ޓުވާލޫ

ދެކުނު ޕެސިފިކްގައި އޮންނަ ޓުވާލޫ އަކީ ބްރިޓިޝް ކޮމަންވެލްތުގައި ހިމެނޭ މިނިވަން ޖަޒީރާ ގައުމެކެވެ. ޓުވާލޫގެ 9 ރަށަކީ ކުދި އަދި މަދުން މީހުން އުޅޭ އަތޮޅުތަކާއި ފަރުތަކުގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ ރަށްތަކެކެވެ. މި ރަށްތަކުގައި ރުއްގަސްތައް ހެދިފައިވާ ގޮނޑުދޮށްތަކާއި ދެވަނަ ބޮޑު ހަނގުރާމައިގެ ތަންތަން ހުރެއެވެ.

ޓުވާލޫގެ ބޮޑުމިނަކީ 26 އަކަ ކިލޯމީޓަރެވެ. ވެރިރަށަކީ ފުނަފުއްޓިއެވެ. ޖުމްލަ އާބާދީއަކީ 11312އެވެ. ރަސްމީ ބަހަކީ ޓޫވަލޫބަހާއި އިނގިރޭސިބަހެވެ. ފައިސާގެ ގޮތުގައި ޓުވާލޫ ޑޮލަރާއި އޮސްޓްރޭލިއަން ޑޮލަރެވެ. 

އާންމު ދަނޑުވެރިކަމާއި މަސްވެރިކަމުގެ އިތުރުން، ޓުވާލޫ ވަރަށް ބޮޑަށް ބަރޯސާވަނީ ބޭރުގެ އެހީއަށެވެ. މި ގައުމަކީ ދުނިޔޭގެ އެންމެ ކުދި އަދި އެންމެ ފަގީރު ގައުމުތަކުގެ ތެރެއިން ގައުމެކެވެ. މި ގައުމުގައި ގުދުރަތީ ވަސީލަތްތަކާއި އަސާސީ ވަސީލަތްތައް ވަރަށް މަދެވެ.

ޓުވާލޫއަށް ދެވެނީ ހަމައެކަނި ފިޖީ މެދުވެރިކޮށެވެ. ފިޖީއަކީވެސް ޕެސިފިކް ސަރަޙައްދުގެ ޖަޒީރާ ގައުމެކެވެ. ހަވާއީން ފިޖީއަށް ސީދާ ފްލައިޓެއް އޮތް ނަމަވެސް، ގިނަ ފްލައިޓްތަކަކީ އޮސްޓްރޭލިއާ މެދުވެރިކޮށް ދަތުރުކުރާ ފްލައިޓްތަކެވެ. ޓުވާލޫއަކީ އެހާ ފަސޭހައިން ދެވޭ ގައުމެއް ނޫނެވެ. 

އެހެން ކަމުން ޓުވާލޫއަކީ ދުނިޔޭގައި އެންމެ މަދުން ފަތުރުވެރިން ޒިޔާރަތްކުރާ ގައުމުގެ ގޮތުގައި ފާހަގަކުރެވޭ ގައުމެވެ. އަހަރަކު އެންމެ 3،700 ފަތުރުވެރިން ޒިޔާރަތްކުރާ ޓުވާލޫއަކީ މީހުނާ އެކަހެރި ދުނިޔެމަތީގެ ސުވަރުގެއެއް ފަދަ ތަފަތު ތަނެކެވެ. އެތާނގައި ސާފު ގޮނޑުދޮށްތަކާއި، ބިއްލޫރި ފަދަ ސާފު މޫދު އޮވެއެވެ. 

ޓުވާލޫ އެކަހެރިވެފައި އޮތުމުގައި ރަނގަޅު ކަމަކާއި ނުބައި ކަމެއް ވެސް ވެއެވެ. އުޅޭ މީހުން މަދުކަމުން ޓުވާލޫގައި ކުށްކުރުމުގެ ރޭޓް އިންތިހާ ދަރަޖައަށް ދަށެވެ.  ގިނަ އަދަދެއްގެ ފަތުރުވެރިން ނައުމަކީވެސް އެ ތަނުގެ ގުދުރަތީ ރީތިކަމާއި ސަގާފީ ތަރިކަ ރައްކާތެރިކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. ޒިޔާރަތްކުރާ ފަރާތްތަކަށް އެތަނުގެ އާދަކާދައިގެ މެހެމާންދާރީ ލިބެއެވެ. ރީތި މަސްމަހާމެހިން ފުރިފައިވާ ފަރުތައް ބަލައި ފޫހި ނުވާހާ ފުރިހަމައެވެ.

ވެރިރަށް ފުނަފުއްޓީގެ ބޭރުގައި އޮންނަ ފުނަފުއްޓީ ކޮންޒަވޭޝަން އޭރިއާގައި ކަނޑު ބޯވަ ތަކާއި ހޫނު ކަނޑުގެ މަސްތަކުގެ މެދުގައި ފީނުމާއި ސްނޯކަލް ކުރުމަށް އޮމާން ކަނޑެއް އޮވެއެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން ކަނޑުގެ ދޫނިތަކަށް ހިޔާވަހިކަން ދޭ މީހުން ނޫޅޭ ކުދި ރަށްތަކެއްވެސް ވެއެވެ.

ޓުވާލޫއަކީ މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން ނެތިގެން ދިޔުމުގެ ބިރު އެންމެ ބޮޑަށް ހީވެފައިވާ ގައުމެވެ. މި ނާޒުކު ގައުމަށް ގުދުރަތީ ގޮތުން ކުރާ އަސަރު ކައިރިން ފެނެއެވެ. އެންމެ އަވަހަށް އަޑިއަށް ދިއުމުގެ ބިރު އެންމެ ބޮޑު އެއްގައުމަކީވެސް ޓުވާލޫއެވެ. 

އޯކްލެންޑް ސިޓީ މިޝަނުން ބެހި ކާބޯތަކެތީގެ ޕާރުސަލްތައް 400 އަށް ވުރެ ގިނަ މީހުންނަށް ލިބިފައިވާ ކަމަށް ފަގީރުކަމާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތްކުރާ ޗެރިޓީ އަކުން ބުނެއެވެ. ފޮނި އެއްޗެހި ހަދިޔާ ކުރީ އާންމުންގެ މީހަކު ނަން ނުޖަހާ ބަންދުކޮށްފައިވާ ރީޓެއިލް ޕެކޭޖެއްގައި ކަމަށް ވެސް އެ ޖަމާއަތުން ބުނެއެވެ.

ނިއުޒީލެންޑް ޑްރަގް ފައުންޑޭޝަނުން ވަނީ ރިންޑާ ބްރޭންޑްގެ އަލަނާސި ލޮލީ ބޭނުން ނުކުރުމަށް އިންޒާރު ދީފައެވެ.

ޑްރަގް ފައުންޑޭޝަންގެ އެގްޒެކެޓިވް ޑިރެކްޓަރު ނެރުނު ނޫސްބަޔާނެއްގައި ވިދާޅުވެފައި ވަނީ އެ ކެންޑީ މެޓާތަކުގައި ގާތްގަނޑަކަށް 3ގ މެތަމްފެޓަމިން ހުރިކަމަށެވެ. މި މައްސަލަ މިހާރު ފުލުހުން ދަނީ ތަހުގީގު ކުރަމުންނެވެ.

މި ތަކެތި ފުރަތަމަ ފެނުނީ  ޗެއިންސް ބީޗާ 100 މީޓަރު ދުރުން ކަނޑުގެ އައްސޭރިފަށުން އަންގާރަ ދުވަހުއެވެ.  މަންޒަރު ދުށް މީހުން ބުނާ ގޮތުގައި މި މަންޒަރަކީ އާދަޔާ ހިލާފު މަންޒަރެއް ކަމަށްވެއެވެ.

ބޮޑުމަސްތައް ފަޅުތެރޭގައި އަމިއްލައަށް ލައްގަން ފެށުމުން، ޖަނަވާރުތަކުގެ އިދާރާތަކުން ވަނީ އެ މަސްތައް ސަލާމަތް ކުރުމުގެ  މަސައްކަތް ފަށާފައެވެ.

 އަންގާރަ ދުވަހުގެ ރޭ ގިނަ އަދަދެއްގެ ބޮޑުމަސް މަރުވެފައިވާއިރު، ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކުން ވަނީ ދިރިތިބި ބޮޑުމަސްތައް ބުދަ ދުވަހު ކަނޑަށް އަނބުރާ ގެންދިއުމަށް މަސައްކަތް ވަނީ ކޮށްފައެވެ. 

2022 ވަނަ އަހަރު ޓެސްމެނިއާގެ އައްސޭރީގައި 230 ވޭލް އަމިއްލައަށް ގޮނޑުދޮށަށް ވެފައިވާއިރު، 2018 ވަނަ އަހަރު ހުޅަނގު އޮސްޓްރޭލިއާގައި 150 ވޭލް ތާށިވެފައިވެއެވެ.

މި އިމާރާތުގައި އަލިފާން ރޯވެފައި ވަނީ ބުރާސްފަތި ދުވަހުގެ މެންދުރު ފަހުއެވެ. މި އަލިފާންގަނޑު ނިއްވަން ގާތްގަނޑަކަށް 100 ވަރަކަށް ފަޔާ ފައިޓަރުން ބޭނުންވިއެވެ.

ފުލުހުން ގަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި މި ހާދިސާގައި އަދި އެހެން ކުދިންތަކެއްވެސް ބައިވެރިވިއެވެ. އަދި އެކުދިން ކުރިއަށް އައުމަށް ވެސް އެދިފައިވެއެވެ.

އަލިފާނުގެ ހާދިސާ ހިނގި ވަގުތު އެ އިމާރާތުގައި 15 މީހަކު ގަދައަށް ނިދާފައި ތިއްބެވެ. އޭގެ ތެރެއިން 13 މީހަކު ވީހިސާބް މިހާރުވަނީ ހޯދާފައިއެވެ.

މީގެއިތުރުން ވަށައިގެންވާ އިމާރާތްތަކުން މަދުވެގެން 70 އާއިލާ ވަނީ އެ މީހުންގެ ގެދޮރު ދޫކޮށްފައެވެ.

ފަޔަރ އެންޑް ރެސްކިއު ނިއު ސައުތު ވޭލްސް އިން ބުނާ ގޮތުގައި ބުރާސްފަތި ދުވަހު އަލިފާންގަނޑު "10 ވަނަ" އެލާމް ސްޓޭޓަސް އަށް އަރާފައިވެއެވެ. މިއީ އެންމެ ވަރުގަދަ ލެވެލްއެވެ.

މި އިމާރާތަކީ ތަރިކައިގެ ގޮތުގައި ލިސްޓް ކޮފައިވާ އިމާރާތެކެވެ.މިއީ ކުރިން " ހެންޑަސަން ހެޓް ފެކްޓްރީ" ހުރި އިމާރާތެކެވެ.

ފުލުހުން ވަނީ އަމިއްލައަށް ހަވާލުވި 2 ކުދިން އެ މީހުންގެ ސުވާލުތަކުގައި އެހީތެރިވަމުން ދާކަން ކަށަވަރުކޮށްދީފައިއެވެ.

ޖަޕާނުގައި ހުންނަ އައިސްޕޭސް އިން އިއުލާން ކުރި ގޮތުގައި ޖައްސާނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވެނީ ހަވީރު 4:40 (ޔޫޓީސީ) ގައި ކަމަށާއި އެއީ ޔޫއޭއީ ގަޑިން ރޭގަނޑު 8:40 ހާއިރު ކަމަށެވެ. އެއީ ރާއްޖެ ގަޑިން ރޭނގަޑު 9:40 ހާއިރެވެ. 2023 ވަނަ އަހަރުގެ އޭޕްރީލް މަހުގެ 12 ވަނަ ދުވަހުން ފެށިގެން މިޝަން 1 ގެ ލޭންޑަރު ހަނދުގެ ވަށައިގެން ދަތުރު ކުރަމުން ދަނީ 100 ކިލޯމީޓަރާއި 2300 ކިލޯމީޓަރާއި ދެމެދުގެ އުސްމިނެއްގައި އެލިޕްޓިކަލް އޯބިޓެއްގައެވެ.

އޮޕަރޭޝަނަލް ސްޓޭޓަސްއަށް ބަލާއިރު ރޯވާ ލޭންޑް ކުރުމަށް ވަނީ 3 ސައިޓްއެއް ހަމަޖެހިފައެވެ. އަދި ހަމައެއާއެކު މި ލޭންޑުކުރާ 3 ސައިޓުގެ ސަބަބުން ލޭންޑިން ތާރީހަށް ވެސް ބަދަލު އައުން އެކަށީވެގެންވެއެވެ. މި ތާރީހު ތަކަކީ އޭޕްރީލް 26އާއި މެއި 1 އާއި މެއި 3 އެވެ.

ރަޝީދު ރޯވަރަކީ ދުބާއީގެ ކުރީގެ ވެރިޔާ އަލްމަރުޙޫމް ޝައިޚް ރާޝިދު ބިން ސަޢީދު އަލް މަކްތޫމްގެ ނަމުގައި ނަން ދީފައިވާ ރޯވަރެކެވެ. ޔޫއޭއީގައި އުފައްދާފައިވާ މި ރޯވަރަކީ އަރަބި ޤައުމަކުން އުފެއްދި ފުރަތަމަ ހަނދުގެ ޖައްވީ އުޅަނދެވެ.

މި ތަސްވީރަކީ ހަނދާއި ގާތްގަނޑަކަށް 2000 ކިލޯމީޓަރުގެ އުސްމިނުން ނަގާފައިވާ ތަސްވީރެކެވެ. މި ތަސްވީރުގައި ފެންނަނީ ހަނދުގެ އިރުމަތީ ރިމް، އަދި ކްރެޓަރސް ޕެޓާވިއަސް، ވެންޑެލިނަސް، އަދި ލެންގްރެނަސް ކަމަށް އައިސްޕޭސް އިން ބުނެއެވެ.

ފެންބޮޑުވުމާ ގުޅިގެން ހަތަރު މީހަކު މަރުވެފައިވާއިރު، ފުރަތަމަ ދެ މީހުންގެ ހަށިގަނޑު ފެނިފައި ވަނީ ޖަނަވަރީ 27 ވަނަ ދުވަހުއެވެ. އޮކްލެންޑުގެ އުތުރުގައިވާ ވައިރާއޫ ވެލީންނެވެ. ތިންވަނަ މީހަކު މަރުވެފައި ވަނީ އޮކްލެންޑުގެ މެދުތެރޭ ސަރަހައްދެއްގެ ބިންގަނޑު ކަނޑައިގެން ދިޔުމުންނެވެ.  ހަތަރުވަނަ މީހާގެ ހަށިގަނޑު ފެނިފައި ވަނީ އޮކްލެންޑުގެ ދެކުނުގައި އޮންނަ އޮނެފެރޯއިންނެވެ.

ޖަނަވަރީ 27 ވަނަ ދުވަހު އޮކްލެންޑަށް ރެކޯޑް އަދަދަކަށް ވާރޭވެހުނެވެ. 27 ވަނަ ދުވަހު އެކަނިވެސް އެ ސަހަރަށް 249 މިލިމީޓަރުގެ ވާރޭވެހިފައިވެއެވެ. ކުރިން 24 ގަޑިއިރުގެ ތެރޭގައި އެތަނަށް އެންމެ ގިނައިން ވެހިފައިވާ ކަމަށް ރެކޯޑު ކުރެވިފައި ވަނީ 161 މިލިމީޓަރުގެ ވާރެއެވެ.

ފެންބޮޑުވުމާ ގުޅިގެން ކުއްލި ހާލަތު އިއުލާނުކޮށްފައިވާ އޮކްލެންޑުގައި 1.6 މިލިޔަނަށް މީހުނަށް އެކިވަރުގެ އަސަރުކޮށްފައިވެއެވެ. "ފެންބޮޑުވުމުގެ ސަބަބުން ގިނަ ޢަދަދެއްގެ ބަޔަކަށް ވަނީ އަސަރުކޮށްފައި. އޮކްލެންޑަށް މި ވަނީ ބޮޑު ހިތާމައަކާ ކުރިމަތިވެފައި. އަދި ގިނަ ޢަދަދެއްގެ ފުރާނަ މި ވަނީ ގެއްލިފައި،" ނިއު ޒިލެންޑުގެ ބޮޑުވަޒީރުގެ ނައިބު ކާރމެލް ސެޕުލޯނީ ވިދާޅުވިއެވެ.

އޮކްލެންޑުގައި ކަރަންޓުގެ ހިދުމަތް މެދުކެނޑިފައިވާ 24,000 އަށްވުރެ ގިނަ ގެއަށް އެ ހިދުމަތް އަލުން ގުޅައިދިނުމަށް އޮފިޝަލުން ދަނީ މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. ގިނަ އަދަދެއްގެ ގެދޮރުން ސާފު ބޯފެނުގެ ހިދުމަތް ވެސް ވަނީ މެދުކެނޑިފައެވެ. ވިއްސާރައިގައި އޮކްލެންޑުގެ ވައިގެބަނދަރުގެ ޓަރމިނަލްގައި ވެސް ފެންބޮޑުވެގެން ހިދުމަތްތައް މެދުކަނޑައިލަން ޖެހުނެވެ.