބޮޑު ހިޔާނާތުން ޒައްރެއްގެ މިންވަރުވެސް ދައުލަތަށް ހޯދާ ދިނުމުގައި އޭސީސީ އޮތީ ފޭލިވެފައެވެ. 

ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ މޫސުން އަންނަންދެން އޭސީސީގެ ކަމަކީ އެވެއަރނެސް ޕްރޮގްރާމް ހިންގުމުގައި ފައިސާ އިސްރާފް ކުރުމެވެ. އެންޓި ކޮރަޕްޝަންގެ މައުލޫމާތު ފަތުރާ މީހުން ބިނާކޮށް އެވެއަރނަސް ޕްރޮގްރާމް ހިންގަން އެންޓިކޮރަޕްޝަން ކަމިޝަނެއް ހަދައިގެން ދައުލަތުން މިލިޔަން މިލިޔަނުން ފައިސާ ހޭދަކުރުމަށް ވުރެ ގައުމީ ޔުނިވަރސިޓީގައި ފެކަލްޓީއެއް ހަދައިގެން އެކަން ކުރުން މާފައިދާ ބޮޑުވާނެއެވެ. 

ރާއްޖޭގެ އެންޓިކޮރަޕްޝަން ކަމިޝަނެކޭ އަސުރަށް ފޮޅޭ އަސުރުމަލެކޭ ތަފާތެއް ނެތެވެ. ވެރިކަމެއް ހިނގަމުން ދާއިރު އެވެރިކަމެއްގެ ތެރޭގައި ހިގާ ކޮރަޕްޝަންގެ ކަންކަން ހޯދާ އިސްލާހުކޮށް ފިޔަވަޅު އެޅުމުގެ ގާބިލުކަމެއް ކެރުންތެރިކަމެއް އޭސީސީގައި ނުހުރެއެވެ. ވެރިކަމެއް ހިނގަމުން ދާއިރު ކަންކަން ބަލާ ފާރަވެރިވެ ފިޔަވަޅު އަޅަށް އޭސީސީގައި ދަތެއް ނުހުރެއެވެ. 

ކަމެއްގެ އެކޮޅު މިކޮޅު ބެލުމެއްނެތި މީހަކު ޝަކުވާއެއް ކޮށްލާއިރަށް ކަންކަން ހުއްޓުވާ އަތްބަނދެ ހަދަން އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކަމިޝަނަށް އެނގެނީ ވެރިކަމުގެ އިންތިގާލީ މަރުހަލާގައެވެ. އައުވެރިއަކު ހުވާކޮށް ވެރިކަމެއް ފެށޭއިރަށް އޭސީސި ނިދާ ހަރުދަނޑިވެއެވެ. މަގާމުގައި ދެމި ތިބުމުގެ ވިސްނުން ނޫން ކަމެއް އެސީސީ މެންބަރުންގެ ގައިގައިވެސް ނެތީކަންނޭގެއެވެ. މަގާމުގައި ތިބުމަށް ވިސްނާ ބަޔަކު އިންތިގާލީ މަރުހަލާގައި ރައީސް ސޯލިހުގެ ސަރުކާރުގެ އަތްބަންނަން ތަހުގީގެއް ނުކޮށް ތުހުމަތަށް ކަންކަން ހުއްޓުވުމުގެ އަމުރުތައް ނެރެނީ މަޖިލީހުގެ މެޖޯރިޓީ އޮތީ ކޮންތާކުކަން ނޭނގިބާއޭ ހިތަށް އަރައެވެ.  

ރަށުގައި ތިބެ އަދާކުރާނެ ވަޒީފާ ނުހުންނަ ވާހަކަ ސިޔާސީ ގޮތުން ކަން ބޮޑުވާ ކަމެއްގެ ގޮތުގައި އެއިރަކު އޮންނަ ސަރުކާރެއްގެ ވާދަވެރިން އަބަދުވެސް ދައްކައެވެ. ރައީސް ސޯލިހު އެ ޝަކުވާތަކަށް ނިމުމެއް ގެނެވޭތޯ ގިނަގުނަ މަސައްކަތް ކުރެއްވިއެވެ. ކާމިޔާބު ތަކެއްވެސް ހާސިލު ކުރެއްވިއެވެ. 

ރަށްރަށުގައި އަސާސީ ހިދުމަތްތައް ފުޅާދާއިރާއެއްގައި ގާއިމު ކުރައްވަން ފެއްޓެވި އެއްސަބަބަކީ ވެސް ރަށްރަށުގައި އަނބިދަރީން ކައިރީގައި ތިބެގެން ގިނަ ބަޔަކަށް ވަޒީފާ އަދާކުރުމުގެ ފުރުސަތު ފަހިކޮށް ދިނުމެވެ. އަސާސީ ހިދުމަތްތައް ފުޅާކޮށް އެހިދުމަތްތައް ދިނުމަށް އެކަށީގެންވާ ވަރަށް ވަޒީފާ އުފައްދާ އެ ވަޒީފާތަކަށް އެރަށަކުން ގިނަ ބަޔަކަށް ވަޒީފާ ދިނުމަކީ ރަށްރަށުގެ އިޖުތިމާއީ ހަމަޖެހުން އިތުރު ވެގެން ދިޔަކަމެކެވެ. މުއައްޒަފުންނަށް ހައްގު ޗުއްޓީތަކާ ލުއިތައް ދީގެން ހިދުމަތަށް ބުރޫ ނާރުވާ ހިދުމަތް ދެވޭ ގޮތް ހެދުމެވެ.

އަރިއަތޮޅާއި މާލެއަތޮޅާއި ފެލިދެ އަތޮޅާއި މާލެ ސިޓީ ނޫން މީހުން އުޅޭ ހުރިހާ ރަށެއްގައި ކަރަންޓާއި ފެނާއި ނަރުދަމާގެ ހިދުމަތް ދިނުމަކީ ފެނަކަ ކޯޕަރޭޝަންގެ ޒިންމާއެކެވެ. މިދައްކަނީ އެއްރަށެއް ދެރަށެއްގެ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. 160އަށްވުރެ ގިނަ ރަށުގެ ވާހަކައެވެ. 

2018 ވަނަ އަހަރު ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަން ފެށުނުއިރު އެއިން ކޮންމެ ރަށެއްގައި ފެނަކައިން ދެމުން އައީ ކަރަންޓްގެ ހިދުމަތް އެކަންޏެވެ. ވަކި ދެތިން ރަށެއްގެ ނަރުދަމައާއި ފެނުގެ ހިދުމަތް ދެމުން އައެވެ. ހުރިހާ ހިދުމަތެއްހެން ދެމުންއައީ އަމާކީތީ ފަރަށްދާ އުސޫލުންނެވެ.

ކަރަންޓުގެ ހިދުމަތް ދެވެނީ ބަލިމީހަކަށް އައިވީ ދޭ ގޮތަށެވެ. ބޮޑުގެރި ބޭރަށް ހިންގާހެން ކަރަންޓް ކެނޑެއެވެ. ރެޔާއި ދުވާލު ދެވޭ ކަރަންޓްގެ ހިދުމަތް ދިނުމަށް ކޮންމެ ރަށެއްގައި ތިބެނީ ދެތިން މީހުނެވެ. އެމީހުން ތިބެނީ ދެވަރުން އެއްވަރުވެ ހަކަތަ ހުސްވެފައެވެ. 

މުޅި ރާއްޖޭގެ ބޮޑު ބަޔަކަށް އަސާސީ ހިދުމަތް ދޭން މުޅި ރާއްޖޭގައި ތިބެނީ ފެނަކަ ކުންފުންޏަށް ނިސްބަތްވާ އެންމެ 2756 މުއައްޒަފުންނެވެ. މުޅި ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ރަށަކަށް ބޭނުންވާ ވަސީލަތްތައް ގާއިމުކޮށްދީ ފެސިލިޓޭޓް ކޮށްދިނުމަށް މާލޭގައި ހުންނަ ފެނަކަ މައި އޮފީހުގައި މަސައްކަތްކުރާ ހުރިހާ މުއައްޒަފުން ވެސް ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ. 

ރައީސް ސޯލިހުގެ ވެރިކަމުގައި އެހުރިހާ ރަށްރަށުގައި ހުރި އިންޖީނުގެތައް ޒަމާނީ ފެންވަރަށް ބަދަލު ކުރައްވާ ފެނަކައިގެ މަސައްކަތުގެ މާހައުލު ތަނަވަސް ކުރެއްވިއެވެ. ކޮންމެ ރަށެއްގައިވެސް ވަޒީފާ އަދާކުރާ މުއައްޒަފުންނަށް ބުރަޔަކަށް ނުވާވަރަށް އެ ރަށަކާ އެކަށީގެންވާ ވަރަކަށް ހިދުމަތްދޭ މުއައްޒަފުން އިތުރު ކުރެއްވިއެވެ. ކަރަންޓްގެ އިތުރަށް ފެނާއި ނަރުދަމާގެ ހިދުމަތް ރަށްރަށުގައި ގާއިމުކޮށް އެ ހިދުމަތްތައް ދިނުމަށް ވެސް މުއައްޒަފުން ހާއްސަ ކުރެއްވިއެވެ. އެގޮތުން ފެނަކަ ކޯޕަރޭޝަނުން 4،623 ވަޒީފާ އިތުރަށް އުފައްދަވާ ރަށުގައި އަނބިދަރިން ކައިރީގައި ތިބެގެން ވަޒީފާ އަދާކުރެވޭނެ މަގު ފަހިކޮށްދެއްވިއެވެ.

މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރު ޝަރީފު މިމަހުގެ 19ވަނަ ދުވަހުގެރޭ ވެސް ވަނީ އެގޮތުން ބޮޑު ބައްދަލުވުމެއް މުއައްޒަފުންނާއެކު ސްޓެލްކޯގައި ބާއްވާފައެވެ. މި ބައްދަލުވުމަކީވެސް މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރުގެ މަގާމާއި ޝަރީފު ހަވާލުވެވަޑައިގެންނެވި ފަހުން ކުންފުނީގެ އެންމެ ފަހުގެ މައުލޫމާތު މުވައްޒަފުންނާއި ހިއްސާ ކުރެއްވުމަށާއި، މުވައްޒަފުންގެ ހިޔާލާއި މަޝްވަރާ ހޯއްދެވުމަށް ބާއްވަމުން ގެންދަވާ ސިލްސިލާ ބައްދަލުވުންތަކުގެ ތެރެއިން ބައްދަލުވުމެކެވެ. 

ބައްދަލުވުމުގައި ކުންފުނީގެ މަސައްކަތްތަކާއި ކުންފުނީގެ ކުރިމަގާއި މުއައްޒަފުންގެ ކުރިއެރުމާ ޓީމްވޯކްގެ މައްޗަށް އަލިއަޅުވަލާ މަޝްވަރާ ކުރައްވާ އިރުޝާދު ދެއްވިއެވެ. 

ރެގިއުލޭޓަރީ ފްރޭމްވޯކްގެ ރެގިއުލޭޝަންސްތައް އެކުލަވަލާ ހިންގުމުގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ނާޒުކު ތިމާވެއްޓަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ބެލިފައިވެއެވެ. ތިމާވެށި ރައްކާތެރި ކުރުމަށް އަޅަންޖެހޭ ފިޔަވަޅުތައް ދިރާސާކޮށް ވަނީ ދެނެގަނެވިފައެވެ. ތިމާވެށީގެ ރައްކަތެރިކަމާ ގުޅޭގޮތުން ހޯދަންޖެހޭ އެންމެހާ އާލާތްތައް ވަނީ ހޯދިފައެވެ.

ބަންކަރިންގެ ހިދުމަތާގުޅިގެން އަޅަންޖެހޭ ރައްކާތެރިކަމުގެ ހުރިހާ ފިޔަވަޅެއް އެމްއެންޑީއެފްގެ އިރުޝާދާއެކު ދަނީ އެޅެމުންނެވެ. 

ރާއްޖޭގެ މެރިޓައިމް ސިނާއަތަށާއި އެ ސިނާއަތާ ގުޅުންހުރި ވިޔަފާރިތަކަށް ބޮޑެތި ކުރިއެރުންތަކެއް ލިބިގެން ދާނެ ބަންކަރިންގ ހިދުމަތާ ގުޅިގެން ތިމާވެއްޓަށް ރައްކާތެރި ގޮތުގައި އިހަވަންދިއްޕޮޅު ޕޯޓްސިޓީ ތަރއްގީ ކުރުމަކީ ރައީސް ސޯލިހުގެ ހެޔޮވެރިކަމުގައި ހިފާފައިވާ އަމާޒެކެވެ.  

އިހަވަންދިއްޕޮޅު ޕޯޓްސިޓީގައި ބަންކަރިންގ ހިދުމަތް ގާއިމުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުން އަންނަނީ އެސްޓީއޯއިންނެވެ. ގާއިމުކުރެވޭ ބަންކަރިންގެ ހިދުމަތުގާ ހުރިހާ ގޮތަކުން ސަލާމަތާ ރައްކާތެރިކަން އެސްޓީއޯއިން ކަށަވަރު ކުރާނެއެވެ. އެސްޓީއޯގެ މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރ އަބްދުއްލާ ސައީދަކީ މެރިޓައިމްގެ ދާއިރާއިން އިލްމާ ހުނަރާ ތަޖުރިބާ ލިބިވަޑައިގެން ހުންނެވި ފުންނާބު އުސް ބޭފުޅެކެވެ.

ރައީސް ސޯލިހްގެ ސަރުކާރުން ތައާރަފް ކުރި ހިލޭ ޑިގްރީއަށް ކިޔެވުމުގެ ފުރުސަތު 4،000 އަށް ވުރެ ގިނަ ދަރިވަރުން މިހާތަނަށް ވަނީ ބޭނުންކޮށްފައެވެ. ރައީސް ސޯލިހު ހޯއްދެވި ވަރަށް ބޮޑު ކާމިޔާބީއެކެވެ. އެކަން ރައީސް ވެސް މިއަދު ވަނީ ފާހަގަ ކުރައްވާފައެވެ.

ރައިސް ވިދާޅުވީ "ހެޔޮ ރަހްމަތްފުޅުން މި ފިޔަވަޅު މަތީ ހުރެ އުފަލާއެކު އަޅުގަނޑު ދަންނަވަން އޮތީ އިލްމު އުނގެނުމާއި މަތީ ތައުލީމް ހާސިލުކުރުމުގެ ފުރުސަތު ނުލިބޭ އެންމެ ދިވެހި ދަރިއަކު ވެސް މިހާރު ނުހުންނާނެ،" ކަމަށެވެ. މިމޭރުމުން ވާހަކަފުޅު ދައްކަވަމުން އިތުރަށް އެ މަނިކުފާނު ވިދާޅުވީ ދިވެހިން އެދިއެދި ތިބި މަންޒިލަކީ 21 ވަނަ ގަރުނުގެ ތަރައްގީ ކަމަށެވެ. އެ މަންޒިލާ ދިވެހި ރައްޔިތުންނާ ދެމެދަށް ހުރަސްވެފައި އޮތީ ދިވެހި ރައްޔިތުން އުޅެންޖެހިފައިވާ ހާލަތު ކަމަށެވެ.

ރައީސް ސޯލިހުގެ ފުރަތަމަ ފަސްއަހަރު އަމާޒު ހިއްޕެވި ގޮތުގެ މައްޗަށް އަލިއަޅުއްވަ ލައްވަމުން ވިދާޅުވީ "މާތް ވާގިފުޅާއެކު މިދިޔަ ފަސް އަހަރުގެ ތެރޭގައި އަޅުގަނޑުމެންގެ އަމާޒަކަށް ހެދީ އެ ހާލަތު ބަދަލުކޮށް ތަރައްގީގެ ސަރާސަރު ރާސްތާއަށް ދިވެހިން ނެރެދިނުން،" ކަމަށެވެ. އަދޭހެވެ. ދިވެހިން ތާއަބަދުމެ ފިކުރާވެ ތިބި އެބައިމީހުންގެ ޒާތީ މިނިވަންކަމަކީ ދަރިންނަށް ކިޔަވައިދީގެން ތަރައްގީގެ މަގުގައި ހަލުވި ފިޔަވަޅުމަތީ ކުރިއަށް ދެވޭނެ ގޮތްވުން ކަމެވެ.  

މި ސަރުކާރުން މިއަދު މިވަނީ ހަމަޖެހުމާއި ސުލްހަވެރިކަން ގާއިމުކޮށް ގައުމު ބިނާކުރުމުގެ ބިންގާ ފުރިހަމައަށް އަޅާފައެވެ."ދެން ކުރަން އޮތް ކަމަކީ އަޅުގަނޑުމެން މި ތައްޔާރުކުރި ތަރައްގީގެ ބުސްތާނަށް ފެން ދީ އެ ގަސްތައް ހެއްދުން. އަޅުގަނޑުމެންގެ މަގުސަދަކަށް ވާންވީ އެ ގަސްތަކުގެ ހިޔާ މުޅި ރާއްޖެއަށް ފަތުރާލައި އެ ހިޔާވަހިކަމުގެ ދަށުގައި ކުރިމަގުގެ ޖީލުތަކަށް އުފާވެރި އަމާން ދިރިއުޅުމެއް ހޯދައިދިނުން،" ކަމަށް ރައީސް ވިދާޅުވީ މިނިވަންދުވަހު ބޭއްވި ގައުމީ ޖަލްސާގައި ތަގުރީރު ކުރައްވަމުންނެވެ. 

ފެނަކަ އެމްޑީ އަހުމަދު ސައީދަށް އދގެ ސެކްރެޓަރީ ޖެނެރަލް އެންޓޯނިއޯ ގުޓަރޭޒް ތައުރީފްކުރައްވައި ވާހަކަފުޅު ދެއްކެވީ ޚާރިޖީ ވަޒީރު އަބްދުﷲ ޝާހިދު އަރިހުގައި އަހުމަދު ސައީދު އެމެރިކާއަށް ކުރެއްވި ދަތުރުފުޅުގައެވެ. ނިއުޔޯކްގައި ހުންނަ އދގެ މައި މަރުކަޒުގައި ބޭއްވެވި ބައްދަލުކުރެއް ވުމެއްގައެވެ. 

އދގެ ސެކްރެޓަރީ ޖެނެރަލް އެންޓޯނިއޯ ގުޓަރޭޒްއާއި ފެނަކަ ކޯޕަރޭޝަންގެ މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރ އަޙުމަދު ސަޢީދު މުޙައްމަދުގެ ތާރީހީ މި ބައްދަލު ކުރެއްވުމުގައި ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްޤީގެ ލަނޑުދަނޑިތައް ހާސިލްކުރުމަށް ފެނަކަ ކޯޕަރޭޝަން ލިމިޓެޑުން ކުރަމުންދާ މަސައްކަތްތަކުގެ ތަފްސީލީ މައުލޫމާތު މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރ އަހުމަދު ސަޢީދަށް އދގެ ސެކްރެޓަރީ ޖެނެރަލަށް އެރުވިއެވެ.

އެގޮތުން ޔުޓިލިޓީ ކުންފުންޏެއްގެ ގޮތުގައި ފެނަކައިން ފޯރުކޮށްދެމުންދާ ޚިދުމަތްތަކާއި، އަދި އެ ޚިދުމަތްތައް ފޯރުކޮށް ދިނުމުގައި ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްޤީގެ ލަނޑުދަނޑިތައް (އެސް.ޑީ.ޖީސް) ހާސިލްކުރުމަށް ކުރައްވަމުން ގެންދަވާ މަސައްކަތްތަކާއި ބެހޭ މައުލޫމާތު މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރ އަޙުމަދު ސަޢީދު މުހައްމަދު، ސެކްރެޓަރީ ޖެނެރަލްއާއި ހިއްސާކުރެއްވިއެވެ.

ނެޓްޒީރޯއަށް ވާސިލްވުމަށް ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސާލިހްގެ ސަރުކާރުން ކުރައްވަމުން ގެންދަވާ މަސައްކަތްތަކާއި، ނެޓްޒީރޯއަށް ވާސިލްވުމަށް ފެނަކައިން ކުރަމުންދާ މަސައްކަތްތަކާއި ބެހޭ މައުލޫމާތު މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރ އަޙުމަދު ސަޢީދު މުހައްމަދު ވަނީ ސެކްރެޓަރީ ޖެނެރަލްއާއި ހިއްސާކުރައްވާފައެވެ.

އދ ގެ ސެކްރެޓަރީ ޖެނެރަލް ވަނީ އެސްޑީޖީތައް ހާސިލް ކުރުމަށް ފެނަކަ އާއި މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރ އަޙުމަދު ސަޢީދު މުހައްމަދު ކުރައްވަމުން ގެންދަވާ މަސައްކަތްޕުޅު ތަކަށް ތައުރީފް ކުރައްވައި ޝުކުރު އަދާކުރައްވާފައެވެ.  

މި ދަތުރުފުޅުގައި މިނިސްޓަރ ޝާހިދުގެ އަރިހުގައި އެމެރިކާގެ ޚާރިޖީ ވަޒީރު އެންތަނީ ބްލިންކެން އާއިވެސް ވޮޝިންޓަންގައި މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރ އަޙުމަދު ސަޢީދު މުހައްމަދު ވަނީ ބައްދަލުކުރައްވާފައެވެ.

ކަނޑު ދަތުރުފަތުރަކީ ދިވެހިންގެ ދިރިތިބުމަށާއި ކުރިއެރުމަށް އެންމެ މުހިއްމު ކަންތަކެވެ. ރާއްޖޭގެ ސަރަހައްދުގެ 90 އިންސައްތައަށް ވުރެ ބޮޑު ބަޔަކީ ކަނޑެވެ. ކަނޑުމަގުން ދަތުރުކުރުމަކީ ދިވެހިން ކުރިއެރުމަށް އޮތް މުހިއްމު މަގެވެ. މިމޭރުމުން ވަހަކަފުޅު ދެއްކެވީ ކަނޑުދަތުރުފަތުރުގެ ދާއިރާގައި ތަޖުރިބާކާރު ކެޕްޓަން އެސްޓީއޯގެ މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރު އަބްދުއްލާ ސައީދު އެވެ. 

ގައުމީ ޝިޕިން ކުންފުނި، އެމްއެސްއެސްގެ ފުރަތަމަ އެމްޑީ އަދި ކެޕްޓަން ސައީދު  ދުނިޔޭގެ ކަނޑު ދަތުރު ފަތުރުކުރާ މީހުންގެ ދުވަހުގެ މުނާސަބަތުގައި ދެއްވި ހާއްސަ މެސެޖަކީ ފަހަގަ ނުކޮށް ދޫކޮށްލެވެވަރުގެ މެސެޖެއް ނޫނެވެ. 

ދުނިޔޭގެ ގަވާއިދުތަކަށް އައި ބަދަލާ ގުޅިގެން ބޯޓުފަހަރުގައި އަންދާ ތެލުގެ ސާފުކަން ވެސް އިތުރުކުރެވިފައިވާކަމަށާއި އޭގެ ސަބަބުން ޖައްވަށް ދޫކުރާ ވިހަ ގޭހުގެ މިންވަރު މަދުކުރެވިފައިވާކަމަށް ކެޕްޓަން އަބްދުއްލާ ސައީދު ވިދާޅުވެއެވެ. 

ދުނިޔޭގެ ތިމާވެށީގެ ދުވަހާ ގުޅިގެން ކ. ހިންމަފުށީ ކައުންސިލުން އެ ރަށުގެ މުއައްސަސާތަކާއި ގުޅިގެން ހިންގި ރަށުތެރެ ސާފުކުރުމުގެ ޕްރޮގްރާމްގައި ހިންމަފުށީ އިންޖީނުގޭ މުވައްޒަފުން ވަނީ އަމަލީ ގޮތުން ބައިވެރިވެފައެވެ. 

ފެނަކައިގެ މެނޭޖްމަންޓާއި ކުންފުނީގެ އަގު ވައްޓާލަން ބައެއް ފަރާތްތަކުން ކުރާ މަސައްކަތް ހުއްޓާލުމަށް ފެނަކައިން އިލްތިމާސް ކުރެއެވެ.

ބައެއް ފަރާތް ތަކުން ކުރާ އެފަދަ ކަންކަން ހުއްޓާލުމަށް ފަހު، މުޖްތަމައަށް ފައިދާހުރި ބޭނުންތެރި މަސައްކަތްތަކެއް ކުރުމަށް ލިބިފައިވާ ވަގުތާއި ވަސީލަތްތައް ބޭނުން ކުރުމަށް ފެނަކައިން ނަސޭހަތްތެރި ވެއެވެ.

އެއްވެސް އަސްލެއް، އަސާސެއް ނެތި އެ ކުންފުނީގެ މެނޭޖްމަންޓާއި ކުންފުނީގެ އަގު ވައްޓާލައި، ނަން ކިލަނބު ކުރުމަށް ކުރާ ނާކާމިޔާބު މަސައްކަތް ހުއްޓާލުމަށް ފެނަކައިން އިލްތިމާސް ކުރެއެވެ. މިގޮތަށް ފެނަކައިން އިލްތިމާސްކުރީ އެ ކުންފުނިން އިއްޔެ ނެރުނު ނޫސް ބަޔާނެއްގައެވެ.

ތުލުސްދޫ އައު ހޮސްޕިޓަލް އަޅާ ސަރަހައްދު ސާފުކުރުން!

ތުލުސްދޫގައި އިމާރާތް ކުރަން ހަމަޖެހިފައިވާ އައު ހޮސްޕިޓަލަކީ އެ ރަށުގެ ރައްޔިތުންނަށް ބޭނުންވާނެ އެންމެ މުހިންމު އެއްތަނެވެ. މި ހޮސްޕިޓަލް އެޅުމަށް ހަމަޖެހިފައިވާ ބިން ސާފުކުރުމުގެ މަސައްކަތުގައި އެ  ރަށުގެ ސްޓެލްކޯގެ އިންޖީނުގޭގެ ސްޓާފުން އަމަލީގޮތުން ބައިވެރިވެ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދީފިއެވެ. އެ ގޮތުން ކުރި މަސައްކަތުގެ ތެރޭގައި ގަސްތަށް ކޮށައި ސާފުކުރުން ހިމެނެއެވެ.

ތުލުސްދޫގައި ކުޑަކުދިންގެ ހަވީރެއް ބޭއްވުން

މި އަދުގެ ކުޑަކުދިންނަކީ މާދަމާގެ ޒުވާނުންނެވެ. ކުޑަކުދިންނަށް ހިތްހަމަޖެހޭ އުފާވެރި މާހައުލެއް ގާއިމްކޮށް ދިނުމަކީ ކޮންމެ މަންމައަކާއި ބައްޕައެއްގެ އުއްމީދަކަށް ވާނެއެވެ. ތަފާތު ދުވަސްތައް އެކި ކުލައިގައި ފާހަގަކޮށްގެން ވެސް އެކުދިން ހެއްވާލައި މަޖާކޮށްލާނެ ވަގުތުކޮޅެއް ހޯދައިދީފި ނަމަ އެ ކުދިންގެ މައިންބަފައިންނަށް ހިނިތުންވުން ގެނުވާނެއެވެ.

މިގޮތުން ސްޓެލްކޯގެ ތުލުސްދޫ އިންޖީނުގޭ މުވައްޒަފުން ވަނީ އެ ރަށުގެ ކުދިން ޝައުގުވެރިކޮށް ގަޔާކުރުވާނެ އިވެންޓްތަކެއް ތައްޔާރުކޮށް ގެނެސްދީފައެވެ. ކުޑަކުދިންގެ ދުވަހާއި ދިމާކޮށް އެ ކުދިން ހެއްވާލާނެ މެސްކޮޓުތަކެއް ވެސް ވަނީ ދައްކާލާފައެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން އެ ކުދިންނަށް ހަދިޔާދީ ޕިކަޕްބުރު ތަކެއް ވެސް ވަނީ ބާއްވާފައެވެ. ސްޓެލްކޯ މުވައްޒަފުންގެ އިޖްތިމާއީ މިފަދަ ހަރަކާތް ތަކުން އަންގައިދެނީ އެ ކުންފުނި ރައްޔިތުންނާއި މެދު ދެކޭ ގާތްކަމާއި އެކުވެރިކަމެވެ.

ދިއްފުށީގައި ކުޑަކުދިންގެ ދުވަސް ފާހަގަ ކުރުން

ކުޑަކުދިންގެ ދުވަސްފާހަގަ ކުރުމުގެ ގޮތުން ދިއްފުށީ ކައުންސިލާއި، އެރަށު ސުކޫލާ، ހެލްތު ސެންޓަރުގެ އިތުރުން ދިއްފުށީ ސްޓެލްކޯ މުވައްޒަފުން ގުޅިގެން ވަނީ އެ ރަށުގައި ކުލަގަދަކޮށް ތަފާތު އިވެންޓުތަކާއި އެކީ ކުޑަކުދިންގެ ދުވަސް ފާހަގަކޮށްފައެވެ.

މި ދުވަސް ކުލަގަދަކޮށް ފާހަގަކުރުމަށްޓަކައި ސްޓެލްކޯގެ މުވައްޒަފުން ވަރުބަލިކަމެއް ނެތި ކަންކަން އިންތިޒާމުކުރިއެވެ. ކުޑަކުދިން ޝައުގުވެރިވާ ކަހަލަ ތަފާތު މަޖާ ކުޅިވަރުތައް އެދުވަހު ވަނީ ގެންގޮސްފައެވެ. އަދި ގިފްޓް ރެޕް ކޮށްފައިވާ ހަދިޔާތައް ވަނީ އެ ކުދިންނަށް ބަހާފައެވެ. 

ކަންމިހެން އޮތްއިރު އިހުލާސްތެރިކަމާ އުފަލާއެކު މަސައްކަތް ކުރަމުންގެންދާ މުވައްޒިފަކު އެތަނަކުން ގެއްލިގެން ދިއުމަކީ މިދެންނެވި ކުންފުނި އަދި ވިޔަފާރިތަކަށް ހިތި އަދި ފޮނި އިހުސާސްތަކެއް ކުރުވާނެ ވަގުތު ތަކެއްކަން ޔަގީނެވެ.

ހިތަދޫ ޕޯޓް ލިމިޓެޑް (އެޗްޕީއެލް) އަށްވެސް މި ފަހަރު މިވަނީ އެމުއައްސަސާގެ އެންމެ ވަފާތެރި އެއް މުވައްޒަފަކާ އަލްވަދާއު ކިޔުމުގެ ހިތި އަދި ފޮނި ތަޖުރިބާ ކުރަންޖެހިފައެވެ.

މެއިންޓެނަންސް އެސިސްޓެންޓެއްގެ ގޮތުގައި 11 އަހަރު ދުވަހު ޚިދުމަތް ކުރެއްވުމަށްފަހު އަބްދުالله ރަޝީދު ވަނީ ހިތަދޫ ޕޯޓް ލިމިޓެޑް (އެޗްޕީއެލް) އިން ރިޓަޔާ ކުރައްވާފައެވެ. އަބްދުالله  ފާހަގަކުރެވެނީ އޭނާގެ ޕްރޮފެޝަނަލްކަމާއި މަސައްކަތުގެ ވާޖިބަށް ސަމާލުކަން ދެއްވި ބޭފުޅެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ޓީމުގެ ކްރިޓިކަލް މެމްބަރެއްގެ ގޮތުގައި އަބްދުالله  މަޝްހޫރުވެފައި ވަނީ ކިތަންމެ ބޮޑު އަދި ކުޑަ ކަމެއް ނަމަވެސް ކޮންމެ މަސައްކަތެއް ވެސް އަދާކުރަން ތައްޔާރަށް ހުރި މީހެއްގެ ގޮތުގައެވެ.

ހިތަދޫ ޕޯޓް ލިމިޓެޑް (އެޗްޕީއެލް) އިން ހާމަކުރިގޮތުގައި އަބްދުالله  ރިޓަޔަރ ވުމުން އެ ކުންފުންޏަށް އޭނާ ކޮށްދެއްވާފައިވާ ހިދުމަތްތައް ވަރަށް ބޮޑަށް ގެއްލިގެން ދާނެއެވެ. ނަމަވެސް އަބްދުاللهގެ  މަސައްކަތުގެ ލެގަސީ އެޗްޕީއެލްގައި ދެމިއޮންނާނެއެވެ. އަދިހަމަ އެހެންމެ ރިޓަޔަރމަންޓަކީ އެމީހެއްގެ ކާމިޔާބީތައް ފާހަގަކުރާ ވަގުތެއް ކަމަށާއި،  އަބްދުالله އެޗްޕީއެލްއަށް ކެނޑިނޭޅި  ކޮއްދެވި ހިދުމަތަށް އެ ކުންފުނިން ހިފެހެއްޓުމެއްނެތި ޝުކުރު އަދާ ކުރާކަމަށެވެ. މޯލްޑިވްސް ޕޯޓް ލިމިޓެޑް  އަދި ހިތަދޫ ޕޯޓް ލިމިޓެޑް (އެޗްޕީއެލް) އިން އެދެނީ އަބްދުالله ރަޝީދުއަށް އުފާވެރި ފާގަތި މުސްތަގުބަލަކާއި އިތުރުކުރި އެރުމެވެ.

ސްޓެލްކޯގެ 25 ވަނަ އަހަރީ ދުވަހުގެ އެ ކުންފުނިން ތައާރަފްކުރި "އަވިކަތަ" ސްކީމަކީ އިއާދަކުރަނިވި ހަކަތަ އުފެއްދުމާއި ތިމާވެށި ހިމާޔަތް ކުރުމަށް ސަރުކާރުގެ ސިޔާސަތު ތަކާއި އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެ މަތިން ތައާރަފުކުރި ސްކީމެކެވެ. ހަރުކުރެވޭ ކޮންމެ 1 ކިލޯވޮޓްގެ ސޯލަރއަށް 180/60 ރުފިޔާގެ ކުލި ލިބޭނެއެވެ. ސޯލަރ ހަރުކުރުމަށްޓަކައި ހުރިހާ ހަރަދެއް ކުރާނީ ސްޓެލްކޯއިންނެވެ.

މިސްކީމުގައި ބައިވެރިވުމަށް ފުރިހަމަ ވާންޖެހޭ ޝަރުތުތަކުގެ ތެރޭގައި ގޭގެ ވެރިފަރާތުގެ ހުއްދަ އޮތުމާއި ފުރާޅުގައި މަދުވެގެން 100 އަކަފޫޓު ހުރުމާއި ފުރާޅަށް ފަސޭހައިން އަވި ލިބުމާއި ފުރާޅުގައި 150 ކިލޯގެ ބަރުދަން އުފުލޭނެ ވަރު ހުރުން ހިމެނެއެވެ.

ސްޓެލްކޯގެ "އަވިކަތަ" ސްކީމުން ދައްކުވައިދެނީ ސަރުކާރުގެ އިއާދަކުރަނިވި ހަކަތައިގެ ތަސައްވަރު ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކުރިއެރުވުމަށް އެ ކުންފުނިން ދޭ އަހައްމިއްޔަތެވެ. މި ފުރުސަތަކީ ސްޓެލްކޯއިން އިސްވެ ރައްޔިތުންނަށް ފެހި މުޖުތަމައެއް ބިނާކުރުމަށް އެ ކުންފުނިން އާއްމު ފަރުދުންނަށް ހުޅުވާލައިފައިވާ ދޮރެކެވެ.

ބައިނަލްއަގުވާމީ ގޮތުން ނިންމާ އެނިންމުމަކީ ރާއްޖޭގެ ސަރަހައްދުން ބައެއް މިސަރުކާރުން ދޫކޮށްލުން ކަމަށް ސިފަކޮށް ސަރުކާރުގެ ވާދަވެރިން ލާ ހަޅޭކަކީ ފުލެއް ބިތެއް މައްޗެއް ނެތް ހަޅޭކެއްކަން ކަށަވަރުވެއްޖެއެވެ. އިގުތިސާދީ ސަރަހައްދުގެ ފުށުއެރުން ހައްލު ކުރުމަށް ކުރީގެ ސަރުކާރުތަކުން އުޅެފައިވަނީ ރާއްޖެއާއި މޮރިޝަސްއާއި ދެމެދު ގެ ފުށުއެރުން ހަމަޔަށް ދެބައިކުރާށެވެ.

1982 ވަނަ އަހަރު ރާއްޖެ އާއި ޗާގޮސްގެ މެދުން ބަހާލަން އިނގިރޭސި ވިލާތާ އެކު އެއްބަސްވެފައިވާ ބައްދަލުވުމެއްގެ ޔައުމިއްޔާއެއް އެބައޮތެވެ. އެޔައުމިއްޔާގައި ސޮއި ކުރައްވާފައިވަނީ މުހައްމަދު ޝިހާބުއެވެ.

އިގްތިސާދީ ސަރަހައްދުގެ ފުށުއެރުން ދެގައުމަށް ހަމަޔަށް ބަހާލުމަށް ރައީސް ނަޝީދުގެ ވެރިކަމުގައި މޮރިޝަސްއާ އެކު އެއްބަސްވުމެއްގައި ރާއްޖޭން ސޮއިކޮށްފައި އެބައޮތެވެ. މިއެއްބަސްވުމުގައި ރާއްޖޭގެ ފަރާތުން ސޮއިކުރައްވާފައިވަނީ އޭރުގެ ފޮރިން މިނިސްޓަރ ޑރ. އަހުމަދު ޝަހީދެވެ. 

ފުށުއެރުން ހަމަޔަށް ބެހުމަށް ނިންމަފައިވާ ނިންމުން ބަދަލު ކުރުމުގެ ހިޔާލު އުފައްދާ އެގޮތަށް ވީހާވެސް ބޮޑުބައެއް ހޯދުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމަށް ފެންނަ ކަމަށް ނިންމީ ޑރ. ވަޙީދުގެ ބަގަވީ ސަރުކާރުގެ ކެބިނެޓްގެ ސަބް ކޮމެޓީއަކުންނެވެ. އެ ކޮމެޓީގައި އޭރުގެ ބަންޑާރަ ނައިބު އާޒިމާ ޝުކުރާއި އޭރުގެ ޑިފެންސް މިނިސްޓަރ ކާނަލް ނާޒިމް ހިމެނެއެވެ. އެ ސަބް ކޮމިޓީގެ އެ ނިންމުމާއި އެއްގޮތަށް އެދެވޭ މަސައްކަތެއް ޑރ. ވަހީދުގެ ބަގަވީ ސަރުކާރަކުން ނުކުރެއެވެ. ރައީސް ޔާމީނު ވެރިކަމުގައި ވެސް އެކަން އޮތީ އިހުމާލުކޮށްލާފައެވެ. 

ރައީސް ސޯލިހު ވެރިކަމަށް އިސްވެ ވަޑައިގަތީއްސުރެ ދޫނުދެއްވާ ހިފެހެއްޓެވީ ފުށުއަރާ ބައި ހަމަޔަށް ދެބައިކުރުމުގެ ބަދަލުގައި ވީހާވެސް ބޮޑުބައެއް ރާއްޖެއަށް ހޯދޭނެ ގޮތަކަށެވެ. މި ސަރުކާރުން އަބަދުހެން މަސައްކަތް ކުރީ އިގުތިސާދީ ސަރަހައްދުން ފުށުއަރާބައި ހަމަޔަށް ދެބައިނުކޮށް ޑރ. ވަހީދުގެ ބަގަވީ ސަރުކާރުން ކާނަލް ނާޒިމުމެން ވެސް ނިންމާފައި އޮތް ގޮތަށް ބޮޑުބައި ހޯދާށެވެ. ރާއްޖެއަށް ބޮޑުބައި ހޯދުމަށް ރާއްޖެއިން ވަކާލަތުކުރި ކުރުން ކާމިޔާބު ވެގެން އެދިޔައީ ރާއްޖެއަށް އެންމެ ފައިދާ ބޮޑު ގޮތަށެވެ. ރާއްޖޭގެ މަސްކަނޑު ރާއްޖޭގެ މަސްވެރިންނަށް ނުގެއްލޭ ގޮތަށެވެ.

ހަމަތެދެކެވެ. ވާދަވެރިން އެބުނާ ގޮތަށް މުޅި އެ ކަނޑު އެއީ ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދީ ސަރަހައްދު ގޮތުގައި ކަނޑައަޅާދޭނެ ކޯޓެއް މި އުޑުދަށަކު ނުހުންނާނެއެވެ. 

ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވެސް މިކަން ތަޖުރިބާ ކުރަން ޖެހުނީ މި ފަދައިންނެވެ. ކޮވިޑް-19ގެ ބަލިމަޑުކަމުގައި ދުނިޔެ ހުއްޓުމަކަށް އައިސް، އިގްތިސާދުތައް ހީނަރުވެ، މީހުންގެ އަތްމަތި ދަތިވެ، ގިނަގުނަ ގޮންޖެހުންތައް ދިގުލައި ދިޔުމާއެކު ދިރިއުޅުން ކޮޅަށް ޖަހާ މިނިވަންކަމާއެކު ކުރިން އުޅުނު ގޮތައް އުޅެވޭނެ ދުވަހަކަށް އިންސާނުން ތިބީ ކެތްމަދުވެފައެވެ. ކޮވިޑް- 19 ގެ ސަބަބުން ދެކުނު އޭޝިއާ އިން އެންމެ ބޮޑު އަސަރެއް ކުރާނީ ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދަށް ކަމަށް ވޯލްޑް ބޭންކުން އޭރުވެސް ބުނެފައިވެއެވެ.

ވޯލްޑް ބޭންކުން މިހެން ބުނެފައި ވަނީ އެ ބޭންކުން އެކުލަވާލި “ސައުތު އޭޝިޔާ އިކޮނޮމިކް ފޯކަސް: ސްޕްރިންގް 2020” ރިޕޯޓްގައެވެ. އެރިޕޯޓުގައިވާ ގޮތުން ދެކުނު އޭޝިއާ ސަރަހައްދުގެ ގައުމުތަކުގެ ތެރެއިން ކޮރޯނާ ވައިރަހުގެ ސަބަބުން ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދުގެ ކުރިއެރުން 13- އާއި 8- އާއި ދެމެދަށް ވެއްޓޭނެއެވެ. މިހެން ކަންތައް ދިމާވާނެ މައިގަނޑު ސަބަބެއް ކަމުގައި އެ ބޭންކުން ބުނީ ރާއްޖެއަކީ ޓޫރިޒަމަށް ބަރޯސާވާ ގައުމަކަށް ވުމުން ކޮވިޑް 19 އާ ގުޅިގެން އެ އިންޑަސްޓްރީ އެއްކޮށް ހުއްޓިފައި އޮތުމެވެ.

ދުނިޔޭގައި ފެތުރެމުންދިޔަ ކޮވިޑް-19 ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވެސް ފެތުރެމުންދާތީ، އެ ބަލި ފެތުރުން ކުޑަކުރުމަށްޓަކައި ޚާއްޞަ ފިޔަވަޅުތަކެއް އެޅުއްވުމަށް ރައީސުލްޖުމްހުރިއްޔާ ނިންމެވިއެވެ. މި ގޮތުން އަޅުއްވަން ނިންމެވި ފިޔަވަޅުތަކަކީ:-

1. 2020 މާރިޗު 19 ވަނަ ދުވަހުން ފެށިގެން 26 ވަނަ ދުވަހުގެ ނިޔަލަށް، ސަރުކާރު ބަންދު ކުރެއްވުން.

2. ސަރުކާރު ބަންދު ކުރި މުއްދަތުގައި، ތިރީގައި މިވާ ޚިދުމަތްތައް މެދުނުކެނޑި ރައްޔިތުންނަށް ލިބޭނެ އިންތިޒާމު ހަމަޖެހިފައިވާކަން، ދައުލަތުގެ ކަމާބެހޭ އިދާރާތަކުން ކަށަވަރު ކުރެއްވުން.

(ހ)  ޞިއްޙީ ޚިދުމަތްދޭ މަރުކަޒުތަކާއި ފާމަސީތަކުގެ ޚިދުމަތްތައް؛

(ށ)  ފެނާއި، ކަރަންޓާއި، ނަރުދަމާގެ ޚިދުމަތް؛

(ނ)  ބްރޯޑްކާސްޓިންގގެ ޚިދުމަތް؛

(ރ)  ފޯނާއި އިންޓަރނެޓުގެ ޚިދުމަތް؛

(ބ)  ބޭންކުތަކުން ދޭ ޚިދުމަތް؛

(ޅ)  ކައްކާ ގޭހާއި ފިޔުލްގެ ޚިދުމަތް؛

(ކ)  ވައިގެ ދަތުރުފަތުރުގެ ޚިދުމަތްތަކާއި ވިޔަފާރި ބަނދަރުތަކުގެ ޚިދުމަތް؛

(އ)  ކަސްޓަމްސްއާއި އިމިގްރޭޝަނާއި އޭވިއޭޝަން ކޮމާންޑުގެ ޚިދުމަތް؛

(ވ)  ސިފައިންނާއި ފުލުހުންގެ ޚިދުމަތް؛

(މ)  ފަޔަރ އެންޑް ރެސްކިއުގެ ޚިދުމަތް؛

(ފ)  ޢަދުލު އިންސާފު ޤާއިމުކުރުމުގެ ބާރުގެ ޚިދުމަތާއި ކޯޓުތަކުގެ ޚިދުމަތް؛

(ދ)  ޚާރިޖީ ގުޅުންތަކާބެހޭ ޚިދުމަތް؛

(ތ)  އިޖުތިމާޢީ ރައްކައުތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމުގެ ޚިދުމަތް؛

(ލ)  ދައުލަތުގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައި ބައިތިއްބައިގެން މީހުންނާއި ކުދިން ބަލަހައްޓާ މަރުކަޒުތަކުން ދޭ ޚިދުމަތް؛

(ގ)  ޖަލުތަކުގެ ޚިދުމަތް؛  

(ޏ)  ރަށް ކުނިކަހައި ބެލެހެއްޓުމުގެ ޚިދުމަތާއި، ކުނިނަގައި އުކައިލުމުގެ ޚިދުމަތް؛

(ސ) މޫސުމާބެހޭ ޚިދުމަތް.

3. ބަޔާންވެ ދިޔަ ޚިދުމަތްތައް ދިނުމުގެ އިންތިޒާމު ހަމަޖެއްސެވުމަށްޓަކައި ދައުލަތުގެ އިދާރާއަކުން ކޮންމެހެން މަސައްކަތަށް ނެރުއްވި މުވައްޒަފުންނާއި، ޤާނޫނު ނަންބަރު 2012/7 (ޢާންމު ޞިއްޙަތު ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ޤާނޫނު) ގެ 33 ވަނަ މާއްދާގެދަށުން 2020 މާރިޗު 12 ވަނަ ދުވަހު އިޢުލާނު ކުރައްވައިފައިވާ "ޢާންމު ޞިއްޙަތުގެ ކުއްލި ނުރައްކަލުގެ ޙާލަތު" ގައި، ޑިރެކްޓަރ ޖެނެރަލް އޮފް ޕަބްލިކް ހެލްތް ކަނޑައަޅުއްވާ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުއްވުމަށްޓަކައި ދައުލަތުގެ އިދާރާތަކުން ކުރަންޖެހޭ ކަންތައްތައް ކުރުމަށް މަސައްކަތަށް ނެރުއްވި މުވައްޒަފުން ފިޔަވައި އެހެން މުވައްޒަފުން މަސައްކަތަށް ނުނެރުއްވުން.

4. ސަރުކާރު ބަންދު ކުރެއްވި މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި ދައުލަތުގެ އިދާރާއަކުން ކޮންމެހެން ދޭންޖެހޭ ޚިދުމަތެއް ދިނުމަށްޓަކައި، އެ އިދާރާއެއްގެ އެންމެ އިސްވެރިއަކު ކަނޑައަޅުއްވި ގޮތެއްގެ މަތިން އެ އިދާރާއަކުން ކުރަންޖެހުނު މަސައްކަތްތައް ކުރެއްވުން.

5. ސަރުކާރު ބަންދު ކުރެއްވުމުގެ އެންމެ ބޮޑު ބޭނުމަކީ ކޮވިޑް-19 ކޮންޓްރޯލް ކުރުން ކަމަށްވާތީ، އިޖުތިމާޢީ ގައިދުރުކަން (ސޯޝަލް ޑިސްޓެންސިންގ) ތަންފީޒު ކުރުމުގެ ގޮތުން،  ސަރުކާރުގެ އިދާރާތަކުގެ މުވައްޒަފުން ޟަރޫރީ ބޭނުމެއްގައި މެނުވީ ގެއިން ބޭރަށް ނުކުމެ ނޫޅުން ހިމެނެއެވެ.

ކޮވިޑް 19 އާ ގުޅިގެން ރާއްޖޭގެ އިގްތިސޯދު ހީނަރުވުމާއި ގުޅިގެން އާންމު ވިޔަފާރިތައް ނުހުއްޓި ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށްޓަކައި ރިލީފް ޕެކޭޖުތަކެއް ސަރުކާރުން ތައާރަފު ކުރިއެވެ. ވަޒީފާ ގެއްލުނު ފަރާތްތަކަށް ހާއްސަ އެހީ ފޯރުކޮށްދީ މުޖުތަމަޢު ހިނިތުންކޮށްލިއެވެ. މަސައްކަތްތެރިންނަށް ކުރިމަތިވާ ދަތިތަކުން އަރައިގަތުމަށް ދިވެހިރާއްޖެ އަށް އެހީތެރިވުމަށްޓަކައި ހިންގުމަށް ހަމަޖެހިފައިވާ 'ކޮވިޑް-19 އިމަޖެންސީ އިންކަމް ސަޕޯޓް ޕްރޮޖެކްޓް' ވާލްޑް ބޭންކުގެ ޑިރެކްޓަރުންގެ ބޯޑުން ފާސްކުރުމާއި އެކު ކުރިމަގުގައި ދިމާވެދާނެ ކުއްލި ހާލަތަކަށް ތައްޔާރުވުމަށްޓަކައި މި މަޝްރޫއުގެ ދަށުން ރާއްޖޭގެ އިޖުތިމާޢީ ރައްކާތެރިކަމުގެ ޕްރޮގްރާމްތައް ވެސް ވަރުގަދަ ކުރެވިގެން ދިޔައެވެ. ބަލިމަޑުކަމުން ހަގީގަތުގައި އަރައިގަނެވި ހިންދަމާ ނުލެވުނު ނަމަވެސް ތަރައްގީގެ މަސައްކަތްތައް ހުއްޓުމެއްނެތި ގެންދިވީ ކުރިއަށެވެ. އަދިވެސް ދަނީ ކުރިއަށެވެ.

ކޮވިޑް19އާއި ގުޅިގެން އެންމެ ފަހުން ބަންދުކުރެވި އެންމެ ކުރިން ހުޅުވުނު ބޯޑަރަކީ ރާއްޖޭގެ ބޯޑަރެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ދިވެހިރާއްޖެ އިން 2023 ވަނަ އަހަރުގެ ފުރަތަމަ ތިން މަހު 172،536 ފަތުރުވެރިންނަށް މަރުހަބާ ކިޔައިފިއެވެ. ޓްރޭޑިން އިކޮނޮމިކްސް ގްލޯބަލް މެކްރޯ މޮޑެލްސް އަދި އެނަލިސްޓުން ލަފާކުރާ ގޮތުގައި 2023 ވަނަ އަހަރު ނިމޭއިރު ރާއްޖޭގެ ޖީޑީޕީ 5.83 ބިލިއަން ޑޮލަރަށް އަރާނެއެވެ.

މި ބުރުގައި ޖެޓިންގ މެޝިން ފޮނުވަނީ ހަތަރު ރަށަކަށެވެ. ޖެޓިންގ މެޝީން ފޮނުވާ ރަށްރަށަކީ އއ. ރަސްދޫ އާއި އއ. އުކުޅަސް އާއި އދ. ހަންޏާމީދޫ އާއި އދ. އޮމަދޫއެވެ.

މި ރަށްރަށަން ޖެޓިން މެޝިން ލިބުމުން އެ ރަށްރަށުގެ ނަރުދަމާ ނިޒާމު ބެދިގެންޖެހޭ މައްސަލަތައް އަވަސްގޮތެއްގައި ހައްލު ކުރެވި ނަރުދަމާ ސާފު ކުރުމަށް ފަސޭހަވެގެންދާނެއެވެ. 

އިނޖީނޭރުކަމަށާއި އިލެކްޓްރިޝަން ކަމަށާއި ޓެކްނީޝަނުންގެ ގޮތުގައި އިންޖީނުގޭގައި މަސައްކަތް ކުރުމަށް ކުރިމަތިލައިގެން ސްޓެލްކޯގެ ވަޒީފާއަށް ވަންނަ ކަނބަލުންނަށް އިތުރު އެލަވަންސެއް ތައާރަފް ކުރުމުގެ ވިސްނުން އޮތްކަމަށް ޝަރީފް ވިދާޅުވިއެވެ. ބޭނުމަކީ ސްޓެލްކޯގެ ހުރިހާ ދާއިރާއެއްގައި އަންހެނުންނަށް މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ފަހިވެފައިއޮތުން ކަމަށް ވެސް ޝަރީފް ވިދާޅުވިއެވެ. 

ޝަރީފް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ސްޓެލްކޯއަކީ މިވަގުތު "މޭލް ޑޮމިނެންޓް" މުއައްސަސާއެކެވެ. ސްޓެލްކޯގައި މަސައްކަތްކުރާ 1500އަށް ވުރެ ގިނަ މުއައްޒަފުން ތިބިއިރު އަންހެނުންގެ ނިސްބަތަކީ ވިއްސަކަށް ޕަސެންޓެވެ. ސްޓެލްކޯގައި އަންހެން މުއައްޒަފުން އެންމެ ގިނައީ މާލޭގައި ކަމަށާއި އަތޮޅު ތެރޭގައި އަންހެން މުއައްޒަފުން ވަރަށް މަދުކަމަށް ޝަރީފް ފާހަގަ ކުރެއްވިއެވެ. ސްޓެލްކޯގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ އަންހެން މުއައްޒަފުން މަދުވުމުގެ މައްސަލަ ހައްލުކޮށް ހަމަހަމަ ފުރުސަތު ހޯދާދިނުމަށް މަސައްކަތް ކުރައްވާނެ ކަމަށް ޝަރީފް ވިދާޅުވިއެވެ.

އެއްބަސްވުމުގައި އައްޑޫ އިންޓަނޭޝަނަލް އެއާޕޯޓް (އޭއައިއޭ)ގެ ފަރާތުން ސޮއި ކުރެއްވީ މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރު ގައިސް ނަސީރުއެވެެ. މަސައްކަތާއި ހަވާލުވި އިންޑިއާ ކުންފުނި ރެނާޓަސްގެ ފަރާތުން ސޮއި ކުރެއްވީ ޗެއާމަން ސިލްވަ ސެންދްރަމްއެވެ.

އިންޑިއާގެ އެގްޒިމް ބޭންކުގެ 800 މިލިއަން ޑޮލަރުގެ ލައިން އޮފް ކްރެޑިޓްގެ ދަށުން ހިންގާ މަޝްރޫއެކެވެ. ގަން އެއާޕޯޓަށް 17 މިލިއަން ޑޮލަރު ހޭދަވާނެ ކަމަށް އަންދާޒާ ކުރެވެއެވެ. ގަން އިންޓަނޭޝަނަލް އެއާޕޯޓް ތަރައްގީ ކުރަން ނިންމާފައި ވަނީ އަހަރަކު 1.5 މިލިއަން ފަސިންޖަރުންނަށް ހިދުމަތްދެވޭ ގޮތަށެވެ.

މި ސޮއި ކުރި އެއްބަސް ވުމުގެ ދަށުން ހިންގާ ގަން އިންޓަރނޭޝަނަލް އެއާޕޯޓްގެ ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުގައި ޒަމާނީ ފެންވަރަށް ޓާމިނަލް ތަރައްގީކޮށް އިތުރަށް ބޮޑުކޮށް ޑިއުޓީ ފްރީ ފިހާރަތަކާއި ރެސްޓޯރެންޓުތަކާއި ލައުންޖުތައް ގާއިމު ކުރުން ހިމެނެއެވެ. މުޅިން އައު ކޮންޓްރޯލް ޓަވަރަކާއި ފަޔަ ސްޓޭޝަނެއް ވެސް ބިނާކުރެވިގެންދާނެއެވެ. ގަން އެއާރޕޯޓުގައި ކޯލްޑް ސްޓޯރޭޖަކާއެކީ ކާގޯ ވަސީލަތްތައް ތަރައްގީކޮށް މަގުތައް ހަދައި ޕާކިންއާއި އެއާޕޯޓަށް ބޭނުންވާ އެހެނިހެން ވަސީލަތްތައް ފުރިހަމަ ކުރާނެއެވެ.

އަނެއްކޮޅުން ސްޓެލްކޯއިން ހިދުމަތްދޭ ރަށްރަށުގައި މަސައްކަތް ކުރާ ހުރިހާ ސްޓޭޝަން މެނޭޖަރުންނަކީ ވެސް ސެޓިފައިޑް ސްޓޭޝަން މެނޭޖަރުންނަށް މި އަހަރުތެރޭގައި ހެދުމަށް ސްޓެލްކޯއިން ވަނީ ކަނޑައަޅާފައެވެ. 

ސްޓެލްކޯއާއި ޕޮލިޓެކްނިކް ގުޅިގެން މީހުން ތަމްރީން ކުރުމަށް އެއްބަސްވެ ސޮއިކުރުމަށް ބޭއްވި ރަސްމިއްޔާތުގައި އެމްޑީ ޝަރީފް އިތުރަށް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި މިވެވުނު އެއްބަސް ވުމުގެ ދަށުން ސްޓެލްކޯގައި މަސައްކަތްކުރާ ހުރިހާ ޓެކްނީޝަނުންނަކީ ސެޓިފައިޑް ބަޔަކަށް ވެގެން ދާނެއެވެ. ސްޓެލްކޯގައި 729 އެއްހާ ޓެކްނީޝަނުން މަސައްކަތް ކުރަމުން ގެންދެއެވެ.

މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރ އަހުމަދު ޝަރީފްގެ ޓާގެޓަކީ ބޭސިކް ސެޓްފިކެޓެއް ލިބިފައިނުވާ ހުރިހާ ޓެކްނީޝަނުން މިއަހަރު ނިމުމުގެ ކުރީން ފުރިހަމަ ސެޓިފައިޑް ޓެކްނީޝަނުންނަށް ހެދުމެވެ. ޓާގެޓަށް ވާސިލު ވެވޭނެ ކަމަށާއި މިއަދު ސޮއި ކުރި އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން ހިންގާ ތަމްރީން ކޯސްތަކުން މުވައްޒަފުންނަކީ އިލެކްޓްރިކަލީ ސެޓިފައިޑް ބަޔަކަށް ވެގެންދާނެ ކަމަށް ޝަރީފް ވިދާޅުވެއެވެ.

ސްޓެލްކޯއާއި ޕޮލިޓެކްނިކް ގުޅިގެން މީހުން ތަމްރީން ކުރުމަށް ވީ އެއްބަސްމުގެ ދަށުން ތަމްރީނު ކުރާ މުއައްޒަފުންނަށް ރާއްޖޭގެ އެމްކިއުއޭ ގަބޫލުކުރާ ސެޓްފިކެޓެއް ލިބިގެންދާނެއެވެ. އެއީ ސެޓްފިކެޓް ލެވަލް ތިނެއްގެ ސެޓްފިކެޓެކެވެ.

2004 ގެ ސްނާމީގެ އަމިއްލަފުޅު ތަޖުރިބާ ރައީސް ސާލިހު އާއްމު ތަނެއްގައި ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ހިއްސާ ކުރެއްވީ މ. ކޮޅުފުށީގައި މިއަދު ކީރިތި ކުރައްވަމުންނެވެ.

ސްނާމީ ކާރިސާގައި އެންމެ ބޮޑަށް ގެއްލުންވި އެއްރަށް ކަމުގައިވާ މ. ކޮޅުފުށީގައި ފާހަގަ ކުރަމުންދާ ގައުމީ އެއްބައިވަންތަ ކަމުގެ ދުވަހުގެ ރަސްމީ ޖަލްސާގައި ރައީސް އެ ދުވަހު ކުރެއްވި ތަޖުރިބާ ހިއްސާކުރެއްވީ ވަރަށް ކުރުކޮށް އެހެނަސް އަސަރާއެކުގައެވެ.

”އަޅުގަނޑުގެ އަންހެނުންނާއި ދެ ކުދިންނާއި، މުޅި އާއިލާ އެކީ ތިބީ ރަށުގައި (ހިންނަވަރުގައި). އަޅުގަނޑުގެ ދޮށީ ދަރިފުޅު 9 އަހަރުގެ ޒާރާ... އިނީ ގޭކުރިމަތީގައި އިން ގަހެއްގައި. 7 އަހަރުގެ ފިރިހެން ދަރިފުޅު އިނީ ފާރެއް މަތީގައި. މުޅި އާއިލާ ރަށުގައި. އަޅުގަނޑު ހިތުން އެ ދުވަހު ކޮޅުފުއްޓަށް ވީގޮތަކީ އަޅުގަނޑު ދުށް މަންޒަރަށްވުރެ މާ ހިތާމަވެރި ދުވަހެއް. މާ ބިރުވެރި ދުވަހެއް." ކީރިތި ކުރައްވަމުން ރައީސް ވިދާޅުވިއެވެ.

އެވަގުތު ރައީސްގެއާއިލާ ހިންނަވަރުގައި:ދަރިކަނބަލުން (ފާރުބުރިމަތީގައ)، އަނބިކަނބަލުން (ގޯތިތެރޭ ލޮނުގަނޑުތެރޭގައި)

ލޮނުގަނޑު ރަށު ތެރެއަށް އަރައިގެން އައިސް، ގޭތެރެއަށް ވަދެ، އެ ރާޅު ފާބައިގެން ދިޔައިރުގައި މުޅި ރަށް ދޮވެލައިގެން އެ ދިޔަ ގޮތް އެއީ އެ ދުވަހު އެ ތަނުގައި ހުރި މީހަކަށް ނޫނިއްޔާ އިހުސާސް ކުރެވޭނެ ކަމެެއް ނޫނެވެ.

ރައީސް ގަބޫލުފުޅު ކުރައްވާ ގޮތުގައި އާންމުންގެ މެދުގައި ސުލްހަވެރިކަމާއި އެއްބައިވަންތަކަން ގާއިމު ކުރެވޭނީ ރައްޔިތުންނަށް ހިދުމަތްތައް ދިނުމުގައި ތަފާތު ކުރުން ނައްތާލައިގެންނެވެ. ހަމަހަމަކަމާއި އެކު ހިދުމަތްތައް ފޯރުކޮށް ދީގެންނެވެ. އެހެން ނޫނީ ސުލްހަ މަސަލަސްކަން ގާއިމު ނުކުރެވޭނެ ކަމަށް ރައީސް ވިދާޅުވިއެވެ.

ރައީސް ވެރިކަމާ ހަވާލުވެ ވަޑައިގަތުމަށް ފަހު އެންމެ ފުރަތަމަ ވެސް މަސައްކަތް ކުރެއްވީ މުޖްތަމައުގައި ސުލްހަވެރިކަން ގާއިމުކުރެއްވުމަށާއި ދިވެހިން އެއްބައިވަންތަ ކުރެއްވުމަށެވެ. އެ މަނިކުފާނު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ވެރިކަމުގައި ހޭދަކުރެއްވި ކޮންމެ ދުވަހަކީ ވެސް އެއްބައިވަންތަކަން ގާއިމު ކުރެއްވުމަށް މަސައްކަތްޕުޅު ކުރެއްވި ދުވަހެކެވެ. އަސާސީ ހިދުމަތްތައް ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ފެއްޓެވި ކޮންމެ މަޝްރޫއެއްގެ އަމާޒަކީ، ވަކި ރަށެއް ތަފާތު ނުކޮށް ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ރައްޔިތުންނަށް އެ ހިދުމަތެއް ފޯރުކޮށްދެއްވުން ކަމުގައި ރައީސް ވިދާޅުވިއެވެ.

ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުން އަސާސީ ހިދުމަތް ތަކުން މަހުރޫމްވެފައި ތިބޭތާ އެތައް އަހަރެއް ވެފައިވާތީ މި ސަރުކާރުން މަސައްކަތް ކުރަމުން އަންނަނީ އެ ހިދުމަތްތައް އެންމެ ފުރިހަމައަށް ގާއިމުކޮށް ދިނުމަށް ކަމަށް ރައީސް ވިދާޅުވިއެވެ.

ހައުސިންގ މިނިސްޓްރީގެ ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރ އަކުރަމު ކަމާލުއްދީނާ ވާދަ ކުރެއްވީ، ހެލްތު މިނިސްޓްރީގެ ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރ އަހުމަދު އާދިލް އާއި ހެރިޓޭޖު މިނިސްޓްރީގެ ސީނިއާ ޕޮލިސީ ޑިރެކްޓަރު އަހްމަދު ހާޝިމް (ޓިންޓިން)އެވެ.

އަކްރަމަށް ލިބިވަޑައިގަތީ 2988 ވޯޓެވެ. އެއީ ޖުމްލަ ވޯޓުގެ %71 އެވެ. އާދިލު 850 ވޯޓު ހޯއްދަވައިގެން %20 ހޯއްދަވާފައި ވާއިރު ހާޝިމަށް ލިބިވަޑައިގަތީ 291 ވޯޓެވެ. އެއީ ޖުމްލަ ވޯޓުގެ އެންމެ %7 އެވެ.

ލިބިވަޑައިގެން ކާމިޔާބީއާއި އެކު އަކްރަމް ވިދާޅުވީ މުސްތަގުބަލްގައި މަސައްކަތް ކުރައްވާނީ އެ ޕްރޮވިންސްގެ ރައްޔިތުންނާއި މެމްބަރުންނާއި އެންމެ ގާތުން ކަމަށެވެ. ހަމަ އެ އާއި އެކު އަކްރަމް ވޯޓްދިން ހުރިހާ މެމްބަރުންނަށް ޝުކުރު އަދާކުރެއްވިއެވެ.
އިންތިހާބު އަކްރަމް ކާމިޔާބު ކުރެއްވުމުން ޕާޓީގެ މަޖިލިސް މެމްބަރުންނާއި އާންމު މެމްބަރުން ގެންދަނީ އަކްރަމަށް ހޫނު މަރުހަބާއެއް ދަންނަވަމުންނެވެ.

ސްޓެލްކޯގެ މެނޭޖިންގ އަހުމަދު ޝަރީފާއި ޖަޕާނު އެމްބެސެޑަރ މިިޑޯރީގެ މި ބައްދަލު ކުރެއްވުމަކީ ކަރަންޓްގެ ހިދުމަތް ދިނުމާ ގުޅޭގޮތުން މަޝްވަރާ ކުރެއްވުމަށް ބޭއްވެވި ބައްދަލު ކުރެއް ވުމެކެވެ.  

ކަރަންޓް ހިދުމަތް ފޯރުކޮށްދިނުމުގައި ދިމާވާ ދަތިތަކާއި ގުޅޭގޮތުން ބޭއްވެވި މި ބައްދަލުކުރެއްވުމުގައި ރާއްޖޭގައި ކަރަންޓް ހިދުމަތް އިތުރަށް ހަރުދަނާކޮށް ޖަޕާނާއި ގުޅިގެން ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި އެކަން ކުރުމަށް ކުރެވޭނެ މަސައްކަތްތަކާއި ގުޅޭގޮތުން މަޝްވަރާ ކުރެއްވިއެވެ. 

މުޅި ދުނިޔޭން  އެންމެ މެހެމާންދާރީ ރަގަޅު ގައުމުތަކުގެ އެންމެ ކުރިއަށް ދިވެހިރާއްޖެ އަރައިފިއެވެ. ދުނިޔޭގެ އެންމެ މަޝްހޫރު ނިއުސ އެޖެންސީ ސީއެންއެން ގެ ”ދި ވޯލްޑްސް މޯސްޓް ވެލްކަމިންގ ކަންޓްރީސް އޮފް 2022” ގެ އެއްވަނައިގައި https://mbr.mv/Maldives ރާއްޖެ ހިމެނުނީ ގިނަ ކަންތައްތަކަކަށް ބަލައިގެންނެވެ. އެތެރެވުމުގެ ވިސާ ފްރީ ކިތައް ގައުމަކަށްތޯއާއި، އޮންއެރައިވަލް ވިސާއާއި، ދަތުރުކުރާ ފަތުރުވެރިންގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަން ކަށަވަރުވާ މިންވަރު ފަދަ މުހިންމު ގިނަ ކަންކަން ރާއްޖެއަށް ލިބުމުގައި ހިމެނިފައި ވެއެވެ. ރާއްޖެ މިވަނީ ދުނިޔޭގައި ދަތުރުކުރުމަށް އެންމެ ފަހި އަދި ރައްކާތެރި މަންޒިލުގެ 1 ވަނައިގައެވެ.

މެލޭޝިއާ ފަދަ ފަދަ ގައުމުތައް ލިސްޓުގެ 4 ވަނައިގައި އޮތް އިރު ބޫޓާން ހިމެނެނީ އެންމެ ކުޑަކޮށް ހުޅުވިފައިވާ ގައުމުތަކުގެ ލިސްޓުގައެވެ. ފަތުރުވެރިންނަށް ދަތުރުކުރަން އެންމެ އުނދަގޫ އުމުތަކުގެ ލިސްޓުގައި ހިމެނެނީ ނޯތު ކޮރެއާ، ތުރުކިމިނިސްތާން އަދި އަފްގާނިސްތާނެވެ. އެހެނަސް ރާއްޖެއަކީ ފަތުރުވެރިންނަށް މަރުހަބާ ކިޔާ މެހެމާންދާރީގައި ނަމޫނާ ގައުމެކެވެ. ދިވެހިންގެ މެހެމާންދާރީ ފެނި ރާއްޖެއަށް އެއް ފަހަރަށްވުރެ ގިނަ ފަހަރު އަންނަ ފަތުރުވެރިންގެ އަދަދު އެހާމެ ގިނައެވެ.

ކޯވިޑް19 އަށްފަހު 2020 ވަނަ އަހަރުގެ ޖުލައިމަހު ރާއްޖޭގެ ބޯޑަރު އަލުން ފަތުރުވެރިންނަށް ހުޅުވާލުމާއިއެކު ރާއްޖެއަށް ގިނަ އަދަދެއްގެ ފަތުރުވެރިން ދަނީ އަންނަމުންނެވެ. މިހާތަނަށް ރާއްޖެއަށް 1.53 މިލިޔަން ފަތުރުވެރިން ރާއްޖެއަށް ޒިޔާރަތް ކޮށްފައިވެއެވެ.

ރައީސް ސާލިހުގެ ވެރިކަމުގައި ރާއްޖެއިން ޖެހިޖެހިގެން 3 ފަހަރު ވަނީ ފަތުރުވެރިކަމުގެ އެންމެ ޝަރަފްވެރި ”ވޯލްޑްސް ލީޑިންގ ޑެސްޓިނޭޝަން“ އެވޯޑް ހާސިލްކޮށްފައެވެ.

ރާއްޖޭގެ ތާރީހުގައި ފަތުރުވެރިކަމަށް މިވަރު ބޮޑު ޝަރަފެއް މީގެ ކުރިއަކުން ލިބިފައެއް ނުވެއެވެ. ރައީސް ސާލިހުގެ ހެޔޮވެރިކަމުގައި ރާއްޖެއަށް ކުރިއެރުންތައް ލިބެމުން މި ދަނީ އެއް ރޮނގަކުން ދެ ރޮނގަކުން ނޫނެވެ.

ކިޔަވާ ކުދިން މަސައްކަތުގެ ވެއްޓަށް އަހުލުވެރި ކުރުމަކީ ސްޓެލްކޯއިން ހާއްސަ އިސްކަމެއް ދޭކަމެކެވެ. މަސައްކަތުގެ އަހުލާގު އަށަގެންފައިވާ މުޖުތަމައެއް ބިނާ ކުރުމަށް ކެނޑިނޭޅި ސްޓެެލްކޯއިން މަސައްކަތް ކުރެއެވެ. ސްޓެލްކޯއަކީ ރާއްޖޭގައި އެންމެ ގިނަ ދުވަހު މުއައްޒަފުން ވަޒީފާގައި ދެމިތިބޭ އެއް ކުންފުންޏެވެ. އަނެއްކޮޅުން ސްޓެލްކޯއަކީ މަސައްކަތް ކުރާވެށީގެ ރައްކާތެރިކަމާއި އިތުބާރު ދެމެހެއްޓުމުގައި ނަމޫނާ އެއް ކުންފުންޏެވެ. 

ސްޓެލްކޯ ފަދަ ރޭވުންތެރި ހިންގުންތެރި ކުންފުންޏެއްގެ މަސައްކަތް ހިނގާގޮތް ކިޔަވާ ކުދިންނަށް ފެނި ތަޖުރިބާ ކުރެވުމަކީ އެ ކުދިންގެ ސިނކުނޑިތައް ހުޅުވިގެން ދާނެ ކަމެކެވެ. މަސައްކަތުގެ ވައްޓަފާޅި އެނގިގެން ދާނެ ކަމެކެވެ.

މަސައްކަތުގެ މާހައުލުގައި ރައްކާތެރި ކަމުގެ މުހިންމުކަން ކުދިންނަށް އިހުސާސް ކުރެވޭނެ ކަމެކެވެ. އަމިއްލަ ނަފްސާއި އެނޫން މީހުނާއި މާހައުލުގެ ސަލާމަތާ ރައްކާތެރިކަމަކީ އެންމެ ފުރަތަމަ ކަންތައްކަން ކޮންމެ ކުއްޖަކަށްވެސް ވަޒަން ކުރެވިގެން ދާނެކަމެކެވެ.

އެންމެ ކުދިކުދި ކަންކަމުން ފެށިގެން އެންމެ ބޮޑެތި ކަންކަމާއި ހަމައަށް ސްޓެލްކޯ ފަދަ ކުންފުންޏެއް ހިނގާ ގޮތް ދަރިވަރުންނަށް އެނގި ފެނި ދިއުމަކީ ކުއްޖަކު ކިޔަވާ ނިމިގެން ދިރިއުޅުމުގެ މައިދާނަށް ނިކުތުމަށް ދިއްލާލެވޭ އަލި ގަދަ ބޮތްކެކެވެ. ސްކޫލު ވެއްޓާއި ގޭތެރެއާއި އާއްމު ތަންތާ ކުދިން އުޅޭ އިރު ކަރަންޓާ މެދު ރައްކާތެރި ވުމަށާއި ސަމާލުވެ ހަކަތަ އިސްރާފު ނުކުރުމަށް ހޭލުންތެރި ދަރިވަރުން ތަކެއް އުފެދުމަކީ ވަކީން ބޮޑު މަންފާއެކެވެ.

ހުޅުމާލޭ ހުރަވީ ސުކޫލްގެ 231 ދަރިވަރަކު އާދީއްތަ ދުވަހު ޒިޔާރަތްކޮށް މައުލޫމާތު ހޯދި ހޯދުމަކީ އެކުދިންގެ މުސްތަގުބަލަށް ކުރިއަށް އެޅި ހެޔޮ ފިޔަވަޅެކެވެ. ހުރަވީ ދަރިވަރުން  ސްޓެލްކޯ ހެޑް އޮފީހަށް ކުރި ޒިޔާރަތުގައި އެ ކުންފުނީގެ މަސައްކަތްތައް ކުރިއަށް ދާގޮތް ގާތުން ދެކެފިއެވެ. މާލޭ އިންޖީނުގެ ދެކިލުމަކީ އެ ކުދިން ކުރި އާދަޔާ ހިލާފު ތަޖުރިބާއެކެވެ.

ސްޓެލްކޯ މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރ އަހުމަދު ޝަރީފު ސްޓެލްކޯ ހިންގެވުމުގައި ވެސް ރަނގަޅު މުޖުތަމައެއް ބިނާކުރުމަށް ހާއްސަ ސަމާލުކަމެއް ދެއްވައެވެ. ސްޓެލްކޯއަކީ ހަމައެކަނި ކަރަންޓް ހިދުމަތްދޭ ކުންފުންޏެއްގެ ގޮތުގައި އޮތް އޮތުމަށް އިންގިލާބީ ހެޔޮ ބަދަލުތަކެއް ގެނެސް ދެއްވުމުގައި އެ އުޅުއްވަނީ އަވަދި ނެތިއެވެ. ރައީސް ސާލިހުގެ ހެޔޮވެރިކަމުގެ ހަމަހަމަ ސިޔާސަތު ތަންފީޒު ކުރެއްވުމުގައި ރެއެއް ދުވާލެއް ޝަރީފް ނުބައްލަވައެވެ.

މުއައްޒަފުންނާއި ކަސްޓަމަރުންގެ މަސައްކަތުގެ ރޭޓް މަތިކޮށް އުފެއްދުންތެރި މުޖުތަމައެއް ބިނާ ކުރެވޭނީ އުޅޭ މާހައުލަކީ ހިތްހަމަ ޖެހޭ އުފާވެރި މާހައުލެއް ކަމުގައި ވެގެންކަން އެސްޓީއޯ ނިކަން ރަނގަޅަށް ދަނެއެވެ. އެހެން ކަމުން ހިނގަމުންދާ ވޯލްޑް ކަޕްގެ ފޯރި އިތުރުކޮށް ރޫހު އުފެއްދުމުގައި އެސްޓީއޯގެ ބައިވެރިވުން ވަރަށް ބޮޑެވެ.

ފީފާ ވޯލްޑްކަޕް ގަތަރު 2020 އަކީ ރާއްޖޭގައި ފުޓްބޯޅައިގެ ޖޯޝް ހުރި ގިނަ ބަޔަކު ހިތް ހަމަޖެހިލައިގެން ތިބެ ބަލާލެވޭނެ މުބާރާތަކަށް ހެދުމަށް އެސްޓީއޯއިން ވަރަށް ބޮޑު އިސްކަމެއް ދެއެވެ. ވޯލްޑްކަޕް މެޗްތައް ބޮޑު އިސްކްރީނުން ބަލާލުމަށް އެސްޓީއޯ އިން ދެމުން ގެންދަނީ އާދަޔާ ހިލާފު ބޮޑު އެހީތެރި ކަމެވެ. ކަލަބް ތަކާއި ޖަމްއިއްޔާތަކާއި ކައުންސިލްތައް މެދުވެރިކޮށް ގިނަ ބަޔަކު އެއް ތަނަކަށް އެއްވެލައިގެން ތިބެ ވޯލްޑްކަޕް ބަލާލުމަށް އެސްޓީއޯއިން ޕްރޮޖެކްޓަރ ފޯރުކޮށް ދިނުމަކީ ވޯލްޑްކަޕްގެ ފޯރި އެތައް ގުނައަކަށް އިތުރު ވެގެންދާ ކަމެކެވެ.

ހީވާގި ކަސްޓަމަރުން އަވަތިނެތި އުޅޭ އުޅުމުގައި ވޯލްޑްކަޕްގެ މެޗްތައް ހިތްހަމަ ޖެހިގެން ބަލައިލުމަށް ޕްރޮޖެކްޓަރ ވަރަށް މުހިންމެވެ. ހުރިހާ ވަގުތެއްގައި ވެސް މުއައްޒަފުންނާއި ކަސްޓަމަރުންނަށް އުފާވެރި ވަގުތު ކޮޅެއް ހޯދާ ދިނުމަށް ތަފާތެއް ނުކޮށް އެސްޓީއޯއިން ސަމާލުކަންދޭ މިންވަރު ވަރަށް ރަނގަޅަށް މިކަންކަމުން ވަޒަން ކުރެވެއެވެ.    

ސްޓެލްކޯގެ މި އިސްނެގުމަކީ މުއައްޒަފުންގެ ކަންކަމަށް ސްޓެލްކޯއިން ދޭ އިސްކަން ރަމްޒުކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. ރައިީސް އެދިވަޑައިގެން ފެންވަރުގެ ޗައިލްޑްކެއަރ ސެންޓަރެއް ސްޓެލްކޯގައި ގައިމުކޮށް އެތަނުން ހިދުމަތްދޭން މިހާރު އެވަނީ ފަށާފައެވެ. ސްޓެލްކޯގެ މުއައްޒަފުން ވަޒީފާ އަދާކުރާ ގަޑީގައި ކުދިންނާ މެދު ފިކުރުކޮށް އެކުދިންނަށް ވާނުވާ ނޭނގިގެން މިހާރަކު އުޅޭކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ. ކޮންމެ މުއައްޒަފަކުވެސް އެމީހެއްގެ ދަރިފުޅަށް ޗައިލްޑްކެއަރގެ ރައްކާތެރިކަމާ ލޯތްބާ ހޯދާދީގެން ދަރިފުޅާއެކު ވަޒީފާ އަދާކުރެވޭނެ މާހައުލެއް އެއޮތީ ފަހިވެފައެވެ.

ސްޓެލްކޯގެ ތަޖުރިބާކާރު މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރ އަހުމަދު ޝަރީފު އެހުންނެވީ މުއައްޒަފުންނަށް ފާގަތިކަމާ އުފާވެރިކަން ހޯއްދަވާ ދެއްވުމަށް ކުރެއްވެން އޮތް ހުރިހާ ކަމެއް ކޮށްދެއްވުމަށް އަތުކުރި އޮޅުއްވައިގެންނެވެ. މުއައްޒަފުންނަށް ފަހި ގޮތްތައް ހޯއްދަވާ ދެއްވަމުން މުއައްޒަފުންގެ ކިބައިން އެމްޑީ އެދި ވަޑައިގަންނަވަނީ އެންމެ ކަމަކުއެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ސްޓެލްކޯއިން ފެންވަރުހުރި ލުއި އަވަސް ހިދުމަތެއް ދިނުމަށެވެ.

ސްޓެލްކޯގައި ގާއިމު ކުރެވުނު ޗައިލްޑްކެއަރ ސެންޓަރ ބައްލަވާ ލެއްވުމަށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އެ ސެންޓަރަށް ވަޑައިގަތް ވަޑައިގަތުމުން ސްޓެލްކޯއިން މުއައްޒަފުންގެ ލާބައަށް ކުރާ ކަންކަން ސަރުކާރުން ބަލައިގެންފިކަން ކަށަވަރުވެއްޖެއެވެ. ރައީސްގެ އަމާޒު ހިއްޕަވާފައިވާ ކަންކަން ސްޓެލްކޯއިން ފާހަގަކޮށް ރައީސް ސާލިހުގެ ހެޔޮވެރިކަން ދެމެހެއްޓުމުގައި މުޅި ސްޓެލްކޯ އޮތްކަން ސާބިތުވެގެން ދެއެވެ.

މުއައްޒަފުން ވަޒީފާ އަދަކުރާ މާހައުލުގައި އެ މުއައްޒަފުންގެ ތުއްތު ދަރިފުޅަށް އަމާން ރައްކާތެރި މާހައުލެއް ގާއިމުކޮށް ދެއްވުމަކީ ރައީސްގެ ދުރު ވިސްނުން ފުޅުން ހިއްޕަވާފައިވާ އަމާޒެކެވެ. 

ރައީސްގެ އެ އަމާޒު ހާސިލް ކޮށްދެއްވުމުގައި ސްޓެލްކޯ މިއަދު ކުރި ހޯދައިފިއެވެ. ސަރުކާރުގެ ކުންފުންޏެއްގައި ފުރަތަމަ ޗައިލްޑް ކެއަރ ސެންޓަރެއް ގާއިމު ކުރުމުގެ ޝަރަފު މިއަދު ސްޓެލްކޯއިން ހޯދައިފިއެވެ. ސްޓެލްކޯގެ މި އިސްނެގުމަކީ ދައުލަތާއި ސަރުކާރާއި އަމިއްލަ ހުރިހާ ފަރާތަކަށް ފެނިގެން ދިޔަ ނަމޫނާއެކެވެ. ސްޓެލްކޯގެ މެނޭޖްމަންޓްއިން ސްޓެލްކޯގެ މުވައްޒަފުންނަށް މަސައްކަތު ގަޑީގައި މުވައްޒަފުންގެ ދަރިން ތިބޭނެ ރައްކާތެރި، އިތުބާރު ކުރާ މާހައުލެއް ހޯދާދީފިއެވެ. 

ސްޓެލްކޯ ޗައިލްޑް ކެއަރ ސެންޓަރ ހުޅުވައިދެއްވީ ސްޓެލްކޯގެ ޗެއާރމަން ބްރިގޭޑިއަރ ޖެނެރަލް ރިޓަޔަރޑް އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ދީދީއެވެ. 

ސްޓެލްކޯއަކީ ހިދުމަތްތެރި ރައްކާތެރި މާހައުލަކަށް ހެދުމަށް މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރ އަހުމަދު ޝަރީފު ރެއާއި ދުވަލު ކުރައްވާ މަސައްކަތްޕުޅު ތަކުގެ ނަތީޖާ މި ދަނީ ފެންނަ މުންނެވެ. ޗައިލްޑް ކެއަރ ސެންޓަރު ހުޅުވުމަށް ފަހު ސްޓެލްކޯގެ މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރ ދެއްކެވި ވާހަކަފުޅުން ވެސް އެކަން އިތުރަށް ސާބިތު ވެގެން ދެއެވެ.

އަހުމަދު ޝަރީފް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ޗައިލްޑް ކެއަރ ސެންޓަރއަކީ ސަރުކާރުން މުވައްޒަފުންނަށް ދެއްވި ހަދިޔާއެކެވެ. އެ ހަދިޔާ ބަލައިގަންނަކަން މުވައްޒަފުން ދައްކަން ވާނީ ކުންފުނިން ރައްޔިތުންނަށް ފޯރުކޮށްދޭ ހިދުމަތުން ކަމަށް އެމްޑީ ފާހަގަ ކުރެއްވިއެވެ. ރައްޔިތުންނަށް މިހާރަށް ވުރެ ފުރިހަމައަށް ހިދުމަތް ދިނުމަށް މުވައްޒަފުންގެ ކިބައިން ޝަރީފް އެދި ވަޑައިގަތެވެ.

• ޗައިލްޑް ކެއަރ ސެންޓަރުގައި ިހދުމަތްދެވޭ އުމުރުފުރާ: 5 އަހަރާއި 10 އަހަރާއި ދެމެދު
• ހުޅުވިފައި ހުންނަ ގަޑި: ސަރުކާރުގެ ރަސްމީ މަސައްކަތް ކުރާ ދުވަސްތަކުގެ ހެނދުނު 8:15 އިން  ހަވީރު 4:00އަށް. 

ސްޓެލްކޯ ޗައިލްޑް ކެއަރ ސެންޓަރުގައި ހިދުމަތް ހޯދާ ކުދިން ބެލެހެއްޓުމުގައި ތިބެނީ ކަމަށް ގާބިލް، ކުދިން ގެންގުޅުމުގެ ހުނަރު ހުރި މުވައްޒަފުންނެވެ. ކުދިންގެ އުމުރާއި ގުޅޭ ތަފާތު ގިނަ މަޖާ ހަރަކާތްތަކާއި، ކުޅިވަރުގެ ތެރެއިން އުނގެނުމަށް ސްޓެލްކޯ ޗައިލްޑް ކެއަރ ސެންޓަރުން އިސްކަން ދޭނެއެވެ. 

ދައުލަތުގެ މުއައްސަސާ ތަކުގައި "ޗައިލްޑް ކެއަރ ސްޕޭސް" ގާއިމު ކުރުމަކީ ރައީސް ސާލިހުގެ ހެޔޮވެރިކަމުގެ އެއްބައެވެ. ސަރުކާރުގެ ސްޓްރެޓަޖިކް އެކްޝަން ޕްލޭންގައި ހިމެނޭ ކަންކަމުގެ ތެރޭގައި އަތްފޯރާފަށުގައި  ޑޭކެއާގެ ހިދުމަތް ފޯރުކޮށްދޭނެ ތަންތަން ވުޖޫދު ކުރުން ހިމެނިފައި އޮތީ އެހެން ވެގެނެވެ.

ޑޭކެއަރގެ ހިދުމަތް ދިނުމަށް ބޭނުންވާ ޖާގަ ކަށަވަރު ކުރުމަށް އެކި އިދާރާތަކާ އެކުގައި ގިނަ މަޝްވަރާތަކެއް ޖެންޑަރ މިނިސްޓްރީން ދަނީ ކުރަމުންނެވެ. އެ ގޮތުން ސަރުކާރުގެ ކުންފުނިތަކާއެކު ބޭއްވުނު ބައްދަލުވުންތަކު ނަތީޖާ މިހާރު މި ދަނީ ފެންނަމުންނެވެ.  

ސްޓެލްކޯ އެ ކަމުގައި މި ވަނީ އިސް ނަގާފައެވެ. ސްޓެލްކޯއިން މި އަހަރު މިސާލު ދައްކާނެކަން ވަނީ ކަށަވަރުކޮށް ދީފައެވެ. ރާއްޖެއަށް މުޅިން އަލަށް ތައާރަފްކުރެވޭ އޮފީސްތަކުގައި ޗައިލްޑް ކެއަރ ސްޕޭސް ގާއިމު ކުރުމުގެ ކޮންސެޕްޓްގެ ދަށުން ސްޓެލްކޯގައި މުއައްޒަފުން ވަޒީފާ އަދާކުރާ ގަޑީގައި މުއައްޒަފުންގެ ކުދިން ބެލުމުގެ އިންތިޒާމް ސްޓެލްކޯގައި ހަމަ ޖެހިގެން ދިޔުމަކީ ބޮޑު ކާމިޔާބެކެވެ. ސްޓެލްކޯގެ މުއައްޒަފުންގެ މަސައްކަތުގެ ރޭޓް އެތައް ގުނައަކަށް މައްޗަށް ދާނެކަމެކެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ފޯރުކޮށްދޭ ހިދުމަތުގެ ފެންވަރު މަތިވެ އަވަސް ވެގެން ދިއުމުގެ ސަބަބެކެވެ. ސްޓެލްކޯ ޗައިލްޑް ކެއަރގެ ހިދުމަތަކީ މުޅި ރާއްޖެއަށް ނަމޫނާ ހިދުމަތަކަށް ވެގެން ދާނެއެވެ.

ސްޓެލްކޯއަކީ މިހާރު ވެސް ވަޒީފާގައި މުއައްޒަފުން ދެމެތިބުމުގެ ރެކޯޑް އޮތް ވަރަށް ކާމިޔާބު ކުންފުންޏެކެވެ. މުއައްޒަފުން ވަޒީފާ ދެމިތިބުމުގެ ސިއްރަކީ މުއައްޒަފުންނަށް ފަހި މާހައުލެއް ސްޓެލްކޯގައި އޮތުމެވެ. މެނޭޖިންގ ޑިރެކްޓަރ އަހުމަދު ޝަރީފުގެ ލީޑަރޝިޕްގެ ދަށުން ރައީސް ސޯލިހުގެ ހެޔޮވެރިކަމުގެ ނަމުނާ އިތުބާރާ ޔަގީންކަމާއެކު ދެއްކުމުގައި ސްޓެލްކޯގެ މުއައްޒަފުން ތިބީ އަތުކުރި އޮޅާލައިގެންނެވެ.